Shqiptarët kanë një mitologji të pasur, shumë pak të studiuar

[baaroar]

Pyetje per ritualin e "hedhjes ose shuarjes se thengjijve"
-------------------------------------------------------------------------

Eshte nje ritual i "shuarjes se thengjijve" ose i hedhjes se tyre ne uje per tu shuar.

Ka te beje me sherimin e personit nga semundja qe i ka ardhur nga "syri i keq ",
qe simbolizohet me thengjillin. Pasi shuhen thengjijte ne uje, behet kujdes qe
uji bashke me thengjijte e shuar ne te, te derdhet ne nje vend qe nuk shkelet.
Desha te di nese ka detaje per kete ritual sherimi.

PLAÇIN SYTË E KËQINJ

Viçi dem e demi kà 1)
djali yll, e si pashá,
i plaçin sytë atij që e ha,
gjetët xhenem në dynjà!
Syri i bardhë, a syri i kuq, a syri i zi,
plaçin sytë e këqinj 2)
Të ysht Saliheja me oshnuk të zëmrës,
që t’i largohet e liga kufëmës,
nga maja e kokës në thua të këmbës.
Yfff! 3)

Dukat-Vlorë, 1955

1) Vargje që ia thotë yshtësja një djali apo një vajze “që ka marrë sy nga bukuria”. Ajo merr disa fije flokësh nga të djalit apo vajzës dhe fillon të yshtë pa zë, që të mos ia vjedhin formulën.
2) Si i thotë vargjet e mësipërme tri here, në fund ia bën yfff!, e gogësin disa here.
3) Kur për një fëmijë dyshohet se është i sëmurë nga “sherri i syrit” për të vërtetuar se kush e ka ngrënë me sy, e ëma apo yshtësja i shuajnë thëngjij të ndezur në një enë me ujë. Për secilin thëngjill para se ta hedhin në ujë, thuhet emri i atij që dyshohet ta ketë ngrënë me sy dhe po qe se thëngjilli qëndron mbi sipërfaqen e ujit, ai për të cilin u dyshua quhet i pafajshëm, por në qoftë se bie në fund, personi i lartëpërmendur quhet fajtor. Sa here që yshtësja shuan thëngjij, për secilin ajo do recitojë vargjet e mësipërme.

[-BATO-]

Bëra disa kërkime dhe doli ashtu siç e mendoja, që Festa e Zjarrit dhe ajo Verës janë e njëjta festë.

Në Skandinavi ajo festohet më 30 prill. Kjo është e kuptueshme sepse më 14 mars bora aty është një metër dhe nuk ka si të festohet ardhja e verës, kështu që festohet një muaj e gjysmë më vonë, kur koha ngrohet dhe ndihet ardhja e verës. Skandinavët shkuan aty ku janë sot nga qendra e Evropës, dhe Dita e Verës filloi të festohej më vonë duke iu përshtatur kushteve të reja të motit.

Dita e Verës nuk ka kuptim pa zjarrin, kështu që shqiptarët nuk duhet të bëjnë vetëm shëtitje dhe të hanë ballokume, po të kthejnë edhe pjesën më të rëndësishme të festës, që është ndezja e zjarrit të madh.

[baaroar]

Bato, edhe ndezja e zjarreve është pjesë e rëndësishme e riteve e zakoneve gjatë kremtimeve për Ditën e Verës, por më shumë ishin flijimet, gatimi i bukës rituale, si edhe praktikat magjike.
Festa e Ditës së Verës nuk mund të kuptohet pa ditur domethënien e ekuinoksit të pranverës i cili ndodh më 20-21 mars. Dita e Verës (si ditë kalendarike) fillimisht ishte 1 marsi, ishte Viti i Ri, Motmoti i Ri, është një ditë që paralajmëron ardhjen e ekuinoksit të pranverës. Nuk e di përse është zhvendosur më vonë më 14 mars.
Kremtimet kulmojnë më 25 mars, Dita e Ringjalljes së Natyrës (pak ditë pas ekuinoksit të pranverës, po aq ditë pas solsticit të dimrit kur festohej Nata e Buzmit/Kërshëndellat) ditë e njohur edhe si "Dita e Zojës"/Vangjelizmoi"/Nevruzi.
Dita e Ringjalljes së Natyrës më tepër lidhet me kultet e bujqësisë.
Ringjallja/Ripërtëritja përfaqësohet edhe nga vetë vANGjELi-zmoi.

Një nga këngët folklorike për Ditën e Ringjalljes së Natyrës.

IKËNI GJARPËRINJ

Ikëni, gjarpërinj,
ikëni shtërpinj,
erdh vangjelizmoi,
u theri e u shoi,
me kordhën të ngjeshur,
me llërët përveshur.
- Nemna, zonjë, venë,
se s'ta kemi ngenë!
Në mos na dhënç venë,
ti rafsh më një ferrë:
Të biftë një lis në vatër,
dhe prefsh këmbën me spatë!

