Vrasësit e shtetit

[saimiri-uk]

Nga Mujë Buçpapaj

Gjithçka drejtohej kundër shtetit. Komitetet rebele, prapa të cilave qëndronte Partia Socialiste, po përgatisnin kryengritjen e armatosur. Për këtë, atyre u duhej së pari shkatërrimi i çdo pranie të autoritetit të shtetit në jug të vendit, biles edhe simbolet e tij. Më 28 Shkurt 1997, rreth orës 22.30, grupe kriminale që kishin marrë peng qytetin e Vlorës dhe ndërgjegjen e tij historike, duke marrë shkas nga një incident i inskenuar me thika para ndërtesës së Universitetit të Vlorës "Ismail Qemali", ku po mbahej edhe një grevë urie, u nisën drejt ndërtesës së SHIK të këtij qyteti për t’u hakmarrë. Siç ishte paralajmëruar disa orë më parë nga BBC dhe Rojter, rreth 200 të armatosur në krye të një turme të irrituar mësynë godinën e njerëzve të SHIK-ut. Organizatorët kishin manipuluar turmat me pretekstin se njerëzit që kishin plagosur një djalë të ri, ishin punonjës të SHIK-ut. Këta punonjës, sipas tyre, kishin ardhur në Vlorë për të nxjerrë 55 studentët nga greva e urisë. Kjo turmë banditësh të mbledhur në të gjithë jugun me në krye ish-oficerë të Sigurimit të Shtetit dhe snajperë mësynë më një egërsi të paparë rreth 12 djem të rinj, që ndodheshin në atë moment në godinë.

Siç tregojnë dëshmitarët, sulmi u krye pa asnjë paralajmërim, biles në kushtet e një errësire fatale për shkak të ndërprerjes së dritave. Bandat sulmuan me armë automatike, kallashnikovë, mitrolozë dhe eksploziv nga të gjitha drejtimet. Nga ata që mbijetuan, tregohet se shumica e oficerëve të SHIK-ut në këtë orë ishin në gjumë, pasi nuk prisnin ndonjë sulm, nuk i kishin bërë kujt keq.

Në krye të kësaj qëndrese vetëmbrojtëse u vu Lekë Çoku, 29-vjeçar, Besnik Hidri dhe të 11 kolegët e tyre, të gjithë ish-studentë të Lëvizjes së Dhjetorit 1990, të cilët kryesisht merreshin me ndërlidhjen dhe çështje të tjera teknike.

Djemtë e SHIK-ut, në krye të detyrës, bënë një mbrojtje për rreth një orë e gjysëm deri sa u mbaroi municioni. Gjatë këtij luftimi oficerët e shtetit kishin lënë tre të vdekur në vend dhe disa të plagosur. Një snajper, i cili ishte pozicionuar në një shtëpi private përballë ndërtesës së SHIK-ut, nuk lejonte të dilte kush nga rrethimi. Megjithatë disa prej tyre, duke shfrytëzuar errësirën ikën nga rrethimi, siç thuhet, me zvarritje. Tre të plagosur rëndë, përfshirë Lekë Çokun dhe Besnik Hidrin, iu dorëzuan turmës me mendimin se po dorëzoheshin tek bashkëkombasit e tyre. Pas dorëzimit të tre oficerëve do të ndodhte një nga aktet më të pabesa në të gjitha luftërat e botës. Oficerët e dorëzuar u morën nga turma kriminale. Në mënyrën më barbare ata u tërhoqën zvarrë deri tek sheshi i ndërtesës, ku po kryhej greva e studentëve vlonjatë.

Pas një gjyqi simbolik para turmës, u bë edhe ekzekutimi i tyre. Skenat, deri sa Lekë Çoku ka dhënë shpirt, kanë qenë nga më të paparat në botë, nga më të egrat.

