Kultura e dhive

[Edvin83]

Kultura e dhive
KRISTI PINDERI | 27/04/2011 | Shekulli
Kultura shqiptare e përbërë nga paraardhësit që ndërtuan të parët vegla prej stralli, atëherë kur nuk kishte as Greqi e Itali, as Bashkim Europian, as Obama, janë përdhosur, janë harruar, e janë keqtrajtuar. Janë nëpërkëmbur në kohën e Enver Hoxhës, e së fundmi edhe në kohën e ministrave të Aleksandër Meksit, Bashkim Finos, Fatos Nanos, Pandeli Majkos, Ilir Metës, e mbi të gjitha tani, në kohën e Sali Berishës.


Madje kjo kulturë e jona është baltosur edhe më shumë se gratë, ish gratë, apo dhe fëmijët e Fatos Nanos, Edi Ramës, dhe së fundmi këta të Sali Berishës!
Epitetet perverse që vetë politikanët u kanë damkosur familjarëve të tyre dhe hallishverisheve që ata janë akuzuar se kanë bërë, janë fare pak, po t'i krahasosh me atë çfarë po këta politikanë, po kjo politikë, e po këto pseudo-vizione, e madje po kjo shoqëri e jona u ka bërë gjurmëve tona të lashta!


Profilet natyrore të këtyre liderëve tanë, po ti shikosh me vëmendje e me një efekt të veçantë drite, të ngjajnë të gjithë me profilin e një dhie, një kafshe kjo gjysëm e zbutur shtëpiake që sot, si edhe ata, vazhdon të shkatërrojë kulturën tonë.


Po, po, dhitë dhe politikanët po na e shkatërrojnë kulturën për të cilën patën respekt helenët dhe romakët!
Të gjitha qendrat arkeologjike dhe historike në Shqipëri - të gjitha pa asnjë përjashtim - jetojnë sot në një llum përsosmërisht të organizuar: qoftë institucional, qoftë financiar, qoftë njerëzor, e qoftë strukturor.


Për shembull:
Po të shkoni tani në fushën e Vrinës, e të vizitoni Vilën Romake më të madhe të zbuluar ndonjëherë në territorin shqiptar (e shtrirë në mijëra metra katrorë, sipas gjasave vilë fqinje me atë të Ciceronit) do të admironi konturet impresionuese të atyre dhjetëra ambienteve që përbënin këtë vilë, që gjatë dyndjeve barbare mbijetoi dhe madje u shndërrua në shkëlqimin e Butrintit, aq sa banorët besuan përfundimisht se turbullirat mesjetare kishin kaluar.


Do të shikoni edhe një mausoleum impresionant me varre të banorëve, për të cilët dihet ekzaktësisht sa kanë jetuar, nga se kanë vdekur, etj. Por kujdes: po aty do të shkelni edhe ne të pëgërat e dhive dhe ne bajgat e lopëve, e do të pengoheni te gurët dhe pllakat e shkatërruara prej këtyre bagëtive e prej barinjve të tyre. Ato rrënoja janë fshehur nën tokë për qindra e mijëra vjet, e tani po i shkatërrojnë dhitë edhe lopët.
Kjo s'ka fjalë për t'u përshkruar!


Nuk ka asnjë guidë që të të tregojë se në tokën dikur të mbjellë me patate nga ish banorët e Ksamilit - të cilët ishin dërguar atje nga rregjimi edhe që të hidhnin tritol çdo ditë për të hapur pastaj me punë skllavëruese brezaret e ullinjve - ka jetuar qindra vjet më parë ajka e Butrintit, e në fillim të shekullit të 9-të (viti 814) edhe një prej 5 njerëzve më të fuqishëm të Kostandinopojës, pra ajka e Perandorisë më të fuqishme të kohës.


Mirë që nuk ka as edhe një guidë, por akoma më keq: nuk ka as edhe një rrethim qoftë dhe primitiv që të mbrojë minimalisht këtë zbulim, që falë punës disa vjeçare është shndërruar sot në objekt debati shkencor në disa universitete europiane. E që duhet thënë, u ka shërbyer (me të drejtë!) vetë arkeologëve anglezë që gërmojnë në Shqipëri prej vitit 1994, që të sigurojnë fonde e donacione të majme për punën e tyre në Shqipëri.


Dhitë e fermerëve shqiptarë që ngjasojnë si dhitë e egra të maleve, lëshojnë çdo ditë mbetjet e tyre ushqimore, jo vetëm në këtë vilë romake të fushës së Vrinës, por edhe në Diaporit, atje ku ndodhet manastiri i parë i të gjithë rajonit në kohën kur njerëzit mbanin mend kujtimet e dishepujve të Jezus Krishtit.


Këto kafshë të dashura por edhe të keqtrajtuara nga shqiptarët shkatërrojnë gjithashtu çdo ditë rrënojat e lashta, që u ruajtën deri më sot nga toka dhe natyra e që nuk u shkatërruan nga komunizmi.


Nëse doni të vizitoni sot Kryeqytetin e Epirit, Phoiniken, në kodrën rrëzë së cilës shtrihet fshati Finiq, duhet të pajiseni me një makinë të fuqishme fuoristradë, ose mundësisht kamion apo Gaz 51 i kohës së Enverit, që t'i bëjë ballë rrugicës bri humnerës plot gropa, e baltë që të çon pikërisht në majë të kodrës së lashtë.


Përgjatë asaj rruge do shikoni një vegjetacion të çuditshëm, të mbjellë për nder të Hrushovit e si dhuratë prej tij. Vizita historike e këtij komunisti ishte gjithashtu një shkatërrim për trashëgiminë tonë, pasi gjatë asaj vizite u realizua një masakër e vërtetë ndaj gjarpërinjve dhe gjallesave të rralla që jetonin në qytetet antike që u vizituan nga lideri komunist: Butrinti dhe Phoinike.


