Letrat mes Enver Hoxhes e Titos
Enver Hoxha Josip Broz Titos,
Mė 18 Prill 1948. Tiranė
I dashtuni Marshall,
Gjėrat qė do ua thėmė kėtu poshtė, janė tė njė rėndėsije tė posaqme, sepse pėrmbahėn nė marrdhėnjet tė cilat drejtohėn fatėt e dy popujve tanė, dhe i pėrketė gjithashtu gjeneralit Kupreshanin, pėr kėtė edhe kam gjetur tė arsyeshme dhe tė duhur qė sa mė parė tė Ju lajmėroj.
Ditėn e 15 Prillit 1948. gjenerali Kupreshanin e ka ftuar ndihmėsin e ministrisė sė mbrojtjės popullore dhe drejtorin e punėve politike gjeneralin Krista Temelka dhe gjeneralin e shtabit tė Armatės sonė gjeneralin Beqir Ballukun tė cilit i ka treguar gojarishtė dhe atė nė mėnyrė tė hapur, ku pėrmbajtjen do tua t'ju a pershkruaj tekstualishtė njashtu si mė kanė raportuar tė dy gjeneralėt, anėtar tė komitetit qėndror tė partisė komuniste Shqiptare.
Gjeneralin Kupreshanin iu ka thėnė gjeneralėve shqiptar se:
« Marrėdhėnjet tona nuk shkojnė mirė ashtu si ishte paraparė. Do t'ju nxjerri juve disa shėmbuj, se, 26 familje jugosllave nė Durrės, qė punojnė nė hekurudhė, janė dėbuar nga banesat e tyre dhe nė kėto banesa i kanė vėndosur oficirėt. Njė drejtor i fabrikes nė Shkodėr, shtetas jugosllavė, prej njź kohe tė gjatė ėshtė i mbyllur, edhepse kanė kėrkuar informata nga ai, ky qendron ende nė burg. Ka edhe shumė gjėra tjera nė kėtź drejtim. Gjithashtu edhe gjėndja ekonomike nuk po formulohėt mė tė drejtė kur besohet se ekonomia shqiptare bazohet vetėm nė forcat e veta dhe nuk mvaret nga potenciali ekonomik i Jugosllavisė. Kjo gjendje duhet tė formulohet ndryshe: Pėr plane tė perbashkėta ekonomike. Tė kėtij mėndimit janė tė gjithė miqėt jugosllavė kėtu nė Shqipėri. Marrveshja nė fillim ishte vendosur e barabart, nderisa nė praktik nuk zhvillohet njėsoj. Kjo punė nuk mundėson bashkėpunim dhe unė personalishtė thėmė se nuk mundėm mė tutje tė punojė kėshtu dhe se nuk mundėm tė bashkėpunoj mė ushtri ».
Nė pytjet qė ua kanė shtruar gjeneralet shqiptar, se a kishte ndonjė rast qė ka vrejtur ai se nuk veprohet si duhet nė ushtri, dhe gjenerali Kupreshanin iu ėshtė pergjigjur se nė pergjithėsi nė ushtri nuk ka edhe aq shumė dobėsi, as nė shtabin e pergjithshėm, bashkpunimi nė pergjithźsi nuk ėshtė i keq.
Gjenerali Kupreshanin vijon: « Marrveshjet si duken tani janė tė njejtat si ato qė janė vendosur nė Prill tė vitit 1947 ».
Gjeneralet shqiptar iu janė pergjigjur se marrėveshjet tona janė vėrtetė vllaznore, dhe se ne shkojmi tė njėjtės rrugė, ne kemi njė front tė pźrbashkźt, kemi njė bashkėpunim ekonomik e tj, dhe gjenerali Kurushanin iu pėrgjigjet:
« po, po, kėshtu flasim por nuk punojmi njashtu. Asnjė shtet nuk i ka ndihmuar Shqipėrisė sa i ndihmon sot Jugosllavija. Kjo ndihmė qė ka dhėnė Jugosllavija Shqipėrisė kushton edhe kėtė po e ndjejnė popujt tanė. Kėto gjėra pengojnė qė nė ushtri mė tutje nuk mund tė bashkėpunojmi ».
Gjenerali Kupreshanin iu ka shtruar gjeneralźv shqiptar kėto pytje:
« A ėshtė e knaqur qeveria juaj mė materialet dhe ndihmėn teknike ? Pse e kanė botuar nė gazetėn «Bashkimi» fjalimin e inxhinjerit Bognerira. Pse nuk janė pėrmendur nė gazeta emrat e personave qė ndihmojnė nź nderimin e hekurudhes» ?
Gjenerali Kureshanin ka vijuar edhe mė tej:
« Vepra qė ėshtė ndertuar nė Durrės prej 26 familjeve jugosllave nuk mundėt tė ndėrtohet kurrė as nė Jugosllavi, nė Jugosllavi as Amerikanėt nuk mirrėn nė kėtė mėnyrė. Ne jemi mjaftė tė durushėm mirėpo ka edhe kufi durimi. Nė armaten shqiptare n e kemi menduar si nė armaten tonė, dhe se ēdo detyr qė kemi ndėrmarrur do ta kryejmi. Nėse ka ndonjė shtet tjetėr qė do ju japi mė shumė, nuk ka kurrfarė pengesash. Unė po ju pyes juve, shok gjeneral, kur do tź vije materiali nga Bashkimi Sovjetik, tė cilin e presin specialistėt tanė nė Bukurreshtė. Jugosllavija detyrohėt ndaj Shqipėrisė» .
