Statutet e Shkodrës

[puroshkodran]

Statutet e Shkodres
nga gjysma e pare te shekullit XIV
me shtesat deri me 1469


PRIVILEGIUM ALEXANDRI MAGNI MACEDONIS
EX GRECO ORIGINALI TRADOCTUM

Nos Alexander Philippi regis Macedonum, archos monarchiae figuratus, imperii Graecorum inchoator, magni lovis filius, per aremathum alloqutor Bragmanorum et arborum solis et lunae, conculcator Persarum ac Medorum regnorum, dominus mundi ab ortu solis usque ad occasum, a meridie usque ad septentrionem, illustri prosapiae Illyricorum populorum Dalmatiae, Lyburniae ceterarumque eiusmodi idiomatis et linguae gentium ad Danubium et medias regiones Trhaciae incolentium gratiam, paces atque salutem a nobis et successoribus nostris in gubernatione mundi succedentibus. Quoniam semper nobis affuistis in fide veraces, in armis strenui nostri coadiutores bellicosi atque robusti, damus atque conferrimus vobis lebere et in perpetuum totam plagam terrae ab aquilone, usque ad fines Italiae meridionales ut nullus audeat ibi manere aut reridere seu ibi locare nisi vestrates; et si quis ibi alius inventus fuerit manens, sit servus vester, et posteri sint servi posterorum vestrorum. Datum in civitate nova nostrae fundationis Alexandrinae, fundata super magno Nili flumine. Anno XII regnorum nostrorum, arridentibus magnis diis Iove, Marte, Plutone et maxima dea Minerva. Testes huiusemodi rei sint Athleta illustris logotica noster et alii principes undecim, quos nobis sine prole decedentibus, relinquimus nostros heredes ac totius orbis.

Alexander Magnus Macedo fuit ante adventum Christi 325, anno vero mundi 4874.


PRIVILEGJ I ALEKSANDRIT TE MADH TE MAQEDONISE
PERKTHYER NGA ORIGJINALI NE GJUHEN GREKE

Unë Aleksandri, bir i Filipit mbretit të Maqedonasve, mishërim i Monarkisë, krijues i Perandorisë Greke, bir i Zeusit të madh, bashkbisedues i Brahmanëve dhe i Pemëve, i diellit dhe i hënës, triumfues mbi mbretëritë e Persëve e të Medëve, Zot i botës prej ku lind dhe deri ku perëndon dielli, nga veriu në jug, pinjoll i farës së shquar të popujve Ilirikë të Dalmacisë, Liburnisë, dhe të popujve të tjerë të së njëjtës gjuhë që popullojnë Danubin dhe zonën qëndrore të Thrakës, u sjell dashurinë, paqen dhe përshëndetjet e mia dhe të të gjithë atyre që do të më ndjekin në sundimin e botës. Duke qenë se ju gjithmonë më jeni treguar të besës dhe të fortë e të pathyeshëm në betejat e bëra krah meje, u jap e u dorëzoj juve në zotërim të lirë gjithë hapësirën prej Akuilonit e deri në skaj të Italisë së jugut. Askush tjetër veç jush, të mos guxojë të vendoset e të qëndrojë në ato vende, dhe po u gjet ndonjë i huaj, ai do të mund të qëndrojë vetëm si skllavi juaj, dhe pasardhësit e tij do të jenë skllevër të pasardhësve tuaj. U shkrua në kështjellën e qytetit të Aleksandrisë, themeluar prej meje buzë lumit madhështor të Nilit, në vitin XII. Me vullnet të perëndive që nderohen në mbretëritë e mia, Zeusit, Marsit, Plutonit dhe Minervës, perëndisë së perëndive. Dëshmitarë të këtij akti janë Atleti, logotheti im, dhe njëmbëdhjetë princë të tjerë, të cilët unë po i emëroj si trashigimtarë të mi dhe të të gjithë botës, meqenëse po vdes pa lënë pasardhës. Aleksandri i Madh i Maqedonise, ne vitin 325 para lindjes se Krishtit, ose siç njihet ndryshe, viti 4874.

[puroshkodran]

Perkthyes i tekstit te statuteve Pellumb Xhufi


Mbi lirinë e të huajve për të ardhur e për tu vendosur në qytetin tonë.
Kreu 1.

Nëse ndokush do të dëshironte të qëndronte në qytetin tonë,qoftë ky njeri i Mbretit apo i ndonjë fisniku,ai duhet ti shërbejë vetëm Komunës sonë dhe askujt tjetër.Në rast se ndonjëri nga qytetarët tanë ,apo Sllava a Arbëresh,do të përpiqej ta bënte atë pronë të vetën ,do ti paguajë Mbretit 50 hyperperë ndërsa i huaji do të lihet i lirë dhe i qetë.Të gjithë qytetarët e Komunës sonë duhet t’i mbrojnë të ardhurit në cdo mënyrë.

Mbi rastet kur gjykon Mbreti.
Kreu 2.

Te gjitha çështjet gjyqësore që lindin në qytet e qe kane te bejne me qytetaret, sllavët, arbëreshët dhe të huajt e cdo lloji, Mbreti ia beson gjykimit te gjykatësve. Këtu përjashtohen katër çështje,të cilat i gjykon vetë Mbreti dhe që kanë të bëjnë me tradhetine, me vrasjen e shërbetorit, të shërbyeses dhe me vrasjen e kalit.

Mbi periudhën kur njërzit thirren në gjyq.
Kreu 3.

Me dëshirë të zotit Mbret ,qytetarët tanë që thirren në gjyq me leteër dhe vulë,nuk janë të detyruar të paraqiten në periudhën nga festa e Shën Stefanit deri në festën e Shën Shirgjit.Paskëtaj duhet të paraqiten.Po ashtu duhet të paraqiten në gjykatë me fillimin e mbjelljeve e deri te festa e Shën Stefanit. Ditën e Krishtlindjeve nuk gjykohet


Statute të jenë në dy kopje.
Kreu 4.

Me urdhër të Komunës dhe sipas dispozitave të Statutit duhet që të ekzistojnë dy Statute me përmbajtje te njejte. Njëri te ruhet në thesarin e Komunës ,kurse tjetri në gjykatë, për t'u përdorur gjate gjykimit.


Mbi personat që nuk njohin normat statutuore.
Kreu 5.

Nëse një qytetar ose një i huaj kërkon të justifikohet duke thënë se nuk i njeh dispozitat e Statutit, justifikimi të mos merret parasysh dhe personi në fjalë të shlyejë dënimin sipas fajit.

Mbi aktet antistatutuore.
Kreu 6.

Aktet që bien në kundërshtim me Statutet quhen të paqëna dhe të pavlera.


Mbi festën e Shën Stefanit.
Kreu 7.

Me vullnetin e Zotit dhe të mbrojtësit tonë Shën Stefan urdhërojmë që për një periudhë gjashtëditore,tri ditë para e tri ditë pas festës se tij ,të huajt që vijnë në qytetin tonë posaçersisht për këtë festë, të mos preken e trazohen. Ai që do tu bjerë në qafë atyre në territorin apo zotërimet tona ,dënohet me 50 hyperperë.


Mbi ndërtimin e shtëpisë.
Kreu 8.

Në rast se dikush ka ndërmend të ndërtojë një shtëpi më gurë apo me dru në një truall ku nuk ka pasur ndërtese me parë, duhet së pari të thërrase gjykatësit dhe të rrëthoje vendin me mur ose me gardh. Përtej rrethimit te mbetet një hapsirë prej dy hapash .Nëse nuk i fillon punimet detyrohet ti paguajë Komunës 20 hyperperë duke humbur edhe truallin. Këto veprime duhet të kryhen me akte të noterit.


Mbi shtëpitë e rindërtuara.
Kreu 9.

Personi që fillon të punojë e të riparojë shtëpinë e trashëguar nga prindët ose të dhënë në prikë, qoftë kjo prej druri apo guri, mund t'i vazhdojë punimet deri në perfundim, ne rast se brëda tri ditëve nga fillimi i punimeve nuk paraqitet ndonjë ankesë.


Si zgjidhen kontradiktat në rast meremetimi të një shtëpie.
Kreu 10.

Nëse dikush kërkon të meremetojë një shtëpi më qëllim shitjeje ose këmbimi ,duhet të jetë i paisur me një dokument të noterit ose me një garanci te besueshme; nëse brenda ditës se trete nga filimi i punimeve nuk paraqitet ndonjë ankesë, ai mund të vazhdojë i pashqetësuar punimet.

[puroshkodran]

Mbi hyrjet e shtëpive.
Kreu 11.

Lejohet që një banesë të ketë aq hyrje sa persona ka dhe për këtë nuk mund të ketë ankesa.


Ndalohet hapja e portës përballë fqinjit.
Kreu 12.

Ndalohet hapja e portës së shtëpisë, e qilarit apo hapja e dritares ballë për ballë me fqinjin, me përjashtim të rasteve kur porta apo dritarja nuk mund te hapet ne anen tjeter. Kundervajtesit gjobiten me 12 dinare, qe shkojne gjysma ne favor te Kontit e gjysma tjeter ne favor te Komunes


Mbi shkallët.
Kreu 13.

Nuk mund të ndërtohen shkallë aty ku nuk është prashikuar dhe nuk janë hedhur themelet që në fillim për një gjë të tillë,me përjashtim të rastit kur në kohen e ndërtimit të shtëpise, i zoti ka lënë një hapsirë të mjaftueshme për ndërtimin e shkallëve në një kohe të dytë.Një gjë e tillë duhet të dëshmohet me nje dokument noteri. Atyre që veprojnë në kundërshtim me këtë disposzitë,u ndalohet të bëjnë shkallë dhe gjobiten me 8 hyperpere, shume që ndahet mes Kontit dhe paditësit.


