Bomba me sahat vënë nga grekët në Shqipëri

[EuroStar1]

[ilia spiro]

Keqinterpretimet dashakeqe të një historiani

Është për të ardhur keq që në sulmet e radhës të shpifjeve dhe trillimeve denigruese kundër primatit të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë vihet emri i një historiani, i cili për detyrë ka të paraqesë faktet sikurse janë dhe jo ti shtrembërojë ato. Është e çuditshme që në veprën e prekshme dhe të dukshme të Kryepiskopit Anastas të vlerësuar brenda dhe jashtë vendit, z. Kristo Frashëri nuk gjen asgjë pozitive, por shpreh vetëm mllef, sajime, akuza dhe merr përsipër të shpjegojë çështje të cilat nuk i njeh mirë: siç është legjitimiteti i fronëzimit të Kryepiskopit Anastas, apo vlerësimet mbi funksionimin e statuteve dhe kanoneve të Kishës Orthodhokse.


Statuti i vitit 1929 ishte antikanonik sepse Kisha Orthodhokse e Shqipërisë nuk ishte njohur ende si autoqefale as nga Patriarkana Ekumenike e Kostandinopojës, as nga kishat e tjera orthodhokse autoqefale.


Kishës Orthodhokse të Shqipërisë iu dha autoqefalia nga Mater Ecclesia (Kisha Mëmë), Patriarkana Ekumenike e Kostandinopojës, më 12 prill 1937. Pas kësaj edhe Kisha Orthodhokse e Shqipërisë, tashmë Autoqefale, duhej të kishte statutin e saj, pasi jo vetëm statuti i 1929, por edhe të gjitha aktet dhe veprimet që ishin bërë deri në vitin 1937 në emër të Kishës së vetëquajtur autoqefale shqiptare nuk kishin autoritet kanonik. Sqarojmë se statutet e kishave lokale shërbejnë për organizimin e jetës shpirtërore brenda kësaj Kishe konform kanoneve të shenjtë ekumenikë, organizimin administrativ dhe institucional të saj si dhe rregullimin e marrëdhënieve të saj me kishat e tjera, shtetin dhe institucionet e ndryshme. Përgjithësisht shërben si rregullator i raporteve brenda dhe jashtë Kishës, duke marrë parasysh zhvillimet historike dhe sociale te vendit.


Jeta e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë nuk u zhvillua normalisht pasi në 1939 Shqipëria u pushtua nga Italia, në 1943 nga Gjermania. Statuti tjetër pas shpalljes së autoqefalisë është ai i 1950, i cili u abrogua nga pushteti totalitar i Enver Hoxhës ku me ligj u ndalua çdo lloj shprehje e jetës fetare.
Persekutimi i egër ndaj fesë për 23 vjet të tërë shkatërroi tërë strukturën dhe infrastrukturën kishtare. Pra mungonin gjërat më themelore si: Sinodi i Shenjtë episkopal, klerikët, shkolla teologjike për formimin e kuadrove të rinj, për të mos thënë se edhe gjurmët e shumë kishave ishin zhdukur. Episkopë nuk kishte dhe priftërinjtë e mbijetuar prej persekutimit ishin në moshë të thyer. Por dihet që nuk mund të ekzistojë një kishë lokale pa episkop. (Shën Ignati në letrën drejtuar Smirneasve 8:2, shek I-II).


Kjo gjë u bë e mundur me nismën e Patriarkanës Ekumenike në janar të 1991, me vendim të Sinodit të Shenjtë të Patriarkanës Ekumenike u caktua Eksark Patriarkal për Kishën e Shqipërisë episkopi i Andrusës, imzot Anastasi.


Më 30 Maj 1992 prej Këshillit të Përgjithshëm Kishtar të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Patriarkanës Ekumenike iu kërkua zyrtarisht, zgjedhja e episkop Anastasit në krye të Kishës sonë. Këtë kërkesë ia dorëzoi Patriarkanës Ekumenike një përfaqësi e Këshillit të Përgjithshëm Kishtar e përbërë prej Atë Gaqo Petri, Atë Kozma Qirjo dhe nga besimtarët e devotshëm z. Dhimitër Beduli dhe z. Aleko Dhima. Në këtë kërkesë vihet në pah kontributi i Eksarkut të Patriarkanës Ekumenike, Mitropolitit Prof. Anastasit, i cili për më pak se një vit arriti suksese të dukshme në rikonstruksionin e një sërë ndërtesash kishtare, dorëzimin e 26 priftërinjve dhe dhjakonëve të rinj, krijimin e Seminarit Teologjik-Hieratik për përgatitjen e priftërinjve, të psaltëve e të kuadrove të tjerë që i nevojiten Kishës.


Më 24 Qershor 1992 Sinodi i Shenjtë i Patriarkanës Ekumenike zgjodhi me vota unanime Kryepiskop të Kishës Autoqefale të Shqipërisë Fortlumturinë e tij Anastasin. Vetë Presidenti i Republikës së Shqipërisë z. Sali Berisha me dashamirësi u kishte deklaruar të deleguarve të Patriarkanës Ekumenike Kr. H. të tyre Mitropolitit të Pergjit imz. Evangjelos dhe të Filadelfisë imz. Meliton më 4 Korrik 1992, se nuk ekziston asnjë kundërshtim ose kufizim për vendosjen e Kryepiskopit Anastas si primat kanonik i Kishës Orthodhokse të Shqipërisë.


Më 2 Gusht të 1992 në kishën e Ungjillëzimit në Tiranë u krye ceremonia e fronëzimit të Kryepiskopit Anastas. Kjo gjë që i dha mundësinë Kishës Orthodhokse të Shqipërisë të jetë e barabartë me të gjitha kishat e tjera orthodhokse në botë.


Për sa i përket atyre parullave që u dëgjuan në ceremoninë e fronëzimit ndjejmë detyrën, si dëshmitarë okularë të asaj shërbese kishtare, të sqarojmë se si qëndron e vërteta historike dhe ajo kanonike. Thirrjet kundër fronëzimit u dëgjuan nga fundi i shërbesës kishtare, prej një grupi të vogël njerëzish që qëndronin në fund të kishës, të përgatitur për të krijuar trazira, në momentin kur po lexoheshin fjalimet përshëndetëse të rastit. Ajo që i bën të pavlefshëm kanonikisht këto zëra është edhe fakti se anëtarët e këtij grupi ishin jo besimtarë praktikantë orthodhoks dhe për më tepër disa prej tyre nuk i përkisnin fare fesë së krishterë. Duke qenë se nuk ia arritën qëllimit për të cilin kishin ardhur në kishë, pasi zërat e tyre u mbytën nga thirrjet e njëzëshme “aksios” (i denjë) të besimtarëve orthodhoksë të ardhur nga gjithë Shqipëria, ata u larguan. Kështu që shërbesa e fronëzimit u krye e plotë në kishë dhe zërat e atyre që nuk janë besimtarë praktikantë në kishë nuk kanë asnjë vlerë kanonike (Sinodi II Ekumenik, kanoni 6; Sinodi i Kartagjenës, kanoni 50).


E shohim të nevojshme në këtë pikë të sqarojmë ata të cilët, megjithëse nuk kanë njohuri të koncepteve teologjike, guxojnë të na mësojnë çka është kanonike dhe jo kanonike në Kishën Orthodhokse.
Në statutin e një kishe orthodhokse autoqefale nenet të cilët nuk mund të ndryshohen janë vetëm ato që rikonfirmojnë kanonet e shtatë Sinodeve të Shenjtë Ekumenikë, të cilët në mbarë Kishën Orthodhokse janë përjetësisht të pandryshueshëm. Sipas besimit orthodhoks vetëm vendimet e Sinodeve Ekumenike janë të pagabueshme dhe kanë autoritet absolut, sepse shprehin pagabueshmërinë e Kishës së Krishterë “që është Kisha e Perëndisë së gjallë, shtylla dhe mbështetja e së vërtetës” (1 Timotheut 3:15). Të gjitha dispozitat e tjera të statutit mund të ndryshohen me vendim të një kongresi tjetër kishtar duke iu përshtatur ndryshimeve historike dhe sociale në vend me qëllimin sublim të organizimit sa më të mirë të jetës shpirtërore dhe asaj organizative të Kishës.


Kështu, duke iu referuar nenit 50 të statutit të 1950 “këshilli mikst mund të modifikojë nene të këtij Statuti që nuk u referohen dogmave, kanoneve dhe Traditës së Shenjtë; gjithashtu mund të bëjë edhe shtesa nenesh. Por, për të qenë këto modifikime dhe shtesa të vlefshme, duhet një kuorum prej shtatë anëtarësh dhe një vendim marrur, të paktën, prej gjashtë anëtarësh”.
Pse duhet të ofendohet z. Frashëri kur i vihet në dukje se është duke shtrembëruar faktet historike, madje duke përdorur edhe argumente të gënjeshtërta, siç është teza e fronëzimit të Kryepiskopit Anastas jo në katedrale, por në hotel “Tirana” etj.


Si është e mundur që të konsiderohet si tinëzare dhe e pabesë vepra e Kryepiskopit Anastas, e cila është evidente dhe e faktuar? Mund të thonim logjikisht se vepër tinëzare është ajo që po bëni ju, që pas 18 vitesh “kujtoheni” të flisni për gjëra të paqena, të cilat kaq shumë ju paskan lënduar. Siç e cilësoni edhe vetë ato që thoni mbeten vetëm dyshime, shtrembërime që bien ndesh me realitetin, si p.sh. keqinterpretimi i deklaratës së Kryepiskopit Anastas lidhur me ngjarjet e kohëve të fundit në Himarë për ruajtjen e gjakftohtësisë dhe të paqes. Deklarata këto të cilat jemi mësuar t’i dëgjojmë sa herë që vendi ndodhet në kohë trazirash dhe krizash. Kështu, mund të përmendim deklaratat e Kryepiskopit gjatë krizës së marrëdhënieve shqiptaro-greke. Ai deklaroi se merrte pjesë në dhimbjen e gjithë njerëzve të përndjekur pavarësisht nga origjina apo traditat fetare dhe se vihej në dispozicion të çdo autoriteti kompetent për gjetje zgjidhje me frymë mirëkuptimi të ndërsjellë. Këto përpjekje të tij ndikuan në uljen e toneve nga ana e palës greke. Vetë Parlamenti Evropian në një rezolutë që u votua nga shumica absolute e Asamblesë (4-07-1993) theksoi përpjekjet e Kryepiskopit Anastas për zgjidhjen e krizës ndërmjet dy vendeve.


