Hyrje ne historine e Andaluzise

[_Mersin_]

Almohadet dhe Ibnu Tomart

Së pari Ibn Tomart dhe thirrja e Almohadëve



Teksa Almoravidët ishin të zënë me luftën në Andaluzi dhe me administrimin e shtetit të tyre që shtrihej në të katër anët e Afrikës veriore, ndodhin disa zhvillime të cilat çojnë në shpërbërjen e kësaj dinastie më pas. Ky shtet e gjeti veten para një grupacioni revolte të vogël e cila udhëhiqej nga një dijetar i shkencës së fikhut (fakih). Kjo revoltë me përmasa të vogla në fillim, shpërtheu në një revoltë të paparë, duke i shkatërruar forcat e Almoravidëve dhe e çoi kët dinasti drejt fundit.



Thirrja e Almohadëve

Revolta që nisën Almohadët ishte një revoltë me tendenca fetare. Ajo udhëhiqej nga një burrë, i cili më pas arriti të ketë ndjekësit e tij. Ata ftonin njerëzit në besim të pastër islam, monoteizëm të pastër dhe larg çdo njolle, refuzonin shkollat tradicionale (medh’hebet) që ishin përhapur deri atëherë dhe refuzonin fanatizmin e ndjekësve të këtyre shkollave. Ata ngritën lart moton “Urdhërojmë për mirë dhe ndalojmë nga e keqja“. U bënin thirrje njerëzve t’i përkushtoheshin vetëm traditës profetike dhe tregoheshin të ashpër në luftën kundër risive fetare. Është një hile që përdor shejtani, pasi shumë njerëz pretendojnë se vetëm ata dhe ndjekësit e tyre janë në rrugë të drejtë dhe se të gjithë njerëzit duhet të ndjekin idetë e tyre. Vetë themeluesi i kësaj lëvizjeje, nuk kishte shpëtuar nga disa devijime në besim. Këtë e thekson dhe vetë dijetari i njohur Ibnu Tejmije në librat e tij (fetvatë) ku thotë që vetë themeluesi i kësaj organizate Muhamed ibn Abdulla ibn Tumart (i njohur dhe me emrin Ebu Abdullah El-Mehdij) kishte risi dhe devijime. Ai e kritikon Ibn Tomart-in për gjakderdhjet e shumta, vrasjen e muslimanëve dhe pretendimin e pagabueshmërisë. Në të njëjtën kohë, Ibn Tejmije përmend dhe disa cilësi të mira dhe vlera të tij, si adhurimin e shumtë, zuhdin etj...

Thirrja e Ibn Tomart gjeti mbështetje tek popullsia, e cila u josh nga parimet fetare, rreth të cilave ftonte. Zakonisht ishin dijetarët fetarë ata që udhëhiqnin popullsinë, por mungesa e tyre në shtresat e gjera popullore, bëri që të dalin në shesh ide të sakta dhe me devijime në të njëjtën kohë. Kështu u shfaq Ibn Tomart. Por kush ishte Ibn Tomart? Cila është lëvizja e tij? Kush janë Almohadët?



Ibn Tomart



Emri i tij ishte Abdullah El-Mehdij Muhamed ibn Tomart. Rrjedh nga fiset Berbere, nga barku Herga. Ai lindi në Masmoda, që ndodhet në krahinën Sus, në jug të Marohun. Viti i lindjes së tij nuk dihet me saktësi. Ibn Halkan thotë që ai u lind në vitin 485 hënor, kurse Al-garnatij thotë në vitin 470. Rreth fëmijërisë së tij nuk dihet gjë.

Kjo tregon misteret që e mbulonin këtë burrë, si dhe misteret e thirrjes së tij, ku në fund të jetës pretendonte se është Mehdiu i pritur.



Mësuesit e Ibn Tomart

Tartushi.

Në vitin 500 hënor, Ibn Tomart udhëtoi për në lindjen islame, për të mësuar nga dijetarët e saj. Kështu ai morri dije nga një numër i madh dijetarësh, prej të cilëve dhe Ebu Bekr Tartushij, që ishte nga dijetarët e Aleksandrisë. Ky dijetar kishte lindur në vitin 451 në Tartusha dhe vdiq në vitin 520 në Aleksandri. Ibnu Bashkeval thotë rreth tij:“Ai ishte i ditur dhe lider fetar i njohur, asket, i devotshëm, modest dhe kënaqej me pak.“



El-Shashi.

Një nga mësuesit e tij ishte dhe Ebu Bekr El-Shashi. Ai kishte lindur në qytetin Shash, që ndodhet pranë Samarkandit, në vitin 429 hixhr dhe vdiq në vitin 507.



Ibn Tajuri

Shkencën e hadithit ai e mësoi nga El-Mubarek ibn Abdulxhebar ibn Tajuri. Datëlindja e tij daton në vitin 411 dhe vdiq në vitin 500. Ata që jetuan në kohën e tij, dëshmojnë që ai njihej për sinqeritetin, amanetin, përkushtimin në kërkimin e dijes, kurrë nuk ishte marrë me gjë tjetër veç studimit të traditës profetike. Ai ishte thelluar në dijet e tefsirit, gjuhës, transmetuesve të haditheve, historisë dhe letërsisë. Ai u morr me shkrimin e haditheve që në moshën njëmbëdhjetë vjeçare.



Imam Gazali

Në disa libra përmendet që Ibn Tomart ka marrë mësime dhe nga Imam Gazaliu. Kurse disa autorë të tjerë e mohojnë që Ibn Tomart të jetë takuar me Gazalin dhe të ketë marrë mësim prej tij. Që nuk është takuar me Gazalin, këtë mendon dhe Ibnul Hatibi. Mesa duket, Ibn Tomart është ndikuar shumë nga idetë dhe librat e Gazalit, saqë është thënë se ka marrë mësim prej tij.



Ftesa e Ibn Tomart



Më të përfunduar peiudhën e studimit dhe arritur qëllimin për të cilin kishte udhëtuar në lindjen islame, Ibn Tomart u kthye në Marok, ku filloi të përhapë idetë e tij në qytetin Sus. Ai i ftonte njerëzit që të praktikonin fenë e pastër, që buronte nga Kurani dhe tradita profetike. Ai refuzonte çdo mendim dhe ide që nuk pajtohej me ligjet islame, urdhëronte për vepra të mira dhe ndalonte nga të këqiat. Si frymëzues për këtë, ai kishte ajetin:

“Nga ju le të jetë grup që thërret në atë që është e dobishme, urdhëron për punë të mbara dhe ndalon nga e keqja.“ (Al Imran 104) dhe verseti:“ Ju jeni populli më i dobishëm i ardhur për të mirën e njerëzve, urdhëroni për mirë, ndaloni nga veprat e këqija dhe besoni në Zotin.“ (Al Imran 110)

Themeli i kësaj ftese është parimi që fton në reformë shoqërore. Origjina e saj është se çdo person është përgjegjës në shoqërinë muslimane, për mirëqenien e saj. Përgjegjësi i parë për këtë është udhëheqësi, i cili urdhëron për mirë dhe lufton korrupsionin dhe të keqen, me të gjithë format e tij.



Përhapja e ideve të tij



Ibn Tomart filloi të udhëtojë nga një qytet në tjetrin i tunduar nga dëshira për pushtet dhe pozitë. Kur filloi të shohë frutet e para të ftesës dhe ideve të tij, filloi tu flasë nxënësve dhe pasuesve të tij rreth Mehdiut që pritet të vijë. Më vonë ai filloi të pretendojë se ai vetë ishte Mehdiu që pritej. Ibn Hunan në një libër të tij, përmend një letër, që Ibnu Tomart ia dërgon kadiut Ali ibnu Ebi Hasen El-Xhudhai, në të cilën i thoshte:“Unë jam Muhamed ibn Abdullah ibn Tomart dhe unë jam Mehdiu që pritet të dalë para Ditës së Kijametit.“ Kështu pasuesit dhe përkrahësit e tij filluan ta thërrasin me emrin Mehdi dhe imami i pagabueshëm. Ai vetë dhe pasuesit e tij u quajtën Almohadë (në arabisht el-muvehhidun, njësuesit e Zotit sh.p). Ai arriti t’i bindë fiset berbere, që është i pagabueshëm. Këtë e përdori për të përligjur gjakderdhjen dhe vrasjet, të cilat krahasohen me ato të Havarixhëve. Për këtë sigurisht që do të japë llogari para Zotit.



Ibn Tomart pretendon pagabueshmërinë dhe e quan veten Mehdiu i pritur



Librat e tij.

Është e habitshme se Ibn Tomart fillimisht shkroi një libër në gjuhën e fiseve berbere, të cilin e quajti“El-Mershede“. Në këtë libër ai hodhi idetë e tij rreth teuhidit, por ishin ide që përmbanin devijime. Më pas ai shkroi një libër tjetër në arabisht të cilin e filloi me fjalët:“Gjëja më e shtrenjtë që ia vlen të kërkohet“. Më pas, kjo fjali u bë titulli i këtij libri. Ai që zgjodhi këtë titull për librin, është vetë nxënësi i tij Abdul Mumin ibn Ali. Ai akuzonte këdo që kundërshtonte librin e parë të Ibn Tomart “El-Mershede“, duke e lejuar vrasjen e tij. Kështu Ibn Tomart filloi gjakderdhjen, me qëllim që të fitojë pushtet.



Vdekja e Ibn Tomart



Abdul Mumin ibn Ali ishte nga të parët që kishin shfaqur bindjen e plotë ndaj Ibn Tomart. Ai përqafoi idetë e tij dhe me të vdekur Ibn Tomart në vitin 524, ishte ai që zuri vendin e tij.



Së dyti Abdul Mumin ibn Ali



Ai ishte Berber dhe rrjedh nga fisi Konie. Ai vetë pretendonte se është me preardhje arabe, nga fisi Kajs. Lindi në vitin 487 hënor në një fshat pranë Telmesanit. Që në vegjëli shfaqte dëshirë të zjarrtë për librat, të studiuarit dhe merrte pjesë në grupet për mësimin e Kuranit. Vetë mësuesi i tij - Ibn Tomart - dallonte tek ky i ri cilësitë më të mira dhe e konsideron atë si themeluesin kryesor të dinastisë Almohade. Lidershipin, Ibn Tomart ia la porosi atij që para se të vdesë dhe pasuesit e tij e pranuan si të tillë, pas vdekjes.



Viti 541 hënor

1148 kalendari diellor

Lufta kundër Almoravidëve



Me të marrë pushtetin në dorë, ai filloi të luftojë kundër Almoravidëve për dhjetë vite rrjesht. Të gjithë luftrat dhe betejat e zhvilluara mes tyre, kufizoheshin vetëm në jugun e Marohun. Pas disa fitoreve dhe humbjeve, Abdul Mumin vendosi, që konfliktin ta kalojë në zemrën e Dinastisë Almoravide. Kështu ai arriti që në vitin 540 hënor të hyjë në qytetin Fes, i cili ishte qyteti më i rëndësishëm i Almoravidëve. Ai e vendosi këtë qytet në kontrollin e tij dhe vetëm pas një viti, ai rrethoi dhe kryeqytetin e Almoravidëve, Marakesh. Në muajin Muharrem të vitit 541 hënor dhe pas një rrethimi që kishte zgjatur nëntë muaj, ai i preu të gjithë lidhjet e qytetit të rrethuar me zonat përreth. Tashmë për banorët brenda qytetit të rrethuar filluan vuajtjet e vërteta, ushqimet mbaruan, shumë njerëz filluan të vdesin urie, kafshët po ashtu filluan të ngordhin... megjithatë, banorët luftonin për jetë a vdekje në mbrojtje të qytetit. Almohadët arrinën të hynin në qytet dhe vrasja e banorëve të qytetit vazhdoi për tre ditë rrjesht. Veç të vrarëve, një numër i madh i tyre u morën robër. Nga ata që u morrën robër ishte dhe Emiri i Almoravidëve Ibrahimi, që kur morri pushtetin ishte vetëm 16 vjeç. Kur e çuan tek Abdul Mumin, atij i erdhi keq për shkak të moshës së vogël. Emiri i vogël qante dhe e luste që t’i falë jetën, kurse kujdestari i tij e kritikonte për këto sjellje. Kjo e preku Abdul Mumin-in dhe urdhëroi njërin nga komandantët e tij – që quhej Ebul Hasen – duke i thënë:“Lëri të lirë këto fëmijë! Çfarë do të bëjmë me ta tjetër?“ Por Ebul Hasen thirri me të madhe:“Abdul Mumin po na kthen shpinën. Ai kërkon të rrisë në mesin tonë të vegjlit e luanit!“ Abdul Mumin u ngrit dhe u largua i zemëruar i ndjekur nga e gjithë paria Almohade. Ai që nuk i vajti pas ishte vetëm Ebul Hasen, i cili qëndroi për të vrarë Emirin e vogël të Almoravidëve. Teksa po vriste Emirin e vogël, kujdestari i Emirit arriti të marrë një thikë dhe me të sulmoi Ebul Hasenin të cilin arriti ta vrasë. Veç fjalëve, Abdul Mumin duhej t’i kishte penguar përkrahësit e tij të vrisnin fëmijët, por pushteti nuk njeh mëshirë.



Shpërbërja e Dinastisë Almoravide



Gjatë kësaj periudhe tepër të vështirë, ku Dinastia Almoravide ishte drejt shpërbërjes së plotë, vazhdonin akoma disa krahina nën sundimin esaj. Megjithëse kryeqyteti i tyre kishte rënë në duart e Almohadëve, në pjesët e tjera të Afrikës veriore, në Sudan dhe Andaluzi ekzistonin akoma valinj Almoravidë. Të gjithë këta ishin të përçarë pasi familja e Tashfinëve që i mbante të bashkuar, tashmë nuk ishte në pushtet.



Gjendja në Andaluzi



Një dobësi e shoqëronte Dinastinë Almohade që në fillimet e saj. Ai që përfitonte nga një situatë e tillë, ishin vetëm armiqtë e muslimanëve në veri të Andaluzisë, sidomos pasi muslimanët humbën betejën Luxh ve Albacete në vitin 540, siç e përmendëm më lart. Humbja e kësaj beteje ishte një grusht i fuqishëm ,që goditi muslimanët e Andaluzisë.

Viti 542 hënor

1148 kalendari diellor



Të krishterët hyjnë në qytetin Almeria



Në vitin 542, forcat e krishtera të udhëhequra nga Alfonso i shtatë, nisen nga veriu i Andaluzisë në rrugë tokësore drejt jugut të Andaluzisë. Në të njëjtën kohë u nis në rrugë detare dhe flota italiane nga Gjenova dhe Venecia. Qyteti Almeria, që ishte dhe baza detare e flotës së Andaluzisë, u gjend e rrethuar nga toka dhe nga deti. Rrethimi i qytetit zgjati dhe nevojat për ushqime filluan të shfaqen. Asnjë nuk u ofroi ndihmë ushtarake dhe ushqimore banorëve të qytetit, gjatë rrethimit që zgjati për tre muaj. Në fund, ushtritë agresive arritën të hyjnë në qytet, ku morrën robër me dhjetëra mijë, pasi kishin vrarë me mijëra të tjerë. Mes të vrarëve muslimanë ishte dhe gjykatësi Ebu Muhamed Abdullah Reshati. Ai kishte lindur në vitin 466 hënor në Oriola në veri të vendit. Mësimet e tij të para i morri nga dijetarët më të mëdhenj të kohës së tij, si Ebu Ali El-Sadefi. Më pas ai kaloi në Almeria, ku u thellua në shkencën e hadithit, historisë dhe gjenealogjisë. Një nga librat e tij më të shquar është pikërisht në shkencën e hadithit dhe njohjen e transmetuesve të tij.

Si robër u morën dhe shumë gra të qytetit. Numri i vajzave robëresha arrinte në katërmbëdhjetë mijë. Si shpjegohet vallë kjo dobësi nga ana e muslimanëve? Përse duhej të luftohej një shtet si ai i Almoravidëve? Si luftohej një shtet i tillë, që u kishte kallur datën armiqve deri atëherë?



Viti 542 hënor

1148 kalendari diellor



Portugalia kërkon ndihmë nga kryqëzatat që shkonin në Jeruzalem



Kjo gjendje e përgjithshme, bëri që Andaluzia të vazhdonte drejt greminës. Henrique që kishte shpallur pavarësinë e Portugalisë, vendosi që t’i zgjerojë territoret e shtetit të tij, në llogari të tokave muslimane. Duke parë që kryqëzatat për në Jeruzalem ndiqnin njëra-tjetrën, ai vendosi të përfitojë prej tyre. Teksa anijet angleze, gjermane dhe hollandeze mbartnin ushtarë dhe mjete luftarake për në Palestinë, ai u kërkoi që të zbarkonin në Andaluzi për ta ndihmuar kundër muslimanëve.



Viti 542 hënor

1148 kalendari diellor

Rënia e qyteteve muslimane



Flota angleze dhe ajo gjermane pranuan t’i vijnë në ndihmë Ibnu Rennek dhe rrethuan kryeqendrën e perëndimit, Lisbonën, të cilën arritën ta marrin. Më pas u drejtuan drejt një qyteti tjetër aty pranë që quhej Santarem. Të gjitha këto ndodhin në vitin 542, vetëm një vit pas rënies së Dinastisë Almoravide. Territoret e muslimanëve në Andaluzi po humbisnin dhe qytetet binin njëri pas tjetrin në duart e armiqve të tyre. Tashmë kishte rënë Almeria, perëndimi, mesi dhe veriu i Andaluzisë.



Një delegacion nga Andaluzia niset për tek Almohadët



Me rënien e Dinastisë Almoravide në Marok dhe dobësimin e pushtetit të tyre në Andaluzi, u nisën delegacionet andaluziane për të kërkuar ndihmë nga Abdul Mumini. Një nga delegacionet më të rëndësishëm ishte ai që përmbante një grup dijetarësh muslimanë nga qyteti Seville. Këtë delegacion e kryesonte gjykatësi Ebu Bekr El-Arabij. Delegacioni e njohu Abdul Muminin si udhëheqësin e tyre dhe i dhanë besën. Këto ndodhnin në vitin 542 hënor.

Almohadët zënë vendin e Almoravidëve



Abdul Mumini u tregua i gatshëm për tu ofruar ndihmë banorëve të Andaluzisë dhe menjëherë nisi një ushtri jo të madhe. Misioni kryesor i kësaj ushtrie ishte që të nën kontrollin e Almohadëve të gjithë zonat që vazhdonin të kontrolloheshin nga Almoravidët. Pas disa betejave mes ushtrisë së mbetur të Almoravidëve dhe Almohadëve, arriti kjo e fundit të vendosë kontrollin e saj në këto zona.



Viti 543 hënor

1149 kalendari diellor

Rënia e qytetit Tortosa



Këto ngjarje ishin rasti më i volitshëm për një ndërhyrje të krishterëve të cilët e shfrytëzuan, ku arritën Kastiljanët të marrin qytetit Tortosa në veri-lindje të Andaluzisë. Banorët e qytetit treguan rezistencë të fuqishme, por rrethimi tokësor dhe detar dhe që zgjati për dyzet ditë, i detyroi të dorëzoheshin. Kjo ndodhi në vitin 543 hënor.



Viti 544 hënor

1149 kalendari diellor

Rënia e 2/3 të Andaluzisë



Rënien e Tortosas e pasoi rënia e qytetit Lerida, pasi edhe ai ndodhej në veri-lindje të Andaluzisë. Me marrjen e këtij qytetit, të krishterët vendosën nën kontrollin e tyre të gjithë veriun e Andaluzisë. Ata tashmë kishin nën kontrollin e tyre dhe perëndimin me një pjesë të mirë të lindjes dhe mesit të Andaluzisë. Muslimanëve nuk u kishte mbetur nga Andaluzia veçse jugu i saj dhe jug-lindja.

Me humbjen e 2/3 të Andaluzisë, muslimanëve nuk u mbeti veçse jugu i saj, ku u përqendruan dhe forcat e Almohadëve, kur hynë në vend.



Viti 552 hënor

1157 kalendari diellor

Ndarja e shtetit të krishterëve



Me të vendosur Almohadët kontrollin e tyre mbi pjesën e mbetur të Andaluzisë, arritën ta pengojnë shtrirjen e mëtejshme të krishterëve. Me vdekjen e Alfosos së shtatë në vitin 552 hënor, mbretëria e tij u nda në dy pjesë:

1 - Mbretëria e Leonit në veri-perëndim, të cilën e udhëhiqte Ferdinandi.

2 - Mbretëria e Kastiljes në veri dhe në qendër, e cila udhëhiqej nga Sanço, djali i Alfonsos së shtatë. Ai vdiq një vit pas ardhjes në pushtet dhe u pasua nga djali i tij Alfonso i tetë.



Viti 552 hënor

1157 kalendari diellor

Beteja e Almeria-s



Me tu qetësuar situata në zonat ku Almohadët shtrinë pushtetin e tyre, filluan të ndjejnë që koha për të rimarrë qytetin Almeria kishte ardhur. Kështu ata filluan të dërgojnë njësi ushtarake, të cilat arrinin deri tek muret e qytetit duke vrarë dhe zënë robër nga të krishterët. Këto sulme i siguruan që gjendje brenda qytetit ishte e përshtatshme për një ndërhyrje.

Guvernatori i Grenadës, Ebu Seid u nis me një ushtri të madhe Almohade drejt Almerias. Qyteti i Almerias u rrethua nga deti nga flota Almohade dhe nga toka nga ushtria tokësore. Ushtria e krishtere, që ndodhej brenda qytetit dhe që numri i kalorësve të saj arrinte në 12 mijë, nuk arriti t’i rezistonte këtij rrethimi. Kjo, edhe pse kishte ndihmën e Ibn Martinezit, princi i lindjes që e ndihmoi me gjashtë mijë trupa muslimane.

Pjesëmarrja e këti tradhëtari dhe ndihma e tij për të krishterët, duke luftuar kundër muslimanëve dhe atdheut të tij, është nga qëndrimet më të këqia që i përmend historia.

Almohadët e mbajtën qytetin të rrethuar për shtatë muaj, gjë që i detyroi të krishterët të kërkonin të dorëzoheshin në këmbim të sigurisë së jetës. Kështu hynë Almohadët në Almeria nga fundi i vitit 552 hënor, duke ua kthyer këtë qytet të rëndësishëm banorëve të saj, pas një pushtimi që kishte zgjatur dhjetë vite.

Situata dukej shpresëdhënëse dhe Almohadët filluan ta forcojnë pushtetin dhe pozitën e tyre në veriun e Afrikës dhe të Andaluzisë deri në vitin 555 hënor.



Viti 552 hënor

1157 kalendari diellor

Mali Tarik (Gjibraltari)



Në të njëjtin vit, monarku i Almohadëve, Abdul Mumin El-Kumij urdhëroi që të ndërtohej qyteti “Algeciras“ në malin e Tarikut (bregdeti i spanjës në ngushticën e Gjibraltarit). Puna filloi me ritme të shpejta, me qëllim që ky projekt të përfundonte në një periudhë sa më të shpejtë. Në qytet u ndërtua një xhami, rezidenca e monarkut dhe shtëpitë e familjes dhe të afërmve. Qyteti u zbukurua me kopështe, shatërvane dhe u rrethua me mure mbrojtëse. Monarku Abdul Mumin e qyajti qytetin me emrin “Qyteti i çlirimit“. Me të përfunduar së ndërtuari, Abdul Mumini u nis drejt tij nga qyteti Seuta, i shoqëruar nga një numër i madh njerëzish. Ai kaloi ngushticën për në Gadishullin Iberik në muajin Dhul Hixhe, të vitit 555. Për ta pritur kishte dalë vetë djali i tij dhe shumë njerëz të tjerë, të cilët kryhesoheshin nga gjykatësit, dijetarët dhe poetët. Në këtë ditë të shënuar, poetët filluan të recitojnë poezitë që kishin thurrur me këtë rast. Poeti që tërhoqi më shumë vëmendjen e monarkut, ishte Ahmed ibn Abdul Melik ibn Seid El-Anesij. Teksa monarku dëgjonte vargjet e tij, i kërkoi poetit të afrohej dhe të ulej pranë tij. Nga kjo poeti i shtoi lëvdatat dhe e ngriti monarkun Almohad mbi Tarik ibn Zijadin dhe Musa ibn Nusejrin.

Fortifikimi i Grenadas



Monarku Almohad kaloi dy muaj në qytetin e çlirimit. Ai urdhëroi që muslimanët të kujdeseshin për fortifikimin e qytetit të Grenadas, të cilën e bëri një qendër ushtarake të rëndësishme për mbrojtjen e jugut të Andaluzisë.

Kryeqyteti Kordoba



Ai urdhëroi gjithashtu që kryeqyteti i Andaluzisë të kalonte nga Seville për në Kordoba, e cila me këtë ndryshim riktheu pozitën e saj të mëparshme. Më pas, monarku Almohad u kthye ne kryeqytetin e mbretërisë së tij, në Marakesh.



Viti 555 hënor

1160 kalendari diellor



Rënia e qyteti Alcacer



Në vitin 555, qyteti Alcacer ra në duart e Henrihut, monarkut të Portugalisë. Ky qytet kishte qenë një pikë shumë e rëndësishme për mbrojtjen e kufijve perëndimorë. Ai ndodhej në juglindje të qytetit Lisbonë.



Viti 558 hënor

1163 kalendari diellor



Vdekja e Abdul Muminit



Pasi kaloi disa vite në Marakesh, monarku Almohad vendosi të kalojë përsëri në Andaluzi që të administronte situatën e atjeshme. Kështu ai u nis me një ushtri me numër shumë të madh, të përbërë nga Almohadë, berberë dhe fshatarë të ndryshëm. Kur arriti në qytetin Sela, në bregun marokien që ndodhet përballë bregut spanjoll, ai u prek nga një sëmundje. Pasi kaloi disa ditë i sëmurë, ai vdiq. Kjo ndodhi në vitin 558, pasi kishte kaluar tridhjetë e tre vite në postin e monarkut të Almohadëve. Postin e tij e zuri djali i tij Jusufi, të cilin e kishte zgjedhur që para se të vdesë, nga të dhjetë djemtë e tij. Kufoma e tij u mbajt dhe u varros pranë mësuesit të tij Ibn Tomart, sipas porosisë së tij.