Mbi themelet.
Kreu 14.

Nëse dikush gjen themele shtëpie ose shkallësh brenda kufinjëve të territorit të vet, ato konsiderohen pronë e tij.


Mbi dritaret që shohin mbi fqinjin.
Kreu 15.

Kushdo mund të hapë dritare mbi shtëpinë e fqinjit për të marrë dritë,por në asnjë mënyrë kjo dritare nuk duhet përdour për të hedhur plehra apo për të vendosur mbulesë dërrase mbi shtëpinë e fqinjit. Kundravajtësi gjobitet me 12 hyrperperë dhe me murosjen e dritares. Dritarja duhet të mbyllet edhe ne rastin kur fqinji vendos të ngrejë nje kat mbi shtëpinë e tij.


Mbi hedhjen e themeleve.
Kreu 16.

Nëse dikush kapet natën apo ditën duke hedhur themele të paligjshme shtëpie ose shkalle, dhe ky fakt provohet me dëshmi të ligjshme, kundravajtësi gjobitet me 8 hyperperë , qe ndahen përgjysëm mes Kontit dhe paditësit.


Mbi murin dhe gardhin mes dy shtëpive.
Kreu 17.

Nëse dikush kërkon të ngrejë një mur guri ose një gardh me dërrasa midis shtëpisë së tij dhe atij të fqinjit ,shpenzimet duhet të përballohen nga të dyja palët. Nëse nuk hidhen themele, secila palë të kryejë gjysmën e vet te punës. Nëse ekzistojnë themele të vjetra dhe nëse njëra palë mund të provojë me dokumente se themelet i përkasin asaj, ata konsiderohen të tillë dhe pala tjetër duhet të shlyejë gjysmen e vleres se tyre. Në rast se njëra palë është e varfër dhe nuk mund ta ndërtojë murin apo gardhin në fjalë, atëherë mund ta ndërtojë pala tjetër që është në gjëndje ta beje, ndërsa fqinji i detyrohet me gjysmën e shpenzimeve për ndërtimin e murit a gardhit sa lartësia e shtëpisë së tij. Nëse njëra nga palët dëshëron ta ngrejë murin më lart se sa shtëpia e fqinjit, duhet ta bëjë këtë me shpenzimet e saj. Nëse rast se edhe pala tjetër e dëshëron lartësimin e murit ndares, gjysmën e shpenzimeve duhet ta perballojë ajo. Fqinji i varfër që nuk është në gjëndje të paguajë punimet, nuk duhet të shesë pronat e pasurisë se tij ,por duhet t’i jepet një afat brenda të cilit do të mund të mbledhë të ardhura dhe ky afat të caktohet nga gjykatësi.


Mbi muri që zbret nga lart poshtë.
Kreu 18.

Në rast se midis dy shtëpive gjendet një mur që ngjitet nga poshte lart ose zbret nga lart poshtë, muri u përket të dyja palëve, me përjashtim të rastit kur njëra palë mund të provojë se muri i përket tërësisht asaj. Kjo vlen edhe për murin që ndan në mënyrë trasversale dy shtëpi. Muri duhet ti përkasë shtëpisë së sipërme, përveç rastit kur shtëpia e poshtme mund të provojë se muri ose një pjesë e tij i përkasin asaj. Në perfundim vendoset siç e tregojnë provat.


Mbi murin që rrezikon të shëmbet.
Kreu 19.

Nëse në qytetin tonë do të verehet ndonjë mur që rrezikon të bjere dhe gjendet se kujt i takon, gjykatësit duhet ta urdhërojnë personin ne fjale, pronarin e murit apo te qemerit, ta riparojë atë dhe nëse nje gje e tille nuk eshte e mundur ta shembë, në mënyrë që mos të dëmtojë ndokend. Nëse pronari ne fjale rrefuzon ta shembë murin, atëherë këtë gje mund ta bëjë gjykatësi me shpenzimet e pronarit të murit. Perveç kësaj , pronari dënohet me 8 hyperperë, që ndahen përgjysëm mes Kontit dhe Komunës.

Mbi objektet midis shtëpivë.
Kreu 20.

Në eshte fjala për bashkepronesi te hapesirave mes dy shtëpive dhe asnjëra nga palët nuk mund të ofrojë provë pronësie, secila prej tyre do të vazhdojë të zotërojë sikurse më parë, qoftë mbi tokë edhe nën tokë, pjesën që ka pasur më parë.

[puroshkodran]

Mbi shkarkimin e ujarve.
Kreu 21.

Ndalohet shkarkimi i ujrave mbi çatinë e fqinjit, gjë qe do ta dëmtonte. Në këtë rast verpohet siç është vepruar në kohët e para. Nëse dikush vepron kunder, duhet të paguajë nje gjobë prej 12 grosh të Sklavonisë, prej të cilavë gjysma i jepet Kontit dhe gjysma paditësit.


Mbi hapesiren ndermjet dy shtëpive.
Kreu 22.

Trualli që ndodhet poshtë dy shtëpive duhet ti takojë shtëpisë së sipërme dhe në rast se shtëpia e poshtme ka shkallë ,kjo e fundit duhet të jetë e zbuluar. Nëse nuk ka shkallë, të lihet zbuluar një copë vend për derdhjen e ujrave, me përjashtim te rastit kur shtëpia e poshtme mund të provojë se trualli është i saj.


Mbi ndarje hapsirës midis shtepive që ndodhen njera mbi tjetren.
Kreu 23.

Hapsira mes dy shtëpive që qëndrojnë njëra sipër tjtrës, duhet të ndahet përgjysmë, përveç rastit kur njëra nga palët provon se ka blerë këtë hapsirë. Nëse dëshëron të ndërtojë hajat apo ballkon në këtë hapsirë ,mund ta bëjë, por duhet ta ngrejë murin aq lart sa të mos dëmtojë fqinjët dhe Komunën. Kush vepron kundër këtij urdhëri, paguan 12 grosh Sklavonie gjobë si dhe puna u hidhet përtokë.


Mbi hedhurinat.
Kreu 24.

Urdhërojmë që askush të mos hedheë plehra nga dritarja, nga ballkoni apo nga qilari, në rrugë publike ose ne çdo rrugëkalimi tjetër të qytetit tonë. Kundravajtësit do të ndëshkohen me 12 groshe gjobë, që do te ndahen përgjysem mes Kontit dhe Komunës.


Mbi dherat e themeleve
Kreu 25

Urdhërojmë që askush nga ata që ndërtojnë shtëpi të re ose meremetojnë të vjetrën,të mos hedhë në rrugë dherat e nxjerra per hapjen e themeleve ose te qilarit. Kush vepron kunder të paguajë një gjobë prej 4 hyperperesh të Sklavonisë, prej së cilës gjysma i jepet Kontit dhe gjysma atij qe denoncon faktin. Veç kësaj, kundravajtësi duhet ti zhvendosë dherat jashtë rrugës së qytetit.


Mbi qeranë e shtëpisë
Kreu 26

Kur shtëpia lëshohet me qera për një vit ose per disa muaj, urdhërojmë që i zoti i shtëpisë të mos e nxjerrë jashtë qeramarrësin përpara se të mbarojë afati, veç rastit kur ai vetë vendos të banojë vetë në atë banesë përara se të mbarojë kontrata: por në një rast të tillë qeramarrësi i nxjerrë jashtë përpara afatit nuk është i detyruar të japë kurrfarë pagese. Por nëse qerramarrësi e lëshon shtëpinë përpara mbarimit të kontratës dhe jashtë dëshirës së pronarit, atëherë ështe i detyruar të paguajë për gjithë vitin. Qerramarrësi duhet të shlyejë cdo dëmtim që provohet që është shkaktuar prej tij: nëse shtëpia ka nëvojë për ndonje meremetim, këtë duhet ta bëjë pronari i shtëpisë,nëse ky rrefuzon ta bëjë këtë atëherë qeramarrësi duhet të ankohet tek gjykatësit, të cilët duhet ta urdhërojnë pronarin ta marre persipër punimet. Por, nëse ky i fundit nuk dëgjon ta bëjë një gjë të tillë, atëherë per riparimet do të kujdeset vetë qeramarrësi duke i zbritur shpenzimet nga qeraja.


Mbi qeramarrjen
Kreu 27

Urdhërojmë që në rast se dikush i kërkon fqinjit një shtëpi me qera, ky i fundit mos ia lëshojë ate dikujt tjetër, por fqinjit ne fjale dhe me të njëjtin çmim me të cilin do t’ia jepte kujdo tjetri. Kjo vlen nëse ujdia vlen para fundit të vitit dhe nëse për shtëpinë ka kërkësa të tjëra. Por nëse ne ditën e parë të vitit të ri fqinji nuk shfaq ndonjë interes për shtëpinë, pronari është i lire t’ia lëshoje kujt të deshirojë, kështu fqinji e humb të drjtën të shfaqë pretendime mbi të derisa të mbyllet viti.

Mbi mullirin
Kreu 28

Kur pronari i një mulliri ka rradhën e blojës,ai nuk është i detyruar ti japë mullisit a mullises grure, miell apo gjë tjetër. Nëse mullisi apo mullisja, pasi nuk kanë mundur t'i marrin diçka, përpiqet ti shkaktojnë dëm pronarit duke i prishur mullirin, do të dënohen me nje gjobe prej 12 groshe Sklavonie, prej të cilave gjysma i dorëzohet Kontit dhe gjysma tjetra paditësit. Njëherësh, fajtorët do t’i shlyejnë dëmin pronarit të mullirit.