Shëvasi-Sarandë, 1981

Gjej rastin të falendëroj anëtarin Xh.Gashi, i cili më ka ndihmuar të kuptoj domethënien e shkronjës pellazge ↓ duke e transliteruar atë si NG (ekuivalent i simbolit ANKH tek egjiptianët e vjetër, çelësi i jetës) megjithëse kjo i përket një teme tjetër për t'u diskutuar.

[illyrian rex]

Bato, edhe ndezja e zjarreve është pjesë e rëndësishme e riteve e zakoneve gjatë kremtimeve për Ditën e Verës, por më shumë ishin flijimet, gatimi i bukës rituale, si edhe praktikat magjike.
Festa e Ditës së Verës nuk mund të kuptohet pa ditur domethënien e ekuinoksit të pranverës i cili ndodh më 20-21 mars. Dita e Verës (si ditë kalendarike) fillimisht ishte 1 marsi, ishte Viti i Ri, Motmoti i Ri, është një ditë që paralajmëron ardhjen e ekuinoksit të pranverës. Nuk e di përse është zhvendosur më vonë më 14 mars.
Kremtimet kulmojnë më 25 mars, Dita e Ringjalljes së Natyrës (pak ditë pas ekuinoksit të pranverës, po aq ditë pas solsticit të dimrit kur festohej Nata e Buzmit/Kërshëndellat) ditë e njohur edhe si "Dita e Zojës"/Vangjelizmoi"/Nevruzi.
Dita e Ringjalljes së Natyrës më tepër lidhet me kultet e bujqësisë.
Ringjallja/Ripërtëritja përfaqësohet edhe nga vetë vANGjELi-zmoi.

U zhvendos per shkak te ndryshimit te kalendarit nga kalendari Julian ne ate Gregorian. Kalendari Julian fillonte me 1 Mars dhe i kishte 10 muaj perderisa kalendari Gregorian fillon me 1 Janar dhe i ka 12 muaj.

Ky kalendar filloi te zbatohej ne Shqiperi ne dhjetor te vitit 1912, ndersa vendimin per ndryshimin/reformimin e kalendarit e nxorri Papa Gregori XIII-te ne vitin 1582.

[EncounterAL]

Orët dhe Hëna
==========

Nje veper nga Tintoretto_Jacopo_Robusti (1518 – 1594)
e titulluar " Hëna dhe Orët " ( " Luna and the Hours " ).
Ngjitjet jane nga libri qe vijon:

--------------------- Skeda --------------------------
Title: Tintoretto
Author: Evelyn March Phillipps
Publisher: Methuen & Company, London, 1911
-----------------------------------------------------------
perkatesisht nga fletet nr_103, nr_3 dhe nr_104.

[aimilius]

Mitologjia shqiptare ka nevoje per levrim te metejshem. Nje liste (jo e plote) mitesh nga mitologjia ndodhet ketu.
http://www.shqipopedia.org/fjalori-stamina/fjalor-mitologjik-shqiptar-indeks-nga-a-zh

[Eed]

Duke e marrë parasysh që gjuha shqipe ka (pasur) vëtëm disa mijëra fjalë mitologjia shqiptare nuk mund të konsiderohet e pasur në hap TË PARË. Greqishtja e lashtë ka mbi 5 milion fjalë.

[Akuamarini]

Duke e marrë parasysh që gjuha shqipe ka (pasur) vëtëm disa mijëra fjalë mitologjia shqiptare nuk mund të konsiderohet e pasur në hap TË PARË. Greqishtja e lashtë ka mbi 5 milion fjalë.

HISTORIANËT – E kemi sajuar Greqinë e lashtë

Një grup historianësh të njohur mbajtën një konferencë shtypi në fillim të kësaj jave tek National Geographic Society, për të deklaruar se e kanë “fabrikuar krejtësisht” Greqinë e lashtë, një kulturë që prej një kohe të gjatë mendohej se ishte baza intelektuale e qytetërimit perëndimor.


Grupi pranoi se ideja e një shoqërie të sofistikuar dhe në lulëzim që ekzistonte në Greqi më shumë se dy mijëvjeçarë më parë ishte e gjitha një sajesë e krijuar nga një ekip prej dhjetëra historianësh, antropologësh dhe klasicistësh që punuan pa ndërprerje në periudhën mes viteve 1971 dhe 1974 për të “krijuar” dokumente dhe sende “greke”.

“Sinqerisht, asnjëherë nuk e mendonim që gjërat do të shkonin kaq larg”, deklaroi Profesor Gene Haddlebury, i cili është ofruar që të japë dorëheqjen nga pozicioni i tij si kryetar i Studimeve Helenistike në Universitetin e Georgetown. “Ishim të rinj dhe përpiqeshim të çonim përpara karrierat tona, kështu që nisëm të sajojmë: Homeri, Aristoteli, Sokrati, Hipokrati, leva dhe boshti, retorika, etika, të gjithë llojet e kolonave – gjithçka. Sigurisht shumë më tepër gjëra nga sa do të kishte qenë në gjendje të krijonte një qytetërim i vetëm”.