Lekës, një djalë i ri nga Tropoja dhe student i shkëlqyer i inxhinierisë, ashtu i plagosur iu kërkua nga përfaqësuesit e komiteteve në rolin e prokurorëve-kasapë me thika dhe sopata në dorë, që të shante Presidentin e Republikës, Sali Berisha. Sa herë që Çoku refuzonte të bënte një gjë të tillë, drejt tij zgjateshin dhjetra thika kriminale. Kjo skenë kështu vazhdoi, deri sa Lekë Çoku, ky njeri paqësor dhe idealist, ashtu gjysmë i vdekur, do të merrte goditjen vendimtare. Një grua me sopatë në dorë do t’i merrte atij jetën në lule të rinisë, pa i bërë askujt keq. Ai i kishte shërbyer atdheut dhe shtetit të vet deri në minutën e fundit të jetës së tij, deri në pikën e fundit të gjakut të tij, duke lënë pas një atdhe po ashtu të tradhëtuar dhe të përgjakur, të pashpresë dhe në duart e banditëve të veshur gjeneralë. Kulmin, urrejtja primitive ndaj Lekë Çokut do ta arrinte kur një grua, e cila më vonë do të bëhej deputete, u ul në gjunj dhe i piu gjakun dëshmorit të lirisë, në shenjë hakmarrje ndaj Çokut dhe njerëzve të shtetit demokratik, por edhe për të ndezur frymëzimin kundër njerëzve që do të dilnin në mbrojtje të institucioneve të shtetit, deri edhe flamurit kombëtar. Fotografitë me gruan që pinte gjakun e Lekës dhe sopatën që binte mbi kokën e të riut martir, qarkulluan në faqet e revistave italiane, në kanalet televizive dhe kudo në faqet e internetit.

Egërsia barbare ndaj Lekë Çokut vazhdoi. Komitetet e bandave nuk lejonin të merrej as kufoma e të ndjerit nga familjarët e tij. Vetëm pas disa ditësh, me ndërhyrjen e një misioni bamirës të thirrur «Nëna Tereza», trupi i Lekës u nxorë nga varri i komitetit të Vlorës dhe u nis në vendlindje, i gjymtuar, vetëm pse kishte dashur atdheun e tij, të ardhmen e tij. Kronikat e kohës tregojnë se po atë natë, komitetet do të sulmonin vilat qeveritare dhe disa reparte ushtarake. Në Vlorë, e cila ishte shndërruar në "kryeqytet" të rebelimit bolshevik mafiozo-komunist, po përgatitej mësymja e tyre e madhe kundër shtetit demokratik. Më 29 shkurt, «ZP» fliste për mënxyrat e mercenarëve të Berishës në Vlorë.



Ditët që paraprinë shkatërrimin



Pas dështimit të firmave kryesore piramidale, qeveria dhe parlamenti reaguan me seriozitet. Më 23 janar, Parlamenti shqiptar nxori një ligj që ndalonte fajdet. Ligji dënonte deri me 20 vjet burg ata që do të merreshin më këtë veprimtari. Po më 23 janar, qeveria ndalon fondacionet mashtruese "Xhaferi" dhe "Populli", si dhe një numër të drejtuesve të saj. Gjatë një edicioni special lajmesh në TVSH "Gjenerali" dhe Driza u panë të deklaronin se ishin vërtet firma piramidale. Ata më parë mbaheshin si fondacione bamirëse.

Rreth një vit më parë, shefi i Shërbimit Informativ Kombëtar, Gazidede, i kishte kërkuar Gjykatës së Tiranës në mënyrë zyrtare që të ndalohej ky fondacion për të cilin, siç thoshte Gazidede, ekzistonin prova se ishte piramidë. Siç doli më vonë, gjykata e kishte arkivuar këtë kërkesë. Menjëherë qeveria urdhëroi bllokimin e mbi 200 milion dollarëve të këtyre dy fondacioneve. Këtë veprim të drejtë të qeverisë, mediat e majta dhe zyrtarët e lartë të PS-së e kundërshtuan. Ata i thanë popullit se qeveria e dha këtë urdhër vetëm që populli të mos i merrte paratë e tij. Ata pretendonin se qeveria do t’i përdorte këto para për mbulimin e defiçitit buxhetor e të tjera spekullime, të cilat do të nxisnin gjakderdhjen.