Cilësitë e Abdul Mumin-it



Ai ishte i vendosur, jepte mendime të drejta, politikan i aftë, në situata të vështira reagonte me zgjuarsi dhe urtësi. Ai arriti t’i bashkojë fiset që ishin në luftë, forcoi bazat e pushtetit të Almohadëve, pasi i kishte dhënë fund Dinastisë Almoravide. Ai ishte i dhënë pas dijeve fetare dhe shpesh herë shihej duke lexuar Kuran me përkushtim. Përveçsa përmendëm, ai njihej dhe për ashpërsi, depotizëm dhe gjakderdhje.

Historianët e kanë lavdëruar atë, ndër ta dhe El-Hafidh El-Dhehebij, ku thotë:“Ai ishte njeri i drejtë, politikan i aftë dhe hijerëndë. Ai ishte i vendosur, dashamirës, fetar i përpiktë, i pashembull, agjëronte të hënat dhe të enjtet, i kushtonte rëndësi luftës dhe pushtetit, sikur të ishte krijuar për të qeverisur.“





SË TRETI JUSUF IBN ABDUL MUMIN DHE BETEJA FAHS XHILAB



Viti 560 hënor

1165 kalendari diellor



Konflikti me tradhëtarin Ibnu Merdenesh



Menjëherë në pushtet erdhi djali i Abdul Muminit, Jusufi. Kur erdhi në pushtet ai ishte 25 vjeç dhe e thërrisnin ndryshe Ebu Jakub. Para se të marrë pushtetin ai kishte marrë titullin “Princ“ dhe me marrjen e pushtetit u quajt “Princi i Besimtarëve“. Haxhib (ministër shteti) ishte vëllau i tij Ebu Hafsi. Gjëja e parë që bëri me të marrë pushtetin ishte lufta kundër Ibn Martinez në principatën e tij. Deri në këtë kohë, Ibn Martinez i kishte shqetësuar me sulme të një pasnjëshme në Kordoba dhe Bodojoz. Jusufi dërgoi një ushtri nga Marakesh, nën komandën e vëllaut të tij Ebu Hafs. Ushtria kaloi detin dhe arriti në Seville në muajin Dhul Kide të vitit 560 hënor dhe vazhdoi udhëtimin përgjatë veri-lindjes derisa arriti në kufijtë e principatës së Ibnu Merdenesh-it. Pasi arriti të marrë disa qendra kyçe, Ebu Hafsi u nis me ushtrinë e tij drejt qytetit Lorka, që ndodhej në rrugën për në Murcie.



Beteja Fahs Xhelab



Në këtë kohë, vetë Ibn Martinez kishte grumbulluar forcat e tij, ku një numër i madh prej tyre përbëheshin nga mercenarë të krishterë, për të penguar përparimin e forcave Almohade. Por ushtria Almohade kishte ndryshuar drejtimin para se të arrinin në Lorka dhe kishin arritur në Fahs Murcie, 12 km larg një qyteti që quhej Fahs Xhelab. Ishte ky qytet vendi ku u takuan dy ushtritë. Ushtarët Almohadë i dhanë besën njëri-tjetrit që të rezistonin dhe të pranonin vdekjen dhe të mos tërhiqeshin. Beteja filloi e ashpër, por Almohadët shumë shpejt filluan të ndjenin fitoren. Me një njësi ushtarësh, Ibn Mardenesh arriti të strehohej në qytetin Murcie. Kjo ishte humbja më e madhe që kishte përjetuar dhe tregoi fillimin e rënies së principatës dhe revoltës së tij.

Pas betejës Fahs Xhelab, Almohadët filluan t’i kushtojnë kujdes organizimit të pushtetit në Andaluzi, vendosjen e rregullit dhe të drejtësisë. Ata u morën dhe me ristrukturimin e gjykatave, ku vendosën rregulla të forta me qëllim që të mos ndëshkohej asnjë njeri, veçse pasi të vërtetohej me fakte bindëse fajësia e tij. Gjykatësit këshilloheshin që të mos i bënin padrejtësi dhe të mos mbanin me hatër askënd. Në kalatë që u morrën nga Ibn Martinez, u vendosën roje dhe ushtarë të shumtë me qëllim që të ruajnë kufijtë. Gjatë kësaj kohe, mes Almohadëve dhe portugezëve ndodhnin beteja dhe konflikte të shumta, por pa ndonjë rezultat vendimtar për asnjërin.



Fundi i Ibn Martinez



Pas humbjes që pësoi në Fahs Xhelab, Ibn Martinez i forcoi lidhjet dhe miqësinë me Alfonson e tetë, mbretin e Kastiljes. Në Valencia ishte vendosur një numër i madh ushtarësh të krishterë të cilët i shqetësonin dhe u bënin padrejtësi muslimanëve. Kjo bëri që shumica e banorëve muslimanë të largohen nga Valencia dhe të banojnë në rrethinat e saj, duke bërë që urrejtja për Ibn Mardenesh të shtohej gjatë këtyre viteve.

Ajo që e dobësoi më shumë pozitën e tij, ishte rebelimi i disa komandantëve të ushtrisë së tij, të cilët u bashkuan me Almohadët. Nga ata që u rebeluan kundër tij ishte dhe vetë vjehrri i tij, Ebu Hemshuk dhe burri i motrës Jusuf ibn Hilal. Ibn Martinez hakmerrej në mënyrë tepër mizore kundër kundërshtarëve të tij, nëse i shtinte në dorë. Ai ia nxorri sytë burrit të motrës, kur disa nga ushtarët e tij arritën ta kapin. Kur u zemërua me disa ministra të tij, ai ua shembi shtëpinë duke qenë ata brenda. Ai urdhëroi të vritej motra dhe vajza e djalit të xhaxhait të vet Muhamed Ibn Martinez, si hakmarrje ndaj tij.

Ai filloi ta humbasë toruan dhe ekuilibrin dhe nuk gjente qetësi veçse duke derdhur gjak njerëzish. Ai tashmë nuk i besonte askujt, as dhe njerëzve më të afërt.



Viti 566 hënor

1171 kalendari diellor



Vdekja e Ibn Martinez-it



Jusuf ibn Abdul Mumin arriti në Andaluzi në vitin 566 hënor. Ajo që e vonoi udhëtimin e tij për në Andaluzi, ishte një sëmundje që e kishte detyruar të zërë shtratin. Me tu shëruar ai u nis për në Andaluzi për t’i bërë rezistencë shtrisjes të krishterëve nga veriu dhe perëndimi. Ibn Martinez e pa që po i vinte fundi dhe mendoi që fundi i tij do të ishte i dhimbshëm dhe i tmerrshëm, pasi do të shpërblehej për gjithçka që kishte bërë deri atëherë. Ai nuk pranoi as të mendojë për një dorëzim të mundshëm, pasi ishte i ndërgjegjshëm për atë që kishte vepruar gjatë këtyre viteve. Atë desh e lanë mendtë kur dëgjoi që edhe vëllau i tij Jusuf ibn Seid Ibn Martinez, ishte bashkuar me Almohadët. Nga kjo gjendje e vështirë, e shpëtoi vetëm vdekja për të mos rënë në duart e kundërshtarëve. Ai vdiq në muajin Rexheb të vitit 567 hënor. Djali i tij, Hilali, iu nënshtrua pushtetit të Almohadëve, menjëherë pas vdekjes të së atit. Kështu përfundoi kjo principatë e cila kishte zgjatur për njëzet vite dhe kishte sjellë jo pak probleme për muslimanët në Andaluzi.



Viti 571 hënor

1176 kalendari diellor

Veprat e Jusufit në Andaluzi



Monarku Almohad qëndroi në Andaluzi pesë vite. Ai ndërmorri një sëri nismash luftarake për të forcuar pozitat Almohade, por që asnjëra prej tyre nuk dha frutet e pritura. Ai dhe forcat e tij u sulmuan disa herë nga monarkët e Spanjës së krishterë, sulme të cilat përballoheshin nga ushtria e tij.

Gjatë kohës së qëndrimit në Andaluzi, ai ndërtoi disa vepra të rralla arkitekturale, siç ishte ndërtimi i urës mbi lumin Guadalkivir, e cila lidhte Sevillen me Torbana.

Ai urdhëroi të ndërtohej dhe Xhamia e Madhe në Seville, pasi qëndroi atje për pesë vite. Pasi kaluan pesë vite, monarku Almohad u kthye në Marok në vitin 571 hënor.



Luftërat me të krishterët



Ferdinandi sulmoi tokat e muslimanëve, duke e thyer marrëveshjen e nënshkruar. Kjo e detyroi Jusuf ibn Abdul Mumin-in që të kalojë përsëri në Andaluzi për të ndjekur ecurinë e luftës me të krishterët, jo vetëm me monarkun e Leonit në veri-perëndim. Situata ishte përkeqësuar tashmë, pasi Almohadëve u duhej të luftonin në tre fronte: Me mbretërinë e Leonit, me mbretërinë e Portuglisë dhe atë të Kastiljes. Këto ndodhnin në vitin 580 hënor. Lufta në secilin prej këtyre fronteve ishte tepër e vështirë, sidomos fronti i monarhun të Kastiljes, Alfonsos së tetë.



Viti 580 hënor

1184 kalendari diellor

Beteja Santarem

Monarku Almohad u nis së bashku me ushtrinë drejt qytetit Santrem, një nga qytetet më të rëndësishëm që ndodhen në perëndim të Andaluzisë, 50 km në veri-lindje të Lisbonës. Ky qytet kishte rënë në duart e portugezëve në vitin 542 hënor. Me të arritur, Almohadët e rrethojnë qytetin, por portugezët ishin përgatitur për një rast të tillë. Mes portugezëve dhe ushtrisë almohade u zhvilluan disa beteja të ashpra. Almohadët arritën të marrin disa nga rrethinat dhe fermat përreth qytetit, por pa mundur të marrin vetë qytetin. Ata u përpoqën disa herë duke pësuar shumë humbje në trupa dhe materiale, por portugezët i kthenin përsëri mbrapsht sulmet e tyre. Lufta vazhdoi për ditë me radhë, pa u dhënë rast Almohadëve që ta kthejnë betejën në interesin e tyre. Në ditën e gjashtë, vetë monarku Almohad jep një urdhër të çuditshëm:



Surpriza



Një surprizë befasuese dhe një urdhër që ka mbetur enigmë: Vetë monarku Almohad jep urdhër që të ndërpritej sulmi dhe lufta. Më pas një urdhër tjetër thotë që ushtria të mos qëndrojë në vendin ku ishte, por të kalojë në anën tjetër të qytetit. Urdhër i habitshëm!

Po çfarë ndodhi? Përse u ndërpre sulmi? Përse ky ndryshim?

Këto urdhëra dhe ndryshime ndodhnin në një kohë që numri i forcave Almohade i kalonte të njëqind mijët. Një nga ata që morrën pjesë në këtë betejë thotë: “Të gjithë njerëzit u habitën nga këto urdhëra dhe ndryshime! Shpresa për një fitore të afërt u zbeh dhe çoroditja përfshiu të gjithë ushtrinë“.

Pyetjet e mësipërme nuk kanë gjetur një përgjigje! Përgjigja vazhdon të mbetet një dilemë historike. Përse duhej të tërhiqej ushtria, në një kohë që qyteti Santarem po binte në duart e muslimanëve?



Tërheqja



Shumica e ushtrisë u tërhoq natën në mes të zhurmës dhe rrëmujës së krijuar në kamp. Kurse vetë Jusuf ibn Abdul Mumin nuk dinte se ç’ka ngjarë. Të nesërmen në mëngjes, ushtarët e krishterë panë që çadra e monarkut Almohad ka mbetur e vetme e rrethuar nga disa ushtarë. Ata sulmuan menjëherë dhe arritën deri tek vetë monarku, të cilin e plagosin rëndë. Në këto çaste pjesa e fundit e ushtrisë që po tërhiqej, ndërhyri duke i kthyer mbrapsht të krishterët dhe duke shpëtuar monarkun.



Viti 580 hënor

1184 kalendari diellor

Vdekja e monarkut



Princi i besimtarëve, Jusuf ibn Abdul Mumin u transportua nga vendi i betejës në një gjendje të rëndë shëndetësore. Ai shoqërohej nga doktorët e tij më të mirë, si Ibn Zehr dhe Ibn Tufejl. Pas një periudhe të shkurtër kohe ai vdiq nga plagët e marra në betejë. Bashkëkohësit e tij kanë thënë për të:

Ai ishte njeri i drejtë, vepronte sipas porosive të Kuranit dhe njihte mirë traditën profetike. Ai ishte një nga njohësit më të mirë të historisë së arabëve dhe bëmave të tyre. Gjithashtu ai ishte i dhënë shumë pas projekteve arkitektonike dhe ndërtimeve. Gjëja që e dallonte më shumë ishte dëshira për të luftuar në mbrojtje të vendit dhe në në çështje të tillë vdiq.



Filozofi hebreo-arab, Moze ben Maimon



Gjatë kësaj kohe shkëqeu ylli i filozofisë, hebreo-arabi Ebu Imran Moze ben Maimon, emri hebre i të cilit është Moshe ibn Mejmun. Tek hebrenjtë ai njihej me emrin Ramban, kurse perëndimi e njeh me emrin Maimonedis. Kurse dijetarët e njohin me emrin Moze.

Ai u ndikua nga idetë filozofike të Ibn Farabit, madje disa thonë që ai nuk ishte veçse një transmetues i ideve të Ibn Farabit.

Gjithashtu ai shkëlqeu dhe në fushën e mjekësisë, ku perëndimi ka përfituar shumë prej tij, ashtu siç kanë përfituar dhe muslimanët dhe arabët.

Moze ben Maimon u lind në Kordoba në vitin 529 hënor, që i korespondon viti 1135 të kalendarit diellor. Ai jetonte në lagjen e çifutëve në Kordoba dhe përfitoi shumë nga liria dhe barazia që ekzistonte gjatë sundimit musliman të Andaluzisë. Aty ai ndërtoi dhe përhapi idetë e tij filozofike dhe mjekësore, me të cilat filloi të bëhej i famshëm.

Thuhet që gjatë sundimit të Almohadëve, ai u bë pre e presioneve të ndryshme të cilat e detyruan të braktisë Andaluzinë dhe të vendoset në qytetin Fes në Marok. Kurse në disa transmetime të tjera thuhet që emigrimi i tij në Marok erdhi pas një kërkese nga monarku Almohad, i cili i mbante pranë tij njerëzit e ditur. Më vonë Moze ben Maimon u largua në Egjypt ku u bë doktori i preferuar i komandandit legjendar Salahuddin Ejubi. Moze ben Maimon vdiq në Kairo në vitin 600 hënor që i korespondon vitit 1304.

Moze ben Maimon u bë i famshën në këtë kohë, e cila ishte kohë e argjendtë për hebrenjtë, pasi u ishin garantuar liria dhe barazia nën hijen e sundimit islam. Pyetja që lind është: Si u sollën vallë çifutët me muslimanët kur pushtuan Palestinën?!



Ekspozitë për filozofin Moze ben Maimon



Muzeu hebre në Frankfurt hapi një ekspozitë të vogël rreth jetës së Moze ben Maimon dhe arritjeve të tij, me rastin e tetëqind vjetorit të vdekjes së tij. Kjo u bë gjatë panairit të librit në Frankfurt në vitin 2004. Në këtë ekspozitë ishte shfaqur vetëm hebraizmi i tij dhe ishte lënë mënjanë e vërteta që ai i kishte përfituar këto dije gjatë periudhës së sundimit musliman, gjë e cila ishte shkak në ndryshimet në civilizimin perëndimor në veçanti dhe atë botëror në përgjithësi.





SË KATËRTI JAKUB EL-MENSUR IBN JUSUF DHE BETEJA EREK



Pas vdekjes së Jusuf ibn Abdul Mumin, pushtetin e morri djali i tij Jakubi, i cili njihet ndryshe dhe me epitetin El-Mensur (i ndihmuar). Kur mori pushtetin ai ishte njëzet e pesë vjeç. Qeverisjen e tij ai e filloi me shpërndarjen e ndihmave dhe pasurisë për të varfërit dhe nevojtarët. Ai përhapi drejtësinë, ndëshkoi keqbërësit dhe caktoi një kuvend ku ulej vetë dhe dëgjonte ankesat e atyre që u ishte bërë padrejtësi. Në një rrethinë të kryeqytetit Marakesh, ai ndërtoi një rezidencë për veten dhe të afërmit e tij, e cila u quajt Saliha.



Viti 583 hënor

1187 kalendari diellor



Salahudini dhe rimarrja e Kudsit (Jeruzalemit)



Gjatë kësaj kohe në vitin 581 vdes Henriku, monarku i Portugalisë, pushtetin e të cilit e mori i biri i tij, Sanço. Ngjarje të mëdha zhvilloheshin dhe në lindjen islame, ku Salahudin Ejubi kishte arritur ta rimarrë Jeruzalemin, pas 90 vitesh që kishte qenë në duart e kryqtarëve. E lusim Zotin që ta rikthejë Palestinën, Jeruzalemin dhe xhaminë Aksa në duart e muslimanëve nëpërmjet burrave që u ngjajën parardhëve të tyre.



Viti 585 hënor

1189 kalendari diellor

Trazirat gjatë pushtetit të Almohadëve



Në këtë kohë, në Afrikën veriore ndodhin trazira mes Almohadëve dhe atyre që rebeloheshin kundër pushtetit të tyre. Rebelët përbëheshin nga mbetje të Dinastisë Almoravide në ishujt lindorë dhe disa fise të tjerë që pretendonin se ishin vasalë të Kalifatit Abasit në Bagdat. Nga ata që u rebeluan kundër El-Mensurit ishin dhe xhaxhai dhe vëllai i tij. Të gjitha këto ngjarje bënë që monarku Almohad ta anashkalojë çështjen e Andaluzisë dhe të përqendrohet vetëm në veriun e Afrikës. Me të qetësuar situatën dhe shuar këto revolta, ai filloi t’i kushtojë interes Andaluzisë. Lajmet që i vinin nga Andaluzia e nxisnin të udhëtonte drejt saj, për ta vënë situatën nën kontroll sa më shpejt. Agresionet e portugezëve nga ana e jug-perëndimit të vendit ishin shtuar së tepërmi. Ata kishin arritur të shtien në dorë dhe qytetin Silves, të ndihmuar dhe nga anijet e kryqtarëve, numri i të cilave arrinte në dyzet. Ata e rrethuan qytetin dhe vetëm kur u ndërprenë banorëve furnizimin me ujë, këta të fundit kërkuan të dorëzoheshin. Kështu hynë portugezët dhe kryqtarët në këtë qytet, i cili u boshatis nga banorët e tij. Banorët u larguan duke lënë gjithçka në qytet, duke shpëtuar vetëm jetën e tyre. Kjo megjithëse kryqtarët kishin kërkuar të vrisnin të gjithë banorët e qytetit.



Viti 585 hënor

1189 kalendari diellor



Kalimi në Andaluzi



Gjithashtu sulmet e mbretërisë së Kastiljes arritën deri në kufijtë e qytetit Seville. Menjëherë filloi përgatitja e ushtrisë e cila bazohej kryesisht në forcat vullnetare. Me tu mbledhur forcat e duhura, u pajisën me armatimet e duhura dhe monarku Almohad u nis nga kryeqyteti Marakesh për në ngushticën e Gjibrartarit. Kjo ndodhte nga fundi i vitit 586. Ai arriti në Kordoba dhe u bashkua me forcat Almohade, vullnetarët dhe të gjithë luftëtarët e tjerë të Andaluzisë.



Rrethimi i qytetit Silves



Vetë monarku u nis së bashku me ushtrinë drejt qytetit Silves, të cilin e rrethuan menjëherë. Rrethimi ishte i përqendruar më shumë në një kala që quhej Tomar. Pas një periudhe rrethimi, monarku e pa të arsyeshme të tërhiqej dhe te kthehej në Seville, për të sulmuar më pas përsëri. Ai bëri një tërheqje të studiuar mirë me qëllim që të mos pësonte të njëjtin dështim që pësoi ushtria muslimane në Santarem.



Armëpushimi me të krishterët



Gjatë qëndrimit të monarhun Almohad në Kordoba, i erdhën të dërguar nga mbreti i Kastiljes me qëllim nënshkrimin e një armëpushimi dhe aleance, për të luftuar armiqtë e përbashkët. Monarku pa që një marrëveshje e tillë do të ishte në interes të muslimanëve, kështu e pranoi këtë marrëveshje armëpushimi e cila u caktua për pesë vite. Ai arriti të nënshkruajë një marrëveshje armëpushimi dhe me mbretin e Leonit, me kërkesën e këtij të fundit.

Kujdesi për njerëzit



Monarku Almohad interesohej për problemet dhe hallet që proekuponin njerëzit dhe i kishte shpallur luftë të keqes. Ai kontrolloi të gjithë regjistrat e të burgosurve dhe u dha amnestinë të gjithë atyre që e meritonin dhe ndëshkoi të tjerët. Ai nuk e harroi kurrë qëllimin që i kishte vënë vetes: Të rikthejë qytetin Silves nën sundimin e muslimanëve dhe të pengojë përparimin e forcave portugeze.



Viti 587 hënor

1191 kalendari diellor



Marrja e qytetit Alcacer



Pas përgatitjeve të domosdoshme, ai doli nga Seville në vitin 587 drejt veri-perëndimit të Andaluzisë. Me të arritur në qytetin Ebu Danis, ai e rrethoi atë. Forcat e tij u përpoqën disa herë të depërtonin brenda mureve rrethuese, por rrebeshi i shigjetave dhe gurëve që lëshonin portugezët nga brenda i detyronte të ktheheshin përsëri. Monarku El-Mensur e ndërpreu luftën për tre ditë, me qëllim që të përgatitej për sulmin vendimtar. Qyteti u rrethua dhe nga anijet e tij të cilat erdhën nëpërmjet lumit. Kështu filloi sulmi i cili i detyroi banorët brenda qytetit të kërkonin dorëzimin e qytetit, në këmbim të faljes së jetës. Atëherë monarku Almohad hyri së bashku me trupat e tij.



Viti 587 hënor

1191 kalendari diellor

Rimarrja e qytetit Silves



Pas kësaj ndodhie, Almohadët marshuan drejt qytetit Silves të cilin e rrethuan menjëherë. Ata fiksuan dhe katapultat dhe filluan të lëshojnë mbi muret rrethuese rebeshe gurësh. Një natë, teksa rojet brenda qytetit i kishte zënë gjumi, disa ushtarë Almohadë u kacavorrën dhe vendosën flamurët e tyre mbi mure duke thirrur me të madhe: Zoti është më i madhi. Të nesërmen qyteti u dorëzua dhe u vendos nën pushtetin e muslimanëve përsëri, pas dy viteve. Pasi qëndroi disa ditë në Silves, monarku Almohad udhëtoi për në Seville ku qëndroi dy muaj duke u gjendur pranë problemeve që lindnin. Më vonë ai vendosi të kthehej në kryeqytetin e mbretërisë së tij, në Marakesh. Kjo ndodhte në vitin 587 hënor.



Stabilizimi i situatës në Marok



Monarku El-Mensur qëndroi në Marakesh – pasi u kthye nga Andaluzia – disa vite. Gjatë këtyre viteve ai u sëmur rëndë, por u shërua përsëri. Kjo e detyroi që ta caktojë pasuesin e tij dhe ai zgjodhi djalin e tij, Ebu Abdullah El-Nasir, mosha e të cilit në atë kohë ishte vetëm dhjetë vjeç. Ai i kushtoi rëndësi ndërtesave arkitekturale, sidomos në rrethinat e Rabat-it, e cila u njoh me emrin El-Mehdije. Ai ishte shumë i dhënë pas arkitekturës. Ai gjithashtu vazhdonte përgatitjet ushtarake për tu përballur me situatat e papritura që shfaqeshin në veri të Afrikës (Tripoli dhe të tjera), ku fiset rebeloheshin kundër Almohadëve. Ai vendosi të nisej drejt këtyre zonave të trazuara për të qetësuar situatën dhe vendosur rregullin, duke i shtënë përsëri nën kontrollin e Dinastisë Almohade.



Viti 587 hënor

1191 kalendari diellor

Tradhëtia e të krishterëve



Në këtë kohë, nga Andaluzia vijnë lajme nga valinjtë e saj, se Alfonso i tetë e ka shkelur marrëveshjen me muslimanët dhe ka filluar të dërgojë trupa dhe njësi ushtarake të cilat plaçkisin dhe mbjellin panik në zonat e banuara nga muslimanët. Këto sulme të të krishterëve, kishin arritur deri në rrethinat e qytetit Seville. Kjo situatë e krijuar në Andaluzi, e bëri monarkun Almohad të lërë rebelët në veri të Afrikës dhe të drejtohet drejt Andaluzisë.



Udhëtimi i Emirit



Kështu ushtarët e tij, vullnetarët dhe shumë dijetarë muslimanë, kaluan detin për në Andaluzi në vitin 591 hënor. Më pas edhe vetë Emiri kaloi ngushticën, ndaloi pak në Tarif dhe u vendos në Seville.



Viti 591 hënor

1195 kalendari diellor

Beteja Alarcos (Erek)



Kur lajmet e përparimit të ushtrisë Almohade drejt Sevilles dhe Kordobas, i arritën monarkut Alfonso i tetë, ai menjëherë u kërkoi ndihmë të krishterëve në Leon, Portugali dhe Itali. Vetë Papa u premtoi falje të mëkateve dhe parajsën të gjithë atyre, që dalin vullnetarë dhe bashkohen me ushtrinë e Alfonsos së tetë. Kështu rreth Alfonsos u grumbulluan forca të shumta nga e gjithë Europa, gjë e cila i dha siguri në fitoren ndaj Almohadëve. Alfonso së bashku me ushtrinë u vendos në një kala të ndërtuar më parë dhe që ndodhej në një zonë të quajtur Santa Maria de Alarcos. Së bashku me ushtrinë, ai priste ardhjen e Almohadëve në kufijtë e mbretërisë së tij. Ushtria Almohade kur u afrua pranë kësaj zone, pararojat e të dy ushtrive u përballën me njëra-tjetrën në disa beteja, shumica e të cilave u fitua nga muslimanët. Emiri El-Mensur këshillohej me komandanët, kryetarët e fiseve dhe njerëzit e ditur për çdo gjë. Ebu Abdullahu, një nga komandantët e tij më të mirë, e këshilloi të veprojë sipas planit të tij, i cili konsistonte në:



Plani i betejës



Betejën duhej ta udhëhiqnin banorët e Andaluzisë dhe të gjithë vullnetarët. Kurse vetë monarku Almohad me ushtrinë e tij të ardhur nga Afrika veriore, do të qëndronin të pa aktivizuar. Nëse ushtria muslimane do të fitonte, beteja do të përfundonte. Nëse muslimanët do të thyheshin, ushtria e monarhun do të ndërhynte për të mbrojtur muslimanët. Kjo ndërhyrje do të bëhej në një kohë kur ushtria e krishterë kishte filluar të ndjejë lodhje nga luftimet. Kështu muslimanët do e kthenin humbjen në fitore. Ky plan i pëlqeu monarhun Almohad dhe vendosi ta zbatojë.

