Formimi dhe aktiviteti i Komitetit Kombëtar Demokrat “Shqipëria e Lirë”

[PLAKU]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (I)
E Marte, 08-03-2011, 08:00pm (GMT)


TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (I)


Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha
sabile_basha@hotmail.com


Formimi dhe aktiviteti i Komitetit Kombëtar- Demokrat “Shqipëria e Lirë”

http://www.zemrashqiptare.net/images...3/20702/77.jpg

Komiteti Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë”, me iniciativën e Mid’hat Frashërit, më 26 gusht të vitit 1949, në Paris u formua kjo organizatë që në vitet në vijim do të luaj një rol të rëndësishëm në mërgatë dhe botë për çështjen shqiptare. Në këtë tubim të mërgatës shqiptare u zgjodh edhe Këshilli udhëheqës i saj në përbërje: Midhat Frashëri (kryetar), Abas Kupi, Zef Pali, Said Kryeziu dhe Nuçi Kota (që të gjithë anëtar). Këto personalitete të njohura të kohës, gjatë gjithë Luftës së Dytë Botërore, zhvillonin aktivitete dhe iu përkisnin organizatave të ndryshme politike.

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_1.jpg

Pikërisht qëllimi politik i Midëhat Frashërit ishte që në kuadër të Komitetit të sapoformuar “Shqipëria e Lirë”, të përfshiheshin përfaqësuesit e të gjitha organizatave dhe grupeve politike që vepronin në emigracion[1]
Organi më i lartë i Komitetit Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë” ishte caktua të ishte Këshilli Kombëtar, të cilin e përbënin 11 anëtar nga parti të ndryshme por që vepronin jashtë Shqipërisë londineze. Për anëtar të Këshillit në mbledhjen e 26 gushtit, 1949, u propozuan dhe u zgjodhën qrem Telhai ( Lidhja Katundare), Hysni Mulleti (Lidhja Agrare), Muharrem Bajraktari (Grupi Luftëtar i Pavarur), Ihsan Toptani ( i pavarur), Gaqo Gogo ( Zogist), Myftar Spahiu dhe Gani Tafilaj (Legaliteti), Halil Maçi, Vasil Andoni dhe Abaz Ermenji (Balli Kombëtar)[2]
Ndërsa, me 6 shtator, 1949, Kryetari i Komitetit “Shqipëria e Lirë”, nëpër mes radio-Londrës, BBC-së, njofton të gjithë shqiptarët që jetonin në Botën e Lirë për formimin e Komitetit.
Veç kësaj, atdhetari i njohur Mit’hat Frashëri kishte organizua edhe një konferencë shtypi, ku kishte folur gjerësisht për pozitën e pabarabartë të shqiptarëve të Kosovës me popujt e tjerë në Jugosllavi dhe e kishte denoncua mënyrën e shkëputjes së Kosovës nga shteti amë. Në këtë konferencë kishte ndodhur edhe skandali i shumë përfolur, se në këtë konferencë, kishin ndërhyrë miqtë e Jugosllavisë dhe kishin kërkua që ai ta ndërpres konferencën, duke ia bërë me dije se ai mund të flasë vetëm në emër të Shqipërisë dhe jo për territore shqiptare, të cilat nuk ishin nën administrimin e Tiranës.
Pas kësaj ngjarje të hidhur, atdhetari i palodhur i çështjes shqiptare, Mid’hat Frashëri, edhe më me vrull zhvillonte aktivitete atdhetare, në të katër anët e botës. Po ashtu ai njihej edhe si iniciator për themelimin e Organizatës politike “Lidhja Kosovare”. Porse jeta nuk i dha atë shans,ngase më 3 tetor 1949, ndërroi jetë nga pika në zemër, dhe vdiq në moshën 69 vjeçare në hotelin “Winthrop” të Nju-Jorkut.
Edhe pse Kryetari i saj vdiq, Komiteti “Shqipëria e Lirë” vazhdoi punën edhe më me vrull, dhe kishte zhvillua aktivitete të shumta dhe vazhdimisht ishte në anën e shqiptarëve kudo që ndodheshin por duhet përmendur se çështjes së Kosovës i dha një shtysë të madhe në arenën ndërkombëtare deri më përfundimin e luftës në Kosovë ( 1999).

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_2.jpg
Mithat Frasheri

Në kuadrin e Komitetit “Shqipëria e Lirë” vepronin shumë komisione, grupe e nëngrupe që transmetonin tek mërgimtarët të njëjtin qëllim: një Shqipëri Demokratike dhe të bashkuar me të gjitha pjesët e saja Kosovën dhe Çamërinë.
Komiteti “Shqipëria e Lirë”, kishte edhe organin e saj kryesor informativ “Qëndresa Shqiptare”, që u botua në disa numra dhe pati ndikim të madh në sensibilizimin e çështjeve politike si në Shqipëri po ashtu edhe në Kosovën e robëruar.

ORGANI KRYESOR INFORMATIV I KOMITETIT KOMBËTAR-DEMOKRATIK “SHQIPËRIA E LIRË”, “QINDRESA SHQIPTARE”

Gazeta “Qindresa shqiptare” ishte organi kryesor informativ i organizatës politike Komiteti Kombëtar Demokratik “Shqipëria e Lirë”. Kryesisht kjo gazetë botohej në Paris dhe e udhëhiqte patrioti i madh në mërgim Abas Ermenji. Gazeta që botohej në mërgim kryesisht botonte shkrime që trajtonin situatën politike në Shqipëri por edhe në Kosovë dhe në të gjitha trojet shqiptare nën ish-Jugosllavi. Në të mund të hasësh shkrime të ndryshme nga i tërë rajoni por edhe për problemet që e mundonin mërgatën tonë.
Kamë hulumtuar dhe kam siguruar shumë numra të këtij organi informativ. Por ajo që më lë mbresa dhe të ndjehem mirë është se, në faqet e gazetës, me të madhe trajtohej fati i tokave shqiptare
të okupuara dhe dhuna e madhe që përdorej ndaj popullatës së pafajshme shqiptare në shtetin e Jugosllavisë.

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_3.jpg
Abaz Kupi


Në këtë punim, si temë trajtimi kam marr se sa çështja e Kosovës ka gjet vend në faqet e kësaj gazete që botohej në mërgim. Kisha mbetur e befasuar se gazeta “Qindresa shqiptare”, që botohej në Paris, në çdo numër të saj kishte rubrika të veçanta që trajtonin problemet e Kosovës që përfshinin dhunën, terrorin, maltretimet, padrejtësitë e shumta e elementare që i bëheshin popullit të pafajshëm shqiptar.
Gazetën “Qindresa Shqiptare”, e kam siguruar nga dy miq të cilët nuk kanë kursyer as punën e as mundin që kanë bërë në këtë lami. Zotëri Emin Fazlija, gati-gati më ka lënë në dispozicion tërë arkivin personal të tijin e që mund të them se është shumë i pasur. Po ashtu disa numra të “Qindrese...” mi ka siguruar edhe hulumtuesi e shkencëtari Riza Sadiku, që merret me studimin e mërgatës shqiptare.
Kam siguruar disa numra të saj, duke filluar që nga numri 19, që ishte i botuar me 6 maj 1956 e deri tek numri 124, i cili ka dal më 14 qershor 1989.

Persekutimet e shqiptarëve të Kosovës në Jugosllavi

Në numrin e 19, të vitit të tretë të botimit të gazetës “Qindresa shqiptare”, të 6 majit 1956, në mesin e shumë shkrimeve ishte edhe shkrimi “Persekutimet e shqiptarëve të Kosovës në Jugosllavi”. Edhe më parë e kam cekur se kjo gazetë gjatë tërë botimit të saj, sa doli në mërgim ajo i kushtoi vëmendje të posaçme çështjes shqiptare në Jugosllavi. Por me intensifikimin e dhunës e terrorit që kishte marr hov pas viteve të pas luftës e sidomos pas prishjes së marrëdhënieve në mes Jugosllavisë dhe bllokut socialist ato vijën duke u shtuar edhe më tepër ndaj shqiptarëve që kishin ngelur pa dashjen e tyre në Jugosllavi. Dhuna e terrori ndaj tyre vinin në shprehje edhe më tepër gjatë viteve 1953-1966, kur pushteti jugosllav ndaj shqiptarëve aplikoi masën e metodave të ndryshme që sa më shumë shqiptarë për të dëbuar nga trojet e tyre stërgjyshore. Me të madhe u aplikua masa e dhunës gjatë procesit të aksionit të mbledhjes së armëve vetëm ndaj shqiptarëve dhe presioni ndaj shqiptarëve për tu deklaruar turq dhe për tu shpërngulur sa më shumë për Turqi, në bazë të një marrëveshjeje xhentellmene në mes dy shteteve urqisë dhe të Jugosllavisë.

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_4.jpg
Abaz Ermeni



Andaj, edhe shkrimi që shkruhet në këtë numër, i kushtohet kryesisht presioneve e persekutimeve që bëhet ndaj tyre në ish-Jugosllavi.
Të gjitha shkrimet, që bëhet fjalë për dhunën e terrorin që është përdorur, kryesisht janë të marruara nga vet personat që i kanë përjetuar këto ngjarje. Nga ata që iknin dhe vinin nga Jugosllavia e strehoheshin në vendet e ndryshme të perëndimit. Ose të dhënat merreshin nga shkrimi i vet shtypit jugosllav apo edhe nëpër mes të kanaleve të ndryshme, porse që mbi të gjitha ishin shumë të sigurta.
Në vitet 1955/56, me të madhe anëtarët e Komitetit Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë” kishin kontaktuar me shumë persona të cilët nën presionin e madh që ushtrohej mbi ta, kishin qenë të detyruar që të iknin nga Kosova. Gazeta shkruan se “edhe kosovaret që këto ditët e fundit që kanë dal nga Jugosllavia dhe kanë arritur në Turqi, vërtetojnë dhe përshkruajnë shumë zi ndjekjet dhe terrorin që po përdor Qeveria e Beogradit kundër një milioni shqiptar të Kosovës[3]. Për të vazhduar më tej se shumë organizata dhe Shoqata ndërkombëtare, si dhe personalitete të njohura të Botës së Lirë i janë drejtua Komitetit Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë”, duke iu kërkuar shpjegime më me hollësi për tragjedinë e Kosovës.

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_5.jpg
Rexhep Mitrovica

Lidhur me ngjarjet që ndodhnin në Kosovë, organizata Komiteti Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë” duke e parë interesimin shumë të madh të mërgatës shqiptare por edhe të faktorit ndërkombëtar kishte marr një varg masash për të bërë njoftimin e drejt të vet çështjes. Ajo nuk kishte qëndrua duarkryq dhe Sekretarit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara , z. Dag Hammarskjoold, që në atë kohë ndodhej për vizitë në Romë, me 9 prill 1956, Profesor Vasil Andoni, Sekretar i Përgjithshëm i Ballit Kombëtar, i kishte dërgua një telegram me këtë përmbajtje:
“Ndjekjet shumë ç’njerëzore që kanë fillua dhe vazhdojnë nga autoritetet jugosllave kundër një milioni shqiptarësh të Kosovës, me shkaqe absurde edhe me qellim shfarosjeje, na shtrëngojnë t’i drejtohemi zotërisë suaj dhe t’iu lutemi të ndërhyni me të tërë peshën e autoritetit tuaj për ta ndalur këtë barbarizëm kundër një populli të pafajshëm, duke mbrojtur kështu të drejtat ma fillestare të njeriut[4]”, mbyllte telegramin profesor Vasil Andoni







Në faqen e parë, në ballinë, se edhe kjo gazetë ka format të ngjashëm me gazetat tjera që botoheshin nga mërgimtarët tanë, formatin A-4, me një letër të një kualiteti mesatar dhe në ballin ishte e vizatuar një shqiponjë dykrenore , e zezë pa kurrfarë shenji ideologjik. Në të shkruhej edhe kjo se, :”Shqipnija e Lirë për Shqiptarët e Lirë”, për të vazhduar me njoftimet si rejtimi: Rue Brunel 26 Paris 17, France; 639 Lafayette st., Easton, Pa., U.S. America; 78-84 Rivingston St., New York 2, N.Y., U.S. America.
Në shkrimin “Persekutimet e Shqiptarëve të Kosovës”, gazeta përsëri vazhdon me informuar opinionin e gjerë në Botën e lirë por, edhe duke bërë protesta e reagime të ndryshme.
Duke e parë se presionet e dhuna shtetërore jugosllave po merrte hov, mërgimtarët por edhe organizatat e ndryshme politike shqiptare që vepronin në botën e huaj, kishin fillua të shkruanin letra protestuese ndaj qeverisë jugosllave. Në Perëndim, ishin mbledhur dhe kishin reaguar nëpër mes një letre 87 kosovar, duke folur në emër të një milioni shqiptarëve në Jugosllavi edhe qindra e mijave të tjerëve që ndodheshin në Turqi. Fillimisht, në letrën protestuese i falënderoheshin Komitetit Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë” për përpjekjet që po bënte kundër persekutorëve që bëheshin mbi popullin shqiptarë.
Të gjithë këta atdhetar e personalitete shqiptare që ndodheshin në mërgim, mblidhen, shkruajnë dhe i dërgojnë një letër falënderimi zotni Prof. Abaz Ermenjit, që ishte Kryetar i Komitetit Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë”, që vepronte në Paris. Ata shkruanin:
Letër:
I nderuari zotni Kryetar,
Të nënshkruarit, kosovarët e Kolonisë Shqiptare te Stambollit dhe refugjatët të atyre krahinave, e ndjejmë për detyrë t’i shfaqim admirimin dhe mirënjohjen tonë më të thellë Komitetit Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë”, që kryesoni me nder dhe burrëri shqiptare, për aktivitetin patriotik shembullor të
treguar me shpejtësi rrufej pran ONU-s, Fuqive të Mëdha, Organizatave Ndërkombëtare për Liri e Bashkim dhe Instituteve për mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut, kundër terrorit që autoritetet jugosllave përplasen mbi kryet e vëllezërve tanë me pretekst mbledhje armësh.
Ne këto raste, ju njoftojmë se njerëzit që munden me shpëtua kryet dhe gjetën strehim ne vendin bujar të Turqisë demokratike, na dëshmojnë se terrori nuk ka pushua, dhe si rrjedhim, kërkesat e Kosovarëve për t’iu largua tmerrit duke lënë plëng e shtëpi, po shtohen. Është frikë e madhe, pra, se me këtë largim Kosova mos po mbetet një varrezë historike shqiptare.
Me shpresë se nuk do të kurseni tërë mundin tuaj pranë shteteve dhe instituteve ndërkombëtare për një ndërhyrje njerëzore, Ju urojmë plot sukses ne përpjekjet tuaja për shpëtimin e mbar Kombit dhe ju përshëndesim vëllazërisht me gjithë zemër[5].

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_8.jpg

Letra nënshkruhet nga: 1. Rexhep Mitrovica, 2. Shaqir Kastrataj-Gjakovë, 3. Veli Domi-Gjakovë, 4. Sadik Vokshi-Gjakovë, 5. Zenel Bobi-Pejë, 6. Dem Alija-Gjakovë, 7. Zija Kosova, 8. Aziz Vojnashi-Ferizaj, 9. Hasan Ballanca-Gjilan, 10. Ahmet Drenica-Skenderaj, 11. Nazif Varoshi-Ferizaj, 12. Nuredin Azemi-Prishtinë, 13. Ramë Kadrija-Skenderaj, 14. Mehmet Drenica-Skenderaj, 15. Dervish Hoxha-Manastir, 16. Reshit Qyqalla-Vuçiternë, 17. Selim Gashi-Prishtinë, 18. BesimHoxha-Manastir, 19. Hysen Bollo-Manastir, 20. Ajet Bollo-Manastir, 21. Mevlud Hoxha-Manastir, 22. Zenel Shala- Prishtinë, 23. Jetish Azemi-Prishtinë, 24. Hamdi Gashi-Prishtinë, 25. Rexhep Azemi –Prishtinë, 26. Abdi Azemi-Prishtinë, 27. Abdullah Zeçiri-Skenderaj, 28. Mehmet Zeçiri-Prishtinë, 29. Nexhat Gara-Gostivar, 30. Hysen Xhelili-Gostivar, 31. Xhelë Xhelili-Gostivar, 32. Hysen Xhelili-Gostivar, 33. Abdyl Xhelili-Gostivar, 34. Ramazan Zajazi-Kërqovë, 35. Monish Osmani- Tetovë, 36. Rexhep Kolmoni-Vuqiternë, 37. Arif Kolmoni –Vuqiternë, 38. Nexhip Musa-Mitrovicë, 39.Ali Shahsivari-Prishtinë, 40. Salih Mala-Pejë, 41. Salih Kolludra-Prishtinë, 42. Beqir Simnica-Prishtinë, 43.Isak Ahmeti-Prishtinë, 44. Shaqir Murseli-Prishtinë, 45. Ymer Murseli-Prishtinë, 46. Beqir Bajrami-Prishtinë, 47. Haki Dervishi-Prishtinë, 48. Muharrem Shabani-Prishtinë, 49. Rahman Shabani-Prishtinë, 50. Ramadan Isufi- Prishtinë, 51. Nuredin Babushi-Prishtinë, 52. Arif Laho-Prishtinë, 53. Rrustem Sadrija-Rahovec, 54. Bajram Tetova, 55. , Hamdi tetova, 56. Halil Gjinovci-Prizren, 57. Esat Rashiti-Shkup, 58. Mehmet Rashiti-Shkup, 59. Hafiz Shabija-Shkup, 60. Shaip Kumanova, 61. Tefik Tomishofci-Shkup, 62. Halil Jashari-Prizren, 63. Halil Kajolli-Shkup, 64. Selim Ramadani-Shkup, 65. Murat Pllana-Prishtinë, 66. Hasan Gjikolli-Prishtinë, 67. halil Konxholi-Prishtinë, 68. Hazir Bllaca-Shkup, 69. Azem Remniku-Gjilan, 70. Rifat Remniku-Gjilan, 71. Qazim Varoshi-Ferizai, 72. Isak Isufi-Prishtinë, 73. Ymer Rrustemi-Prishtinë, 74. Bejtë Pozhorani-Gjilan, 75. Myrteza Pozhorani- Gjilan, 76Ali Kolmoni-Prishtinë, 77. Qazim Sofa –Prishtinë, 78. Muhamet Sofa-Prishtinë, 79. Isuf Dubova-Gjilan, 80. Hydajet Arifi-Gjilan, 81. Bajram Sinani-Prishtinë, 82. Nebi Miftari-Prizren, 83. Kamber Bilalli-Prizren, 84. Nazif Vata-Ferizaj, 85. Selim Ahmeti –Podujev, 86. Bejtë Pozhorani-Gjilan dhe 87. Isa Dauti- Podujevë.

Shqiptarët ngritën zërin edhe në tubimet ndërkombëtare

Gazeta “Qindresa shqiptare”, në faqen 3 të po të njëjtit numër, shkruan shkrimin “Lajmet e mërgimtarëve”, me theks të veçan për Kongresin e Dytë të Rinisë së Lirë të Evropës Qendrore dhe Lindore”, ku njoftohej opinioni i gjerë ndërkombëtar se prej datës 1-3 qershor, në Paris ishin mbledhur Rinia e Lirë e Evropës Qendrore e Lindore për të mbajtur Kongresin e Dytë të saj.
Kjo organizatë përbëhej prej 11 shteteve që ende ishin nën sundimin komunist si: Shqipëria, Bullgaria, Estonia, Letonia, Lituania, Hungaria, Polonia, Rumania, Çekosllovakia, Jugosllavia dhe Ukraina, si edhe përfaqësuesit e 10 organizatave ndërkombëtare, si Demokristianet, Fshatarët dhe Liberalet.
Delegacionin shqiptar, që e përfaqësonte rinin demokratike të Shqipërisë, përbëhej prej 8 vetash, të ardhur nga Italia, Anglia, si dhe nga përfaqësuesit që ndodheshin në Francë. Kishte pas edhe anëtar shqiptarë në delegacionin e Lidhjes Ndërkombëtare të Fshatarëve.
Në kongres fjalën e kishte marrë edhe përfaqësuesi i delegacionit shqiptar, z. Kostë Xhajanka, i cili në mes të shumë problemeve që kishte trajtua, ai kishte shtua se nëqoftëse për popujt e Perëndimit bashkimi evropian është kondita e domosdoshme për ruajtjen e lirisë dhe të instituteve demokratike të tyre, për kombet tona të robëruara ky bashkim është e vetmja udhë e shpëtimit.

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_7.jpg

Udha që do i qojë drejt çlirimit dhe rifitimit të të drejtave kombëtare dhe njerëzore[6]. Në mes tjerash ai kishte shtua se në të kaluarën shumë regjime politike, frymëzonin rinin e vendeve të tyre me urrejtje kombëtare, ideologjike, etj, gjë që në të kaluarën e tërë kjo manifestohej me pasoja tragjike për Evropën dhe rezultatet e asaj politike i kemi edhe sot prezentë, ndërsa regjimet komuniste, edhe sot vazhdojnë ti frymëzojnë rinin me urrejtje edhe më të egër duke i thelluar edhe më tepër përqasjet shoqërore, kulturore dhe kombëtare. Sot, e ashtuquajtura formula e bashkimit evropian ose botërore e që është shpikje e komunistëve dhe e vënë brutalisht në zbatim, s’është gjë tjetër veçse një mjet tiranik për të pushtuar, për të shtypur dhe nënshtruar popujt nën sundimin sovjetik dhe nën urdhëratë e Kremlinit[7].
Përfaqësuesi i rinisë shqiptare që jetonin në mërgim, para të pranishmëve kishte sjell ndërmend shumë dallime dhe përndjekjet e shumta që bënte Jugosllavia e Titos ndaj shqiptarëve që jetonin nën okupimin jugosllav, megjithëse regjimi jugosllav mundohej vazhdimisht të paraqitej si një lloj socializmi në frontin komunist ndërkombëtar dhe bënte zhurmë për të ashtuquajturën bashkëjetesë paqësore dhe për bashkimimin evropian.
Por, ai kishte shtuar, duke thënë se :”lajmet që na vijnë nga Jugosllavia përshkruajnë me ngjyrat më tragjike tmerret e ndjekjet që autoritetet jugosllave po bëjnë mbi popullin shqiptar te Jugosllavisë, në Krahinën e Kosovës, ku ka më shumë se një milion shqiptar. Deri tani evidentohen me qindra të vdekur nga torturat, me qindra të tjerë që kanë mbetur të gjymtë dhe e tërë rinia intelektuale e këtij populli, që mendon dhe ndjen si na është burgosur dhe po vuan mundimet dhe torturat më ç’njerëzore. Ky operacion ose persekutim, që ka filluar që nga gjysma e shkurtit, vazhdon akoma. Prandaj i lutemi Kongresit te Rinisë së Lirë të bashkëjetojë me vuajtjet e rinisë shqiptare në Jugosllavi dhe ti bëjë një thirrje Organizatës së Kombeve të Bashkuara për një ndërhyrje pranë qeverisë jugosllave që të pushoj ndjekjet dhe persekutimet[8].
Në vazhdim zotëri Xhajanka, shton edhe këtë duke thënë se , delegacioni shqiptar i rinisë demokratike merr pjesë në këtë kongres i frymëzuar nga idealet më të larta të bashkëpunimit evropian dhe të përparimit njerëzor, dhe beson shumë në efektin e punës së përbashkët që ka marr përsipër Rinia e Lirë e Evropës Qendrore e Lindore[9].
Pas debateve të shumta dhe angazhimit të madh të delegacionit shqiptar në Kongres, të rinjtë shqiptar i bënë një apel e thirrje duke iu lutur të qojnë mendimin tek mija viktima të popullit shqiptar në Jugosllavi, i cili prej muajit shkurt, po vuan nga ndjekjet më të tmerrshme nga ana e autoritete jugosllave, dhe të kërkojnë nga Organizata e Kombeve të Bashkuara një ndërhyrje pran Qeverisë jugosllave për ndalimin e persekutimeve.[10]

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_9.jpg

Pas diskutimeve dhe kërkesës së delegacionit shqiptar, dhe pasi i kishte shqyrtua thirrjen e delegacionit, kishte marr këtë vendim: Kongresi i Dytë i Rinisë së Evropës Qendrore e Lindore, merr njoftim mbi persekutimet që po vuan minoriteti shqiptar në Jugosllavi. Kongresi i denoncon këto abuzime kundër ligjeve elementare te shkruara në Kartën e të Drejtave të Njeriut dhe ngarkon Këshillin Drejtues te protestojë pranë Organizatës së Kombeve të Bashkuara[11] thuhej në vendime të marra nga Kongresi i Dytë i Rinisë së Lirë të Evropës Qendrore dhe Lindore.
Nga delegacioni i Rinisë Demokratike Shqiptare u propozuan dhe u zgjodhën anëtarët e saj edhe në komisionet e ndryshme të kongresit, Një anëtar nga delegacioni shqiptar, zotëri Alfred Andoni u zgjodh kryetar i Komisionit të statuteve, e më vonë ky anëtar u zgjodh edhe anëtar i Këshillit Drejtues të Organizatës së Rinisë.
Ndërsa zotëri Ramazan Turdiu, merrte pjesë në Komisionin e refugjatëve dhe në të kishte dhënë disa propozime të rëndësishme lidhur me problemin e refugjatëve në Jugosllavi dhe në Greqi.

http://www.zemrashqiptare.net/images...20702/u1_6.jpg

http://www.zemrashqiptare.net/images...0702/u1_10.jpg

http://www.zemrashqiptare.net/images...0702/u1_11.jpg

[KILI MERTURI]

LVV DO TA BËJË SHQIPËRIN!

Kili
SHQIPËRIA ETNIKE ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!
BAC, U KRYMB!

Edhe pse kan kaluar shumë vite , dhe gjendja ka ndryshuar për të mirë për ne Shqiptarët , ende nuk kemi arritur aty ku duhet.
Duke pa se cfarë njerëz qeverisin me Shqipërin e Kosoven , dhe politikanë në Iliridë, Kosovë Lindore, Anamal dhe gjendjen tëjt të pa ndryshuar në Camëri , ne nuk do të arrijmë bashkimin kombëtar në një kohë të shkurtër.
Kemi të bëjmë me politika që nuk jan të orientuara shqiptarisht.

SItuata është e tilë , për fat të keq, që ka nevoj ende për ekzistimin e : Komitetit Kombëtar- Demokrat “Shqipëria e Lirë”

Por , sido që të jet , kam besim në gjeneraten e re , e cila duhet të marë timonin në dorë dhe të pensionoi politikanë të harxhuar dhe antikombëtarë!

[PLAKU]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (II)
E Hene, 14-03-2011, 07:59pm (GMT)


TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (II)

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha
sabile_basha@hotmail.com

Njoftime të shumta nga dhuna e aplikuar ndaj popullatës shqiptare në Jugosllavi

Në po të njëjtin numër të gazetës (Nr. 20), shkruhej për ngjarjet dhe dhunën e përdorur që qeveria e Beogradit aplikonte ndaj shqiptarëve në Kosovë. Lexuesi nëpër mes të këtij shkrimi njoftohej se me urdhrin e Beogradit në Prishtinë mbyllet Instituti Albanologjik, i hapur në Prishtinë disa vite më parë dhe profesori e dijetari i këtij instituti Selman Riza, është arrestua, lidhur dhe dorëzua rojeve komuniste shqiptare. Nëna e tij që kishte kërkua nga autoritetet jugosllave lirimin e të birit, u kërcënua edhe ajo me atë dënim...[1] Populli duke i parë padrejtësitë e shumta që po iu bëheshin atyre dhe duke e vëzhguar me kujdes rastin e profesorit, ata ishin shumë të indinjuar, të mllefosur dhe të hidhëruar. Sidomos mllefin e tyre e kishin shprehur hapur shqiptarët që ndodheshin në mërgim, dhe të gjithë ata që e njihnin profesorin e dijetarin e madh, i cili tërë jetën ia kishte kushtua gjuhës dhe letërsisë shqipe.
Po në të njëjtin shkrim njoftoheshin shqiptarët, se në Gjimnazin Shqiptar të Prishtinës, ishte ndërrua drejtori shqiptar dhe ishte zëvendësuar me një drejtor serb dhe i është ndërruar emri nga “Sami Frashri”, dhe zëvendësuar me emrin e një heroi nga Lufta e Dytë Botërore “Ivo Lola Ribari”, dhe se në të gjitha shkollat shqipe që veprojnë në Kosovë po bëhej trysni që të bashkohen me shkollat serbe dhe qindra arsimtar shqiptar me shkak, o pa shkak po arrestohen gjithë andej ku po punojnë nga autoritetet jugosllave.
Për numrin e të arrestuarve, ishte përkujdesur që në faqet e veta ti botonte gazeta “Besa”, që botohej në Stamboll, në numrin 32033, që ishte organ i grupit shqiptar demokrat Indipendent në Turqi.

Ikja e shqiptarëve nga Jugosllavia vazhdon me të madhe

Po ashtu, në të njëjtin numër gazeta njoftonte, se një numër i madh refugjatësh shqiptar, të detyruar nga dhuna e terrori që aplikohej ndaj tyre në Kosovë ishin të detyruar që të largoheshin nga vatrat e tyre stërgjyshore. Shtypi i mërgatës shkruante se vetëm brenda një dite për në Francë nga Jugosllavia kanë ardhur mbi 60 refugjat shqiptar[2], të cilët kishin ardhur dhe ishin vendosur më herët në Kampin e Gerovos. Dhe pas ardhjes së tyre, qeveria franceze të gjithë ata i kishte vendosur në Sucu-en Bric, afër Parisit.



“QINDRESA SHQIPTARE” VAZHDON ME INFORMIMIN E DREJTË TË GJENDJES NË KOSOVË


Gazeta që botohej në Francë (Paris), në vitin e katërt të botimit, në numrin e 22, më 26 gusht 1956, ajo i kushtonte një rubrikë të veçantë gjendjes aktuale politike në Kosovë.
Në faqen 3, të gazetës “Qindresa Shqiptare”, jepen shkrimet në rubrikën “Lajmet nga Shqipëria tjetër e robëruar”, dhe titulli i shkrimit “Një varg gjyqesh kundër shqiptarëve në Jugosllavi”.
Si gjithmonë, në gazetat e ilegales, edhe kjo gazetë, shkrimet e veta i botonte pa emër, iniciale apo pseudonime të autorëve. Dhe, tani nga një distancë kohore, është e vështir që shkrimet të deshifrohen dhe të zbulohen se kush i ka shkruar në ato vite të largëta.
Gazeta vazhdon të shkruaj se pas ndjekjeve të tmerrshme të policisë kundër shqiptarëve në Kosovë, autoritetet jugosllave filluan një varg gjyqesh kundër përfaqësuesve më në sy të kësaj popullsie. Mbas gjyqit të Prishtinës, që u lajmërua edhe nga shtypi i botës së lirë dhe që kishte mbarua me dënimin e 16 shqiptarëve, Komiteti Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë” kishte sigurua informata të hollësishme lidhur me dy procese gjyqësore.
1. Gjyqi i Prizrenit, që kishte fillua me 14 qershor kundër 12 vetave . Por, kësaj radhe, si udhëheqës të grupit pushteti jugosllav kishte paditur dy shehlerë halevij: Sheh Ramën dhe Sheh Muhjedinin, të cilët i kishin dënua me 2 korrik, me 18 e 10 vjet burg. Veç këtyre, gjyqi nën udhëheqjen e gjykatësit Bozhidar Zuleviq, kishte dënua edhe këta persona : Qazim Gojanin me 15 vjet burg, Hajredin Vuqiternen me 12 vjet burg, Sadedin Zhubin me 11 vjet burg, Ibrahim Mullalin, Hasan Gërgurin, Ramadan Kërndaliqin, Muhedin Myftarin dhe Eqrem Gërgurin me 5 deri më 2 vjet burg të rëndë[3].
Nga kjo dukej se autoritete jugosllave, duke ndjek fetarët dhe intelektualet, donin të shfarosnin krejt kryetarët shpirtëror të shqiptarëve në Jugosllavi. Edhe kjo gjë ndodhte në Prizrenin e famshëm që kishte qenë kryeqytet i Rilindjes dhe i kryengritjes sonë Kombëtare.
2. Gjyqi i Shkupit, sipas gazetës filloi më 11 të korrikut dhe kishte mbarua me dënimin e tetët vetave të akuzuar si anëtar të Ballit Kombëtar, që ishte parti politike më me rëndësi në Komitetin tonë. Personat që dolën para gjyqit ishin : Burhan Pasholli, Abdyrrahmon Taravari, Sherafedin Agai, Rifat Palloshi, Abas Dukagjini, Raif Malaziu, Adnan Agai dhe Remzi Pustina.
Të gjithë të akuzuarit ishin paditur se kishin kryer vepra që cenonin tersin dhe pavarësinë shtetërore jugosllave duke punua dhe duke u organizua që të ruhet kombësia e pakicës shqiptare (një milion), të mos lejohet hapja e shkollave turke në Maqedoni, Kosovë e Metohi (vend shqiptar që jugosllavet donin të dëftenin si vend turk), dhe me anën e copëtimit të territorit të Maqedonisë Perëndimore dhe të Kosovë-Metohisë të formohet Shqipëria e Madhe Nacionale.[4]
3. Mbyllja e shkollave. Gjyqet kundër shqiptarëve dhe terrori nuk pushoi por u- tregua edhe me mbylljen e gjimnazeve të Gjakovës, të Gjilanit e të Ferizajt, sepse ishin bërë qendra të lëvizjeve Nacionaliste Demokratike Shqiptare” me qëllim që të shpëtohej uniteti kombëtar nga sulmet dhe lakmitë e fqinjëve[5].