Më 24 janar, në Lushnje pati revolta. Përkrahësit e këtyre dy fondacioneve me qendër në këtë qytet dogjën dhe shkatërruan objektet publike të qytetit. Po këtë ditë morën peng për disa orë edhe zëvendëskryeministrin e qeverisë demokratike, Tritan Shehu. Disa grupe kriminelësh dhe të burgosurish ordinerë, kuptohet të paguar, arritën të kryenin këtë akt kriminal, i cili i kushtoi shtrenjtë imazhit të qeverisë dhe shtetit demokratik.

Më 30 janar, socialistët shpallën krijimin e koalicionit të tyre, i quajtur "Forumi për Demokraci". Ata shpallën largimin e qeverisë "Meksi" si objektiv kryesor ose siç kërcënonin ata, vendi do të përmbysej, deri edhe pemët dhe drurët e trotuarëve.

Më 19 shkurt, studentët e Universitetit "Ismail Qemali" i Vlorës kishin shpallur një grevë urie. Më 20 shkurt, ata takohen me Presidentin Berisha. Ndërsa Presidenti po bisedonte me përfaqësinë e studentëve për të gjetur zgjidhje politike dhe ekonomike për kapërcimin e gjendjes, PS urdhëron fillimin e grevës nga frika e arritjes së ndonjë marrëveshjeje me Berishën. Nuk do pyetje, greva e urisë do të përdorej thjesht për të nxehur gjakrat.

Natyrisht, greva e urisë krijoi atë që i duhej një revolucioni, urrejtje ndaj regjimit, frikën nga hakmarrja e tij dhe egërsinë për të ecur përpara.

Më 26 shkurt, studentët shpallin se nuk pranonin më as mjekë. Sipas propagandës së majtë, ata po flijoheshin për faj të qeverisë së Berishës. Grevistët po përdoreshin fatalisht. Ata dhe komitetet e PS-së ishin kundër shtetit, kundër SHIK-ut, si simbol i pranisë së këtij shteti. SHIK-u qëndroi, ai i dha dëshmorët e parë për demorkaci. Po më 27 shkurt, Këshilli Kombëtar i PD-së kandidon Berishën për President. Pas një debati në Kuvend bihet dakort që të niset për në Vlorë një komision parlamentar. Qeveria Meksi kishte hedhur në gjyq grevën e urisë. Vetë kryeministri kishte kërkuar vendosjen e gjendjes së jashtëzakonshme në Vlorë, kërkesë e cila qe kundërshtuar nga Berisha, i cili ishte për zgjidhje politike të krizës. Meksi deklaronte se i njihte shumë mirë hajdutët e Vlorës, duke shprehur besim se do të rivendoste gjendjen, brenda pak ditëve do ta normalizonte atë.

Pavendosmërinë e Tiranës po e shfrytëzonte maksimalisht PS dhe rrjetet e saj mbështetëse trafikantë, kriminelë të sponsorizuar nga Athina dhe Beogradi.

Prej datës 26 shkurt deri me 28 të këtij muaji, socialistët dhe "Forumi për Demokraci" këshilluan mbështetësit e tyre që të grumbulloheshin në Vlorë. Ata kishin përgatitur çdo gjë sipas një skenari paraprak.



Pas revoltave

të armatosura

qëndronte PS



Rënia e firmave të dështuara piramidale nxiti pakënaqësinë popullore, deri tek revolta e armatosur. PS po përdorte fajdet si pretekst të mirë për të rrëzuar qeverinë dhe më pas gjithë piramidën shtetërore. Mosnjohja e zgjedhjeve të vitit 1996 nga socialistët e kishte dëmtuar imazhin ndërkombëtar të qeverisë demokratike. Socialistët bojkotuan proçesin e votimit dy orë para përfundimit, duke shpallur se nuk njihnin rezultatet e tyre. Ata vendosën bojkotimin e Kuvendit, duke lënë jashtë të dhjetë deputetët e tyre, të cilët kishin fituar më 26 maj.