Beteja e Erek (Alarcos) nuk është më pak e rëndësishme se ajo Hittin, me ngjarjet që e pasuan. Ajo është një betejë të cilën shumë muslimanë nuk e njohin. Vallë kush do të fitojë? Ushtria e El-mensurit përbëhej gjithsej nga 200.000 kalorës dhe këmbësorë. Kurse ushtria e Alfonsos përbëhej nga 200.000 këmbësorë dhe 25.000 kalorës. Të dy ushtritë ishin pothuaj të barabartë në numër. Atëherë kush do ta fitojë këtë betejë?



Tregtarët çifutë



Nga gjërat e çuditshme që rrëfejnë historianët është, se tregtarët çifutë mbanin anën e Alfonsos së tetë, duke qenë të sigurtë se ai do të fitonte. Me vete ata kishin marrë pasuri të shumta për të blerë robërit e luftës nga ushtria muslimane e thyer. Ishte një mashtrim që i shoqëronte të gjithë, së bashku me tiranin Alfonso. Ishte diçka e ngjashme me betejën e Zelakas.



Lutjet e njerëzve të mirë



Kur dy ushtritë u vendosën para njëra-tjetrës, shumë ushtarë nga ana e muslimanëve i mbërtheu frika e humbjes. Ishte hera e parë që përballeshin me një ushtri kaq të madhe. Gjithashtu kjo betejë ishte vendimtare për banorët e Andaluzisë. Kështu filluan tu kërkonin njerëzve të mirë dhe dijetarëve që të luteshin që Zoti t’i ndihmonte në këtë betejë, pasi po të humbisnin kjo do të ishte fundi i muslimanëve në Andaluzi. Vetë monarku i dinastisë Almohade lutej dhe kishte dërguar njerëzit e tij tek ushtarët që nëse u kishte bërë ndonjë padrejtësi ta falnin. Ai u kërkoi që në ato çaste ta falnin njëri-tjetrin dhe të luftonin me sinqeritet. Kjo i gëzoi pa masë ushtarët muslimanë, të cilët filluan të thërrasin me të madhë duke i kërkuar monarkut të tyre, që ai t’i falte dhe se ishin nën urdhërat e tij.



Predikimi



Gjykatësi Ibnul Haxhaxh mbajti predikimin e rastit, me të cilin synonte të mbajë lart moralin dhe frymën luftarake të muslimanëve. Ai u foli mbi vlerën e luftës për të mbrojtur tokat muslimane dhe vetë fenë e Zotit. Fjala e tij pati një ndikim të madh në forcimin e vullnetit dhe mbajtjen lart të moralit të ushtarëve.



Komandanti



Komandën e përgjithshme monarku El-Mensur ia dha Jahja ibn Ebi muhamed ibn Ebi Hafs. Kurse ai vetë qëndroi në pozicion që e mundësonte të dalë në rast nevoje.



Ulërimat dhe zhurma



Ushtria e muslimanëve filloi të afrohej ngadalë, kurse ushtria kastiljane filloi të ulërrasin dhe të shkaktojnë zhurma të ndryshme me qëllim që të frikësojnë dhe dobësojnë ushtrinë muslimane. Ushtria e krishterë qëndronte në një kodër, kurse ajo muslimane ishte poshtë saj.







Sulmi i të krishterëve



Dy ushtritë u takuan dhe presioni i të krishterëve u përqendrua në të majtën e ushtrisë muslimane e cila u çorodit. Kjo e detyroi vetë El-Mensurin që të shkojë tek kjo pjesë e ushtrisë, me qëllim që t’i nxisë ushtarët për të rezistuar duke u kujtuar që kjo betejë është vendimtare për banorët e Andaluzisë. Me një veprim të tillë ai rrezikonte seriozisht jetën e tij.

Në të tilla raste shfaqet gjenialiteti i komandantit musliman, me të cilin bëhet shembull për ushtarët e tij. Është dinjiteti, trimëria dhe iniciativa e mirë.

Të krishterët e përqendruan sulmin e tyre në zemër të ushtrisë muslimane, duke menduar se aty ndodhej dhe emiri i tyre. Në këto çaste mbetën të vrarë shumë muslimanë. Edhe vetë komandanti i tyre i përgjithshëm, së bashku me ushtarët që e rrethonin mbetën të vrarë.



Intensifikimi i luftës



Presioni nga të dy polet ishte shumë i fuqishëm. Gjaku derdhej dhe të vrarët nga fronti i të krishterëve u shtuan. Vetë El-Mensuri vazhdonte të nxisë ushtrinë për rezistencë dhe presion më të madh kundër të krishterëve, në një kohë që shumë prej ushtarëve të tij ishin vrarë.



Fitorja madhështore



Më në fund shenjat e fitores filluan të shfaqen mes ushtrisë muslimane, kurse thyerja tek ushtria e krishterë ishte e pashmangshme. Kaosi përfshiu të gjithë ushtrinë kastiljane mbi kodër. Vetë Alfonso i tetë ia mbathi duke përfituar nga nata, në shoqërinë e njëzet kalorësve. Ai nuk ndaloi veçse në Toleda.



Zhvillimi i Andaluzisë



El-Mensuri u kthye në Seville duke u kujdesur mbi mbarëvajtjen e administratës. Ai i bënte thirrje të gjithë popullsisë që nëse dikush i është bërë padrejtësi, të takohet me të. Ai e shpërndau trofenë e luftës së Erek, për të përmirësuar jetesën e popullsisë. Gjatë kësaj kohe, ai përfundoi dhe ndërtimin e xhamisë madhështore të Sevilles (La gralda) e cila i ka rezistuar kohës dhe ekziston edhe sot. Ai dërgoi njësi luftarake në disa zona krishtere. Gjithashtu dërgoi disa njësi për të marrë kalanë Rebah (Calatrava). Disa nga këto njësi arritën në Toleda, por nuk u përpoqën që ta rimarrin.



Viti 594 hënor

1198 kalendari diellor

Armëpushimi



Pas kësaj beteje, El-mensuri pa që të luftosh me të krishterët ishte e vështirë pasi ata ndihmoheshin nga e gjithë Europa dhe kjo kërkonte përgatitje të jashtëzakonshme. Për këtë mendoi që të nënshkruajë armëpushim me të krishterët dhe kjo u realizua. Këtë marrëveshje e pranuan dhe të krishterët pasi panë forcën e muslimanëve dhe nevojën për qetësi. Kështu në vitin 594 hënor u nënshkrua kjo marrëveshje dhe koha e armëpushimit ishte dhjetë vjet.

Pas nënshkrimit të marrëveshjes, El-Mensuri u kthye në Marrakesh, kryeqytetin e mbretërisë së tij.

Pyetja që lind është: Përse nuk bëri asnjë përpjekje për rimarrjen e Toledos, e cila ndodhej fare pranë tij? Përse nuk e bëri qoftë dhe një përpjekje, në një kohë që kishte në dispozicion një numër të madh ushtarësh Almohadë dhe vullnetarë të tjerë?



Viti 595 hënor

1199 kalendari diellor





Vdekja e El-Mensurit



Me të arritur në kryeqytetin e mbretërisë së tij, El-Mensuri caktoi si pasardhës djalin e tij Muhamedin, që njihet ndryshe me El-Nasir.

Më pas El-Mensuri sëmuret rëndë. Kur ndjen se vdekja i ishte afruar, thërret burrat e shtetit dhe dijetarët të cilëve duke i rrjedhur sytë lotë u thotë:“U këshilloj që t’i frikësoheni Zotit dhe të kujdeseni për jetimët dhe jetimen.“ Një nga dijetarët e pyeti: “O emiri ynë, çfarë kërkon të thuash me “jetimët dhe jetimen“? Ai ia ktheu: „Jetimja është gadishulli i Andaluzisë, kurse jetimët janë banorët e saj muslimanë. Kurrë mos i nënvleftësoni faktorët, që çojnë në mbrojtjen e këtij vendi dhe banorëve të tij!“

Natën e xhuma të vitit 595 emiri El-Mensur ndërroi jetë dhe u varros në Saliha, rrethinë e Marakeshit. Më vonë eshtrat e tij vendosen pranë varrit të El-Mehdij dhe Abdul Mumin.

Ai ishte i drejtë dhe punonte për vendosjen e drejtësisë. I kontrollonte punëtorët dhe u kërkonte llogari atyre, që tregoheshin neglizhentë. Një interesim të veçantë tregonte për arkitekturën, ndërtimin e qyteteve, kalave, xhamive etj... Ai ishte i devotshëm dhe i përkushtuar, administrator i aftë dhe luftëtar i madh. Zoti e mëshiroftë!





SË PESTI MUHAMED IBN JAKUB DHE BETEJA EL-IKAB



Një vit më vonë 595 ai vdes. Pas tij pushtetin e merr i biri Muhamed En-Nasir, mosha e të cilit në atë kohë ishte më pas se 20 vjeç. Atë e njohës si emirin e tyre të gjithë banorët e Afrikës veriore dhe të Andaluzisë. Emiri i ri qëndroi në Marakesh duke administruar shtetin dhe duke u përpjekur që të vendosë rendin dhe qetësinë, që i mungonte. Shumë trazira kishin ndodhur në Ishujt Baliar dhe në Tunizi, të cilat u përpoq t’i qetësojë duke dërguar herë pas here forca ushtarake.



Viti 606 hënor

1210 kalendari diellor

Alfonso i tetë sulmon Andaluzinë



Teksa merrem me këto probleme, i vijnë informacionet se Alfonso i tetë kishte filluar sulmet kundër tokave muslimane në Andaluzi. Kjo ndodhte në vitin 606 hënor. Me këtë ai sikur kërkonte të hakmerrej për betejën e humbur në Erek. Ai kishte arritur të marrë disa kala, sulmonte rrethinat e qyteteve, rrënonte shtëpitë, digjte të mbjellat, plaçkiste bagëtitë, vriste dhe merrte robër dhe kthehej në Toledo. Trupat Almohade që ishin caktuar për mbrojtjen e territoreve në Andaluzi, nuk arritën ta ndalojnë agresionin e tij.

Banorët e Andaluzisë menjëherë dërguan disa delegacione për tek monarku i Almohadëve për t’i kërkuar ndihmë. Nga ana tjetër edhe monarku i mbretërisë Aragon sulmon muslimanët pë t’i ardhur në ndihmë Alfonsos VIII.



Viti 607 hënor

1211 kalendari diellor



Shenjat e para të betejës Ikab



Monarku Almohad vendosi të kalojë në Andaluzi, pasi u kishte bërë thirrje të gjithëve të përgatiteshin. Ai nuk e dëgjoi këshillën e valiut të Tunizisë Muhamed ibn Ebi Hafs, i cili i tha se situata nuk është e përshtatshme për muslimanët.

Megjithatë në vitin 607 monarku El-Nasir u nis me ushtrinë e tij të madhe, e cila përbëhej më së shumti nga vullnetarë. Ai u kishte bërë thirrje popullsisë së Afrikës veriore dhe asaj të Andaluzisë që të bashkoheshin me ushtrinë e tij. Me të arritur në Andaluzi, ai u vendos në Seville, ku dhe qëndroi, pasi kishte hyrë stina e dimrit. Me bashkimin e banorëve të Andaluzisë, ushtria e tij arriti në 200.000 këmbësorë dhe kalorës. Kurse armiku i tij Alfonso ishte parapërgatitur që para se të vijë El-Nasir. Ai kishte formuar një aleancë me të krishterët e gjithë Europës. Në fronin papnor në atë kohë qëndronte Anosan, i cili ushqente popullatën me urrejtjen fetare. Ai u bëri thirrje të krishterëve të Andaluzisë dhe të gjithë Europës që të bashkoheshin me Alfonson. Ai madje e kërcënoi monarkun e Nafarit – Sanço - nëse nuk e prishte marrëveshjen e armëpushimit me muslimanët, derisa e bindi dhe e furnizoi ushtrinë e Alfonsos me mjete dhe forca.

Numri i forcave të kësaj ushtrie e cila mori natyrë kryqtare, arrinte në 100.000 këmbësorë dhe kalorës. Ata filluan të përhapin mes tyre moton e njohur “Të gjithë jemi kryqtarë“.





Beteja Ikab (Las Navas de Tolosa)



Viti 609 hënor

1213 kalendari diellor



Përçarja mes të krishterëve për shkak të fitores



Forcat e krishtera zbritën nga Toledo dhe u vendosën pranë kalasë Rebah (Calatrava), të cilën El-Mensuri e kishte vënë nën kontrollin e tij, siç e kemi përmendur. Menjëherë ata e rrethuan kalanë dhe forcat që e mbronin atë pranuan ta dorëzojnë në këmbim të sigurisë së jetës. Alfonso e pranoi këtë ofertë, por kjo shkaktoi përçarje në rradhët e kryqtarëve që kishin ardhur nga Europa dhe që ishin të etur për gjak muslimanësh. Vetë Alfonso nuk dëshironte t’i vrasë, pasi çështjen e shihte nga këndvështrimi i strategjisë luftarake. Nëse do të tregohej i pabesë dhe do i vriste, kjo do të bënte që kalatë e tjera nuk do të pranonin të dorëzoheshin dhe do të luftonin gjer në vdekje.

Kryqtarët europianë i thanë Alfonsos:“Ne kemi ardhur këtu që të vendosim në kontrollin tonë këto qytete dhe kala, kurse tani na pengon që të vrasim muslimanët? Ne nuk do të qëndrojmë më me ty.“ Kështu u larguan drejt vendeve të tyre në Europë, duke e lënë pjesën tjetër të ushtrisë.



Drejtimi drejt jugut



Ushtria aleate e krishterë (Kastilje, Aragon, Nafar dhe vullnetarë nga Europa) vazhduan udhëtimin drejt jugut derisa arritën tek kodrat nga ku duket fusha pranë kalas Las Navas de Tolosa.



Viti 609 hënor

1213 kalendari diellor



Vetë monarku El-Nasir del për luftë



Monarku El-Nasir doli me ushtrinë e tij me gjashtë Muharrem të vitit 609 hënor drejt qytetit Jaen në veri. Së bashku me ushtrinë ai u vendos në një fushë, që ndodhet në një nga korridoret që të çojnë tek malet Kastile. Ai ishte i sigurtë për fitoren e kësaj beteje për shkak të numrit të madh të luftëtarëve.



Korrespondeca dhe marrëveshja



Para betejës filluan korrespondecat mes Alfonsos VIII dhe monarkut El-Nasir, rreth mundësisë së një marrëveshje për paqe. Alfonso ishte i gatshëm për diçka të tillë dhe e shihte me interes për të dy palët. Po ashtu dhe El-Nasir e pa të nevojshme të merrej me forcimin e pushtetit të shtetit që drejtonte. Kështu u arrit marrëveshja e paqes, e cila nuk kishte qenë veçse një intrigë dhe marifet i kryqtarëve:



Viti 609 hënor

1213 kalendari diellor







Pabesia dhe lufta



Kështu filloi sulmi befasues në mëngjesin e hershëm të ditës së hënë, 25 Safer të vitit 609 hënor. Sulmi ishte tepër i fuqishëm sidomos në dy krahët e ushtrisë Almohade. Muslimanët kundërsulmuan dhe të krishterët filluan të tërhiqen. Në këtë kohë vërshoi ushtria kastiliane nën komandën e vetë Alfonsos VIII, i cili kishte përgatitur një skuadër rezervë për raste të tillë. Presioni që ushtronte ushtria e krishterë u shtua, gjë që bëri që dy krahët anësorë të ushtrisë muslimane ta linin fushën e betejës. Sulmi tani u përqendrua në zemrën e ushtrisë muslimane, ku ndodhej dhe çadra e monarkut Almohad. Beteja ishte shumë e përgjakshme dhe linte pas me mijëra të vrarë. Vetë monarku El-Nasir qëndroi deri në çastet e fundit duke i nxitur ushtarët e tij të jenë të qëndrueshëm. Nëse nuk do të ishin fjalët e tij për qëndresë dhe durim, e gjithë ushtria do të kishte mbetur e vrarë në këtë betejë. Kur humbja u bë e pashmangshme, monarku El-Nasir morri një kalë që ia ofroi një ushtar që luftonte në krah të tij dhe u largua me rojet e tij personale. Ai u nis drejt Bijase dhe më pas drejt Jaen. Ushtria e tij u shpërnda në të katër anët, e ndjekur nga ushtria e Alfonsos, derisa ra nata.



Humbje e thellë



Kjo betejë ishte nga betejat më të thella që kanë humbur muslimanët në Andaluzi. Pasojat që solli humbja e kësaj beteje ishin të shumta dhe të rënda. Las Navas de Tolosa çoi në rënien e Dinastisë Almohade.



Martirizimi i njerëzve të ditur



Në këtë betejë ranë dëshmorë dhe shumë dijetarë muslimanë. Të tillë janë dijetarët që së bashku me fjalën kanë dhe veprën, duke mos mbetur prapa në asnjë betejë. Ata i gjeje në sallat e xhamive dhe faltoreve, por dhe në mejdanin e luftës. Nga dijetarët që mbetën të vrarë në këtë betejë:



Is’hak ibn Ibrahim ibn Jamur El-Xhabirij.

Ai ishte nga qyteti Fes në Marok. Udhëtoi në Andaluzi ku u emërua si kadi (gjykatës) në qytetin Valencia dhe më pas në Jaen. Ai mbeti i vrarë në betejën Las Navas de Tolosa në vitin 609 hënor.



Ebu Umer Ahmed ibn Harun El-Nefzij:

Ai ishte banor i qytetit Jativa dhe njihej për devotshmërinë e tij. Njihte shumë mirë transmetuesit e thënieve profetike, ashtu siç ishte i rrallë në të mësuarit përmendësh. Ai humbi në betejën Las Navas de Tolosa (Ikab) dhe nuk u gjet as me të gjallët dhe as me të vdekurit.



Ebu Abdullah Muhamed ibn Ibrahim El-Hadramij:

Ai ishte nga qyteti Eljusale (pranë Kordobas). Qëndroi në postin e gjykatësit të vendit të tij për një kohë të gjatë. Veç këtij posti, ai ishte imam dhe mbante predikimin e ditës së premte në xhami. Ai është autor i një libri rreth transmetuesve të haditheve në libri “El-Muvetta“. Ra dëshmor në betejën Ikab (Las Navas de Tolosa) në vitin 609 hënor.

Shkaku i humbjes



Sigurisht që Alfonso u hakmor me këtë fitore në Las Navas de Tolosa. Të krishterët morën shumë trofe lufte, mes të cilave dhe flamurin Almohad, i cili ruhet deri në ditët tona në muzeun spanjoll, në manastirin mbretëror në qytetin Burgash



Shkaqet e humbjes së muslimanëve do i përmbledhim në pikat e mëposhtme:

* Keqadministrimi i këtij numri të madh ushtarësh.
* Mungesa e komandantëve të aftë që të vlerësonin situatën.
* Mungesa e furnizimeve për shkak të distancës së largët me qendrën.
* Mes banorëve të Andaluzisë dhe Almohadëve ishte krijuar një ftohje për shkak të disa sjelljeve të papërgjegjshme.
* Ndëshkim prej Zotit si pasojë e përçarjes dhe shthurrjes morale që ishte përhapur në Andaluzi asokohe. “Nëse i ktheni shpinën, Ai do t’ju zëvendësojë me një popull tjetër, që nuk do të jetë si ju.” (Muhamed 38)



Pasojat e humbjes në Las Navas de Tolosa



Humbja e kësaj beteje ishte si thyerja e shtyllës kurrizore për Dinastinë Almohade. Autoriteti i tyre u dobësua si në Andaluzi ashtu dhe në Afrikën veriore. Ajo ishte shkaku i dobësimit dhe humbjes së Andaluzisë. Ebu Is’hak Ibrahim El-Debbag El-Ishbilij, thotë rreth kësaj beteje:

Dikush më tha: Të shoh të menduar

Sikur llogari je duke dhënë

I thashë: Po mendohem mbi ndëshkimin

Që ishte shkak për humbjen në Ikab

Në Andaluzi nuk mund të rrihet më

Pasi belaja ka hyrë në çdo derë.



Pas kësaj humbjeje të thellë, monarku Almohad arriti në Seville, kryeqytetin e Andaluzisë. Ai dërgoi letra për të kërkuar falje për këtë humbje, në të gjitha anët e Dinastisë. Ai qëndroi në Seville deri në muajin Ramazan, pa ndërmarrë ndonjë hap tjetër, që të pregatiste dhe të grumbullonte ushtrinë përsëri.



Kështu Ikabi ishte fillimi i fundit të Dinastisë Almohade. Kjo betejë vendimtare ishte ajo që e theu fuqinë e muslimanëve dhe çoi në humbjen e vetë Andaluzisë më vonë.



Të krishterët rrënojnë Andaluzinë



Alfonso deshi që rezultatin e kësaj beteje ta dyfishojë. Kështu ai filloi të marrë kalatë e muslimanëve, të cilat i shkatërronte më pas. Gjithashtu ai nuk la xhami pa shkatërruar. Kurse përsa i përket banorëve muslimanë, ai nuk pranonte t’i marrë edhe si robër, por i kaloi të gjithë në tehun e shpatës, gratë, fëmijët dhe pleqtë.



Viti 609 hënor

1213 kalendari diellor

Pabesia me banorët e Ubeda



Alfonso kaloi pranë qytetit Bejase të cilën e gjeti të braktisur nga banorët. Ai i dogji shtëpitë dhe vrau kë gjeti nga pleqtë dhe fëmijët. Më pas ai u drejtua drejt qytetit Ubeda, një nga qytetet më të rëndësishme që ndodhej pranë Las Navas de Tolosa dhe e rrethoi qytetin me ushtrinë e tij të madhe prej njëqind mijë luftëtarësh. Banorët e qytetit i rezistuan rrethimit për 13 ditë, por e panë që ishte e pamunduar të luftoje me një ushtri kaq të madhe. Duke parë që nuk kishte kush t’i ndihmojë, banorët u ofruan një milion dinarë islam, në këmbim të sigurisë së jetës. Alfonso dhe monarkët e tjerë (Sanço dhe Pedro i dytë) e pranuan këtë ofertë dhe u premtuan sigurinë e jetës. Por murgjërit dhe priftërinjtë që kishin ardhur me urdhër të Papës e refuzuan këtë kusht, duke kërkuar që të dorëzohen pa kushte. Kjo ndodhte pasi ishte nënshkruar marrëveshja mes dy palëve. Banorët e Ubedas duke mos ditur rreth këtij problemi, i hapën dyert e qytetit me qëllim që të hyjë ushtria me mbretërit, (Kur mbretërit e pushtojnë ndonjë vend, e rrënojnë atë, kurse parinë më të zgjedhur të atij vendi e nënshtrojnë. Kështu ata veprojnë!” (Neml 34)



Vuajtjet e banorëve të Ubeda-s



Kështu ndodhi pabesia, e cila është cilësi e shpirtit kryqtar. Me të hyrë në qytet, Alfonso i tetë dhe aletatët e tij e thyen marrëveshjen që kishin bërë dhe filluan të merrnin rob kë të mundnin. Muslimanët duke parë këtë u përpoqën të mbroheshin me ç’të mundnin. Nga kjo mbetën të vrarë në këtë qytet 60.000 njerëz – më shumë se ç’u vranë në Las Navas de Tolosa - dhe u morrën robër 60.000 të tjerë, të cilët u shitën në tregjet europiane. Madje sipas të dhënave të krishtere, numri i robërve i kalon njëqind mijë. Kurse qyteti u rrafshua me tokën.



Viti 610 hënor

1214 kalendari diellor



Vdekja e emirit Almohad El-Nasir



Monarku Almohad, Muhamed El-Nasir i cili nuk kishte fituar asnjë betejë kundër të krishterëve, për shkak se u mashtrua nga tradhëtitë e të krishterëve, u kthye për në Marrakesh me zemër të thyer ku caktoi djalin Ebu Jakub - që njihet ndryshe me emrin El-mustensir - si pasues të tij. Më pas ai u mbyll në rezidencën e tij, nuk i fliste askujt dhe nuk priste askënd. Kjo vazhdoi deri në fillimin e muajit Shaban të vitit 610 hënor, vit në të cilin vdiq i pikëlluar për atë që pësuan muslimanët gjatë sundimit të tij. Rreth vdekjes së tij ka dhe hipoteza të tjera.





SË GJASHTI FUNDI I ALMOHADËVE

Viti 610 hënor

1214 kalendari diellor

Qeverisja e El-Mustensir-it



Në ditën e dytë të vdekjes së babait të tij, Ebu Jakub Jusuf El-Mustensir mori qeverisjen e Dinastisë Almohade. Ai ishte vetëm 16 vjeç dhe ishte i dhënë pas dëfrimeve dhe jetës luksoze, neglizhent ndaj detyrave administrative dhe nuk i interesonin aspak çështjet e shtetit.



Viti 612 hënor

1216 kalendari diellor

Armëpushimi me të krishterët



Me vdekjen e Alfonsos VIII mbretëria e Kastiljes u pushtua nga konfliktet për postin e pasuesit të tij. Po në këtë vit një i dërguar i kësaj mbretërie arriti tek monarku i ri Almohad, të cilit i kërkoi të arrihej një marrëveshje për armëpushim. Monarku Almohad e pranoi armëpushimin dhe paqen me të krishterët. Kjo bëri që Andaluzia të përjetonte një periudhë qetësie dhe sigurie.