Gjatë krizës së vitit 1997 përmes trazirës së madhe të pakontrolluar politike ai i drejton thirrje popullit: jo më gjak, jo konfliktit, jo urrejtjes, jo armëve. Në momentet e vështira të emigrantëve dëgjohet thirrja e tij në median dhe shtypin grek: jo fushatave dëbuese “fshesa”. Kjo lutje u transmetua nga Televizioni Shtetëror Shqiptar në emisionin kryesor të lajmeve, nga agjenci shtypi dhe RTV të huaja. Në vitin 1998 ai bën apel për të ndihmuar vëllezërit në vështirësi të ardhur nga dhuna në Kosovë. Ndihmë kjo e cila mori përmasa të mëdha kur gjatë krizës së vitit1999, 500 mijë shqiptarë erdhën nga Kosova nën trysninë e dhunës. Ndihmë kjo që arriti në rreth 12 milion dollarë, ofruar konkretisht 33 mijë vëllezërve kosovarë të vendosur nëpër mjedise të ndryshme, kryesisht familjare, por edhe me anë të kampeve të hapura.


I papërgjegjshëm është dhe ofendimi juaj se Kryepiskopi Anastas është kryepiskop i pleqve dhe i plakave. Së pari sqarojmë se Kisha është një dhe e përbashkët, nuk ka Kishë diskriminuese dhe përjashtuese, nuk ka “Kishë të të rinjve” dhe “Kishë të të moshuarve”, “Kishë të grave” dhe “Kishë të burrave”, “Kishë të të bardhëve” dhe “Kishë të të zinjve”. Si mund të quhet një Kryepiskop i pleqve dhe i plakave ndërkohë që faktet flasin ndryshe. Në Maj të 1993 kur u krijua prej tij shoqata rinore orthodhokse shqiptare “Bijtë e dritës”, ai theksoi se “rinia nuk është vetëm shpresa e së ardhmes, por në radhë të parë është forca e së tashmes”. Në gjithë vendin numërohen 52 grupe rinore, të cilat kanë formuar këshillat rinore dhe organizojnë veprimtari të ndryshme dhe kulturore si: kampingjet verore dhe dimërore, ku marrin pjesë rreth 1600 të rinj nga i gjithë vendi, konferenca, olimpiada, aktivitete me të rinj me aftësi të kufizuara, festivale rinore etj. Një punë e veçantë po bëhet me të rinjtë e universiteteve, Tiranë, Elbasan dhe Vlorë, me të cilët organizohen veprimtari të ndryshme, si studime biblike, Liturgji Hyjnore, kurse të gjuhëve të huaja, ekskursione etj. Njëherazi funksionojnë edhe disa shoqata të tjera si ajo e gruas, intelektualëve orthodhoksë etj, të cilat janë pjesë aktive e jetës së kishës.
E vërteta nuk mund të fshihet prej trillimeve dhe shpifjeve.

Nga Violeta Plepi dhe Vlash Plepi
Teologë në Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë

[skipetar]

» Dërguar më: 17/11/2010 - 13:57

Nga Kristo FRASHËRI

"
...

Pyesim: a ishte në të vërtetë në rrezik liria e besimeve fetare në Shqipëri më 1992, pasi regjimi komunist ishte përmbysur? Çfarë rreziku i vinte lirisë fetare nga regjimi demokratik, i cili u vendos në Shqipëri që më 1991? Përse atëherë pranuat ju më 1992 miratimin e Presidentit të Republikës për t'u zgjedhur kryepeshkop i KOASh-it kur ai ishte në krye të një shteti që persekutonte liritë fetare? Ç'është kjo avokaturë shterpë që përdorni, ndonëse me tepër vonesë, për të justifikuar ambiciet tuaja për t'u bërë kryepeshkop?
Unë nuk e kam mohuar detyrimin shpirtëror që ka Patriarkana e Kostandinopojës për të ndihmuar rimëkëmbjen e kishave ortodokse autoqefale motra të shpërbëra nga faktorë të ndryshëm. Por, ndihmën nuk e kam kuptuar dhe nuk e kuptoj dot si një uzurpim të të drejtave të motrës së vogël nga motra e madhe. Në rastin e Shqipërisë, ndihma që KOASh-i i shkërmoqur priste nga Patriarkana ishte ajo që vetë Patriarkana mori përsipër t'ia jepte më 1991 - të dërgonte në Shqipëri një ekzark, me kompetenca të kufizuara në kohë dhe në funksione dhe jo një kryepeshkop me dinjitet të përhershëm.
Në Apologjinë e 31 tetorit 2010, hirësia juaj thotë se përderisa më 1992 nuk ekzistonte asnjë strukturë e Kishës Ortodokse Shqiptare dhe përderisa ishte shkërmoqur vetë kisha shqiptare, nuk ekzistonte as autoqefalia e saj e njohur nga Patriarkana më 1937. Me keqardhje po them se po dëgjojmë një pohim thellësisht absurd, se Kisha Autoqefale e Shqipërisë për shkak të persekutimeve që pësoi nga regjimi komunist u shua themelisht dhe se tani që hirësia juaj u vu në krye të saj KOASh-i lindi nga e para. Madje, absurditeti kalon çdo kufi, kur thoni se vetëm tani, sigurisht tani që u vutë ju në krye, Kisha Ortodokse Autoqefale fitoi autoqefalinë e vërtetë. Këtë xhevahir ju e thoni troç kur shkruani se Kisha Ortodokse Shqiptare gjatë shek. XX nuk ka qenë asnjëherë autoqefale. Për ç'arsye, hirësi? Ja si përgjigjeni: "Kisha Ortodokse nuk u krijua në shekullin XX, mbasi nuk u respektuan disa kanone të detyrueshme për të gjitha kishat ortodokse". Pavarësisht se ju nuk na thoni se cilat janë kanonet e shkelura për të cilat ju e dënoni Kishën Ortodokse Shqiptare se nuk ishte kishë autoqefale - ato dalin midis rreshtave, kur ju nënvizoni se para luftës Kisha Ortodokse ishte nën vartësinë e shtetit shqiptar, i cili nuk ishte shtet ortodoks. Veç kësaj, statutet e së kaluarës u shfuqizuan kur u përmbysën këto regjime. Më falni hirësi, por ju ndoshta kur i keni shkruar këto fjalë nuk keni qenë i kthjellët mendërisht. Po të jetë e vërtetë kjo që thoni ju, edhe kishat ortodokse autoqefale ruse, rumune, bullgare, serbe duhet të jenë shuar, mbasi edhe atje janë përmbysur regjimet e mëparshme monarkiste dhe të pastajme komuniste.

...
"

http://www.balkanweb.com/gazetav5/artikull.php?id=88770

[ilia spiro]

Habitemi se si paraqeten si dokumente të vërteta disa sajesa të shtypit

Ne besimtarët orthodhoksë të kishës “Ungjillëzimi i Hyjlindëses”, në Tiranë, shprehim indinjatën tonë për intervistat e z. Kristo Frashëri rreth çështjeve të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe Kryepiskopit tonë. Ne e kemi parë shpesh gjithë këta vjet z. Frashëri në Kryepiskopatën tonë, duke uruar përzemërsisht Fortlumturinë e Tij Anastasin me rastin e Pashkëve dhe Krishtlindjeve etj. E dinim pra, mik të tij dhe të komunitetit tonë.

Si ndodhi kjo kthesë e tij e pak ditëve më parë? Si arrin ai të deklarojë që Kryepiskopi ynë nuk është fronëzuar në kishën tonë të Ungjillëzimit, por në hotel? Mund të ndodhë kjo, dhe a ka njeri të arsyeshëm në botë që mund ta pranojë? Shumë nga ne që e firmosim këtë protestë, kemi qenë dëshmitarë okularë, pjesëmarrës në këtë eveniment, dhe habitemi që ai, një personalitet i kulturës, në vend të dënojë gjestin e ulët të disa personave, ndër ta dhe joortodokse, madje dhe deputetë - që i lejuan vetes të cënonin tolerancën ndërfetare. Brenda një tempulli të një komuniteti vëlla, merr anën e tyre dhe nxjerr nga goja gjëra kaq absurde, sikur Kryepiskopi ynë nuk qenka i ligjshëm(!). Po atëherë tërë autoritetet më të larta të shtetit kanë folur kot kur e kanë përgëzuar personalisht në vizitat e tyre, ose kur e kanë ftuar të merrte pjesë me raste solemnitetesh apo e kane nderuar me dekorata?

Habitemi se si z. Frashëri, si historian, i mban për të vlefshme dhe i paraqet si dokumente të vërteta disa sajesa të shtypit…sikur Eksarku Anastas, me të arritur në Shqipëri, madje para se të arrinte, paska komplotuar kundër vendit tonë! Një historian, sado i ri dhe i papërvojë, nuk do të guxonte të citonte një dokument, pa paraqitur njëherazi edhe burimin nga e ka marrë dhe pa e shoqëruar me një faksimile. Si është e mundur që Imzot Anastasi, shkencëtar i njohur dhe i nderuar në botë përveçse klerik, të bëhet pjesë enjë marrëveshjeje kaq qesharake siç pretendon prof. Frashëri, dhe organet tona të zbulimit të mos e kenë marrë vesh?

Prof. Frashëri pretendon të mbrojë kulturën shqiptare kur kundërshton të drejtën e Kishës tonë për të rindërtuar tempullin e saj “Shën Maria e Pazarit” në Përmet, të shkatërruar nga regjimi komunist. Ai bëhet përkrahës i gënjeshtrës se ajo kishë paska qenë djegur gjatë luftës, kur ka plot të moshuar që dëshmojnë se Kisha ka qëndruar në këmbë deri në 1960. veç kësaj regjimi komunist ka qenë i plotfuqishëm, atëherë pse të shfrytëzonte vetëm 0.7% të ndërtesës së kishës dhe jo të tërën, siç bëri dhe si e dinë të gjithë? Pastaj a e përfaqëson kulturën shqiptare dhe Naim Frashërin më mirë loja e bilardos dhe ping-pongut (me përfitues privatë), apo feja e lashtë e shqiptarëve me dymijë vjet histori?

Në fund të fundit, ne nuk habitemi për këtë qëndrim të z. Frashëri. Ai që në rini pati aderuar në ateizmin ekstrem, në moshë të pjekur ka dhënë pëlqimin për shkatërrimet e atij ateizmi në 1966 (se s’na e merr mendja të këtë guxuar të heshtë), dhe sot në pleqëri të thellë mbetet i papenduar, konseguent në ateizmin e tij duke goditur përsëri kishën dhe atë pjesë të shqiptarëve që vuajtën për besimin e tyre nga regjimi monist dhe nga elita ndihmëse e tij, pjesë e së cilës ishte dhe z. Frashëri.

Krejt inkoherent së fundi na duket paragrafi i fundit i intervistës së tij që kërkon të largojë nga Shqipëria dhe nga Kisha jonë Fortlumturinë e Tij Anastasin, duke e falënderuar për punën e tij vetëm si Eksark, një falënderim i habitshëm, që shuan me një të rënë lapsi si punën 18-vjeçare të tij si Kryepiskop, edhe të ashtuquajturin shovinizëm që i atribuon z. Frashëri gjatë tërë intervistës së tij në kohën si Eksark kohe, për të cilën ai e falënderon(!) vështirë të merret vesh prof. Frashëri.