Nė lidhjet mė punėt e jashtėme, gjenerali Kupreshanin thotė; « Austia ka kėrkuar tė pranoje pamvarsinė Shqipėrisė.
Si ka mundėsi tź ndodhi kjo, ne jemi nė armiqźsi mė Austrinė dhe se mardhenjźt tona janė ndėrprerė,
Gjithashtu ka pėrmendur se nė stadionin e sportit oficirve jugosllavė nuk iu ipen vėnde tė mira.
Gjenerali Kureshanin ka perfunduar duke e mbyllur: « Nga arsyeja e kėtyre qėshtjeve marrėdhėnjet ushtarake nuk mund tė hecin mė tej. Qeverija Jugosllave nuk do tė shkėputėt nga angazhimėt e marrura derisa kėtu shtyhet dita mź ditės. Ju lutemi, lajmrojeni gjeneral pukovnikun Enver Hoxha pėr kėto ēk ju fola ».
Shoku Marshall,
Kjo dhe shumė lajme tjera nga gjenerali Kupreshanin pa masė mė kanė habitur dhe ato janė krejtėsishtė jashtė rrespektit vllazėnor qė e tegojnė vllazėrishtė popujt e Jugosllavisė.
Unė mendoj qė marrveshja dhe rruga e pėrbashkėt nė tė cilėn shkojnė mė gjithė knaqėsinė e madhe popujt tonė vllaznor, nuk mund tė vėhėn kurrė nė rrezikė pėr arsyje tė ndonjė tė burgosuri, nė realitet tė ndonjė keqbėrėsi siq ėshtė rasti i drejtorit tė fabrikės sė Shkodrės, apo pėr shkak se oficirave jugosllavė nuk iu ėshtė dhėnė nė stadionin e futbollit ndonjė vendė mė i mirė e tjera....sikur se tė arrinte ti barazonte ashtu si thotė gjenerali Kupreshanin nė lidhje mė familjet jugosllave nė Durrės.
Unė mendoj se gjenerali Kupreshanin duhėt ta dije se nė tė gjitha marrveshjet tona tė bėra, nuk asgjė tė re. Disa gjėra qė na u janė imponuar nga ana e gjeneralit Kupreshanin dhe shokut Save Zllatiq, tė cilat ua kam dergua nė letrėn e fundit, mė ēka neve na u ėshtė bėrė e ditur nga Ju dhe ne jemi pajtuar mė mendimin tuaj. Shoku Savo gjithashtu na ka bėrė tė ditur vėndimimin tė bėrė nga komiteti qėndror i partis komuniste jugosllave, i cili ėshtė pranuar dhe vėnė nė pritje tė formave tė reja dhe pikpamjeve tjera kėshtu qė marrėdhėnjet tona tė hecin perpara. Kėtė vėndimin tuaj tė rėndėsishėm ne e kemi pranuar mė plotź knaqėsi dhe jemi nė mėsim e sipėr.
Kėshtu ėshtė gjėndja e qėshtjeve, edhe pse kishte gjėra tė pa pėlqyėra, sigurishtė qė unė jam i bindur se kryetari i komitetit qėndror shoku Savo Zlatiq ose perfaqsuesi i qeverisė jugosllave shoku J. Gjergja, e jo gjenerali Kupreshanin, duhej sė pari tė mė lajmronin qė tė merrnim masa tė duhura.
Mirėpo asgjė nuk ėshtė ndėrmarrur nė kėtė drejtim. Mė knaqėsi kisha dashtė tė flas mė gjeneralin Kupreshanin, nėse ai ka diēka pėr tė thėnė se si dhe pse nė ushtrin tonė nuk shkonė asgjė siq duhej dhe tė kėrkoje ndėrhyrjėn time, mirėpo nė kėtė drejtim asgjė nuk ka ndėrmarrur dhe personalishtė gjenerali Kupreshanin nė lajmin mė sipėr thotė se bashkėpunimi nė Armatė, nuk shkon aq ligshtė.
Unė mendoj se gjenerali Kupreshanin duhet mė tej tė kuptoje edhe rrjedhojat e gjėndjės reale tė marrveshjeve tona tė cilat janė ndertuar vllazėnishtė nga popujt tanė mė aq shumė gjakė e njersė, dhe unė gjithashtu mendoj se gjenerali Kupreshanin duhėt ta dije se ai nuk ka fuqi qė ti shkėputi kėto marrėveshje por ti evitojė mė pėrparimin e rregullave sipas rrugės sė drejtė qė na mėsojnė mėsuesit tanė tė mėdhenjė Marksi, Engelsi, Lenini, Stalini, njashtu si na mėsojnė partit tona komuniste dhe udhėheqėsit tanė tė popullit.
Shoku Marshall, unė jam plotėsishtė i bindur qė Ju do ta vreni se sa rėndėsi ka kjo qėshtje njashtu sikur e keni treguar deri mė sot gjithėmonė nė ēdo kohė keni treguar pjekuri dhe mirėsi tė madhe pėr vllaznimin e shtrenjtė dhe miqėsinė mes popujve tanė tė ēelikosur dita mė ditės dhė mė tej.
Pranoni, shoku Marshall, pėrshendetjet e mia mė tė sinqerta.
Enver Hoxha
Pas tri ditėsh.....
Enver Hoxha Josip Broz Titos i shkruan mė 21 Prill 1948, Tiranė..
Krijoni Kontakt