Mbi furrtarin
Kreu 29

Urdhërohet që çdo furrëtar të mbajë për vete si shperblim pune jo më shumë se katër bukë për çdo mbushje. Ata që veprojnë ndryshe,duhet të gjobiten me 12 grosh,gjysma për Kontin dhe gjysma tjetër për paditësin.


Mbi bujtinat.
Kreu 30.

Urdhërojmë që askush në qytetin tonë apo në rrethinat e tij të mos ushtrojë bujtinarinë. Kush vepron kundër të dënohet me 50 hyperperë të Sklavonisë, prej të cileve gjysma i jepet Kontit dhe gjysma tjetër Komunës.

[puroshkodran]

Mbi mbjelljen e hardhive.
Kreu 31.

Gjithkush që dëshëron të mbjell hardhi në tokat e veta, është i lirë të veprojë. Nëse do të këtë ndonjë pretendim,ky duhet të paraqitet brënda tetë ditësh kur pretenduesi eshte në qyetet, brënda tre muajsh kur ky i fundit ndodhet jashtë qyetetit, dhe brenda vitit kur ai ndodhet jashtë zotërimeve të Mbretit. Me të kaluar këto afate, askush nuk ka të drejtë të nxjerrë pretendime, qoftë edhe sikur të paraqese tapi apo ndonje dokument tjetër.


Mbi ndërtimet në shesh.
Kreu 32.

Për cdo ndërtim të ri me dritare ose hajat në sheshin ose në rrugët qëndrore të qytetit, banoret duhet të bëjnë kërkesë dhe t’i përmbahen me ndershmëri ligjeve tona.


Ndarja e prodhimit të vreshtave te mbjella në tokën e huaj.
Kreu 33.

Gjithkush është i lirë t'i japë tokën tjetrit për ta kthyer në vreshte; ndarja e prodhimit të bëhet siç parashikohet ne marrveshjen e bërë për këtë qëllim. Në rast se përdoruesi do të mbjellë ullinj, ti japë pronarit gjysmën e prodhimit ose aq sa janë marrë vesh mids tyre. Në rast se përdoruesi i tokës dëshiron ta shese për një farë kohe pjesën e tij të prodhimit, shitjen mos ia bëjë ndonjë tjetri, por pronarit të tokës dhe me ndershmëri, duke i kërkuar aq të holla sa do t'u kërkonte edhe të tjereve. Nëse pronari i tokës nuk dëshiron ta blejë prodhimin, mund ti shitet cilitdo që interesohet ta bleje ate. Në rast se toka nuk mbillet me hardhi, sipas marrëveshjes, ajo i kthehet pronarit që e leshoi për mbjellje.

Mbi punimin e vreshës në gjysmatari.
Kreu 34.

Nëse dikush pranon të punojë ne një vresht në gjysmatari, ai është i detyruar t'ia bëjë vete të gjitha shërbimet e duhura vreshtës. Vjelja e rrushit duhet të bëhet në prani të pronarit.Nëse punëtori nuk ia bën siç duhet shërbimet vreshtes, atij nuk i njihet fare puna e bërë dhe detyrohet të paguajë pjesën e tij duke marrë për bazë prodhimin e realizuar në aren e punuar mirë nga një fqinj i tij. T’i besohet atij që punon nga 12 denarë e sipër.


Mbi ata që punojnë jo me të drejte.
Kreu 35.

Kur një punëtor përpiqet t'i dredhojë punës, padroni i tij kur vjen koha e vlerësimit në mbrëmje ia bën të ditur këtë gjë punëtorit dhe ky është i detyruar ta kryejë punën e pambaruar të nesërmen. Nëse nuk pranon ta bëjë një gje të tille, do të paguajë 12 grosh Sklavonie gjobë dhe njekohësisht do të kryejë dhe punën e mbaruar.


Mbi mëditjen.
Kreu 36.

Të gjithë ata që kërkojnë të punojnë në vresht, në arë, në shtëpi ose në cdo mëditje tjetër, janë të detyruar të punojnë mirë dhe ta çojnë punën e tyre deri në fund, siç përcaketohet nga marrëveshja e arritur me punëdhënësin; nëse shihet se nuk e ka kryer deri në fund ketë detyre ose nuk e ka kryer siç duhet, urdhërojmë që të humbasë të gjithë meditjen dhe të shlyejë dëmin e pësuar nga pronari. Për më tepër të gjobitet me 12 grosh të Sklavonie, gjysma e të cilëve ti jepet Kontit dhe gjysma tjeter pronarit.


Mbi token.
Kreu 37.

Lidhur me token që ndodhet mes dy vreshtave, dy arave ose dy kopshteve, urdhërojmë që ajo t'i perkasë pronarit të vreshtit, të ares dhe të kopshtit që gjendet ne pjesën e sipërme, me përjashtim të rastit kur pronari i pjesës së poshtme vërtetojn me tapi se ajo parcelë eshtë e tija.


Mbi rrëqitjen e dherave dhe rënien e gurëve.
Kreu 38.

Në rast rrëshqitje dheu ose rrëzimi muri në tokën e fqinjit ,personi i dëmtuar duhet ta çojë në gjyq pronarin e tokës ku ka ndodhur rrëshqitja dhe të kërkojë që ky të heqë dherat apo gurët e rënë ne token e tij. Nëse pronari në fjalë nuk dëgjon ta bëjë një gje të tille brënda kohës së caktuar nga gjykatësit, dherat ose gurët bëhen pronë e të zotit të tokës ku kanë rrëshqitur, dhe ai mund t'i nxjerrë jashtë nga kufijtë e prones se tij.


Mbi ndërtimin e muranave.
Kreu 39.

Nëse ndokush dëshëron të ndërtojë një muranë të re, mund ta bëjë këtë në tokën e vet dhe të lërë nje hapsirë prej një pëllëmbe nga pjesa e tij, të cilen fqinji nuk duhet kurrësesi ta punojë dhe as t’i afrohet muranës më punëtorë. Ai qe vepron në kundërshtim me këtë urdhër, denohet me nje gjobe prej 12 groshë Sklavonie, gjysma e të cilave i shkon Kontit dhe gjysma tjetër paditësit.


Mbi mbjelljen e pemëve.
Kreu 40.

Cilido që dëshëron mund të mbjellë pemë frutore në tokat e veta, por jo më afër se një hap nga toka apo vreshti i fqinjit. Nëse vepron ndryshe, fqinji ka të drejtë me urdhër të gjykatësve të presë pemët në fjalë. Veç kësaj kundravajtësi gjobitet me 12 groshë Sklavonie, qe ndahen përgjysmë mes Kontit dhe paditësit.

[puroshkodran]

Mbi të gjitha llojet e pemëve.
Kreu 41.

Përsa u përket pemëve frutore që janë mbjellë pranë tokes ose vreshtës së fqinjit: së pari ,për pemën e arrës, kokrat e rëna në tokën e fqinjit ndahen përgjysmë midis të zotit të pemës dhe pronarit të tokës ku kanë rënë; dardhat e rena, i përkasin të gjitha fqinjit, por as njëri e as tjetri nuk kanë të drejtë të vjelin ato degë që zgjaten mbi tokën e fqinjit. Ky rregull vlen për çdo pemë frutore, me përjashtim të ullirit: në fakt i zoti i një pemë ulliri ka të drejtë të mbledhë të gjithë kokrrat e rëna në tokën e fqinjit. Nëse i zoti i tokës ku kane rene dëshëron të presë degët që zgjaten mbi tokën e tij duke menduar se e dëmtojnë ate, mund ta bëjë një gje të tille, duke filluar nga largesia një pash e tutje. Pema e ullirit bën përjashtim dhe nuk mund të pritet.


Mbi prerjen e drureve.
Kreu 42.

Nëse provohet më dëshmi të sigurta se dikush ka prerë ose ka djegur qëllimisht ullirin e huaj, fajtori dënohet me nje gjobe prej 50 hyperperë Sklavonie, që ndahen përgjysmë mes Kontit dhe personit te dëmtuar. Nëse nuk arrihet të provohet ,i dëmtuari bën betimin bashkë me gjashtë dëshmitarë .Nëse ndokush shihet duke prerë vreshtën e tjetrit,paguan të njëjtën gjobë si dhe dëmin.Për prerjen e çdo druri tjetër frutor, keqbërësi i paguan 2 hyperperë Kontit dhe pronarit si dhe detyrohet te shlyeje dëmin.


Mbi tokat e dhëna në shfrytëzim.
Kreu 43.

Nëse dikush vendos të japë në prikë ose të shesë vreshta e ara të lëshuara më pare me qera apo shtëpi të dhëna me qera, këtë mund ta bëjë vetëm mbas një viti ,kur përfundon kontrata me përdoruesin.


Mbi prikën.
Kreu 44.

Nëse dikush ka dhënë në prikë vreshta të punuara ose ara të mbjella duke mos u shprehur për përkatësinë e fryteve, urdherojme qe edhe ne mungese te proves se shkruar, këto të fundit te mund t'i gëzojë gjithashtu përfituesi.

Mbi arat e shfrytëzuara në gjysmatari.
Kreu 45.