Besimtarët
Dhimitër Topi, Anastas Dodbiba, Llazar Pjeshkazini, Joana Bagaviki, Krisavgji Kolemiço, Diana Peto, Lekë Tasi, Veronika Xhindi, Antigoni Buçka, Gjenovefa Koliçi, Tote Aliaj, Panajota Qirjaqi, Leonora Terezi, Adelina Dante, Krisulla Dhima, Spiro Sulkuqi, Katerina Gjika, Tatiana Dodbiba.

[skipetar]

prej gjithe ketyre qe i ke permend:

Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë
Prof. Dr. Anastasi

Isidor KOTI
Lidhja Rinore Orthodhokse “Bijtë e Dritës”, Përmet
Ilia Zaka
Kiço Kolani
Miltiadh Veveçka
Xhovan Kajana
Arqile Shyti
Anxhelo Simsia
Ilia Koçi
Albano Subashi
Niko Fani
Gabriel Shani
Spiro Vogli
Petraq Laçka
Stela Qako
Joan Qako
Kozma Shyti
Thanas Cimbidhi
Sotiraq Tapia
Pali Vishnja
Lina Simsia
Fanie Mingo
Sifi Angjeliu
Aneta Bushamaku
Valentina Baba
Qiriako Stefani
Dhori Sinjari
Mihallaq Kote
Ferdinant Janinoti
Miron Liko
Nasi Fero
Vsilika Garuli
Marjana Garuli
Elpiniqi Filipi
Edmond Filipi
Ariola Gallani
Sotiraq Mishaxhiu
Mihal Pjetri
Anstas Xhymerteka
Xhulieta Koçi
Vladimir Prendi
Elenita Andoni
Kozma Nikolla
Anastasi Dodi
Stavri Garuli
Llambi Proko
Vasili Sinjari
Ilia Gjogu
Vangjeli Kolani
Sotir Gjoka
Xhoxhi Stefa
Llambi Teneqexhi
Elion Kosica
Sotiraq Frashëri
Liri Shulla
Margarita Mihali
Llambrini Sinjari
Vasil Zaka
Kosta Leka
Gjinovefa Sako
Elena Teneqexhiu
Dhimitër Tapia
Aneta Tapia
Luena Golemi
Lefteri Kosova
Irena Dervishi
Lisobie Kosova
Thomaidha Gjoka
Theodhor Teneqexhiu
Aurela Kullau
Samson Lako
Llazar Kajana
Romeo Çilingire
Marie Çilingiri
Sokrat Tanku
Irakli Meroli
Pandi Shulla
Xhoxhi Saveta
Xhovan Doga
Dhimitër Qosja
Thoma Çomëni
DR.Vasil Tushi
DR.Pirro Gjançi
Vangjush Themeli
PR.Jonela Spaho
PR.Ilda Lubonja
Kisha Katedrale e “Apostull Pavlit dhe Shën Astit”
z. Teodor Papapavli
Violeta Plepi
Vlash Plepi
Dhimitër Topi
Anastas Dodbiba
Llazar Pjeshkazini
Joana Bagaviki
Krisavgji Kolemiço
Diana Peto
Lekë Tasi
Veronika Xhindi
Antigoni Buçka
Gjenovefa Koliçi
Tote Aliaj
Panajota Qirjaqi
Leonora Terezi
Adelina Dante
Krisulla Dhima
Spiro Sulkuqi
Katerina Gjika
Tatiana Dodbiba

nuk e gjeta emrin Ilia Spiro. pasi qe nuk e kam nderin te bashkebisedoje me keta tjeret, kam kurreshtje me e dite se cka mendoni ju, Ilia Spiro, per Kishat Ortodokse ne Kosove? a jane pjese e Kishes Ortodokse Autoqefale Shqiptare?

[ilia spiro]

Lëreni diellin te shkëlqejë

- Deklaratë e Lidhjes së Grave Orthodhokse të Tiranës -

Me dhimbje të thellë kemi lexuar kohët e fundit në gazeta, disa artikuj jo serioz dhe t gënjeshtër mbi figurën e nderuar të Fortlumturisë së tij, Kryepiskopit Anastas nga njerëz që nuk kanë fare dijeni për ato që shkruajnë. Por e shohim të arsyeshme t’ju parashtrojmë disa fakte reale të kontributit të tij të çmuar shumë vjeçar në aspektin shpirtëror e social në ndihmë të komunitetit besimtar dhe njerëzve në nevojë.

1. Ai ringjalli nga themelet besimin e krishterë në zemrat e besimtarëve të tronditur shumë rëndë nga regjimi ateist.
Këtë ka bërë në radhë të parë duke ofruar veten e tij në frymë e në trup me të gjithë kapacitetin e tij intelektual,shpirtëror e fizik, duke ndjekur një udhë të gjatë plot mundime e sakrifica dhe duke shfaqur kështu shembullin e gjallë të një kryebariu që e do dhe kujdeset për tufën e tij.

2. U restauruan dhe u ngritën nga fillimi dhjetëra e qindra kisha e disa manastire ku besimtarët ushtrojnë jetën e tyre shpirtërore,bëjnë pelegrinazhe dhe mësohen e aftësohen të vendosin marrëdhënie të drejta e mirëkuptimi në familje dhe në shoqëri.

3. U hapën shkolla të nivelit të mesëm e të lartë ne mënyrë që brenda vendit të përgatitën klerikë e theologë pr t’i shërbyer sa më mirë komunitetit besimtar në gjuhën amtare.

4. U përgatit dhe vazhdon të përgatitet një literaturë e pasur fetare si gazeta, revista e libra me të cilat besimtarët ushqejnë shpirtrat për të mbajtur gjallë në breza besimin e tyre të shenjtë.
Pra nga sa u tha më lart del se Kryepiskopi Anastas ka ndikuar dhe ndikon drejtpërsëdrejti në rritjen e emancipimit shpirtëror të një pjese të madhe të shoqërisë shqiptare, e cila reflekton vlera të larta morale e shpirtërore në mbarë ambientin rrethues.

Gjithashtu një kontribut jashtëzakonisht i madh është ndihma që jep Kryepiskopi Anastas për njerëzit nevojtarë të kryeqytetit dhe të fshatrave përreth Tiranës. Që në vitin 1992 me bekimin e tij,u krijua në Kishë Grupi i Grave orthodhokse i cili prej fillimit ka zhvilluar një aktivitet të madh në njerëzit në nevojë duke shpërndarë pako me ushqime e veshmbathje nga ndihmat e shumta që vinin në fillim nga vende të tjera si Greqia e Qipro e në vijim,nga vende të tjera. Grupi ushtron veprimtari të larmishme në familje të varfra, në burgje dhe azile, në fëmijë jetim e gra të veja, të pastrehë e persona të braktisur, të sëmurë në spitale dhe në shtëpi, të moshuar dhe persona të vetmuar, të paaftë për punë e të depresuar, lypsa etj. Këto shërbime drejtohen nga një zyrë e cila shpeshherë kooperon me zyra sociale shtetërore duke shkëmbyer përvoja në dobi të nevojtarëve. Ndihmat janë të llojeve të ndryshme si ushqime, veshmbathje, ndihmë financiare etj. Vlen të përmenden vizitat që bëhen në persona të sëmurë që lëngojnë në shtrat, bisedat që zhvillojmë me të moshuar të vetmuar që kanë ëndje për një fjalë të ngrohtë. Të burgosurit shijojnë lirinë kur marrin mesazhin e shpresës dhe fjalën e shpëtimit. Lypësit fitojnë dinjitet dhe provojnë barazinë kur dikush ndan bukën me ta. Çdo javë njerëz nevojtarë ndihmohen nga zyra e grave që financohet në masën 70% nga Kryepiskopi Anastas.

Për të gjitha këto që parashtruam a mund ta quajmë të huaj për Shqipërinë këtë personalitet që ka kontribuar për 18 vjet radhazi për përparimin, qytetërimin dhe transformimin shpirtëror,kulturor e social të shoqërisë shqiptare? A nuk e meriton me të vërtetë titullin Qytetar nderi i Tiranës, që e gëzon prej disa vjetësh, ky përhapës i një paqeje të vërtetë mes flakëve të zjarrit? Dihet se misionarët fetarë zhvillojnë misionin e tyre apostolik, të lirë në të gjithë botën sepse Krishterimi nuk njeh kufi territorial.

Në mbyllje shprehim përkufizimin e fundit se për ne, Kryepiskopi Anastas mbetet një udhëheqës i pazëvendësueshëm që me hir Perëndie, mençuri dhe plot vizion drejton Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë me vërtetësi dhe pa u lëkundur nga furtuna e stuhitë sepse timonin e tij e lëviz dora e pagabueshme e Perëndisë.


Me respekt
Gratë e Lidhjes Orthodhokse të Tiranës

[skipetar]

kete shkrim po e shkruaj sa me deshmu se Ilia Spiro nuk eshte duke lexu shkrime, por automatikisht po paraqet shkrime me 'copy/paste' vec sa me shtu dicka

[ilia spiro]

Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë
Prof. Dr. Anastasi
Anëtar Nderi i Akademisë së Athinës

PËRGJIGJE E DETYRUAR NDAJ NJË RECITALI KEQINFORMIMESH
26 tetor 2010

Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë
Prof. Dr. Anastasi
Anëtar Nderi i Akademisë së Athinës

PËRGJIGJE E DETYRUAR NDAJ NJË RECITALI KEQINFORMIMESH
26 tetor 2010

Një udhëtim zyrtar në Gjeorgji më detyroi, për një periudhë kohore, të ndodhem jashtë Shqipërisë. Më kishte ftuar Patriarku i gjithë Gjeorgjisë, Fortlumturia e Tij Ilia, në festimin e madh të 1000-vjetorit të ndërtimit të Kishës Katedrale historike në kryeqytetin e vjetër Mtskheta të Gjeorgjisë, që të isha folësi kryesor në Liturgjinë Hyjnore festive, ku morën pjesë përfaqësues të të gjitha Kishave Orthodhokse Autoqefale. Gjithashtu, në Universitetin “Shën Andrea i Parëthirruri” të Tbilisit, u shpalla “Doktor Nderi” i filozofisë. Për shkak të këtij detyrimi nuk pata mundësinë të lexoja të plotë pamfletin e dytë, që z. Kristo Frashëri kishte hartuar ndaj meje (9-10 tetor 2010). Meqë, përveç karakterizimeve të rënda (“shovinist grek”, “agjent”, “mercenar”, “i paligjshëm”, “dhelpër” etj.), dhe në përgjithësi të sulmit të tij fyes e të padrejtë, që të risjell në kujtesë dialektin e vjetruar komunist, artikulli është plot me pasaktësi historike dhe me një dizinformim të rrezikshëm, jam i detyruar t’i përgjigjem në mënyrë më të zgjeruar dhe t’i referohem veprës sime.