Komiteti Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë” proteston në Organizatën e Kombeve të Bashkuara kundër ndjekjeve dhe gjyqeve në Kosovë

Pas përkrahjes që pati mërgata shqiptare në Kongresin e Dytë të Rinisë Demokratike për Evropën Qendrore e Lindore. Duke e par terrorin e madh që ushtrohej nga pushtetarët jugosllav, mërgata shqiptare që aderonte në Komitetin Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë”, kishte marr një varg nismash e aktivitetesh. Në mesin e tyre ishte edhe letra protestuese që kjo organizatë politike i dërgonte Sekretarit të Kombeve të Bashkuara, Z. Dag Hammarskjoeld, në Lake Success- New York.
Letra që i dërgonte Kryetari i Komitetit Kombëtar Demokrat, Prof. Abas Ermenji fillonte: Duke vazhdua me persekutimet kundër Pakicës Shqiptare në Jugosllavi, mbas gjyqit fiktiv të Prishtinës po bahet edhe gjyqi i Shkupit, që kanë për qëllim shfarosjen e klasës intelektuale, e cila akuzohet se donë të ruaj gjuhën dhe kulturën kombëtare të kësaj pakice. Nga shkaku i këtyre persekutimeve të paramenduara dhe sistematike i bëjmë thirrje Organizatës së Kombeve të Bashkuara të ndërhyjë pranë qeverisë jugosllave për me ndalua këto masa çnjerëzore që janë një përgënjeshtrim i Statutit të vetë Organizatës së Kombeve të Bashkuara[6].
Prof Abas Ermenij, kryetar i Komitetit Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë”

Shqiptarët në kampet e refugjatëve në Geroves

Pas dhunës dhe presionit të madh që ndodhte në Shqipëri, popullata e pafajshme merrte rrugët për të ikur sa më larg nga shteti shqiptar. Kështu kishte ndodhur, siç njofton Komiteti Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë” se Organizatat humanitare të Perëndimit kishin sjell ( e organizata dëshironte që këta të ishin të fundit) nja 400 refugjat nga kampi i Gerovës në Jugosllavi dhe i kishin vendosur në Belgjik. Nga këta shumica e tyre ishin shqiptarë.
Duhet përmendur se edhe më parë kishte pasur raste të tilla kur shqiptarët rrezikonin të iknin pa marr parasysh rreziqet që i pritnin rrugës, siç kishte ndodhur rasti i 30 shqiptarëve që rastësisht kishin shpëtua disa kohë më parë nga kampi i Gerovës dhe patën dalë në Itali mbas 12 ditësh ecjeje dhe vuajtjesh të shumta. E këta më vonë i kishin vendosur në kampin e Udinës, në Italinë Veriore.
Komiteti “Shqipënija e Lirë” gjatë kësaj periudhe, me të madhe kishte zhvillua aktivitet që refugjatëve shqiptarë me të madhe t’iu dal në ndihmë, dhe kështu në këtë kohë kishte arritur të kujdesej mbi 5.000 mijë refugjatë[7] shqiptar që gjendeshin në Jugosllavi, sepse në Jugosllavi nuk ishin të sigurt ngase qëndrimi armiqësor i Jugosllavisë ndaj shqiptarëve që jetonin në Kosovë ndikonte në të kundërtën.

LAJME NGA KOSOVA E ROBËRUAR

Gazeta “Qindresa shqiptare”, në numrin e 97, të datës 5 qershor , 1972, në mes tjerash shkruan për sëmundjen e lisë, që e kishte kaplua Kosovën. Por, dikush do të habitet pse një gazetë prej një karakteri politik, kalon e shkruan për një sëmundje të lisë. Nuk është për tu habitur se gazeta në një formë njofton opinionin e gjere se çfarë situate alarmante diskriminuese ekzistonte në Kosovë. Në mes tjerash shkruan edhe se “kjo sëmundje që u përhap, qiti në dritë se në pikëpamje shëndetësore Kosova ishte krahina më e lan mbrapa e Jugosllavisë nga regjimi që ishte i instaluar në Jugosllavi. Në Kosovë, një mjek i shërben mbi 10.000 mijë banor[8]. Barnatoret janë shumë të rralla dhe barnat mungonin.

Rrahje për dorëzimin e armëve

Edhe pse kishin kalua shumë vite nga aksioni i grumbullimit të armëve, në Kosovë ende ishte aktuale marrja e armëve nga shqiptarët. Po në numrin 97, të gazetës “Qindresa shqiptare”, ishte edhe artikulli “Rrahje për punë armësh”, Ku policia jugosllave përsëri kishte përdorur shtrëngesa dhe rrahje si në kohën e Rankoviqit, gjoja për të shtrënguar shqiptarët që t’i dorëzonin armët. Për të shpëtuar nga torturat, shumë nga ata shtrëngoheshin ti blinin armët në tregun e zi, ku i shesin Serbët e Maqedonasit, dhe t’ia dorëzonin policisë. Në këta muajt e fundit, njoftonte gazeta, se janë rrahur dhe munduar në katundet e rrethit të Tetovës këta persona: Ilmi Nuhiu, 37 vjeç, Rushit Rushiti, 39 vjeç, Arun Osmani, 27 vjeç, Nafi Shabani, 27 vjeçe, Estref Rushiti, 30 vjeç, Ixhet Sylejmani, 24 vjeç, Aqif Adili, 24 vjeç, Bexhet Bexheti, 24 vjeç, Jashar Jashari, 45 vjeç, Mefail Radusha 35 vjeç[9].

Ahmarrje në Tetovë

Në një shkrim tjetër të gazetës “Qindresa shqiptare”, “Ahmarrje në Tetovë”, gazeta informonte se si në Tetovë me 17 janar, 1956, një djalë i ri shqiptar kishte plagosur rënd një djalë 21 vjeçar të një fotografi maqedonas, shkaku ishte se para tri viteve shqiptari kishte ngritur flamurin kombëtar shqiptar por ai, maqedonasi e kishte grisur atë. Dhe më këtë rast, ishin organizuar shumë demonstrata në tërë Kosovën[10]. Urrejtja ishte tepër e madhe në mes popujve të ndryshëm atij sllavë dhe shqiptarëve. Maqedonasit e serbet nuk munden me e marrë me mend se shqiptaret duhet të jenë të barabartë me ata.
Sidomos atyre iu pengonte flamuri kombëtar dhe shkollat në gjuhën shqipe. Ndërsa shqiptaret edhe pse ishin të okupuar kishin vendosur që simbolet e veta kombëtare ti mbronin edhe me gjak.

Fushata e ndjekjeve ndaj udhëheqësve shqiptar në Kosovë

Gazeta informon, po në të njëjtin numër të gazetës në shkrimin “Qortimet edhe dënime për disa komunistë shqiptarë të Kosovës”, në të cilën thuhej se sipas gazetës “Rilindja” të Prishtinës, botuar me 27 prill, në komunës e Serbicës është bë një mbledhje e madhe e anëtarëve të partisë komuniste serbe dhe aty i kanë kritikua ashpër disa udhëheqës komunist shqiptar të Kosovës, të cilët nuk i kanë pëlqyer vendimet e mbledhjes së katërtë të Partisë Komuniste të Jugosllavisë për të përjashtuar udhëheqësit kroatë. Në mesin e komunistëve shqiptar që u kritikuan kështu, kishte edhe asi që kishin vende me rëndësi në administratë dhe në parti. Sidomos njëri, Musli Tahiri, mund të përjashtohej nga partia dhe të humbte edhe vendin e punës që kishte në administratë[11], komentonte gazeta.
Arsyeja që komunistet shqiptar mbanin anën e udhëheqësve kroatë ishte se janë kundër sundimit të mërishëm të serbëve, të cilët donin t’i shtypnin nden thundrën e tyre kombësitë e tjera të vendit. Në një fjalim, më 8 maj, edhe Titoja e kishte cekur se në Republikën e Serbisë ka ngritë krye dhe po shfaqet shumë hapur një dëshirë e sëmur dhe një shovinizëm i fortë i serbomëdhenjve për të sunduar[12]. Atëherë ç’kanë që kapen me kroatët e shqiptarët dhe me kombësitë tjera që kërkojnë barazi dhe të drejtat në një shtet që i thotë vetes shtet federal dhe nuk duan të sundohen prej Serbëve dhe prej Maqedonasve.

Përfaqësuesi i Lidhjes Kosovare në Kongresin FKEE, kërkon që Kosova të shpallej Republikë

Duke e vërejtur se situata politike në Kosovë sa vije e keqësohej, mërgata shqiptare që vepronte në perëndim kishte marr mbi vete obligimin që Bashkësinë Ndërkombëtare ta njoftonte me tërë atë që ndodhte në atë vend. Sidomos organizata politike “Lidhja Kosovare”, ishte më aktivja dhe në çdo rast që i jepej me shkrim o me diskutime ishte prezentë në tubimet e ndryshme ndërkombëtare.
“Lidhja Kosovare” ishte anëtare e Bashkimit Federal të Komuniteteve Etnike Evropiane. Më 7-10 maj, 1972, ishte mbledhur Kongresi Regjional i BFKEE, në Flennburg, në veri të Gjermanisë, në të cilën merrte pjesë edhe përfaqësuesi i Lidhjes Kosovare, zotëri Hafëz Isuf Azemi. Në këtë tubim të madh zotëri Azemi, kishte paraqitur një diskutim i cili kishte zgjuar interesim te madh tek të pranishmit. Në mes tjerash ai i kishte njoftuar të pranishmit për gjendjen e rëndë në Kosovë që po vazhdonte që nga përfundimi i luftës, por tani, kishte shtua ai se dhuna e terrori po intensifikohen edhe më shumë. Ai kishte cekur se ndjekjet e burgosjet ishin shtua dukshëm në Republikën e Maqedonisë[13].
Dhuna e terrori i këtij pushteti na frikon dhe na tmerron për fatin e shqiptarëve që jetojnë atje nën okupim, dhe është një frikë se në një mënyrë po kthehej përsëri koha e rëndë e Rankoviqit. Ai me këmbëngulje kishte kërkua nga kongresi që të ndërhyjë që t’u jepet edhe shqiptarëve të Jugosllavisë e drejta të kenë një republikë më vete, ashtu sikurse kishin edhe kombësitë e tjera brenda shtetit Federalist të Jugosllavisë[14]. Ndër të tjera , përfaqësuesi i shqiptarëve nga Lidhja Kosovare, kishte shtruar pyetjen: Pse u është mohua vetëm shqiptarëve kjo e drejtë themelore që është në bazë të kushtetutës jugosllave, përse e kanë ndarë popullin shqiptar prej dy milionësh dhe e kanë copëtuar në tri republika të ndryshme, në Serbi, në Maqedoni dhe në Mal të Zi, apo për ta shfrytëzua, për ta shtyp dhe për ta zhdukë sa më lehtë[15], pyeste përfaqësuesi i Lidhjes Kosovare.

SENSIBILIZIMI I ÇËSHTJES SHQIPTARE NË TË GJITHA TOKAT SHQIPTARE NË JUGOSLLAVI

Në numrin e 98-të, të gazetës “Qindresa Shqiptare”, bëhej një prezantim më i madh i jetës dhe problemeve të popullit shqiptar që jetonin nën okupimin jugosllav. Në rubrikën, që tani veç më ishte bërë e rregullt në gazetë “Lajme nga Kosova e robëruar” , në mes tjerash kishte shkrime si “Ndjekjet kundër shqiptarëve në Kosovë, Mal të Zi dhe Maqedoni”, ku trajtoheshin në mënyrë të shkurtër por të saktë arrestimet që bëheshin ndaj shqiptarëve. Nga leximi i shkrimeve, vërehej se gazeta “Qindresa Shqiptare” gati të gjitha të dhënat që i prezantonte, i merrte kryesisht nga shtypi jugosllav, por edhe nga shtypi i huaj që botohej në ato vite. Por, në të, nuk mungonin edhe të dhënat që i jepnin personat shqiptar që në mënyra të ndryshme iknin nga Jugosllavia dhe me vete merrnin shënime që ishin të rëndësishme për çështjen shqiptare.
Kishte disa muaj që kishte fillua një valë e re ndjekjesh kundër shqiptarëve në Jugosllavi, sidomos në Mal të Zi dhe në Maqedoni. Shumë shqiptarë ishin persona që ndaj atyre vetë ishte përdorur dhuna dhe ishin mbajtur në burgje me ditë e muaj të tërë pa iu tregua arsyen. Shumica e të arrestuarve ishin punëtorë, që nga varfëria kishin qenë të detyruar që të merrnin rrugën e kurbetit dhe të kërkonin punë në shtetet perëndimore. Si në Gjermani, Francë, Belgjik, Holandë dhe vendet tjera Skandinave. Gati ndaj të gjithë këtyre udbashët kishin aplikua një metodë të re dhune e presioni, duke iu shkuar në shtëpi gjatë kohës së pushimeve, sidomos i vizitonin natën, kur të gjithë familjarët ishin në gjumë dhe ata fshehtas, hynin në shtëpi, i zgjonin nga gjumi, i frikonin familjaret duke u treguar të fuqishëm se zakonisht shkonin me vetura policie, i rrethonin shtëpitë dhe policët e armatosur gjerë në dhëmbë, thyenin dhe demobilonin çdo gjë që iu delte para. I merrnin punëtorët e shkret, i qonin në zyrat e SPB-së, dhe i rrahin deri në alivani. Pastaj iu merrnin pasaportat, shpesh edhe iu grisnin. Kërkonin nga ata të bashkëpunonin me organet e sigurimit, duke spiunuar për bashkëkombësit e tyre. Ata nuk pranonin. Dhe, kështu rriheshin e qëndronin në burgje me muaj të tërë, pa e ditur familjaret se ku ndodheshin të afërmit e tyre.
Sidomos në Maqedoni jeta e shqiptarëve ishte bë e padurueshme, në muajt e fundit, shkruan gazeta. Në mesin e të burgosurve kishte edhe shqiptarë që kishin punua në Amerikë, por kishin ardhur për tu çmallur me familjaret e tyre në vendlindje.
Në Ulqin, jepeshin të dhëna interesante nga gazeta, se ishin kapur dhe burgosur këta persona: Basri Luta, Osman Dibra, Qamil Luli, Ibrahim Pelniku;
Në Dibër ishin arrestua: Rexhep Tartaj, korrespodent i gazetës “Rilindja”;
Në katundin e Nerashtit të Tetovës, por edhe nga disa katunde të tjera përqark ishin zënë dhe mundua këta veta: Vahit Merxhani, Jashar Jashari, Behxhet Behxheti, Aqif Adili, Estref Rushiti,Ixhet Sulejmani, Mefail Radusha, Rushit Rushiti, Hilmi Nuhiu, Harun Osmani, Nafi Shabani, Rasim Elezi, Xhelil Ejupi[16].
Ndërsa në burgun e Idrizovës ndodheshin këta persona: Mehmet Gega, Nevzat Jonuzi (35 vjeç- 18 muaj burg të rëndë), Fikri Salihu (40 vjeç- 8 muaj burg të rëndë), Mustafa Loçi ( 6 muaj burg të rëndë), Sadush Velija (Azemi), dhe Rexhep Salihu. Këta dy të fundit janë burgos në korrik dhe ende nuk kanë dal para gjyqit[17].

Maqedonia “liberale” ndaj popullit shqiptar

Në të shumtën e rasteve shtypi jugosllav me të madhe shkruante se si shqiptaret dhe pakicat tjera në Jugosllavi gëzojnë të drejtat baras me qytetaret tjerë të shtetit federal. Po në këtë frymë kishte deklaruar edhe krye parlamentari i Maqedonisë, Nikolla Minqev në gazetën e Parisit “Le Monde”, se qeveria në Maqedoninë qenka shumë liberale me 230 mijë shqiptar që banojnë në atë republikë[18].
Ndërsa në vazhdim shkruante gazeta dhe përfaqësuesit e “Lidhjes Kosovare”, i bënin parlamentarit vetëm dy vërejtje: e para, Shqiptarët e Maqedonisë janë më tepër se gjysmë milioni dhe jo vetëm 230 mijë si thotë ai, Dhe e dyta, Qeveria komuniste e Maqedonisë nuk sillet në mënyrë liberale por me një mënyrë despotike, duke i ndjekur e shtypur shqiptarët pa mëshirë. Kryetari i pseudo-parlamentit të Maqedonisë mund ti hedh pluhur syve të huajve, por nuk mund të fsheh të vërtetën e hidhur të gjendjes së mjerë të shqiptarëve në republikën e tij[19] thuhej në vazhdim.

Shqiptarët shumicë ndërsa profesorët pakicë në Universitetin e Prishtinës

Si në çdo lami të jetës që dominonte diskriminimi ndaj shqiptarëve, po ashtu edhe në Universitetin e Prishtinës dominonte një gjendje e tillë. Në shkrimin “Në universitetin e Prishtinës ma shumë profesor serbë se sa shqiptar”, gazeta shkruante se dihej që popullata që dominonte me shumicë në Kosovë ishte populli shqiptar po ashtu edhe në universitet dominonte numri më i madh i studentëve shqiptar. Por çfarë ndodhte me kuadrin e mësimdhënësve, kur dihej se kuadri arsimor ishte me shumicë nga kombësia serbe. Me gjithë propagandën e Beogradit dhe të komunistëve të Kosovës se në Universitetin e Prishtinës ka barazi të drejtash ndërmjet shqiptarëve e serbëve, ky barazim ishte vetëm në letër: pjesa më e madhe e mësimeve jepeshin në gjuhën serbishte dhe jo shqipe, dhe tri të katërtat e profesorëve ishin serbë[20], shkruante shtypi.

Ndalohet përdorimi i gjuhës shqipe në shkresat zyrtare

Sipas një shkrimi që e boton gazeta “Qindresa Shqiptare”, “Gjuha shqipe nuk mund të përdoret nëpër shkresat zyrtare”, thuhej se gazeta “Rilindja” e Prishtinës me 2 mars 1972, ka botuar protestën e një shqiptari, të cilit nuk i kanë pranuar në spitalin e Shkupit një vërtetim mjekësor të shkruar në gjuhën shqipe. Kështu, pra, të dy milionët shqiptar që jetojnë në Jugosllavi, nuk kanë të drejtë ta përdorin gjuhën e vet në punë zyrtare ashtu si e përdorin Maqedonasit edhe kombësitë e tjera gjuhën e tyre[21]. Ky mos pranim i dokumenteve të shkruara në gjuhen shqipe nuk ishte rast i vetëm. Në Kosovë dhe në vendet tjera gjithandej ku jetojnë shqiptaret kësi rastesh ishin shndërruar në përditshmëri, por nuk ekzistonte guximi tek qytetaret për të reaguar, se pasojat ishin shumë të rënda.

“QINDRESA SHQIPTARE”, NR. 99. 1973, PARIS

Në rubrikën “Lajme nga Kosova e robëruar”, redaksia e gazetës grumbullonte dhe prezantonte lajme të ndryshme nga tokat shqiptare që ishin të okupuara nga shteti i Jugosllavisë.
Informimi nga pjesë të ndryshme të vendit dhe të situatës e zhvillimit politik të shqiptarëve bije në sy se jepeshin në forma të shkurtra, por që lënë shumë vend për të menduar dhe për ti komentuar padrejtësitë e shumta që bëheshin ndaj tyre.
Në shkrimin “Një demonstratë në Ostroc të Krajës”, njoftohet opinioni i gjerë se të rinjtë e katundit Ostroc (në krahinë të Krajës Shqiptare, që ka mbetur nën Malin e Zi) , kanë dashur ta kremtojnë Ditën e Flamurit me këngë kombëtare. Por si gjithmonë, policia e ka ndaluar. Megjithatë të rinjtë e fshatit kanë shpërthyer nëpër rrugët e katundit dhe s’bashku me fshataret kanë dalë në sheshin e vendit me Flamurin Shqiptar, duke kënduar këngë kombëtare dhe kanë brohoritur parulla të ndryshme si: “Rroftë Liria”, “Poshtë shtypja komuniste”, “Rroftë Shqipëria Etnike”, “Rroftë Shqipëria e Lirë”. Me këtë rast ka ndërhyrë policia dhe është krijuar një përleshje e madhe. Pasi është ndërprerë demonstrata, policia ka arrestuar dhjeta persona[22], dhe arrestimet kishin vazhduar edhe më vonë.

Shqiptarët pushohen nga puna

Edhe pse trumbetohej në popull se koha e Rankoviqit kishte përfunduar dhe për shqiptarët kishte fillua një etapë e ndritshme e tyre, megjithatë ngjarjet e fundit që manifestoheshin ndaj popullit shqiptar i demantonin pushtetarët. Në shkrimin “Pushohen nga puna”, thuhej se ndjekjet kundër shqiptarëve kanë filluar dhe po shtohen me të madhe edhe atë në fabrika ku janë të punësuar ata. Vërehet se kohëve të fundit ishin përjashtuar nga puna shumë punëtor, por në mesin e tyre ishte përjashtuar edhe drejtori i ndërmarrjes “Higjiena dhe teknika”, Jakup Mustafa, si dhe referenti i higjienës publike, Azem Osmani. E vetmja arsye ishte se vendet e tyre duhet t’i zinin teknikët serbë të ardhur nga Beogradi[23], me qëllim që t’i vëzhgojnë më shtrënguar punëtorët shqiptar.
Po ashtu edhe në shkrimin “800 punëtorë shqiptar nxirren nga puna”, flitet se si mbi 800 punëtorë shqiptar nxirren nga puna, që ishin të punësuar në minierën e Radushës, vend që ndodhej në mes Tetovës dhe Shkupit. Veç që i kishin larguar nga puna atyre nuk iu kishin paguar as pagat mujore për gjashtë muaj[24], shkruan shtypi i mërgatës

Në vitet e 70-ta, komunistët i shpallin luftë fesë

Regjimi komunist në Kosovë veç që bënte luftë kundër shkollës, simboleve kombëtare ajo në këtë vit (1973), me të madhe i kishte shpall luftë të ashpër besimit fetar tek popullsia e Kosovës. Gazeta kosovare “Rilindja”, që botohej në Prishtinë, me 14.12. 1972, shkruante një artikull duke akuzuar klerin mysliman se po i fton besimtarët duke i u thënë se nëse doni të qëndroni besnik ndaj kombit shqiptar, duhet të mbani kësula të bardha...”[25], Me këtë shkrim konstatonte gazeta se pushtetit nuk i pengon feja myslimane, por shumë më tepër i pengon dallimi i shqiptarëve nga kombësitë e tjera të Jugosllavisë[26], shkruan ajo.

Dënimet ndaj shqiptarëve të Maqedonisë

Në shkrimin “Dënime në Tetovë”, gazeta shkruante se gazeta komuniste “Nova Makedonia”, që botohej në Shkup, ka lajmërua se me 8.12.1972, autoritetet e Tetovës kanë dënua Ekrem Kadriun me 8 muaj burg të rëndë[27], sepse ky paska shkruar vjersha në gjuhën shqipe, pa i thurë lëvdata regjimit komunist.
Në shkrimin tjetër “Arrestime të tjera në Shkup”, shkruan se përsëri në republikën e Maqedonisë kanë filluar arrestimet ndaj popullatës shqiptare. Tani së voni gjyqi i Shkupit, ka dënua dy shqiptar nga Gostivari. Këta janë profesor Mexhit Kita i Shkollës Ekonomike të Gostivarit dhe Adem Xhelili, mësues i shkollës fillore të Gostivarit[28]. Ata ishin paditur nga policia se gjoja kanë shkruar parulla kundër shtetit të Jugosllavisë.
Në shkrimin “Një tjetër gjyq në Shkup kundër shqiptarëve”, thuhej se sipas agjencisë Tanjug dhe gazetës “Rilindja”, një tjetër gjyq është hapur në Shkup, më 22 janar, kundër gjashtë shqiptarëve, katër prej të cilëve janë studentë të Universitetit të Prishtinës: Rafi Halili, Gafurr Loki, Rushit Nesimi dhe Elmaz Ademi; dhe dy janë punëtor: Nasuf Dauti dhe Ajet Ademi[29].
Këta të akuzuar që të gjithë paditën gjëja se kanë kryer vepra politike penale se paskan shpërndarë trakte e parulla me përmbajtje armiqësore, në Maqedoni.
Arrestimet në Maqedoni nuk bëheshin vetëm për shkrimin e parullave apo trakteve që shpërndanin shqiptaret. Shqiptaret arrestoheshin edhe sa herë që vinte ndonjë udhëheqës i lartë shtetëror për shkaqe sigurie. Një gjë e tillë kishte ndodhur edhe kur Titoja i kishte vizituar viset shqiptare në Maqedoni, policia kishte arrestua mbi 400 shqiptar, të cilët i kishte mbajtur në burg deri sa kaloi vizita e Titos[30], vetëm e vetëm nga frika se ata do të bënin ndonjë demonstratë kundër ardhjes së Titos.

Vazhdon trajtimi i keq i shqiptarëve në Jugosllavi

Në shkrimin “Trajtimi i keq i shqiptarëve në Jugosllavi”, thuhej se sa më shumë kalon koha aq më shumë po bahet jeta edhe më e padurueshme e shqiptarëve në Jugosllavi. Arsyeja është se që kur Titoja urdhëroi dhe porositi autoritetet që të hapin luftë kundër kombësive dhe ndjenjave nacionaliste, grushti më i rëndë kishte rënë kundër shqiptarëve, të cilët policia mezi kishte pritur dhe po i ndiqte me të madhe, sepse kishte dyshime në ta. Serbët kishin fillua përsëri të ngrenin kokë në Kosovë dhe dal nga dalë kishin fillua të merrnin në dorë frenat e administratës[31]. Doemos, kjo gjë e kishte shtua edhe më fortë mos kënaqësinë dhe pezmatimin e shqiptarëve.

“QINDRESA SHQIPTARE”, NR. 100, VJESHTË 1973

Sikurse edhe në numrat e tjerë të gazetës “Qindresa shqiptare”, po ashtu edhe numri 100 i saj, i kushtonte vëmendjen e duhur shqiptarëve të Kosovës.
Në shkrimin “Ndjekjet vazhdojnë”, jepeshin informata sesi në disa katunde të Kërçovës, kur ishin kthyer studentët, në fund të vitit shkollor, kishin vua flamurin kombëtar shqiptar nëpër shtëpitë e tyre. Policia posa i kishte vërejtur flamujt, si ujqër të tërbuar kishin vrapuar dhe i kishin larguar flamujt, ndërsa studentët i kishin arrestua[32]. Por duhet theksuar se gjatë aksionit, ishte përdorur dhuna dhe shumë nga ata kishin kërkuar ndihmën e mjekut.
Po ashtu në gazetë ishte edhe informacioni për rrënimet e mureve të shtëpive. Më gjerësisht jepen të dhënat në shkrimin “Policia prish muret e oborreve”, në të cilën njoftohet mërgata se në Prizren policia kishte fillua dhe po i prishte muret e oborreve të shtëpive, kështu që të mundet më lehtë me i kontrollua lëvizjen e njerëzve dhe të familjeve nga rruga. Ata, kishin rrënuar edhe disa shtëpi[33], duke sjell si arsye se gjëja se nuk qenka ndërtua sipas planit të caktuar të qytetit.

“QINDRESA SHQIPTARE”, NR. 104, 1976

[PLAKU]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (III)
E Shtune, 26-03-2011, 07:59pm (GMT)


TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (III)



Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

sabile_basha@hotmail.com



Që nga viti 1973 e deri më 1976 ( në numrat 101 102 dhe në 103), në gazetën “Qindresa Shqiptare” nuk ka asnjë shkrim për Kosovën. Me gjasë, në Kosovë është periudha më e qetë politike, dhe me një farë mënyre kishte fillua një dekadë e re pak më relaksuese për shqiptarët.
Më botimin e numrit të 104 të “Qindresës Shqiptare”, kishte fillua përsëri një informim më i shtuar i opinionit ndërkombëtar për shqiptarët e Kosovës. Bile, në faqet e para të saj, gazeta hapet me shkrimin “Shtypja qe po u bëhet shqiptarëve në Jugosllavi po kapërcen çdo kufi”, dhe pas kësaj vije rubrika që tërësisht i kushtohet ngjarjeve në Kosovë e quajtur “Lajme nga Kosova e robëruar”.