Nëse do ngjiteni në këtë kodër të Finiqit pra, për të admiruar shtëpinë e lashtë me dy peristile, teatrin më të madh helenistik në Shqipëri, apo mbetje të tjera aq të bukura të lashtësisë, duhet të keni edhe aftësi të jashtëzakonshme komunikimi për të bindur disa "pseudo" pronarë që pretendojnë t'ju taksojnë, meqë, sipas tyre, po kaloni me makinë në rrugën kodrinore që paraardhësit (foinikasit????) ua kanë trashëguar!


Në majë të asaj kodre mbi 2000 vjet më parë lulëzonte ajka qytetare epirote, në qytetin e Pirros së famshëm, ku Filipi i V i Maqedonisë nënshkroi një traktat paqeje me Perandorinë Romake, e njëjta qytetari kaonase kjo, që ndërtoi teatrin më të madh në të gjithë territorin ku sot shtrihet politikisht Shqipëria.


Ky teatër helenistik, më i madhi e më i bukuri në të gjithë territorin tonë, rrezikonte pak kohë më parë (e madje edhe tani) që të shkatërrohej totalisht, pasi mespërmes do t'i kalonte një rruge e asfaltuar me katër korsi që do të përfundonte, sipas një projekti idiot të ish funksionarëve të komunës, në një parking super të madh, m'u në mes të agorasë helenistike.


Ajo çimento e atij parkingu imagjinar do të shkaterronte të gjitha monumentet publike në agoranë e Phoinikes! Madje ai projekt, ende qarkullon në mendjet e fshatarëve të Finiqit... "Kështu do tërheqim turistët dhe do u japim mundësi të ngjiten deri në kodër", thonë banoret e Finiqit, të cilët gjatë dimrit ndërtojnë nga një palë themele shtëpish mbi territorin e nekropolit (varrezës) së Phoinikes, duke shkatërruar kështu, në çdo konstrukssion, të paktën 4 varre antike!


E njëjta situatë është edhe në Bylis! Po kaq rrezik nga shkatërrimi ka sot edhe Lezha me gjithë rrënojat mesjetare që ajo përfaqëson. Një pseudo project synon të ndërtojë qebabtore atje, apo kioska, apo bar kafe, apo restorante, apo, pse jo edhe "tymka" pianecësh...


Keni dëgjuar për Amantian (apo atë që njerëzit e quajnë Vlora antike)? Patjetër që po!
Arkeologët shqiptarë dhe anglezë kanë bërë një vëzhgim dhe kanë zbuluar jo vetëm rrënoja jashtëzakonisht të rëndësishme për kulturën shqiptare, por edhe nivelin dramatik (po, po dramatik!) të rrezikut që u shkaktohen rrënojave të Amantias.


Plloqë, quhet fshati shqiptar i ngritur mbi këto rrënoja. Një fshat i braktisur totalisht nga shteti, i panjohur nga askush, që nuk ka ujë të pijshëm, që kullotat më të mira i ka mbi rrënojat e lashta të Amantias, që nuk ka burrë nëne t'ia bindë banorët të mos ushqejnë dhitë e lopët e tyre mbi këtë pasuri të lashtë!


Një fshat që ka më shumë se gjysmën e popullsisë femra, por që vetëm femër nuk shikon me sy nëpër shtigjet e tij - si të ishe në kohën kulminante të Athinës, atëherë kur femra ishte një qenie e dorës së dytë e ku dashuria ideale, ajo që edhe Sokrati me dishepujt predikonte në simpoziumet (bisedat pas darkave, me një gotë vere në tavolinë) - pra ajo dashuri që dënohet sot, dashuria mes një mashkulli të rritur e një mashkulli minoreni...


Hajde ndërgjegjësoji këta banorë të varfër të fshatit Plloqë të Vlorës se jetojnë mbi rrënojat e Amantias!
E pse duhen ndërgjegjësuar ata, kur vetë pushtetarët, qoftë ata lokalë, qoftë ata që shahen me "rob shtëpie" në Kuvend, as që nuk e kanë idenë e kësaj pasurie, e më keq akoma, as që duan t'ia dinë?!


Po rruga e Arbrit?
Ajo për të cilën duket se asnjë qeveri nuk do të mendojë fare, është mbrojtja e zinxhirit të jashtëzakonshëm të fortifikimeve ilire që gjenden rrugës malore të Arbrit! Ndërsa në jug të vendit, në Butrint, Phoinike, e kudo ku helenët apo romakët ngulën autoritetin, ka edhe sot njerëz e shkencëtarë që investojnë miliona për t'i studiuar, në këtë segment trafiku droge, nuk ka asnjë interes të tillë ndërkombëtar.


Se është pjesë e një kulture totalisht origjinale, si ajo e ilirëve, mes tyre dhe e pjesës Dardane. Për Butrint, e Finiq, do gjejmë gjithmonë donacione, por për këto mure që tregonin forcën e paraardhësve tanë, do duhet të gjejmë mënyrën si t'i ruajmë me forcat tona, tamam si ai sllogani komunist...


Deri atëherë, edhe këto gjurmë ilire qartësisht të dallueshme nga Peshkopia në Kukës, përmes rrugës së drogës, do të vizitohen e shkatërrohen dalëngadalë nga dhitë, këto qënie që as edhe shqiptarët, pasardhës të ilirëve, nuk mundën ti zbusin njëqindpërqind...


Kafshë që edhe mishin e kanë të fortë, edhe profilin e kanë të ngjashëm me disa politikanë shqiptarë...