AKUZA DHE FYERJE TË PABAZA
1. Më habiti tej mase titulli në faqen e parë të Gazetës Shqiptare: “Frashëri, Janullatosi, shovinisti grek...”. Dhe këtë fyerje akuzuesi im e thotë në mënyrë të përsëritur. Është hera e parë që më atribuohet një karakterizim i tillë. Deklaroj, në mënyrë kategorike: nuk jam shovinist dhe nuk kam qenë kurrë i tillë. Qysh në vitin 1962, kam përshkruar në një artikull idealin tim: “Njeriu ekumenik (i mbarëbotshëm)”. Dhe këtë u përpoqa ta jetoj gjatë gjithë rrugëtimit tim. Nëse do të lexonin në Greqi këtë karakterizim, do të qeshnin. Edhe emigrantët shqiptarë kishin për të bërë po të njëjtën gjë. Sepse ata e dinë mirë që shpesh bëhem objekt i kritikës nga qarqe të ndryshme shoviniste greke (si edhe nga ato analoge shqiptare). Gazetari i njohur shqiptar z. Gazmend Kapllani, i cili nuk është as orthodhoks, shkruan në gazetën e njohur Ta Nea, 2.5.2006: “... e konsideroj fat dhe nder të veçantë për Shqipërinë ekzistencën e këtij personaliteti në krye të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë... Anastasi përbën një pikë tepër të vyer referimi për të gjithë ne që përpiqemi për bashkekzistencën midis grekëve dhe shqiptarëve. Përbën një pikë të rëndësishme referimi se si është e mundur që bashkekzistenca të mbizotërojë mbi dyshimin tradicional, urtësia të mposhtë propagandën nacionaliste, veprat konkrete të dashurisë të fitojnë zemrat e njerëzve”.

I propozoj çdo lloj historiani të hulumtojë librat dhe artikujt e mi, të botuar në shumë gjuhë evropiane, që të gjejë ndonjë frazë për të justifikuar fyerjen “shovinist” dhe epitetet e tjera fyese. Gjithashtu, ata që në Shqipëri kanë ndjekur fjalimet dhe shkrimet e mia, e dinë se sa e pabazë është kjo shpifje. Nëse do të kishte ekzistuar edhe dyshimi më i vogël, nuk do të më kishin nderuar me titullin “Doktor Nderi” 18 Universitete, jo vetëm të Greqisë, por edhe të Amerikës, Italisë, Rumanisë, Qipros, Gjeorgjisë, Shqipërisë; as nuk do të më kishin zgjedhur kaq shumë herë, për dhjetëvjeçarë me radhë, në pozita qendrore në organizmat ndërkombëtarë (Zëvendëspresident i Konferencës Evropiane të Kishave; Anëtar i Këshillit Evropian të Liderëve Fetarë; President i Këshillit Botëror të Kishave ku marrin pjesë rreth 350 kisha nga mbarë bota; President Nderi i Konferencës Botërore për Fenë dhe Paqen). Organizma që në mënyrë sistematike dhe të pakompromis luftojnë racizmin dhe çdo lloj shovinizmi.

2. Në sulmin e tij të parë, të papritur, z. Frashëri më kishte akuzuar se bekova “arkivolet që kishin brenda eshtra të banorëve shqiptarë, midis të cilave edhe të fëmijëve të vegjël që vdiqën para dhe pas Luftës Italo-greke”. Iu përgjigja kategorikisht se “ e ftoj të thotë kur dhe ku bëra diçka të tillë. Bëhet fjalë për një informacion të pabazë, krejtësisht të gënjeshtërt”. Prisja ose të tregojë me të dhëna konkrete se kur dhe ku ndodhi diçka e tillë, sepse nuk u bë, ose të kërkojë falje. Në vend të kësaj, përsërit pikërisht të njëjtën frazë pa asnjë element provues, me një llafazanëri pa lidhje dhe njëkohësisht shton një akuzë të re, që në këtë rast “bëhet fjalë për një akt që i shkon për shtat vetëm një hajduti varresh”. Të tilla thënie të paturpshme, të gënjeshtërta dhe të pambështetura, nuk përbëjnë një kontribut për historinë.

3. Z. Frashëri i rikthehet temës së kishës së Përmetit, duke bërë krahasimin me ato që ndodhën në Tiranë. Në realitet, në Tiranë nuk ekzistonte asnjë gjurmë nga kisha që u shkatërrua për të ndërtuar “Tirana International Hotel”. Dhe do të ishte jo e logjikshme të kërkohej shembja e hotelit. Por në Përmet vazhdojnë të ekzistojnë muret e trashë të kishës së hershme dhe shtesat që u bënë janë relativisht më të vogla dhe pa ndonjë vlerë estetike. As iu ofrua Kishës ndonjë truall tjetër, sikundër u bë në Tiranë. Ishte një detyrim i qeverisë shqiptare, pas vendosjes së demokracisë, t’i kthente Kishës Orthodhokse vendet e kultit, siç ndodhi edhe në shtetet e tjera ish-komuniste, që ato të rehabilitohen në përdorimin e tyre të parë të shenjtë. Në përgjigjen time të mëparshme theksova: “Ne nuk jemi kundër Shtëpisë së Kulturës, madje u ofruam të gatshëm të kontribuojmë financiarisht për ngritjen e një ndërtese tjetër të madhe në truallin e dhënë për ndërtimin e Shtëpisë së Kulturës”. Me gjithë këto, z. Frashëri, përsërit në mënyrë monotone: “se hirësia e tij, kryepeshkopi A. Janullatos nuk do që Përmeti të ketë një shtëpi kulture shqiptare. Do që ta shndërrojë shtëpinë e kulturës shqiptare në një shtëpi kulture helenike, ndonëse Përmeti nuk ka fare banorë grekë etnikë”. Le të bëjë një vizitë, për t’u siguruar se të gjitha, në vendin ku ndodhet kisha (Liturgjia, Shërbesat e tjera, kopshti etj.) kryhen në gjuhën shqipe. Kisha Orthodhokse ka ekzistuar në shekuj si qendër e kulturës, (e muzikës, ikonografisë, poezisë; ajo ka qenë kryesisht burim dashurie, besimi, solidariteti e krijimtarie), duke pasuruar vlerat kulturore të Shqipërisë. Për sa i takon interesimit tonë të vërtetë për kulturën, kjo tregohet qartazi prej faktit se me përpjekje të mundimshme, grumbulluam fonde të konsiderueshme dhe restauruam 60 monumente të kulturës në Shqipëri, krijuam laboratorë të ikonografisë, restaurimit të ikonave, kore kishtare etj.

4. Në vijim, ai merr përsipër të përshkruajë historinë e Kishës Orthodhokse dhe problemin e ringritjes së saj nga viti 1991, duke i përzier ngjarjet e vërteta me hipoteza fantazuese dhe detaje të pasakta. P.sh. i referohet Tomosit të Autoqefalisë së Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, të dhënë nga Patriarkana Ekumenike në vitin 1937. “Kjo kushtetutë ka për historinë e KOASh-it një rëndësi kardinale, mbasi ajo përmban të gjitha prerogativat që e sanksionojnë atë si një kishë kombëtare shqiptare, ashtu siç janë kushtetutat e kishave nacionale ortodokse të vendeve të ndryshme. Një nga pikat e saj të rëndësishme ishte skalitur në nenin 16, ku thuhet se të gjithë peshkopët, në mënyrë specifike kryepeshkopi i KOASh-it, duhet të jenë me kombësi dhe shtetësi shqiptare”. Tomosi përbëhet nga një tekst i pandarë i shkruar në greqisht. Së dyti, nuk përmban asnjë njohje të Statutit të vitit 1929. Në një pikë tjetër, shkruan: “Truri i Kishës Orthodhokse greke ndërhyri shpejt, e bindi Patriarkun Ekumenik, Bartholomeun të dërgojë profesorin Anastas Janullatos si Eksark etj.”. (Artikullshkruesi nuk e njeh faktin, se në janarin e vitit 1991, kur u caktova Eksark, Vartholomeu nuk ishte Patriark. U bë më vonë, më 22.10.1991). Për sa i takon propozimit të orthodhoksëve të Amerikës, Patriarkana kishte qartësuar në atë kohë se u zgjodh si eksark hierarku konkret jo se ishte grek, por sepse ishte i vetmi nga bota Orthodhokse që kishte eksperiencë të madhe në fushën e punës hierapostullore dhe të formimit të Kishave të reja, ishte i pranuar nga mbarë bota Orthodhokse dhe më në përgjithësi nga ajo e Krishterë. Nga viti 1983 deri në vitin 1991 kam qenë President i Komisionit Botëror të Hierapostullimit dhe Ungjillëzimit të Këshillit Botëror të Kishave dhe kisha qenë kryetari i Asamblesë së Këshillit Botëror të Kishave të Krishtera në San Antonio, Teksas (1989). Me gjithë ngurrimet e para, vetë atë Artur Liolini, në tetor të vitit 2002, në një intervistë të tij dhënë “Zërit të Amerikës”, midis të tjerash tha: “Si shqiptarë ne duhet të gjykojmë çdo individ në bazë të veprave të tij dhe jo thjesht nisur nga origjina e tij etnike. Kam bindjen se Kryepiskopi Anastas do të ishte një person i jashtëzakonshëm për çdo komb dhe jo vetëm për grekët apo shqiptarët. Në shumë mënyra ai duhet parë si episkop Orthodhoks ndërkombëtar, i cili ka ofruar një mesazh universal. Në rast se Imzot Fan Noli do të ishte i gjallë sot, unë besoj se ai dhe Kryepiskopi Anastas do të ishin miq dhe kolegë”. Në një letër të tij drejtuar Atë Luka Veronis, 13.10.2002, i thekson përsëri këto fjalë: “Frazat e mësipërme shprehin opinionin tim të ndershëm dhe tërësinë e mendimeve të mia dhe nuk janë një lavdërim sa për të kaluar radhën. Vepra e Kryepiskopit flet vetë”. Gjithashtu Atë Liolini ka dërguar shumë letra dhe ka telefonuar shumë herë Kryepiskopin, duke i shprehur atij gëzimin dhe miratimin për veprën e kryer prej tij. Z. Frashëri kufizon këndin e tij optik në vitet e para të dhjetëvjeçarit të viteve 90-të, duke injoruar vazhdimësinë dhe marrëdhëniet që janë zhvilluar që nga ajo kohë me Kishën Shqiptare të Amerikës.