Nëse dikush merr të punojë një arë me kushtin e ndarjes së prodhimit me pronarin ,ai është i detyruar ta punojë mirë atë toke. Nëse vepron ndryshe, sasia e produkteve që duhet ti dorëzojë pronarit duhet të llogaritet mbi bazën e prodhimit që ka realizuar një fqinji i tij,që zotëron të njëjtën cilësi toke por që e ka punuar mirë ate.


Mbi arat e shfrytëzuara në gjysmatari.
Kreu 46.

Nëse dikush që nuk është në gjëndje ta punojë vetë tokën e tij vendos t’ja jape dikujt tjeter, kundrejt ndarjes së prodhimit, duhet të heqë dorë nga pronesia mbi token gjatë gjithë ciklit të plotë te prodhimit, nga mbjellja e deri tek korrja; në rast se ia merr para kohe aren punuesit, detyrohet të paguajë për dëmin 4 hyperperë Sklavonie që ndahen përgjysmë mes Kontit dhe paditësit, ndërkohë që duhet t'i paguajë dhe gjithë dëmin e shkaktuar. Por në rast se ai që e mer tokën për ta punuar dhe nuk e bën një gjë të tillë, do të jetë ky që do të paguajë gjobën e mësipërme dhe që do t'i shlyejë dëmin pronarit, përveç rastit kur i ngordhin qetë, kur ato i vidhen apo kur vdes ai vetë.


Mbi hapjen e vijës së ujit.
Kreu 47.

Nëse dikush dëshëron të hapë një vijë uji për arat e tij, duhet të veprojë sipas zakonit te vjetër. Në rast të kundërt duhet të paguaje nje gjobe prej 12 hyperperësh te Sklavonise, nga te cilat gjysma i kalon Kontit dhe gjysma tjetër fqinjit të demtuar. Përvec gjobes, ai duhet të paguajë dhe dëmin e shkaktuar.


Mbi gropat.
Kreu 48.

Kushdo që mendon të hapë një gropë poshtë truallit , duhet lënë një rrip toke nga e vetja mes gropës ne fjale dhe truallit të fqinjit dhe, nëse dëshëron, mund të ngrejë aty një gardh; ne këte menyre mund të veprojë dhe më gropat e hapura më parë, duke i ripunur, si ka qënë zakon.


Mbi punën e pandershme.
Kreu 49.

Nëse dikush pëson dëm nga puna e keqe e një mjeshtri dhe është në gjëndje ta provojë një gje të tille, ky i fundit i detyrohet të paguajë 12 hyperperë për dëmin, dhe te shlyejë krejt dëmin e shkaktuar.


Mbi mjeshtrat marangozë.
Kreu 50.

Lidhur me mjeshtrat marangozë urdhërojmë që asnjëri prej tyre të mos përfitojmë për pagë ditore më shumë se tre grosh Sklavonie, si dhe një sasi të mjafueshme te ngrëni. Nga dita e Shën Sirgjit në fund të shtatorit e tutje të paguhet me 12 groshe. Kush vepron ndryshe, do të dënohet me 12 grosh gjobë, që do të ndahen përgjysmë mes Kontit dhe paditësit. Por me këtë denim, mjeshtrit ne fjafe, nuk i hiqet e drejta e ushtrimit të zanatit.

[puroshkodran]

Mbi këpucarët.
Kreu 51.

Mjeshtërve këpucarë u lejohet të marrin jo me shume se 5 groshe për mbylljen e nje çarje te madhe, kurse per çarje me te vogla te marre 1 grosh. Veç asaj te mbaje nje grosh per qepjen e rregjien, gjysem grosh per venie te sholles, te syprines e te prapshtines, Kjo vlen per kepucet me lekure te trashe. Per kepucet me lekure keci, per venie sholle e syprine merren 8 folere, ku perfshihet edhe fortesa prej lini. Kundravajtesit denohen me 2 hyperpere gjobe, 1 per Kontin dhe 1 per paditesin.


Mbi hekurpunuesit.
Kreu 52.

Urdhërojmë që mjeshtrat hekurpunues të kërkojnë jo më shumë se 5 groshë për nje bel të ri, ku përfshihet dhe çmimi i qymyrit , kurse për çdo shat të ri 2 groshe e gjysmë. Për mprehjen e shatit të kërkohet 1 grosh kurse për lëmimin e tij vetëm 12 folerë. Për lëmimin e bëlit të kërkohen 20 folerë. Për ta kthyer në gjëndje pune si me parë që të nxjerre e te ktheje plisat te paguhet 1 grosh e gjysëm. Për mprehjen e cdo vegle paguhen 15 folerë, për kallitje e punm se dyti 1 grosh, për cdo mbushjë qymyri te kovaçanes. Kundravajtësi gjobitet me 3 hyperperë që ndahen përgjysmë midis Kontit dhe ankuesit.


Për mjeshtrat e cdo zeje.
Kreu 53.

Urdhërojmë që një mjeshtër i çdo zeje , duhet ta përfundojë një pune te filluar dhe gjatë kesaj kohe, të mos marre porosi të tjera. Kush vepron ndryshe detyrohet të paguajë 2 hyperperë gjobë, nga të cilet 1 grosh i paguhet Kontit dhe 1 paditësit.


Mbi mbulimin e çative.
Kreu 54.

Mjeshtri që hedh çatinë e një shtëpie ,nuk duhet të kërkojë si shpërblim per punen e tij më shumë se 1 grosh në ditë si dhe një ushqim të arsyeshëm. Kundravajtësit të dënohen me 12 groshë gjobë , prej e të cilëve gjsyma i jepet Kontit dhe gjysm tjetër paditësit.


Mbi mjekun.
Kreu 55.

Urdhërojmë që çdo mjek që pranon të kujdeset për një të sëmurë ,të mos e braktisë atë përpara se ta këtë shëruar, veç në e thirrtë Mbreti. Kush vepron ndryshe, detyrohet të paguajë 8 hyperperë gjobë, te ndare pergjysëm mes Kontit dhe paditësit.


Mbi privilegjet e noterit dhe te zyrtarëve të tjerë.
Kreu 56.

Shtëpitë e të gjithë atyre që ditën e Shën Stefanit emërohen noter, semec ose vatak të Komunës sonë, nuk i detyrohen kesaj te fundit asgjë dhe janë të lirë e të përjashtuar nga çdo taksë.

Mbi bujqit.
Kreu 57.

Një bujk nuk mund të marrë më shumë se 2 groshe në ditë, përfshirë dhe nje ushqim të mjaftueshëm. Në rast se punon deri vonë në mbrëmje, ushqimi i sillet në vendin e punës. Ata që nuk respekojnë këtë urdhër dënohen me 12 groshë,që përgjysmohen mes Kontit dhe ankuesit.


Mbi krasitësit.
Kreu 58.

Një krasitës ose një punetore vreshtash nuk duhet të paguhet më shumë se 1 grosh Sklavonie në ditë, bashkë më ushqim të mjaftueshëm. Ne rast se nuk përfshihet ushqimi, i jepet nje page prej 2 groshë ne dite. Kush vepron ndryshe, e çon dëm punën e kryer dhe detyrohet të paguajë 12 grosh te ndare mes Kontit dhe paditësit.


Mbi limuesin.
Kreu 59.

Punëtori që limon nuk mund të marrë më shumë se 2 grosh Sklavonie në ditë, përveç një ushqimi të mjaftueshëm. Nëse nuk merr ushqimi, paga ditore eshte 3 grosh. Kundravajtesit paguajne nje gjobe prej 12 groshë, që ndahen përgjysem mes Kontit dhe paditesit.


Mbi remëtarët.
Kreu 60.

Për çdo ditë vozitje punëtori nuk merr më shumë se 1 grosh, përveç nje sasie te mjaftueshme ushqimi. Kundravajtesit gjobiten me 12 groshë, që ndahen përgjysem mes Kontit dhe padtesit.

[puroshkodran]

Mbi vjelësin e rrushit.
Kreu 61

Për çdo ditë pune vjelësi i rrushit merr jo më shumë se 10 folerë si dhe një ushqim të mjaftueshëm. Kundravajtësi dënohet me 12 groshë gjobe, që ndahen mes Kontit dhe paditesit.


Mbi mbledhësin e prodhimit.
Kreu 62.

Korresi ose mbledhësi nuk mund të paguhet më shumë se 3 grosh Sklavonie në ditë, po ashtu edhe shirësi. Në rast se është femër, duhet të marrë e groshe page ditore. Kush vepron ndryshe, paguan nje gjobe 12 groshë, të ndarë 6 groshe per Kontin dhe 6 groshe per kallzuesin.


Mbi mbledhjen e barit dhe të kallinjëve.
Kreu 63.

Ndalohet keputja e barit dhe e kallinjëve në arat e mbjella me të lashta përpara se të ketë përfunduar plotësisht korrja. Kundravajtësi gjobitet me 12 groshë, që ndahen përgjysem midis Kontit dhe paditesit.

Mbi masat, peshat e pashët.
Kreu 64.

Masat ,peshët dhe pashët në dheun tonë duhet të jenë të njëjta .Nëse dikush kapet me të tilla jashtë standartit, dënohet me 8 hyperperë Sklavonie. Nëse dikush bën punën e kontrollorit pa pasur mandatin e Komunës ose dikush tjetër i caktuar rregullisht me këtë deyrë nuk e bën atë siç duhet , pra nuk i kontrollon çdo muaj masat detyrohet të paguajë të njejten gjobë, që perdoret në favor të Kontit dhe të Komunës. Gjykatësit duhet të kujdësen që ne një detyrë te tillë te caktohet një njeri i ndershëm.