Shtypja e vazhduar ndaj kosovarëve në Jugosllavi po kapërcen çdo kufi


Në numrin 104, të “Qindresës Shqiptare”, në dy faqe tekst të saj, jepen të dhëna shumë interesante për dhunën, arrestimet dhe presionin e vazhdueshëm që po bëhej ndaj shqiptarëve në Jugosllavi.
Në shkrimin “Shtypja që po iu bëhet kosovarëve në Jugosllavi po kapërcen çdo kufi” thuhej se nuk po kalon muaj, nganjëherë nuk po kalojnë javë, pa pasur në Jugosllavi dënime shqiptarësh. Në vazhdim të shkrimit, thuhej se edhe më herët gazeta kishte botuar dënimet e mëparshme që janë shqiptua ndaj shqiptarëve që kanë shkua deri më 9 ose 12 vjet burgim të rëndë për ndonjë demonstratë të thjesht studentësh, nga ato që në botën e lirë, nuk i trazon askush. Duke u bazuar në të dhënat që i jep shtypi jugosllav por edhe ai i huaj, që i kishte siguruar gazeta nga korrespodentët e vet, informohet opinioni se tani në Jugosllavi po dënohet një grup shqiptarësh prej 19 vetash në gjyqin famëkeq të Prishtinës. Sipas vendimit që ishte marr me gjasë me 7 shkurt, mbasi botohej prej shtypit të datës 8 të ati muaji[1]. Emrat e të dënuarve, thuhej në shkrim se, gazeta do i japi në lajmet e fundit të këtij Buletini. Midis tyre figuron edhe njëherë emri i shkrimtarit Adem Demaçi, i cili u dënua përsëri me 15vjet burgim, mbasi njëherë kishte kryer, vitin që shkoi dënimin e mëparshëm prej 12 vjetësh. Ndërsa, tani së voni, një lajm i ri vije nga Beogradi se janë dënuar edhe dy student të tjerë të Universitetit të Prishtinës, Arif Jetullahu, me 12 vjet burg dhe Abdullah Fazlija, me 6 vjet burg të rëndë[2], thuhej në vazhdim të shkrimit.
Dhe si gjithmonë, të gjithë këta të dënuar politik paditën, për veprimtari irredentiste që kërcënon gjoja se integrimin e shtetit jugosllav. Kjo paditje e rreme përdorët vazhdimisht kundër shqiptarëve gjithsaherë që këta kërkojnë barazi të drejtash me kombësitë e tjera të shtetit federal jugosllav; domethënë gjithsaherë që ngrehin zërin për të mos mbetur vazhdimisht nën sundimin e serbëve, maqedonasve e malazezëve.
Gazeta konstaton se ky qëndrim jugosllav kundër shqiptarëve nuk është i sotshëm. Kjo urrejtje është vijimi i politikës së vjetër- politikë shtypjeje dhe shfarosjeje kundër popullsisë shqiptare-që ka ndjekur vazhdimisht Beogradi, si në regjimin e tanishëm që nuk ndryshon nga ai i mëparshmi.
Siç dihej, Kosova i ishte dorëzuar Serbisë e Malit të Zi prej Konferencës së Londrës, më 1913[3]. Edhe atëherë e tërë krahina banohej prej shqiptarësh më shumë se 95%. Regjimi mbretëror jugosllavë nuk i njohu asnjë të drejtë popullsisë shqiptare, e cila ishte e dënuar të zhdukej me anën e shfarosjes dhe të kolonizimit brutal.
Shqiptarët as në regjimin e ri të ashtuquajtur socialist kishin vazhduar me traditën e vjetër. Megjithëse popullsia shqiptare në Jugosllavi ishte tri herë më e madhe në numër se popullsia malazeze dhe më e madhe se popullsia maqedonase, nuk iu dha kurrë e drejta të përbënte një republikë autonome si kombësitë e tjera të shtetit federal jugosllav. Nuk iu njoh kurrë barazia e të drejtave me popujt e tjerë të Jugosllavisë. Dhe kur shqiptarët kërkonin në mënyrë paqësore këtë barazi të drejtash, paditshin si armiq të rendit publik, si reaksionar dhe si komplotist kundër shtetit. I tërë drejtimi ekonomik, administrativ dhe policor i truallit të shqiptarëve ndodhej në duart e serbëve, të maqedonasve dhe të malazezëve, të cilët ishin mësuar me kohë ti shtypnin shqiptarët si robër.
Ishte e nevojshme dhe duhej patjetër që kjo padrejtësi e shëmtuar, e cila ngjante mu në qendër të Evropës[4], të merrte fund njëherë e përgjithmonë, propozonte mërgata shqiptare. Duhet që autoritetet jugosllave ti lirojnë nga burgjet me mijëra kosovarë që ndodhen brenda dhe t’iu njohin shqiptarëve të drejtën e administrimit të vendit të tyre si republikë autonome, në pajtim me kushtetutën e shtetit jugosllav. Përndryshe, pretendimet e regjimit jugosllav që ngrihen sot në botë si mbrojtës të lirëve shoqërore dhe kombëtare, nuk do të gënjejnë më hiç njeri[5] thuhej në shkrimin e gazetës.


Lajmet nga Kosova e robëruar


Në gazetë njoftohemi nëpër mes shkrimit “ Organizata “Amnesty International”, kujdeset për të burgosurit shqiptarë në Jugosllavi”, në mesin e të cilit shkrim thuhej se Organizata e madhe ndërkombëtare “Amnesty International”, e cila ka për qëllim të mbrojë të Drejtat e Njeriut kundër çdo shtypjeje të ndonjë regjimi politik (qoftë i së djathtës ose i së majtës), kishte marr për sipër që të kujdesej për të burgosurit politik shqiptarë në Jugosllavi, të cilët po shtypeshin dhe po ndiqeshin pa pushim dhe pa mëshirë në atë vend[6].
Dhe konstatohet se edhe më tej shtypja dhe diskriminimi i shqiptarëve nga pushteti jugosllav, ishte një nga plagët më të shëmtuara që ndodhte në zemër të Evropës.


Burgosen dhe dënohen 19 (nëntëmbëdhjetë ) shqiptar në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë


Në shkrimin “Nëntëmbëdhjetë shqiptar janë dënuar me 5 deri më 15 vjet burg të rëndë në Kosovë”, thuhej se shtypi jugosllav edhe një pjesë e shtypit ndërkombëtar kishin informua se 19 shqiptar janë dënua me 5 deri më 15 vjet burg të rëndë nga Gjykata e Qarkut në Prishtinë, më 7 shkurt që kaloi (1975). Të gjithë këta ishin paditur se gjoja po vepronin si irredentist në dëm të shtetit jugosllav. Gjatë procedurës doli se nuk kishin asgjë konkrete organet e ndjekjes kundër tyre. Mërgata shqiptare kishte ardhur në përfundim se çdo gjë ndaj këtij grupi të dënuarish ishte e montuar nga policia sekrete e shtetit.
Në gazetë jepen të gjithë emrat e të dënuarve si;
1. Adem Demaqi, shkrimtar, 40 vjeç u dënua me 15 vjet burg të rëndë
2. Skender Kastrati, 29 vjeç, u dënua me 12 vjet burg të rëndë
3. Hasan Dërmaku, 32 vjeç me 10 vjet burg të rëndë
4. Rexhep Mala, 25 vjeç, me 9 vjet burg të rëndë
5. Xhavit Dërmaku, 27 vjeç, me 9 vjet burg të rëndë
6. Nazmi Shurdhani, mësues, 27 vjeç, me 8 vjet burg të rëndë
7. Irfan Shaqiri, profesor, 30 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
8. Hetem Bajrami, mësues, 30 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
9. Osman Dumoshi, 30 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
10. Ilaz Pireva, 31 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
11. Fatmir Salihu (Spahiu) 24 vjeç, me 6 vjet burg të rëndë
12. Sherif Masurica, 25 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
13. Isa Kastrati, 29 vjeç, profesor, me 6 vjet burg
14. Zijadin Spahiu, 24 vjeç, me 6 vjet burg të rëndë
15. Ahmet Hoti, 29 vjeç, me 6 vjet burg të rëndë
16. Selatin Novosella, 31 vjeç, me 5 vjet burg të rëndë
17. Hilmi Ramadani, student, 23 vjeç, me 5 vjet burg të rëndë
18. Njazi Korça, student, me 6 vjet burg të rëndë
19. Sami Dërmaku, student, me 6 vjet burg të rëndë[7]


Mërgata shqiptare proteston


Sipas njoftimeve që i sjell gazeta në shkrimin “Shqiptarët përjashta protestojnë”, thuhej në vazhdim të shkrimit se Komiteti Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë” dhe Lidhja Kosovare, që përfaqësojnë shqiptarët në mërgim, kanë protestuar rreptë kundër shtypjes së pamëshirshme, prej së cilës vuajnë bashkatdhetarët e tyre në Jugosllavi, dhe kundër gjyqit famëkeq të Prishtinës, që iu shqiptoi dënime të rënda nëntëmbëdhjetë vetave të pafajshëm. E tani, bota duhet të zemërohet dhe të fyhej nga këto gjyqe të rrejshme që herë pas here me qëllim që t’ia bëjnë jetën edhe më të vështirë shqiptarëve.
Të gjithë shqiptarët që ndodhën në botën e lirë kërkojnë me një zë dhe i thërrasin ndërgjegjes së botës së lirë që të ndërhyjë pranë Qeverisë së Beogradit[8] për të mirën e këtyre shqiptarëve që në mënyrë sistematike po shtypen dhe nuk mund të ngrehinë zërin dhe të tregojnë për hallet e tyre, thuhej në protestë.


“QINDRESA SHQIPTARE” NR. 105, PARIS 1976


SERBI RRËFEN PËR TORTURAT E POLICISË QË IU BËHEN SHQIPTARËVE NË BURGJET JUGOSLLAVE


Rubrikës “Lajme nga Kosova në robëri”, i prinë shkrimi “Një jugosllav i dalë nga burgu tregon torturat mizore që policia jugosllave iu bënë të burgosurve shqiptar”, thuhej se në titullin “Një kundërshtar jugosllav fletë”, e përditshmja franceze “L’Aurore” boton, më 2 dhjetor 1976, një intervistë të bërë me z. Mirko Vidoviqit, shkrimtar jugosllav, nga gazetari francez Georges Daudon.
Zotëri Mirko Vidoviq, kishte qenë një ish i burgosur politik që kishte dal nga burgjet e Jugosllavisë ose siç shkruan gazetari francez, “nga kthetrat e policisë jugosllave”. Ai, kishte mbërritur në Francë dhe ishte vendosur në një nga lagjet e jashtme të qytetit Lion. Ai kishte tregua se çka kishte hequr në burgjet Jugosllavisë duke shtuar se “ jetonim në kushte të Gulakut, veçse neve na mungonte dimër i i Siberisë”[9]
Shkrimtari Mirko Vidoviq përmend emrat e disa intelektualëve kroat dhe shqiptarë që ka njohur nëpër burgje. Ai flet për torturat mizore që UDB-eja iu bënte të burgosurve, sidomos kroatëve e shqiptarëve. “Shqiptarët në Jugosllavi, janë një milion e pesëqind mijë frymë, thotë ai, domethënë tri herë sa popullsia e Republikës Federale e Malit të Zi.
Mirëpo Zotëri Mirko Vidoviqi ka qenë mbajtur disa kohë në burgun e Mitrovicës së Sremit, në Kosovë[10] dhe ai sipas të dhënave ishte njohës i mirë i situatës në atë burg. Ai shtonte se në këtë burg për herë të parë kishte takuar patriot shqiptarë dhe ndaj tyre shprehet se ka një respekt dhe shfaqte një nderim më të thellë për kurajën dhe flijimin që ata burra po tregonin me prova për popullin e tyre. Në natën e 18 shkurtit dhe në ditën e 19 shkurtit të vitit 1974, dëgjuam thotë ai, ulërimat rrëqethëse të patriotëve shqiptar që i torturonte policia (UDB). Dy prej tyre, Rifat Fanol dhe Nysret Bihorac u çmendën po atë ditë nga torturat. Midis shqiptarëve, Mirko Vidoviq kishte takuar edhe shkrimtarin Adem Demaçin, dënuar me tridhjetë vjet burg.
Mandej gazeta L’Aurore, vazhdon; “për këto tmerre, për këto tortura, Mirko Vidoviq nuk dëshironte të flas... Ai vetëm kërkon ti shpall botës këtë amanet; “Patriotët shqiptar dhe kroat që kam takuar në burg, duan që opinioni i përbotshëm ta dijë se ata luftojnë për të drejtat themelore të popujve të tyre. Ata duan që popujt e tyre të jenë zotë dhe të vendosin vet për fatin e tyre. Ata nuk duan të vrasin veten në shenjë protestimi, siç bëri poeti kroat Vladimir Lazor, më 1949. Kur pushteti djeg librat, deri në gramatikën kroate për shembull, kur kundërshtarët torturohen në atë mënyrë prej UDB-es, na imponohet detyra që të dëshmojmë. Kjo është një detyrë kundrejt kombit sikurse kundrejt gjithë njerëzve që kërkojnë lirinë[11].

Dënimet në Trepçë


Sipas gazetës, në një shkrim tjetër po të këtij numri (105), “Dënime në Trepçë”, thuhej se vuajtjet dhe padrejtësitë ndaj vëllezërve tan nuk kanë të ndalur dhe vazhdojnë ndaj shqiptarëve në Kosovë.
Në Minierën e Trepçës shumica dërmuese e punëtorëve ishin shqiptarë. Nuk mjaftonte që kjo minierë shfrytëzohej, duke pasur parasysh vetëm nxjerrjen e mineraleve dhe duke mos marr parasysh prishjen e natyrës rreth e përqark, as përmirësimin e jetës së fshatarëve; nuk mjaftonte as pasuria e kësaj miniere që shkonte nëpër bankat e Beogradit dhe asnjë pjesë e saj nuk shpenzohej për zhvillimin e Kosovës; por kushtet në të cilën punëtorët kosovarë ishin të detyruar të punonin, ishin fortë të këqija dhe shpesh bëheshin të padurueshme. Brenda në minierë ka pasur shumë aksione. Punëtorët ishin sëmur e atyre drejtoria u ka paguar vetëm gjysmë rroge. Përveç kësaj sjellja e përgjegjësve të minierës, shumica e të cilëve ishin serbë e malazezë, ndaj punëtorëve shqiptar, ishte shumë e ashpër. Ata i kishin ndëshkua shqiptarët shpesh e pa arsye dhe drejtoria kishte heshtur. Pastaj, rroga e punëtorëve shqiptar ishte shumë më e vogël se sa ajo e punëtorëve serbë e malazezë.
Kjo është edhe arsyeja që punëtorët shqiptar i kishin lënë punët dhe kishin fillua grevën e cila ishte bërë pas degradimit të Veli Devës dhe mbas caktimit të tij si drejtor i minierës së Trepçës, kah mesi i vitit që kishte shkua[12].
Natyrisht, si gjithmonë autoritetet qeveritare jugosllave e kishin shtypur pa mëshirë grevën. Minatorët ishin dënuar nga një gjykatore e fshehtë më shumë se 60 veta me burgime gjithë faresh. Me gjithë këto masa të qeverisë, pakënaqësia ishte shtuar tek punëtorët shqiptar. Ata tani e thonë haptas se Beogradi ka emërua me qëllim një shqiptar si drejtor të minierës së Trepçës, kështu që të thuhet në popull se shqiptarët po i dënon vet shqiptari[13], thuhej në shkrim.


Shqiptohen shumë dënime të tjera për shqiptarët


Në vazhdim të gazetës, në shkrimin “Dënime të tjera...”, në të cilin ceket se në anën tjetër qeveria e Beogradit edhe më tej vazhdon ti shtypi shqiptarët me anë burgosjesh edhe dënimesh të padrejtë edhe të paligjshme.
Kështu, Muharrem Elshani ishte dënuar me 21 muaj burg të rëndë dhe njëkohësisht i kishin hequr të drejtën e punës, sepse kishte lexuar “Lahutën e Malcisë” të Atë Gjergj Fishtës.
Profesor Teki Dervishi, shkrimtar nga Gjakova, ishte arrestua dhe dergjet në burg tash nëntë muaj dhe ende nuk ka dal para gjyqit. Më 1965, Teki Dervishin, Beogradi e pat dënua me 5 vjet burg dhe ai pat dal nga burgu më 1970[14].
Pastaj gazeta cek se po ashtu është arrestuar edhe mësuesi Dervish Shala, nga Suhareka, që tani ndodhet në burg, pa dal në gjyq, qysh nga 28 nëntori i vitit 1975.
Ndërsa Gafurr Kabashi, arkëtar i Bashkisë së Suharekës, e kishin pushua nga puna dhe e kishin paditur si ballist, sepse i kishin gjetur libra në gjuhën shqipe duke thënë se janë nacionaliste.
Në Kosovë ishin dënuar edhe këngëtarët Idriz Bilshekaj dhe Bajram Bajriu që u dënuan me nga 2 muaj burg dhe iu janë hequr të drejtat civile.
Dënimet bëheshin gjithandej ku jetonin shqiptarët. Në Tetovë u dënuan: profesori i matematikës Abdullah Abedini, që i kishin shqiptua dënimin prej një viti burg më 1960 (në kohën e demonstratave në Kosovë). Edhe pse ka kalua një kohë e gjatë, profesori ende ndodhet i pa punë dhe se i kanë hequr të drejtën e punës. Të njëjtin fat e kishin pësua edhe Rexhep Nuredini, dhe mësuesi Bajram Hoti e që nuk janë të vetëm.
Profesor Adem Rukiqi, nga Vërhovca e Drenicës, ishte kapur në natën e Flamurit, më 1974, vetë i shtati. Të gjithë këta ndodheshin në hetuesi dhe nuk dihej se kur dot dilnin para gjyqit. Por, të gjithë familjaret që i kishin vizituar në burg thoshin se ata po i malltretonin shumë dhe ishin bërë ashtë e lëkur.
Në Kërçovë, ishte arrestuar Adem Kisha, nga Serbica, dhe dy shqiptarë të tjerë nga Cervoica[15].
Nga këto të dhëna që i prezantonte shtypi në mërgim, thuhej se kështu në Jugosllavi kishte me qind të burgosur shqiptar që mbaheshin në burgje me muaj e vite se gjoja ende nuk janë përfunduar hetimet. Qëllimi i krejt kësaj loje dihej, ngase për të përdor dhunën ndaj tyre ishte më lehtë kur shqiptaret ndodheshin në hetuesi. Bile shpesh ndodhte, kur familjaret as nuk njoftoheshin se në cilin qytet e burg po u mbanin ata. E dhuna ndaj tyre shtohej edhe më tepër.


Shtypi i huaj fillon të shkruaj për gjendjen në Kosovë


Në shkrimin “Shtypi i huaj ka filluar të shkruaj për gjendjen në Kosovë”, shkruan gjerësisht, sesi kohëve të fundit shtypi ndërkombëtar, e sidomos ai i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, po shkruan për dënimet e rrepta të Kosovarëve në Jugosllavi.
Po ashtu edhe shtypi francezë po i kushtonte rëndësi më të shprehur shqiptarëve në Kosovë. Gazeta “La Republique du Centre”, me 16 korrik, 1976, dhe “Le claireur du Gatinais et du Centre”, me 29 korrik, 1976, kishin botua një artikull të Lidhjes Kosovare për shtypjen e shqiptarëve në Jugosllavi.
Por, kohëve të fundit, shkruante gazeta, se e përkohshmja”LUnite” e tetorit, po ashtu edhe gazeta tjetër franceze “Le Republicain Lorrain”, më 2 nëntor, 1976, kishte botuar një letër të degës së Francës të organizatës së madhe “Amnesty International”, që dënonte gjendjen e rëndë e shtypëse të shqiptarëve në Jugosllavi.
“Grupi i Amnesty International” ka hapur një fushatë për të mbrojtur të burgosurit shqiptarë në Jugosllavi”- thotë letra. Pastaj, duke folur për kërkesat e shqiptarëve edhe për demonstratat e tyre, në letër theksohej : “ Këto demonstrata kanë qenë shtypur me egërsi. Shumë studentë dhe intelektualë kanë qenë kapë edhe janë dënua nga gjyqet e fshehta deri më 15 vjet burg”[16].


Telegram kryetarit të Francës nga mërgimtarët kosovar që jetonin në Francë


Shqiptarët që jetonin si mërgimtar, shfrytëzonin dhe angazhoheshin çdo herë dhe në çdo moment për të mirën e shqiptarëve që jetonin të robëruar në Jugosllavi. Një rast të tillë ata e kishin shfrytëzuar edhe me rastin e vizitës zyrtare që kryetari i Republikës Franceze, Zotëri Giscard D’Estaing, që e kishte bërë në Jugosllavi me datën 6 e 7 dhjetor, grupi i refugjatëve Kosovarë në Francë, më 1975 i kishte drejtuar këtë telegram;
“Vizita e Shkëlqesisë suaj në Beograd e intereson shumë grupin e 2 milion shqiptarë të Jugosllavisë, që vuajnë nën shtypjen e pakufishme të regjimit jugosllav. Grupet kombëtare të ndryshme të atij vendi iu është njohur e drejta që të kenë republikat e tyre autonome, përveç shqiptarëve. Këta trajtohen shumë keq se sa zezaket e kolonive të dikurshme. Shqiptarët formojnë minoritetin etnik më të shtypur në Evropë. Shpresojmë se Franca, që kërkon të mbaj në botë dritën e lirisë dhe të demokracisë, do të gjejë mënyrën tua theksojë drejtuesve të Beogradit gjendjen e vajtueshme të grupit etnik shqiptar dhe të kërkojë që këta të kenë republikën e tyre autonome. Ne shqiptarët e Kosovës, të emigruar në Francë, shpresojmë shumë në kurajën, në shpirtin e lirisë dhe në pamjet e gjera evropiane të Shkëlqesisë suaj”[17], mbyllin telegramin mërgimtarët kosovar me banim në Francë.


VAZHDON QËNDRESËN “QINDRESA SHQIPTARE” NË MËRGIM

Numri i 106 (1977) i “Qindresës Shqiptare”, ka të njëjtin format sikurse numrat e tjerë të saja. Ka gjithsej tri rubrika kryesore: Lajmet nga Shqipëria e robëruar, Lajmet e mërgimit dhe Jehona e shtypit. Zakonisht në rubrikën “Lajmet e mërgimit”, përfshihen ngjarjet që ndodhin në tokat shqiptare që kanë ngelur të okupuara në Jugosllavi.
Në këtë numër vëmendje më e madhe i kushtohet arrestimit të një bashkatdhetari tonë, por që jeton ne Turqi- Nijazi Sulçoglun që është arrestua në Jugosllavi në shkrimin “Nijazi Sulçoglun e futën në burg në Jugosllavi”. Gazeta shkruan se Bashkatdhetari i ynë, Nijazi Sulçoglun, sot gjendet i burgosur edhe i dënuam me 5 vjet burg të rëndë në Pejë të Kosovës.
Nijazi Sulçoglu ishte larguar nga Kosova shumë vjet më parë, në kohën e presioneve dhe të shtypjes jugosllave ndaj shqiptarëve. Dhe ishte vendosur me shtëpi në Ankara të Turqisë, atje kishte gjet një punë dhe merrej me shkrime. Disa nga shkrimet e tij ishin botua si libra por në shumicën e rasteve botonte edhe në shtypin e mërgatës. Megjithëse ishte rehatua në Turqi, malli për vendlindjen nuk e linte të qetë, dhe pas një kohe kishte vendosur që ti vizitoi familjarët e vet dhe prindërit që ishin të shtyrë në moshë. Në Pejë, policia serbe e ka arrestua dhe e ka dënua me pesë vite burg të rëndë.
Gazeta konstaton se nuk dihej arsyeja se me çfarë e akuzojnë udbashët, por duke e ditur qëndrimin e tyre ndaj shqiptarëve kudo që janë ata sigurisht kanë shpikë ndonjë shpifje kundër atdhetarit tonë, Njazi Sulçoglu, për ta dënua sa më lehtë[18]. Dhe nuk duhet çuditur se ky është fati i shqiptarëve në Kosovë dhe në trojet tjera shqiptare nën ish-Jugosllavi.

Shtypi i huaj për Kosovën


Presionet e shumta që ushtroheshin ndaj shqiptarëve në njërën anë dhe ndikimi i mërgatës tek vendet ku jetonin në anën tjetër kishte bërë që shumë gazeta të shteteve të huaj të shkruanin për Kosovën dhe çështjen e saj të pazgjidhur.
Në shkrimin “Jehona e shtypit”, thuhej se ndjekjet e papeshuara kundër shqiptarëve në Jugosllavi, me dënime të rrepta dhe tortura të tmerrshme, kanë përhap zemërim edhe kanë shkaktuar që të merret edhe shtypi ndërkombëtar me këtë çështje.[19]
Do të përmendja vetëm disa nga gazetat e huaja të cilat cek shkrimi i kanë kushtuar rëndësi kësaj çështjeje.
E përkohshmja britanike “EAST&WEST DIGEST, në numrin 3 të shkurtit, 1977, kishte botua një shkrim të plotë për ndjekjet dhe torturat kundër shqiptarëve që bënte pushteti jugosllav ndaj tyre. Për tortura dhe dhunë edhe më parë kishte shkrua edhe gazeta e përditshme e Parisit L’AURORE, më 2 të dhjetorit që kishte kalua (1976), sipas deklaratave të shkrimtarit jugosllav, Mirko Vidoviq[20], i cili kishte dal nga burgu i Jugosllavisë dhe kishte ikur për Francë.
Po ashtu gazeta kroate “Danica” që botohej në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe që përfaqësonte mendimin e mërgimtarëve shumicë kroate, në numrin 24 janarit, 1977, kishte shkrua një artikull të z. Vlado Glavash me titull “Dy popuj të ndryshëm- e njëjta rrugë historike”. Në këtë shkrim zotëri Glavashi bënte krahasimin e fatit të kombit Kroat me atë shqiptarë të Kosovës, pasi se që të dy popujt kanë vuajt nën të njëjtin sundim tiranik të shtetit Serbo-Jugosllav. Gazeta “Qindresa Shqiptare”, në vazhdim na prezanton disa pasuse që ka marr nga ajo , i ka përkthyer dhe i ka botuar.
“Ka rëndësi që të shkruhet sa më shumë në shtypin kroat për popullin, të cilit duhet t’i kushtojmë një vëmendje të veçantë. Armiqtë e tij të sotëm janë edhe armiqtë e kroatëve. Kur shfletojmë historinë e tyre, njeriut i duket sikur po lexon historinë kroate. Ky është populli shqiptar. Shqiptarët janë miqtë tanë, më të sinqertë në burgun “jugosllav” dhe ata i përkrahin kroatët. Mendoi se do te gaboheshim sikur të mos u mendofshim për fatin e popullit shqiptar. Jemi të lidhur me ta në të gjitha fushat dhe me fuqi të përbashkët do të shkatërrojmë të njëjtin armik. Vetë fati i bënë shqiptarët të jenë populli më i afërt i yni me të cilin na mund të qëndrojmë krah për krahë... Për pesëqind vjet shqiptarët kanë luftua kundër perandorisë Otomane, deri sa shpallën pavarësinë më 28 nëntor 1912. Mbas Luftës së Dytë Botërore të përgjakshme, Shqipëria u copëtua përsëri. Pesë milion shqiptar janë të ndarë; dy milion e gjysmë janë pashallëkun e Beogradit, në Serbin e sotshme, Malin e Zi dhe në Maqedoni”[21] shkruan gazeta “Danica”.
MË vonë gazeta kroate shkruan se politika serbe e mbas-luftës dhe terrori i Aleksandër Rankoviqit, në vitet 1955, 1956, 1957 e pastaj edhe në vitet 1964 e 1965, ishin shkaktare të vdekjeve e mase 65 mijë atdhetarëve shqiptar. Ndërsa shumë të tjerë i kanë detyrua të shpërngulën për në Turqi. Ky numër edhe sot e kësaj dite mbahet i fshehur. Sa janë ata që shtypën nëpër llogoret jugosllave. Edhe sot nuk iu dihet numri. Sa nga ata ikin dhe shkojnë për të punuar në Evropën Perëndimore. Edhe për këtë numër të shqiptarëve heshtet në Jugosllavi. Autori i shkrimit Vllado Gllavash citon të dhënat që i kishte sigurua nga mërgata shqiptare duke thënë se në perëndim ka mbi 200.000 mijë shqiptar[22].
Gazeta “Danica” shkruan se sa i shqetësuar dhe i trazuar është Beogradi nga shqiptarët, duket shumë mirë nga statistikat e popullsisë. Dhe në vazhdim na ofron të dhënat statistikore sipas regjistrimit të popullsisë të vitit 1948, ku paraqiten vetëm 750.431 shqiptarë, më 1953, numri i shqiptarëve është në rritje simbolike me 754.245 mijë shqiptarë, më 1961 kishte vetëm 914.733 dhe më 1971 numëronte 1. 310.000 shqiptarë. Por, autori i shkrimit konstaton se numri i shqiptarëve në Jugosllavi është mbi 2 milion e gjysmë banor. Shtrohet pyetja se kujt i shërben numri i falsifikuam dhe i rrem i popullsisë shqiptare, përveç Beogradit. Po ashtu shtron pyetjen se deri kur bota do të lexoi metodat “shpëtimtare” të Beogradit për mbajtjen e “bashkëjetesës paqësore”, deri kur do tu besoi bota fjalëve të serbëve për vëllazërim-bashkimin, kur nuk i lejon qytetarët e vet të quhen me emrin e tyre, po nuk qenë serbë dhe për Serbinë e Madhe. Shqiptarët janë shumë të vendosur[23], konstaton autori, dhe këtë e tregojnë çdo ditë, se nuk do të pushojnë deri sa të bashkohen tokat shqiptare dhe deri sa shqiptarët të çlirohen. Vërtet ardhmëria e tyre nuk është një kopsht me lule, mbase ata janë të rrethuar me armiq nga çdo anë, nga serbet në veri, maqedonët në lindje dhe grekët në jug. Shqiptarët e regjur do të kishin ditë me i përballua të gjitha këto vështirësi, po t’iu ishte mike qeveria e Tiranës. Enver Hoxha nuk dëgjon të çojë as gishtin për bashkatdhetarët e tij, të cilët ia dorëzoi Beogradit më 1945[24].
Dhe krejt në fund të shkrimit, gazeta e përshkruan se si u festua dita e Flamurit në Çikago të Amerikës, më 28 Nëntor 1976, dhe sjell në disa rreshta fjalën e Profesor Luan Gashit, sekretarit të Përgjithshëm të “Lidhjes Kosovare”, i cili iu drejtua Kroatëve: Miq Kroatë, ne jemi me ju në çdo pikëpamje, njashtu siç jeni edhe ju në këtë luftë të përgjakshme për liri, drejtësi dhe pavarësi kombëtare”[25], përfundon fjalën profesori i nderuar.
Edhe gazeta që botohej në Boston të Amerikës, “The Christian Science Monitor”, lajmëron me 9 shkurt 1977, se Banka Botërore, me qendër në Uashington, do ti japi Kosovës një hua prej 56 milion dollarësh.
Korrespodenti i kësaj gazete, zoti Eric Bourne, lajmëronte nga Beogradi se “ Pakica më e madhe dhe më e varfër e Jugosllavisë-afër një milion shqiptar në Krahinën e Kosovës, në Serbinë Jugore- do të fitoi nga Banka Botërore një hua për zhvillim prej 56 milion dollarësh”[26]
Huaja kryesisht ishte e dedikuar për përmirësimin e kanalizim dhe ujitje të 50 mijë hektarëve të tokës së Kosovës. Për modernizimin e e bujqësisë dhe të siguroi rezerva të ujit të pijshëm në shumë qytete të vogla shqiptare. Gazetari Eric Bourne, shkruan gjatë për këtë çështje duke thënë se numri i shqiptarëve në Kosovë është më shumë se katër me një në përpjesëtim me serbët, para-ardhësit e Beogradit. Natyrisht, ndihma që ka dhënë Beogradi, nuk mjaftonte për popullsinë shqiptare, e cila shtohej tri herë më shumë se mesatarja e jugosllave. Të ardhurat për njeri janë vetëm një e treta e mesatares jugosllave. Prodhimi për njeri është vetëm 500 dollar në vit ( një e katërta e mesatares jugosllave). Ky inferioritet i vazhdueshëm ekonomik dhe ndjeshmëria politike që e shoqëron, e shqetëson Jugosllavinë. Në këtë kuadër të dyfisht politik dhe ekonomik, huaja e Bankës Botërore, shkruan gazetari Bourne, merr një rëndësi të posaçme ; jugosllavët kanë pranua t’a venë në radhë të parë Kosovën në planin 1976-1980 dhe kjo hua e lidhur me këtë. Banka do të paguaj gjysmën e çmimit të projektit të kanalizimit dhe të ujitjes. Beogradi do të kompensoje të tjerat.[27]
Zoti Bourne thotë se ata që do të përfitojnë nga ky projekt do të jenë 35 mijë veta, shumica shqiptare, bujq që prodhojnë 80 mijë tonelata pemë e zarzavate në vit. Ky prodhim pastaj parashihet që të shtohej deri në një gjysmë milioni tonelata duke përfshirë edhe prodhime të reja drithi. Gazeta, njofton gjithashtu se qysh nga vitet 1960, Banka Botërore, me qendër në Uashington, është burimi më i madh i ndihmës ekonomike perëndimore për Jugosllavi. Deri më tani, Beogradi ka mundur të marri hua një miliard e 500 milion dollarë në një radhë kredish[28], që e kanë ndihmua Jugosllavinë në zhvillimin e energjisë, të përpunimit të lëndëve të para, të transportimit të komunikimit, etj.
Në fund të gazetës jepet edhe ky njoftim se numrin e “Qindresës Shqiptare”, për botim e kanë ndihmua ushtarët e Ballit Kombëtar në Ushtrinë Amerikane në Gjermani.