Viti 614 hënor

1217 kalendari diellor



Rrethimi i kalasë Alcacer do Sal (Ebu Danis) nga të krishterët



Meqënëse armëpushimi nuk ishte i vlefshëm me mbretëritë e tjera të krishtere, monarku portugez vendosi, që qytetin Alcacer do Sal t’ia bashkangjisë mbretërisë së tij. Ky qytet përbënte një pikë strategjike për Almohadët. Atij i erdhi në ndihmë dhe një flotë gjermane e cila ishte drejtuar për në Palestinë. Flota gjermane pranoi ta ndihmojë dhe kështu dy ushtritë rrethuan qytetin Alcacer do Sal, si nga deti ashtu dhe nga toka. Këtë qytet të krishterët e kishin e kishin vënë nën kontroll edhe më parë, por Muhamed El-Mensuri ua kishte kthyer muslimanëve përsëri. Banorët muslimanë brenda qytetit i rezistuan këtij rrethimi për një kohë të gjatë, pa u ndihmuar nga askush. Ku ishin vallë Almohadët? Mos vallë beteja Ikab i kishte rrënuar? Mos i kishte përfshirë dobësia? Thotë Zoti në Kuran:” E mos u dobësoni (fizikisht) dhe mos u dëshpëroni përderisa jeni më të lartit, nëse jeni besimtarë të sinqertë.” (Al Imran 139)

Rrethimi zgjati për dy muaj e gjysëm. Banorët e qytetit u siguruan se nuk mund t’i rezistonin më shumë rrethimit. Kështu ata u ofruan portugezëve një marrëveshje e cila konsistonte në atë që të largoheshin nga qytetit së bashku me pasuritë. Por portugezët nuk e pranuan një ofertë të tillë, vetëm nëse muslimanët largoheshin pa pasuritë e tyre nga qyteti. Të detyruar, muslimanët e pranuan edhe këtë kusht!



Pabesia e krishterë përsëritet



U hapën dyert dhe ushtria portugeze depërtoi dhe morri në kontroll të gjitha kullat dhe hyrjet e saj. Me ta marrë qytetin, ata nuk e respektuan marrëveshjen dhe fjalën e dhënë, duke vrarë të gjithë muslimanët e qytetit.



Viti 614 hënor

1217 kalendari diellor

Dinastia e Benu Merin në Afrikën veriore



Nga ana tjetër, në Afrikën veriore u shfaq një shtet tjetër, që njihet me emrin “Dinastia e Benu Merin”. Kështu Dinastia Almohade ishte në mes të dy goditjeve të fuqishme: Asaj të krishterëve në Andaluzi dhe ajo e Benu Merin në Afrikën veriore.



Monarku qejfli



Kurse në rezidencën mbretërore të Almohadëve ndodhej monarku qejfli, që veç argëtimit nuk i interesonte gjë tjetër. Edhe paria që e rrethonte përbëhej nga njerëz pa eksperiencë politike dhe administrative. Ishte një neglizhencë e plotë dhe rrënim që kishte përfshirë të gjithë Dinastinë Almohade.



Viti 620 hënor

1223 kalendari diellor

Vdekja e papritur e El-Mustensir



Në vitin 620 monarku i Almohadëve Jusuf El-Mustensir Bil-lah vdes papritur, pa caktuar pasardhësin e tij në pushtet. Kjo gjendje shkaktoi një konflikt mes Almohadëve për pushtet. Xhaxhai i tij, Abdul Vahid ibnu Jusuf ibn Abdul Mumin, arriti që ta marrë pushtetin e Almohadëve edhe pse ishte i moshur, ku i kishte kaluar të gjashtëdhjetat. Por pa kaluar as dy muaj, Abdullah ibnu Jakub arriti ta heqë dhe e morri ai në dorë udhëheqjen. Abdul Vahid u quajt më pas “Abdul Vahidi i larguar” pasi ishte monarku i vetëm nga Almohadët që u largua me forcë nga pushteti. Më vonë ai u gjet i vrarë, vrasje që mbeti dilemë. Kështu Abdullah ibn Jakub qëndroi në pushtet dhe e quajti veten “I drejti”.



Tronditja e Kalifatit



Nuk kaluan as disa muaj derisa monarku “I drejti” u vra. Në fronin e Kalifatit u ul i riu Jahja El-Mutesim në vitin 624 hënor. Kjo çoi në trazira mes fëmijëve të Abdul Muminit, ku secili kërkonte të ulet në fronin e mbretit. Ebul Ula Idris ibn El-Mensur kërkoi që të jetë ai në fronin e Andaluzisë. Në atë periudhë Andaluzia ishte në një gjendje të mjerueshme. Ajo ziente nga revoltat dhe konfliktet. Këtë situatë e rëndonin sulmet e njëpasnjëshme të krishterëve. Me një numër të krishterësh me të cilët e ndihmoi mbreti i Kastijes, Ebul Ula kaloi detin për në Marok, për të luftuar djalin e vëllaut të tij Jahja ibn El-Mutesim, duke dashur që të jetë vetë Halifeja. Kjo ndodhte në vitin 626 hënor.



Viti 623 hënor

1226 kalendari diellor



Shteti i Benu Hafs-ëve dhe pushteti i El-Memun



Këtë gjendje e shfrytëzuan armiqtë e Almohadëve dhe Benu Hafs-ët arritën ta shkëpusin Tunizinë e sotme prej Almohadëve dhe formuan shtetin e tyre atje në vitin 623.

Ebu Zekeria Jahja ibn Muhamed ibn Abdul Vahid, u quajt “Emir” në fillimet e vitit 627 hënor.

Vetë Ebul Ula ishte trim i vendosur. Ai nxorri një dekret të vlefshëm për të gjitha tokat që ishin nën pushtetin e tij, ku ndalonte përdorimin e emrin “El-Mehdij” në predikimet fetare dhe në monedhë.



Viti 627 hënor

1230 kalendari diellor



Të krishterët sulmojnë



Konfliktet për pushtet në Dinastinë Almohade dhe revoltat e njëpasnjëshme në Andaluzi, ishin një rast i rrallë për të krishterët të cilët nuk e lanë t’u humbasë. Secili nga mbretërit e krishterë nuk hezitoi të përpiqet të shkëpusë pjesë nga tokat dhe kalatë që ishin nën sundimin e muslimanëve. Mbretërinë e Aragonit në veri-lindje e sundonte një mbret që quhej Khajimij (kurse muslimanët e thërrisnin Xhajmish). Ai lakmonte ishujt Baliar që ishin pranë brigjeve të Andaluzisë. Askush tjetër nuk ishte i merritonte ato ishuj si ai. Në vitin 627 ai përgatiti një flotë të madhe anijesh luftarake, të ngarkuara me një numër tepër të madh kalorësish dhe këmbësorësh.



Pushtimi i ishujve muslimane



Arriti kjo flotë detare që ta rrethojë ishullin e madh Majorka dhe depërtoi brenda mureve rrethuese të tij. Mbreti i Aragonit ndihmohej me forca ushtarake dhe nga Italia dhe Franca. Mbrojtja e banorëve të qytetit nuk arriti ta pengojë hyrjen e të ushtrive Aragone, italiane dhe franceze. Në rrugët dhe sheshet e qytetit u zhvilluan beteja të përgjakshme. Muslimanët u përçanë dhe kundërshtarët e tyre vranë vetëm në një ditë 24.000 muslimanë. Gjithashtu ata zunë rob dhe guvernatorin e këtyre ishujve Ebu Jahja ibn Ebu Imran. Mbreti i Aragoni e torturoi atë në mënyrë ç’njerëzore për 45 ditë, derisa vdiq nga torturat e tmerrshme.

Ishte ky fundi i pashmangshëm i konflikteve të njëpasnjëshme brenda Dinastisë Almohade. Këto konflikte e larguan vëmendjen e Almohadëve nga gjaku i muslimanëve që derdhej në Andaluzi. Sikur gjaku i muslimanëve në Andaluzi nuk u bënte më përshtypje.

Të njëjtin fat, pësoi dhe ishulli tjetër Ibiza, e cila ra dhe ajo pas disa vitesh. Kurse ishulli Menorka ra në vitin 686 hënor.



Viti 629 hënor

1232 kalendari diellor

Vdekja e El-Memun



El-Memun gëzonte cilësitë e babait të tij Halife, Jakub El-mensur dhe nëse do të kishte gjetur kushtet e përshtatshme, do kishte mundur t’a rikthente Dinastinë Almohade në ditët e lavdisë. Por trazirat dhe konflitet e angazhuan nga ky objektiv. Teksa ndodhej në veri të Marohun për të qetësuar gjendjen e trazuar, rebelohet në Marakesh djali i vëllait të tij Jahja El-mutesim. Kështu u detyrua të nisej drejt kryeqytetit Marakesh. Por gjatë rrugës në muajin Dhul Hixhe të vitit 629 sëmuret dhe vdes papritur. Komandantët dhe këshilltarët e tij ranë dakort që të emërojnë djalin e tij Ebu Muhamed ibn Abdul Vahid. Ai ishte vetëm 14 vjeç dhe njihet me nofkën El-reshid.

[_Mersin_]

Viti 630 hënor

1233 kalendari diellor

El-Reshid triumfon

El-reshid udhëtoi me ushtrinë e tij derisa arriti pranë mureve rrethuese të Marakesh. El-mutesim doli për tu ndeshur me ushtrinë e tij, por u thye. Banorët e Marakesh e pranuan El-reshidin si udhëheqësin e tyre. Kjo ndodhi në muajin Muharrem të vitit 630 hënor. Ai është udhëheqësi i fundit i Almohadëve.



Viti 631 hënor

1234 kalendari diellor

Papa bën thirrje për kryqëzatë për të rimarrë Valencian



Kjo situatë e rënduar, kjo përçarje shkatërruese në mesin e Dinastisë Almohade dhe rënia e ishujve Baliar njëri pas tjetrit në duart e të krishterëve, ishin faktorët më të rëndësishëm që nxitën Papën për të bërë thirrje për luftë kryqtare të shenjtë, për rimarrjen e Valencias në lindje. Të krishterët kishin arritur ta merrnin këtë qytet, por muslimanët e kishin rikthyer përsëri në sundimin e tyre, siç e kemi përmendur më lart. Kështu mbreti i Aragonit, së bashku me kryqtarët ndërmorrën një sërë sulmesh që nga viti 631 hënor. Ata shkatërronin fshatra, digjnin të mbjellat dhe të korrurat dhe pushtonin kalatë derisa arritën në rrethinat e Valencias. Mbreti i Aragonit u mjaftua me këto arritje dhe vendosi të kthehej me plaçkën e marrë. Kjo me qëllim që të përgatitej për sulmet e ardhshme. Kjo ishte etapa e parë e sulmeve për rimarrjen e këtij qytetit.



Viti 633 hënor

1235 kalendari diellor



Benu Zejjan vënë nën kontroll Algjerinë



Çarjet në Dinastinë Almohade u shtuan kur Benu Zejjan në Algjeri shpallën pavarësinë e tyre nga Dinastia Almohade në vitin 633 hënor.

Më parë Almohadëve u kishte dalë nga kontrolli dhe Tunizia me Benu Hafs, siç e përmendëm më sipër.



Viti 633 hënor

1235 kalendari diellor



Sulmi mbi lindjen e Kordobas



Kalorësit kastilianë që ndodheshin në kalatë pranë Kordobas, arritën që të merrnin disa rrethina të qytetit, i cili në atë kohë ishte i ndarë në zona administrative. Për shkak të dobësimit të mureve mbrojtës të qytetit, sulmeve të befasishme dhe ndihmës së një personi nga brenda qytetit, ata kishin arritur të shtinin në dorë këto rrethina. Këta kalorës i kërkuan ndihmë Fernandos III, mbretit të Kastiljes me qëllim që të mund ta marrin Kordoban.



Ferdinandi rrethon Kordoban



Ferdinando menjëherë u nis me ushtrinë e tij dhe vullnetarë kastilianë dhe nga Aragon. Duke qenë një ushtri e madhe dhe e pajisur mirë, ata e rrethuan qytetin e Kordobas. Banorët e qytetit vendosën që t’i rezistojnë këtij rrethimi, edhe pse nuk kishin një komandant të aftë që të administronte luftën. Rrethimi dhe sulmet vazhdonin dhe banorëve të Kordobas nuk u vinte askush nga Almohadët për ndihmë. Ata po përjetonin periudhën më të vështirë dhe të dobët. As Ibn Hudi, emiri i Sevilles nuk tentoi t’i ndihmojë duke i lënë në duart e këtij fati të dhimbshëm.

Ferdinandi e shtrëngoi rrethimin ndaj Kordobas. Ai preu çdo lidhje të qytetit me jashtë, si nga toka ashtu dhe nga lumi Guadalkivir. Tashmë askush nuk mund të hynte dhe të dilte nga qyteti.



Marrëveshja e dorëzimit



Rrethimi i vështirë vazhdoi për disa muaj, derisa furnizimet me ushqim gati po mbaronin. Banorët e Kordobas hynë në bisedime me Ferdinandin dhe i ofruan dorëzimin e qytetit, në këmbim të sigurisë së jetës dhe pasurive të tyre. Ferdinandi e pranoi këtë kusht, edhe pse priftërinjtë dhe murgjërit që merrnin pjesë në këtë luftë, refuzuan dhe kërkonin që askush nga banorët e qytetit të mos dalë i gjallë. Ferdinandi e pranoi këtë ofertë jo si mëshirë për muslimanët, por nga frika se mos ata do e shkatërronin qytetit dhe ndërtesat e tij dhe pastaj të luftonin deri në vdekje. Ai e kuptonte mirë që lufta me dikë që është i sigurtë për vdekjen, është shumë e vështirë.



Viti 633 hënor

1235 kalendari diellor

Shpërngulja



Banorët e Kordobas dolën nga qyteti i tyre, duke lënë shtëpitë dhe pronat e tyre. Ata u shpërndanë në të gjitha zonat e Andaluzisë që kishin mbetur akoma në duart e muslimanëve. Kjo ndodhi në muajin Sheval 633 hënor.



Xhamia shndërrohet në kishë



Të krishterët hynë në qytet dhe gjëja e parë që bënë, është se xhaminë e madhe dhe madhështore të Kordobës e kthyen në kishë.

Rënia e Kordobas – kryeqytetit të Kalifatit, të cilin e kishin pasur muslimanët për pesë shekuj me radhë – ishte një paralajmërues që ditët e muslimanëve ishin të numuruara në Andaluzi dhe se zonat e tjera do të ndiqnin fatin e Kordobas.



Rënia e kryeqytetit



Ra kryeqyteti i Andaluzisë, kryeqytetit i islamit dhe civilizimit të tij. Kryeqytet që ishte epiqendra e dijes dhe dijetarëve. Prej atje doli drita, e mira dhe dija, nga e cila përfituan jo vetëm muslimanët, por dhe vetë Europa e shekujve të mesjetës. Shumë nxënës dhe shkencëtarë vinin nga e gjithë Europa për të mësuar mjekësinë, shkencën dhe astronominë.

Qytetit i mungoi një komandant i aftë, edhe pse ishte një qendër nga ku niseshin ushtritë për luftë. Rënia e Kordobas krahasohet me rënien e një prej kryeqyteteve muslimane sot.

Ajo ra pa luftë, e vetmuar dhe pa përkrahje dhe ndihmë. A nuk është diçka e tillë tregues mbi dobësinë, që kishte përfshirë Dinastinë Almohade në Afrikën e veriut dhe vetë strukturat shtetërore në Andaluzi?!

Forma e rrethimit që përdornin të krishterët – lufta e urisë, etjes dhe dobësimit – ishte mjeti më i fuqishëm që përdornin të krishterët në luftrat për të rimarrë njëri pas tjetrit qytetet islame në Andaluzi. Ajo ishte tregues i mjerimit i cili kishte përfshirë muslimanët. Kordoba ra, gjë e cila tronditi të gjithë Andaluzinë.



Viti 634 hënor

1236 kalendari diellor

Beteja Enisha



Menjëherë pas rënies së Kordobas, guvernatori i Sevilles Ebu Xhemil Zejjan, u bëri thirrje banorëve që të përgatiteshin për të luftuar pushtuesit. Kjo pasi Seville ishte nga qytetet më kryesorë që ndodheshin pranë Kordobës dhe jo shumë vonë do i vinte radha asaj. Kalaja Atienza ishte nga kalatë më të fortifikuara nga e cila niseshin sulmet e të krishterëve kundër muslimanëve. Me të u bashkuan shumë vullentarë vetëm nga Andaluzia, pasi Almohadët ishin të angazhuar me zhvillime të tjera. Muslimanët u nisën drejt ushtrisë së Ferdinandit derisa arritën tek kalaja Atienza. Mes muslimanëve dhe ushtrisë së krishterë në kalanë Atienza, nisi një luftë e përgjakshme, në të cilën mbetën shumë të vrarë. Ajo përfundoi më thyerjen e muslimanëve nga të krishterët.

Nga muslimanët mbetën shumë të vrarë. Nga të vrarët ishin shumë nga banorët e qytetit Valencia dhe fisnikët e saj. Bashkë më këta dijetarë ishte dhe dijetari më i njohur i Andaluzisë Ebu Rebi Sulejman ibnu Salim El-Kilaij. Ai ishte njohës i mirë i shkencave të hadithit, njihte shumë mirë biografitë e transmetuesve të haditheve, njohës i mirë i letërsisë dhe poet me famë. Ai është autor i disa librave në shkencën e hadithit, jetëshkrimeve dhe letërsisë. Ai ishte dhe luftëtar trim, iniciator, mbante flamurin në luftë dhe u paraprinte ushtarëve, duke i nxitur për qëndresë.

Dijetari i Andaluzisë El-Kilaij u kthye drejt ushtarëve që largoheshin nga lufta, pasi shihnin se po thyeheshin dhe u thirri:“A nga parajsa po ikni?!“ Ai vazhdoi të luftojë me disa të tjerë, derisa ra dëshmor.

Bashkë me të në këtë betejë ranë dëshmorë dhe një pjesë e mirë nga dijetarët muslimanë nga Valencia.

Historianët tregojnë që në betejën e Atienza-ës ranë dëshmorë 70 veta nga ata, që faleshin gjithmonë në rreshtin e parë në xhaminë e Valencias.



Ishte një ushtri që nuk kishte përkrahje, kundër një ushtrie të shumtë në numër dhe pajisje luftarake dhe që ndihmohej me forca nga vetë Papa dhe e gjithë Europa. Kështu shumica e mposhti trimërinë. Kjo ndodhi në 20 Dhul Hixhe të vitit 634 hënor.



Beteja e fundit



Ajo ishte beteja vendimtare dhe rezistenca e fundit. Ibnul Abar, nxënësi i El-Kilaij, ka shkruar një poemë të gjatë me të cilën vajton mësuesin e tij, dijetarët, poetët dhe dëshmorët e kësaj beteje.



Viti 635 hënor

1238 kalendari diellor



Fundi i Almohadëve dhe shfaqja e Benul Ahmer



Beteja Atienza, ishte rezistenca e fundit reale e muslimanëve, në fundin e Dinastisë Almohade. Situata e përgjithshme shkonte drejt përkeqësimit gjithmonë. Banorët e Andaluzisë tashmë nuk shpresonin në mbrojtjen e Almohadëve. Ata u ndërgjegjësuan se tani duhej që të mbronin veten. Për këtë Benul Ahmer shpallën pavarësinë nga Almohadët në Grenada.





Përmbledhje e ngjarjeve në epokën e Almohadëve



523 H Vdekja e Ibn Tomart pasi porositi si trashëgimtar nxënësin e tij Abdul Mumin ibn Ali



541 H Ngritja e Dinastisë Almohade në Afrikën veriore pas triumfit kundër Almoravidëve



542 – Të krishterët hyjnë në Almeria dhe vrasin banorët e saj.



542 – Almohadët zënë vendin e Almoravidëve në Andaluzi



552 – Almohadët rimarrin Almerian pas një rrethimi të gjatë



552 – Ndërtimi i qytetit Gjibraltar



558 – Vdekja e Abdul Mumin Ali, udhëheqësi i Almohadëve



560 – Ardhja në pushtet e Jusuf ibn Abdul Mumin



560 – Fitorja e Almohadëve në betejën Fahs Xhelab



580 – Tërheqja e Almohadëve nga rrethimi i qytetit Santarem



580 – Vdekja e Jusufit dhe ardhja në pushtet e djalit të tij Jakub Elmensur



586 – Armëpushim me mbretëritë e Kastiljes dhe Leonit



587 – Marrja e Alcacer dhe Silves



591 – Fitorja e madhe e muslimanëve në Erek



595 – Vdekja e El-Mensurit dhe ardhja në pushtet e djalit të tij Muhamed El-Nasir



609 – Humbja e rëndë e muslimanëve në betejën Ikab (Las Navas de Tolosa)



609 – Pabesia dhe masakra e madhe që shkaktoi Alfonso VIII me banorët e qytetit Ubde.



610 – Vdekja e El-Nasir dhe ardhja në pushtet e të birit Jusuf El-Muntesir



614 – Ngritja e shtetit Benu Merin në Afrikën veriore



620 – Vdekja e El-Muntesir



623 – Benu Hafs shkëputen nga Almohadët në Tunizi



633 – Rënia e Kordobas, kryeqytetit të Kalifatit



635 – Fundi i pushtetit të Almohadëve në Andaluz





Almohadët ... të vërteta dhe konkluzione.



Ideologjia e Almohadëve nuk ishte e tillë që të shpëtojë nga dyshimet dhe të pranohej tërësisht si e pastër. Vetë Ibnu Tomart – themeluesi i kësaj dinastie – kishte ide misterioze. Madje ka shumë dyshime që ai vetë bënte pjesë në sektin Batinije. Ai e filloi revolucionin e tij me thirrje për në një besim të pastër dhe luftë kundër risive në fe. Pasi forcoi pozitat e tij dhe shtoi përkrahësit, pretendoi se është Mehdiu i pritur!!!

Kjo na kujton shumë pushtetarë të tjerë para dhe pas tij, të cilët e fshihnin ideologjinë dhe identitetin e tyre të vërtetë. Këtë e kemi parë me Fatiminjtë në Egjypt dhe e pamë me Qemal Ataturkun në Turqi.

Vetë Ibnu Tejmije e ka kritikuar Ibn Tomartin në shumë vende në librat e tij, ku pohon se ai e themeloi shtetin e tij me gënjeshtra, intrigra, vrasje dhe gjakderdhje të shumta. Në këtë drejtim ai ka gjëra të përbashkëta me Havarixhët. Megjithatë, Ibnu Tejmije e vlerëson në disa raste. Në fund, ai thotë:“Ai kishte bashkuar mes gjërave pozitive dhe atyre negative.“

Gjithësesi, ata që e pasuan në pushtet nga Almohadët kanë qenë më të mirë se Ibn Tomart. Ne nuk mund ta mohojmë luftën dhe betejat që u zhvilluan në kohën e tyre, në mbrojtje të Andaluzisë dhe çështjes islame.

Më poshtë do të përmendim disa qëndrime të tyre:

* Qëndrimi që mbajti El-Mensur (Ebu Jusuf Jakub) në betejën Erek. Ai shfaqi gjithë përkushtimin dhe

devocionin e tij ndaj Zotit para betejës. Ai ishte një qëndrim shpresëdhënës për nëj fitore ndaj armihun. Atëherë kur pushtetarët pranojnë dobësinë e tyre dhe shpresën për fitore e kanë të lidhur me forcën e Krijuesit të pamposhtur, atëherë i lejohet muslimanit që të gëzohet. Kur nënshtrohet sunduesi i tokës, mëshiron Sunduesi i qiellin.

Të tillë duhet të jenë dhe muslimanët – udhëheqës dhe ushtarë – në çdo rast. Ata përgatiten siç duhet për çdo situatë, më pas forcën dhe energjitë i kërkojnë nga burimi kryesor i tyre, vetë Zoti i madhëruar. Ata ndihmën dhe fitoren ia kërkojnë vetëm Atij që çdo gjë ndodh vetëm me urdhërin e Tij.

Qëndrimi i El-Mensurit na kujton vetë profetin Muhamed a.s para betejës së Bedrit. Ai shpresën për fitore e kishte lidhur vetëm me Zotin që e kishte zgjedhur si profet, duke iu lutur me përkushtim dhe përulje:“O Zot, nëse vriten këta besimtarë, nuk do të ketë kush të të adhurojë mbi tokë“ dhe kështu u erdhi ndihma.

Muslimanët janë në kulmin e nevojës për të kërkuar nga Zoti ndihmë dhe përkrahje, sidomos teksa shohin vuajtjet e vëllezërve në Palestinë, duke mos pasur mundësi për t’i ndihmuar. Ne sot kemi nevojë që në vend që të ngremë lart fotografitë e pushtetarëve tanë dhe të brohorasim për jetë të gjatë për ta, të thërrasim me të madhe O Zot, o Zot... me shpresë që një lot i nxehtë që do të rrjedhë nga sytë, apo një rrënkim që del nga zemra e pikëlluar, të hapë dyert e ndihmës dhe të lehtësojë arritjen e suksesit të dëshiruar.

* Ibn Mardanesh, pushtetari tradhëtar, që kishte si qëllim plotësimin e kërkesave të armiqve të

muslimanëve, duke rënduar ekonominë e tyre me taksa dhe padrejtësi. Herë pas herë muslimanët sprovohen me pushtetarë të tillë. Proekupimi i tij ishte si të imitojë të krishterët në veshjet, rrobat dhe armët e tyre. Madje ai preferonte të flasë gjuhën e të krishterëve në vend të gjuhës së tij. Këtu dua ta vë theksin në rëndësinë e ruajtjes së identitetit musliman, pa u ndikuar me ideologjitë, metodat dhe të rejat që perëndimi kërkon t’i eksportojë tek ne.

Teksa shohim të rinjtë tanë konfuzë, duke ndjekur modat e fundit në perëndim, duke ecur apo qethur flokët sipas modelit të famozëve dhe xhahilëve të tyre. A mund ta mbajnë të rinj të tillë idenë e umetit dhe të luftojë për këtë çështje? Çfarë identiteti islam mund të mbajnë këta të rinj? Çfarë islami mund të mbajnë mbi supe këta?

Prindërit kanë një përgjegjësi të rëndë për edukimin e brezit të ri, me qëllim që të jetë krenar me identitetin e tij islam. Importi i teknologjisë së perëndimit, nuk do të thotë që të braktisim identitetin tonë.

Ne jemi ushtarët e islamit, bijtë dhe mbajtësit e flamurit të tij. Ne ndihemi krenarë identitetin tonë fetar.



Shfaqja e Benu Ahmer

Ebu Abdullah, El-Galib Bil-lah është nga pasardhësit e njërit nga shokët e profetit a.s, Sad ibn Ubade. Ai banonte në mes të Andaluzisë në një kala që quhej Argona, pranë lumit Guadalkivir. Ai njihej për modestinë e tij, trimërinë, zgjuarsinë dhe aftësitë politike. Ai e la Argonën dhe u vendos në qytetin Jane, ku filloi të bëjë thirrje për t’u bashkuar me Almohadët. Më pas filloi të bëjë thirrje për bashkim me Benu Hafs dhe më vonë për vetë Halifen abasit El-Mustensir Bil-lah. Emri me të cilin njihet më shumë, është Ibnul Ahmer.