5. Në një pikë tjetër, ai pohon: “A. Janullatos shpejt e ngriti shtabin e tij në Korfuz”. Në Korfuz nuk kisha shkuar që nga viti 1984, deri në vitin 2007, kur u shpalla “Doktor Nderi” i Filozofisë nga Departamenti i Historisë së Universitetit Jonian. Në vazhdim më paraqet se bashkëpunova nga koha kur mbërrita në Shqipëri, me mitropolitin Sebastianos. Bëhet fjalë për një pohim krejtësisht të pavërtetë. Për ata që kanë dijeni, është e njohur se qarqet që lidhen me klerikun e mësipërm, kanë pasur gjithmonë një qëndrim mohues ndaj nesh.

Por aty ku Frashëri arriti kulmin e agresionit shpifës të paepur kundër meje, është kur parashtron “një marrëveshje të kobshme”, sikundër e karakterizon ai vetë. Deklaroj me përgjegjësi se këtë tekst, që përbëhet nga dhjetë pika, është hera e parë që e shikoj. Kam një mosnjohje të plotë, dhe ende sot, për emrat që e nënshkruajnë; madje e konsideroj tekstin tërësisht pa lidhje dhe mashtrues. Më shumë ngjason me provokacione idioto-djallëzore- nuk e di se të kujt qarqeve nacionaliste shqiptare apo greke, të cilat u ndërmorën në fillimet e shërbesës sime si Kryepiskop, që të krijonin ngatërresa dhe të hidhnin baltë.

Teksti në fjalë prezantohet si një farë programi dhe krijon përshtypjen se këto “aktivitete të programuara”, u realizuan. Por përsëri e siguroj se kam mosdije të plotë për ekzistencën e vetë programit dhe vetëkuptohet edhe të çdo lloj zbatimi të tij. Z. Frashëri vazhdon: “Pasi pranoi propozimin grek, kryepeshkopi Bartolomeu i parashtroi Presidentit të Shqipërisë, Ramiz Alia, kërkesën për ta pranuar Anastas Janullatosin si eksark dhe në të njëjtën kohë kërkesën për të pranuar në krye të katër dioqezave shqiptare (Durrësit, Korçës, Beratit, Gjirokastrës) katër peshkopë grekë...” Përsëri i ngatërron ngjarjet. Patriarku Vartholome nuk ka komunikuar me Presidentin Ramiz Alia. Kur u bë zgjedhja e Kryepiskopit dhe e tre mitropolitëve të tjerë, më 24.6.1992, z. Ramiz. Alia nuk ishte më president.

ZGJEDHJA DHE FRONËZIMI
6. Por, për të pasur një përshkrim të saktë të ngjarjeve të vitit 1992, dhe që të mos lihen gjërat të mjegullta në të ardhmen, është e nevojshme t’iu referohem këtyre ngjarjeve në mënyrë përmbledhëse, sepse z. Frashëri ndërmori t’i paraqesë, duke i ngatërruar enkas me kaq shumë shpifje dhe pasaktësi. Kur për 23 vite me radhë, ishte shpërbërë çdo strukturë fetare në vend, i vetmi autoritet që kishte përgjegjësinë dhe mundësinë për të marrë iniciativa për ringritjen e Kishës Orthodhokse në Shqipëri, ishte Patriarkana Ekumenike e Konstandinopojës. Kjo njihet nga të gjitha Kishat Orthodhokse si e para për nga radha dhe përgjegjëse për Kishat nevojtare. Për ndërmarrjen e veprimeve të duhura, sigurisht që mori edhe mendimin e përgjegjshëm të nomokanonologëve dhe theologëve me eksperiencë.

Në fund të vitit 1990, ndërsa kisha qenë për 18 vjet profesor i Historisë së Feve, në Universitetin Kombëtar Kapodistrian të Athinës dhe Episkop, Drejtor i Shërbimit Apostolik të Kishës së Greqisë, m’u kërkua nga Patriarkana Ekumenike të shkoj në Shqipëri, e cila sapo kishte dalë nga periudha e gjatë e persekutimit ateist, për të shqyrtuar kushtet e reja fetare dhe mundësitë për ringritjen e Kishës Orthodhokse. Një detyrë të tillë nuk e kisha menduar kurrë. Perspektiva ime ishte hierapostullimi në Afrikë, ku edhe ndodhesha në atë kohë. Sikundër e përmenda, vetëm një vit më parë, më 1989, në San Antonio të Teksasit, në SHBA, në Ansamblenë Hierapostolike Botërore të Këshillit Botëror të Kishave, kryetar i së cilës isha, në fjalimin tim: “U bëftë vullneti Yt - Hierapostullim në gjurmët e Krishtit”, përshkrova vendet ku të krishterët përballeshin me shumë vështirësi e midis të tjerave theksova “gabimin e madh dhe mëkatin e ne të krishterëve: “... që tregohemi indiferentë për padrejtësitë në Evropë, si p.sh. në Shqipëri, ku shtypen 400.000 të krishterë (atëherë nuk i dija numrat e saktë), të cilëve Kushtetuta e vendit u ndalon çdo shprehje të besimit, madje edhe të drejtën themeltare për të besuar”.

Mbërrita në Tiranë sapo u dha miratimi i autoriteteve shqiptare, më 17.7.1991. Gjatë vizitës sime në Shqipëri, konstatova shkretimin e frikshëm që kishte shkaktuar persekutimi i egër. Veprimi im i parë ishte krijimi i një strukture elementare kishtare për përfaqësimin e Kishës lokale. Prandaj edhe thirrëm (1-2.8.1991), një Ansamble të Përgjithshme Kleriko-Laike, me pjesëmarrjen e 15 klerikëve të mbetur dhe 30 përfaqësueseve laikë të krahinave kishtare të Shqipërisë. Në Ansamble u shqyrtua në mënyrë të hollësishme gjendja postkomuniste dhe u zgjodhën katër epitropë arkiehieratikë dhe një Këshill i Përgjithshëm kleriko-laik me 13 anëtarë. Përpjekja jonë kryesore ishte kërkimi i personave të përshtatshëm me shtetësi shqiptare për t’i dorëzuar si episkopë; e kryesisht gjetja e kandidaturës së kryepiskopit, qoftë edhe nga rreshtat e laikëve të arsimuar, të cilët ishin të pamartuar. Fatkeqësisht, diçka e tillë ishte e pamundur. Të gjithë dhe gjithçka koincidonin në një mendim, se ringritja e Kishës lokale ishte e paarritshme e bazuar ekskluzivisht në mundësitë e brendshme.

Në maj të vitit 1992, po bëhesha gati për t’u kthyer përsëri në detyrimet e mia të Universitetit. Isha propozuar edhe si anëtar i Akdemisë së Athinës. Atëherë, shumë klerikë dhe laikë të Kishës së Shqipërisë, pavarësisht origjinës, m’u lutën të qëndroja dhe të ndërmarr veprën e ringritjes së Kishës së shkatërruar. Një përfaqësi e Këshillit të Përgjithshëm Kishtar vizitoi Patriarkanën Ekumenike (5-8.6.1992), për herë të parë pas persekutimit dhe kërkoi zgjedhjen e Eksarkut Patriarkal si Primat i Kishës Orthodhokse të Shqipërisë. Nuk bëhej fjalë për ofrimin e ndonjë froni; Kryepiskopata nuk dispononte as edhe një dhomë të vetme, as një fije letër dhe as lekë. Ishte caktimi i një apostullimi kryqi, në një rajon të vështirë dhe të shkretuar.

Më 24.6.1992, Sinodi i Shenjtë i Patriarkanës Ekumenike e zgjodhi me votim unanim eksarkun e deriatëhershëm Kryepiskop të Tiranës dhe të gjithë Shqipërisë, si dhe zgjodhi tre Mitropolitë të tjerë, për krijimin e Sinodit lokal. Ky veprim bazohej në faktin se Patriarkana Ekumenike ka përgjegjësinë për Kishat në nevojë dhe se ishte ajo që i kishte dhënë Autoqefalinë Kishës së Shqipërisë. Si rrjedhojë, ajo vetëm mund të ndërmerrte iniciativën për krijimin, në një kohë sa më të shkurtër të Kishës lokale. Me zgjedhjen e Kryepiskopit, Patriarkana Ekumenike nuk u interesua të heqë Autoqefalinë, por ndodhi pikërisht e kundërta, e siguroi atë. Mbi 23 vite ishte shfuqizuar çdo strukturë e Kishës lokale dhe për disa teologë orthodhoksë, përderisa nuk ekzistonte Kisha lokale, nuk ekzistonte as autoqefalia. Për të mos lënë asnjë lloj ngurrimi, Patriarkana vendosi të përshpejtojë procedurat. Dhe për të rivendosur strukturën kishtare në mënyrë thelbësore, zgjodhi menjëherë kryepiskopin, sepse Kisha Orthodhokse nuk mund të kuptohet pa episkop.

Në lidhje me Patriarkanën Ekumenike z. Frashëri herë shprehet pozitivisht, herë në mënyrë mohuese. Por e njeh autoritetin, eksperiencën nomokanonike dhe veprimet e Patriarkanës Ekumenike të vitit 1937. Ndërsa ato që i takojnë vitit 1992 i vë në pikëpyetje. Në mënyrë të përsëritur i referohet Tomosit të Autoqefalisë, që u dha nga Patriarkana Ekumenike në vitin 1937. Por duket qartë se nuk e ka lexuar. Ai mbështet tezën se “në përputhje me të Drejtën Kanoniko-Kishtare, është në fuqi Statuti i vitit 1929, që u miratua nga Patriarkana Ekumenike në Tomosin e vitit 1937”. Dhe mendon se, “kur u zgjodh kryepiskopi, nuk ekzistonte një Sinod i Shenjtë i Kishës së Shqipërisë që ka të drejtën të zgjedhë Kryepiskopin e Shqipërisë”. Por pikërisht për këtë arsye ishte e domosdoshme të zgjidhej, pa vonesë, Kryepiskopi nga Sinodi i Patriarkanës Ekumenike, që i kishte dhënë Kishës së Shqipërisë Autoqefalinë.