ORGANIZIMI I DEMONSTRATAVE ANTI JUGOSLLAVE NË SHTETET PERËNDIMORE


Në numrin 107, të gazetës “Qindresa Shqiptare”, 31 dhjetor 1977, në faqe 11, ishte edhe shkrimi për organizmin e demonstratave shqiptare në Uashington, që i kishte organizua “Lidhja Kosovare” kundër politikës jugosllave dhe vet kryetarit të saj –Josip Broz Titos.
Gazeta njoftonte se me 16 qershor të vitit 1977, në Uashington ishte organizua një demonstratë madhështore që kishte për qëllim sensibilizimin e të drejtave të shqiptarëve që jetonin në Jugosllavi dhe që me dekada kishin qenë të shtypur. Në tubimin e madh fjalën kryesore e kishte mbajtur Sekretari i Përgjithshëm i Lidhjes , Prof. Luan Gashi.
Vazhdimisht sipas shkrimit, në tubim kishin marr pjesë më tepër se 500 veta. Por ajo që binte në sy ishte se gati të gjithë demonstruesit ishin veshur me veshje kombëtare dhe barteshin flamuj kombëtar të Shqipërisë dhe të Amerikës, si dhe ishin shkruar dhe bartur mbi 50 tabela me parulla të ndryshme që kishin kërkesat që shqiptarët e Kosovës të jenë të lirë dhe të barabartë me popujt tjerë të Jugosllavisë. Demonstrata kishte filluar para Shtëpisë së Bardhë, ku u pranua një delegacion e cila e dorëzoi një memorandum të nënshkruar prej 500 vetave, që iu dërgua Presidentit Carter[29].
Vargu i demonstruesve pastaj ishte drejtua tek Kongresi Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku deputeti William Broomfild përshëndeti turmën e kosovarëve dhe brohoriti me ta. Përfaqësuesit e dy senatorëve shpjeguan se “Çështja e shqiptarëve të Jugosllavisë ishte vu si pjesë e lëndës që do të bisedohej në Beograd”[30]
Pas fjalimeve që mbajtën përfaqësuesit e senatorëve, fjalën e kishin marr edhe zotëri Hafëz Jusuf Azemi, Dr. Faton Gashi, z. Kadri Bajram Gashi, anëtarë të Komitetit Qendror të Lidhjes Kosovare, si dhe dy editorët e gazetës “Dielli”, që kishin shkua në zyrën e shtypit të Senatorit Dole, ku i kishte pritur z. Donald Lambro, i cili u bëri një intervistë të gjatë në emër të agjencisë së madhe të lajmeve amerikane- UNITED PRESS INTERNATIONAL.
Po ashtu po nga këto demonstrata, Dr. Tako Baçaj u dorëzoi dy senatorëve të Virginia-s, zz. Byrd dhe Scott, shkresat me qëllimet dhe ankimet e shqiptarëve.
Sipas shënimeve, demonstrata kishte përfundua mirë dhe në botën demokratike kishte përcjell mesazhin se, ka një Kosovë që qon zërin me fuqi Shqipërie dhe se Kosova e Çamëria të shkëputura nga kombi, janë në Evropë, dhe si të tilla nuk munden të qëndrojnë më si të tilla, si një vend të humbur në Afrikë[31]. Demonstrata e Uashingtonit, gati qe, edhe kushtrimi i parë që i jepej bashkësisë ndërkombëtare.


Organizohen demonstrata të tjera në Uashington


Në bazë të shkrimeve që na i ofron shtypi që botohej nga mërgimtarët tanë, del se vitet e shtatëdhjeta e këndej ishin të mbushura me plotë manifestime të ndryshme që kishte organizua mërgata shqiptare.
Në numrin e 108, me 30 prill 1978, të gazetës “Qindresa Shqiptare”, thuhej se shqiptarët e kroatët e Shteteve të Bashkuara të Amerikës ishin mbledhur në Uashington, më 6 mars të vitit 1978, dhe kishin organizua një demonstratë madhështore kundër Mareshalit Tito të Jugosllavisë, i cili kishte ardhur në këtë qytet për një vizitë zyrtare.
Ata, demonstruesit kishin brohoritur se diktatura tiranike e Jugosllavisë është armiku i përbashkët i shqiptarëve dhe i kroatëve, prandaj këta dy popuj janë të bashkuar po në këtë luftë për mbrojtjen e të drejtave të tyre. Kështu, Lidhja Kosovare në Amerikë ishte marr vesh me Organizatën e Kroatëve për me bë bashkë një demonstratë më 6 mars, për të kërkua të drejtat njerëzore, për tu ndërpre terrori, torturat dhe ndjekjet dhe për të ngulë këmbë që të lirohen të burgosurit politik që po mbushnin burgjet e Jugosllavisë dhe që t’iu njihej shqiptarëve të Kosovës një autonomi efektive. Të gjitha këto kërkesa bëheshin sepse regjimi i Jugosllavisë nuk ka veprua kurrë sipas Kushtetutës së vet për sa i përket barazisë së të drejtave të kombeve që përbëjnë shtetin mozaik jugosllav të ashtuquajtur “federal”[32].
Duhet cekur se në këtë demonstratë kishin marr pjesë mbi 2.000 veta shqiptar e kroat, që kishin ardhur nga vendet e ndryshme të SHBA-ve dhe nga vende tjera. Demonstrata ishte organizua në Lafayette Park para Shtëpisë së Bardhë, dhe demonstruesit në duar mbanin flamuj shqiptarë, kroatë dhe të Amerikës. Në marshin e tyre u dëgjonin duke u kënduar himnet e tri shteteve, dhe këngë të ndryshme kombëtare, persona të caktuar mbanin parulla të ndryshme në duar. Tubimi kishte fillua në ora 10, para dite dhe kishte përfunduar diku vonë në orët e pasdites. Duke fillua nga Shtëpia e Bardhë dhe duke përfunduar para Pallatit të Kongresit Amerikan, ku në pritje iu kishin dal shumë deputet e senator.
Shtypi amerikan, demonstratave shqiptare e kroate i kishte kushtua rëndësi të madhe. Nga të pranishmit gazetarët e ndryshëm morën shumë intervista nga të pranishmit. Në emër të kroatëve kishte folur z. Janko Skrbin si dhe në emër të “Lidhjes Kosovare” prof. Luan Gashi.
Në ora një ( 1 ), pas dreke u mbajt një Konferencë shtypi e përbashkët, në të cilën kishin folur : Prof. Luan Gashi, zotëri Hafëz Jusuf Azemi, , z. Abdyl Henci, Dr. Faton Gashi, Dr. Nihat Bakalli, z. Ajet Rushiti, z. Kadri Bajrami, Z. Mustafa Henci, z. Shaqir Salihu dhe z. Skender Gashi.
Ndërsa pas dreke, Profesor Luan Gashi, ishte ftuar në zyrën e Senatit Amerikan nga gazetari i njohur Donald Lambro (fis shqiptari), i cili kishte bë një intervistë në emër të agjencisë së madhe amerikane të lajmeve United Press International. Po atë ditë agjencioni e kishte shpërndarë si një lajm të veçant të ditës.
Po ashtu, po atë ditë edhe dr. Tako Baçaj kishte dhënë një intervistë për televizionin Amerikan NBC dhe kishte prezantuar në detaje jetën e vështirë dhe të robëruar të shqiptarëve në Jugosllavi.
Edhe gazeta “The Washington Star”, kishte botua një fotografi me një grup kosovarësh me plisa të bardhë, që mbanin një pankartë, ku ishte e vizatuar një dorë e përgjakur, me këtë shkrim : “ Tito, deri kur duart e tua të përgjakura do të mbysin shqiptarë të pafajshëm”.[33]


Shtypi amerikan lajmronte për demonstrata e shqiptarëve dhe kroatëve


Agjensioni amerikan i lajmeve United Press International, lajmëronte opinionin e gjerë amerikan se një grumbull i madh shqiptarësh të Amerikës protestoi ditën e hënë kundër Presidentit Josip Broz Titos, i cili kishte ardhur në Shtetet e Bashkuara për një vizitë tri ditësh. Ata e kishin paditur Titon se po e përdor keq pakicën shqiptare në Jugosllavi[34].
Gazeta njofton se udhëheqësit e demonstratës, në krye me profesor Luan Gashin kanë organizua një konferencë për shtyp, ku kanë njoftuar arsyen e mbajtjes së demonstratave. Profesori para gazetarëve kishte thënë se ne kemi ardhur këtu për të protestua kundër vizitës së Titos në SHBA, ngase profesori Gashi jep mësim në Shkencat Politike në Queen’s Colleqe të New Yorkut, dhe duke i ditur parimet e demokracisë kishte paditur Titon se u ka mohua të drejtat e statutit më shumë se dy milion e gjysmë shqiptarëve në Jugosllavi.
Agjensioni lajmëron se mbledhja i kishte dërgua telegrame Presidentit Carter si dhe anëtarëve të Komisionit të Senatit për Marrëdhënie me Jashtë dhe atyre të Komisionit të Dhomës së Deputetëve për Marrëdhënie Ndërkombëtare, për të protestua kundër vizitës së Titos dhe për të padit presidentin jugosllav se përpiqet që të zhdukë krejt nga ky vend i Ballkanit tërë qenien kombëtare shqiptare.
Po ashtu demonstruesit gjatë defilimit të tyre kishin shpërndarë një deklaratë ku thuhej se që nga viti 1944, Jugosllavia kishte ndjekur një politik, e cila kishte për qëllim çrrënjosjen e krejt shqiptarëve nga tokat e tyre të lindjes[35].

[martini1984]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (III)
E Shtune, 26-03-2011, 07:59pm (GMT)


TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (III)



Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

sabile_basha@hotmail.com



Që nga viti 1973 e deri më 1976 ( në numrat 101 102 dhe në 103), në gazetën “Qindresa Shqiptare” nuk ka asnjë shkrim për Kosovën. Me gjasë, në Kosovë është periudha më e qetë politike, dhe me një farë mënyre kishte fillua një dekadë e re pak më relaksuese për shqiptarët.
Më botimin e numrit të 104 të “Qindresës Shqiptare”, kishte fillua përsëri një informim më i shtuar i opinionit ndërkombëtar për shqiptarët e Kosovës. Bile, në faqet e para të saj, gazeta hapet me shkrimin “Shtypja qe po u bëhet shqiptarëve në Jugosllavi po kapërcen çdo kufi”, dhe pas kësaj vije rubrika që tërësisht i kushtohet ngjarjeve në Kosovë e quajtur “Lajme nga Kosova e robëruar”.


Shtypja e vazhduar ndaj kosovarëve në Jugosllavi po kapërcen çdo kufi


Në numrin 104, të “Qindresës Shqiptare”, në dy faqe tekst të saj, jepen të dhëna shumë interesante për dhunën, arrestimet dhe presionin e vazhdueshëm që po bëhej ndaj shqiptarëve në Jugosllavi.
Në shkrimin “Shtypja që po iu bëhet kosovarëve në Jugosllavi po kapërcen çdo kufi” thuhej se nuk po kalon muaj, nganjëherë nuk po kalojnë javë, pa pasur në Jugosllavi dënime shqiptarësh. Në vazhdim të shkrimit, thuhej se edhe më herët gazeta kishte botuar dënimet e mëparshme që janë shqiptua ndaj shqiptarëve që kanë shkua deri më 9 ose 12 vjet burgim të rëndë për ndonjë demonstratë të thjesht studentësh, nga ato që në botën e lirë, nuk i trazon askush. Duke u bazuar në të dhënat që i jep shtypi jugosllav por edhe ai i huaj, që i kishte siguruar gazeta nga korrespodentët e vet, informohet opinioni se tani në Jugosllavi po dënohet një grup shqiptarësh prej 19 vetash në gjyqin famëkeq të Prishtinës. Sipas vendimit që ishte marr me gjasë me 7 shkurt, mbasi botohej prej shtypit të datës 8 të ati muaji[1]. Emrat e të dënuarve, thuhej në shkrim se, gazeta do i japi në lajmet e fundit të këtij Buletini. Midis tyre figuron edhe njëherë emri i shkrimtarit Adem Demaçi, i cili u dënua përsëri me 15vjet burgim, mbasi njëherë kishte kryer, vitin që shkoi dënimin e mëparshëm prej 12 vjetësh. Ndërsa, tani së voni, një lajm i ri vije nga Beogradi se janë dënuar edhe dy student të tjerë të Universitetit të Prishtinës, Arif Jetullahu, me 12 vjet burg dhe Abdullah Fazlija, me 6 vjet burg të rëndë[2], thuhej në vazhdim të shkrimit.
Dhe si gjithmonë, të gjithë këta të dënuar politik paditën, për veprimtari irredentiste që kërcënon gjoja se integrimin e shtetit jugosllav. Kjo paditje e rreme përdorët vazhdimisht kundër shqiptarëve gjithsaherë që këta kërkojnë barazi të drejtash me kombësitë e tjera të shtetit federal jugosllav; domethënë gjithsaherë që ngrehin zërin për të mos mbetur vazhdimisht nën sundimin e serbëve, maqedonasve e malazezëve.
Gazeta konstaton se ky qëndrim jugosllav kundër shqiptarëve nuk është i sotshëm. Kjo urrejtje është vijimi i politikës së vjetër- politikë shtypjeje dhe shfarosjeje kundër popullsisë shqiptare-që ka ndjekur vazhdimisht Beogradi, si në regjimin e tanishëm që nuk ndryshon nga ai i mëparshmi.
Siç dihej, Kosova i ishte dorëzuar Serbisë e Malit të Zi prej Konferencës së Londrës, më 1913[3]. Edhe atëherë e tërë krahina banohej prej shqiptarësh më shumë se 95%. Regjimi mbretëror jugosllavë nuk i njohu asnjë të drejtë popullsisë shqiptare, e cila ishte e dënuar të zhdukej me anën e shfarosjes dhe të kolonizimit brutal.
Shqiptarët as në regjimin e ri të ashtuquajtur socialist kishin vazhduar me traditën e vjetër. Megjithëse popullsia shqiptare në Jugosllavi ishte tri herë më e madhe në numër se popullsia malazeze dhe më e madhe se popullsia maqedonase, nuk iu dha kurrë e drejta të përbënte një republikë autonome si kombësitë e tjera të shtetit federal jugosllav. Nuk iu njoh kurrë barazia e të drejtave me popujt e tjerë të Jugosllavisë. Dhe kur shqiptarët kërkonin në mënyrë paqësore këtë barazi të drejtash, paditshin si armiq të rendit publik, si reaksionar dhe si komplotist kundër shtetit. I tërë drejtimi ekonomik, administrativ dhe policor i truallit të shqiptarëve ndodhej në duart e serbëve, të maqedonasve dhe të malazezëve, të cilët ishin mësuar me kohë ti shtypnin shqiptarët si robër.
Ishte e nevojshme dhe duhej patjetër që kjo padrejtësi e shëmtuar, e cila ngjante mu në qendër të Evropës[4], të merrte fund njëherë e përgjithmonë, propozonte mërgata shqiptare. Duhet që autoritetet jugosllave ti lirojnë nga burgjet me mijëra kosovarë që ndodhen brenda dhe t’iu njohin shqiptarëve të drejtën e administrimit të vendit të tyre si republikë autonome, në pajtim me kushtetutën e shtetit jugosllav. Përndryshe, pretendimet e regjimit jugosllav që ngrihen sot në botë si mbrojtës të lirëve shoqërore dhe kombëtare, nuk do të gënjejnë më hiç njeri[5] thuhej në shkrimin e gazetës.


Lajmet nga Kosova e robëruar


Në gazetë njoftohemi nëpër mes shkrimit “ Organizata “Amnesty International”, kujdeset për të burgosurit shqiptarë në Jugosllavi”, në mesin e të cilit shkrim thuhej se Organizata e madhe ndërkombëtare “Amnesty International”, e cila ka për qëllim të mbrojë të Drejtat e Njeriut kundër çdo shtypjeje të ndonjë regjimi politik (qoftë i së djathtës ose i së majtës), kishte marr për sipër që të kujdesej për të burgosurit politik shqiptarë në Jugosllavi, të cilët po shtypeshin dhe po ndiqeshin pa pushim dhe pa mëshirë në atë vend[6].
Dhe konstatohet se edhe më tej shtypja dhe diskriminimi i shqiptarëve nga pushteti jugosllav, ishte një nga plagët më të shëmtuara që ndodhte në zemër të Evropës.


Burgosen dhe dënohen 19 (nëntëmbëdhjetë ) shqiptar në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë


Në shkrimin “Nëntëmbëdhjetë shqiptar janë dënuar me 5 deri më 15 vjet burg të rëndë në Kosovë”, thuhej se shtypi jugosllav edhe një pjesë e shtypit ndërkombëtar kishin informua se 19 shqiptar janë dënua me 5 deri më 15 vjet burg të rëndë nga Gjykata e Qarkut në Prishtinë, më 7 shkurt që kaloi (1975). Të gjithë këta ishin paditur se gjoja po vepronin si irredentist në dëm të shtetit jugosllav. Gjatë procedurës doli se nuk kishin asgjë konkrete organet e ndjekjes kundër tyre. Mërgata shqiptare kishte ardhur në përfundim se çdo gjë ndaj këtij grupi të dënuarish ishte e montuar nga policia sekrete e shtetit.
Në gazetë jepen të gjithë emrat e të dënuarve si;
1. Adem Demaqi, shkrimtar, 40 vjeç u dënua me 15 vjet burg të rëndë
2. Skender Kastrati, 29 vjeç, u dënua me 12 vjet burg të rëndë
3. Hasan Dërmaku, 32 vjeç me 10 vjet burg të rëndë
4. Rexhep Mala, 25 vjeç, me 9 vjet burg të rëndë
5. Xhavit Dërmaku, 27 vjeç, me 9 vjet burg të rëndë
6. Nazmi Shurdhani, mësues, 27 vjeç, me 8 vjet burg të rëndë
7. Irfan Shaqiri, profesor, 30 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
8. Hetem Bajrami, mësues, 30 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
9. Osman Dumoshi, 30 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
10. Ilaz Pireva, 31 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
11. Fatmir Salihu (Spahiu) 24 vjeç, me 6 vjet burg të rëndë
12. Sherif Masurica, 25 vjeç, me 7 vjet burg të rëndë
13. Isa Kastrati, 29 vjeç, profesor, me 6 vjet burg
14. Zijadin Spahiu, 24 vjeç, me 6 vjet burg të rëndë
15. Ahmet Hoti, 29 vjeç, me 6 vjet burg të rëndë
16. Selatin Novosella, 31 vjeç, me 5 vjet burg të rëndë
17. Hilmi Ramadani, student, 23 vjeç, me 5 vjet burg të rëndë
18. Njazi Korça, student, me 6 vjet burg të rëndë
19. Sami Dërmaku, student, me 6 vjet burg të rëndë[7]


Mërgata shqiptare proteston


Sipas njoftimeve që i sjell gazeta në shkrimin “Shqiptarët përjashta protestojnë”, thuhej në vazhdim të shkrimit se Komiteti Kombëtar Demokrat “Shqipnija e Lirë” dhe Lidhja Kosovare, që përfaqësojnë shqiptarët në mërgim, kanë protestuar rreptë kundër shtypjes së pamëshirshme, prej së cilës vuajnë bashkatdhetarët e tyre në Jugosllavi, dhe kundër gjyqit famëkeq të Prishtinës, që iu shqiptoi dënime të rënda nëntëmbëdhjetë vetave të pafajshëm. E tani, bota duhet të zemërohet dhe të fyhej nga këto gjyqe të rrejshme që herë pas here me qëllim që t’ia bëjnë jetën edhe më të vështirë shqiptarëve.
Të gjithë shqiptarët që ndodhën në botën e lirë kërkojnë me një zë dhe i thërrasin ndërgjegjes së botës së lirë që të ndërhyjë pranë Qeverisë së Beogradit[8] për të mirën e këtyre shqiptarëve që në mënyrë sistematike po shtypen dhe nuk mund të ngrehinë zërin dhe të tregojnë për hallet e tyre, thuhej në protestë.


“QINDRESA SHQIPTARE” NR. 105, PARIS 1976


SERBI RRËFEN PËR TORTURAT E POLICISË QË IU BËHEN SHQIPTARËVE NË BURGJET JUGOSLLAVE


Rubrikës “Lajme nga Kosova në robëri”, i prinë shkrimi “Një jugosllav i dalë nga burgu tregon torturat mizore që policia jugosllave iu bënë të burgosurve shqiptar”, thuhej se në titullin “Një kundërshtar jugosllav fletë”, e përditshmja franceze “L’Aurore” boton, më 2 dhjetor 1976, një intervistë të bërë me z. Mirko Vidoviqit, shkrimtar jugosllav, nga gazetari francez Georges Daudon.
Zotëri Mirko Vidoviq, kishte qenë një ish i burgosur politik që kishte dal nga burgjet e Jugosllavisë ose siç shkruan gazetari francez, “nga kthetrat e policisë jugosllave”. Ai, kishte mbërritur në Francë dhe ishte vendosur në një nga lagjet e jashtme të qytetit Lion. Ai kishte tregua se çka kishte hequr në burgjet Jugosllavisë duke shtuar se “ jetonim në kushte të Gulakut, veçse neve na mungonte dimër i i Siberisë”[9]
Shkrimtari Mirko Vidoviq përmend emrat e disa intelektualëve kroat dhe shqiptarë që ka njohur nëpër burgje. Ai flet për torturat mizore që UDB-eja iu bënte të burgosurve, sidomos kroatëve e shqiptarëve. “Shqiptarët në Jugosllavi, janë një milion e pesëqind mijë frymë, thotë ai, domethënë tri herë sa popullsia e Republikës Federale e Malit të Zi.
Mirëpo Zotëri Mirko Vidoviqi ka qenë mbajtur disa kohë në burgun e Mitrovicës së Sremit, në Kosovë[10] dhe ai sipas të dhënave ishte njohës i mirë i situatës në atë burg. Ai shtonte se në këtë burg për herë të parë kishte takuar patriot shqiptarë dhe ndaj tyre shprehet se ka një respekt dhe shfaqte një nderim më të thellë për kurajën dhe flijimin që ata burra po tregonin me prova për popullin e tyre. Në natën e 18 shkurtit dhe në ditën e 19 shkurtit të vitit 1974, dëgjuam thotë ai, ulërimat rrëqethëse të patriotëve shqiptar që i torturonte policia (UDB). Dy prej tyre, Rifat Fanol dhe Nysret Bihorac u çmendën po atë ditë nga torturat. Midis shqiptarëve, Mirko Vidoviq kishte takuar edhe shkrimtarin Adem Demaçin, dënuar me tridhjetë vjet burg.
Mandej gazeta L’Aurore, vazhdon; “për këto tmerre, për këto tortura, Mirko Vidoviq nuk dëshironte të flas... Ai vetëm kërkon ti shpall botës këtë amanet; “Patriotët shqiptar dhe kroat që kam takuar në burg, duan që opinioni i përbotshëm ta dijë se ata luftojnë për të drejtat themelore të popujve të tyre. Ata duan që popujt e tyre të jenë zotë dhe të vendosin vet për fatin e tyre. Ata nuk duan të vrasin veten në shenjë protestimi, siç bëri poeti kroat Vladimir Lazor, më 1949. Kur pushteti djeg librat, deri në gramatikën kroate për shembull, kur kundërshtarët torturohen në atë mënyrë prej UDB-es, na imponohet detyra që të dëshmojmë. Kjo është një detyrë kundrejt kombit sikurse kundrejt gjithë njerëzve që kërkojnë lirinë[11].

Dënimet në Trepçë


Sipas gazetës, në një shkrim tjetër po të këtij numri (105), “Dënime në Trepçë”, thuhej se vuajtjet dhe padrejtësitë ndaj vëllezërve tan nuk kanë të ndalur dhe vazhdojnë ndaj shqiptarëve në Kosovë.
Në Minierën e Trepçës shumica dërmuese e punëtorëve ishin shqiptarë. Nuk mjaftonte që kjo minierë shfrytëzohej, duke pasur parasysh vetëm nxjerrjen e mineraleve dhe duke mos marr parasysh prishjen e natyrës rreth e përqark, as përmirësimin e jetës së fshatarëve; nuk mjaftonte as pasuria e kësaj miniere që shkonte nëpër bankat e Beogradit dhe asnjë pjesë e saj nuk shpenzohej për zhvillimin e Kosovës; por kushtet në të cilën punëtorët kosovarë ishin të detyruar të punonin, ishin fortë të këqija dhe shpesh bëheshin të padurueshme. Brenda në minierë ka pasur shumë aksione. Punëtorët ishin sëmur e atyre drejtoria u ka paguar vetëm gjysmë rroge. Përveç kësaj sjellja e përgjegjësve të minierës, shumica e të cilëve ishin serbë e malazezë, ndaj punëtorëve shqiptar, ishte shumë e ashpër. Ata i kishin ndëshkua shqiptarët shpesh e pa arsye dhe drejtoria kishte heshtur. Pastaj, rroga e punëtorëve shqiptar ishte shumë më e vogël se sa ajo e punëtorëve serbë e malazezë.
Kjo është edhe arsyeja që punëtorët shqiptar i kishin lënë punët dhe kishin fillua grevën e cila ishte bërë pas degradimit të Veli Devës dhe mbas caktimit të tij si drejtor i minierës së Trepçës, kah mesi i vitit që kishte shkua[12].
Natyrisht, si gjithmonë autoritetet qeveritare jugosllave e kishin shtypur pa mëshirë grevën. Minatorët ishin dënuar nga një gjykatore e fshehtë më shumë se 60 veta me burgime gjithë faresh. Me gjithë këto masa të qeverisë, pakënaqësia ishte shtuar tek punëtorët shqiptar. Ata tani e thonë haptas se Beogradi ka emërua me qëllim një shqiptar si drejtor të minierës së Trepçës, kështu që të thuhet në popull se shqiptarët po i dënon vet shqiptari[13], thuhej në shkrim.


Shqiptohen shumë dënime të tjera për shqiptarët


Në vazhdim të gazetës, në shkrimin “Dënime të tjera...”, në të cilin ceket se në anën tjetër qeveria e Beogradit edhe më tej vazhdon ti shtypi shqiptarët me anë burgosjesh edhe dënimesh të padrejtë edhe të paligjshme.
Kështu, Muharrem Elshani ishte dënuar me 21 muaj burg të rëndë dhe njëkohësisht i kishin hequr të drejtën e punës, sepse kishte lexuar “Lahutën e Malcisë” të Atë Gjergj Fishtës.
Profesor Teki Dervishi, shkrimtar nga Gjakova, ishte arrestua dhe dergjet në burg tash nëntë muaj dhe ende nuk ka dal para gjyqit. Më 1965, Teki Dervishin, Beogradi e pat dënua me 5 vjet burg dhe ai pat dal nga burgu më 1970[14].
Pastaj gazeta cek se po ashtu është arrestuar edhe mësuesi Dervish Shala, nga Suhareka, që tani ndodhet në burg, pa dal në gjyq, qysh nga 28 nëntori i vitit 1975.
Ndërsa Gafurr Kabashi, arkëtar i Bashkisë së Suharekës, e kishin pushua nga puna dhe e kishin paditur si ballist, sepse i kishin gjetur libra në gjuhën shqipe duke thënë se janë nacionaliste.
Në Kosovë ishin dënuar edhe këngëtarët Idriz Bilshekaj dhe Bajram Bajriu që u dënuan me nga 2 muaj burg dhe iu janë hequr të drejtat civile.
Dënimet bëheshin gjithandej ku jetonin shqiptarët. Në Tetovë u dënuan: profesori i matematikës Abdullah Abedini, që i kishin shqiptua dënimin prej një viti burg më 1960 (në kohën e demonstratave në Kosovë). Edhe pse ka kalua një kohë e gjatë, profesori ende ndodhet i pa punë dhe se i kanë hequr të drejtën e punës. Të njëjtin fat e kishin pësua edhe Rexhep Nuredini, dhe mësuesi Bajram Hoti e që nuk janë të vetëm.
Profesor Adem Rukiqi, nga Vërhovca e Drenicës, ishte kapur në natën e Flamurit, më 1974, vetë i shtati. Të gjithë këta ndodheshin në hetuesi dhe nuk dihej se kur dot dilnin para gjyqit. Por, të gjithë familjaret që i kishin vizituar në burg thoshin se ata po i malltretonin shumë dhe ishin bërë ashtë e lëkur.
Në Kërçovë, ishte arrestuar Adem Kisha, nga Serbica, dhe dy shqiptarë të tjerë nga Cervoica[15].
Nga këto të dhëna që i prezantonte shtypi në mërgim, thuhej se kështu në Jugosllavi kishte me qind të burgosur shqiptar që mbaheshin në burgje me muaj e vite se gjoja ende nuk janë përfunduar hetimet. Qëllimi i krejt kësaj loje dihej, ngase për të përdor dhunën ndaj tyre ishte më lehtë kur shqiptaret ndodheshin në hetuesi. Bile shpesh ndodhte, kur familjaret as nuk njoftoheshin se në cilin qytet e burg po u mbanin ata. E dhuna ndaj tyre shtohej edhe më tepër.


Shtypi i huaj fillon të shkruaj për gjendjen në Kosovë


Në shkrimin “Shtypi i huaj ka filluar të shkruaj për gjendjen në Kosovë”, shkruan gjerësisht, sesi kohëve të fundit shtypi ndërkombëtar, e sidomos ai i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, po shkruan për dënimet e rrepta të Kosovarëve në Jugosllavi.
Po ashtu edhe shtypi francezë po i kushtonte rëndësi më të shprehur shqiptarëve në Kosovë. Gazeta “La Republique du Centre”, me 16 korrik, 1976, dhe “Le claireur du Gatinais et du Centre”, me 29 korrik, 1976, kishin botua një artikull të Lidhjes Kosovare për shtypjen e shqiptarëve në Jugosllavi.
Por, kohëve të fundit, shkruante gazeta, se e përkohshmja”LUnite” e tetorit, po ashtu edhe gazeta tjetër franceze “Le Republicain Lorrain”, më 2 nëntor, 1976, kishte botuar një letër të degës së Francës të organizatës së madhe “Amnesty International”, që dënonte gjendjen e rëndë e shtypëse të shqiptarëve në Jugosllavi.
“Grupi i Amnesty International” ka hapur një fushatë për të mbrojtur të burgosurit shqiptarë në Jugosllavi”- thotë letra. Pastaj, duke folur për kërkesat e shqiptarëve edhe për demonstratat e tyre, në letër theksohej : “ Këto demonstrata kanë qenë shtypur me egërsi. Shumë studentë dhe intelektualë kanë qenë kapë edhe janë dënua nga gjyqet e fshehta deri më 15 vjet burg”[16].