Ibnu Hud, në Murcia.

Gjatë kësaj periudhe, fillon të bëjë emër Ibnu Hudi, që është nga pasardhësit e njërit nga monarkët e shteteve të përçara në Saragosa. Ai filloi të bëjë emër në zonat rreth qytetit Murcia dhe më vonë e vuri nën kontrollin e tij këtë qytet. Ai u njoh zyrtarisht dhe nga Dinastia abasite në vitin 622 hënor, duke mos e njohur pushtetin e Almohadëve. Më pas, ai e shtriu pushtetin e tij në Seville dhe në disa qytete kryesore të tjerë. Ai e quante veten si shpata e shtetit dhe i mbështeturi në Zot (El-Mutevekkil Bil-lah). Atij i mungonin cilësitë dhe aftësitë për të mbrojtur Andaluzinë, pasi kishte humbur shumë beteja kundër mbretërisë së Kastiljes. Siç e pamë, Kordoba ra pasi asnjë nga ushtritë muslimane nuk i erdhi në ndihmë.

Të gjithë planet e tij dështonin, ushtria humbiste luftrat… për shkak se ai ishte i nxituar dhe nuk përgatitej siç duhej para betejeës.

Në fund, ai vetë vdiq në Almeria në vitin 635 hënor.



Viti 635 hënor

1238 kalendari diellor



Shtrirja e pushtetit të Benul Ahmer



Me kërkesë të banorëve të Grenadës, Ibnul Ahmer udhëton për në Grenada. Atje ai e shpall veten si vartës i Kalifatit abasit dhe popullsia e pranojnë si emirin e Mbretërisë së Grenadës. Kjo ndodhi me 26 Ramazan të vitit 635 hënor. Ai vendosi dhe Almerian nën sundimin e tij dhe një vit më vonë, morri dhe Malagan.



Mbretëria e Benu Ahmer (Ndryshe njihet me emrin: Andaluzia e vogël)



Kështu, filloi të funksionojë mbretëria e Benu Ahmer në jug të Spanjës. Rreth tyre u mblodhën të gjithë të dëbuarit nga krahinat e tjera, të cilat tashmë kishin rënë në duart e të krishterëve kryqtarë.



Viti 636 hënor

1239 kalendari diellor

Rënia e Valencias



Mbreti i Aragonit Xhejmsi i parë, e kuptoi që beteja e Atienza i kishte dobësuar muslimanët, të cilët vuanin për furnizime dhe pajisje luftarake. Gjithashtu ai e dinte se tashmë asnjë nga princërit muslimanë të Andaluzisë, nuk do të mundej t’u vijë në ndihmë. Duke pasur frikë se mos monarku i Aragonit, Ferdinandi i tretë, e sulmon Valencian dhe e merr atë, ashtu siç mori Kordoban një vit më parë me nxitje nga Papa i Romës, ai filloi përgatitjet për marrjen e këtij qyteti të rëndësishëm. Valencia ishte qyteti i vetëm, që muslimanët kishin akoma nën kontroll në lindje të Andaluzisë.

Mbreti Xhejmsi i u betua se nuk do të kthehej pa e marrë këtë qytet. Për këtë, ai mori me vete dhe gruan e tij dhe vajzën princeshë.



Xhejmsi i parë, rrethon Valencian



Ai u nis me ushtrinë e tij drejt Valencias dhe gjatë rrugës, ai nënshtroi të gjithë kalatë dhe fshatrat muslimane. Ushtria e tij u shtua gjatë udhëtimit, pasi me të bashkoheshin simpatizantët dhe të krishterët e zonave përreth. Ai kishte një ushtri prej dhjetë mijë kalorësish dhe gjashtëdhjetë mijë këmbësorësh. Me të arritur në Valencia, ai e rrethoi atë. Banorët e qytetit kishin vendosur t’i bënin ballë këti rrethimi deri në frymën e fundit, edhe pse numri i tyre dhe furnizimi ishte i pakët. Princi i qytetit, nisi menjëherë njerëzit e tij në drejtim të qyteteve dhe krahinave muslimane, për ndihmë. Ai dërgoi dhe vezirin e tij Ebu Bekr El-Abar për në Afrikën veriore. Me të arritur në Afrikë, ai hyri në këshillin e princit Ebu Zekeria El-Hafsi, ku recitoi vargje të një nga poemat më të famshe të Andaluzisë, me të cilin i nxiste për tu ardhur në ndihmë banorëve të Valencias.



Ebu Zekeria El-Hafsi dërgon trupat e tij



Poema e vezirit e preku princin e Afrikës veriore, i cili urdhëroi të përgatitej një flotë e përbërë prej tetëmbëdhjetë anijesh të mbushura me luftëtarë dhe pajisje. Por rrethimi i kishte lodhur dhe dobësuar banorët e Valencias. Kështu ata hynë në bisedime me mbretin e Aragonit dhe ranë dakort që ta dorëzojnë qytetin, me kusht që banorët të lihen të lirë që të largohen për në Denia.



Shpërngulja e banorëve të Valencias



Kështu u shpërngulën pesëdhjetë mijë banorë nga Valencia për në Dania. Shpërngulja e tyre u bë me anijet e tyre dhe anijet që arritën nga princi i Afrikës së veriut.



Viti 636 hënor

1239 kalendari diellor

Pushtimi i Valencias



Ditën e premte me datë 17 Safer të vitit 636 hënor, mbreti i Aragonit, paria dhe ushtria e tij, hynë në Valencia. Të gjitha xhamitë e qytetit u kthyen menjëherë në kisha, pasi kishin qenë në duart e muslimanëve mbi pesë shekuj me radhë.

Rënia e Valencias, ishte një nga fatkeqësitë e mëdha që ra mbi banorët e saj dhe mbi banorët e Andaluzisë.

Rënia e qyteteve të Andaluzisë, i ngjante ruazave të një vargu të këputur, të cilat ndjekin njëra-tjetrën në rënien dhe shkëputjen nga vargu.



Rënia e ishullit Shekar

Në vitin 639 hënor bie dhe ishulli Shekar, që ndodhej në jug të Valencias.



Viti 640 hënor

1243 kalendari diellor



Në vitin 640 hënor, vdiq dhe guvernatori i fundit i Almohadëve në Andaluzi, El-Reshid. Tashmë Andaluzia ishte pa udhëheqës qoftë dhe formalisht. Almohadët pothuaj nuk ekzistonin, Benul Merinët ishin në fillimet e pushtetit të tyre dhe nuk mundeshin, Benu Hafs ndodheshin në Afrikë e veriut, kurse Benu Zijjan ishin të pafuqishëm.

Ishte një rast i volitshëm për të krishterët Kastiljanë, të cilët përbënin mbretërinë më të fuqishme të krishterë në Andaluzi dhe për të krishterët e Aragonit, të cilët vinin pas kastiljanëve për nga fuqia.



Seria e rënieve

Në vitin 641 hënor ra dhe qyteti i Denias.

Rënia e Danias u pasua nga rënia e Jaen, qytet i cili ra në vitin 643. Xhejjani ishte një nga qytetet më të rëndësishëm të Andaluzisë lindore. Menjëherë pas Xhejjanit, në vitin 644 ra dhe qyteti Jativa.



Viti 644 hënor

1246 kalendari diellor

Rënia e Murcias



Në vitin 636, muslimanët në Murcia u paguanin taksa dhe haraçe të krishterëve kastiljanë, me qëllim që t’i mbronin. Kjo vazhdoi deri në marrëveshjen që u arrit mes mbretërisë së Aragonit dhe monarkut të Kastiljes, e cila synonte vendosjen e këtij qyteti nën sundimin e tyre. Thotë Ibnu Adhari:“Filluan presionet e të krishterëve mbi Murcian. Banorët e saj u detyruan t’ua lënë të krishterëve edhe këtë qytet. Kështu, në vitin 644, ata e braktisën qytetin, duke dalë të sigurtë për në Reshaka. Megjithatë, të krishterët u treguan të pabesë, pasi i sulmuan pabesisht në një vend të quajtur Porkal , ku vranë burrat dhe morën robëresha gratë dhe fëmijët.

Kështu, humbi lindja e Andaluzisë, duke vazhduar serinë e rënieve të qyteteve. Ky ishte dhe fundi i dominimit islam në ato krahina të mëdha.



Viti 645 hënor

1247 kalendari diellor

Rrethimi i Sevilles



Qyteti i Sevilles gjithmonë kishte ngacmuar oreksin e monarkut të Kastiljes, Ferdinandit të tretë. Gjithashtu, ky qytet stimulonte dhe lakmitë e murgjërve, priftërinjve dhe kalorësve mercenarë të krishterë. Ai ishte kryeqyteti dhe qendra e Almohadëve dhe gëzonte një lloj pavarësie të veçantë.

Rrethimin e Sevilles, Ferdinandi i tretë e filloi në vitin 645, pasi qyteti kishte humbur shumicën e kalave, kullave dhe linjave të para mbrojtëse që në vitin 644. Rrethimi i Sevilles nuk ishte i lehtë, pasi qyteti duhej rrethuar me forca tokësore dhe detare. Vështirësitë i shtonte përgatitja e banorëve të Sevilles për luftë. Historia e ka shënuar qëndresën e paepur të tyre në mbrojtje të qytetit.



Viti 646 hënor

1248 kalendari diellor

Shpërngulja e banorëve të Sevilles



Mes banorëve të Sevilles dhe forcave sulmuese, ndodhnin shpesh herë manovra luftarake, të cilat ndaheshin herë me fitoren e banorëve të Sevilles dhe herë të tjera të kundërshtarëve të tyre. Por a mund të jenë të barabarta dy ushtri, ku njërës prej tyre i vijnë ndihma në mjete dhe trupa nga të katër anët, kurse tjetrës jo? Legjionet e krishtera në Andaluzi dhe strukturat mercenare kalorsiake, vinin në ndihmë të kastiljanëve nga të gjithë mbretëritë e krishtera. Megjithatë, vazhdoi qëndresa e banorëve të Andaluzisë e fortë, për nëntë muaj rrjesht. Kjo vazhdoi derisa u mbaruan ushqimet dhe i rraskapiti uria. Vetëm atëherë, banorët e qytetit hynë në bisedime me Alfonson III, të cilit i kërkuan t’ia lënë qytetin, në këmbim të sigurisë së jetës. Alfonso e pranoi këtë marrëveshje dhe mbi katërqind mijë banorë të Sevilles, u detyruan ta braktisin qytetin dhe të shpërndahen në Andaluzi ose në Afrikën veriore.

Tregon Ibnu Adhara:“Banorët e Sevilles përjetuan shumë fatkeqësi, ku më e rënda ishte shpërngulja nga qyteti dhe vendlindja e tyre. Diçka e tillë ndodhi në 27 të muajit Ramazan, të vitit 646 hënor, vit në të cilin, banorët e qytetit u rraskapitën nga uria, vuajtjet dhe sëmundjet.



Humbja e Sevilles



Humbja e Sevilles erdhi si rezultat i humbjeve të banorëve të Andaluzisë. Janë burrat ata që ruajnë vendin, nëse ata humbin, humbet dhe vendi. A nuk është për t’u vajtuar fakti që emiri musliman i Grenadës, luftonte në krye të një skuadre kalorësish, në krah të forcave të krishtere të cilat kishin rrethuar Sevillen?!

Humbi Seville së bashku me historinë e saj të lavdishme, vendi i dijeve dhe njerëzve të ditur. Humbi nusja e Andaluzisë, humbi duke vajtuar përçarjen e muslimanëve... humbi duke u ankuar për zemrat e tyre të vdekura, të cilat nuk po dilnin nga shkujdesja.

Seville qëndroi në duart e muslimanëve mbi pesë shekuj. Rënien e saj e pasoi rënia e të gjithë kalave që ishin nën vartësinë e saj. Andaluzinë tashmë nuk kishte kush ta mbrojë.





SË DYTI MBRETËRIA E GRENADËS DHE EL-MUDEXHENUN



Nga e gjithë Andaluzia, vetëm Grenada vazhdonte të qëndronte në duart e muslimanëve. Ajo ishte kryeqendra e jug-lindjes dhe rëndësinë ia kishte shtuar Ibnul Ahmer, siç e përmendëm më lart. Ajo që e bënte Grenadën të fortë dhe t’u qëndrojë sulmeve të krishterëve ishte:

1 – Afërsia e saj me malin e Gjibraltarit, prej nga mund t’i vinin ndihma shumë shpejt në raste nevoje.

2 – Zonat e të krishterëve ishin shumë larg nga ky qytet.

3 – Vërshimi i shumë njerëzve të ditur të fushave të ndryshme drejt Grenadës, pas rënies së qyteteve të tjera në duart e të krishterëve. Në Grenada ishin grumbulluar doktorët, inxhinierët, marinarët, lexuesit e Kuranit dhe dijetarë të shumtë muslimanë.

4 – Por shkaku dhe faktori më i rëndësishëm që e bëri Grenadën t’i qëndrojë rënies në duart e të krishterëve, ishte zelli dhe entuziazmi fetar të cilin kishin nxitur dijetarët muslimanë tek banorët. Ata u jepnin zemër dhe i nxisnin në mbrojtje të fesë dhe nderit, përballë sulmeve të krishterëve. Tashmë nga e gjithë Andaluzia, nuk kishin mbetur veçse tre qytete në jug të saj; Grenada, Almeria dhe Malaga.



Viti 650hënor

1252 kalendari diellor

Vdekja e Fernandit të tretë



Me të vendosur Sevillen nën sundimin e tyre, të krishterët i ndaluan sulmet e tyre kundër muslimanëve. Me këtë, ata donin të forconin pushtetin e tyre mbi zonat e reja që sapo kishin marrë. Gjatë kësaj kohe, Ibnul Ahmer ishte në kulmin e përpjekjeve për të themeluar mbretërinë e tij dhe për t’i dhënë forcë asaj.

Mbreti Ferdinand III, të cilin të krishterët e konsideronin si të shenjtë, vdiq në vitin 1252. Ai konsiderohet gjithashtu si monarku më i madh që arriti të nxjerrë nga sundimi musliman zona, qytete dhe kala të shumta. Kulmin e fitoreve të tij, ai e arriti kur mundi të marrë Kordoban dhe Sevillen, duke i dhënë fund sundimit islam në mesin e Andaluzisë.



Mbretëritë e krishtere



Mbretëritë e krishtere gjatë asaj kohe ishin:

v Mbretëria e Leonit dhe Aragonit.

v Mbretëria e Kastiljes

v Mbretëria portugeze në perëndim

Më vonë u formua Spanja aktuale, nga bashkimi i mbretërisë së Aragonit me atë të Kastiljes. Kurse Portugalia mbeti e ndarë deri në ditët tona.



El-Mudexhenun

Qytetet islame që tashmë kishin rënë në duart e të krishterëve, pothuaj ishin boshatisur nga banorët muslimanë. Ata ose ishin vendosur në zonat e tjera që ishin akoma nën sundimin e muslimanëve, ose ishin larguar në Afrikën veriore. Ata pak muslimanë që kishin mbetur në këto qytete, quheshin dhe thërriteshin me një emër të çuditshëm El-Mudexhenun, emër që ka të bëjë me pulat dhe që shpreh nënshtrimin dhe përuljen.



Viti 652hënor

1254 kalendari diellor

Revolta e El-Mudexhenun në Valencia

El-Mudexhenun, është një emër me të cilin quheshin ata muslimanë që preferuan të mos e lëshonin tokën dhe vendbanimet e tyre të vjetra. Ata iu dorëzuan pushtetit dhe vullnetit të krishterëve dhe priftërinjve të tyre, të cilët u mohuan çdo të drejtë. Qyteti i Valencias ishte streha e shumë prej këtyre muslimanëve të ardhur nga të gjithë krahinat e Andaluzisë. Ata ishin grumbulluar në këtë qytet, duke formuar një numër prej afro 30.000 banorësh. Duke parë diskriminimin dhe presionet e të krishterëve, menduan që të fillojnë një revoltë, me shpresë se do të arrijnë disa të drejta njerëzore të mohuara, siç ishte e drejta e lirisë dhe ajo e besimit. Ata arritën të marrin disa kala të rëndësishme rreth qytetit të Valencias. Pasi formuan një ushtri, ata u nisën drejt këtij qyteti me qëllimin që ta marrin dhe kjo ndodhte në vitin 652. Qyteti dhe zonat përreth Valencias ishin nën sundimin e mbretërisë së Aragonit dhe asaj të Leonit. Kjo krahinë sundohej nga Xhejms. I gjendur para një revolte të tillë, ai urdhëroi që të nxirreshin të gjithë El-Mudexhenun nga mbretëria e tij. Kështu u dëbuan të gjithë El-Mudexhenun nga tokat e tyre dhe u nisën drejt Grenadës.



Përparimi i El-Mudexhenun



Megjithatë, kryengritësit vazhduan të përparojnë. Frika dhe tmerri kapluan Xhejmsin dhe të krishterët, të cilët mendonin se i kishin larë duart me muslimanët. Në këtë kohë, ata befasohen me këtë kryengritje të madhe. Shqetësimi dhe tmerri që kaploi Xhejmsin si rezultat i kësaj kryengritje të madhe, bënë që ai të vdesë nga frika.



Kryengritja e El-Mudexhenun shuhet me pabesi dhe tradhëti



Pushtetin pas tij e mori i biri Pedro, i cili hyri menjëherë në kontakt me muslimanët kryengritës të cilëve u premtoi shumë gjëra. Gjithashtu, ai nënshkroi një marrëveshje paqeje me ta, duke larguar prej tyre çdo lloj padrejtësie. Këtë e bënte me qëllim që t’i shpërndajë. Me ta arritur këtë, ai nuk e mbajti fjalën dhe premtimet e bëra, duke i sulmuar pa u dhënë mundësi që të grumbulloheshin sërish. Muslimanët u shpërndanë dhe shumë prej tyre u vendosën në qytetin Montezie. Pedro i rrethoi dhe i detyroi të dorëzohen. Me t’u dorëzuar, i morri të gjithë robër dhe i shpërndau në fshatrat e dhe qytetin e Sevilles.



Viti 650hënor

1252 kalendari diellor

Vdekja e Fernandos III



Me të vendosur Sevillen nën sundimin e tyre, të krishterët i ndaluan sulmet e tyre kundër muslimanëve. Me këtë, ata donin të forconin pushtetin e tyre mbi zonat e reja që sapo kishin marrë. Gjatë kësaj kohe, Ibnul Ahmer ishte në kulmin e përpjekjeve për të themeluar mbretërinë e tij dhe për t’i dhënë forcë asaj.

Mbreti Ferdinand III, të cilin e konsideronin të krishterët si të shenjtë, vdiq në vitin 1252. Ai konsiderohet gjithashtu si monarku më i madh që arriti të nxjerrë nga sundimi musliman zona, qytete dhe kala të shumta. Kulmin e fitoreve të tij, ai e arriti kur mundi të marrë Kordoban dhe Sevillen, duke i dhënë fund sundimit islam në mesin e Andaluzisë.



Viti 660 hënor

1262 kalendari diellor

Alfonso i dhjetë sulmon Grenadën



Me vdekjen e Ferndinandit III, udhëheqja e mbretërisë së Kastiljes mbeti në dorën e të birit, Alfonsos së dhjetë. Ai jetoi në të njëjtën kohë me Ibnul Ahmer.

Në vitin 660, Alfonso ndërmorri disa sulme kundër zonave që vazhdonin të ishin nën vartësinë e Grenadës, derisa arriti deri pranë qytetit. Diçka e tillë e detyroi Ibnu Ahmer të kërkojë ndihmë nga veriu i Afrikës. Menjëherë u nisën drejt tij vullnetarë muslimanë, të cilët kaluan ngushticën dhe së bashku me ushtarët e Ibnul Ahmer, arritën të largonin rrezikun. Alfonso përsëriti të njëjtën gjë dhe një vit më vonë, në 661.



Viti 664hënor

1266 kalendari diellor



Mbretëria e Grenadës, heq dorë nga Medina Sidonia



Një shtet i vogël si Grenada, ishte gjithmonë i rrezikuar nga mbretëria e madhe e Kastiljes. I gjendur para këtij rreziku, Ibnul Ahmer i kërkoi Alfonsos së dhjetë të nënshkruanin një marrëveshje paqeje. Alfonso e pranoi këtë ofertë, me kusht që Ibnul Ahmer t’i dorëzojë disa kala dhe zona, si Sheresh dhe qytetin Medina Sidonia.

E gjitha kjo ndodhi në vitin 664.



Me të arritur kulmin, tatëpjeta fillon



Kjo gjendje e mjeruar vazhdoi dhe më pas dhe pjesa e mbetur e Andaluzisë kërcënohej çdo ditë. Vetëm në një çerek shekulli (mes viteve 640-664) Andaluzia kishte humbur shumë qytete dhe një pjesë të madhe të kryeqendrave në lindje, mes dhe jug. Këtë gjendje e përshkuan poeti i njohur Salih ibn Sherif Er-Rendij në një elegji për Andaluzinë ku thotë:



Me të arritur kulmin, tatëpjeta do të fillojë

Luksi i jetës, s’ka përse të na mashtrojë

E tillë është kjo botë siç e pe dhe vetë

Një ditë e lumtur, e hidhur një jetë

O ju të dehur pas detit të pasurisë

A keni dëgjuar mbi famën e Andaluzisë

A keni dëgjuar mbi banorët e saj

Mbi ta flitet në çdo anë dhe skaj

Një fatkeqësi ka rënë mbi ta

Edhe malet vajtojnë, me keq më nuk ka

Pyete Valencian, mbi Murcien e rënë

Pyete mbi Jativa, Gion dhe çdo vënd

Ku është Kordoba qendra e dijes

Sa të ditur mësuan në bankat e saj

Xhamitë vajtojnë edhe pse nga gurët janë

Minberët qajnë edhe pse dru janë

Sa trima ndihmë kërkuan

U vranë, u shitën, por ndihmë s’u ofruan

Ku janë trimat e gjallë gjithë energji

Ku është e drejta, ku është kjo njerëzi...





SË TRETI FUNDI I ALMOHADËVE

Viti 668 hënor

1270 kalendari diellor



Në vitin 668 Benu Merin shpallën zyrtarisht fundin e Dinastisë së Almohadëve në Afrikën Veriore, duke i dhënë fund çdo mbetjeje të saj. Benu Merin ishin shfaqur për herë të parë në fshatrat e qytetit Fes, në vitin 613. Ata rrjedhin nga fisi Zenate. Gjithashtu, ata pretendojnë se janë arabë, duke pohuar se rrjedhin nga fise endacake arabe. I pari që u dha emër, ishte Ebu Muhamed Abdul Hak ibnu Mahjo – i cili u plagos në betejën Erek. Forca e tyre u shtua gjatë sundimit të Ebi Seid Uthman ibnu Abdul Hak. Mes tyre dhe Almohadëve ndodhën disa fërkime. Ata arritën ta marrin qytetin Marakesh në vitin 668, duke i dhënë fund këtij konflikti të përgjakshëm me Almohadët.



Vështrim i përgjithshëm mbi Dinastinë Almohade

Fillimet e saj, kjo Dinasti i pati në muajin Ramazan të vitit 515, ku themeluesi i Dinastisë Ibnu Tomart shpalli formimin e saj në Marok. Kurse kryeqyteti i Dinastisë ra në vitin 668 në duart e Ebu Jusuf Jakub El-Merini.

Le të hedhim një vështrim të përgjithshëm mbi këtë Dinasti, e cila pati një jetëgjatësi prej dy shekujsh e gjysëm, kohë e cila kaloi pothuajse në luftra dhe trazira. Ajo që na intereson më shumë nga jeta e kësaj Dinastie, është periudha kur Andaluzia ndodhej nën sundimin e tyre.



Almohadët ushtarakisht



Nga ana ushtarake, Andaluzia ishte nën vartësinë e emirëve të cilët përkraheshin nga vetë Halifeja Almohad, me qendër në Merakesh. Detyra e këtyre emirëve ishte forcimi i pushtetit Almohad, organizimin e administratës dhe mbrojtjen e unionit Andaluzian, nga rreziku i krishter. Situata e përgjithshme nuk e bënte të mundur gjithmonë mbrojtjen e sistemit, sigurimin e stabilitetit dhe mbrojtjen e zonave nën kontrollin e Almohadëve. Mbretëritë e Aragonit dhe Kastiljes vazhdonin shtrirjen e tyre në veri-lindje. Të njëjtën gjë bënte dhe mbretëria e Portugalisë në perëndim. As forcat Almohade që erdhën nga Afrika dhe as ushtria që ndodhej në Andaluzi, nuk mundën t’a ndalonin këtë agresion të krishterëve. Ata nuk mundën të fitojnë veçse një betejë, atë të Erek-ut, e cila u pasua me humbjen e madhe në Ikab. Humbja në Ikab ishte paralajmëruesi i parë për shpërbërjen e Dinastisë Almohade dhe të vetë Andaluzisë.



Shkencat në Dinastinë Almohade



Përsa i përket shkencave dhe njohurive gjatë Dinastisë Almohade, ata dëshmuan një zhvillim në të gjitha fushat. Qytetet e Andaluzisë si Seville, Kordoba, Valencia ishin qendër e institucioneve shkencore.

Njerëzit e ditur ishin të mirëpritur dhe inkurajoheshin për studime dhe kërkime të reja. Kjo, pasi Dinastia Almohade njihet për dashurinë dhe pasionin për dijet. Nga vetë Halifet Almohade, kemi shumë të ditur në shkencat fetare si ajo e Hadithit, tefsirit, fikhut... Madje shumë prej tyre merrnin pjesë në luftrat e zhvilluara duke rënë dhe dëshmorë në këto beteja.

Një sërë dijetarësh u dalluan në degët e gjuhës, letërsisë dhe gramatikës. U shfaq një numër i konsiderueshëm poetësh, të cilët me anë të poezive dhe elegjive, vajtonin qytetet e rëna në duart e të krishterëve. Nga këto poetë mund të dallojmë Ebu Beka Er-Rendi, Ibnu Havaxhe dhe Ibnu Abar i cili ishte dhe historian.

Nga historianët u dallua Ibnul Adhara që shkroi historinë e Dinastisë Almohade, libër të cilin e titulloi:“Al-Bejan Al-Mugrib.“

Historianë dhe dijetarë të tjerë janë dhe Muhamed ibnu Abdul Melik, autor i “Enciklopedia e madhe“ dhe Ebu Mervan Abdul Melik ibn Muhamed dhe të tjerët.