Zgjedhjet e 20 Tetorit 1996, përmirësuan pozitën e qeverisë dhe të Presidentit, edhe pse PD fitoi rreth 90% të bashkive të vendit. Zgjedhjet u njohën nga BB dhe SHBA. Vendi po bëhej gati të nënshkruante Marrëveshjen e Asociim-Stabilizimit me BE. Por nga ana tjetër, revolucioni i nëndheshëm po përgatitej me kujdes.

Në prag të zgjedhjeve të 26 majit dhe sidomos në vjeshtën e këtij viti, veprimtaria e fajdeve u shtua. Gazetat e majta njoftonin interesa të larta fitmi që shkonin nga 50% deri në 200%.

Në këto rrethana të reja në nëntor të vitit 1996, FMN i kërkoi për herë të parë qeverisë që të vinte nën kontroll skemat piramidale. Nga FMN, por edhe nga institucione të tjera ndërkombëtare, qeveria e PD-së ishte shpallur më e suksesshmja, ndërsa Shqipëria nxënësja e mirë e ish-vendeve komuniste. Një muaj më parë, ish-ministri i Financave, Ridvan Bode, pas një kthimi nga Uashingtoni paralajmëroi qytetarët shqiptarë që të mos fusnin kursimet e tyre në skemat piramidale. Thirrja e tij u kundërshtua ashpër nga shtypi i majtë, i cili si për inat vendosi që të rriste njoftimet e piramidave. Kriza ishte afruar.

Në Dhjetor 1996, falimenton firma rentiere e njohur si "Sudja". Ajo arrestohet në fillim të janarit të vitit 1997. Në fillim të janarit të këtij viti qeveria bllokon fondet e "Xhaferit" dhe të "Popullit", të cilët po bëheshin gati, siç thuhej, këto para jashtë shtetit bashkë me depozitat. Në fillim të Shkurtit 1997 falimenton "Gjallica", e cila kishte mbi një muaj që nuk jepte para. Tani në Vlorë do të fillonin protestat të nxitur edhe nga Ruçi i sapokthyer nga Greqia, Brokaj, etj.

Gazetat e majta bënin thirrje për armë. "ZP" e datës 14 Shkurt 1997 shkruante se, "Berisha kishte pajtuar mercenarë nga veriu dhe shqiptarë nga ish-Jugosllavia për të shtypur protestat e jugut". Ish-drejtues të PPSH nxitën thashetheme të tmerrshme kundër njerëzve të SHIK-ut, sikur ata do të shkonin në jug të vendit për të kryer akte të rënda kundër jetës, pronës dhe nderit të familjeve të tyre. Kjo irritoi jo pak njerëz të painformuar. Gjatë këtyre revoltave ra heroikisht martiri i demokracisë, Lekë Çoku, si dhe qindra demokratë nacionalistë nga Vlora deri në Tropojë. Ata mbrojtën nderin e atdheut nga barbarizmi, i cili i kushtoi shtrenjtë jo vetëm jugut, por gjithë vendit, gjithë kombit, kushtoi një tjetër vonesë drejt integrimeve euroatlantike.

Sot, pas gjashtë vjetësh, askush nga oratorët socialistë që nxitën hakmarrjen e egër, nuk janë të zotët jo vetëm të kthejnë paratë e lëna në skemat piramidale, por as edhe të thonë emrin e një njeriu që kishte shkuar të dhunonte këtë pjesë patriotike të Atdheut tonë, së cilës as diktaturat, pushtimet dhe kryengritjet makabre si ajo e vitit 1997 nuk ia kanë zbehur kurrë dashurinë për lirinë, demokracinë dhe kombin e bashkuar.