Sipas Haddlebury, ideja e sajimit të një kulture të lashtë erdhi kur ai dhe akademikë të tjerë kuptuan se nuk e kishin fare idenë se çfarë kishte ndodhur në fakt në Europë në periudhën 800 vjeçare përpara epokës së krishterë.


Të frustruar nga hendeku që ekzistonte në të dhënat dhe duke parë që arkeologët nuk po ndihmonin aspak, ata ua paraqitën problemin kolegëve që në atë kohë ishin duke u përpjekur për të gjetur një mënyrë për të shpjeguar gjëra të tilla si astronomia, kartrografia dhe demokracia.


Brenda pak orësh u lind qytetërimi më i madh dhe më me ndikim i të gjithë kohëve.



“Një natë, dikush bëri shaka dhe tha sikur të marrim të gjithë këto ide, t’i bëjmë bashkë dhe të themi që grekët kishin bërë gjithë këto 2000 vjet mëparë”, tha Haddlebury. “Kështu rodhën gjërat njëra pas tjetrës dhe pa e kuptuar as vetë ne mbërritëm tek gjithçka, që nga përpjestimi i drejtë e deri tek Iliada”.


“Dhe meqë ra fjala, ishte një tmerr i vërtetë ta shkruaje atë”, vazhdoi ai, duke iu referuar poemës epike që besohet se ka hedhur themelet e traditës letrare të Perëndimit. “Por gjithësesi, na eci”.


Përreth të njëjtës kohë, një kurator në institutin Smithsonian kërkoi ndihmën e Haddleuryt: Muzeu kishte marrë një donacion të majmë për të krijuar një ekspozitë mbi botën e lashtë “por faktikisht nuk kishte shumë gjëra për të vendosur aty”. Historianët iu futën menjëherë punës, duke falsifikuar me shpejtësi prova të një qytetërimi që – i plotësuar me poetët dhe filozofët e tij, perënditë dhe heronjtë – do të bëhej më vonë pika qendrore e librave shkollorë, arsimit në kolegje dhe fushave të tëra të shkencave njerëzore.


Emily Nguyen-Whiteman, një prej akademikeve të reja, shpjegoi se e gjithë arkitektura e lashtë greke bazohej në ndërtesa në Uashignton, duke përfshirë edhe një bankë që ndodhej matanë rrugës përballë kafenesë ku “ata ishin mbledhur për të rrahur idetë mbi mitologjinë e të tjera si këto”.


“Zgjodhëm Greqinë, sepse kuptuam se askush nuk do të shkonte atje dhe të kontrollonte”, tha ajo. “E keni parë ndonjëherë atë vend? Është si një varr i braktisur i mbushur me mace”. Ajo shtoi: “Por, ishte e pashmangshme që njerëzit të fillonin të kërkonin nga këto gjëra ‘të lashta’ dhe pa kaluar shumë kohë u gjenda në Athinë gjatë gjithë verës duke ndërtuar Partenonin për të fshehur gjurmët”.


Nguyen-Whiteman pranoi se asaj iu ngarkua edhe detyra që të ndryshonte dokumentet që varionin nga Biblat e hershme deri tek shkrimet e Tomas Xhefersonit, për të pasqyruar një ndikim të Greqisë së lashtë – një detyrë që përfshinte gjithashtu krijimin, nga hiçi, të një gjuhe të bazuar në greqishten moderne dhe që mund të kapërdihej me lehtësi si paraardhësja e saj e lashtë.


Historianët u thanë gazetarëve se dise prej ideve të ashtuquajtura greke ishin në fakt të huazuara nga romakët. Por për të tjerat ata thanë se ishin ide që i kishin sajuar vetë. “Gjeometria? Ishte gjithçka ide e Kevin”, tha Haddlebury, duke iu referuar ish-studentit të sapodiplomuar në atë kohë, Kevin Davenport. “Ai djalë ishte i papërmbajtshëm në ato kohë. Në fakt, po ta mendosh sot mësojnë gjeometrinë Davenportiane në shkollat e mesme, që sigurisht e quajnë gjeometria Euklidiane”.


Në një deklaratë ku shprehen se kërkojnë falje për këtë gënjeshtër të madhe me temë lashtësinë, historianët shprehën shpresën se vepra e tyre do të mbijetojë për meritë të vet. “Do të ishte turp të shihnim njerëzimin të braktiste arritje të tilla si heliocentrizmi dhe veprat e Eskilit, vetëm për shkak të origjinës së tyre”, thuhej në deklaratë. “Veç kësaj, kemi disa gjëra zhgënjyese për t’iu thënë në lidhje me piramidat, veprat e Leonardo Da Vincit, penicilinën, internetin, metodat shkencore, filmat dhe qentë”.
TopLajm