Pasqyra Klasike E Ekonomisë Kosovare 2011

[Liridon GRUDA]

Po bëhen 12 vite që kur Kosova përjetoi një ngjarje tragjike një luftë të cilën e dënoi bota mbarë dhe nga e cila ky vend pësoi shumë si në aspektin njerëzor po ashtu edhe ne atë material e kapital.
Nuk është vetëm vendi ynë që e kishte një fat të tillë, mirëpo po thuajse të gjitha vendet e ish-Jugosllavisë nuk ishin më lehtë.
Dhe koha e pas-luftës është ajo që i dallon këto vende me Kosovën!
Kjo pasi që vendet e tilla kishin një tranzicion ekonomik jo më shumë se 7 vite dhe filluan të e marrin veten me ekonomitë e tyre nacionale, pra hyrën në fazën më të rëndësishme nga shkalla e tranzicionit ekonomik në shkallën e zhvillimit ekonomik.
Po Kosova, 12 vjet pas ende në pothuajse gjendje emergjente duke kërkuar donacione e ndihma të ndryshme në mbarë botën në të gjitha institucionet monetare e financiare ndërkombëtare.
Tani lindin shumë pyetje si: pse ne jemi ende ne këtë shkallë të stagnuar ekonomike?;deri kur mund të vazhdoj një shkallë e mos zhvillimit ekonomik ?; pse vendet e tjera të ish-Jugosllavisë morën hapa aq të shpejtë të zhvillimit të tyre ekonomik?; a kaluan edhe ata proceset e njëjta të pronësisë të ndërmarrjeve publike e shoqërore në ato të privatizimit e koncensionale?; pse pse pse ...?!; dhe para të gjitha këtyre pyetjeve më me vend do të ishte të pyesim ne veten ku jemi sot pas 12 vitesh që filloi një tranzicion ekonomik në këtë vend?
Në pika të shkurtra një pasqyrë klasike e ekonomisë kosovare mund të duket kështu:
Kosova një vend i cili sot është një shtet i pavarur dhe i antarsuar në CEFTA kinse me të drejta të barabarta, nuk i gëzon të drejtat reciproke nga anëtaret e kësaj organizate; në këtë vend ekziston një dis-balanc tregtar i paparashikuar me më se 95% e mallrave dhe shërbimeve që konsumohen dhe shërbehen vijnë nga importi e 4-5% tjetër eksporton kryesisht mbeturina dhe hekurishte; një vend ku buxheti me më se 70 % financohet nga doganat e jo si në vendet e zhvilluara apo në zhvillim e sipër të cilat përqindjen e njëjtë e pranojnë nga taksat dhe tatimet e jo nga doganat; një vend ku prodhimi në vend të stimulimit ajo destimulohet (madje edhe pengohet) për afera të ndryshme personale e klanore korruptive; një vend ku ka më shumë reklama për investime të huaja se politika joshëse; një vend ku si biznese më profitabile konsiderohen lojërat e fatit, tombolat e të tjera të cilat janë të pista për ngritjen e shkallës së varfërisë ekstreme, një vend ku mbi 45% e popullatës aktive për punë janë të papunësuar; një vend ku pretendohet se ka ligj të punës por nuk ka ligjshmëri as të pjesshme të tij; një vend me mbi 20% të popullatës në varfëri të skajshme; një vend me një burokraci të jashtëzakonshme administrative për çdo lloj të shërbimit qoftë komunale apo qeveritare; një vend ku politika rininë e sheh si objekt shfrytëzimi me premtime te kota e boshe me një fjalë ku rinia shihet si perspektivë për të ardhmen e jo të sotmen; një vend ku me të gjitha këto të meta kafiteritë, baret e natës, restorantet e hotelet janë përplot dhe konsiderohen edhe këto si bizneset më profitabile pas atyre të lojërave të fatit; një vend ku njerëzit e ashtuquajtur BOSSA arkëtojnë të hyra në emër të haraçit më shumë se Administrata Tatimore; një vend ku nuk ka ligjshmëri të ligjit për të drejtat e autorit dhe shumë e shumë ligjeve të tjera, pra një vend ku ligjet janë vetëm letra të shkruara me të cilat dënohen vetëm njerëzit e ndershëm e të pafajshëm... kjo është KOSOVA dhe Ekonomia e saj !
1. Ne jemi ende ne këtë shkallë të stagnuar ekonomike pasi që njerëzit e pastër të cilët nuk janë të inkorporuar në këtë far korrupsioni nuk kanë jetë të gjatë dhe në këtë vend korrupsioni luftohet nga të korruptuarit !
2. Kjo shkallë e mos zhvillimit ekonomik do të jetë deri atëherë kur këta të korruptuar do të fillojnë të ndiqen në mënyrë institucionale nga të pa-korruptuarit dhe nuk do të kenë fuqi të injorimit apo largimit nga puna e njerëzve që i akuzojnë ata për vepra penale
3. Vendet e tjera kishin një zhvillim më të shpejtë ekonomik pasi që ishin të vendosur dhe kishin kulturë për punë dhe për denoncime të shkatërrimit të vendit e mbi të gjitha të popullit të tyre, pra prioritet i shumicës së tyre nuk ishte kuleta personale por populli dhe për këtë arsye ata vendosën që ligjet mos të jenë vetëm fjalë të shkruara po të ketë ligjshmëri maksimale të mundshme për ato ligje!
4. Secila prej vendeve që doli nga lufta kishte edhe proceset e tilla të privatizimit por normal që edhe ato u sfiduan me dështime të ndryshme të këtyre proceseve të transformimeve pronësore, por ato ishin më të kujdesshme ne parandalimin e mashtrimeve dhe kërcënimeve të ndryshme për dështime të mëtutjeshme përmes organeve të sigurisë, gjë e cila tek ne ende pas 12 viteve nuk ka filluar si duhet sistemi i përgjimit të telefonatave për kërcënime të njerëzve me autoritet në organe të ndryshme qoftë të organizatave private apo publike;