Telegram kryetarit të Francës nga mërgimtarët kosovar që jetonin në Francë


Shqiptarët që jetonin si mërgimtar, shfrytëzonin dhe angazhoheshin çdo herë dhe në çdo moment për të mirën e shqiptarëve që jetonin të robëruar në Jugosllavi. Një rast të tillë ata e kishin shfrytëzuar edhe me rastin e vizitës zyrtare që kryetari i Republikës Franceze, Zotëri Giscard D’Estaing, që e kishte bërë në Jugosllavi me datën 6 e 7 dhjetor, grupi i refugjatëve Kosovarë në Francë, më 1975 i kishte drejtuar këtë telegram;
“Vizita e Shkëlqesisë suaj në Beograd e intereson shumë grupin e 2 milion shqiptarë të Jugosllavisë, që vuajnë nën shtypjen e pakufishme të regjimit jugosllav. Grupet kombëtare të ndryshme të atij vendi iu është njohur e drejta që të kenë republikat e tyre autonome, përveç shqiptarëve. Këta trajtohen shumë keq se sa zezaket e kolonive të dikurshme. Shqiptarët formojnë minoritetin etnik më të shtypur në Evropë. Shpresojmë se Franca, që kërkon të mbaj në botë dritën e lirisë dhe të demokracisë, do të gjejë mënyrën tua theksojë drejtuesve të Beogradit gjendjen e vajtueshme të grupit etnik shqiptar dhe të kërkojë që këta të kenë republikën e tyre autonome. Ne shqiptarët e Kosovës, të emigruar në Francë, shpresojmë shumë në kurajën, në shpirtin e lirisë dhe në pamjet e gjera evropiane të Shkëlqesisë suaj”[17], mbyllin telegramin mërgimtarët kosovar me banim në Francë.


VAZHDON QËNDRESËN “QINDRESA SHQIPTARE” NË MËRGIM

Numri i 106 (1977) i “Qindresës Shqiptare”, ka të njëjtin format sikurse numrat e tjerë të saja. Ka gjithsej tri rubrika kryesore: Lajmet nga Shqipëria e robëruar, Lajmet e mërgimit dhe Jehona e shtypit. Zakonisht në rubrikën “Lajmet e mërgimit”, përfshihen ngjarjet që ndodhin në tokat shqiptare që kanë ngelur të okupuara në Jugosllavi.
Në këtë numër vëmendje më e madhe i kushtohet arrestimit të një bashkatdhetari tonë, por që jeton ne Turqi- Nijazi Sulçoglun që është arrestua në Jugosllavi në shkrimin “Nijazi Sulçoglun e futën në burg në Jugosllavi”. Gazeta shkruan se Bashkatdhetari i ynë, Nijazi Sulçoglun, sot gjendet i burgosur edhe i dënuam me 5 vjet burg të rëndë në Pejë të Kosovës.
Nijazi Sulçoglu ishte larguar nga Kosova shumë vjet më parë, në kohën e presioneve dhe të shtypjes jugosllave ndaj shqiptarëve. Dhe ishte vendosur me shtëpi në Ankara të Turqisë, atje kishte gjet një punë dhe merrej me shkrime. Disa nga shkrimet e tij ishin botua si libra por në shumicën e rasteve botonte edhe në shtypin e mërgatës. Megjithëse ishte rehatua në Turqi, malli për vendlindjen nuk e linte të qetë, dhe pas një kohe kishte vendosur që ti vizitoi familjarët e vet dhe prindërit që ishin të shtyrë në moshë. Në Pejë, policia serbe e ka arrestua dhe e ka dënua me pesë vite burg të rëndë.
Gazeta konstaton se nuk dihej arsyeja se me çfarë e akuzojnë udbashët, por duke e ditur qëndrimin e tyre ndaj shqiptarëve kudo që janë ata sigurisht kanë shpikë ndonjë shpifje kundër atdhetarit tonë, Njazi Sulçoglu, për ta dënua sa më lehtë[18]. Dhe nuk duhet çuditur se ky është fati i shqiptarëve në Kosovë dhe në trojet tjera shqiptare nën ish-Jugosllavi.

Shtypi i huaj për Kosovën


Presionet e shumta që ushtroheshin ndaj shqiptarëve në njërën anë dhe ndikimi i mërgatës tek vendet ku jetonin në anën tjetër kishte bërë që shumë gazeta të shteteve të huaj të shkruanin për Kosovën dhe çështjen e saj të pazgjidhur.
Në shkrimin “Jehona e shtypit”, thuhej se ndjekjet e papeshuara kundër shqiptarëve në Jugosllavi, me dënime të rrepta dhe tortura të tmerrshme, kanë përhap zemërim edhe kanë shkaktuar që të merret edhe shtypi ndërkombëtar me këtë çështje.[19]
Do të përmendja vetëm disa nga gazetat e huaja të cilat cek shkrimi i kanë kushtuar rëndësi kësaj çështjeje.
E përkohshmja britanike “EAST&WEST DIGEST, në numrin 3 të shkurtit, 1977, kishte botua një shkrim të plotë për ndjekjet dhe torturat kundër shqiptarëve që bënte pushteti jugosllav ndaj tyre. Për tortura dhe dhunë edhe më parë kishte shkrua edhe gazeta e përditshme e Parisit L’AURORE, më 2 të dhjetorit që kishte kalua (1976), sipas deklaratave të shkrimtarit jugosllav, Mirko Vidoviq[20], i cili kishte dal nga burgu i Jugosllavisë dhe kishte ikur për Francë.
Po ashtu gazeta kroate “Danica” që botohej në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe që përfaqësonte mendimin e mërgimtarëve shumicë kroate, në numrin 24 janarit, 1977, kishte shkrua një artikull të z. Vlado Glavash me titull “Dy popuj të ndryshëm- e njëjta rrugë historike”. Në këtë shkrim zotëri Glavashi bënte krahasimin e fatit të kombit Kroat me atë shqiptarë të Kosovës, pasi se që të dy popujt kanë vuajt nën të njëjtin sundim tiranik të shtetit Serbo-Jugosllav. Gazeta “Qindresa Shqiptare”, në vazhdim na prezanton disa pasuse që ka marr nga ajo , i ka përkthyer dhe i ka botuar.
“Ka rëndësi që të shkruhet sa më shumë në shtypin kroat për popullin, të cilit duhet t’i kushtojmë një vëmendje të veçantë. Armiqtë e tij të sotëm janë edhe armiqtë e kroatëve. Kur shfletojmë historinë e tyre, njeriut i duket sikur po lexon historinë kroate. Ky është populli shqiptar. Shqiptarët janë miqtë tanë, më të sinqertë në burgun “jugosllav” dhe ata i përkrahin kroatët. Mendoi se do te gaboheshim sikur të mos u mendofshim për fatin e popullit shqiptar. Jemi të lidhur me ta në të gjitha fushat dhe me fuqi të përbashkët do të shkatërrojmë të njëjtin armik. Vetë fati i bënë shqiptarët të jenë populli më i afërt i yni me të cilin na mund të qëndrojmë krah për krahë... Për pesëqind vjet shqiptarët kanë luftua kundër perandorisë Otomane, deri sa shpallën pavarësinë më 28 nëntor 1912. Mbas Luftës së Dytë Botërore të përgjakshme, Shqipëria u copëtua përsëri. Pesë milion shqiptar janë të ndarë; dy milion e gjysmë janë pashallëkun e Beogradit, në Serbin e sotshme, Malin e Zi dhe në Maqedoni”[21] shkruan gazeta “Danica”.
MË vonë gazeta kroate shkruan se politika serbe e mbas-luftës dhe terrori i Aleksandër Rankoviqit, në vitet 1955, 1956, 1957 e pastaj edhe në vitet 1964 e 1965, ishin shkaktare të vdekjeve e mase 65 mijë atdhetarëve shqiptar. Ndërsa shumë të tjerë i kanë detyrua të shpërngulën për në Turqi. Ky numër edhe sot e kësaj dite mbahet i fshehur. Sa janë ata që shtypën nëpër llogoret jugosllave. Edhe sot nuk iu dihet numri. Sa nga ata ikin dhe shkojnë për të punuar në Evropën Perëndimore. Edhe për këtë numër të shqiptarëve heshtet në Jugosllavi. Autori i shkrimit Vllado Gllavash citon të dhënat që i kishte sigurua nga mërgata shqiptare duke thënë se në perëndim ka mbi 200.000 mijë shqiptar[22].
Gazeta “Danica” shkruan se sa i shqetësuar dhe i trazuar është Beogradi nga shqiptarët, duket shumë mirë nga statistikat e popullsisë. Dhe në vazhdim na ofron të dhënat statistikore sipas regjistrimit të popullsisë të vitit 1948, ku paraqiten vetëm 750.431 shqiptarë, më 1953, numri i shqiptarëve është në rritje simbolike me 754.245 mijë shqiptarë, më 1961 kishte vetëm 914.733 dhe më 1971 numëronte 1. 310.000 shqiptarë. Por, autori i shkrimit konstaton se numri i shqiptarëve në Jugosllavi është mbi 2 milion e gjysmë banor. Shtrohet pyetja se kujt i shërben numri i falsifikuam dhe i rrem i popullsisë shqiptare, përveç Beogradit. Po ashtu shtron pyetjen se deri kur bota do të lexoi metodat “shpëtimtare” të Beogradit për mbajtjen e “bashkëjetesës paqësore”, deri kur do tu besoi bota fjalëve të serbëve për vëllazërim-bashkimin, kur nuk i lejon qytetarët e vet të quhen me emrin e tyre, po nuk qenë serbë dhe për Serbinë e Madhe. Shqiptarët janë shumë të vendosur[23], konstaton autori, dhe këtë e tregojnë çdo ditë, se nuk do të pushojnë deri sa të bashkohen tokat shqiptare dhe deri sa shqiptarët të çlirohen. Vërtet ardhmëria e tyre nuk është një kopsht me lule, mbase ata janë të rrethuar me armiq nga çdo anë, nga serbet në veri, maqedonët në lindje dhe grekët në jug. Shqiptarët e regjur do të kishin ditë me i përballua të gjitha këto vështirësi, po t’iu ishte mike qeveria e Tiranës. Enver Hoxha nuk dëgjon të çojë as gishtin për bashkatdhetarët e tij, të cilët ia dorëzoi Beogradit më 1945[24].
Dhe krejt në fund të shkrimit, gazeta e përshkruan se si u festua dita e Flamurit në Çikago të Amerikës, më 28 Nëntor 1976, dhe sjell në disa rreshta fjalën e Profesor Luan Gashit, sekretarit të Përgjithshëm të “Lidhjes Kosovare”, i cili iu drejtua Kroatëve: Miq Kroatë, ne jemi me ju në çdo pikëpamje, njashtu siç jeni edhe ju në këtë luftë të përgjakshme për liri, drejtësi dhe pavarësi kombëtare”[25], përfundon fjalën profesori i nderuar.
Edhe gazeta që botohej në Boston të Amerikës, “The Christian Science Monitor”, lajmëron me 9 shkurt 1977, se Banka Botërore, me qendër në Uashington, do ti japi Kosovës një hua prej 56 milion dollarësh.
Korrespodenti i kësaj gazete, zoti Eric Bourne, lajmëronte nga Beogradi se “ Pakica më e madhe dhe më e varfër e Jugosllavisë-afër një milion shqiptar në Krahinën e Kosovës, në Serbinë Jugore- do të fitoi nga Banka Botërore një hua për zhvillim prej 56 milion dollarësh”[26]
Huaja kryesisht ishte e dedikuar për përmirësimin e kanalizim dhe ujitje të 50 mijë hektarëve të tokës së Kosovës. Për modernizimin e e bujqësisë dhe të siguroi rezerva të ujit të pijshëm në shumë qytete të vogla shqiptare. Gazetari Eric Bourne, shkruan gjatë për këtë çështje duke thënë se numri i shqiptarëve në Kosovë është më shumë se katër me një në përpjesëtim me serbët, para-ardhësit e Beogradit. Natyrisht, ndihma që ka dhënë Beogradi, nuk mjaftonte për popullsinë shqiptare, e cila shtohej tri herë më shumë se mesatarja e jugosllave. Të ardhurat për njeri janë vetëm një e treta e mesatares jugosllave. Prodhimi për njeri është vetëm 500 dollar në vit ( një e katërta e mesatares jugosllave). Ky inferioritet i vazhdueshëm ekonomik dhe ndjeshmëria politike që e shoqëron, e shqetëson Jugosllavinë. Në këtë kuadër të dyfisht politik dhe ekonomik, huaja e Bankës Botërore, shkruan gazetari Bourne, merr një rëndësi të posaçme ; jugosllavët kanë pranua t’a venë në radhë të parë Kosovën në planin 1976-1980 dhe kjo hua e lidhur me këtë. Banka do të paguaj gjysmën e çmimit të projektit të kanalizimit dhe të ujitjes. Beogradi do të kompensoje të tjerat.[27]
Zoti Bourne thotë se ata që do të përfitojnë nga ky projekt do të jenë 35 mijë veta, shumica shqiptare, bujq që prodhojnë 80 mijë tonelata pemë e zarzavate në vit. Ky prodhim pastaj parashihet që të shtohej deri në një gjysmë milioni tonelata duke përfshirë edhe prodhime të reja drithi. Gazeta, njofton gjithashtu se qysh nga vitet 1960, Banka Botërore, me qendër në Uashington, është burimi më i madh i ndihmës ekonomike perëndimore për Jugosllavi. Deri më tani, Beogradi ka mundur të marri hua një miliard e 500 milion dollarë në një radhë kredish[28], që e kanë ndihmua Jugosllavinë në zhvillimin e energjisë, të përpunimit të lëndëve të para, të transportimit të komunikimit, etj.
Në fund të gazetës jepet edhe ky njoftim se numrin e “Qindresës Shqiptare”, për botim e kanë ndihmua ushtarët e Ballit Kombëtar në Ushtrinë Amerikane në Gjermani.


ORGANIZIMI I DEMONSTRATAVE ANTI JUGOSLLAVE NË SHTETET PERËNDIMORE


Në numrin 107, të gazetës “Qindresa Shqiptare”, 31 dhjetor 1977, në faqe 11, ishte edhe shkrimi për organizmin e demonstratave shqiptare në Uashington, që i kishte organizua “Lidhja Kosovare” kundër politikës jugosllave dhe vet kryetarit të saj –Josip Broz Titos.
Gazeta njoftonte se me 16 qershor të vitit 1977, në Uashington ishte organizua një demonstratë madhështore që kishte për qëllim sensibilizimin e të drejtave të shqiptarëve që jetonin në Jugosllavi dhe që me dekada kishin qenë të shtypur. Në tubimin e madh fjalën kryesore e kishte mbajtur Sekretari i Përgjithshëm i Lidhjes , Prof. Luan Gashi.
Vazhdimisht sipas shkrimit, në tubim kishin marr pjesë më tepër se 500 veta. Por ajo që binte në sy ishte se gati të gjithë demonstruesit ishin veshur me veshje kombëtare dhe barteshin flamuj kombëtar të Shqipërisë dhe të Amerikës, si dhe ishin shkruar dhe bartur mbi 50 tabela me parulla të ndryshme që kishin kërkesat që shqiptarët e Kosovës të jenë të lirë dhe të barabartë me popujt tjerë të Jugosllavisë. Demonstrata kishte filluar para Shtëpisë së Bardhë, ku u pranua një delegacion e cila e dorëzoi një memorandum të nënshkruar prej 500 vetave, që iu dërgua Presidentit Carter[29].
Vargu i demonstruesve pastaj ishte drejtua tek Kongresi Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku deputeti William Broomfild përshëndeti turmën e kosovarëve dhe brohoriti me ta. Përfaqësuesit e dy senatorëve shpjeguan se “Çështja e shqiptarëve të Jugosllavisë ishte vu si pjesë e lëndës që do të bisedohej në Beograd”[30]
Pas fjalimeve që mbajtën përfaqësuesit e senatorëve, fjalën e kishin marr edhe zotëri Hafëz Jusuf Azemi, Dr. Faton Gashi, z. Kadri Bajram Gashi, anëtarë të Komitetit Qendror të Lidhjes Kosovare, si dhe dy editorët e gazetës “Dielli”, që kishin shkua në zyrën e shtypit të Senatorit Dole, ku i kishte pritur z. Donald Lambro, i cili u bëri një intervistë të gjatë në emër të agjencisë së madhe të lajmeve amerikane- UNITED PRESS INTERNATIONAL.
Po ashtu po nga këto demonstrata, Dr. Tako Baçaj u dorëzoi dy senatorëve të Virginia-s, zz. Byrd dhe Scott, shkresat me qëllimet dhe ankimet e shqiptarëve.
Sipas shënimeve, demonstrata kishte përfundua mirë dhe në botën demokratike kishte përcjell mesazhin se, ka një Kosovë që qon zërin me fuqi Shqipërie dhe se Kosova e Çamëria të shkëputura nga kombi, janë në Evropë, dhe si të tilla nuk munden të qëndrojnë më si të tilla, si një vend të humbur në Afrikë[31]. Demonstrata e Uashingtonit, gati qe, edhe kushtrimi i parë që i jepej bashkësisë ndërkombëtare.


Organizohen demonstrata të tjera në Uashington


Në bazë të shkrimeve që na i ofron shtypi që botohej nga mërgimtarët tanë, del se vitet e shtatëdhjeta e këndej ishin të mbushura me plotë manifestime të ndryshme që kishte organizua mërgata shqiptare.
Në numrin e 108, me 30 prill 1978, të gazetës “Qindresa Shqiptare”, thuhej se shqiptarët e kroatët e Shteteve të Bashkuara të Amerikës ishin mbledhur në Uashington, më 6 mars të vitit 1978, dhe kishin organizua një demonstratë madhështore kundër Mareshalit Tito të Jugosllavisë, i cili kishte ardhur në këtë qytet për një vizitë zyrtare.
Ata, demonstruesit kishin brohoritur se diktatura tiranike e Jugosllavisë është armiku i përbashkët i shqiptarëve dhe i kroatëve, prandaj këta dy popuj janë të bashkuar po në këtë luftë për mbrojtjen e të drejtave të tyre. Kështu, Lidhja Kosovare në Amerikë ishte marr vesh me Organizatën e Kroatëve për me bë bashkë një demonstratë më 6 mars, për të kërkua të drejtat njerëzore, për tu ndërpre terrori, torturat dhe ndjekjet dhe për të ngulë këmbë që të lirohen të burgosurit politik që po mbushnin burgjet e Jugosllavisë dhe që t’iu njihej shqiptarëve të Kosovës një autonomi efektive. Të gjitha këto kërkesa bëheshin sepse regjimi i Jugosllavisë nuk ka veprua kurrë sipas Kushtetutës së vet për sa i përket barazisë së të drejtave të kombeve që përbëjnë shtetin mozaik jugosllav të ashtuquajtur “federal”[32].
Duhet cekur se në këtë demonstratë kishin marr pjesë mbi 2.000 veta shqiptar e kroat, që kishin ardhur nga vendet e ndryshme të SHBA-ve dhe nga vende tjera. Demonstrata ishte organizua në Lafayette Park para Shtëpisë së Bardhë, dhe demonstruesit në duar mbanin flamuj shqiptarë, kroatë dhe të Amerikës. Në marshin e tyre u dëgjonin duke u kënduar himnet e tri shteteve, dhe këngë të ndryshme kombëtare, persona të caktuar mbanin parulla të ndryshme në duar. Tubimi kishte fillua në ora 10, para dite dhe kishte përfunduar diku vonë në orët e pasdites. Duke fillua nga Shtëpia e Bardhë dhe duke përfunduar para Pallatit të Kongresit Amerikan, ku në pritje iu kishin dal shumë deputet e senator.
Shtypi amerikan, demonstratave shqiptare e kroate i kishte kushtua rëndësi të madhe. Nga të pranishmit gazetarët e ndryshëm morën shumë intervista nga të pranishmit. Në emër të kroatëve kishte folur z. Janko Skrbin si dhe në emër të “Lidhjes Kosovare” prof. Luan Gashi.
Në ora një ( 1 ), pas dreke u mbajt një Konferencë shtypi e përbashkët, në të cilën kishin folur : Prof. Luan Gashi, zotëri Hafëz Jusuf Azemi, , z. Abdyl Henci, Dr. Faton Gashi, Dr. Nihat Bakalli, z. Ajet Rushiti, z. Kadri Bajrami, Z. Mustafa Henci, z. Shaqir Salihu dhe z. Skender Gashi.
Ndërsa pas dreke, Profesor Luan Gashi, ishte ftuar në zyrën e Senatit Amerikan nga gazetari i njohur Donald Lambro (fis shqiptari), i cili kishte bë një intervistë në emër të agjencisë së madhe amerikane të lajmeve United Press International. Po atë ditë agjencioni e kishte shpërndarë si një lajm të veçant të ditës.
Po ashtu, po atë ditë edhe dr. Tako Baçaj kishte dhënë një intervistë për televizionin Amerikan NBC dhe kishte prezantuar në detaje jetën e vështirë dhe të robëruar të shqiptarëve në Jugosllavi.
Edhe gazeta “The Washington Star”, kishte botua një fotografi me një grup kosovarësh me plisa të bardhë, që mbanin një pankartë, ku ishte e vizatuar një dorë e përgjakur, me këtë shkrim : “ Tito, deri kur duart e tua të përgjakura do të mbysin shqiptarë të pafajshëm”.[33]


Shtypi amerikan lajmronte për demonstrata e shqiptarëve dhe kroatëve


Agjensioni amerikan i lajmeve United Press International, lajmëronte opinionin e gjerë amerikan se një grumbull i madh shqiptarësh të Amerikës protestoi ditën e hënë kundër Presidentit Josip Broz Titos, i cili kishte ardhur në Shtetet e Bashkuara për një vizitë tri ditësh. Ata e kishin paditur Titon se po e përdor keq pakicën shqiptare në Jugosllavi[34].
Gazeta njofton se udhëheqësit e demonstratës, në krye me profesor Luan Gashin kanë organizua një konferencë për shtyp, ku kanë njoftuar arsyen e mbajtjes së demonstratave. Profesori para gazetarëve kishte thënë se ne kemi ardhur këtu për të protestua kundër vizitës së Titos në SHBA, ngase profesori Gashi jep mësim në Shkencat Politike në Queen’s Colleqe të New Yorkut, dhe duke i ditur parimet e demokracisë kishte paditur Titon se u ka mohua të drejtat e statutit më shumë se dy milion e gjysmë shqiptarëve në Jugosllavi.
Agjensioni lajmëron se mbledhja i kishte dërgua telegrame Presidentit Carter si dhe anëtarëve të Komisionit të Senatit për Marrëdhënie me Jashtë dhe atyre të Komisionit të Dhomës së Deputetëve për Marrëdhënie Ndërkombëtare, për të protestua kundër vizitës së Titos dhe për të padit presidentin jugosllav se përpiqet që të zhdukë krejt nga ky vend i Ballkanit tërë qenien kombëtare shqiptare.
Po ashtu demonstruesit gjatë defilimit të tyre kishin shpërndarë një deklaratë ku thuhej se që nga viti 1944, Jugosllavia kishte ndjekur një politik, e cila kishte për qëllim çrrënjosjen e krejt shqiptarëve nga tokat e tyre të lindjes[35].

Ka pasur nivel jetese ne kohen e Marshallit.
Perse ankoheni?

[KILI MERTURI]

LVV DO TA BËJË SHQIPËRIN!

Kili
SHQIPËRIA ETNIKE ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!
BAC, U KRYMB!

Lajthi,
Matja me këtë lloj koke qe po e bën edhe ti, natyrisht se ne nuk do te duheshim te ankoheshim , as për marshallin e as për milloshin bile.
Kështu , për fat të keq masin shumë nga ne!

Duhet të këkohen standarde normale ndërkombëtare demokratike për shtet , komb , liri dhe te drejta te njeriut , për te pasur ose jo arsye për ankesa.

I thomë vetes popull i lashtë , demokratik , inteligjent...

Prandaj , le te krahasohemi me popuj e shtete si ne, e jo me shtete diktatoriale, ose asi shtete te tipit Afrikane, aziatike, arabe ose amerikolatine !

[PLAKU]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (IV)
E Diel, 27-03-2011, 08:59pm (GMT+1)


TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (IV)

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha
sabile_basha@hotmail.com




SHTYPI SHKRUAN PËR VRASJET E SHQIPTARËVE NË JUGOSLLAVI


Në gazetën “Qindresa Shqiptare”, në numrin 109, të 31 dhjetorit të vitit 1978, në rubrikën “Lajme nga Kosova e robëruar”, shkruhej gjerësisht për situatën politike në Kosovë dhe për shqiptarët në të gjitha trojet e tyre në Jugosllavi.
Në shkrimin “Katër studentë shqiptar u vranë nga policia jugosllave edhe tetë u plagosën rëndë”, gazeta shkruan se terrori komunist i Jugosllavisë ka bë edhe katër viktima shqiptare. Më 11 të qershorit që shkoi, nxënësit shqiptar të Universitetit të Zagrebit, u mblodhën për të dëgjua një fjalim për njëqindvjetorin e Lidhjes së Prizrenit. Mbledhja ishte e lejueshme dhe i plotësonte të gjitha kërkesat e pushtetarëve, dhe ishte organizua kryesisht për të përkujtua 100- vjetorin e mbajtjes së Lidhjes së Prizrenit, ngjarje kjo me rëndësi të madhe historike për shqiptarët e Kosovës. Mirëpo, policia jugosllave kishte ndërhyrë brutalisht për ta penguar tubimin, ajo në këtë ndërhyrje kishte shti edhe me armë zjarri dhe kishte vra tre student dhe kishte plagosur 9 të tjerë. Njëri nga të plagosurit kishte vdekur me 8 korrik[1]. Të gjithë të vrarët i kishte varrosur policia në fshehtësi të thellë pa i lajmërua të afërmit dhe farefisin.
Sipas njohurive që kishte gazeta, thuhej se në Jugosllavi ka edhe grupe të veçanta vrasësish, të cilët ishin të caktuar nga vet shteti që të zhduknin sa më shumë intelektual shqiptarë, dhe e tëra kjo u bënte me bekimin e disa sektorëve të Punëve të Brendshme të shërbimeve sekrete Serbe e jugosllave.
Në vazhdim gazeta përmend edhe emrat e atdhetarëve si të Haki Tahës, Ymer Berishës, heronjve të Drenicës, Mehmet Muratit e tani së fundi edhe të katër studentëve shqiptarë të Universitetit të Zagrebit.
Dhe, nga e tërë kjo del se shqiptaret në Jugosllavi me të madhe po e ushqejnë me gjak e me theror qëndresën e tyre për liri dhe drejtësi. Pas kësaj ngjarjeje të llahtarshme, Lidhja Kosovare dhe Rinia Shqiptare Kosovare në Botën e lirë iu kanë dërgua letra proteste kryetarit të SHBA-ve, deputetëve e senatorëve të shumtë që të ndërhyjnë urgjentisht kundër kësaj dukurie e ndjekjeje të pashpirt që po organizon shteti jugosllav ndaj shqiptarëve.


Të dënuarit recidiv përsëri para gjyqit


Të burgosurit shqiptar kudo që ndodheshin në burgjet e qyteteve të Jugosllavisë, pakënaqësinë e tyre e shprehnin në forma të ndryshme. Herë bënin greva urie, herë shkruanin letra, herë protestoni duke mos shkuar në punishtet e burgut. Ndërsa në shkrimin e gazetës “Të burgosurit politik shqiptar gjykohen për së dyti edhe dënohen më rëndë”, thuhej se në majin që shkoi autoritetet jugosllave, lajmëruan se kishte pasur trazira në burgun e Nishit. Policia pa pas asnjë provë për këtë, paditi 20 të burgosur politik shqiptar duke i akuzuar si nxitës të trazirave. Dhe përsëri këta të dënuar dolën para gjyqit, më 15 maj, dhe veç dënimeve të mëparshme iu shtuan ende vitet e burgut si: Muharrem Sula, Mark Kuzhnini, Isuf Cenaj, Rexhë Dibra, Xhafer Halili, Ali Ulaj, Gani Maloku, Musa Smakiqi, Idriz Blakqori, Hajnuz Abazi dhe Shukri Abazi u dënuan edhe 15 vjet të tjera burgu të rëndë. Ndue Ndue Prenkaj, Shuip Kryeziu, Avdi Trolli, Abdullah Llomani me 12 vjet të tjera burgu të rëndë. Rafi Gjukaj dhe Qamil Popaj me 8 vjet të tjera. Isa Saiti dhe Hismi Rakovica me 7 vjet të tjera. Isuf Berisha me 4 vjet të tjera[2] burgu të rëndë.


Përsëri shtypi ndërkombëtar shkruan për çështjen e shqiptarëve


Në shkrimin “Ç’ka botua shtypi ndërkombëtar”, thuhej se e përkohshmja gjermane “DER SPIEGEL”, që botohej në Hamburg të Gjermanisë, botoi me 20 maj 1978, një artikull me titull “I rrahin përditë”. Artikulli në pika të shkurtra e përshkruan gjendjen reale se si është në Jugosllavi.
Gazeta boton disa pjesë të shkrimit të gazetës gjermane: “Nga burgu i Idrizovës, një qytet afër Shkupit, na ka mbërrit një thirrje dëshpërimi për ndihmë. Në këtë burg, më shumë se 50 të burgosur shqiptarë bënë një grevë urie, sepse po vuajtshin shumë nga trajtimi i keq. Policia ka 4 ditë që i ka ndarë nga të burgosurit e tjerë dhe i rrahë për çdo ditë. Më të shumtët nga këta kanë pas qenë të dënuar me nga 10 vjet burg të rëndë”[3]
Pastaj në vazhdim, artikulli shkruan në hollësi gjendjen e frikshme të të burgosurve shqiptar në Jugosllavi, porse gazeta thekson se nuk donë t’i botojë tregimet e tyre, që mos të tmerrohen lexuesit e nderuar, se tregimet e të burgosurve janë tejet rrëqethëse.


Gjendje e rëndë e shqiptarëve në Maqedoni


Në ish-Jugosllavi vazhdimisht luhej me numrin e popullsisë shqiptare. Ata herë i detyronin që të regjistroheshin si turq, herë i zvogëlonin në numër e herë i regjistronin si jugosllav. Por, sipas gazetës “Qindresa Shqiptare”, thuhej se në Republikën e Maqedonisë ka mbi 700.000 shqiptarë. Edhe pse thuhej se ata në Maqedoni shtypën nga autoritetet maqedonase më shumë se shqiptarët e Krahinës së Kosovës. Jeta e tyre nga presionet dhe keqtrajtimet është e padurueshme, dhe nga ky shkak ata janë të detyruar të ikin, nga vendet e tyre stërgjyshore dhe shkojnë në krahina të tjera të Jugosllavisë, por ka shumë të tillë që ikin edhe jashtë kufijve të shtetit.
Vetëm gjatë vitit 1977, Maqedoninë e kanë lëshua mbi 700 intelektual shqiptar, sepse ata në këtë republikë nuk kanë mundur të gjejnë vende pune. Kurse në vendet tjera ku shumica e popullsisë ishte shqiptare, si në Tetovë e qytete të tjera, Maqedonia ka vendosur me mija maqedonë të Egjeut, ata të cilët kanë qenë komunistë në luftën civile në Greqi. Ky depërtim i popullsisë në tokat shqiptare bëhej me një qëllim të caktuar, ngase ardhja e maqedonëve nga viset tjera në tokat shqiptare ishte krejt e natyrshme të krijonte mosdurim tek shqiptaret dhe nuk ishte larg mendjes që të krijoheshin mërit e ndryshme në mes tyre dhe mund të shkaktoheshin trazira e gjakderdhje[4], por kjo i konvenonte pushtetarëve, për hir që sa më shumë shqiptar të dërgojnë në burgje.