Pas qëndrimit në pritje që zgjati një javë, Presidenti i atëhershëm i Shqipërisë z. Sali Berisha më bëri të ditur (30.6.1992), se më pranon si kryepiskop, por në asnjë mënyrë nuk do të pranonte ardhjen e hierarkëve të tjerë me origjinë greke. Të njëjtën gjë i përsëriti delegacionit të Patriarkanës të përbërë nga tre vetë, që e vizitoi më 4 korrik 1992. Pas kësaj u bë fronëzimi në Kishën Katedrale të Tiranës më 2 gusht 1992, në prani të të gjithë klerikëve e laikëve, përfaqësues të krahinave të Shqipërisë. Liturgjia Hyjnore përfundoi rregullisht. Po kështu edhe ceremonia e thjeshtë e fronëzimit. Nga fundi, një grup, nën drejtimin e deputetit mysliman z. Uran Butka, u futën në kishë dhe hodhën gjithashtu parulla kundër Kryepiskopit. (Jashtë kishës ndodheshin edhe dy deputetë të tjerë jo orthodhoksë A. Baleta dhe B. Reso në mbështetje të tyre.) Siç del edhe nga artikulli i z. Xoxe që u ribotua në gazetën tuaj, 28.09.2010, si edhe nga intervista e z. Bardhyl Fico, ish- Sekretar i Komitetit Shtetëror të Kulteve, botuar po këtu, ky veprim çdo gjë tjetër ishte veçse spontan jo. Ishte planifikuar një natë më parë nga qarqe qeveritare. Më pas, në “Tirana International Hotel” nuk u bë asnjë shërbesë ose akt kishtar. Thjesht u dha një drekë zyrtare e rastit. z. Frashëri këmbëngul në përshkrimin e ngjarjeve të 2 gushtit 1992, se fronëzimi u bë në lobin e hotel Tirana. Janë botuar dëshmi të shumta nga dëshmitarë okularë që mbështesin përshkrimin tim (si ajo e prof. Teodor Papapavlit, e A. Llukanit (Tirana Observer, 19.10.2010), e P. Barkës (Albania, 13.10.210 dhe në gazetën Shekulli, 14.10.2010) dhe janë dërguar dëshmi të tjera të shumta nga Berati, Tirana, Durrësi, Përmeti etj., të nënshkruara nga qindra vetë, që nuk janë botuar ende.

Z. Frashëri pohon se “Sipas kanoneve kishtare, një prift apo një peshkop, apo një kryepeshkop i Kishës Ortodokse quhet i fronëzuar kur në solemnitetin e Asamblesë Kishtare të gjithë besnikët që ndodhen në atë çast në kishë i përgjigjen pyetjes nëse kandidati i propozuar miratohet, në termin tradicional bizantin “aksios” (pëlqehet). Nëse një pjesë e besnikëve të pranishëm në kishë përgjigjet “anaksios” (jo i pëlqyer, pra i pamerituar, i padenjë), ai quhet i pamiratuar... në rastin tonë është Anastas Janullatos”. Dhe këtë e thotë në mënyrë të përsëritur me fraza të ndryshme. Bëhet fjalë për një dizinformim shumë të madh. E ftoj z. Frashëri të thotë se cili kanon kishtar e përmban pohimin e tij. Nuk ekziston asnjë kanon i tillë; asnjë urdhëresë që ka lidhje me këtë.

Meqë z. Frashëri i rikthehet shpesh kësaj teorie mbi “pavlefshmërinë e zgjedhjes”, jam i detyruar të jem më analitik në shtjellimin e saj: Si fillim, ai ngatërron procedurën e Zgjedhjes me atë të Fronëzimit. Zgjedhja, që u bë nga Patriarkana Ekumenike më 24 qershor 1992, ishte një fakt i kryer sipas së Drejtës Kishtare. U bë e njohur me Letra Patriarkale zyrtare drejtuar të gjitha Kishave Orthodhokse Autoqefale, që të përfshinin përsëri në Diptikët e tyre, pas 40 vjet mungese, emrin e Kishës së Shqipërisë, si edhe emrin e Primatit të saj. Pohimi i z. Frashëri se fronëzimi (lë të kuptohet edhe zgjedhja), i Kryepiskopit, u bë i pavlerë automatikisht meqë një grup i vogël thirrën “i padenjë”, është nga ana e të Drejtës Kanonike, krejtësisht i pabazë. Asnjë Kanon i Kishës Orthodhokse nuk e mbështet një teori të tillë (i interesuari mund të sigurohet për këtë duke shfletuar librat që kanë lidhje, si p.sh. A. Alivizato, Kanonet e Shenjta, J. A. Rali-M. Potli, Kushtetuta e kanoneve të shenjta dhe hyjnore, një vepër gjashtëvëllimëshe, Uratorja e Madhe etj.) Shën Simeoni i Selanikut (1429), që i referohet temës së dorëzimit të episkopit dhe të fronëzimit, qartëson se “Aksios” është përshëndetja që i bëhet klerikut të sapodorëzuar ose të sapofronëzuar “... i dorëzuari thirret i denjë meqë është denjësuar nga Perëndia... dhe duhet të jetojë i denjë sipas veprës dhe e pranon fjalën “aksios- i denjë” si një urim” (Mbi Kishën Hyjnore). Fronëzimi bëhet brenda kohëzgjatjes së Liturgjisë Hyjnore (pas “Himnit Trishenjtor”), të Liturgjisë së parë festive të Kryepiskopit të ri. Gjithashtu, element bazë i ceremonisë (nuk bëhet fjalë për mister), është leximi në të i praktikës së Sinodit që e ka zgjedhur, gjë që u krye në mënyrë të rregullt.

Grupi që organizoi atëherë atë ndërmarrje të zhurmshme, vinte nga edukimi ateist i shumë dhjetëvjeçarëve para viteve 90-të dhe nuk ishte në gjendje të njohë mjaftueshëm të Drejtën Kanonike Orthodhokse dhe, duke pranuar mendimin e papërgjegjshëm të një personi gjysmë të arsimuar, mendoi se zbuloi një argument të madh për të goditur kryepiskopin e ri. Por këta zëra të tyre, madje edhe të shumicës jo orthodhokse, nuk sollën asnjë pasojë kanonike, as përbëjnë një akt pavlefshmërie. Fronëzimi ishte kryer gjatë kohës së Liturgjisë Hyjnore, e cila tashmë kishte përfunduar. Sulmi i tyre i vonuar shërbeu vetëm për shfrytëzim mediatik dhe për krijimin e përshtypjeve në publikun që ka mosnjohje për çështjet e Orthodhoksisë. Prandaj edhe u braktis shumë shpejt.

Aty ku kalon çdo kufi logjike dhe mirësjelljeje është kur z. Frashëri pohon, se “pika më e dobët e fronëzimit të tij si kryepeshkop i Shqipërisë është fakti se deri sot pas 18 vjetësh, ai nuk ka botuar asnjë procesverbal të hartuar në kohën e fronëzimit dhe të nënshkruar nga peshkopët që u ndodhën në kohën e fronëzimit, që të deklarojnë me përgjegjësi se në ceremoninë solemne të 2 gushtit 1992, të mbajtur në katedralen e Tiranës, ai, Hirësia e tij Anastas Janullatos, u zgjodh njëzëri në përshtatje me kanonet tradicionale kishtare Kryepeshkop i KOASH-it. Pa një procesverbal të tillë, të gjitha deklaratat që ai ka bërë poshtë e përpjetë janë pa vlerë, madje mund ta themi me plot gojën, janë mashtrime”. Dhe përsëri z. Frashëri tregon se nuk ka asnjë njohje të traditës orthodhokse. Ngatërron Zgjedhjen me Fronëzimin. Zgjedhja ishte kryer tashmë në Patriarkanën Ekumenike dhe Fronëzimi ishte një rrjedhojë e saj, një ceremoni që nuk ka nevojë as për firmat e atyre që qenë të pranishëm dhe as për miratime të tjera.

E tërë procedura e vendosjes dhe e pranimit të një primati Orthodhoks vuloset me regjistrimin e tij në të gjithë diptikët e Kishave Orthodhokse dhe kujtimin (thirrjen) e emrit të tij nga të gjithë primatët e tjerë sa herë që këta meshojnë. Kjo ka 18 vjet që kryhet në mbarë Botën Orthodhokse, sa herë meshojnë Patriarkët dhe Kryepiskopët primatë të Kishës Orthodhokse.

Theksoj faktin se Kisha Orthodhokse përbën një trup shpirtëror unik. Veprimet e çdo Kishe lokale ndiqen dhe kontrollohen nga mbarë bota Orthodhokse. Në mënyrë të veçantë vendosja e Primatit të ri të Kishës lokale vuloset nga ana nomokanonike me Letrat Paqësore, të cilat Primati i ri ua dërgon Primatëve të Kishave të tjera Orthodhokse Autoqefale dhe merr njëkohësisht edhe përgjigjet e tyre zyrtare. Në këtë mënyrë përfundon vendosja e tij në majën e një Kishe lokale dhe njohja e tij nga Kishat e tjera Orthodhokse.

Z. Frashëri dhe grupi që e ndihmon, pas 18 vjetësh përpiqet të sjellë përsëri në skenë teorinë mbi pavlefshmërinë, për të shkaktuar një zhurmë e cila nuk ka kurrfarë rëndësie thelbësore. Për të qenë në një stil me z. Frashëri, qoftë edhe për pak, dua të shtoj si profesor emeritus dhe ish- dekan i Fakultetit Theologjik të Universitetit Kapodistrian të Athinës, se meqë ai vetë nuk ka bërë studime sistematike theologjike, mirë është të mos dalë me kaq këmbëngulje në përfundime për çështje që i njeh në mënyrë sipërfaqësore, sepse ekspozohet botërisht.

Me gjithë pranimin fillestar të Presidentit të atëhershëm të Republikës, autoritetet shqiptare, me një sërë veprimesh, botime nëpër gazeta, krijimin e një grupimi kundërshtar orthodhoksësh dhe jo orthodhoksë, madje edhe me përgatitjen e projektligjeve, synuan dëbimin e Kryepiskopit të ri. Zëri i Komitetit për Mbrojtjen e Autoqefalisë së Kishës së Shqipërisë, që e kujtoi z. Frashëri, me gjithë retorikën e tij plot llafazanëri ra në boshllëk. Shumica dërrmuese e orthodhoksëve e injoroi. Përfaqësuesit orthodhoksë, në një mbledhje të jashtëzakonshme kleriko-laike në Durrës, më 21.1.1993, shpallën se nuk bëhet fjalë që të pranojnë diçka të tillë. Në vjeshtë të vitit 1994, me projektkushtetutën, u ndërmor përsëri largimi i Kryepiskopit. Por përfundimisht, kjo e fundit u hodh poshtë në referendumin e datës 6.11.1994. Shumica dërrmuese e orthodhoksëve ishte përcaktuese në rezultatin e këtij votimi, pavarësisht origjinës etnike (shqiptarë, grekë, arumunë, sllavë), dhe u bashkua rreth Kryepiskopit me një përkushtim shpirtëror. Orthodhoksët e Korçës nisën të parët të mbledhin firma për qëndrimin e Kryepiskopit dhe shembullin e tyre e ndoqën Orthodhoksët e qyteteve të tjera. Numri i firmave arriti në 80.000, pavarësisht nga bindjet dhe kahu politik. I ngjashëm ishte edhe qëndrimi i tyre sa i takon edhe projektkushtetutës.