Ibnu Zehr u dallua në fushën e mjekësisë, Ibnu Tufejl dhe Ibnu Rushd (nipi i dijetarit të njohur) u dalluan në fushën e mjekësisë dhe atë të filozofisë. Ibnu Tufejli është bërë i njohur me librin e tij “Haj ibnu Jakdhan“, kurse Ibnu Rushdi me librin e tij “Vetshkatërrimi i vetshkatërrimit“

Gjatë kësaj epoke u shfaq dhe eksploruesi i njohur Ibnu Xhubejr, nga Valencia.



Arkitektura tek Almohadët



Përsa i përket arkitekturës dhe ndërtimeve, Almohadët i kushtuan rëndësi ndërtimit të xhamive, urave, kanaleve vaditës, ndërtimit të qyteteve, kopshteve dhe lulishteve publike. Rrënojat e qyteteve dhe kalave që ndërtuan Almohadët, vazhdojnë të dëshmojnë mjeshtërinë dhe artin e tyre. Madje, disa vepra arti vazhdojnë të ekzistojnë edhe në ditët tona, siç është minarja e xhamisë në Seville, edhe pse ia kanë ndryshuar formën.



Ekonomia gjatë Dinastisë Almohade



Gjendja ekonomike është gjithmonë në vartësi të asaj politike. Kështu, në kohë sigurie dhe qetësie, ajo lulëzon. Kurse në kohë trazirash dhe konflikti, ajo dobësohet duke shkaktuar ngritje çmimesh, pasiguri në lëvizjen e mallrave dhe vështirësi në jetën e njereëzve.

Nga kjo kuptojmë se zhvillimet ekonomike gjatë kësaj epoke, ishin të varura nga zhvillimet politike të Dinastisë Almohade.



Përkushtimi ndaj ligjeve të Sheriatit



Edhe pse janë vërejtur shumë gabime, Dinastia Almohade frymëzohej nga parimet e fesë islame. Halifet Almohadë dhe emirët e tyre, i kushtonin rëndësi zbatimit të drejtësisë, luftës kundër korrupsionit dhe zbatimit të Sheriatit islam. Ata nuk pranonin të vjelin taksa dhe haraçe që nuk i lejon Sheriati islam dhe që mund të cënonin të drejtat e dikujt. Ata kishin ndaluar rreptësisht konsumimin e alkolit në të gjithë skajet e Dinastisë së tyre dhe tregonin përkushtim në mirëmbajtjen e Bejtul Mal.

[_Mersin_]

Qytetet bien njeri pas tjetrit

BENU MERIN NË ANDALUZI



Viti 671 hënor

1273 kalendari diellor

Vdekja e Ibnul Ahmer



Në vitin 671, Alfonso i dhjetë ndërmori një sulm tjetër kundër zonave që akoma ishin nën vartësinë e Grenadës, duke harruar premtimet, marrëveshjet dhe kalatë e marra në këmbim të paqes. Ibnul Ahmer dërgoi menjëherë njerëz tek Sulltani i Benu Merinve (Jakub ibnu Abdul Hak) i cili njihet me emrin El-Mensur, për t’i kërkuar ndihmë. Sulltani pranoi ta ndihmojë, kështu forcat e Grenadës me ata të Benu Merinve, arritën t’i sprapsin sulmet e të krishterëve. Në të njëjtin vit, Ibnul Ahmer vdes.



Viti 673 hënor

1275 kalendari diellor



El-Fekih kërkon ndihmë nga Maroku



Kur rreziku nga të krishterët filloi të shtohej, El-Fekih kërkon ndihmë nga emiri i Benu Merinve në Marok, Ebu Jusuf Jakub ibn Abdul Hak. Ai i dërgoi një ushtri prej pesë mijë luftëtarësh, nën komandën e vetë djalit të tij Jusuf. Pasi u qetësua situata në Marok, vetë emiri i Benu Merinve u bashkua me forcat e tij në Andaluzi. Me t’u bashkuar ushtria e Benu Merinve me atë të Ibnul Ahmer në Andaluzi, u nisën nga Gjibraltari drejt veriut, pikërisht drejt Kordobas, kryeqytetit të Kastiljes në atë kohë. Ushtria kastiljane komandohej nga komandanti më i famshëm i saj, Don Nonio Di Lara. Ushtria e të krishterëve arrinte në nëntëdhjetë mijë luftëtarë, të armatosur mirë dhe me eksperiencë në fushën e luftës. Kurse ushtria muslimane nuk i kalonte dhjetë mijë luftëtarë. Mes dy ushtrive u zhvillua një betejë e përgjakshme pranë qytetit Ecija, betejë që njihet me emrin:



Viti 674 hënor

1276 kalendari diellor

Beteja Doniane



Kjo betejë e morri emrin nga vetë komandanti kastiljan. Beteja u zhvillua me 15 të muajit Rebiul Evvel të vitit 1276 kalendari diellor. Ajo ishte një betejë e rëndësishme, pasi nga rezultati i saj do të vendosej e ardhmja e mbretërisë së Grenadës dhe e vetë ekzistencës së muslimanëve.



Komandanti El-Mensur, predikon para ushtarëve



Vetë Ebu Jusuf El-Mensur ishte komandanti i kësaj ushtrie. Në krye të ushtrisë, ai caktoi vetë djalin e tij. Vetë Ibnul Ahmer dhe ushtrisë së Grenadës, u caktoi një vend të veçantë në këtë betejë. Para se të takohen dy ushtritë, ai doli para ushtrisë së tij, zbriti nga kali, morri abdes dhe fali dy rekate. Më pas ngriti duart drejt qiellit dhe teksa lutej, ushtarët i luteshin Zotit që t’i pranojë ato lutje. Nga lutjet e tij, ishin dhe lutjet me të cilat vetë Profeti a.s ishte lutur në betejnë e Bedrit:“O Zot, ndihmoje këtë ushtri, përkrahe dhe jepi forcë kundër armihun të saj!“ Më pas, ai i hypi kalit të tij dhe u thirri luftëtarëve:“O muslimanë dhe luftëtarë! Ju jeni dashamirësit e fesë, mbrojtësit e saj dhe luftëtarë për çështjen e saj. Sot është një ditë madhështore dhe vendimtare për të ardhmen. Dijeni se xheneti ka hapur dyert dhe ka zbukuruar huritë për ju. Prandaj kërkojini këto kënaqësi me seriozitet dhe sakrifikoni ashtu siç kanë sakrifikuar të parët tuaj! Dijeni se parajsa është nën hijen e shpatave. Dijeni se “Allahu ka blerë nga besimtarët jetën dhe pasurinë e tyre në këmbim të Xhenetit“ (Teube 111) Shfrytëzojeni siç duhet këtë biznes fitimprurës me Zotin, nxitoni ta fitoni xhenetin me vepra të mira dhe iu përvishni luftës kundër armiqve të Zotit. Kush vdes prej jush, do të vdesë dëshmor dhe kush jeton pas kësaj beteje, do të kthehet tek familja e tij triumfator. “Bëhuni të durueshëm dhe nxiteni njëri-tjetrin, që të jeni të tillë; bëhuni të vendosur dhe vigjilentë dhe kijeni frikë Allahun, që të shpëtoni!“ (Al Imran 200)



Fitorja e madhe



Këto fjalë u dhanë zemër dhe ua shtoi dëshirën për të luftuar ushtarëve muslimanë. Pas këtyre fjalëve, të gjithë ushtarët filluan të përqafojnë njëri-tjetrin duke e porositur të mos neglizhojnë. Më pas, trimat dhe heronjtë muslimanë u drejtuan drejt ushtrisë kastiljane duke u mbështetur në përkrahjen dhe ndihmën e të Plotfuqishmit.

Beteja ishte shumë e egër nga të dy kampet. Zoti i forcoi besimtarët në këtë betejë dhe hodhi frikë dhe tmerr në zemrat e të krishterëve, të cilët u detyruan ta lënë fushën e betejës, pa ditur ku të ndalen. Pas tyre, ata lanë mbi gjashtë mijë të vrarë së bashku me komandantin e tyre dhe shtatë mijë e shtatëqind të tjerë robër.

Të vrarët dhe të zënët robër nga të krishterët, ishin më shumë se e gjithë ushtria muslimane. Të shumta ishin dhe trofetë e luftës që muslimanët morën në këtë betejë, saqë thuhet se një dele shitej me një derhem. Ajo ishte një betejë që solli në mendjet e muslimanëve fitoren në Erek. Muslimanët nuk kishin korrur ndonjë fitore ndaj të krishterëve si kjo e fundit, që nga humbja e betejës së Ikabit.

Fitorja e kësaj beteje, ua zgjati jetën muslimanëve në Andaluzi, pasi pakësimi i territoreve kishte filluar që herët.



Pas kësaj beteje, muslimanët u ndanë në dy pjesë:

Viti 674 hënor

1276 kalendari diellor

Beteja Jaen



Pjesa e parë së bashku me Ibnul Ahmer u nisën drejt qytetit Jaen për ta rrethuar. Gjatë rrugës ata shtrinë pushtetin e tyre mbi disa zona pranë qytetit. Për t’i bërë ballë ushtrisë së Grenadës, doli vetë djali i mbretit, por muslimanët e mposhtën dhe fituan ndaj tij dhe e vranë Pedro bin Xheshum. Një ditë më pas, u zhvillua një betejë tjetër, ku ushtria e Aragonit udhëhiqej nga Don Luk. Ai e kuptoi rrezikun që i kanosej, kështu hyri në bisedime me muslimanët për të arritur një marrëveshje paqeje. Ata u ofruan muslimanëve lirimin e të gjithë robërve muslimanë, në këmbim të kufomës së djalit të mbretit të tyre. Pas disa bisedimeve, të dy palët e pranuan këtë kusht dhe muslimanët e dorëzuan kufomën e djalit të tyre. Me ta marrë kufomën, ata e varrosën në mes të xhamisë së Toledos, të cilën tashmë e kishin kthyer në kishë.



Viti 674 hënor

1276 kalendari diellor



Rrethimi i qytetit Seville



Kurse pjesa e dytë e ushtrisë së bashku me monarkun e Afrikës veriore u nis drejt qytetit Seville. Me të arritur, ushtria e rrethoi qytetin, duke i detyruar banorët të pranojnë të paguajnë haraçin për muslimanët, gjë të cilën e pranoi monarku Ebu Jusuf El-Merini.

Tashmë shpresat e muslimanëve filluan të ringjallen përsëri. Me luftën e tyre, Benu Merinët po ndiqnin gjurmët e Dinastisë Almoravide dhe Almohade, por tashmë ishte vonë. Shumë nga qytetet më të rëndësishme të Andaluzisë kishin rënë në duart e të krishterëve dhe burimet ekonomike kishin shteruar. Megjithatë, ndihma dhe përkrahja që Benu Merin u kishin dhënë muslimanëve të Grenadës, bëri që rënia e saj të vonohej edhe për dy shekuj të tjerë.

Monarku Jusuf El-Merini kaloi pesë muaj në Andaluzi dhe më pas u kthye në Afrikën veriore. Ai la pas një ushtri mbrojtëse prej tre mijë kalorësish, për të mbrojtur Algeciras (ishullin e gjelbërt) nga çdo sulm të mundshëm nga ana e të krishterëve.



Viti 677 hënor

1278 kalendari diellor

Rrethimi i Kordobas



Monarku i Marohun u kthye përsëri në Andaluzi në vitin 1278, ku u takua me Ibnul Ahmer El-Fakih. Të dy ushtritë së bashku rrethuan Sevillen, e cila tashmë e kishte shkelur marrëveshjen e nënshkruar më parë. Pasi morrën disa kala të rëndësishme, El-Mensur dërgoi një ushtri tjetër nën komandën e djalit të tij për të rrethuar Kordoban, e cila tashmë ishte kryeqytet i Kastiljes. Ushtrisë së djalit, iu bashkua edhe ajo e El-Mensurit dhe të dyja rrethuan qytetin e Kordobas. Mbreti i të krishterëve u ofroi një marrëveshje paqeje, gjë e cila i pëlqeu Ibnul Ahmerit. Ai mendonte se paqja ishte më mirë, pasi edhe ushtarët e tij ndiheshin të raskapitur dhe të pamunur për të vazhduar luftën. Kështu, u ra dakort që të krishterët e Kordobas do u paguanin muslimanëve haraçin.



El-Mensur El-Merini në Grenada



El-Mensuri dhe Ibnul Ahmer u kthyen së bashku në Grenada. Ishte hera e parë që El-Mensur hynte në qytetin e Grenadas, ku u prit në mënyrë madhështore nga banorët e saj, të cilët luteshin për të.

El-Mensur El-Merini ua la të gjithë plaçkën e luftës që kishin fituar, banorëve të Andaluzisë, duke mos pranuar gjë tjetër veç shpërblimit të Zotit. Me këtë, ai dëshmoi se ato luftra i kishte ndërmarrë për të arritur kënaqësinë e Zotit dhe jo gjë tjetër.

Kjo e bëri akoma dhe më të dashur tek banorët e Andaluzisë.

Duket qartë rëndësia që emirët muslimanë në Andaluzi, u kushtonin ndërtimeve arkiteturale.



Viti 677 hënor

1278 kalendari diellor



Malaga bashkohet me Benu Merinët



Gjatë kësaj kohe, emiri i Malagas - qytet i cili deri tashmë kishte qenë i pavarur – vdes. Ky qytet, formalisht ishte nën vartësinë e Grenadas. Djali i emirit që vdiq, ua dorëzoi Malagan Benu Merinve, duke e njohur me këtë pushtetin e tyre. El-Mensuri e emëroi djalin e tij Ebu Zejjanin si princ dhe guvernator të këtij qyteti. Tashmë Benu Merinët kishin një bazë të tyre në Andaluzi.

Këto zhvillime, e bënë El-Fakih ibnul Ahmer të dyshojë dhe t’i frikësohet El-Mensurit dhe pushtetit të tij në Marok. Ai u frikësua se mos El-Mensur do të lakmojë të marrë dhe vetë Grenadën me zonat e mbetura dhe ta lërë me gisht në gojë. Atij i vinte shpesh herë në mendje ajo që ndodhi mes El-Mutemid ibn Abad dhe mes Jusuf ibnu Tashfin, kur ky i fundit i mori pushtetin, megjithëse Jusuf ibnu Tashfini, nuk e mori pushtetin në Andaluzi, veçse pas kërkesës dhe lutjes së banorëve të saj.

Kjo e bëri El-Fakih ibnul Amer të thotë një fjalë që nuk i përshtatej situatës: “Me të vërtetë që nga historia duhet nxjerrë mësim!“ Gjithmonë, dija e pashoqëruar me devotshmëri, nuk ka sjellë dobi.





SË DYTI TRADHËTITË DHE PABESITË PËRFSHIJNË ANDALUZINË.



Tradhëtia e Ibnul Ahmer



Kështu Ibnul Ahmer mendosi se çfarë të bënte. Kujt mund t’i kërkonte ndihmë kundër Benu Merinve? Askush nga muslimanët nuk mund t’i vinte në ndihmë! Veç të krishterëve, nuk mund t’i kërkonte ndihmë tjetër kujt! Këto ishin mendimet djallëzorë që silleshin asokohe në mendjen e Ibnul Ahmerit.

Ai hyri në aleancë me kastiljanët, për të nxjerrë Benu Merinët nga Andaluzia. Në zonën Algeciras gjendeshin 3.000 ushtarë të Benu Merinve, për të cilët folëm më sipër. Kështu, ushtria aleate e Ibnul Ahmer me kastiljanët u nisën për të nxjerrë Benu Merinët. Ushtarët e Benu Merinve, kërkojnë ndihmë menjëherë nga Afrika veriore. El-Mensuri dërgoi urgjentisht një flotë detare të përbërë nga katërqind anije.

Të krishterët dhe Ibnul Ahmer El-Fekih, kur dëgjuan mbi flotën e nisur në drejtim të tyre, edhe ata dërguan flotën e tyre detare, me qëllim që t’a pengojë flotën muslimane nga ngushticën e Gjibraltarit.

Dy flotat u takuan në ngushticën e Gjibraltarit dhe mes tyre u zhvillua një betejë e përgjakur. Ushtria muslimane e Benul Merin-ve arriti t’a thyejë ushtrinë e të krishterëve. Të krishterët kur panë humbjen e tyre në det, u tërhoqën nga deti dhe nga toka, për në vendet e tyre duke e lënë Ibnul Ahmer El-Fekih-un të vetëm. Kur pa që aleatët e tij e tradhëtuan dhe nuk kishte kush ta përkrahë, El-Fekih i dërgoi letër El-Mensurit, ku i kërkonte falje dhe pendohej për atë që kishte bërë.

El-Mensuri që ishte kthyer në Afrikë pas fitores në det, e la të qetë duke mos reaguar ndaj kësaj tradhëtie. Ai ia kishte lënë edhe Algeciras nën administrimin e djalit të tij Jusufit.

I nervozuar nga tradhëtia e Ibnul Ahmer El-Fekih, Jusuf ibnul Mensur filloi të mendojë se si mund të hakmerrej kundër El-Fakih, për tradhëtinë dhe pabesinë e tij. Babai i tij El-Mensuri në këtë kohë ishte i zënë me një kryengritje në Tilmisan në Algjerinë e sotme. Jusufi duke parë që forcat e tij ishin të pamjaftueshme për ta mposhtur Ibnul Ahmer El-Fekih u mendua se kush mund t’i vinte në ndihmë, pasi babai i tij po merrej me shtypjen e kryengritjes. Duke mos patur tjetër kënd që ta ndihmojë, vendosi të kërkojë ndihmë nga të krishterët kastiljanë. Kjo tregon mungesën e llogjikës dhe të devocionit fetar.



Viti 678 hënor

1279 kalendari diellor

Tradhëti, kundrejt një tradhëtie tjetër



E habitshme, apo jo! Ai kishte ardhur të shpëtojë muslimanët nga të krishterët dhe tani kërkonte ndihmë nga të krishterët për të ndëshkuar muslimanët. Megjithatë ai hyri në bisedime me Alfonson e dhjetë rreth kësaj çështjeje. Alfonso e pa rast të papërsëritshëm, që të përçaheshin muslimanët në këtë gjendje. Menjëherë ai dërgoi për tek Jusufi një grup peshkopësh dhe priftërinjsh për të dishunuar rreth këtij plani. Kur arritën atje, të dy palët ranë dakort që të bashkëpunonin për të sulmuar Grenadën. Para se të largoheshin peshkopët, Jusufi u kërkoi që duhej marrë leje më parë nga babai i tij. Kështu u kërkoi peshkopëve që të shkonin në Afrikën veriore dhe ta bindin babanë e tij për këtë plan. Peshkopët kaluan ngushticën e Gjibraltarit dhe u takuan me El-Mensurin. Kur i treguan mbi planin e rënë dakord, ai u nervozua së tepërmi. Menjëherë i dërgoi një letër të birit ku e kritikonte për atë që kishte vendosur të bëjë. Në letër i thoshte se si ka mundësi që tradhëtinë e ndëshkon me tradhëti?!

Më pas, gjendja u stabilizua dhe mbretëria e Grenadës ra një qetësi. Mes Ibnul Ahmer dhe Benu Merinve u shuan dyshimet për qëllime dashakeqe.



Viti 681 hënor

1282 kalendari diellor

Djali dëbon babanë



Në Kastilje që ishte shteti më i madh në Andaluzi, ndodhi një revoltë e udhëhequr nga Sanço, djali i Alfonsos së dhjetë, kundër babait të tij. Kjo ndodhte në vitin 681. Sanço arriti ta heqë babanë e tij nga froni dhe u vendos vetë.

Alfonso i dhjetë i tronditur nga rebelimi i të birit, u drejtua drejt shteteve europiane për ta ndihmuar të rimarrë pushtetin, por asnjë nuk pranoi ta ndihmojë. Më pas ai u nis për në Romë, ku i kërkoi ndihmë dhe vetë Papës. Por dhe Papa nuk pranoi ta ndihmojë, pasi ishte një konflikt i brendshëm dhe jo me muslimanët.



Alfonso i kërkon ndihmë El-Mensurit



I zhgënjyer, Alfonso u kthye përsëri në Andaluzi, pa ia arritur qëllimit. Atje filloi të mendohej se kush mund ta ndihmonte të rimarrë pushtetin nga i biri. Ata që mund t’i ofronin ndihmë tani ishin vetëm muslimanët. Kështu u nis dhe kaloi ngushticën e Gjibraltarit për në Afrikën veriore dhe u takua me sultanin El-Mensur. Ata biseduan rreth kësaj çështjeje dhe sulltani pranoi që ta ndihmojë, pasi e pa rast të volitshëm. Pasi kishin rënë dakort, Alfonso i dhuroi El-Mensurit kurorën e mbretit të Kastiljes që kishte pasur kur ishte mbret. (thuhet që kur u ndanë, El-Mensuri lau duart, për shkak se Alfonso kishte vrarë shumë muslimanë).

Menjëherë ushtria e El-Mensurit u nis për në Andaluzi në vitin 1282. Atje me ushtrinë e muslimanëve u bashkuan dhe përkrahësit e Alfonsos së dhjetë. Filloi kjo aleancë të sulmojë qytetet e mbretërisë së Kastijes. Fillimisht ata filluan me Sevillen dhe Kordoban, ku morrën shumë trofe lufte dhe filluan të vendosin kontrollin e tyre në jugun e Andaluzisë.



Viti 683 hënor

1284 kalendari diellor

Vdekja e Alfonsos



Sulmet dhe luftrat kundër mbretërisë së Kastiljes vazhduan për dy vite rrjesht. Gjatë sulmeve të njëpasnjëshme, në vitin 1284 Alfonsi i dhjetë vdes pa arritur ta rimarrë pushtetin. Me vdekjen e tij, përkrahësit e tij të krishterë u larguan, pasi kishin ardhur me qëllim të risjellin Alfonson në pushtet. Kështu përfundoi kryengritja e Alfonsos ndaj djalit të tij Sanço dhe gjendja u qetësua. Gjithashtu edhe sulltan El-Mensuri u kthye për në Afrikën veriore.



Viti 684 hënor

1285 kalendari diellor

Të krishterët kërkojnë armëpushim



Në vitin 1285, El-Mensur udhëtoi përsëri nga Afrika për në Andaluzi, për t’u dhënë fund përpjekjeve të kastiljanëve për të shkaktuar trazira dhe konflikte në kufijtë me Grenadën. Menjëherë Sanço dërgoi forca nga deti dhe nga toka dhe lufta zhvillohej në dy fronte, atë në det dhe në tokë. Në këto luftra muslimanët arritën të fitonin dhe Sanço u detyrua të kërkojë armëpushim. Sanço dërgoi priftërinjtë dhe murgjërit e tij tek El-Mensuri, i cili e pranoi armëpushimin me kushtet e mëposhtme:

1 – Mbreti i Kastiljes të respektojë marrëveshjen dhe të mos keqtrajtojë muslimanët, që ndodhen në mbretërinë e tij. Muslimanët duhet të ndjehen të qetë dhe të sigurtë dhe duhet t’u garantohet jeta, pasuria dhe ritet e tyre fetare.

2 – Sanço duhet t’u kthejë muslimanëve literaturën fetare dhe shkencore të cilat u gjendën në qytetet muslimane që u pushtuan prej tyre, si në Toledo, Seville etj... Këto libra mbetën në këto qytete, pasi muslimanët i braktisën vendbanimet e tyre.

Një pjesë e madhe e trashëgimisë së Marohun është nga Andaluzia dhe ajo që e ruajti këtë trashëgimi, ishte kjo marrëveshje mes sulltan El-Mensurit dhe Sanços. Shumica e librave u vendosën në bibliotekën e qytetit Fes në Marok.



Viti 685 hënor

1286 kalendari diellor

Vdekja e El-Mensurit



Në vitin 1286 vdiq sulltan El-Mensuri i Afrikës veriore, i cili i lodhi të krishterët në Andaluzi. Ai e kaloi jetën në luftë në Marok dhe Andaluzi, duke mbrojtur tokat dhe ndihmuar muslimanët. Ai e mbylli jetën pas një sërë luftrash dhe përpjekjesh. Pasi i dha fund Dinastisë Almohade, ai ndërmori një sërë masash dhe nismash në mbrojtje të tokave islame.





SË TRETI EBU JAKUB JUSUF EL-MERINI NË ANDALUZI



Pas tij pushtetin e mori i biri Ebu Jakub Jusufi. Siç përmendëm më lart, ai kishte inat dhe mllef kundër Ibnul Ahmer El-Fekih, mllef që e çoi të hyjë në aleancë me të krishterët kundër tij. Ishte ndërhyrja dhe kritika e babait të tij, ajo që e detyroi të ndryshojë qëndrim.







Rikthehet besimi mes Ibnul Ahmer dhe Benu Merinve



Ibnul Ahmer El-Fekih, i frikësuar nga ky ndryshim, udhëtoi drejt Afrikës veriore. Atje ai takohet me Jusufin, të cilin e uron për ardhjen në pushtet dhe i kërkon përsëri falje për atë që kishte ndodhur më parë. Për ta siguruar mbi qëllimin e pastër me ardhjen e tij, El-Fekih i ofroi dorëzimin e Grenadës në duart e Benu Merin-ëve. Jusufi e fali për atë që kishte vepruar më parë dhe e njohu si sundues të Andaluzisë, përveç Algeciras (ishullit të blertë pranë malit të Tarihun). Aty ai do të dislokonte ushtarët e tij, për çdo lloj rasti.

Kështu, u rikthye sërish besimi mes dy monarkëve, gjë e cila çoi në përmirësimin e situatës politike. Gjendja vazhdoi e qetë deri në vitin 1291.



Viti 690 hënor

1291 kalendari diellor

Beteja detare



Gjendja vazhdoi e qetë deri në vitin 1291 ku të krishterët e prishën marrëveshjen e armëpushimit me muslimanët. Këtë e bënë vetëm pasi kishin ripërtërirë fuqinë dhe kishin konsoliduar pushtetin e tyre.