Mbi doganën e thertores.
Kreu 65.

Kasapët duhet të paguajnë cdo mbrëmje doganën e thertores që është 2 groshe Sklavonie për çdo ka ose lopë, 1 folar për koke derri, gjysmë groshi për koke dele, 2 grosh për nje buall, ku duhen përfshirë edhe (*) për çdo therje. Kush nuk e bën pagesën në mbrëmjë gjobitet me 12 grosh. Kallzuesi që nuk e bën padinë tek gjyaktësi në mbrëmjë ditën tjetër nuk është me i besueshëm . Sidoqofte ai duhet të betohet për padinë e tij perpara gjykatësve. Po këtë gjobë duhet të paguajnë dhe ata që therin mish për treg jo në thertore por diku gjetke.

Mbi shitjen e mishti me peshë.
Kreu 66.

(mungon nga teksti origjinal)


Mbi ndalimin e eksportit të mallrave ushqimore.
Kreu 67.

Nëse dikush, i huaj apo vëndas, kapet duke nxjerrë jashtë tërritorit tonë mallra ushqimore, si grurë ,miell ,elb,mish,sallo,thekër apo djath,do të dënohet me 50 hyperperë gjobë ,që mund të paguhen me groshë Sklavonie si dhe me sekuestrimin e mallit. Nëse i huajii është në gjëndjë të tregojë se kujt ia ka shitur mallin, atëherë gjobën e paguan blerësi , dhe ajo ndahet barabar mes Kontit dhe Komunës. Përjashtohen nga ky denim ata që falën nga gjykatësit ose nga këshilltarët.


Mbi sjelljen e prodhimeve ushqimore në territorin tonë.
Kreu 68.

Theksojmë se çdo qytetar që zotëron grurë apo drithra të tjere jashtë qytetit tone, ështe i detyruar t'i sjellë ato në qytet dhe jo t'i çoje gjetkë; nëse provohet se ndokush verpon ndryshe, do të dënohet me nje gjobe prej 50 hyperperësh Sklavonie, që do të ndahen pergjysem midis Kontit dhe Komunës. Nëse nuk arrihet të provohet gjë , per të duhet te betohet tek gjykatësi që e trajton çështjen së bashku me katër fisnikë të tjerë të besueshëm.


Mbi blerjen e prodhimeve ushqimore.
Kreu 69.

U ndalohet qytetarëve apo të huajve që të blejnë me qëllim rishitje në territorin a në rrethina, lakra,hudhra,qepe, li e lesh, peshk e djathë. Të blejnë aq sa u nevojitet për konsum shtëpiak, përveç rasteve të lejuara nga gjykatesit ose nga këshilli. Kush e thyen kete urdhër do te paguaje 8 hyerperë Sklavonie, që ndahen barabar mes Kontit dhe Komunës.

Si i jepet huaja Komunës.
Kreu 70

Kur dikush i jep Komunës grurë,verë apo mallra të tjera, nuk duhet të pretendojë ti kthehet më shumë nga sa ishte vlera e mallit në kohën kur ia dha hua Komunës. Në rast se gjykatësit e paguajnë më shumë mallin nga sa ishte vlera e tij në kohën e huasë, vetë ata dënohen me një gjobë prej 8 hyperperësh Sklavonie. Po kaq do të paguajë dhe personi që ka dhene hua, nese ka pranuar te marrë më shumë nga sa ka dhënë. Gjysma e kesaj gjobe i jepet Kontit dhe gjysma tjetër Komunes , kurse malli i huazur konsiderohet i humbur për huazuesin.

Mbi punëtorët dhe pagën.
Kreu 71.

Nëse një punëtor, shërbëtor ose shërbëtore, i cili në prani të garantëve ka rënë në ujdi më padroinin e tij për të qëndruar ne pune kaq apo aq vite ose muaj, dëshëron të largohet përpara kohe, nuk mund ta bëjë një gjë të tillë, qoftë sepse mund të jetë parapaguar apo dhe për faktin e thjeshtë se nuk lejohet largimi përpara përfundimit të kontratës. Nëse nese ngul kembe ne te tijen, duhet të paguajë një gjobë prej 8 hyperperesh Sklavonie që ndahen barabar mes Kontit dhe padronit. Po të mos i qëndrojë më marrveshjes do të paguajë të njëjtën gjobë dhe do të vazhdojë t'i bindet besnikërisht te gjitha urdherave te padronit ose padrones. Nëse provohet e kundërta, humbet pagën e krejt vitit dhe paguan gjithashtu gjobën e përmendur me sipër, si dhe detyrohet të shërbejë çdo vit një muaj më shumë duke përmbledhur ditët e djela. Nëse punëtori ose punetorja do te sëmuret padroni detyrohet ta ushqeje dhe kur të shërohet duhet t'ia ktheje detyrimin atij duke i sherbyer për te gjithe kohën që ka humbur ne pune për shkak të sëmundjës, ne te njejten stine. Nëse ndokush do ta bindte dhe ta merrte në punë përpara se të shlyeje llogarinë më padronin e parë, dhe nëse kjo gjë provohet , rrogëtari detyrohet të paguajë 8 hyperperë gjobë, gjysma i kalon Kontit dhe gjysma pronarit, madje neheresh. Ky i fundit nuk është i detyruar të plotësojë me cdo kusht detyrimet që lindin nga marrëveshja.


Mbi kullotjen e përbashkët të gjedhit.
Kreu 72.

Barinjtë që çojnë gjedhin në kullota ditët e festave apo të dielave, duhet ta bëjnë mirë një punë të tillë dhe te kenë kujdes që në kthim të mos u mungojë ndonjë kokë bagëti nga të vetat dhe nga ato të të tjerëve. Me kullotjen nuk duhet te merren me shumë se dy barinj, njëri prej të cilëve do të sjellë ushqimin, kurse tjetri do të kujdeset për kullotjen e bagëtive. Në mbrëmje lopët duhen kthyer shëndoshë e mirë prane pronarëve dhe në rast se diktohet ndonjë dëm në bagëti apo ne ndonje gje tjeter, barinjtë duhet ta shlyejnë atë. Nëse me kullotjen merren më shumë se dy vetë ,detyrohen të paguajnë një gjobë prej 12 groshë, që do te ndahen përgjysmë mes Kontit dhe Komunës.


Mbi kthimin e lopëve në mbrëmje pak kullotjes.
Kreu 73.

Nëse një bari në vënd që të mbledhë bagëtinë e tij dhe të bashkëfshatarëve në mbrëmje, i braktis ato për të shkuar në ndonjë festë në qytet dhe nëse atë natë ndodh ndonje mungesë në bagëti apo diçka tjeter, bariu detyrohet të paguajë krejt dëmin. Edhe sikur të mos ndodhë ndonje dëm, të gjobitet me 12 groshë, gjysmen për Komunën dhe gjysmën per Kontin.


Mbi lopët që dëmtojnë vreshtën.
Kreu 74.

I ndalohet çdo bariu e kujtdo tjetër që të fusë lopë a kuaj në vreshtë, veçanerisht ne kohen e lulezimit të saj. Kundravajtësi gjobitet me 4 hyperperë, qe ndahen gjysma Kontit dhe gjysma tjetër Komunës.

Kur humbet nje lopë.
Kreu 75.

Kur një bari humbet nje lopë gjatë natës në një vënd të panjohur, pronari i lopës duhet të njoftohet prej tij para agimit. Nëse nuk vepron kështu , ai duhet t’i paguajë lopën ketij te fundt. Nëse lopa humbet gjatë ditës bariu e paguan demn menjeherë, pa fjale. Nëse lopa humbet në kohen e zukatjes se mizave, deri në mbrëmjë duhet t’i ketë dhënë lajmin pronarit, ndryshe duhet t'i paguajë atij vlerën e lopës se humbur.


Mbi lopët që kullosin në arat me grurë.
Kreu 76

Ndalohet kullotja e lopëve, e kuajve apo e gomerëve brënda arave me grurë, përpara se të ketë përfunduar krejt korrja. Përjashtohen rastet kur kafshët mbahen të lidhura dhe nuk shkaktojnë ndonjë dëm. Por nëse ndodh një gjë e tillë apo veprohet në kundërshtim me këtë urdhëresë, të paguhen 12 groshë Sklavonie gjobë, gjysma për Kontin dhe gjysma tjetër të dëmtuarin, i cili, gjithashtu duhet të dëmshpërblehet për dëmin e shkaktuar nga lopa.


Ndalimi i kullotjes mbi kodër.
Kreu 77.

Askush ,qoftë njeri i zakonshëm apo bari, nuk duhet te kullosë lopët në kodrën që perfshihet midis kishës së Shën Pjetrit,Shën Engjëllit e deri poshtë shkëmbit. Ky urdher vlen për periudhën nga dita e Asumpsionit e deri në festën e Shën Andresë. Kundravjtësit gjobiten me 8 hyperperë, që ndahen mes Kontit dhe Komunes, barabar. Gjoba nuk zbatohet në rastin kur Komuna vendos të heqë dorë nga ndalimi në fjalë.


Mbi qetë në bashkpronësi.
Kreu 78.

Nëse ndokush merr hua një ka kundrejt detyrimit që të punojë me të edhe tokat e pronarit, përgjithnjë apo për një kohë të caktuar, është i detyruar që t'i punojë tokat e pronarit të kaut me ndershmëri, njësoj si të tijat. Nëse vertetohet se ka bërë punë të padrejte apo e ka keqpërdorur kaun dhe këtij të fundit mund t'i ndodhe gjë në kohën që lëron arat e të interesuarit dhe nëse një gjë e tillë provohet, atëherë ai detyrohet te paguaje dëmin si dhe 12 grosh gjobë, që ndahen pergjysem mes Kontit dhe paditësit.