Nga viti 1994, zhurma e vënies në dyshim u shter, madje edhe z. Frashëri na vizitoi shumë herë në godinën e Kryepiskopatës në raste festash, pa më shprehur asnjë herë ngurrimet e tij të vjetra. Shkakton ilaritet fraza e tij: “Në fakt, A. Janullatosi është kryepeshkop i pleqve dhe i plakave”- kur njihet mirë mosha e tij. Do të mund të vinte në një Liturgji të thjeshtë Hyjnore të së Dielës (gjë që nuk e ka bërë për kaq shumë vite), për të parë se kisha është plot e përplot me të gjitha moshat, veçanërisht me të rinj. Vijoi vepra krijuese e zhvillimit të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, që iu referova përmbledhtazi në fund të përgjigjes sime të mëparshme, rëndësia e së cilës njihet si nga Orthodhoksët e Shqipërisë, ashtu edhe më gjerë, nga bota Orthodhokse dhe në përgjithësi ajo e krishterë.

Në korrik të vitit 1996, pa një marrëveshje të re me politikën shqiptare ose me palën kishtare, u thirra si Kryepiskop të shkoj në Konstandinopojë për të kryer dorëzimet e mitropolitëve që ishin zgjedhur në vitin 1992. Nuk pranova ta bëj një gjë të tillë, duke i qëndruar besnik atyre për të cilat kishim rënë dakord me Presidentin e Republikës së Shqipërisë. Pasuan ditë të dhimbshme, sepse isha i detyruar në një klimë të mosbesimit të dyfishtë, të jap shpjegime, në mënyrë të përsëritur, ndaj të dy palëve, se nuk është e mundur të arrihet në zgjidhjen e duhur të problemit me veprime të njëanshme, por vetëm me procedura konsensuale, që si qëllim ekskluziv të tyrin duhet të kishin progresin e pandalshëm të Kishës së Shqipërisë. Qarqe të ndryshme nacionaliste të Greqisë filluan polemikën e ashpër kundër meje. Si përfundim, çështja e formimit të Sinodit të Shenjtë u zgjidh pas shumë negocimesh të mundimshme të përfaqësuesve të Patriarkanës Ekumenike, të Kishës së Shqipërisë dhe të autoriteteve shqiptare (nëntor 1997-korrik 1998), me pranimin e përbashkët të formatit që të pranohej mitropoliti i zgjedhur me origjinë arvanitase, Hirësia e Tij Ignati dhe të zgjidheshin dy shqiptarë: Arkimandriti Joan Pelushi si Mitropolit i Korçës dhe Ikonomi Kozma Qirjo si Episkop i Apollonisë. Kjo është shkurtimisht historia e fillimit të ringritjes së Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.

STATUTI
7. Z. Frashëri përpiqet të tregojë se Kryepiskopi është “i paligjshëm” dhe nxjerr përfundimin se cili është, sipas tij, Statuti në fuqi i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.

Që lexuesit e interesuar të qartësohen, po përmend përmbledhtazi faktet që kanë lidhje me këtë pikë.
Kisha e Shqipërisë njohu në të kaluarën dy statute: më i vjetri i vitit 1929 dhe më i riu i vitit 1950. I fundit u bë ligji i shtetit, duke shfuqizuar ligjërisht të mëparshmin me dekretin nr. 1065, të 4 majit të vitit 1950. Por edhe ky dekret pushoi së pasuri fuqi ligjërisht me dekretin nr. 4337, të 11 nëntorit 1967. Sikundër e kishte theksuar në vitin 1992 juristi Teodor Papapavli, profesor i Jurisprudencës: “... me dekretin e fundit janë shfuqizuar të gjitha statutet e komuniteteve fetare. Shteti i sotëm demokratik shqiptar në vitin 1992 nuk ka akoma kushtetutë. Dispozitat Kryesore Kushtetuese, të miratuara nga parlamenti pluralist nuk e trajtojnë këtë çështje. Në boshllëkun legjislativ ekzistues, për mendimin tonë, vlejnë kanonet e sinodeve ekumenike dhe aktet ndërkombëtare që garantojnë lirinë e besimeve fetare” (“Rilindja Demokratike”, 16.9. 1992). Disavantazhi kryesor i këtyre dy statuteve ishte se u krijuan dhe u imponuan nga regjime politike që s’kishin lidhje dhe në shumë gjëra armiqësore ndaj Kishës Orthodhokse. Sepse institucionalizonin varësi të Kishës nga pushteti shtetëror. Statuti i parë, i vitit 1929, u bë kur Shqipëria ishte monarki. Dhe i dyti, i vitit 1950, kur në vend ishte vendosur regjimi ateist dhe partia në fuqi donte të kontrollonte tërësisht Kishën. Të dy anashkalonin parime themeltare kishtare. Kisha Orthodhokse nuk u themelua në shekullin e 20-të dhe ka kanone që në mënyrë diakronike janë përcaktues dhe të detyrueshëm për të gjitha Kishat Orthodhokse në mbarë botën. Statutet e tyre thjesht mbi bazë të këtyre kanoneve, përcaktonin marrëdhëniet me udhëheqjet e ndryshme politike që erdhën në Shqipëri. Të dy këto statute që u institucionalizuan me ligje, u shfuqizuan përsëri me ligj kur u shfuqizuan sistemet e vjetra politike. Shteti shqiptar nuk u shpërbë në vitin 1990 nga një revolucion. Si rrjedhojë pati vazhdimësi ligjore dhe legjislative. Në bazë të Kushtetutës në fuqi të vitit 1998 të Republikës së Shqipërisë shumë nga dispozitat e statuteve të mësipërm, si dhe kushtet që ato caktojnë, bien në kundërshtim dhe janë krejtësisht antikushtetuese.

Për t’u përballur me boshllëkun që u krijua nga koha që pasoi shkatërrimin e Kishës së Shqipërisë, një Ansamble e Përgjithshme e veçantë kishtare (me përfaqësues të krahinave të ndryshme të Shqipërisë), që u mblodh në Durrës më 21 janar 1993, vendosi, për periudhën e tranzicionit pas vendosjes së demokracisë, pranimin e përkohshëm të atyre neneve të Statutit të vitit 1950 që nuk binin ndesh me kushtet bashkëkohore, ndërsa, në të njëjtën kohë pranoi zgjedhjen e Kryepiskopit njëzëri dhe i shfaqi atij besimin e saj. Gjithashtu u vendos që të pritej Kushtetuta e re e Shqipërisë, që, mbi bazë të parimeve që ajo do të caktonte, të krijohej Statuti i ri. Esencialisht, jeta dhe administrimi i Kishës do të vijonin të rregulloheshin nga kanonet apostolike dhe sinodike të Kishës Orthodhokse, të cilët kanë fuqi për të gjitha Kishat autoqefale lokale. Kushtetuta e re e Republikës së Shqipërisë, që u votua në vitin 1998, përcaktoi karakterin laik të shtetit dhe me dy nenet e saj, (neni 10 dhe 24) sanksionoi plotësisht lirinë fetare dhe pavarësinë e komuniteteve fetare. Me ratifikimin e Kushtetutës së re, filloi puna për hartimin e Projektstatutit të Kishës sonë. Gjithashtu u kërkua edhe mendimi i specialistëve në çështjet nomokanonike të Orthodhoksisë.

Më 4 nëntor 2006, u thirr në Akademinë Theologjike “Ngjallja e Krishtit” pranë Manastirit të Shenjtë të Shën Vlashit në Durrës, një Ansamble e veçantë Kleriko-laike, në të cilën merrnin pjesë anëtarët e Sinodit të Shenjtë, Këshilli Kishtar Kleriko-laik, të gjithë klerikët, si edhe përfaqësuesit laikë të Kryepiskopatës, të Mitropolive me një përfaqësim të drejtë të burrave, grave dhe të rinjve. Kjo Asamble Kleriko-laike e përbërë nga 257 anëtarë në tërësinë e saj, studioi dhe pranoi njëzëri Projektin e Statutit të ri të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë. Dhe ky Statut u miratua përfundimisht nga Sinodi i Shenjtë, më 6 nëntor 2006. Ky Statut, i bazuar në Traditën Orthodhokse, përcakton struktura të qarta dhe elastike administrative, me përparësi “kungimin në Krishtin” dhe me perspektivë “dëshminë dhe shërbimin e Kishës në botën moderne”.

Sipas Nenit 10 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, u nënshkrua më 24 tetor 2008, Marrëveshja e parashikuar nga Kushtetuta midis Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe Këshillit të Ministrave, e cila në vazhdim u ratifikua në Kuvendin Popullor. Në fund, më 22 janar 2009, kjo Marrëveshje u dekretua nga Presidenti i Republikës z. Bamir Topi dhe u bë ligj i shtetit. (Nr. 10057/22.1.2010- Fletorja Zyrtare nr. 7 dt. 4. 2. 2009 fq. 138-146). Në vijim të kësaj, pas depozitimit të dokumentacionit të parashikuar, Gjykata e Tiranës e njohu edhe ligjërisht si person juridik Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë sipas regjimit juridik të Shqipërisë, e cila administrohet dhe rregullohet sipas Statutit të lartpërmendur. Historia është një lumë që rrjedh. Kisha përshtatet me kushtet e reja. Dhe sa kanë nostalgji vitin 1929, vetëm mbeten dhe jetojnë në botën e tyre ikonike.

deklarata
8. Në epilogun e tij z. Frashëri i rikthehet deklaratës sime që kisha bërë në lidhje me vrasjen e Aristotel Gumës dhe e kombinon me ndërhyrje të tjera. Ngjarjet në fjalë kanë ndodhur si më poshtë:
Më 12 gusht 2010, ndërsa ndodhesha në Gjirokastër, u vura në dijeni nga dëshmitarë me një autoritet të padiskutueshëm se një djalë i ri, anëtar i Kishës sonë, ishte masakruar egërsisht meqë fliste greqisht dhe se kjo kishte ngjallur revoltën dhe zemërimin e bashkëqytetarëve të tij, me pasojë bllokimin për shumë orë të rrugës kryesore në zonën e Himarës. E konsiderova si detyrim timin të kontribuoj me një deklaratë që të paqtohej situata.

Po e risjell edhe një herë deklaratën time:
“Me hidhërim të veçantë marr pjesë në dhimbjen e thellë që ka shkaktuar vrasja e Aristotel Gumës, në Himarë. Ngushëlloj me gjithë shpirt familjen e tij dhe lutem që Perëndia të prehë në paqe shpirtin e tij: Veprime të tilla dhune të paargumentuar, të dënueshme pa asnjë ekuivok nga çdo person me arsye, përbëjnë kërcënim për cenimin e klimës së bashkekzistencës paqësore, për të cilën të gjithë qytetarët e përgjegjshëm të Shqipërisë kanë bërë vazhdimisht përpjekje. Dhe për më tepër janë rrezik për të ndezur përplasje dhe urrejtje të reja. Në këtë moment kritik prej çdokujt kërkohet përgjegjshmëri dhe gjakftohtësi, shmangie të akteve të vetëgjyqësisë, investigim për të vërtetën dhe imponim të drejtësisë. Për më tepër është e domosdoshme që të intensifikohen përpjekjet që të sigurohen liritë e çdo qytetari dhe në përgjithësi të të drejtave të njeriut”.