Sulltan Jusufi kur dëgjoi rreth kësaj, vendosi të drejtohet drejt Andaluzisë për tu bërë ballë sulmeve të tyre. Të krishterët kur dëgjuan rreth këtyre përgatitjeve, menjëherë dërguan flotën e tyre detare, për ta penguar ushtrinë e Jusufit të kalojë ngushticën e Gjibraltari. Me ardhjen e flotës së krishterë, filloi beteja në ngushticë. Në këtë betejë, anijet e muslimanëve në fillim u thyen dhe shumë prej tyre filluan të tërhieqeshin. Vetë sulltan Jusufi refuzoi të tërhiqej duke pasur parasysh ajetin Kuranor: “Cilido që ua kthen shpinën atë ditë, përveç atij që tërhiqet me qëllim që të sulmojë përsëri ose për t’u bashkuar me një grup tjetër, do të shkaktojë zemërimin e Allahut dhe do të ketë si streë Xhehenemin. Eh, sa fund i keq është ky!” (Enfal 16) dhe me anijen ku ndodhej u drejtua drejt anijeve të krishterëve. Anijet tjera kur panë anijen e sulltanit të tyre në sulm, u inkurajuan dhe u kthyen në kundërsulm. Me këtë kundërsulm arritën muslimanët që t’i thyenin të krishterët duke e kthyer humbjen në fitore.



Viti 691 hënor

1292 kalendari diellor

Rrethimi i Sevilles



Monarku i Afrikës veriore kaloi detin për në Algeciras. Atje u drejtua menjëherë për në Seville të cilën e rrethoi, me qëllim që t’ua rikthejë muslimanëve. Vetëm dimri i ashpër dhe i ftohti i madh, e detyruan që të kthehej me ushtarët e tij për në Algeciras, duke e lënë rrethimin e Sevilles.

Kastiljanët u ndërgjegjësuan që monarku i Benu Merinve nuk e pranon dobësinë dhe tradhëtinë si Ibnul Ahmer më parë. Ata e ndjenin që po përballeshin me një fuqi muslimane të pazakontë.



Viti 691 hënor

1292 kalendari diellor

Tradhëtia e Ibnul Ahmer El-Fakih



El-Fakih iu rikthye tradhëtisë dhe pabesive të tij. Atë e kaploi përsëri frika dhe dyshimet se mos Benu Merinët do i rrëmbejnë pushtetin. Ç’pushtet i përbuzur nëse përdoret për të përçarë muslimanët dhe për të shkaktuar konflikte dhe trazira mes banorëve të Andaluzisë.

Kështu, ai u dërgoi fjalë të krishterëve se ishte gati të hynte në aleancë me ta, kundër Benu Merinve. Thotë Zoti në Kuran:”Thuaj:”çdokush sillet sipas mënyrës së vet” (Isra 84)

Ushtritë aleate, ajo e Grenadës dhe e Kastiljes u nisën për të sulmuar Tarifin (Algeciras) ku ishin të përqendruara forcat e Benu Merinve. Benu Merinët, edhe pse ishin të angazhuar me disa trazira në Marok, dërguan flotën e tyre për t’u ardhur në ndihmë forcave në Algeciras.





Rënia e qytetit Tarif (Algeciras)



Me flotën e tyre, të krishterët i bllokuan hyrjet nga ku mund të vinin anijet muslimane. Mes dy flotave u zhvilluan beteja të përgjakshme, derisa më në fund të krishterët, aleatë të Ibnul Ahmer, arritën ta marrin qytetin Tarif, pas një rrethimi që zgjati katër muaj.

Marrëveshja që Ibnul Ahmer El-Fekih kishte lidhur me të krishterët ishte, që pas fitores ndaj Benul Merin-ve zonat të cilat do i merrnin nën kontroll do të mbeteshin nën pushtetin e Ibnul Ahmer, i cili në këmbim do të ruante miqësinë me të krishterët. Por të krishterët e tradhëtuan duke mos e respektuar këtë marrëveshje. Ky ishte shpërblimi i radhës për tradhëtinë dhe intrigat e tij.



Pendimi i Ibnul Ahmer



Duke parë situatën e krijuar, Ibnul Ahmer El-Fekih i dërgoi një letër sulltan Jusufit ku i kërkonte të falur për herë të tretë për atë që kishte bërë. Më pas kaloi dhe vetë në Afrikë ku u takua me sulltan Jusufin. Sulltani e fali dhe i dhuroi atij një nga katër kopjet e Kuranit që njihen si kopjet e Uthmanit r.a. Ibnul Ahmer El-Fihrij i dorëzoi sulltanit njëzet kala, që deri atëherë kishin qenë nën sundimin e tij dhe gjithçka kishte mbetur nga Algeciras dhe qytetin Ronda. Kështu u nënshkrua kjo marrëveshje mes dy palëve dhe filluan përgatitjet për rimarrjen e qytetit Tarif.



Rrethimi i Tarifit



Pasi kishte rënë Tarif në duart e të krishterëve për shkak të tradhëtisë së Ibnul Ahmer, ky i fundit mundohej që ta rimarrë Tarifin, duke u ndihmuar nga Benu Merin.

Sulltani dërgoi ushtrinë nën komandën e vezirit të tij Umer ibnu Seud El-Xheshmij për të rivënë Tarifin nën kontrollin e muslimanëve. Tarifi ishte qytet i mbrojtur mirë dhe sikur të mos ishte tradhëtia, nuk do të kishte rënë në duart e të krishterëve. Kështu nuk arriti kjo ushtri ta rimarrë Tarifin, i cili vazhdoi të jetë në kontrollin e plotë të krishterëve. Kjo ishte pasoja e tradhëtisë të pushtetarëve tradhëtarë si Ibnul Ahmer El-Fekih. Qytetet e rrethuara mirë nuk bien kollaj, por ata në të shumtën bien me anë të tradhëtive që ndodhin.





SË KATËRTI TKURRJA E ANDALUZISË

Viti 701 hënor

1302 kalendari diellor



Vdekja e Ibnul Ahmer El-Fakih dhe pushteti i El-Amesh



Në vitin 1302 vdiq sunduesi i Grenadës Ibnul Ahmer El-Fekih (ndryshe njihej dhe me emrin Muhamedi i dytë) dhe pas tij erdhi djali i tij Muhamedi i tretë (Muhamed ibnu Muhamed ibnu Muhamed ibnu Jusuf El-Ahmer). Ibnu Jusuf ishte themeluesi i dinastisë së Benu Ahmer-ve në Andaluzi dhe njihej ndryshe dhe me emrin Muhamedi i parë. Muhamedi i dytë njihej me emrin El-Fekih. Kurse Muhamedi i tretë, njihej me emrin El-Amesh dhe nuk gëzonte autoritetin dhe personalitetin e duhur për të udhëheqëur. Kur ky i fundit mori pushtetin, veiziri i tij Ebu Abdullah El-Hakim, mori në dorë administratën, duke e lënë sunduesin e vërtetë thjesht formal.



Tradhëtia e vezirit



Më pas veziri i prishi të gjitha marrëveshjet që ishin nënshkruar me Benul Merin-ët në Afrikë dhe hyri në bisedime me mbretin e Spanjës. Tradhëti e re. Një poet arab, thotë për njerëz të tillë:



Nuk fajësohet ujku pse është i pabesë

Kur vetë çobani është armiku i kopesë.



Jo vetëm kaq, por ai shfrytëzoi një kryengritje që kishte filluar në Algjerinë e sotme, dhe dërgoi një ushtri nga Andaluzia për në Afrikë nën komandën e djalit të xhaxhait të tij Ferexh ibnu Ebul Velid Ismail. Arriti kjo ushtri në Marok dhe vendosi qytetin Seuta nën kontrollin e saj. Në kohën që e gjithë forca duhej të përqëndrohej kundër të krishterëve që përparonin çdo ditë në tokat muslimane, ky sulmonte Benu Merin-ët në Afrikë.



Veziri ndez gjakrat dhe nxit konflikte



Nuk u mjaftuan me kaq, por komandanti i ushtrisë Ferexh ibnu Ismail, pasi morri Seutan ai arriti të organizojë një kryengritje kundër Benu Merin-ve në shtetin e tyre. Si udhëheqës të kësaj kryengritjeje ai caktoi Uthman ibnu Ebil Ala El-Merini, nga Benu Merin-ët. Kjo me qëllim që të mos ngjallë pakënaqësi tek përkrahësit e Benu Merin-ve. Kështu filluan konfliktet mes Benu Merinve, konflite të cilat i ndezi ushtria e ardhur nga Andaluzia.

Vetë sulltani i Benu Merin-ve për shkak të këtyre ngjarjeve, vdiq nga pikëllimi dhe dëshpërimi.

Pas tij udhëheqjen e dinastisë së Benu Merin-ve e mori Ebu Thabit ibnu Ebi Amir. Pasi erdhi në pushtet, u hap një konflikt tjetër mes vetë Benu Merin-ve, ku xhaxhai i tij Ebu Salim, e kundërshtoi ardhjen e tij në pushtet. Kështu, Benu Merinët u ndanë në tre grupe ndërluftuese:



Ndarjet e Benu Merinve

1 – Uthman ibnu Ebu El-ala dhe pasuesit e tij.

2 – Ebu Thabit ibnu Ebi Amir dhe ushtria e tij.

3 – Ebu Salim (xhaxhai i Ebu Thabit ibnu Ebi Amir) dhe përkrahësit e tij.

Pas disa betejash, Ebu Thabit arriti t’a shtypë revoltën e xhaxhait të tij dhe filloi luftën kundër Uthman El-Merinij dhe e rrethoi qytetin Seuta të cilin e kishte marrë nën kontroll ushtria e Andaluzisë. Gjatë kohës së rrethimit të Seutës, vdes sulltani Ebu Thabit dhe pas tij vjen Ebu Rebi në pushtet. Pas një presioni të vazhdueshëm ai arriti ta rivendosë Seutan nën sundimin e tij. Ebu Uthman El-Merini që ishte caktuar nga ushtria e Andaluzisë si sulltani i Afrikës veriore u largua dhe u vendos në Grenada.

A ishte koha për konflikte dhe luftra për pushtet?! Çfarë ishte kjo garë e urryer për pushtet?! Gjithçka vinte si pasojë e lakmisë së tepërt, pavetëdijes dhe egoizmit ekstrem.



Viti 708 hënor

1308 kalendari diellor

Rrethimi i Almerias dhe Gjibraltarit



Në vitin 1308 të krishterët kishin vënë nën kontroll pjesën më më madhe të Andaluzisë dhe tashmë kishin dhe Tarifin, i cili ishte nyja lidhëse mes Andaluzisë dhe Afrikës veriore.

Në këtë vit Frando i katërt niset me një ushtri të madhe drejt Almerias, një nga qytetet më të rëndësishme që ishte nën pushtetin e Grenadës. Almeria ishte qytet detar dhe ushtarak. Gjithashtu, në bashkëpunim me Xhejmsin e dytë – monarku i Aragonit - ai dërgoi një ushtri tjetër për në qytetin e Gjibraltarit.

Kjo ndodhte në një kohë kur të krishterët kishin nënshkruar marrëveshje për armëpushim me monarkun e Grenadës. Por kur janë respektuar këto marrëveshje, kur muslimanët ishin të dobët?!

Kështu Almeria ku ndodhej dhe porti detar dhe qyteti i Gjibraltarit ishin të rrethuar njëkohësisht nga ushtritë krishtere.



Viti 709 hënor

1309 kalendari diellor

Rënia e Gjibraltarit



Grenadën e udhëhiqte Muhamedi i tretë (El-Amesh). Gjatë rrethimit të Almeries dhe Gjibraltarit, një revolte e brendshme shpërthen brenda Grenadës. Kjo revoltë arrin ta heqë nga pushteti Muhamedin e tretë dhe në vend të tij u vendos i vëllai Nasri, i cili njihet dhe me emrin Ebul Xhujush (babai i ushtrive).

Për shkak të revoltës së brendshme, Grenada nuk arriti ta ndihmojë Gjibraltarin. Për këtë ai ra në duart e të krishterëve në vitin 709 hënor.

Për shkak të trazirave të brendshme, ushtria muslimane në Grenada nuk mundi t’u vijë në ndihmë banorëve të Almerias dhe Gjibraltarit. Kjo bëri, që Gjibraltari të bjerë në duart e të krishterëve në vitin 1309.



Ebul Xhujush kërkon ndihmë nga Benu Merin

Monarku i Grenadës, duke parë që pushteti i tij rrezikohej sidomos tani pas rënies së Gjibraltarit dhe rrethimit të Almerias që prej një viti, hyri në bisedime me sulltanin e Benul Merin-ve në Afrikë. Ai i kërkoi falje Benu Merinve për gjithçka kishte ndodhur mes tyre. Bisedimet vazhduan, derisa u arrit pajtimi mes tyre. Benu Merin-ët filluan t’i ndihmojnë përsëri muslimanët në Andaluzi me pasuri dhe me njerëz.



Rrethimi i Almerias dhe beteja nëntokë



Në të njëjtin vit (1309) presioni ndaj Almeries ishte shtuar. Almerie ishte e rrethuar si nga toka ashtu dhe nga deti. Të krishterët kur panë, se nuk mund t’i çanin muret rrethues, filluan të hapnin tunele nëntokësorë, të cilat do i çonin brenda kalave. Një nga këto kanale nxinte njëzet këmbësorë njëherazi. Kur dëgjuan muslimanët mbi këtë, filluan dhe ata nga ana e tyre të hapnin tunele në të njëjtën vijë derisa u takuan nën tokë. Tani beteja zhvillohej mbi tokë dhe nën tokë.



Viti 709 hënor

1309 kalendari diellor



Beteja e Almerias



Uthman ibnu Ebil Ala El-Merini që u largua nga Afrika, duke ndjerë rrezikun, formoi një ushtri në Grenada dhe u nis për të ndihmuar muslimanët në Almerie. Lufta tashmë zhvillohej rreth qytetit dhe brenda tokave të tij. Ushtria vendase dhe ajo e ardhur nga Grenada arritën t’i mposhtin të krishterët dhe fituan në këtë luftë shumë trofe lufte.

Sa herë që jemi përçarë, kemi humbur luftrat dhe kemi humbur Tarifin me Gjibraltarin. Gjithmonë kur jemi bashkuar, kemi shpëtuar jetën tonë dhe kemi larguar rrethimin e qytetit.

Por ku janë ata që kanë arsye dhe llogjikë?

A vazhduan këto fitore?

A i rimorën muslimanët qytetet e humbura?



Grenada ishte qyteti i fundit i rëndësishëm, që ishte akoma në duart e muslimanëve në Andaluzi. Ajo përfaqësonte një shtet të vogël musliman, i cili kishte humbur shumë qytete dhe kala që ishin nën vartësinë e saj, për shkak të tradhëtive të disa pushtetarëve nga Benu Ahmer. Nga Grenada ishte shkëputur dhe qyteti i Tarifit dhe Gjibraltarit.



Viti 741 hënor

1340 kalendari diellor



Bashkëveprim mes Grenadës dhe Afrikës veriore



Në vitin 1340, pushtetin e Benu Merinve e udhëhiqte Ebul Hasen El-Merini. Ai ishte nga pushtetarët më madhështorë që dolën nga Dinastia e Benu Merinve. Kurse në Grenada, pushteti ishte në duart e Ebul Haxhaxh.



Rimarrja e Gjibraltarit



Të dy këta monarkë, që njihen për urtësinë dhe mençurinë e tyre, ranë dakort që të unifikonin forcat dhe përpjekjet, për t’i bërë ballë rrezikut të krishter. Ata ranë dakort gjithashtu që të bënin të gjitha përpjekjet, për rimarrjen e atyre zonave, qyteteve dhe kalave që tashmë kishin rënë në duart e të krishterëve. Dy ushtritë e tyre aleate, ndërrmorën operacione ushtarake, me anë të cilave arritën të rimarrin qytetin e Gjibraltarit.

Bashkimi i ushtrive të krishtera



Ebul Hasen El-Merini kaloi detin për në Andaluzi së bashku me ushtrinë e tij, për të rimarrë qytetin Tarif. Ai u ndihmua dhe nga Ebul Haxhaxh, monarku i Grenadës me ushtrinë e tij. Të krishterët, duke ndjerë rrezikun u mobilizuan me të gjithë mundësitë që kishin. Atyre u erdhën ndihma edhe nga Anglia, pas urdhërave të vetë Papës së Romës, i cili e shpalli kryqëzatë të shenjtë betejën e pritur. Në ngushticën e Gjibraltarit, flota angleze arriti e mbushur me vullnetarë. Kjo flotë, bëri që muslimanëve të Andaluzisë t’u ndërpriteshin ndihmat nga Benu Merinët në Marok. Kjo situatë ku ndihmat nga Afrika u ndërprenë dhe sulmet e të krishterëve nga veriu u shtuan, i çoroditi muslimanët. Edhe pse ushqimet dhe pajisjet luftarake nuk ishin në nivelet e duhura, muslimanët u rezistuan sulmeve të krishterëve. Kjo vazhdoi deri kur muslimanët u befasuan nga sulmi i ushtrisë portugeze. Vetë Papa i kishte urdhëruar portugezët, që t’u vinin në ndihmë ushtrive të krishtera. Tashmë ushtria muslimane ndodhej përballë tre frontesh lufte.



Shpëtimi i sulltanit



Portugezët arritën që me sulmin e tyre nga perëndimi, të depërtonin rreshtat e ushtrisë muslimane dhe arritën tek çadra e sulltanit Ebul Hasen. Garda e sulltanit luftuan në mbrojtje të tij dhe nga këto luftime shumica e ushtarëve të gardës mbetën të vrarë dhe vetë sulltani ra në duart e portugezëve. Ai arriti të shpëtojë më pas me një mrekulli, ku arriti t’u shpëtojë dhe u fut mes një grupi heronjsh muslimanë. Ata e mbrojtën dhe e dërguan në Algeciras, më pas në Gjibraltar dhe në fund në Marok. Vrasjes arriti t’i shpëtojë dhe vetë monarku i Grenadës Ebul Haxhaxh. Të vrarët në rreshtat e muslimanëve ishin të shumtë dhe prej tyre dhe vetë dijetarët më të mëdhenj të Andaluzisë. Me këtë rast, do të përmendim disa prej tyre:



Dijetarët dëshmorë



* Ebu Muhamed Abdullah ibnu Seid Es-Selmani, babai i Lisanudin El-Hatib.
* Gjykatësi Ebu Abdullah Muhamed ibnu Bekr El-Maliki, një nga mësuesit e El-Hatib. Ai ishte gjykatës

dhe predikues në xhaminë e Grenadës. Ai nuk pranoi të largohej dhe të shpëtojë jetën.Thuhet, që ai u thoshte atyre, që dëshironin t’a linin sheshin e luftës: ”Kthehu në luftë se kjo është dita e gëzimit!” duke nënkuptuar ajetin:”Janë të gëzuar për çfarë u ka dhënë Allahu nga dhuntitë e Tij.” (Al Imran 170)

* Muhamed ibnu Xhezij, autor i librit “El-tes’hil fi tefsir”. Thuhet që gjatë betejës, ai i nxiste njerëzit për

rezistencë.

Këta dhe të shumë dijetarë muslimanë të tjerë, morën pjesë në këtë betejë. Në këtë betejë, u morën robër dhe familjarët e monarkut Ebul Hasen, të cilët u therën mizorisht nga të krishterët.



Viti 743 hënor

1342 kalendari diellor

Rënia e Algeciras



Humbja e betejës për Tarifin, ishte një nga humbjet më të mëdha të muslimanëve. Ajo u kujtoi atyre humbjen në Ikab. Pas fitores, flota e krishterë lëvizi dhe rrethoi disa kala të rëndësishme, si ajo e Ebu Seidit. Me t’u kthyer Ebul Haxhaxh nisi flotën e tij për të mbrojtur Algeciras. Por flota e tij e përgatitur me shpejtësi, u thye. Kështu, flota e krishterë rrethoi të gjithë kalatë dhe qytetet e Algeciras nga ana e detit. Rrethimi vazhdoi për tre vite e gjysëm rrjesht, dhe ushtria e ardhur nga Grenada nuk arriti, ta çajë rrethimin. Në vitin 1342, banorët e Algeciras kërkuan nga të krishterët t’u sigurohej jeta në këmbim të dorëzimit. Ata e braktisën këtë zonë dhe u vendosën në Grenada dhe në Afrikën veriore. Tashmë muslimanëve u kishte mbetur vetëm qyteti i Grenadës me rrethinat e saj dhe Gjibraltari.



Viti 750 hënor

1349 kalendari diellor

Rrethimi i Gjibraltarit



Monarku i Kastiljes, Alfonso XI u nis në vitin 1349 drejt Gjibraltarit. Muslimanët u mbyllën në qytet, pasi situata e tyre nuk u lejonte të luftojnë jashtë qytetit dhe kalave.

Në atë kohë, një epidemi ishte përhapur në të gjithë Europën dhe në brigjet e Mesdheut duke vrarë me miliona. Deshi Zoti që kjo epidemi të përhapej dhe mes ushtrisë kryqtare, prej të cilës vdiq shumica e ushtrisë. Madje kjo epidemi preku dhe mori jetën e vetë Alfonsos XI.



Revolta tek të krishterët



Pas Alfonsos, monarkia e Kastiljes ra në dorën e të birit Pedros, i cili u quajt “tiran dhe egërsirë” për shkak të mizorive të tij. Kur mori fronin mbretëror, ai ishte vetëm gjashtëmbëdhjetë vjeç. Njerka e tij kishte pushtet dhe autoritet në mbretëri, kështu që Pedro e vrau. Kjo bëri që populli të rebelohej kundër tij.



Revolta dhe disa trazira që shpërthyen në tokat e të krishterëve, u dhanë mundësi muslimanëve që të qetësohen në zonat e tyre dhe të përgatiten për të mbrojtur jetën, familjet dhe pasuritë.





Përmbledhje e ndodhive gjatë epokës së Benu Merinve në Andaluzi



Viti 671 Vdekja e Ibnul Ahmer dhe ardhja në pushtet e djalit të tij Muhamed El-Fekih



674 Fitorja e muslimanëve në betejën Doniane



674 Muslimanët fitojnë në Jaen dhe Seville



677 Aleanca mes Grenadës dhe Marohun rrethon Kordoban për ta rimarrë.



677 Muhamed El-Fekih u kërkon ndihmë të krishterëve kundër El-Mensur, monarkut të Benu Merinve



681 Sanço largon të atin, Alfonson e dhjetë nga froni i Kastiljes



683 Vekja e Alfonsos së dhjetë



685 Vdekja e El-Mesur, monarkut të Benu Merinve dhe ardhja e djalit të tij Jusufit në pushtet.



691 El-Fekih u kthehet tradhëtive dhe hyn në aleancë me të krishterët, duke shkaktuar rënien e qytetit Tarif.



701 Vdekja e El-Fekih dhe ardhja në pushtet e djalit të tij Ebu Abdullah El-Amesh



701 Veziri Ebu Abdulla shkakton trazira dhe konflikte mes Benu Ahmer dhe Benu Merin



709 Rënia e Gjibraltarit pas rrethimit



709 Fitorja e muslimanëve në betejën për Almerian



741 Aleanca mes Grenadës dhe Afrikës veriore bën të rikthehet Gjibraltari



741 Aleanca mes Grenadës dhe Afrikës veriore rrethon qytetin Tarif, por muslimanët humbasin

[_Mersin_]

Ferdinandi dhe Izabela



KAPITULLI I KATËRT



FUNDI I ANDALUZISË



Nënkapitulli i tretë

Së pari – Konfliktet e brendshme në Andaluzi



Së dyti – Gjendja e muslimanëve në mbretërinë e të krishterëve



Mbretëria e Grenadës



Së katërti – Ndarja e Grenadës dhe përçarja e saj



Së pesti – Humbja e gjysmës së Grenadës



Viti 755 hënor

1354 kalendari diellor

Vrasja e Ebul Haxhaxhit



Ebul Haxhaxhi, emiri i Grenadës vdiq, pasi një i çmendur e qëlloi disa herë me thikë, ditën e Fitër Bajramit, në vitin 1354. Ai njihet si një nga emirët më të mëdhenj të Benu Ahmer në Grenada. Vetë banorët e qanë dhe e vajtuan emirin e tyre për ditë të tëra.



Viti 760 hënor

1359 kalendari diellor

Komplot kundër Muhamedit V



Menjëherë pas tij, fronin e emirit të Grenadës e morri Muhamedi V, që ndryshe njihet si El-Ganiju Bil-lah. Pas pesë vitesh sundim, pikërisht në vitin 1359, Ismail ibnu Jusuf në bashkëpunim me burrin e motrës së tij, Muhamedin VI – të dy nga Benul Ahmer – komplotojnë kundër emirit të Grenadës. Të dy, në krye të njëqind përkrahësve të tyre, vendosin nën kontroll rezidencën e Emirit dhe më pas morën frenat e pushtetit në dorë.

Vetë Emiri u detyrua të largohet mbi një kalë drejt qytetit Vadi Ash (Guadix).



Viti 761 hënor

1360 kalendari diellor

Pushteti i Muhamedit VI



Në vitin 1360, Ismail ibnu Jusuf u vra dhe zyrtarisht pushtetin e morri Muhamedi VI.

Debati, poterja e shamata dominonte mes dijetarëve dhe shtresave të thjeshta në Andaluzi.



Viti 763 hënor

1362 kalendari diellor

Rikthimi i Muhamedit V



Dy vite pasi në pushtet kishte ardhur Muhamedi VI, arrin Muhamedi V, i cili ishte arratisur më parë, që të marrë pushtetin në Grenada përsëri. Për ta arritur këtë qëllim, atë e ndihmo dhe sulltani i Afrikës veriore. Kur Muhamedi i V hyn në Grenada me ushtrinë e tij, Muhamedi i VI largohet dhe strehohet tek të krishterët e mbretërisë Kastilje, pikërisht tek Pedro mizori. Diçka e çuditshme vërehet tek ata karrieristët dhe lakmitarët e pushtetit, tek ata që pushteti ua ka errësuar shikimin. A e dini se si u soll Pedro me të dhe me kalorësit e tij? I theri të gjithë me dorën e tij. Pastaj, të gjithë kokat e tyre ia dërgoi Muhamedit V. Me këtë, sikur dëshironte të fitojë simpatinë e tij. A ishte dhe kjo një tradhëti, apo ishte thjesht dëshira e verbër për pushtet? Si mund të gjejë strehë dikush që kërkon pushtetin, tek një mizor dhe i pamëshirshëm, nga i cili vuan vetë populli i tij?!



Viti 769 hënor

1368 kalendari diellor

Henri II rebelohet kundër Pedros



Gjatë kësaj periudhe, rebelohet Henri II kundër vëllait të tij Pedros. Ai u ndihmua për këtë edhe nga forca kalorsiake nga Franca.



Alhambra në Grenadë, salloni i luanëve. Atë e ndërtoi Muhamedi V në gjysmën e dytë të shekullit XIV. Ndërtimi i këtij pallati është rezultat i një studimi të planifikuar mirë, pasi oborri i pallatit ka një pamje tepër të veçantë dhe luksi.