Kur ndalohet therja e kaut.
Kreu 79.

I ndalohet çdo banori të qyetit tonë si dhe nje të huaji të therë një ka apo nje mëshqerë në thertore. Këto kafshe lejohen të shiten vetëm për të lëruar arat, dhe kur te mos jenë më në gjëndje të punojnë, mund të theren dhe të shiten me peshë ne thertore. Shkelësit e këtij urdhëri detyrohen të paguajnë një gjobë prej 8 hyperperesh, gjysmën per Kontin dhe gjysmën tjeter per Komunën.


Mbi ata qe udhëtojne në grup.
Kreu 80.

Nëse disa persona nisen nga qyteti për të shkuar bashke në pyll, në treg ose diku gjetkë, çdo njëri duhet të mbrohet gjatë vajtjes dhe kthimit dhe askush nuk duhet të ndahet nga grupi. Nëse ndonjëri nga bashkeudhetaret do të humbasë diçka, dëmin e paguan ai që është në krye te grupit. Edhe sikur të mos ketë dëme ,por ia ta ketë humbur drejtimin e grupit, gjobitet me 12 groshe , qe ndahen pergjysem mes Kontit dhe Komunës. Nëse ndodh ndonjë plaçkitje me dhunë duke qënë bashkë në udhë, të paguhet dëmi i bërë padashur ditën apo natën. Nëse dikush niset përpara ose qëndron prapa grupit dhe pëson ndonje dëm, ta mbajë vetë pergjegjesinë, ndërsa shokët e tij të udhes nuk kane asnjë detyrim, siç e thonë zakonët e vendit.

[puroshkodran]

Mbi shërbimin e rojes në qytet.
Kreu 81.

Urdhërojmë që rojet e ngarkuara me ruajtjen e qytetit të qëndrojnë në detyrë gjithë natën deri në mëngjes. Nëse dikush e braktis deryrën dhe shkon në shtëpi për të fjetur, ose nuk paraqitet fare në garnizon, ai duhet të paguaje gjithë dëmin që mund të bëhet atë natë. Edhe sikur të mos ndodhë ndonjë dëm, ai detyrohet të paguajë një gjobë prej 12 groshësh, gjysmën per Kontin dhe gjysmën per garnizonin. Dhe nëse pas rënies së këmbanës së tretë një person, klerik apo laik, do te kapet duke e endur nëpër qytet pa pishtar, atij do t’i ngarkohen të gjitha dëmet që mund të kenë ndodhur atë natë. Nëse nuk ka pasur dëme, kleriku apo laiku në fjalë detyrohet të paguajë gjobën prej 12 groshësh, gjysmën Kontit dhe gjysmën Komunës. Për këtë mjafton dëshmia e dhënë në betim e dy ose tre rojeve.


Mbi rojen e vreshtave.
Kreu 82.

Ruajtësit e vreshtave duhet ta bëjnë me besnikëri detyrën nga festa e Shën Elisë deri në festën e Shën Mikelit. Gjatë kësaj kohe ata mund të krasisin, të hapin rrugët, të lidhin degët e të ngrenë tendën mbështetëse të hardhisë, aty ku kanë qenë më parë. Nëse dikush pëson dëm në vreshtë, roja është i detyruar të dorëzojë vjedhesin, dhe nese nuk eshte ne gjendje ta beje nje gje te tille, duhet ta paguaje demin vete. Gjithkush duhet t’i jap rojes atë që i takon, sipas zakonit. Sa kohë qe roja e vreshtës është në detyrë atij i duhet besuar për çdo gjë që thotë, kundrejt betimit.


Mbi rojen e arave.
Kreu 83.

Ruajtësi i arave është i detyruar ta bëjë punën e tij me ndershmëri për sa kohë është pajtuar ne kete detyre. Nëse pronari vëren se ka ndodhur dëm në të mbjellat brënda arës së tij, në farë, në frute apo nga kullotja e bagëtise, atëherë rojtari duhet të paguajë dëmin vete, nëse nuk e padit vjedhësin apo bariun. Rojes i duhet besuar, kur është nën betim. Ai duhet të paguajë per ¼ e arës dhe nëse kjo e fundit nuk është si arat e tjera, të mos paguajë gjë e në krye të vitit të ketë një pagë prej një hyperperë e gjysmë.


Mbi ruajtjen e kullotave.
Kreu 84.

Rojtarët e kullotave duhet të ruajnë me besnikëri kullotat e qyetetit. Nëse rojtari kap dikë, një sllav, nje arberesh ose një shkodran duke kullotur delet, lopët ose derrrat, ai ka të drejtë t’i heqë kundravajtësit një kokë për çdo tufe delesh, nje lopë për çdo kope lopësh dhe një derr për çdo tufë derrash. Veç kësaj, roja duhet t'i drejtohet gjyqit, ku ta mbështesë akuzën në betim dhe në dëshimnë e dy a tre rojtarëve të tjerë. Pronari i deleve , i lopëve ose derrave duhet të dënohet me 50 hyperperë gjobë, që ndahen mes Kontit dhe Komunës.


Mbi pjesëmarrjen në luftë.
Kreu 85.

Ushtarët që më urdhër të mbretit shkojnë në luftë, të mos paguhen më shumë se dy grosh në ditë, kurse kapidanët të marrim jo më shumë se katër grosh. Nëse dikush është regjistruar për të shkuar në luftë dhe nuk shkon, të dënohet më 8 hyperperë gjobë dhe të shlyejë të gjithë dëmin që i shkaktohet Komunës për shkak te tij dhe të braktisjes së detyrës. Gjysma e gjobës t’i jepet Kontit dhe gjysma tjeter Komunës.

Mbi kapedanët që varen nga gjykatësit.
Kreu 86.

Kapedanët që mvaren nga gjykatësit apo kapedanët e rojeve të qytetit, duhet të betohen se janë të gatshëm ti binden ditën dhe natën çdo urdhëri të gjykatësve ose të Këshillit të qytetit, siç e do nderi dhe ineteresi i qytetit tonë. Por nëse kapedanët ne fjale të bënin ndonjë veprim me kokën e tyre, pa pasur urdher nga gjykatësi, ata do të humbin postin dhe do të gjobiten me katër hyperperë, që do te ndahen barabar mes Kontit dhe Komunës.


Mbi gratë e përdala.
Kreu 87.

Nëse një grua provohet se është e përdalë nga dëshmia e dy ose tre burrave, te mos lëjohet të mbajë kapele ne kokë, siç është zakoni ynë, e as të shoqërohet me këdo. Nuk i lejohet të rrijë e të banojë pranë zonjave fisnike. Nëse vepron ne kundershtim me keto urdhera, do të denohet me nje gjobe prej 8 hyperperësh, që ndahen barabar mes Kontit dhe paditësit. Nëse provohet se një grua e përdalë bën punë të liga ose kërkon të prishë të tjerët, ajo duhet të lërë qytetin tonë brenda tre ditësh dhe nëse e kalon kete afat, të ndëshkohet me 8 hyperperë gjobë, të sillët rrugëve të qyetit duke u rrahur me shkop dhe ne fund të syrgjynoset dhe kurrë të mos kthehet në token tonë.


Mbi arkën e Komunës.
Kreu 88.

Arka e Komunës kur ruhen vula dhe privilegjet e qytetit, duhet të ketë tre çelësa dhe çdonjëri prej tyre te mbahet nga njeri prej gjykatësve. Nëse dikush pajiset me nje dokument privilegji nga Komuna, duhet t’ia dorëzojë atë gjykatësve. Nëse vërtetohet se nuk e ka bërë një gjë të tillë, do t'i paguajë Komunës 8 hyperperë Sklavonie.


Mbi ditët kur caktohen gjykatësit dhe nënpunësit e tjerë.
Kreu 89.

Urdhërojmë që çdo vit ditën e Shën Mark Engjëllorit ,të bëhet emerimi për tre gjykatës , tetë këshilltarë dhe dy intendentë. Atë ditë duhet të bien këmbanat e Shën Stefanit, të mblidhet populli dhe të vijë peshkopi ynë, i cili së bashku me katër fisnikë do të zgjedhin nënpunësit e mësipërm si dhe gjykatësit dhe këshilltarët. Nëse peshkopi nuk ndodhet në provincë do të paraqiten tre fisnikë laik vëndas, të cilët do të betohen mbi ungjill se nuk do të zgjedhin dikë për miqësi dhe as do të rrëzojnë kënd për armiqësi. Zgjedhja do të bazohet vetëm në aftësitë dhe në përkushtimin e secilit prej kandidatëve kundrejt qytetit tonë.


Mbi nëpunësit e zgjedhur.
Kreu 90.

Nëse një nëpunës i zgjedhur nga Komuna nuk pranon të kryejë një porosi, t’i jepet atij një afat prej tre ditësh dhe nëse dhe pas këtij afati nuk e ka kryer porosinë në fjaleë, të dënohët me 8 hyperperë gjobë, veç kësaj të qëndrojë në krye të detyrës dhe të mos i merret parasysh asnjë justifikim.


Mbi amabasadorët e zgjedhur.
Kreu 91.

Abasadori i zgjedhur duhet t’i bindet urdhrave të Komunës dhe në rast se refuzon të niset për kryerjen e misionit jashtë qytetit, dhe të detyrohet të paguajë për dënim 25 hyperperë.