Në fund të kujtojmë edhe një here se ligji dhe ligjshmëria kanë dallim shumë, dhe se asnjë shtet nuk mund te ketë ekonomi të shëndoshë pa pasur ligje të shëndosha dhe ligjshmëri të përpiktë të atyre ligjeve pra respektim të plotë të ligjeve.


Liridon Gruda
03.05.2011

[drenicaku]

miku im i dashur kosova nuk eshte shtet,prandaj edhe ka stagnu ne te gjitha fushat,me thuaj ti mu se cili sektor funkcionon sot normal.
Ne vetem sa e kemi genjy vetvehten,te kujtohet parolla bac u kry,tani kjo paroll me nuk po dhez sepse e ka pa populli qe nuk u kry.
E vetmja hallk qe ka funkcionu eshte ajo e korrupcionit,ku politikajt jan pasuru masovikisht,dhe kjo i ka knaq politikajt,por edhe nje pjes naive te popullit qe ju ka besu dhe vazhdon te ju besoi.
Nuk mund te flitet per ekonomi kur ne kosove nuk ke elementin me kryesor ate te siguris,nuk ke kontroll ne nje pjes te mir te vendit,infrastruktura eshte katastrof,institucionet jan aq te dobeta sa qe kaluan nje vit e ne merremi me zgjedhje rizgjedhje numrime rinumrime,zgjedhje kryetari rizgjedhje kryetari e ka njeher ma qon mallin sikur loj tezesh.
Kur ishume nen sundimin serb nuk mungonte guximi,pastaj kishum nje akademi qe ishte ne krye te ngjarjeve,sot me thuaj cili intelektual dul e dha nje kritik qeveris per dobesit e qeverisjes,jo sepse i ka bler me lek dhe i kan fut vesht ne lesh,perderisa qosja shkon deri aty sa te perzihet ne punet e shqiperis ku njeren pal e quan vrases e tjetren egjull,kurse qele guri gojne per anarkin totale ne kosove,nuk flet sepse e ka frigen ose eshte shit per lek

[Zoti Basha]

Mos merr si shembull vendet e sih-jugosllavise. Bosnja eshte ne prag lufte civile ndersa serbia falimentoi vjet kur kerkoi borxh emergjent nga FMN-ja. Qe mund t ecet shuem me mire kjo nuk vihet ne dyshim, por dhe pesimizmi i pabazuar nuk i hyn ne pune njeriu.