Ndodhnin edhe këso rastesh


Në shkrimin “Një ngjarje mizore”, shkruan gazeta se një burrë plak, Sabri Shefki Arifi, shqiptar nga Bela Cerka e Maqedonisë, ishte kthyer nga Kanadaja në fshatin e vet të lindjes. Më 11 maj, 1978 kur po kthehej nga tregu për në shtëpi, e kishte aksidentuar një automobil, të cilën e ngiste Vlado Nikolevski me të birin, të cilët pas kësaj që ndodhi ata kishin dal nga vetura dhe kishin shti me revole mbi të dhe e kishin vrarë mërgimtarin. Vrasësit pas kësaj i morën në polici, ku i mbajtën vetëm një natë dhe i liruan nga burgu si të pafajshëm,[5] dhe gazeta konstaton se jeta e një shqiptari nuk vlen hiq më shumë se jeta e një qeni në Maqedoni, ku ngjarje të tilla pothuajse ndodhin për çdo ditë[6], shkruan gazeta “Qindresa Shqiptare”.


Pastaj shkruan gazeta se numri i shqiptarëve është shumë më i madh se sa paraqitej në listat zyrtare të regjistrimit. Këtë të dhënë nuk e pranojnë vetëm shovinistët serbë dhe ata maqedonas. Pjesa Perëndimore e Maqedonisë është e banuar kryesisht nga shqiptarët. Fshatra të tëra janë qind për qind shqiptare, si: Veleshti, Radolishti, Zagorçani, Kalishti, Frengovi, Belica, Dobrovanji, Tatesti i Madh, Tatesti i Vogël, Bogovica, Livadhia, Novosella[7].
Qytetet me shumicë shqiptare janë : Ohri, Struga, Resnja, Manastiri[8], dhe të gjitha këto duke e ditur se shumica e popullatës janë shqiptare, pushteti maqedonas me qëllim nuk investonte në këto qytete dhe kështu liheshin pas dore.
Në këto qytete ku janë të hapura shkollat shqipe, tani kanë fillua aty përball të hapen shkolla turke. Kjo ka fillua të manifestohej si në Ohër, që ka vetëm një shkollë tetëvjeçare dhe ndjehet nevoja e madhe edhe për një shkollë të mesme në gjuhën shqipe, por kjo kërkesë e qytetarëve shqiptar nuk plotësohej ngase nxënësit shqiptar janë të detyruar për të vazhduar shkollimin që të udhëtojnë për në Strugë. Dhe kur merën parasysh të gjitha këto peripeci, nxënësit janë të shtrënguar që të ndërpresin shkollimin. Maqedonasit iu frikohen shqiptarëve të arsimuar dhe mu për këtë nuk hapin shkolla në gjuhën shqipe. Në qytet nuk ka as program radioje në gjuhën shqipe. Në komunë kryesisht nëpunësit që punojnë janë maqedonas dhe gjuha që përdorej aty është gjuha maqedonase.
Ndërsa në qytetin e Resnjës, qeveria i përkrah të gjithë ato qyteza që regjistrohen si turq. Për ata hapen shkolla në gjuhen turke, gjenden vendet e punës, por shpesh ndodhë ato familje të ndihmohen edhe në të holla.
Dihej se në komunën e Strugës ka 15 fshatra që banohen me popullsi shqiptare dhe vetëm pesë fshatra janë me popullsi maqedonase. Megjithatë, maqedonasit janë ata të cilët e mbajnë kontrollin në çdo lëmi të jetës. Organet komunale të Strugës, më 1973, kanë mbyllur shkollën në gjuhën shqipe dhe nga puna kanë pushua 14 mësues shqiptar. Më vonë më 1975/76, kishin burgosur drejtorin e shkollës bashkë me dy arsimtar[9], të cilët pa vendim të gjyqit i kanë mbajtur në burg tre mua.


Shkrimtari jugosllav flet për të burgosurit politik shqiptar


Me kërkesën e gazetarëve të ndryshëm, shpesh ndodhte që të burgosurit politik jugosllav, që dilnin nga burgu, dhe kalonin ilegalisht kufirin dhe vendoseshin në vendet perëndimore, fliteshin edhe për gjendjen e shqiptarëve që ishin të burgosur politik në burgjet e Jugosllavisë.
Një rast i tillë kishte ndodhur, kur shkrimtari Mihajlo Mihajlov, shkrimtar i njohur jugosllav, i mbajtur për shumë vite në burgjet jugosllave, pas daljes nga burgu kishte arritur që të udhëtojë për perëndim, ku kishte organizua dhe mbajtur një mori konferencash me gazetarë si në shkolla e universitete, sidomos në SHBA.
Në shumë konferenca ai kishte përmendur dhe kishte tregua në mënyrë rrëqethëse për vuajtjet e shqiptarëve në burgjet serbe dhe vuajtjet e tyre nga policia.
Më 1 gusht 1978, deputeti Edward Dervinski nga shteti Illiois, kishte shënua në analet e Kongresit Amerikan, për fjalimin që kishte mbajtur zotëri Mihajlov para Komisionit të Helsinkit të Kongresit Amerikan. Në këtë fjalim në mes tjerash, zotëri Mihajlo Mihajlov kishte thënë për Adem Demaqin:
“Adem Demaqi, një nacionalist shqiptar, i pari shkrimtar në Jugosllavi, që ka shkruar një roman në gjuhën shqipe, ka krye tri vjet burg (1960-1963), për “propagandë armiqësore”, që donë të thotë për disa kritika që ka bë. Më 1964 ai është dënua me 15 vjet burg për pjesëmarrje në shpërndarjen e trakteve. Por dënimi iu në 10 vjet, mbas rënies së shefit të policisë sekrete jugosllave, Rankoviqit, të cilin dënim ai e kreu, dhe u lirua më 1974. Por në fund të atij viti, ate e kapën përsëri dhe e dënuan me 15 vjet burg, duke e paditur se përsëri ka shpërndarë trakte. Ai edhe tani lëngon në një nga burgjet më të ashpra të Jugosllavisë, në burgun e Stara Gradishkës në Kroaci”[10] njoftonte shkrimtari nga Jugosllavia.
Në konferencën që kishte mbajtur me 6 qershor, 1978, në Waldorf School, në Long Island, kur e kishin pyetur që donin të fliste edhe për shkrimtarët e tjerë në burgjet jugosllave, ai përsëri kishte zënë në gojë shkrimtarin shqiptarë Adem Demaçin, duke iu tregua se ai kishte kalua në burg 13 vjet dhe tani përsëri është dënua me 15 vjet burg të rëndë.
Po ashtu ai kishte folur edhe për jetën e shqiptarëve në përgjithësi që bëjnë në Jugosllavi duke shtuar se ka vetëm një grup etnik- shqiptarët , të cilët kanë plotë të drejtë që të kërkojnë bashkim të vendit ku ata jetojnë, me Shqipërinë, mbase ky vend përbëhet prej rreth 90% shqiptarësh dhe kufiri në mes të Jugosllavisë dhe Shqipërisë nuk është etnik por politik. Porse diktatura në Shqipëri është 100 herë më e keqe se në Jugosllavi, e kjo është një fatkeqësi për Shqipërinë dhe një fat për Jugosllavinë[11], kishte shtua shkrimtari.


Çështja e Kosovës debatohet edhe në Kongresin e Federatës së Pakicave Kombëtare Evropiane


Më 6-8 tetor, 1978, në Luksemburg, ishte mbajtur Kongresi i 26-të i Bashkimit Federal të Komuniteteve Kombëtare Evropiane. Lidhja Kosovare që është që nga viti 1957, anëtare e saj, kishte marr pjesë me një delegacion të kryesuar nga Hafëz Isuf Azemi, anëtar i Komitetit Qendror të Lidhjes së Kosovarëve dhe anëtari z. Ajet Rushiti, po ashtu anëtar i Komitetit Qendror të Lidhjes Kosovare.
Delegacioni i Lidhjes Kosovare në Kongres kishte paraqitur një raport për gjendjen e vështir të shqiptarëve në Jugosllavi dhe kishte paraqitur një rezolutë që ishte kundër ndjekjeve të shqiptarëve në atë shtet, e cila ishte pranua nga Kongresi.
Rezoluta e paraqitur nga ana e Lidhjes Kosovare ishte se: Kongresi i Bashkimit Federal të Komuniteteve Kombëtare Evropiane, i mbledhur në Luksemburg, më 6-8 tetor, 1978, thoshte se:
- E vajton edhe e dënon ndjekjen edhe shtypjen e Shqiptarëve të Jugosllavisë
- I përkrah me të plotë përpjekjet paqësore të Kosovarëve për të gëzua të drejtat njerëzore themelore, sikurse qytetarët e tjerë të Jugosllavisë
- Thekson, në këtë rast se Jugosllavia ashtë një nga ata që e kanë ndëshkua Marrëveshjen e Helsinkit, më 1 gusht 1975.
- E porosit Kryesinë të protestojë ke autoritetet e Jugosllavisë kundër kësaj gjendjeje të padurueshme të shqiptarëve edhe kundër trajtimit të keq të tyre, duke i ngjitë protestës tekstin e plotë të Raportit që ka paraqitë në Kongres Lidhja Kosovare. Nga kongresi kërkohej që kjo protestë e shkruar t’iu dërgohet edhe gjithë autoriteteve të njohura ndërkombëtare të të Drejtave Njerëzore, sidomos Kombeve të Bashkuara”[12], thuhej në Rezolutë


Letra dërguar kryetarit të Republikës frënge mbi gjendjen e shqiptarëve në Jugosllavi


Shqiptarët që jetonin jashtë, kryesisht ishin grumbulluar dhe vepronin në organizatën politike “Lidhja Kosovare”, e cila degët e veta i kishte të formuara në shumë shtete të botës. Veç që kemi thënë se ata për të sensibilizua në botë situatën e rëndë të shqiptarëve në Jugosllavi, bënin demonstrata e protesta të ndryshme, merrnin pjesë nëpër tubime të ndryshme ndërkombëtare, ata kishin fillua që të shkruanin edhe letra të shumta udhëheqësve të shteteve dhe partive të ndryshme, por që kishin fuqi në vendet e tyre.
Një letër të tillë një grup i kosovarëve që jetonin në Francë i kishin dërguar kryetarit francezë Valery Giscar d’Estaing.
Gjendja e shqiptarëve të Jugosllavisë dita më ditë po bëhej më e rëndë dhe më e pa durueshme. Të burgosurit shqiptar torturoheshin mizorisht dhe plagoseshin e vriteshin me plumba. Shkrimtari jugosllav Mihajlo Mihajlov, që kemi shkruar edhe më herët për të, dëshmonte për të burgosurit shqiptar që ka njohur nëpër burgjet e Jugosllavisë dhe për mënyrat e tmerrshme sesi torturoheshin ata. Përveç torturimeve mizore, policia jugosllave edhe iu kurdiste vrasjet në burg. Shtypi ndërkombëtar ka botuar disa nga këto ngjarje të neveritshme. Por, autoritetet jugosllave vazhdojnë të tallen me vendimet e Helsinkit dhe të Konferencës së Beogradit në lidhje me të drejtat e njeriut. Këto të drejta kanë qenë marr gjithmonë nëpër këmbë kur është puna për të persekutuar shqiptarët.
Për këtë gjendje të rëndë politike dhe ekonomike, shqiptarët që jetonin në Francë duke e parë se çfarë demokracie mbretëron në këtë shtet dhe përkrahjen që po jepte për shqiptarët, ata ishin organizuar dhe ishin tubuar për të shkruar një letër për të gjitha padrejtësitë që i bëheshin popullit shqiptar nga ana e shtetit Jugosllav. Me 20 nëntor, 1978, i dërguan një letër duke kërkuar nga ai që të ndërhyj sa më shpejt pranë qeverisë jugosllave, për të ndalua persekutimet që iu bëhen atyre nga ana e shtetit.
Po botojmë letrën e grupit kosovarë pa ndërhyrje që iu është drejtua kryetarit z. Valery Giscar d’Estaing:
“Zotëri Kryetar.
Ne jemi një grup refugjatësh shqiptarë nga Kosova (Jugosllavia), strehuar në Francë. Jemi shumë të shqetësuar për fatin e vëllezërve dhe bashkëvendëseve tanë që shtypen, në Jugosllavi, për shkak se nuk janë komunistë dhe nuk janë prej kombësie sllave. Burgjet, në Jugosllavi, janë plotë me shqiptarë, të cilët s’kanë kurrfarë të drejtash dhe torturohen mizorisht. Shkrimtari shqiptar Adem Demaçi po vuan, në burgun e Stara Gradishës, dënimin e dytë prej 15 vitesh burg pasi ka kryer një dënim të parë prej 15 vjetësh. Sipas botimeve të shtypit frengë dhe ndërkombëtar, të tjerë të burgosur politikë shqiptar, si Zijadin Spahiu, ish- profesor i drejtësisë n’Universitetin e Prishtinës, Bunak Ulaj, profesor albanologjie, Isa Kastrati, i diplomuar prej Institutit Pedagogjik, Rahim Pllana, Nijazi Korça, Met Sadria, Jashar Alija, Sadri Xhaferri, Kadri Osmani e shumë të tjerë kanë qenë torturua mizorisht dhe plagosur me plumba, sepse patën vendosur të bënin grevë urie. Kështu, marrëveshja e Helsinkit dhe ato të Konferencës së Beogradit për njohjen e të drejtave të njeriut janë marrë nëpër këmbë prej autoriteteve jugosllave në lidhje me të burgosurit politik shqiptarë dhe me popullin shqiptar të Kosovës.
Shtrëngimi kundër shqiptarëve po bëhet çdo ditë më i padurueshëm në republikën e Maqedonisë. Vitin e kaluar, 700 intelektual shqiptarë të kësaj republike qenë të shtrënguar të emigronin gjetkë, sepse nuk iu jepej punë në vendlindjen e tyre. Kurse me mija maqedon të Egjeut (domethënë komunist prej vendeve greke që patën marrë pjesë në luftën civile në Greqi), vendosen prej autoriteteve në tokat e shqiptarëve, n’ato qendra ku shqiptarët përbëjnë shumicën e madhe, si në Tetovë e gjetkë
Këto masa tepër shtrënguese të qeverisë dhe të autoriteteve jugosllave kundër grupit etnik shqiptar përbëjnë një element të vazhdueshëm tronditjesh dhe turbullimesh në Ballkan. Franca shikohet prej popullit tonë si një nga fuqitë që garantojnë paqen, lirinë dhe të drejtat e njeriut në botë.
Të bindur për këtë rol të Francës, lejohemi, Zotëri Kryetar, t’i bëjmë thirrje Shkëlqesisë suaj, duke ju lutur që të ndërhyni pran qeverisë jugosllave për ndalimin e persekutimeve kundrejt popullsisë shqiptare.
Ju lutemi gjithashtu që të pranoni nderimet tona më të larta”[13], përfundojnë letrën kosovarët mërgimtar.


Përgjigje në letrën e mërgimtarëve shqiptar


Në shkrimin me titull “Përgjigja që Kryesia e Republikës frënge i ktheu z. Rexhë Gashit, përfaqësues i Lidhjes Kosovare në Francë”, në mes tjerash shkruan : “Letrën tuaj të 20 Nëntorit e ka marrë zotëri Kryetari i Republikës, i cili më ngarkoi t’ju përgjigjem. “Sikurse e dini rregullat ndërkombëtare iu ndalojnë qeverive që të ndërhyjnë zyrtarisht në favor rastesh t]ë veçanta me përjashtim, natyrisht, të rasteve që kanë të bëjnë me nënshtetasit e tyre. Për sa i përket Francës, kjo mendon ta respektojë këtë rregull themelor të jetës ndërkombëtare.
Me keqardhjen time, pranoni , zotëri, shprehjen e konsideratës s’ime më të mirë.

Eliane SIGNORINI, ngarkuar me Mision”[14]









VAZHDON PREZANTIMI I LAJMEVE NGA KOSOVA E ROBËRUAR


Gazeta “Qindresa Shqiptare”, numër 110, e 15 majit 1979, e cila botohej nga mërgata shqiptare, respektivisht nga Komiteti Kombëtar Demokratik “Shqipërija e Lirë” e cila botohej në Paris. Në rubrikën “Lajme nga Kosova e robëruar”, në këtë numër ngërthente shumë tema të cilat në mënyrë objektive prezantonte ngjarjet dhe dhunën e madhe që përdorej ndaj shqiptarëve në Jugosllavi.
Edhe ky numër i gazetës, shkruan hapur për burgosjen e shqiptarëve që nuk ishte ndonjë risi për opinionin e gjer ndërkombëtar. Në shkrimin “Përsëri burgime shqiptarësh”, thuhej se në Jugosllavi janë bërë burgosje të mëdha ndaj shqiptarëve. Vala e fundit që ka përfshi Kosovën kryesisht kohëve të fundi kryesisht ishte organizuar dhe ka përfshi studentët shqiptar të Universitetit të Prishtinës. Duhet cekur se pak para disa ditësh janë kapur dhe janë burgosur 10 studentë,nga të cilët tre janë nga Kërqova; Hasan Bekteshi dhe Hysen Mehmeti, student të vitit të tretë të mjekësisë dhe Abedin Hyseni[15], student i vitit të katërt, i cili studionte historinë.


Studentët shqiptar bëjnë grevë


Si gjithmonë, studentët ishin bartës të proceseve demokratike, po ashtu kishte ndodhur, që në Universitetin e Shkupit, një grup studentësh të Fakultetit të mjekësisë, shqiptar, kishin reaguar hapur se autoritetet qeveritare nuk kishin lejuar të vihej Flamuri Shqiptar në qytetin e Shkupit, kurse popullsia e këtij qyteti dhe e tërë Maqedonisë është mase 50% shqiptare. Ata gjithashtu kishin kërkua që të kenë të drejtat e barabarta me kombësitë e tjera. Sidomos kërkonin të drejtën e mësimit në gjuhën shqipe në Universitetin e Shkupit. Po ashtu studentët kishin qenë të pakënaqur me kuadrin mësimor, ngase shumica e profesorëve ishin maqedonë ose serbë[16]. Për kërkesat e drejta dhe për reagimin e tyre, kishte ndërhyrë policia dhe i kishte arrestuar shumë studentë shqiptarë, duke i mbajtur shumë nga ata në burg nga 5 ditë e më tepër pastaj i kanë dërgua në gjykata.

Vajza nga Kamenica, frikëson pushtetarët


Në shkrimin “Një vepër guximi në Kamenicë”, thuhej se në shkollën e mesme të qytetit të Kamenicës, në verilindje të Gjilanit, një grup nxënësish shqiptarë kishin tregua një guxim që nga qeveritaret është marr si një akt kryengritës. Ndërsa gazeta shkruan se gati është për tu habitur se në krye të këtij grupi është një vajzë që iu printe.
Në Kosovën e okupuar si dhe në të gjitha shtetet me sisteme politike komuniste, ndodhte shpesh që studentëve, nxënësve dhe njerëzve të rëndomtë, iu ofronin dhe i urdhëronin të nënshkruanin deklarata, që kishin të bënin me shantazhe, shpifje dhe njollosje të shokëve apo të ndonjë ngjarje që ata nuk kishin lidhje me to. Një deklaratë e tillë iu kishte dorëzua edhe nxënësve në Kamenicë. Meqenëse deklarata, fillonte; “Se ne, studentët jugosllav...” kur e kanë vërejtur se ata duhet të nënshkruanin diçka që ata quheshin “jugosllav”, ata nuk kishin pranua që të nënshkruanin për dikë që ata në të vërtet nuk ishin, duke thënë se ata nuk ishin jugosllav. Ata ishin shqiptar dhe vasha nga Kamenica kishte shtua me guxim se “shqiptarët nuk e ndjejnë veten jugosllavë dhe se Jugosllavia është një vend që i mban shqiptarët në robëri...” Për këtë rast është njoftuar policia dhe ka ndërhyre me shpejtësi, duke i marr në pyetje me ditë të tëra duke bërë presion tek ata, vetëm e vetëm për të ditur se kush ishte organizatori i këtij akti “rebel”. Vasha e guximshme me krenari të pashoqe kishte marr mbi vete e tërë përgjegjësin. Gjykata komunale për kundërvajtje, për këtë “gjest “të saj trimërie e kishte dënua me një muaj burg[17].

Në Kosovë nuk kishte punë për shqiptarët

Sipas statistikave zyrtare të botuara më 4 mars, 1979, në gazetën komuniste “NIN”, të Beogradit, në Kosovë thuhej se ka vetëm 150.000 punëtor në një popullsisë shqiptare prej një milion e gjysmë banorë. Sipas këtij botimi, në Kosovë kishte vetëm 65.000 mijë të papunë.
Në një popullsi prej një milion e gjysmë banorësh, duhet të kishte më shumë të papunë se sa thoshte e përkohshmja gazeta “NIN”, porse kjo, si duket i quante të tjerët si fshatarë që merreshin me bujqësi. Por, siç edhe dihej se kjo nuk mund të ishte e vërtet, sepse çdo familje fshatare në Kosovë kishte mesatarisht, 3 hektar tokë dhe 4 deri 6 veta që mund të punonin. Për ta kuptuar edhe më mirë këtë mungesë pune, mjaftonte të tregohej se për një vend nëpunësi në gjyqin e Deçanit janë paraqitur 620 veta[18], nga të cilët shumë kishin diploma shkolle të mesme ose edhe me fakultete.






Ngecë ekonomia e Kosovës


Pasi se shteti i Jugosllavisë nuk investonte aq sa ishte e nevojshme në Kosovë, dhe nuk jepte kredi të duhura për zhvillimin e Kosovës, andaj ishte krejt e pritur që në këtë pjesë edhe zhvillmi i saj të jetë i ngadalshëm në krahasim me mesataren e zhvillimit në krahinat e tjera të Jugosllavisë. Kjo çështje ishte ”gjëja“ se ishte bisedua dhe theksua në “Asamblenë Popullore” të Beogradit, në mbledhjen e fundit. Është konstatuar se në tri vitet e para të planit të tashëm të zhvillimit, zhvillimi në Kosovë, kishte qenë i paraparë që të ishte shtua për 60%, kishte mbetur 50% më i ulët se sa mesatarja e krahinave të tjera Jugosllave. Po kështu, mesatarja e ndërtimeve ishte 30,3% nën mesataren e krahinave të tjera.
Nënkryetari i Këshillit Ekzekutiv të Kosovës, Riza Sapunxhiu, ishte i shtrënguar që të pohonte se puna nuk është kryer, për shkak se mungonin kreditë dhe se ndërmarrjet e ndërtimeve jo vetëm që nuk kujdeseshin si duhej por edhe pengonin punët[19] në terren, thuhej në shkrimin “Zhvillimi në Kosovë është i ngadalshëm”


QËNDRESA SHQIPTARE NË FAQET E GAZETËS “QINDRESA SHQIPTARE”


Qëndresa shqiptare vazhdon edhe në numrin e 111, të gazetës “Qindresa shqiptare” që botohej nga mërgata e jonë në Paris. Sikurse edhe numrat tjerë, edhe në këtë numër bëhej prezantimi i ngjarjeve nga Kosova në disa faqe të saja. Sipas gazetës, më 1979, Kosovën e kishte vizitua krye komunisti Mareshali Tito. Në tetor, thuhej se kryetari i shtetit të Jugosllavisë kishte shkua në Kosovë, dhe kishte qëndrua katër ditë dhe kishte shëtitur e tërë Kosovën. Kudo që kishte shkua kishte mbajtur fjalime të cilat kishin qëllime të dyfishta. Në njërën anë kishte dhënë premtime të mëdha për ndihma që do i jepen Kosovës për zhvillimin e vendit. Por, këto premtime nuk ishin të panjohura për popullin shqiptar, se kështu kishte ndodhur në çdo vizitë që kishte bërë edhe më herët, por asnjëherë nuk ishin mbajtur dhe nuk ishin përmbushur. Dhe nga ana tjetër Titoja i kishte shtrirë dorën Shqipërisë komuniste për të fillua përsëri miqësinë e vjetër, duke përdorur fjalë të buta dhe duke i përcjell fjalë miqësore udhëheqësit të saj.
Po ashtu Tito-ja ishte përpjekur që në një mënyrë të largonte shqiptarët nga kroatet duke i porositur se ata nuk ia duan të mirën atyre dhe janë kundër çdo ndihme që jepet për Kosovën[20].


Me gjithë premtimet për zhvillim të shpejt të Kosovës, ajo ngec


Edhe pse Titoja iu kishte premtua shqiptarëve, ekonomia dhe jeta e popullit shqiptar në Kosovë përsëri ishte në një shkallë edhe më të ulët të zhvillimit dhe jetese dhe asnjëherë nuk u trajtua njësoi me popullsinë sllave në Jugosllavi. Popullsia shqiptare që përbënte mbi 90% të kësaj krahine , edhe më tej ishte nën thundrën e pakicës sllave si nga pikëpamja ekonomike po ashtu edhe nga ajo kulturore dhe administrative. Pakica sllave ishte ajo që sundonte në Kosovë[21], thuhej në shkrimin e gazetës.
Dihej se në Jugosllavi, pesë banka kishin marr një hua prej 305 milion dollarësh nga një grup bankash të huaja për të kryer 21 projekte në shtet. Por asnjë nga këto projekte nuk i përkisnin Kosovës.
Sipas gazetës “Rilindja”, më 6.08.1979, në Kosovë më shumë se 200 fshatra nuk kishin ende rrymë elektrike dhe përdornin llamba vajguri[22]. Shteti jugosllav e shfrytëzonte pa mëshirë këtë krahinë shqiptare dhe kurrë nuk ishte kujdesur që të ngritët shkallën e nivelit më të mirë të jetesës. Ishte edhe një tjetër fakt interesant se qe prej disa kohësh, në Prishtinë gjendet një fabrikë amortizatorësh që punon për disa firma evropiane. Por të gjitha të ardhurat nga shitja shkojnë në Beograd, dhe asgjë nuk mbetet në Kosovë për të përmirësuar jetën e qytetarëve. Kjo ishte edhe arsyeja që në vitin e kaluar, punëtorët e fabrikës bënë demonstratat duke kërkuar që fitimet e fabrikës të shfrytëzohen në vend për të përmirësua shkallën e jetesës. Shumica e këtyre punëtorëve si dhe një pjesë e personeli shqiptar u arrestuan dhe u hodhën në burg.


Në burgje shqiptarët i mbysin në dajak


Sipas një shkrimi të gazetës “Qindresa shqiptare”, thuhej se sipas lajmeve që kanë ardhur nga Austria, në burgun e Idrizovës afër Shkupit në Maqedoni është bërë një terror ndaj të burgosurve shqiptarë. Në lidhje me gjendjen e keqe të shqiptarëve të burgosur kishte pas shkrua disa kohë më parë edhe revista shumë e njohur gjermane , DIE WELT, e cila kishte njoftua opinionin publik për grevën e urisë, që kishin bërë shqiptarët në burgun e Idrizovës.
Arsyeja kishte qenë se tre të burgosur shqiptar nga Kosova kishin vdekur në burg nga shkaku se policia e burgut i kishte rrahur e mbytë me dajak. Bile policia i kishte varros shqiptarët pa i lajmërua familjet e tyre[23].


Të burgosurit politik shqiptar bëjnë grevë urie në burgun e Shpuzës


Më 8 korrik, 1979, në burgun e Shpuzës në Mal të Zi, një grup të burgosurish shqiptar, kishin bërë grevë urie. Grevistët ishin : Isa Kastrati, ndihmës profesor në Universitetin e Prishtinës; Xhafer Shatri, student i vitit të fundit në UP; Murat Bislimi dhe Mustafa Podujeva.
Ata kishin hyrë në grevë duke kërkua që t’iu plotësohen tri kushte:
1. Të rishqyrtohen dënimet e tyre,
2. Vitet e burgut donin ti mbanin në Kosovë dhe
3. Gjyqi të zhvillohet në gjuhën shqipe[24].
Me ndihmën e mërgimtarëve tanë edhe kjo çështje u sensibilizua dhe Organizata Ndërkombëtare Amnesty International, e cila kujdeset për fatin e të burgosurve politik në të gjithë botën, ishte njoftua edhe për këta të burgosur.


Në Jugosllavi shqiptarët arrestoheshin për hiq gjë


Në Tetovë, sipas burimeve të Lidhjes Kosovare, në fillim të korrikut, 1979, policia jugosllave kishte arrestua pa asnjë shkas dy vëllezër nga Tetova, Aqif e Brahim Lokun, pronar të një gjellëtoreje “Novi Zhivot”[25]. Edhe pse familjarët janë interesua se për çfarë arsye ata gjenden në burg, nuk kanë marr asnjë përgjigje, dhe është edhe një dëshmi se shqiptarët në Jugosllavi burgosen, ndjekin e vriten kur t’iu teket policëve jugosllav.
Lidhja Kosovare, po ashtu njofton se përveç të tre studentëve të arrestuar nga Kërçova ( Hasan Bekteshi, Hysen Mehmeti, e Abedin Hyseni), janë arrestua edhe tre studentë nga rrethina e Gjilanit: Agim Sylejmani, nga fshati Përlepnicë i Gjilanit, të cilin UDB-eja e kishte rrahur dhe e kishte maltretuar shumë, si edhe dy vëllezërit Faik e Tefik Latifin[26], nga rrethina e Gjilanit.


Në gazetën “Qindresa Shqiptare”, përfshiheshin të gjitha trojet shqiptare në ish Jugosllavi


Lidhja Kosovare, në organin e saj informativ, në asnjë moment nuk i linte anash tokat shqiptare që ishin të okupuara në Maqedoni e Mal të Zi. Në numrin e saj 111 të “Qinderesës Shqiptare”, në shkrimin “Gjendja është gjithnjë e keqe në Ulqin dhe rrethin”, thuhej se në qytetin shqiptarë të Ulqinit dhe rrethin gjendja është gjithnjë e keqe dhe pësimet nga tërmeti janë të dukshme. Shqiptarët jetojnë nëpër çadra, dhe nuk kanë leje të kthehen nëpër shtëpia edhe pse disa shtëpi nuk janë të dëmtuara. Lëvizja e tyre pengohet, ushqimet nuk shpërndahen me rregull dhe ka shumë dobësi në shpërndarjen e ndihmave në veshmbathje. Ushtria që ka ardhur për ti ndihmuar sillet shumë keq me ta. Ndihmat që kanë ardhur nga Kosova, e bashkë me ta kanë ardhur edhe shumë shqiptar nga atje për ti ndihmuar, por nga pushtetarët nuk lejohen që të ofrojnë ndihmën e tyre. Është për tu habitur se si ndaj tyre kanë shti me armë dhe kanë vrarë tre veta[27] dhe askush nuk është marr në përgjegjësi.
Kjo dhunë dhe ky terror që po bëhej ndaj shqiptarëve të Kosovës por edhe të shqiptarëve vendor, po bëhej me një qëllim që ata t’i detyrojnë që sa më shpejt të ikin nga aty dhe në vendin e tyre të vendosen serbet të ardhur nga Shumadia.


UDB-eja jugosllave organizon atentate ndaj mërgimtarëve tanë


Sipas një raporti që kishte lëshua Senati Amerikan, kishte dal në shesh se Jugosllavia mbante një rrjetë të gjerë spiunësh në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, jo vetëm për me spiunua por edhe për të trazua e ndjek të mërguarit politik, si edhe me i shkatërrua grupet antikomuniste që vepronin në mërgim.
I njëjti raport thotë gjithashtu se konsulli jugosllav në San Francisko, Tugomir Dzalto, kishte bërë përpjekje me disa veprime të ndyra që të fuste frikën tek mërgimtarët politik.
Ndërsa gazetari i njohur amerikan , Jack Anderson, kishte shkruar se agjentët e Titos, janë mundua me bë edhe atentate kundër të mërguarve politik. Gazetari në shkrimin e tij zë në gojë edhe atentatin që kishte dashur ta bëjë, në Chikago, në shkurtin e vitit 1976, kundër zotësi Hafëz Jusuf Azemit, anëtarit të Komitetit Qendror të Lidhjes Kosovare dhe të Ballit Kombëtar. Është zbulua se dy agjent të fshehtë të Titos kishin kërcënua dy të mërguar, dhe kishin kërkuar që të bëjnë atentat kundër patriotit të madh kosovar. Gazetari Anderson pastaj tregon edhe për dy emrat e dy spiunëve se ata ishin Aleksandër Arsovski, pran konsullatës jugosllave në Chikago dhe Nikolla Ilievski[28], gjoja se ishte turist në Amerikë.