Mbi ata që fyejnë të tjerët me fjalët “tradhëtar “ dhe që nxisin për përleshje.
Kreu 92.

I ndalohet çdo qytetari ti drejtohet bashkëqytetarit të tij me fyerjen ”ti je tradhëtar i Mbretit” ose i “Komunës” si dhe të grishë në dyluftim tjetrin për çfardo lloj shkaku. Kush vepron ndryshe do ti dorëzojë kryezotit tonë 500 hyperperë.

Mbi zgjedhjen e noterit.
Kreu 93.

Noteri duhet të zgjidhet nga gjykatësit ,këshilltarët dhe nga gjithë burrat e shquar të qytetit tonë me anë të votave. Shpallet noter ai që grumbullon më shumë vota. Noteri duhet të përmbushë detyrat e tij dhe urdhërat qe i jepen nga gjykata bashkë me këshilltarët siç e përcaktojne Statutet e qytetit tonë. Nëse nuk pranon të bindet ai e humbet postin dhe paguan 50 hyperperë gjobë, gjysmën i kalon Kontit dhe gjysma Komunës. Noteri detyrohet që brenda tetë ditësh të hedhë në letër vendimet e marra nga gjykatësit, gastaldët dhe arbitrat e zgjedhur për çështje shitje, këmbimi, dhurimi, prike dhe çdo veprim tjetër të bërë në bazë të arsyes, të statutit apo të testamentit në çdo kohë e në çdo orë për llogari të qytetarëve tanë ose bujtësve te huaj. Noteri nuk mund të përpilojë asnjë dokument në mirëbesim, por vetëm në praninë e të dyja palëve. Noteri nuk duhet të lëshojë më shumë dokumenta nga ç’kërkjnë gjykatësit.


Mbi kartën e vulosur me vulën e Komunës.
Kreu 94.

Nëse noteri nuk e përfundon brënda tetë ditëve aktin zyrtar të vendimit të gjykatësve, ky vendim mund të shkruhet në një kartë më vulën ë Komunës, që ka vlerë të njëjtë me dokumentin e hartuar nga noteri.


Mbi arbitrat e zgjedhur me betim.
Kreu 95.

Arbitart që zgjidhen me dëshirën dhe vullnetin e dy palëve, duhet ta japin gjykimin e tyre në praninë e noterit, në mënyrë që gjithshka që thonë dhe vendosin ata të jetë e padiskutueshme dhe e qendrueshme përgjithmonë, në përputhje me statuet e qytetit tonë.


Mbi mënyrën si zgjidhet përfaqësuesi i një qytëtari që largohet nga qyteti.
Kreu 96.

Cilido që largohet nga qyteti dhe qëndron me shume se një vit jasht tij, duhet të zgjedhë një person që do ta përfaqësojë përpara gjykatësve ose noterit. Përfaqësuesi në fjalë duhet të përgjigjet, te sillet dhe të kërkojë madje shpjegime në këmbë të tij për çdo çështje, sikur të ishte vetë personi. Por nëse përfaqësuesi ne fjale do të bënte ndonjë pohim që ka lidhje me personin që e ka zgjedhur ta përfaqësoje, pohimi në fjalë nuk duhet të merret për bazë dhe konsiderohet i pavlere.


Mbi mënyrën si gjykohet një gjykatës.
Kreu 97.

Gjatë kohës që është në detyrë gjykatësi duhet t’u ofrojë shërbimet e tij të gjihë atyre që i drejtohen per problemet e tyre dhe të gjykojë ne bazë te Statuteve të qytetit me ndershmëri dhe paanësi, pa u joshur nga miqësitë. Gjatë vitit të shërbimit si gjykatës, ai nuk mund të marrë rolin e avokatit për askënd. Detyra e tij është të dëgjojë të dyja palët, të regjistrojë më anë te sekretarit shpjegimet e seiciles palë dhe të japë vendim të dretjë sipas Statueve dhe zakoneve të qytetit tone.


Mbi gjykatësit dhe këshilltarët.
Kreu 98.

Konsiderohen si të vlefshme dhe të pandryshueshme të gjitha vendimet e marra në mirkuptim nga gjykatësit dhe këshilltarët. Nëse mungon mirkuptimi, të kalohet në votim dhe të vendoset sipas vullnetit te atij që fiton shumicën.


Mbi mikpritjen që u rezervohet të dërguarve të Mbretit.
Kreu 99.

Kur në qytet vjen ndonje person i dërguar nga Mbreti apo oborrtari i tij, gjykatësit bashkë me këshillin duhet t'i bëjnë nderet e duhura, duke i ofruar për të ngrënë e për të pirë. Nëse ndokush prej bujtësve do të kërkonte dhurata, gjykatësi duhet të mos veprojë pa u marrë vesh më këshilltarët.

Mbi këshillin e atyre që kanë probleme me Komunën.
Kreu 100.

Në rast se një person, qytetar i yne, ka probleme me Komunën, do të mblidhet këshilli dhe nëse aty gjendet ndonjë i afërm i tij, duhet te nxirret jashtë Këshillit, derisa të sqarohet problemi me personin në fjalë, pra derisa të paraqiten dëshmitarët sipas statutit dhe pasi personi në fjalë të dënohet. Gjykatësi dhe Këshilli të vazhdojnë të rrinë të mbledhur derisa të detyrojnë personin të pranojë fajin.

[puroshkodran]

Mbi këshillin e atyre që kanë probleme me Komunën.
Kreu 100.

Në rast se një person, qytetar i yne, ka probleme me Komunën, do të mblidhet këshilli dhe nëse aty gjendet ndonjë i afërm i tij, duhet te nxirret jashtë Këshillit, derisa të sqarohet problemi me personin në fjalë, pra derisa të paraqiten dëshmitarët sipas statutit dhe pasi personi në fjalë të dënohet. Gjykatësi dhe Këshilli të vazhdojnë të rrinë të mbledhur derisa të detyrojnë personin të pranojë fajin.


Mbi daljen e sekreteve nga Këshilli.
Kreu 101.

I ndalohet çdo anëtari të këshillit të nxjerrë jashtë çështjet që diskutohen në të. Në rast kundravajtje të paguajë nje gjobë prej 8 hyperperë dhe të mos pranohet kurrë më në postë bashkiake.


Mbi ata që flasin fjalë të dobishme në Këshill.
Kreu 102.

Kur një këshilltar ose gjykatës thotë në mbledhjen e Këshillit fjalë që i vlejnë Komunës dhe për shkak të tyre pëson ndonjë dëm , Komuna është e detyruar ta dëmshpërblejë. Nëse ndokush nuk dëshëron ta bëjë një gjë të tillë, dënohet me tetë hyperperë Sklavonie gjobë, që ndahen pergjysem mes Komunës dhe të dëmtuarit. Ky i fundit përveç kësaj do të marrë dhe dëmshpërblimin.

Mbi sudebinën (takse gjyqesore qe i takon gjykatesit).
Kreu 103.

Gjykatësit e betuar të dheut tonë nuk duhet të kenë asnjë pagë veç sudebinës dhe të dhjetës së vlerës së përftuar nga çdo shitje. Sudebina nxirret nga proçeset gjyqësore. Për çdo titull prone ,për çdo kafshë apo borxh nga 8 hyperperë e lart, sudebina duhet të jetë 4 grosh dhe duhet të mblidhet nga ai që e fiton gjyqin.Atij që e humb gjyqin, përmbaruesi (semeci) i merr pëng sende për sudëbinën si dhe për shpenzimet e tjera dhe keto sende i dorëzohen fituesit të gjyqit.


Mbi zgjedhjen e sekretarit.
Kreu 104.

Sekretati duhet të zgjidhet nga gjykatësit dhe nga Këshilli. I zgjedhuri duhet të betohet mbi ungjill se do të jetë besnik dhe i bindur ndaj çdo urdhëri të gjykatësve, se gjatë gjyqit, ashtu siç e thonë statutet, do të shkruajë besnikërisht në fletorë të gjitha sa deklarohen nga palët si dhe vendimn e dhënë nga gjykatësit. Më tej ,duhet të plotësojë një shkresë, që pasi ta lexojë, duhet t’ia kalojë noterit në prani të gjykatësve. Nëse shkel ndonjë nga proçedurat e mësipërme, sekretari e humbet postin dhe pagën. Paga e tij është 15 hypeperë Sklavonie. Për me tepër, shtëpia e sekretarit përjashtohet nga çdo lloj takse.


Mbi financierët e Komunës
Kreu 105.

Të gjitha të ardhurat e Komunës tonë që vijnë nga doganat duhet të mblidhen, te ruhen dhe shpenzohen ndershmërisht e pa hile nga financieri, për gjithë kohën që ky është në detyrë dhe sipas normave të përcaktuara nga Statutet. Për të gjitha të ardhurat dhë shpenzimet e bëra, çdo tre muaj duhet raportuar prane gjykatësve dhe këshilltarëve. Gjykatësit e rradhës duhet të rregjistrojnë më shkrim me anë të sekretarit gjithë shumën e të ardhurave vjetore, në mënyrë që kjo tu bëhet e ditur gjykatësve dhe këshilltarëve që do të zgjidhen më pas. Gjykatësit e rinj duhet të kënë të rregjistruara në fletore nga dora e sekretarit të gjitha detyrimet,duke percaktuar se cfarë mbetet per t'u paguar nga ana e financierëve te mëparshëm, apo dhe borxhin qe Komuna u detyrohet privatëve. Por nuk duhen rregistruar dhe tu gjykatësit e rinj nuk duhen informuar per detyrimet vetjake të financierëve. Rroga e financierëve duhet të jetë 4 hyperperë si për njërin dhe për tjetrin.