Sikundër e kam theksuar edhe në përgjigjen time të mëparshme, ndërhyrje të ngjashme për të vërtetën dhe paqen kam bërë jo vetëm në Greqi, por edhe në Shqipëri, në ditët kritike p.sh. thirrja e bërë më 6 mars 1997: “Në këto orë të vështira që kalon vendi, dy fjalë të thjeshta- në lutje- kam për të thënë si Kryepiskop Orthodhoks drejtuar në çdo kahje: Jo më gjak tjetër! Jo më konflikt! Jo armëve! Jo urrejtje në zemër. Vetëm me vetëkontroll, pendim, të vërtetë, falje dhe pajtim mund të sigurohet pajtimi esencial dhe të çelet rruga për një të ardhme më të mirë.

Deklarata e bërë për qetësimin e situatës, më 12 gusht e jo më 13 shtator siç e shpreh ai vetë gabimisht, dhe vendosjen e paqes, arriti aty sa e ktheu z. Frashëri- siç e pohon edhe ai vetë- në një kundërshtar të fortë të Kryepiskopit. Sa u takon deklaratave që u bënë më pas nga palë të ndryshme, nuk kisha asnjë komunikim me askënd. Ai përmend dy persona të komunitetit grek dhe ministrin plotësues të Greqisë (të cilit madje nuk ia di as emrin, shkruan Delavekura, ndërsa ishte z. Dh. Drutsas), por lë mënjanë- në teorinë e tij “mbi konspiracionin” në të cilin gjoja mora pjesë - që të shënojë se në atë merrte pjesë edhe ... Kryeministri i vendit z. Sali Berisha me deklaratën e mëposhtme në dt. 14/08/2010: "Vrasja e një njeriu në çdo rast, por me qellim është një krim i shëmtuar dhe i dënueshëm. Motivet, në rast se faktohen ato që thuhen janë edhe më të shëmtuara. Qeveria ka kërkuar dhe kërkon nga organet e rendit që të bëjnë çdo përpjekje për të vendosur autorin kryesor të këtij krimi para drejtësisë. E theksoj edhe një herë, në rast se faktohen motivet që njoftojnë mediat, por edhe njerëz të tjerë, kjo e bën këtë krim edhe më mizor. Është një gjest i një fanatizmi të verbër ekstrem. Nuk besoj të këtë shqiptarë, që nuk e dinë se komuniteti në atë qytet është bilingual dhe jo sot, edhe 100 vjet më parë, por edhe 200 vjet më parë. Të përgjigjesh në gjuhën që preferon, të përgjigjesh dhe të ndodhë kjo, është shumë e rëndë. Sidoqoftë, këto do t’i hetojë dhe saktësojë drejtësia. Organet e rendit duhet që autorin ta vendosin para ligjit. Unë shfrytëzoj edhe këtë rast, pasi jam lidhur edhe me Kryetarin e Bashkisë dhe i kam përcjellë familjes ngushëllimet, t’i shprehë sërish familjes ngushëllimet, sepse është një akt i shëmtuar të vrasësh dikë duke u kthyer në shtëpinë e vet. Është një akt barbar".

Z. Frashëri mbërrin në kulmin e aktakuzës duke dhënë përsëri urdhër të braktis vendin. Por ai nuk ka ndonjë rol institucional në Kishën Orthodhokse dhe as në qeverinë e Shqipërisë. Shumica dërrmuese e Orthodhoksëve, gjithë këto vite ndjek pa kurrfarë paragjykimi veprën e madhe të kryer nga Kryepiskopi dhe e mbështet me besimin dhe dashurinë e tyre. Të gjitha Kishat Orthodhokse e njohin veprën e tij të jashtëzakonshme dhe e mbështesin, e njëjta gjë ndodh me organizmat e mëdhenj ndërkristianë dhe ndërfetarë, të cilët i përmenda në fillim. Kontributi im në shkencë, në kishë, në përafrimin ndërkristian dhe në dialogun ndërfetar njihet botërisht. Këtë, midis të tjerave, e dëshmojnë edhe 24 çmime e dekorata, që janë dhënë nga 8 Kisha Orthodhokse Autoqefale dhe vende të ndryshme. Në këtë vit edhe me Urdhrin “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” të Republikës së Shqipërisë.

Fjalët e ashpra fyese që përsërit, “Shovinist grek”, “agjent i shovinizmit grek në Shqipëri ” etj., janë produkte të një pasioni dhe fantazie të sëmurë, e cila i përket një epoke të kaluar. Është gjerësisht e njohur se bëj pjesë ndër ata grekë të cilët e duan, sigurisht, atdheun e tyre, por njëkohësisht respektojnë dhe duan atdhetë e njerëzve të tjerë dhe duan të kontribuojnë me sinqeritet në solidaritetin, miqësinë dhe bashkëpunimin e popujve. Z. Frashëri dhe ata që janë rrotull tij përpiqen të ndërtojnë “bunkerë” të rinj në fantazinë e atyre që nuk kanë njohje dhe të kultivojnë përsëri dyshime, frikëra e urrejtje. Nuk kam menduar kurrë ndonjë veprim antishqiptar. E aq më shumë, ta kem realizuar në praktikë. Me përkushtim në Perëndinë dhe në sigurinë se besimi, shpresa dhe dashuria, janë gjërat më të vyera për çdo popull, luftoj prej 19 vitesh, me respekt ndaj çdo njeriu, pavarësisht bindjeve të tij fetare, politike apo të llojeve të tjera; marr pjesë në sprovat e privimeve, shpresave të popullit shqiptar, duke bërë përpjekje për paqen, bashkekzistencën paqësore dhe progresin. Me hirin e Perëndisë dhe ndihmën e bashkëpunëtorëve të paktë, por të zgjedhur, realizuam përveç ndërtimit të 150 kishave, vepra të jashtëzakonshme në fushën e arsimit (dhamë bursa për qindra fëmijë e të rinj), të shëndetit, përkujdesjes sociale, zhvillimit bujqësor, duke ofruar ndihmë në qindra-mijëra njerëz. Kryem vepra infrastrukture, që pasardhësi im të gjejë një Kishë Orthodhokse të formuar. Sigurisht, ata që janë të verbuar nga paragjykimet dhe pasioni i palogjikshëm nuk i shikojnë të gjitha këto. Dhe kur i përshkruajmë ato, si në përgjigjen time të mëparshme, i anashkalojnë. Por veprat mbeten dhe flasin e do të flasin vetë, në çdo kohë. Dhe do të dëshmojnë, se kush përfundimisht punoi në të vërtetë, në periudhën kritike paskomuniste të vendit, për progresin e popullit shqiptar.

Qarqe të caktuara në Shqipëri, por edhe në Greqi, preferojnë të merren me dyshime dhe fantazma të së kaluarës. Personalisht, besoj në nevojën e mirëkuptimit dhe të pajtimit të popujve, në bashkëpunimin e sinqertë dhe në solidaritetin, në rrugën e përbashkët drejt së ardhmes në Bashkimin Evropian. Dhe në këtë qëllim synojnë të gjitha përpjekjet e mia.

[skipetar]

http://www.forumishqiptar.com/showpo...79&postcount=2

Kongresi i Dytë gjithortodoks i Korçës (16.VI - 29.VI.1929) e vuri Kishën mbi baza kanonike e kombëtare (2)

...

Art. 16. - Kryepeshkopi, Peshkopët, Zëvendësit e tyre lokalë, Ikonomi i Madh Mitrofor, Sekretari i Përgjithshëm i Sinodhit, si dhe ndihmësit e Zëvendësit Klerikë të Kryepeshkopit dhe të Peshkopëve, duhet të jenë prej gjaku e gjuhe Shqiptarë, si edhe të kenë nënshtetsinë Shqiptare.

...

[ilia spiro]

Deklaratë për shtyp
Për çështjen e rrugicës në varrezën e manastirit të Boboshticës
- Atë Jani Trebicka -

Në përgjigje të artikullit të z. Juljana Dhimitri, të shkruar në gazetën “Shqip”, të dt. 25 tetor, deklaroj:
Që nga viti 2004 jam përgjegjës për Manastirin e “Fjetjes së Hyjlindëses”, në fshatin Boboshticë. Përpara 14-15 vjetësh një banor i këtij fshati ngriti një kryq betoni në hyrje të manastirit, ku është dhe një varrezë e vogël e vjetër, për nder të dy ushtarëve grekë të vrarë gjatë Luftës së dytë botërore. Para pak kohe, kur u ktheva nga Tirana dhe shkova në manastir gjeta tek kryqi dy persona që punonin dhe pashë se kishin hedhur beton rreth kryqit dhe shtruar një rrugicë betoni në mes të varreve. I shqetësuar kërkova të kontaktoja me ata që kishin urdhëruar dhe paguar për këtë punë, si dhe me banorët e fshatit, gjyshërit e të cilëve prehen atje.

Kontaktova dhe me drejtues të Omonias që kishin investuar, të cilët u justifikuan se nuk kishin marrë lejë nga kisha, për arsye se ajo ishte varrezë e fshatit. Si përfundim, u vendos, që rrugica në mes të varreve të prishej. Meqë do largohesha disa ditë për në Tiranë dhashë porosi që të mos lejohej asnjë punë, deri sa të prishej rrugica. Dhe, që në qoftë se kjo nuk bëhej, lashë porosi ta bënin vetë disa nga banorët.

Por prishja e pjesës që kalon në varre u zvarrit dhe ditën që po kthehesha përsëri në Korçë mësova për artikullin krejt të pabazë e dashakeq që ishte shkruar, ku mua me akuzonin në mënyrë plotësisht të pavërtetë se kisha autorizuar këtë ndërtim të paligjshëm.

U revoltova edhe për akuzat qesharake dhe përpjekjen qartazi tendencioze dhe pa asnjë lidhje për të përzier në këtë çështje emrin e Kryepiskopit Anastas. Është bërë rrugë tashmë që nga disa qarqe dhe media herë pas here të bëhen akuza të sajuara të pa asnjë bazë kundër Kishës Orthodhokse, Kryebariut të saj dhe hierarkëve të tjerë. Njerëz të papërgjegjshëm dhe dashakeqë, për të bërë sensacion, mundohen të argumentojnë se e bardha është e zezë dhe e zeza e bardhë. Raste si Boboshtica, kur veprojnë të tjerë, por në vend të tyre, në media akuzohet Kisha, janë të përsëritura. Për 4 m2 beton, me trashësi 10 cm, që mund të thyhet për gjysmë ore nga një njeri i vetëm, thuren akuza ekstreme dhe të shkruhen artikuj pa fund. Por përgjigjen e kemi gjithmonë nga Ungjilli dhe citojmë fjalët e Zotit Krisht në Kryq: “Ndjeji o Atë se nuk dinë se ç’bëjnë”.


Atë Jani Trebicka
Korçë, 29 tetor 2010