[PLAKU]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (V)
E Diel, 03-04-2011, 07:58pm (GMT+1)


TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (V)



Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

sabile_basha@hotmail.com



VDEKJA E TITOS DHE SULMET E EGRA NDAJ SHQIPTARËVE NË KOSOVË


“Qindresa Shqiptare” edhe në numrat në vijim vazhdon që të informoi opinionin e gjerë për situatën e rënd politike në Kosovë. Në numrin 112, në rubrikën “Lajme nga Kosova e robëruar”, gazeta i kushton rëndësi vdekjes së Josip Broz Titos, duke shtuar se Mareshali Tito vdiq me 4 maj , 1980, pas një agonie të gjatë. Veç të dhënave biografike të Titos, autori i shkrimit shkruan edhe për të bëme e tij: Është e vërtet se Tutua gjatë jetës së vetë, pat bërë të flitej shumë për të: i patë kthyer karshillëk Stalinit, patë hedhur idenë e një “bote të tretë, në organizimin e së cilës u përpoq të kënaqte ambiciet e tija megalomane pasi nuk mundi të bëhej kryetar i një “Konfederate ballkanike”. Përbrenda Jugosllavisë, mbasi kishte vrarë një milion e gjysmë njerëz, nga ata ishin 700.000 mijë shqiptarë, mundi ta merrte fuqinë dhe provoi ta kthente mozaikun jugosllav në një shtet federativ me gjashtë republika dhe dy krahina “autonome”[1] etj.
Por duke i shikuar punët për së afërmi, del menjëherë në dukje se regjimi i Titos nuk ishte veçse një diktaturë komuniste si shumë të tjera , ku të drejtat e njeriut nuk u respektuan kurrë, ku barazia ndërmjet kombësive të ndryshme s’ishte veçse një parullë, ku policia e fshehtë (UDB-eja e famshme) sundonte absolutisht, ku grupi shqiptar ishte ai më i persekutuari, të cilin Rankoviqi provoi ta zhdukte fare.
Gazeta vazhdon të shkruaj se duhet ta themi pa druajtje se është më kollaj të rregullohen këto punë në tre a katër rreshta të shkruar me anën e pendës se sa në fushën e realitetit. Pabarazia dhe urrejtja kombëtare, në Jugosllavinë e sotme, janë aq të forta sa që kanë qenë gjithnjë, nga shkaku që serbët, malazezët e maqedonasit sundonin mbi kombësitë e tjera. Jugosllavia nuk ka njohur kurrë një regjim demokratik, as përpara luftës e as pastaj, për të parë se cilat janë ndjenjat e vërteta të kombësive të ndryshme, të cilat mbahen nën grushtin e administratës dhe të policisë. Disa nga ato grupe etnike, si grupi i shqiptarëve, janë trajtuar dhe trajtohen gjithnjë si një popull i shkelur. Zyrtarisht, tregohet se ka vetëm një milion shqiptarë, në “krahinën autonome” të Kosovës. Kurse , në realitet ka dy milion e gjysmë shqiptar në Jugosllavi, të ndarë ndërmjet “krahinës autonome” të Kosovës, republikës së Maqedonisë, republikës së Serbisë dhe Republikës së Malit të Zi. Përse mbahet gjithmonë i fshehtë numri i plotë i popullsisë shqiptare, për të mos krijuar me shqiptarët një republikë autonome sikurse republika e Maqedonisë e Malit të Zi dhe e Bosnje Hercegovinës, të cilat, po të merren një nga një, kanë popullsi shumë më pak se sa grupi etnik shqiptar
Disa shpresojnë se me vdekjen e Titos, këto padrejtësi do të ndreqën prej të ashtuquajturës “udhëheqje kolegjiale”, E para sepse, në politikë, “drejtimi kolegjial” është një prrall, dhe e dyta, sepse padrejtësitë që ngjajnë në Jugosllavi lidhen ngushtë me përbërjen e shtetit jugosllav, ku disa kombësi sundojnë mbi të tjerët[2], thuhej në artikullin për vdekjen e Titos.


UDB-eja del në skenë të hapur


Deri sa Tito lëngonte në shtratin e vdekjes, policia jugosllave ishte sjellë brutalisht e egër ndaj shqiptarëve, po në këtë periudhë ajo kishte arrestua dhe dënua shumë shqiptarë të pafajshëm. Ushtria jugosllave kishte fillua me të madhe të zë dhe të sistemohej në pikat kyçe të Kosovës sikur të kishte pushtua tani dhe kishte aktivizua në çdo qoshe të Kosovës policin sekrete të saj (UDB-en). Edhe pse valë arrestimesh kishte pasur edhe më herët në Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi, por tani ato vinin duke u intensifikuar. Me të madhe burgoseshin studentët dhe nxënësit e shkollave të mesme, duke i akuzuar se ata gjëja se po shpërndajnë pamflete e trakte të ndryshme kundër regjimit dhe po organizojnë grupe e organizata ilegale. Në këtë periudhë u arrestuan : Ruzhdi Saramati, Xhavit Basha, Ibrahim Shala, Asllan Loshi, Hysen Gërvalla, Ekrem Gërvalla, Nehru Salihu. Në Ferizai është arrestua djaloshi 23 vjeçar Shaban Musliu, nga fshati Zaskok[3], me arrestime vazhdohet edhe më tej duke arrestuar mësues dhe student në Universitetin e Prishtinës.


Proceset gjyqësore ndaj shqiptarëve nuk kanë të ndalur


Në shkrimin “Beligradi ka përgatit një gjyq të madh kundër shqiptarëve”, thuhej se vala e re e ndjekjeve kundër shqiptarëve në Kosovë u vërtetua nga të dhënat që sjell gazeta beogradase “Politika” e 31 marsit, 1980.
Mbas dy javësh, thuhej në gazetën “politika”, do dalin në gjyq 50 shqiptar të akuzuar se kanë përgatitur një komplot kundër shtetit të Jugosllavisë.
Lajmin e gazetës beogradase e kanë marr dhe e kanë publikua shumë gazeta ndërkombëtare si “Zani i Amerikës”, BBC-ja e Londrës dhe shumë të tjera[4]. Pas këtij lajmi bota ka ngel e habitur.
Edhe pse dihej se të gjitha akuzat që janë ngritur për të arrestuarit janë falsë dhe nuk janë të vërteta, por qëllimi është që tek shqiptarët të futet frika dhe të krijohet panik.


Numër marramendës i të dënuarve


Sipas lajmeve të fundit që vijnë nga Kosova, Lidhja Kosovare informon se deri më tani ishin arrestua mbi 400 veta nga të cilët ishin edhe 30 vajza. Të arrestuarit janë studentë të Universitetit të Prishtinës, por ka edhe nga radhët e nxënësve të shkollave të mesme në qytet.
Si shkak për këto arrestime autoritetet kanë sjell të dhënën e organizimit të një proteste që studentët shqiptarë i paskan drejtua qeverisë se nuk e paskan ndihmua aq sa duhej popullsinë e Kosovës pas dëmeve të mëdha që i paska pas bërë bujqësisë vërshimet e mëdha që paskan ndodhë në Kosovë. Me këtë rast studentët kanë thënë se shteti republikës së Maqedonisë i paska ndihmua tri herë radhazi më shumë se Kosovës[5].
Është evidentua edhe një metodë tjetër e presionit, që ndikon hapur tek shqiptarët duke shfrytëzuar serbët e maqedonët që jeton në Kosovë që të bëjnë presion sa më shumë ndaj shqiptarëve dhe ndaj atyre shteti nuk merr kurrfarë masash ndëshkuese.


Jehona e arrestimeve të shqiptarëve në botë


Arrestime që ndodhën në Kosovë dhe sjellja e egër e organeve shtetërore që kishin përdorur ndaj 400 shqiptarëve të arrestuar në Jugosllavi, kishte zgjua peshë ndërgjegjen e shqiptarëve. Ata kudo që ndodheshin me anë të telegrameve, protestave e memorandumeve të ndryshme kishin reaguar në zyra dhe organizata ndërkombëtare në Amerikë, Evropë, Australi, për të ndikua tek opinioni botëror për shtypjen e madhe që po bëhej ndaj shqiptarëve në Jugosllavi. Komiteti Kombëtar Demokratik “Shqipnija e Lirë” kishte protestua në Organizatën e Kombeve të Bashkuara, në Organizatën Amnesty Intrenational dhe në organizata të tjera që mbronin të Drejtat e Njeriut.
Veç këtyre reagimeve, Lidhja Kosovare, i kishte dërgua një memorandum Seksionit të të Drejtave të Njeriut pranë Kombeve të Bashkuara, në Gjenevë të Zvicrës, duke kërkua ndërhyrjen e Kombeve të Bashkuara. Po ashtu edhe Rinia Kosovare në Botën e Lirë e kishte dërgua protesta Seksionit të të drejtave të Njeriut të KB si dhe Organizatës Amnesty International.
Është e pa justifikueshme, se si Jugosllavia një shtet në zemër të Evropës bënë këso veprash kriminale e terroriste duke i arrestuar e dënuar shqiptarët pa pikën e fajit, ndërsa para botës bënë tjetër politik[6], thuhej në memorandumin e rinisë kosovare.


Përkujtohen dëshmorët shqiptar nga Maqedonia


Mërgimtarët tanë edhe pse ishin të shpërndarë në katër cepat e botës, megjithatë ata asnjëherë nuk lejonin që të harrohen figurat më të ndritura të kombit. Më 30 mars të vitit 1980, në hotelin Aurora të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Lidhja Kosovare kishte përkujtua me nderim dhe dinjitet dëshmorët e lirisë, të cilët kishin dhënë jetën duke luftua në Maqedoni kundër bandave e komunistëve serb dhe maqedonas, gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe pas saj.
Në këtë akademi përkujtimore kishin qenë të ftuar shumë atdhetar shqiptarë të ardhur nga shumë vende të botës. Akademinë e kishte udhëhequr Zotri Hafëz Isuf Azemi, anëtar i Komitetit Qendror i Lidhjes Kosovare. Lutjen fetare e kishte mbajtur imami i Xhamisë së Chikagos, Profesor Hysni Hoxha. Ndërsa me diskutime u paraqitën edhe Z. Gazmend Lloshi, Bardhyl Shatku, Sami Prespa dhe Ajet Rushiti[7], anëtar i Komitetit Qendror të Lidhjes Kosovare.


Shtypi i huaj për arrestimet e shqiptarëve në Kosovë


Për arrestime e shqiptarëve në Jugosllavi kishte njoftua i tërë shtypi dhe radiot ndërkombëtare. Por rëndësi të veçantë i kishte kushtua gazeta e rëndësishme amerikane “The Washington Post”, me 1 prill 1980. Artikullin e kishte shkrua gazetari i njohur Michael Dobbs. I cili ndër të tjera kishte shkrua se : Jugosllavia po bënë gati një gjyq politik me rëndësi kundër 50 shqiptarëve, gjoja se kanë marr pjesë në një lëvizje për të bashkuar Kosovën me Shqipërinë. Këtë gjyq që do të fillojë brenda dy javësh, e kishte përmendur dje në faqet e saja për herë të parë gazeta beogradase “Politika”, mbase disa muajsh që pëshpëritej se kishte një lëvizje nacionaliste në Kosovë, e cila është një krahinë kryesisht e banuar me shqiptarë. Zaten edhe shkak i vizitës së papritur të kryetarit Tito në tetorin e vitit 1979 ishin po këto turbullira.
Koha e caktuar nga gjykatësit për të mbajtur këtë proces gjyqësor është i rëndësishëm për shkak se këtyre vjetëve të fundit, dëshmon se zyrtarët e kanë vendosur që të mos lejojnë të ngrinin krye mbas vdekjes së Titos as një ndjenjë kombëtare, që sjell ndarje në Jugosllavi. Sado që kalimi për në kohën mbas Titos duket se po shkon me të butë, udhëheqësit jugosllav e dinë mirë se, në kohën e ardhshme, bashkimi i vendit mund të kërcënohej jo vetëm nga bashkimi Sovjetik por edhe nga mosmarrëveshjet e brendshme[8].
Pastaj vazhdon gazetari se Kosova , është një vend që është në kufi me Shqipërinë dhe ka një popullsi shqiptare të madhe. Është një krahinë e pazhvilluar dhe prej kohësh dihej se është rrathët më të dobët të federatës jugosllave me shumë kombësi. Në këtë krahinë ndodhën turbullira të furishme më 1968, dhe katër vjet më parë 31 anëtarë të Ballit Shqiptar të Çlirimit Kombëtar u dënuan deri më 15 vjet burg të rëndë[9]
Ndërsa gazeta “Politika” kishte shkrua se 50 shqiptarë, nga të cilët 19 janë nacionalist të dënuar më parë, paditën se kanë organizua “veprimtari kundër shtetit”, në tërë krahinën. Ajo shkruan se të arrestuarit kanë shpërndarë trakte kundër qeverisë, kishin përhapur lajme të rreme për Jugosllavinë dhe kanë përhapur “pikëpamje irredentiste”, çka del nga e tërë kjo se ata kanë kërkua që Kosova të ndahej nga Jugosllavia dhe të bashkohej me Shqipërinë[10], thuhej në shkrimin e “Politikës”.


PREZANTIMI I PROCESEVE GJYQËSORE NDAJ SHQIPTARËVE NË FAQET E SHTYPIT TË LIDHJES KOSOVARE


Në rubrikën “Lajmet nga Kosova e robëruar”, gazeta “Qindresa Shqiptare”, në numrin e 113, të vitit 1980, shkruan gjerësisht për arrestimin e 9 shqiptarëve në Gjykatën e Qarkut në Prishtinë.
Në shkrimin “Dënohen 9 shqiptarë nga gjyqi i Prishtinës”, thuhej se gjyqi i madh kundër 50 shqiptarëve, sikurse qe lajmëruar nga Beogradi në fund të marsit (1980), filloi në Kosovë. Sipas gazetës “Rilindja”, më 10 të qershorit, 1980, në Prishtinë u gjykuan anëtarët e grupit të parë dhe u dënuan 9 veta, më 9 qershor, me burg të rëndë:
1. Shefqet Jashari, 36 vjeç, përkthyes, Vushtrri, me 8 vjet burg
2. Ramadan Pllana, 33 vjeç, student, Vushtrri, 7 vjet burg të rëndë
3. Avdi Kelmendi, 29 vjeç, shef reparti në fabrikën MINEX, Ferizaj, 5 vjet burg të rëndë.
4. Avdyl Lahu, 36 vjeç, nëpunës, Prishtinë, me 4 vjet burg të rëndë
5. Isa demaj, 34 vjeç, profesor, SH.M.M. Prishtinë, me 4 vjet burg
6. Sylejman Qyqalla, 26 vjeç, nëpunës, 3 vjet burg të rëndë
7. Hysen Gërvalla, 39 vjeç, bujk, Deçan, me 3 vjet burg të rëndë.
8. Skënder Jashari, 26 vjeç, 3 vjet burg të rëndë
9. Ismet Rama, me 3 vjet burg të rëndë[11]
Nga këta të dënuar: Shefqet Jashari dhe Avdyl Lahu edhe më herët kishin qenë të dënuar politik.
Të gjithë të akuzuarit ishin paditur se kishin qenë “kundër sistemit socialist të Jugosllavisë”. Ndërsa e vërteta ishte se shqiptarët e dënuar kishin kërkua vetëm barazim të drejtash politike, ekonomike dhe kulturore sikurse të gjitha kombësitë e tjera në Jugosllavi. Sepse regjimi i Beogradit i ka trajtuar gjithnjë shqiptarët si një popullsi të robëruar, dhe nuk i ka njohur asnjë të drejtë themelore që i jepte Kushtetuta Federale e Jugosllavisë.


Shqiptarët dënohen edhe në Gjykatën e Qarkut në Shkup


Shqiptarët dënoheshin gjithandej Jugosllavisë. Edhe në qytetin e Shkupit, kryeqyteti i Republikës së Maqedonisë, në Gjykatën e Qarkut u organizua një proces gjyqësor. Me 9 korrik, 1980, Radio e Beogradit lajmëronte se edhe në gjykatën e Shkupit u mbajt procesi gjyqësor ku u shqiptuan dënimet për 4 shqiptarë.
Të akuzuarve dënimet iu shqiptuan me 8 korrik, 1980. Të dënuarit ishin:
1. Gani Sylaj, profesor, i dënuar me 6 vjet burg të rëndë
2. Muharrem Shaljani, avokat, me 3 vjet burg të rëndë
3. Zonjusha Hatixhe Maliqi, studente, me 3 vjet burg të rëndë
4. Hasan Bekteshi, student i mjekësisë, me 2 vjet burg të rëndë.
Të gjithë këta të burgosur pasi iu shqiptua dënimi, u dërguan në burgun e tmerrshëm të Idrizovës[12], në afërsi të Shkupit.


Lajme të tjera tronditëse nga trojet e okupuara shqiptare në Jugosllavi


Gazeta “Qindresa Shqiptare” lajmëron opinionin e gjerë se një valë e re arrestimesh ka fillua kundër shqiptarëve në Kosovë. Dy studentë nga fshati Lipkovë i Maqedonisë, ka muaj që ndodhen në burg dhe mbahen të veçuar, çka është më e keqja ata nuk mundet ti vizitojë askush në burg ngase nuk munden me fitua lejen e duhur nga organet e burgut.
Po ashtu, në Tetovë, 5 intelektual shqiptar janë arrestuar që nga qershori dhe 9 intelektual të tjerë janë arrestuar në Prishtinë. Të gjithë këta mbahen në burg pa u nxjerr para gjyqit, duke i mbajtur të izoluar dhe i torturojnë vazhdimisht. Askush nuk ka të drejtë ti takojë në burg. Në mesin e të dënuarve është edhe avokati Muharrem Shala[13].
Ndërsa presioni ndaj punëtorëve shqiptar që janë të punësuar jashtë atdheut, kur shkojnë në pushime në shtëpitë e tyre, shpesh thirren në hetuesi në organet policore, dhe shpesh ndodhë që atyre edhe t’iu konfiskohet pasaporta dhe kështu nuk munden të kthehen në vendet e tyre të punës.
Popullsia shqiptare e Jugosllavisë është gjithnjë e shtypur dhe jeton në një trysni të paparë si politike, ekonomike e kulturore. Dihej se Kosova është pjesa më e prapambetur në Jugosllavi, papunësia është tepër e lart, varfëri ekonomike dhe mungesa e veglave dhe e orendive shkollore është bërë një fushë e lirë për shfrytëzuesit sllav, për policinë dhe spiunët që në mënyrë të lirë bëjnë çfarë të donë dhe nuk i japin askujt llogari.


http://www.zemrashqiptare.net/images...21318/u1_1.jpg

[yllbardh]

Ka pasur nivel jetese ne kohen e Marshallit.
Perse ankoheni?

Shko në Beograd dhe puthja b**** marshallit, he shpirt i shitur....

[PLAKU]

Sabile Keçmezi-Basha: Trajtimi i çështjes së Kosovës në gazetën ‘’Qëndresa Shqiptare’’ (VI)
E Diel, 10-04-2011, 07:59pm (GMT+1)

TRAJTIMI I ÇËSHTJES KOSOVËS NË GAZETËN “QËNDRESA SHQIPTARE” ORGAN I KOMITETIT KOMBËTAR DEMOKRATIK “SHQIPNIJA E LIRË”, PARIS (VI)

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha
sabile_basha@hotmail.com


NJË NUMËR I TËRË I GAZETËS “QINDRESA SHQIPTARE” I KUSHTOHET NGJARJEVE NË KOSOVË


Numri i 14, i gazetës “Qindresa Shqiptare”, i 26 korrikut, të vitit 1981, i kushtohet demonstratave gjithë popullore të vitit 1981.
Gazeta, përmbajtjen e vet e ka ndarë dhe trajtuar në 3 pjesë:
Në pjesën e parë përfshinë : “Demonstratat e shqiptarëve të Kosovës dhe shtypja gjakësore e tyre;
Pjesa e Dytë: Pak Histori;
Pjesa e tretë: Paqësimi i shqiptarëve të Jugosllavisë është i mundshëm dhe fortë i dëshiruar

Pjesa e parë e gazetës: “ Demonstrata e shqiptarëve të Kosovës dhe shtypja gjakësore e tyre”



Demonstratat gjithëpopullore në Kosovë kishin ndodhur më 11 mars të vitit 1981, të cilat kishin zgjatur gati gjatë gjithë pranverës e verës të vitit 1981. Andaj gazeta “Qindresa Shqiptare”, numrit 114, i kishte kushtuar tërë numrin e gazetës.
Gazeta shkruante se nuk ka shembull në Evropë ku një popullsi prej 2.500.000 banor, si ajo e shqiptarëve në Jugosllavi, të jetë lënë në mëshirën e një shteti tiranik prej traktatesh ndërkombëtarë të padrejtë. Ç’pre vitit 1912, vrasjet me grumbuj, përdhunimet e çnjerëzimet e pashembullta që janë bërë mbi këtë popullsi shqiptare prej serbëve, malazezëve dhe maqedonasve kanë tërhequr shpeshherë vëmendjen e botës së jashtme, por askush nuk ka lëvizur për t’iu vajtur në ndihmë viktimave, ose të paktën për të dënuar këtë hata që vazhdon e pandërprerë ç’prej gati 70 vjetësh mbi një popullsi të pambrojtur.
Kjo shtypje e pandërprerë që kishte pllakosur popullsinë shqiptare të Kosovës shkaktuar në marsin dhe prillin e vitit 1981, një demonstratë studentësh që u zgjerua shpejt dhe mori formën e një manifestimi popullor. Sipas traditës, autoritetet jugosllave e sulmuan krahinën me forca ushtarake dhe i shtypen radhët e manifestuesve, burra, gra e fëmijë, nën rrotat e tankeve. Komanda ushtarake, për të vepruar si në një vend të mbyllur dhe për t’ia fshehur botës këtë kërdi gjaku e kufomash, mori masat e duhura: ia ndaloi çdo gazetari a turisti të huaj hyrjen në Kosovë dhe këputi të gjitha ndërlidhjet telefonike e telegrafike me pjesën e brendshme të vendit. Kështu, në një errësirë të plot, z. Stane Dollanc, anëtarë i presidiumit të Partisë Komuniste të Jugosllavisë, në një deklaratë të 6 prillit, mundi ta shfaqë “të vërtetën” e tij komuniste, se gjoja në përpjekje me manifestuesit shqiptarë kishin mbetur vetëm 11 të vdekur. Kurse shqiptarët dhe disa shërbime të huaja e dinë se në ato përpjekje ka pasur ndërmjet 800 e 1.000 të vrarë, më se 2000 të plagosur, dhe arrestimet kapërcejnë numrin 5000 veta. Nuk dimë se sa krahë dhe këmbë shqiptarësh të plagosur lehtë ( shumica nxënës shkollash), janë prerë me qëllim në spitalin e Prishtinës nga kirurgët xhelat dhe agjent i policisë së fshehtë, doktor Boro Moraçiç.

http://www.zemrashqiptare.net/images...21453/u1_1.jpg

Shtetrrethimi vazhdonte gjithnjë në Kosovë, ku çdo mbledhje a manifestim grupesh ndalohej rreptësisht. Universiteti i Prishtinës dhe gati të gjitha shkollat shqipe ishin mbyllur. Një numër i madh; nxënësish dhe studentësh ndodhen në burgje, ku iu bëhen tortura të tmerrshme. Dhe, megjithëqë papunësia e ka lodhur tepër atë krahinë, shumë punëtor shqiptarë janë përzënë nga puna me qëllim që të emigrojnë gjetkë.[1]
Dihet se Kosova ishte krahina ekonomikisht më e prapambetur e Jugosllavisë. Qeveria e Beogradit nuk kishte bërë asnjë përpjekje serioze për të përmirësuar, në atë vend, kushtet e jetesës. Sipas të dhënave statistikore të shtypit të jugosllav, të ardhurat kombëtare për frymë në Kosovë ishin 6 herë më të ulëta se sa në Slloveni, 5 herë më të ulëta se sanë Kroaci dhe 3,5 herë më të ulëta se sa në Serbi. Ritmi i zhvillimit industrial, në Kosovë, kishte qenë 4-5 herë më i ulët se sa në Serbi, kurse numër i i të papunëve është 20 herë më i madh se sa në Slloveni dhe 2,5 herë më i madh se sa në Serbi. Mbi 70.000 punëtorë kosovarë ndodhen të papunë në vendin e tyre , kurse numri i atyre që kishin emigruar për të gjetur punë jashtë Jugosllavisë kishte arritur në 110.000 veta. V. Gjuranoviq, kryetar i Këshillit Ekzekutiv të Jugosllavisë, e kishte vërtetua me gojën e tij se “investimet ekonomike në Kosovë janë 43 % më të ulëta se mesatarja e Jugosllavisë”[2].

Shqiptarëve nuk iu kishte mbetur rrugë tjetër, pos demonstratave

Sipas Kushtetutës së Jugosllavisë, Kosova ishte një “krahinë autonome” në kuadrin e Republikës së Serbisë. Më se 85% të banorëve të Kosovës (rreth 1.400.000 veta), ishin shqiptarë, të cilët ndodheshin praktikisht nën kontrollin e serbëve. Dhe shqiptarët e “krahinës autonome” të Kosovës nuk përbënin veçse gjysmën e shqiptarëve të Jugosllavisë. Ka 700.000 shqiptarë në Republikën e Maqedonisë, 80.000 shqiptarë në Republikën e Malit të Zi, 100.000 shqiptarë në Republikën e Serbisë dhe mbi 150.000 shqiptarë jetojnë të shpërndarë nëpër Jugosllavi. Shtrohet pyetja, përse regjimi i Beogradit nuk iu kishte njohur kurrë këtyre shqiptarëve të drejtën që të formojnë një republikë autonome, në kuadrin e shtetit federativ jugosllav, siç kanë veprua me popullatat tjera që kanë qenë me një numër banorësh shumë më të ulëta se sa numër i i shqiptarëve.
Manifestimet e studentëve kishin fillua më 11 mars, në Universitetin e Prishtinës, për të protestua kundër ushqimit shumë të dobët që iu jepej atyre, por sidomos për të kërkua të drejtën e arsimit të barabartë me kombësitë e tjera dhe tekste shkollore në gjuhën shqipe. Të shtrënguar prej shtypjes dhe prej shfrytëzimit ekonomik, manifestuesit kishin shfaqur edhe rivendikime të tjera, duke kërkuar lirinë e shtypit, liritë kulturore në gjuhën shqipe dhe ngritjen e Kosovës në një republikë autonome. Vetëm njohja e këtij statuti mund ta zhduki pabarazinë që ekziston ndërmjet shqiptarëve dhe kombësive të tjera të Jugosllavisë[3], kishte konstatua “Lidhja Kosovare”
Policia gjatë trazirave kishte ndërhyrë rreptësisht dhe kishte burgosur mbi 50 studentë. Shumë reparte policësh kishin ardhur nga Beogradi.
Më 26 të marsit, manifestimet patën fillua rishtas në Prishtinë dhe u përgjithësuan. Populli iu bashkëngjit studentëve dhe merrte pjesë me ta. Të tjera reparte policësh arritën me urgjencë nga Beogradi. Fuqitë e armatosura jugosllave vepruan gjatë 24 orëve për të shtypur demonstratat. Viktimat dhe arrestimet ishin të shumta.
Më 1 prill, demonstratat u shfaqën përsëri me një hov më të madh dhe u zgjeruan në të gjitha anët e Kosovës: në Podujevë, në Vushtrri, në Mitrovicë, në Ferizaj, në Drenicë, në Gjilan, në Pejë, në Gjakovë, në Prizren e vende të tjera. Populli dhe studentët bërtisnin kundër mjerimit ekonomik, kundër shtypjes politike, kundër shfrytëzimit, duke kërkuar statutin e një republike autonome që do ta vinte grupin etnik shqiptarë në një shkallë barazie me kombësitë e tjera të Shtetit Federativ jugosllav. Në Podujevë (25 km në veri të Prishtinës), përpjekjet me forcat e armatosura kanë qenë të ashpra dhe kanë vazhduar disa ditë. Në Ferizaj, policia kapi 11 veta dhe i pushkatoi menjëherë në errësirën e natës. Në Drenicë, policia vrau Tahir Mehën dhe Nebi Mehen (babë e birë); Në Vushtrri, vrau Salih Zekën[4]. Kësi pushkatimesh të shpejta ka pasur kudo.
Ushtria e gjeneralit Lubiqiç, e ardhur me urgjencë nga Nishi, kishte shpallur shtetrrethimin dhe e transformoi Kosovën në një zonë të mbyllur ku asnjë dëshmitar i huaj nuk mund të hynte. Kështu që, në përpjekjet me shqiptarët, tanket mund të vepronin jashtë vështrimit të gazetarëve dhe të ndonjë turisti të huaj. Këto përpjekje kishin vazhduar disa ditë, duke vrarë e shtypur një numër të madh shqiptarësh, midis së cilëve kishte pasur edhe gra e fëmijë. Lëvizja kishte fillua përsëri në Prishtinë, më 20 të majit, kur kishin fillua ”proceset” e gjykatave të poshtëruara policore kundër të burgosurve shqiptar, të cilët paditeshin për veprim shkëputje nga Jugosllavia. Më 19 maj, mbi 1000 studentë kishin manifestua përsëri nëpër rrugët e Prishtinës duke kërkuar ngritjen e Kosovës në rangun e një republike autonome.
Megjithëse qeveria e Malit të Zi, më 2 e 3 prill, kishte marr një sërë masash “politike dhe administrative” për të ndalur manifestimet e shqiptarëve në atë republikë, lëvizja shqiptare u përhap në Plavë, Guci e Ulqin. Malësorët e Hotit e të Grudës zbritën në Ulqin për të manifestuar bashkë me nxënësit shqiptarë të këtij qyteti. Autoritetet e Malit të Zi bënë shumë arrestime.
Ky manifestim i përgjithshëm i shqiptarëve të Kosovës, të Maqedonisë dhe të Malit të Zi tregon vullnetin e të gjithë shqiptarëve në Jugosllavi për tu mbledhur në një republikë autonome, në kuadrin e Shtetit Federativ të Jugosllavisë. S’kishte fjalë më të drejtë dhe më legjitime nga kjo, mbasi këta shqiptarë përbëjnë një grup etnik kompakt prej 2.500.000 vetash që kanë gjuhën e tyre dhe kulturën e tyre. Atëherë përse autoritetet e Beogradit ndjekin një politikë të egër kundrejt këtij grupi etnik, duke i ndaluar çdo shprehje të lirë dhe duke e shtypur nën rrotat e tankeve. Kush do ta shkruaj listën e plotë të dëshmorëve që u vranë gjatë këtyre manifestimeve për çështjen e Kosovës, dëshmorë që kishte dal para tankut me kraharor të zhveshur. Po me kraharor të zhveshur i kishte dal edhe studenti Hasan Haxhaj, Fatmir Bala, Ibrahim Abazi e qind të tjerë, këngëtarja Shyhrete Behluli, studentja Zyrafete[5] e shumë të tjera që dhanë jetën për Kosovën.
Përpara se të laheshin rrugët nga gjaku i derdhur i shqiptarëve, arrestimet dhe pushkatimet nëpër terrin e natës vazhdonin pa ndërprerje. Njëkohësisht, numri i punëtorëve të përzënë prej pune dhe i studentëve të përzënë prej universiteti ishte tepër i madh. Ishin përjashtuar prej pune sidomos shumë kuadro dhe arsimtarët në tërë Kosovën, kështu që shkollat shqipe kishin mbetur pa mësues dhe pa profesorë. Lëvizja e shqiptarëve kishte shkaktuar një pështjellim në radhët politike dhe administrative të krahinës. Mbi 442 veta, në mesin e të cilëve ishin 110 mësues dhe 100 studentë, ishin përjashtuar nga Lidhja e Komunistëve të Kosovës.
Megjithëse grupe shqiptarësh ndodhen akoma të arratisur maleve, “proceset” e gjykatave policore kundër mijërave shqiptarëve vazhdojnë me shpejtësi ngatë gjitha anët e Kosovës. Më 20 maj, gjykatorja e Shkupit i jepte fund”procesit të të pestëve”, duke i dënuar:
1. Zaim Beqirin, mësues, me 13 vjet e 6muaj burg të rëndë;
2. Ragim Nezirin, murator, me 13 vjet burg të rëndë;
3. Shaban Limanin, teneqexhi, me 10 vjet burg të rëndë;
4. Esad Abdyrrahmanin, punëtor, me 10 vjet burg të rëndë;
5. Ibrahim Shabanin, bujk, me 7 vjet burg të rëndë[6]
Të gjithë këta kanë qenë të paditur për veprimtari se kanë punuar kundër integritetit të Jugosllavisë.
Në Ferizaj, ndërmjet 300 të arrestuarve që patën marrë pjesë në demonstrata, 35 u dënuan menjëherë me dënime të rënda që shkojnë gjerë në 15 vjet burg të rëndë.
Në Prishtinë dhe në qytete të tjera të Kosovës, të Maqedonisë dhe të Malit të Zi, dënimet vazhdojnë me grupe. Nuk kemi mundësi tani të japim një listë të plotë të dënimeve, që në shumë raste nuk botohen fare. Të burgosurit transferohen nëpër burgjet e Serbisë dhe të ishujve dalmat, mbahen të veçuar dhe nuk mund të kenë asnjë kontakt me familjet e tyre.
Ministri i Punëve të Brendshme të Jugosllavisë, Franjo Herleviq, në raportin e 9 qershorit që kishte paraqitur para Komitetit Qendror të Partisë Komuniste, jepte numrin prej 506 shqiptarëve të dënuar me burgime të ndryshme për manifestimet e marsit e prillit. Kurse, sipas informatave që kishte sigurua gazeta “Qindresa Shqiptare”, thuhej se numër i i shqiptarëve të dënuar arrinte mbi 2.000 veta. Këta të burgosur torturoheshin me mënyrat më mizore.
Në Beograd, një nga ata që drejtojnte shtypjen e egër kundër shqiptarëve, sidomos kundër rinisë, kundër kuadrove dhe intelektualëve shqiptarë ishte famëkeqi Dushan Ristiç. Ky serbomadh i tërbuar, që ka qenë një nga bashkëpunëtorët më të afërt të Rankoviqit kundër shqiptarëve,po tregohet akoma sot si një shtypës mizor i shqiptarëve. Në këtë ndërmarrje të shëmtuar ndihmohet prej Boshko Dimitrijeviqit e disa kriminelëve të tjerë të këtij lloji.