Mbi semecin dhe otagun.
Kreu 106.

Semenci dhe otargu duhet të bëjnë betimin dhe tu binden urdhrave të gjykatësve gjatë ditës,natës apo çdo orë,t’i kryejnë shërbimet e Komunës me besnikëri dhe drejtesi. Ata duhet të njoftojnë cilindo që thirret në gjyq dhe të qëndrojnë e të dëgjojnë ç’thuhet bashë më gjykatësit, kur këta janë në krye të detyres. Nëse nuk binden të veprojnë kështu, dënohen me nje gjobe prej 8 hyperperësh, prej të cilave gjysma i takon Kontit dhe gjysma tjeter Komunës. Po ashtu, largohen dhe nga detyra. Këto masa janë për semencin dhe otagun.


Mbi avokatët.
Kreu 107.

Avokatët e Komunës nuk mund të pyesin ose të përgjigjen pa patur autorizimin e palës së interesuar. Mund ta bëjnë këtë vetëm kur dikush paraqitet dhe deklaron në prani të gjykatësve se “ky është avokati im”. Vetëm në kete menyre avokati ne fjale fiton të drejtën të përgjigjet dhe të pyesë lirisht e me drejtesi, si për veten e tij. Nëse vërtetohet me prova se nuk e bën detyrën e tij me ndershmëri ,ai shkarkohet nga detyra dhe detyrohet ti paguajë dëmin palës që e ka pajtuar. Avokati duhet të paguhet me jo më shumë se 1 grosh për çdo 12 grosh. Avokati i pajtuar nga njëra palë nuk mund të kalojë në palë tjetër. Nëse vepron kështu, dënohet me nje gjobe prej 4 hyperperë Sklavonie.


Mbi mbledhjen e detyrimeve.
Kreu 108.

Njerëzit e ngarkuar me mbledhjen e detyrimeve nga Komuna, ta bëjnë këtë punë siç u është thënë, me ndershmëri dhe me drejtesi. Veç kësaj duhet t'u raportojnë me përpikmëri gjykatësve dhe Komunës. Nëse veprojnë ndryshe, të dënohen me tetë hyperperë gjobë. Përveç kësaj të paguajnë dëmin dhe të përjashtohen përgjithmonë nga postet zyrtare.


Mbi peshoret e mishit.
Kreu 109.

Ata që caktohen nga Komuna për të peshuar mishin e therur, duhet ta bejnë kete pune me cilindo me ndershmëri dhe drejtesi. Si pagë u takon, për çdo dele një folar, për çdo lopë katër folar dhe për çdo derr dy folar dhe po aq për dosën dhe kaun. Folarët ne fjale duhet të paguhen nga kasapët dhe nëse nuk e bëjnë këtë ditën e caktuar, ata gjobiten me 4 grosh Sklavonie. Ata duhet të kujdesen për peshat të bëjne kujdes për ata njerez që shesin pa peshe mishin e trajtuar per mish tredhur apo mish të ngordhur, që nuk është therur në thertore. Ata kanë të drejtë të ngrenë akuzë dhe fjala e tyre të besohet. Kundravajtësit të gjobiten me 8 hyperperë Sklavonie, gjysma për Kontin dhe gjysma tjeter për Komunën, ndërsa gjykatësit nuk duhet t’u japin leje për mish të ngordhur, që nuk është therur në thertore.


Mbi besueshmërinë e gjykatësve.
Kreu 110.

Gjykatësit e zgjedhur dhe që kanë bërë betimin, gjatë vitit që janë në detyrë, duhet të besohen për gjithë sa bëhet dhe thuhet në prani të tyre. Me kalimin e vitit atij nuk mund t’i besohet më shumë nga ç’do t’i besohej një njeriu të zakonshëm.


Mbi formimin e trupit gjykyes.
Kreu 111.

Nëse në një proçes gjyqësor njëra palë pyet tjetrën:”a je dakord me këtë trup gjykues” dhe tjetra jep pëlqimin e saj, ky pranim nuk eshte i vlefshem po qe se nuk ndodhen dy gjykatës të pranishëm, të cilët jane te domosdoshem për te gjykuar çdo çështje; për çështje ku trajtohen vlera nga 2 hyperperë e poshtë, mund te procedohet edhe me nje gjyqtar


Mbi gjykatësin që dyshohet.
Kreu 112.

Askush nuk mund të refuzojë pa arsye ndonjerin nga gjykatësit në gjykim, veç rastit kur është i aferm i një gjaku, vëlla, gjysh, dhëndër, nip, vjehërr, kunat e kumbar, si nga ana e burrit, dhe nga ana e gruas. Nëse gjykatësi tjetër këshillohet me gjykatësin e kundershtuar për arsyet e mësipërme, ai dënohet me një gjobë prej 8 hyperperësh dhe vendimi i marre të quhet i paqënë dhe i pavlerë.


Mbi ndalimin e gjyqeve të djelave dhe ditëve të Pashkës.
Kreu 113.

I ndalohet çdo gjykatësi të gjykojë çështje midis dy qytetarëve, po ashtu midis dy të huajve ose midis një qytetari dhe një të huaji, diteve të diela, gjatë Krishtlindjes, Karnavaleve, Epifanisë apo në festat që lidhen me Shën Marinë dhe me ate te Ngjitjes në Qiell.


Mbi pretendimet në kohën e korrjeve.
Kreu114.

Qytetarët tanë nuk mund të ngrenë pretendime toke në kohë te vjelash e korrjesh, as pretendime mbi prodhimet në fjalë, ndërkohë që mund të ngrenë çdo pretendim tjetër.


Mbi ata që nuk paraqiten në gjyq.
Kreu 115.

Kur një person i thirrur në gjyq për tri herë rradhazi nuk paraqitet as herën e tretë, ai dënohet në mungesë dhe gjykatësit i japin palës tjetër atë qe kërkon, duke hequr menjanë pjesën e Kontit. Po ashtu, po qe se pretendohet kthimi i një borxhi, gjykatësit ti vënë në dispozicion pretendentit një titull pronësie të barabarte me vlerëne borxhit. Dhe nëse i interesuari nuk shfaqet për një vit të tërë në gjyq ,vendimi bëhet i pakthyeshëm. Po qe se paraqitet në gjyq përpara se të mbyllet viti, së pari duhet të paguajë të gjitha shpenzimet e bera nga pala tjetër, pastaj të bëhet gjyqi mbi bazën e provave të njërës e të tjetrës palë.


Mbi ata që kundershtojnë të paraqiten në gjyq.
Kreu 116.

Kur një person pyetet nga gjykatësit dhe ata apo nje gjykatës, për tri herë rradhazi e ftojnë të përgjigjet, dhe edhe pas kësaj ai nuk përgjigjet, personi në fjalë konsiderohet se e ka humbur çështjen pë të cilën është drejtuar pyetja.


C’duhet të bëjë gruaja kur i shoqi ndodhet jashtë qytetit dhe nuk mund të marrë pjesë në gjyq.
Kreu 117.

Nëse thirret ne gjyq një grua e martuar, për një çështje që ka të bëjë me të ose me të shoqin, dhe ky i fundit nuk ndodhet ne qytet, në rastin e parë ajo duhet ti përgjigjet thirrjes menjëherë përmes avokatit të saj. Nëse çështja ka të bëjë me të shoqin, personi që ngre padinë duhet të paguajë shpenzimet për korrierin dërgues të fletërthirrjes, shpenzime që në përfundim të gjyqit i vihen në ngarkim atij që e humb gjyqin në fjale. Nëse i thirruri nuk përgjigjet ,konsiderohet humbës. Gjykatësit duhet t'ia kërkojnë detyrimet burrit e jo gruas. Nëse pretenduesi zotëron një letër noteri që vërteton dhënien e borxhit, kurse borxhliu nuk e ka një të tillë që të vertetoje marrjen e tij, kërkuesi ka të drejta mbi personin e tij në çdo vend të botës.


Mbi paraqitjen e provave në gjyq.
Kreu 118.

Nëse dikush do të hedhë dikë në gjyq, duhet të veprojë në këtë mënyrë: së pari duhet të paraqesë të gjitha provat, që t'i hedhë në një fletore ose në skedë përmjes shkruesit të tij. Këto duhet t’ia dorëzojë gjykatësit. Për të dhene gjykimin për to do te mblidhet Këshilli, i cili dërgon dhe përgjigjen.


Mbi gjykimin.
Kreu 119.

Kur ndonjëri hap gjyq për çështje prone ose për shuma nga 8 hyperperë e lart, gjyqi të bëhet brënda 15 ditësh, kursë për çështje me më pak se 8 hyperperë të vendosin vetë gjykatësit.


Mbi dëshmitë me dokument të noterit e të garantëve.
Kreu 120.

Nëse dikush paraqitet për t'u përgjigjur në gjyq dhe nëse dokumenti i noterit ose i garantëve do t'i kundërshtojë ato qe thotë ai, gjykatësit i japin një afat kohe prej 3 ditësh për të përgënjeshtruar dokumentin e noterit. Kurse dëshminë e shkurtër të garantëve duhet ta përgënjeshtrojnë jo më vone se pas një dite. Në rast se pas skadimit të këtij afati nuk është në gjëndje të deponojë, gjykatësit duhet të japin vendimin ne bazë te dokumentit ose garancisë së shkruar.