Reagimi i shtypit ndërkombëtar

Megjithëse Jugosllavia e kishte mbyllur kufirin për të hyrë e dal të huajt në Kosovë, shtypi dhe gazetarët ndërkombëtare ndiqnin vazhdimisht situatën dhe zhvillimin e ngjarjeve në Kosovë. Për fat të keq, e shumta e informatave që jepeshin nga shtypi ndërkombëtar bazoheshin në komunikatat zyrtare të agjencisë jugosllave-Tanjug. Këto komunikata shpërndaheshin mandej në tërë botën prej agjencive perëndimore, si U.P.I. (United Press International), Reuters, Agence France Presse etj. Megjithatë , e shumta e gazetave dhe e revistave amerikane, angleze, frënge, gjermane,belge,italiane e turke kanë botuar rregullisht informata dhe artikuj mbi ngjarjet e Kosovës. The New York Times, The Christian Science Monitor e të tjera gazeta amerikane, The Times, The Financial Times, The Daily Telegraph të Londrës, Le Figaro, Le Monde, Le France-Soir, LAurore, të Parisit, Le Soir, e Brukselit, Il Tempo, në Romë, Il Corriere dela Sera, në Milano, Frankfurte Allgemeine Zeitung, në Gjermani, Ege Telegraph,në Izmir, Cumhuriyet, në Stamboll, e të tjera gazeta turke e italiane i kanë vëzhguar ngjarjet e Kosovës. Revista sikurse The Economist, në Londër, LExpress, në Paris, LEspresso, në Romë, Die Welt, në Frankfurt[7], e të tjera, kanë botuar artikuj të gjatë mbi ngjarjet e Kosovës.

Reagimi i mërgimtarëve shqiptarë

Shqiptarët e mërguar në botën e lirë u treguan më të bashkuar se kurrë për të shfaqur zemërimin e tyre kundër qeverisë së Beogradit, e cila përdorte të gjitha mjetet ushtarake për të shtypur manifestimet e studentëve shqiptarë dhe për të vrarë, si gjithnjë, gra e fëmijë.
Shqiptarët e mërguar, kudo që u ndodhën, organizuan mbledhje, demonstrata dhe protestime kundër regjimit tiranik jugosllav, duke kërkuar ndërhyrjen e botës së lirë për të mbrojtur shqiptarët në Jugosllavi.
Lidhja Kosovare organizoi në Amerikë dy demonstrata të mëdha, njërën në Uashington, më 13 prill dhe tjetrën në New York, më 18 maj, ku me mijëra manifestues kërkonin drejtësi për bashkë atdhetarët e tyre në Jugosllavi, si dhe ndërhyrjen e organizatës së Kombeve të bashkuara për ti dhënë fund gjakderdhjes që regjimi mizor jugosllav po bënte mbi popullin e pafajshëm; ata kërkonin mbrojtjen e popullit të Kosovës me anën e një kontrolli ndërkombëtar. Mbas demonstratës së 13 prillit në Uashington, një delegacion i Lidhjes Kosovare u prit nga zyrtarë të lartë të Ministrisë së Jashtme dhe me zyrtarë të Komisionit për Punë të Jashtme të Dhomës së Deputetëve,me ndihmës-ministrin e Punëve të jashtme për Evropën Lindore, Z. Harry Gilmore; me të ngarkuarin me çështje të Jugosllavisë, në Ministrin e Jashtme të Amerikës, Z. Richard Monre Miles; me zëvendës ndihmësin e Ministrit të Jashtëm për çështje legjislative, Z. Belden Bell dhe të tjerë. Të tjera demonstrata u bënë nëpër qendrat e ndryshme të Shteteve të Bashkuara dhe të Kanadasë, si dhe në Evropë; në Frankfurt, në Stokholm, në Gjenevë të Zvicrës, në Paris, etj. Refugjatët kroatë kishin marrë pjesë bashkë me shqiptarët në shumë demonstrata.
Komiteti Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë”, në Paris, kishte protestua pranë qeverisë frënge e të tjera qeverive evropiane. Ai ua paraqiti gjendjen e shqiptarëve në Jugosllavi organizatave ndërkombëtare që merren me mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Kryetari i Komitetit , Z. Abaz Ermenji, iu bëri gjithashtu një thirrje energjike gjithë shqiptarëve që të tregohen të bashkuar, të fortë e aktivë kundrejt këtij gjenocidi që po bëhej ndaj kombit tonë.
Nga ana tjetër, Komiteti Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë”, Balli Kombëtar dhe Lidhja Kosovare iu kanë drejtua telegrame: Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Z. Ronald Reagan, Sekretarit të Përgjithshëm të Organizatës së Kombeve të bashkuara, Z. Kurt Waldheim, Sekretarit të Shtetit Amerikan, Gjeneralit Aleksandre Haig, Kryetarit të Komisionit të Punëve të Jashtme të Senatit Amerikan, Z. Charles Percy, Kryetarit të Komisionit të Punëve të Jashtme të Kongresit Amerikan, Z. Clement Zablocki, si dhe shumë senatorëve e deputetëve miq të Shqipërisë.
Presidenti i Amerikës, me një letër të 17 prillit nënshkruar nga Z. Jack Burges, iu përgjigj me simpati thirrjes sonë.
Gjithashtu Senatori Charles H. Percy, Kryetari i Komisionit të Punëve të Jashtme të Senatit Amerikan, Senatori Alphonse dAmato, Senatori Daniel Patrick Moyniham, e të tjerë personalitete amerikane i janë përgjigjur pozitivisht përfaqësuesit në Amerikë të Komitetit Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë”, Dr.Ali Koprenskës.
Shqiptarët e Turqisë i drejtuan një thirrje Kryetarit të Shtetit Turk, Gjeneralit Kenan Evrenit, më 5 prill, duke iu lutur që të ndërhynte pranë qeverisë jugosllave. Thirrja ishte nënshkruar nga Z. Hajredin Bytyqi, i cili më 24 prill, mori përgjigjën nga Ministria e Punëve të Jashtme të Turqisë. Përgjigjja thoshte se thirrja e drejtuar Kryetarit të Shtetit ishte marrë në konsiderim.
Përfaqësuesi i Komitetit Kombëtar-Demokratik “Shqipëria e Lirë”, në Palermo, Z. Gjon Gjomarkaj, iu drejtoi nga një thirrje të prekshme Presidentit të Republikës Italiane, Kryetarit të Këshillit të Ministrave, kryetarit të Këshillit të ministrave, Kryetarëve të Senatit dhe të Dhomës së deputetëve, si dhe personaliteteve dhe institucioneve fetare e kulturore të arbëreshëve në Italinë e Jugut. Thirrja e Z. Gjon Gjonmarkaj shoqërohej me një dokumentim të përpiktë mbi gjendjen e shqiptarëve në Jugosllavi.
Me rastin e mbledhjes së rinisë së Bashkimit Federalist të Komuniteteve Etnike Evropiane, në Gjermaninë Perëndimore, prej 13 gjerë më 17 prill, 1981, zonjusha Luli Kurteshi, vajti prej Suedie në atë mbledhje për të parashtrua ngjarjet e Kosovës dhe për të kërkuar mbështetjen e rinisë evropiane në ndihmë të shqiptarëve në Jugosllavi.
Kudo, shqiptarët e mërgimit u treguan gati për çdo sakrificë dhe gati për të shkuar në ndihmë bashkëatdhetarëve të shtypur nën thundrën jugosllave.[8]

Reagimi i qeverisë komuniste të Shqipërisë

Qeveria komuniste e Shqipërisë, që ishte tregua në më të shumtën e rasteve e paanshme përndjekjen e vazhdueshme që iu ishin bërë shqiptarëve në Jugosllavi, qëndroi pezull edhe këtë herë deri më 8 prill: aq sa meritoi edhe një kompliment nga ana e Stane Dollancit, në deklaratën që ky e bëri me 6 prill.
Por, duke e parë se me qëndrimin e heshtur ndaj ngjarjeve të Kosovës s’po i mbetej sy e faqe përpara kombit shqiptar, qeveria komuniste e Tiranës, u zgjua me 8 prill me një artikull të gjatë të botuar në gazetën zyrtare të partisë “Zëri i Popullit”. Ky artikull ishte një dokumentim mbi gjendjen e Kosovës dhe mbi qëndrimin tiranik të qarqeve të Beogradit kundrejt shqiptarëve në Jugosllavi. Përdhunimet e policisë dhe të ushtrisë jugosllave, që përdorën tanket për të shtypur manifestimet e studentëve dhe të punëtorëve, kritikohen siç duhet. Po ashtu, artikull i tregon qartë arsyet e këtyre lëvizjeve studentësh dhe punëtorësh, shfrytëzimin ekonomik, mungesën e lirive dhe të drejtave politike e kanë zhytur popullsinë shqiptare në Jugosllavi në mizërie e në dëshpërim. Mbasi tregon keqëbërjen e regjimit të Beogradit kundrejt popullsisë shqiptare, artikulli i “Zërit të Popullit” sugjeron një shikim objektiv dhe realist të problemit shqiptarë në Jugosllavi, duke ia kujtuar qeverisë së Beogradit se duhet ti njohë popullsisë shqiptare liritë demokratike dhe të drejtën politike për një “republikë autonome”. Përndryshe, shqiptarët që jetojnë në Jugosllavi do të mbetën të nënshtruar e të shtypur, në mëshirën e serbëve, të maqedonëve dhe të malazezëve.
Artikullit të “Zërit të Popullit”, nuk i mungon forca as objektiviteti. Por, regjimi komunist i Tiranës duhej të ishte përpjekur me kohë për çështjen e Kosovës. Më 1945, kur ishte koha e “muajit të mjaltit”, ndërmjet partive komuniste shqiptare e jugosllave, dhe kur komunistët shqiptarë talleshin me kombësinë- brigadat e Enver Hoxhës, gjoja në ndjekje të gjermanëve, patën shkuar në Jugosllavi për t;i nënshtruar Titos shqiptarët e Kosovës dhe, në bashkëpunim me UDB-en jugosllave, patën vrarë me mijëra shqiptarë kosovar. Qeveria e Enver Hoxhës e lejoi UDB-en jugosllave të hynte edhe në Shqipëri dhe të vriste nja njëmijë kosovar që ishin strehuar aty.
Më vonë, Shqipëria komuniste, që është anëtare e Organizatës së Kombeve të Bashkuara, ishte bërë qesharake duke mbrojtur të drejtat e Kinës dhe të popujve të Afrikës, por nuk e ngriti zërin kurrë për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve në Jugosllavi dhe për të kërkuar ndërhyrjen e Kombeve të Bashkuara kundër politikës të urryer të Beogradit që po i shfaroste shqiptarët. Në këto ngjarjet e fundit, kur ushtria jugosllave lëshoi tanket kundër popullsisë shqiptare, qeveria e Tiranës duhej ti drejtohej Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe jo të kënaqej me botimin e një artikulli (ose të disa artikujve) në “Zërin e Popullit”[9],

Pakë Histori

Pjesa e dytë e gazetës “Qindresa Shqiptare”, titullohej “Pakë Histori”, ku në pika të shkurta jepet historia e Kosovës dhe e shqiptarëve që jetojnë në të.
Siç dihej se historia e vërtet e Kosovës është transformuar në një legjendë prej serbëve dhe miqve të tyre. Kosovarët, si gjithë shqiptarët, janë një popull autokton dhe rrjedhin nga Ilirët e vjetër. Në kohët e lashta , ata i patën dhënë Perandorisë Romake dhe Perandorisë Bizantine disa nga perandorët më të mëdhenj, si për shembull Konstandinin e Madh që e njohu krishterimin fe zyrtare të Perandorisë.
Serbët, duke zbritur nga Galicia, u dukën në Ballkan në shekullin e VII-të pas krishterimit. Në kohën e Mesme, disa mbretër të tyre të dinastisë Nemanja e patën shtrirë sundimin politik mbi Kosovën, gjatë shekujve të trembëdhjetë dhe të katërmbëdhjetë. Por popullsia e vendit pat mbetur në shumicë shqiptare. Pas vdekjes së carit serb Stefan Dushanit (më 1355), shqiptarët ngritën krye dhe, nën dinastinë e Balshajve, e çliruan e tërë Kosovën.
Kjo krahinë ishte 95 % shqiptare, më 1912. Dhe me gjithë kolonizimin që iu bë pastaj prej serbëve dhe malazezëve, popullsia e Kosovës është akoma shqiptare me më shumë se 85%. Prandaj kjo tokë është e shqiptarëve sipas ligjit më të thjeshtë të natyrës, në bazë të të cilit toka iu përket atyre që e banojnë.
Përpara këtij realiteti të pamohueshëm, serbët kanë krijuar një qerthull legjendash, që lidhen ngushtë me folklorin dhe ndjenjat kombëtare të tyre. Në qendër të këtyre legjendave, qëndron lufta e famshme e Kosovës (1389), ku mbreti Lazar i Serbisë u zu rob dhe u vra prej Turqve. Serbët e kanë përvetësuar këtë luftë si një ngjarje më sentimentale të tyre.
Për sa i përket luftës së Kosovës kundër Turqve (më 1389), duhet të bëheshin dy vërejtje: 1. Ajo nuk ishte luftë kombëtare e serbëve, por një lloj kryqëzate kundër turqve, në të cilën merrnin pjesë të gjithë popujt e Ballkanit dhe të Evropës danubiane, nën komandën e përgjithshme të mbretit Lazar të Serbisë. Në atë luftë morën pjesë edhe shqiptarët, nën udhëheqjen e dy princërve të tyre, Gjergji i II-të Balsha dhe Theodhori i II-të Muzaka. 2. Që lufta u bë në Kosovë, kjo varej nga drejtimi sulmues i ushtrisë turke dhe nga rrethanat strategjike[10], dhe nuk provon në asnjë mënyrë se cila ishte kombësia e popullit të Kosovës.
Nëqoftëse Mbretëria e Serbëve mori në luftën e Kosovës një grusht nga i cili nuk u ngrit dot më, fati i ballkanasve ishte në balancë edhe njëqind vjet më vonë, kur shqiptarët, me Skënderbeun në krye, i thyen të gjitha sulmet e sulltan Muratit të II-të dhe të Sulltan Mehmetit të II-të, pushtuesi i Stambollit.
Gjatë shekujve të pastajmë, misionarët katolik e të tjerë udhëtar të paanshëm që patën shëtitur vendet e Ballkanit dëshmojnë, me shkrimet e tyre, se popullsia e Kosovës ishte në shumicë të madhe shqiptare, si në qytete ashtu edhe në krahinë.
Numri i Serbëve që elanë Kosovën, me patrikun e Pejës, për të emigruar në Hungarinë e Jugut më 1690 e 1738, ka qenë shumë i vogël se sa e tregojnë, dhe nuk i pruri ndonjë ndryshim përbërjes etnike të Kosovës.
Në kohën e Kongresit të Berlinit më 1878, qyteti i Prizrenit (që sot quhet i Jugosllavisë), shikohej si qendra e Shqipërisë etnike,mbasi në atë qytet u bë mbledhja kombëtare e shqiptarëve dhe u formua Lidhja e Prizrenit për të kundërshtua vendimet e fuqive të mëdha dhe për të mbrojtur me armë tersin e tokave shqiptare. Dhe Kosova mbeti qendra e lëvizjeve dhe e kryengritjeve shqiptare kundër Turqisë për autonominë e Shqipërisë, deri më 1912.
Lufta ballkanike e vjetëve 1912-1913, nuk pati tjetër qëllim përveç copëtimit të Shqipërisë dhe të Maqedonisë, që i përkisnin akoma Perandorisë otomane. Posa pushtuan Kosovën, Maqedoninë dhe Shqipërinë e Veriut, ushtritë; serbo-malazeze u vunë që ta shfarosin me rrënjë popullsinë shqiptare duke djegur e vrarë popullin në masë. Një gjenocid i këtillë nuk ishte parë kurrë në Ballkan që nga koha e invadimit të barbarëve dhe të sllavëve.
Një komision hetimesh (ku bënin pjesë edhe disa “çmime Nobel” për paqen, si D’Estournelles de Constant), ishin dërgua në Kosovë dhe në Shqipërinë e Veriut prej Institutit Carnegie, më 1913, për të hetuar gjendjen. Raporti i këtij komisioni përfundonte kështu;
“Djegie shtëpish e fshatrash, vrasje në masë të popullsisë së çarmatosur e të pafajshme, përdhunime që s’janë parë kurrë, vjedhje dhe brutalizëm të çdo lloji: këto janë mjetet që trupat serbo-malazeze kanë përdorur dhe po përdorin akoma me qëllim që tu a ndryshojnë krejtësisht fizionominë etnike krahinave që banohen tërësisht prej shqiptarëve”
Ky tmerr i pashembullt dhe këto masakra vazhduan gjer më 1915, dhe filluan përsëri pas LDB.
Në periudhën midis dy luftërave, filloi kolonizimi i Kosovës, nën maskën e një të ashtuquajtur “reformë agrare”, që iu merrte shqiptarëve gjysmën e tokës dhe të shtëpisë për tu a dhënë serbëve dhe malazezëve. Qëllimi i kësaj reforme ishte politik për të shpërngulur shqiptarët dhe për ta mbushur Kosovën me Sllavë, sikurse e vërteton vetë ai që ishte i ngarkuar me zbatimin e “reformës agrare”, G. Kristiq, në librin e ti me titull “Kolonizimi i Serbisë jugore”, botuar në Sarajevë, më 1928.
Është e kotë të përmendim këtu mënyrat shtypëse dhe gjakësore që janë përdorur kundra shqiptarëve për të shpronësuar dhe për ti shtrënguar që të emigronin për në Turqi. Zyrtarisht,ky popull quhej “mysliman” dhe jo shqiptar,me qëllim që ti fshihej kombësia nën maskën e fesë. E prandaj mësimi i gjuhës shqipe ishte rreptësisht i ndaluar: çdo njeri që kapej me një libër shqip, dënohej si për një faj të rëndë, me burgim që mund të shkonte gjerë më 15 e 20 vjet burg të rëndë. Këto gjëra duken të pabesueshme në kohën tonë, sidomos për një vend që ndodhet në Evropë.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, partia Komuniste Jugosllave krijoi dhe organizoi partinë komuniste shqiptare,me qëllim që ta përdorte si një vegël për ta futur të tërë Shqipërinë në kuadrin e Shtetit të Jugosllavisë.
Në mbarim të luftës, krimet dhe masakrat që bëri policia komuniste e Titos mbi shqiptarët e Kosovës dhe të Maqedonisë kapërcejnë 65.000 të vrarë ose të helmuar me gaz. Qeveria komuniste shqiptare e ndihmoi policinë jugosllave në këtë vepër kriminale dhe tradhtare nga më të ndyrat.
Qëndrimi i regjimit komunist kundrejt shqiptarëve vazhdoi si ai i regjimit të mëparshëm. Çdo pretekst ishte i mirë për të vrarë shqiptarët ose për tiu thyer kockat nën tortura. Më 1956, policia jugosllave bëri një “operacion” të përgjithshëm duke hyrë natën nëpër shtëpitë e shqiptarëve për të zbuluar gjoja “armë të fshehura”. Me atë shkak UDB-eja vrau, torturoi,plaçkiti e çnderoi sa deshi, duke përdhunuar edhe gra e vajza përpara syve të burrave e të prindërve të tyre. Numri i të vrarëve dhe i të gjymtuarve nën tortura, në atë rast,kapërcente 2.000 veta. Ngjarje këto që bëjnë të dridhet çdo ndërgjegje njerëzore.
Kur u demaskua Rankoviqi, Ministri i Punëve të Brendshme, në shtator1966 (sepse ky donte ti zinte vendin Titos), i tërë thesi me pleh i krimeve dhe i keq bërjeve kundër shqiptarëve iu ngarkua këtij. Atëherë, me urdhrin e “Lidhjes së Komunistëve Jugosllav”, shtypi i Beogradit, e sidomos gazeta “Borba” dhe “Veqernje Novosti”, filloi të botonte disa nga krimet e tmerrshme që policia e Rankoviqit kishte bërë mbi shqiptarët. Vetëm atëherë shtypi i Perëndimit[11], sipas zakonit, nisi të jepte lajmet e gazetave jugosllave.
Por gazetat jugosllave i paraqitnin ngjarjet të mbuluara me një far perde. Ato nuk tregonin veçse disa qindra shqiptarë të varë fshehtas prej policisë ose të vdekur nëpër tortura, 25 arsimtar të çmendur prej torturave, dhe vetëm për qytetin e Prizrenit nja 200 shqiptarë të gjymtë prej torturave,të cilët u liruan nga burgu. Kurse gazeta “Rilindja”, që del në Prishtinë në një shqipe të çoroditur, jepte hollësira më shumë rreth torturave të llahtarshme, rreth çnderimeve, dhe tregonte raste të veçanta për njerëz të djegur gjallë, të vrarë në atë mënyrë ose në këtë mënyrë. Tregonte gjithashtu se kishte 120.000 dosje shqiptarësh të dyshimtë, që duhej të paraqiteshin çdo javë në polici ku rriheshin e brutalizoheshin. Disa prej tyre vrisnin veten për të mos u paraqitur në polici.
Dy shefa të policisë serbe, Millovan Jashoviq dhe Bllago Seniq, pohuan se në Pejë pothuajse të gjithë shqiptarët ishin shënuar në regjistrat e policisë si të dyshimtë. Ata pohuan gjithashtu se kishin dokumente rreth disa vrasjeve shqiptarësh që kishin mbetur akoma pa u zbuluar. “Ato që bënim mbi shqiptarët kanë qenë me të vërtet të tepruara dhe të fëlliqura”, kishin thënë ata, ”por këto mënyra veprimi kundrejt shqiptarëve i kishin gjetur trashëgim”.
Si përfundim i këtyre mizorive policore, në atë periudhë, më shumë se 350.000 shqiptarë i braktisën vatrat shekullore të stërgjyshërve dhe emigruar në Turqi.
Mënjanimi i Rankoviqit nuk i ndryshoi për shumë kohë metodat e policisë jugosllave kundër shqiptarëve. Arrestimet filluan rishtazi, sipas “zakonit të trashëguar”, dhe torturat mbetën po ato. Policia shpikte gjithmonë “qëllime separatiste” për ti mbajtur shqiptarët nën tortura. Burgjet e Nishit, të Idrizovës, të Sremska Mitrovicës, të Pozharevcit, të Shpuzës etj. Ishin plotë shqiptarë. Prej Konferencës së Beogradit për “mbrojtjen e të drejtave të njeriut”, më 1978, me duzina të burgosur politikë shqiptarë kanë vdekur nën tortura ose janë vrarë me plumba nëpër bodrumet e burgjeve. Sipas deklaratave që i bëri shtypit amerikan, një dëshmitar sy pamës, shkrimtari jugosllav Mihajlo Mihajlov, të burgosurit shqiptarë torturoheshin sa çmendeshin. Mihajlovi kishte jetuar me ta nëpër burgjet deri më 1978.
Më 31 mars 1980, gjatë sëmundjes së Titos, gazeta “Politika” e Beogradit lajmëronte kurdisjen e një “procesi” kundër 50 shqiptarëve, gjoja fajtorë sepse kishin shpërndarë të arrestuar kalonin 400 veta, nga të cilat ishin 30 vajza[12]. Policia dhe ushtria pushtuan tërë Kosovën duke bërë kontrollime gjithkund.
Regjimi komunist jugosllav, porsa mori fuqinë, me qëllim që ta thyente unitetin e tokave të banuara prej shqiptarësh, i vura këto nën administrata të ndryshme: një pjesë nën republikën e Maqedonisë, një pjesë tjetër nën republikën e Malit të Zi, një pjesë të tretë nën republikën e Serbisë, dhe vetëm fusha e Kosovës u njohë sa për formë si “krahinë autonome” (me emrin Kosovë-Metohi), në kuadrin e republikës së Serbisë. Në të vërtetën, kjo “krahinë autonome” mbeti kryesisht nën kontrollin e serbëve. Deri vonë, edhe emri i shqiptarëve të Kosovës ishte shtrembëruar, për të mos i treguar si të njëjtë me bashkë atdhetarët e tyre të Shqipërisë, domethënë për të mos iu njohur identitetin kombëtar.
Vetëm pas reformave konstitucionale të vitit 1968, u përdor zyrtarisht për shqiptarët emri i vërtet kombëtar dhe iu njohë “republika autonome”, një trup legjislativ dhe një ekzekutiv, të cilët janë sa për formë si njëri edhe tjetri.
Problemi i shqiptarëve të Jugosllavisë duhet shikuar më seriozisht, në qoftëse iu duhet dhënë fund turbullirave të përhershme që përbëjnë një rrezik për paqen në atë pjesë eksplozive të Evropës.

III. Paqësimi i shqiptarëve të Jugosllavisë është i mundshëm dhe fort i dëshirueshëm

Për të sjell paqen, gazeta “Qindresa Shqiptare”, mendonte se shqiptarët nuk duhet shikuar si një popull i ulët e i mundur, në mëshirë të pushtueseve të tij. Duhet nisur nga parimi që shqiptarët e Jugosllavisë përbëjnë një grup etnik kompakt, me gjuhën e tyre, kulturën e tyre, historinë e tyre, traditat e tyre si edhe të gjitha cilësitë që karakterizojnë një kombësi. Si numër, ata janë më të shumtë se disa grupe etnikë të tjerë që kanë pasur të drejtë të gëzojnë statutin e republikës autonome në Shtetin Federativ të Jugosllavisë. Shqiptarëve nuk iu mungon kultura, as zgjuarsia, as zotësia në punë që të mos shikohen si të barabartë me të tjerë. Shqiptarët kanë edhe ata dinjitetin e tyre dhe respektin e vetvetes si njerëz.
Kosova, me gjithë gjendjen e mjeruar ekonomike (për shkak të gjendjes së mjeruar politike), është një krahinë bujqësore shumë e pasur është e pasur gjithashtu me lloj-lloj mineralesh. Qymyri i gurit, plumbi, kromi, nikeli, magneziti, shfrytëzohen me miliona e miliona tonelatash dhe centralet term- elektrike prodhojnë me miliarda kw. Por të gjitha këto shkojnë në përfitim të shtetit jugosllav, dhe krahina nuk sheh asnjë dobi. Krahina shfrytëzohet si një koloni.
Kryetari i “Lidhjes Komuniste të Kosovës”, z. Bakalli, kishte deklaruar, në dhjetor 1980, se “dinamika” e zhvillimit të Kosovës ishte 46,9% më i ulët se sa mesatarja e Jugosllavisë. Me gjithë ato pasuri natyrore dhe me një popull punëtor, përse Kosova figuron si krahinë koloniale- me anën e kuadrove serbe, maqedone e malazeze- dhe nuk bënë asgjë, nuk tregon asnjë vullnet, për të përmirësuar kushtet e jetesës së popullsisë vendase. Në Kosovës nuk është bërë asnjë investim kapitalesh në përfitim të popullsisë së vendit............................................ ..............................
Nëpërmjet të demonstratave të muajve mars e prill, studentët kosovar kanë dashur të shprehin pa kënaqësinë për gjendjen ekonomike, për kushtet shumë të këqija të jetesës dhe për shkeljen e të drejtave që iu bëhet atyre në krahasim me studentët e universiteteve të tjera të Jugosllavisë.
Për sa koha që shqiptarët e Jugosllavisë trajtohen si nënshtetas të një kategorie më të ulët, që shfrytëzohen dhe shtypen pa mëshirë, nuk mund të ketë natyrisht pajtim me ta. Iu duhen të gjitha të drejtat që kushtetuta jugosllave iu njeh kombësive të tjera të Jugosllavisë, në të njëjtën shkallë barazie. Me fjalë të tjera,iu duhet njohur shqiptarëve e drejta që të formojnë një republikë autonome në kuadrin e Shtetit Federativ të Jugosllavisë.
Vetëm kjo do të ishte një zgjidhje realiste dhe pozitive e problemit të shqiptarëve në Jugosllavi. Puna duhet filluar me një amnisti të përgjithshme që të përfshijë të gjithë shqiptarët e dënuar ose të arrestuar për shkaqe politike. Mandej duhet hyrë në bisedime me përfaqësuesit e vërtet të grupit etnik shqiptar për të hedhur bazat e një republike autonome të shqiptarëve, me të njëjtin statut që kanë republikat e tjera të Federatës jugosllave. Republika autonome e shqiptarëve duhet të përfshijë gjithë krahinën e Kosovës si edhe pjesën e tokave të republikës së Maqedonisë dhe të republikës së Malit të Zi,ku popullsia është në shumicë të madhe shqiptare.
Vetëm atëherë Jugosllavia mund të jepte shembullin e një zgjidhjeje realiste të problemit të kombësive dhe do të siguronte bashkimin paqësor të grupit etnik shqiptar në Federatën jugosllave.