Pedro kërkon ndihmë nga Galicia



Vetë Pedro u detyrua të arratisej për në Portugali. Atje i kërkoi ndihmë monarkut portugez, por ky i fundit refuzoi ta ndihmojë, madje e përzuri nga mbretëria e tij. Kështu, ai u drejtua për në Galicia, pasi mes saj dhe Kastiljes kishte konflikte të vjetra. Monarku i Galicias e ndihmoi Pedron me një mijë e dyqind kalorës. Por para se të niset, Pedro me ushtrinë arriti ta mashtrojë monarkun e Galicias, të cilit i mori shumë ta mëdha të hollash dhe u arratis drejt një ishulli që ishte nën vartësinë e Anglezëve, ishullit Bion. Atje arriti që këtë ishull ta vërë nën pushtetin e tij.



Kthimi i Pedros



Një nga njerëzit me influencë në Europë, princ Dogal i cili e ndihmoi Pedron me ushtarë dhe ai arriti të hyjë në Kastilje si fitimtar. Vëllai i tij Henri II u arratis dhe u strehua në Francë. Kurse vetë Pedro iu rikthye natyrës së tij mizore me vrasje dhe dhunë. Ai ekzekutoi parinë e Kastiljes dhe deshi të vrasë të gjithë robërit, por Dogal nuk e lejoi për këtë. Më pas Dogal e la dhe u largua në zonën e tij.



Kthimi i Henrit të dytë



Henri i dytë arriti të kthehej përsëri në Kastilje, i ndihmuar me pasuri dhe njerëz nga francezët. Ai rrethoi Kordoban, i ndihmuar dhe nga forcat e Ibnul Ahmer. Po ndodhte një konflikt i brendshëm mes kastiljanëve, ku disa përkrahnin Henrin e dytë dhe disa të tjerët Pedron. Ishin pikërisht këto konflikte dhe trazira mes të krishterëve, ato që e vonuan rënien e Grenadës dhe ia shtuan asaj jetën. Vetë banorët e Grenadës ishin të pafuqishëm për t’u mbrojtur dhe në të njëjtën kohë i kishin neglizhuar rregullat e fesë. Madje ishin të zhytur në qejfe, dëfrime dhe shthurje morale.

* A vazhduan të krishterët me konflikte, apo u bashkuan?
* A e shfrytëzuan këtë banorët e Grenadës, e cila përbënte vetëm dhjetë përqind të të gjithë Andaluzisë?
* A ishin të ndërgjegjshëm për rrezikun që u kanosej? A u bashkuan apo vazhduan të përçarë?



Muslimanët kishin humbur Toledon, Sevillen, Valencian, Saragosan, Maredan dhe shumë qytete të tjera, të cilat kishin rënë si rezultat i largimit të muslimanëve nga parimet e fesë islame dhe përçarjes mes tyre.





Viti 769 hënor

1368 kalendari diellor





Beteja mes dy vëllezërve



Konflikti në Kastilje ishte i vazhdueshëm mes dy vëllezërve. Herë ishte Henri triumfuesi dhe hërë të tjera Pedro. Në vitin 1368 u zhvillua një betejë tepër e përgjakshme mes dy vëllezërve pranë kryeqytetit kastiljan. Nga kjo betejë, Pedro mbeti i vrarë pas një historie të gjatë konfliktesh, duke e lënë Henrin të qetë dhe në paqe.



Poemë e Ibnu Zemrek me të cilën lëvdon emirin Muhamed V për fitoret e tij në beteja. Poema është e gdhendur mbi murin verior të pallatit të dëshmorëve.



Viti 770 hënor

1369 kalendari diellor



Ndërhyrja e monarkut portugez



Si rezultat i konfliktit që ndodhi mes dy vëllezërve në Kastilje, Monarku i Portugalisë ndërhyri dhe e konsideroi pushtetin e Henrit të dytë të paligjshëm. Ai deklaroi gjithashtu se ishte ai vetë – monarku i Portugalisë – trashëgimtari ligjor i pushtetit të Kastiljes. Kjo çoi në një luftë mes dy monarkive të krishtera, luftë në të cilën triumfoi Henri i dytë. Madje ai gati sa nuk mori dhe vetë Portugalinë, por e la dhe u kthye në vendin e tij.



Përçarja e të krishterëve



Për shkak se të krishterët ishin të angazhuar me konfliktet e brendshme, ata nuk kishin kohë të ndërmerrnin ndonjë sulm kundër muslimanëve. Kështu, kjo përiudhë ishte e qetë për muslimanët.

Gjatë kësaj kohe, të krishterët ishin të ndarë në tre mbretëri:

1 – Mbretëria e Kastiljes. Ajo dominonte veriun e Andaluzisë, mesin dhe lindjen e saj. Si kryeqytet kishte Kordoban.

2 – Mbretëria e Aragonit. Ajo dominonte veri-perëndimin e Andaluzisë dhe mesin e saj. Si kryeqytet kishte Leonin.

3 – Mbretëria e Portugalisë. Ajo ndodhej në perëndim të Andaluzisë dhe si kryeqytet kishte Lisbonën.



Viti 793 hënor

1391 kalendari diellor

Asketi që vë në lëvizje të krishterët



Kufinjtë e Grenadës ndiheshin të qetë deri në vitin 1391, vit në të cilin shfaqet një burrë në Kastilje me emrin Sio që më pas njihet me emrin Sio asketi. Ai hiqej si profet dhe profetizonte për shumë gjëra. Disa nga këto profeci ndodhën ashtu siç kishte paralajmëruar ai dhe kjo bëri që njerëzit t’i shkonin pas. Ai jetonte i vetmuar dhe në kushte jetese të ashpra. Tregohej i kënaqur me pak ushqim, veshje dhe strehë të thjeshtë. Njerëzit e donin dhe ishin të shumtë ndjekësit dhe admiruesit e tij.

Një njërën nga profecitë e tij ai kishte lajmëruar, që spanjollët do e marrin Grenadën ashtu siç kishin marrë më parë Valencian. Ai këtë profeci ia transmetoi dhe guvernatorit të qytetit Kantare (qytet në jug). Guvernatori filloi të dërgojë të dërguarit e tij në Grenada ku u kërkonte banorëve të saj, që të dorëzoheshin pasi ata kishin një profet, që i lajmëron që ky qytet do të bjerë në duart tona. Muslimanët në Grenada u treguan indiferentë ndaj kësaj kërkese dhe e lanë pas dore.

Sio dhe pasuesit e tij, numri i të cilëve arrinte deri pesë mijë, këmbëngulën në profecinë e tyre dhe u përgatitën të sulmonin Grenadën. Henri i dytë i urdhëroi ta harronin diçka të tillë pasi kishin nënshkruar marrëveshje armëpushimi me muslimanët.



Vrasja e Sio asketit

Por Sio dhe ndjekësit e tij këmbëngulën në vendimin e tyre. Atëherë Henri i lejoi duke e shkelur marrëveshjen me muslimanët. Kështu Sio asketi me pasuesit e tij u drejtuan drejt Grenadas. Ai u kishte premtuar pasuesve se në këtë betejë nuk do të vritej asnjë i krishter. Kur arritën në Grenada ata rrethuan kullat e saj. Muslimanët arritën të vrisnin disa nga pasuesit e Sios. Pasuesit e tjerë vajtën tek Sio dhe i thanë që si ka mundësi që u vranë disa prej nesh në një kohë që ti na kishe premtuar që nuk do të vritej askush?! Por Sio ua ktheu: “Unë u pata premtuar që nuk do të vritej askush gjatë betejës dhe jo gjatë rrethimit”. Atëherë pasuesit e besuan dhe vazhduan rrethimin. Më pas muslimanët e sulmuan Sion dhe pasuesit e tij dhe arritën të vrisnin 3.500 prej tyre. Pjesa që mbeti ia mbathën, duke e lënë dhe vetë Sion të vrarë në këtë betejë.

Kjo ishte përplasja e vetme që ndodhi gjatë asaj kohe.

Më pas gjendja u qetësua dhe u rivendos përsëri gjendja e armëpushimit mes muslimanëve dhe të krishterëve të Kastiljes.



Viti 811 hënor

1408 kalendari diellor

Konflikt mes Benul Ahmer



Teksa situata me të krishterët ishte qetësuar, gjendja në Grenada po përkeqësohej. Kjo pasi mbreti i Grenadës (Ebul Haxhaxh) Jusufi i dytë djali i Muhamedit të pestë vdiq. Pas tij në pushtet erdhi Muhamedi i shtatë, megjithëse ai nuk ishte djali i madh. Kështu ndodhi një konflikt për pushtet mes vëllezërve, pasi emiri i ri burgosi vëllanë e tij më të madh (Jusufin),të cilit i takonte froni i babait.

Situata në Grenada përkeqësohej çdo ditë. Muhamedi VII interesohej për pushtetin dhe fronin mbretëror, më shumë se ç’interesohej për gjendjen e muslimanëve dhe të banorëve të Grenadës. Duke dyshuar dhe pasur frikë nga ndonjë veprim i vëllaut të cilin e kishte burgosur, në vitin 1408 ai i dërgon një letër oficerit të burgut ku e urdhëronte që me të marrë letrën në dorë, të ekzekutonte vëllanë e burgosur.

Përhapja e risive të gabuara në fe, çoroditi shumë nga muslimanët



Loja e shahut



Kur i arriti letra oficerit të burgut, ai ishte duke luajtur shah me Jusufin (vëllanë e emirit), pasi mes tyre kishte lindur një miqësi. Kur e lexoi letrën oficerit i ndryshoi fytyra dhe u zemërua. Jusufi i tretë e kuptoi se kishte diçka dhe ia rrëmbeu letrën komandantit të burgut dhe lexoi vendimin për vrasjen e tij. I gjendur para një situate të tillë, Jusufi i tha oficerit:”Le të vazhdojmë lojën.” Komandanti i habitur e pyeti:”A e lexove përmbajtjen e saj?” “Po-i tha Jusufi- por le të vazhdojmë lojën.” Komandanti i tha përsëri:”Aty është urdhëri për vrasjen tënde.” Jusufi i tha përsëri:”Vazhdo lojën!” Kështu vazhduan lojën e shahut të dy. Akoma pa mbaruar lojën e shahut u erdhën lajmet mbi vdekjen e Muhamedit të shtatë.

Pas tij pushtetin e mori Jusufi i tretë, që ishte në burg dhe që pak më parë ishte marrë vendimi për ekzekutimin e tij. Historianët pohojnë, që periudha e sundimit të Jusufit të tretë njihet si periudhë e bollëkut.



Viti 815 hënor

1412 kalendari diellor

Katrina nxit burrin e saj



Në vitin 1412 vdiq Henri i tretë dhe pas tij fronin e trashëgoi Gjoni i dytë. Gjoni kishte një grua me emrin Katrina. Ajo njihej për fanatizmin e saj kristian dhe urrejtjen ndaj muslimanëve. Me ardhjen në pushtet të burrit, ajo filloi ta nxisë për prishjen e marrëveshjes së armëpushimit dhe fillimin e sulmit ndaj Grenadës. Duke iu bindur, i shoqi filloi të sulmojë Grenadën herë pas here, duke djegur dhe shkatërruar.



Viti 815 hënor

1412 kalendari diellor







Rënia e Nukajres



Ushtria Kastiljane sulmoi qytetin Nukajra, të cilën arriti ta marrë, edhe pse Muhamedi i tretë u përpoq ta mbrojë me ushtrinë e tij. Situata në Andaluzi ishte e mbushur me konflikte dhe trazira të brendshme, për qëllime pushteti. Gjendja e muslimanëve dukej, që ishte gjithmonë e në rënie dhe dobësi.



Viti 820 hënor

1417 kalendari diellor

Muhamedi VIII, emir i Grenadës



Në vitin 1417 pushteti i mbretërisë së Grenadës i kaloi Muhamedit të tetë që morri titullin El-Ejser, pas vdekjes së të atit. Emri i këtij princi duhet mbajtur mend, pasi gjatë sundimit të tij, filluan humbjet më të mëdha. Me të ardhur në pushtet, filluan trazirat në vitin 1417.



Viti 831 hënor

1428 kalendari diellor

Revolta e Muhamedit X ndaj babait



Pushteti i tij vazhdoi për 10 vite. Në vitin 1428 djali i tij Muhamed El-Sagir rebelohet ndaj pushtetit të të atit dhe arriti ta heqë atë nga froni duke e akuzuar për dobësi. Muhamed El-Ejser u strehua në Tunizi. Guvernatori i Tunizisë i dha me vete 1.500 ushtarë me të cilët u nis përsëri drejt Grenadas. Atje u grumbulluan rreth tij përkrahësit e tij dhe filloi lufta mes babait dhe djalit. Këto konflikte ndodhnin në një kohë kur Grenada rrezikohej seriozisht nga të krishterët. Përse vallë gjithë këto konflikte?



Viti 835 hënor

1432 kalendari diellor



El-Ejser vjen sërish në pushtet



Në vitin 1432 konflikti mes tyre kishte arritur kulmin. Në këtë moment ushtria e Muhamed El-Sagir kalon në kraHun e babait të tij Muhamed El-Ejser i cili arrin të fitojë dhe u rivendos në fronin e mbretit.



Viti 835 hënor

1432 kalendari diellor

Revolta e Jusufit IV



Por trazirat nuk rreshtën për Muhamed El-Ejser. Një burrë që quhej Jusufi i katërt rebelohet ndaj tij dhe u përpoq t’i marrë pushtetin. Mbreti i Kastijes shfrytëzoi rastin për t’a dobësuar akoma më shumë pushtetin e Benu Ahmerve dhe i ofroi ndihmë Jusufit të katërt për të marrë pushtetin. Jusufi i katërt arriti ta marrë pushtetin dhe Muhamed El-Ejser hiqet për të dytën herë.



Viti 836 hënor

1433 kalendari diellor

El-Ejser përsëri në pushtet



Por pushteti i Jusufit të katërt nuk zgjati shumë pasi vdiq një vit pas ardhjes në fronin mbretëror. Kështu arriti Muhamed El-Ejseri të marrë pushtetitn për herën e tretë.

Muhamed El-Ejser vazhdoi në fronin e mbretit, megjithë dyshimet e njerëzve mbi aftësitë e tij.



Viti 845 hënor

1441 kalendari diellor

Konflikti mes të krishterëve



Në vitin 1441, mes mbretërve të krishterë ndodhi një konflikt i madh për pushtet. Ky ishte një rast i volitshëm për muslimanët, por El-Ejser nuk përgatiti asnjë ushtri, për shkak të paaftësisë së tij. Ai mund ta kishte përtërirë forcën e Grenadës dhe mund të kishte rimarrë kala dhe qytete, që kishin rënë në duart e të krishterëve.



Viti 848 hënor

1444 kalendari diellor



Largimi i El-Ejserit nga froni dhe ardhja e Muhamedit X (El-Arexh)



Njerëzit e mençur, mendimtarët dhe dijetarët e Grenadas u mblodhën së bashku me parinë dhe udhëheqjen e mbretërisë dhe vendosën pas dishunimesh të gjata që ta largojnë El-Ejser nga pushteti.

Pasi tij, në fronin e mbretërisë së Grenadës erdhi Muhamedi i dhjetë. Duke dashur të përjetojë çaste lavdie, ai sulmoi disa zona të mbretërisë së Kastiljes. Por në çdo sulm dhe betejë, ai humbiste. Sa herë që përpiqej t’i shkaktojë dhimbje armikut, ia shkaktonte ato vetes dhe ushtrisë së tij.



Largimi i Muhamedit X



Paria e Grenadës dhe njerëzit e thjeshtë u ndjenë keq me këtë mbret, që veç humbiste në beteja. Ai asnjëherë nuk kishte arritur të fitojë, prandaj vendosën ta largojnë nga froni mbretëror.



Viti 849 hënor

1445 kalendari diellor

Jusufi V



Në vitin 1445 Jusufi V – djali i xhaxhait të El-Ejser u caktua monark i Grenadës, i cili ndejti në pushtet vetëm për disa muaj.



Viti 849 hënor

1445 kalendari diellor

Rikthimi i Muhamedit X



Pas disa muajsh, El-Ahnef arriti ta rimarrë përsëri pushtetin, duke e hequr Jusufin e pestë. Kështu El-Ahnef u rikthye për herë të dytë në fronin mbretëror. Ai dhe të tjerët në atë kohë kishin në dorë, që t’i rimerrnin shumë nga qytetet që kishin rënë në duart e të krishterëve. Kjo pasi situata e përgjithshme fliste në interes të muslimanëve, pasi të krishterët ishin përfshirë nga konflikte të brendshme. Por muslimanët e humbën këtë rast dhe nuk ditën ta shfrytëzojnë.



Ndarjet mes të krishterëve, ishin mëshirë për muslimanët



Monarkitë e krishtera në Andaluzi i trajtonin si armiq muslimanët e mbetur në vendet e tyre. Muslimanët ndiheshin të diskriminuar dhe ndaj tyre përdoreshin metoda nga më të ndryshmet për ta shuar besimin e tyre. Ata ndodheshin në një presion të përhershëm, për t’i detyruar të largohen nga Andaluzia. Nëse nuk do të kishin qenë angazhimet e të krishterëve në konflikte të brendshme, ekzistencës së muslimanëve në Andaluzi do i kishte ardhur fundi që me kohë. Mbretërisë së Grenadës tashmë i duhej të luftojë në tre fronte: Fronti me Kastiljen, me Aragonin dhe Portugalinë.



Angazhimet e Benul Ahmerëve në konfliktet e brendshme

Mbretëria e Grenadës gjatë kësaj kohe dëshmoi ardhjen e shumë monarkëve formalë. Këta monarkë nuk tregonin interes tjetër përveç lakmisë për pushtet dhe konflikteve për ta arritur atë.

Askush nuk tregonte interes për të rimarrë qoftë dhe një fshat nga të krishterët. Madje ata as nuk mendonin që t’i shtrinin dorën e ndihmës muslimanëve që ndodheshin në mbretëritë e krishtera. Si mund të ishte gjendja e këtyre muslimanëve nën sundimin kryqtar?





SË DYTI GJENDJA E MUSLIMANËVE NË SHTETET E KRISHTERA



Padrejtësitë ndaj muslimanëve në rritje



Padrejtësitë ndaj muslimanëve dhe format e saj ishin në rritje. Muslimanët nuk njihnin trajtim tjetër, përveç atij agresiv dhe armiqësor. Madje ligjvënësit kryqtarë nxorrën ligje dhe dekrete me anë të cilave e ligjëronin dhunën dhe diskiminimin ndaj muslimanëve.

Është e pavend të krahasojmë trajtimin, që u bënin muslimanët banorëve vendas jomuslimanë, pasi merrnin në dorë qytetet e tyre në Andaluzi dhe mes trajtimit të krishterëve, që u bënë muslimanëve. Thotë poeti arab:

A nuk e sheh se shpatës i ulen vlerat

Nëse thua është më e mprehtë se shkopi.

Si mund të krahasohet mëshira me dhunën dhe drejtësia me padrejtësinë?!



Të krishterët i trajtuan muslimanët me të kundërtën e asaj, që muslimanët trajtuan të krishterët. Çdo të krishteri i ishte garantuar jeta, pasuria dhe nderi nën pushtetin islam. Atyre u takonin të gjithë të drejtat njerëzore, të drejta të cilat i kishte deklaruar vetë legjislatura hyjnore. Por ata që shkelin dhe nëpërkëmbin librat dhe shkrimet e shenjta, e kanë më të lehtë që të shkelin dhe të nëpërkëmbin të drejtat e njerëzve.



Padrejtësitë dhe diskriminimi detyruan shumë muslimanë, banorë të Andaluzisë, të emirgrojnë për në Afrikën veriore.



Ligje për diskriminimin dhe nëpërkëmbjen e muslimanëve



Monarkët e krishterë nxorrën ligje dhe vendime, me të cilat synonin diskriminimin e muslimanëve. Nga këto ligje ishin:

1 – I lejohej çdo të krishteri të rrahë me kamzhik muslimanët, me shkak apo edhe pa ndonjë shkak. Askush nuk ka të drejtë ta pyesë atë mbi shkakun!

2 – Nuk i lejohet asnjë muslimani të hyjë në shtëpitë e të krishterëve për çfarëdo shkaku. Këtu bënin përjashtim doktorët, pasi të krishterët në këtë fushë konsideroheshin injorantë.

3 – Muslimanët obligoheshin për të paguar gjoba monetare të menjëhershme, nëse përzihej me të krishterët në vendbanimet e tyre ose në vende pune. Ata duhej të banonin vetëm në zonat e veçanta për muslimanët.

4 – Dalin jashtë funksionit të gjitha gjykatat muslimane dhe muslimanët duhet të gjykohen sipas ligjeve të krishtera.

5 – Nëse një musliman kapet duke migruar për në Grenada ose në një vend tjetër, ai kthehet në rob duke humbur lirinë e tij.

6 – Nuk i lehohet muslimanëve, që t’i kundërshtojnë fëmijët, nëse këta dëshirojnë të kristianizohen. Madje ai torturohet rëndë nëse tenton t’i pengojë.

7 – Anullohen të gjitha borxhet që të krishterët u kishin muslimanëve pa përjashtim. Kjo, edhe nëse borxhi është në shit-blerje.

8 – Vritet çdo musliman, që deklaron hapurazi dëshminë (shehadetin) mes njerëzve të tjerë.

9 – Muslimanët detyroheshin të flasin në gjuhën Alhamiado, e cila ishte gjuha spanjolle por e shkruar me alfabetin arab. Të folurit në gjuhën arabe, ishte totalisht e ndaluar.

10 – Muslimanët do të quheshin El-Mudexhenun, si shenjë e nënshtrimit dhe diskriminimit.







Dijetarët porosisin për emigrim dhe shpërngulje



Për shkaqet e lartpërmendura, dijetarët muslimanë të asaj kohe, nxorrën një dekret fetar (fetva) ku theksohej domosdoshmëria e emigrimit të muslimanëve nga tokat, që ishin nën pushtetin e të krishterëve. Kjo, pasi emigrimi është detyrë në një vend ku muslimanët e kanë të pamundur të praktikojnë ritet fetare.

Është pikërisht kjo ajo që nunkupton dhe ajeti i Kuranit:“Kur engjëjt ua marrin shpirtrat atyre që e kanë ngarkuar veten me faje, u thonë:“Ku ishit?“ Ata përgjigjen:“Ishin të pafuqishëm në Tokë“. (Engjëjt) do t’u thonë:“A nuk qe Toka e Allahut e gjerë që të mërgonit në të?“ Këta janë ata (njerëz), vendbanimi i të cilëve është Xhehenemi; eh, sa i keq është ai vendbanim. Me përjashtim të meshkujve të pafuqishëm, grave dhe fëmijëve, të cilët nuk kanë as fuqinë e as mundësinë të drejtohen në rrugë. Mbase Allahu i fal, se Allahu, me të vërtetë, është Shlyes dhe Falës i gjynaheve.“ (Nisa: 97-99)

Kështu, të gjithë ata që gjer atëherë nuk kishin mundur të largoheshin për shkak të pasurive dhe interesave ekonomike, tashmë duhej të emigronin, pasi kryerja e riteve fetare dhe ruajtjes së identitetit ishte në rrezik.

Ajetet e mësipërme flasin pikërisht për këto lloj shtresash muslimane dhe i përshkruan kushtet e jetesës së tyre tejet të vështira. Ajetet u bëjnë thirrje të gjithë këtyre njerëzve që të largohen me qëllim që të ruajnë fenë dhe besimin e tyre. Ajetet tregojnë dhe përfundimin e tyre në botën tjetër, nëse nuk e bëjnë diçka të tillë.

Për këtë, Ebul Abas ibnu Jahja ibnu Muhamed Tilmisani, shkroi një libër të veçantë për këtë problem.

Nga kjo, të gjithë ata që mundeshin të emigronin fshehurazi, filluan të largohen, pasi po të kapeshin, ktheheshin automatikisht në robër.

Grenada dukej që nuk shfaqte asnjë interes për diçka të tillë. Në fakt, udhëheqësit e saj ishin të angazhuar në konflikte për pushtet.



Përse nuk u dëbuan muslimanët nga të krishterët?!



Këtu lind një pyetje e rëndësishme; Përse nuk ishte vetë pushteti i krishterë ai, që i dëbonte muslimanët nga zonat e tyre?

Përgjigja më e pranueshme për këtë pyetje është se muslimanët në atë kohë zotëronin zanate dhe përvoja ekonomike, administrative, bujqësore, arkitekturale, industriale, tregtare etj... fusha të cilat nuk njiheshin nga të krishterët. Kështu, të krishterët i mbajtën muslimanët me qëllim që të përfitonin prej tyre. Edhe kur pushteti mbretëror i krishter vendosi një herë që t’i largojë me dhunë, shumë grupe të krishtera e kundërshtuan diçka të tillë. Kjo, jo nga dashuria që ndjenin për këta El-Mudexhenun, për për shkak se me largimin e tyre, dëmtoheshin interesat ekonomike të tyre. Atëherë pushteti mbretëror e ndaloi politikën e dëbimit të muslimanëve.





SË TRETI: NDARJA E GRENADËS DHE PËRÇARJA E SAJ



Viti 863 hënor

1459 kalendari diellor



Largimi i Muhamedit X (El-Arexh)



Në vitin 1459 Muhamedin X e larguan me forcë nga froni mbretëror i Grenadës. Vendin e tij e zuri Sad ibnu Muhamed ibnu Jusuf II, i cili qëndroi në këtë post për katër vite.



Viti 867 hënor

1463 kalendari diellor

Të krishterët zgjerohen



A kishte rast më të mirë se ky për të krishterët? Ata e shfrytëzuan më së miri këtë rast, sidomos konfliktet e njëpasnjëshme mes muslimanëve në Grenada, konflikte të cilat patën pasoja tepër të rënda mbi Grenadën. Kur konfliktet në Grenada ishin në kulmin e tyre, Kastiljanët ndërmorën një sulm të papritur mbi kalanë e Gjibraltarit, e cila ishte një nga kalatë më të rëndësishme, që u kishte mbetur muslimanëve. Kastiljanët arritën ta marrin dhe shtrinë pushtetin e tyre mbi këtë kala në vitin 1463. Të krishterët arritën ta marrin lehtësish këtë kala, si rezultat i përçarjes dhe konflikteve të njëpasnjëshme mes muslimanëve.

Humbja e kësaj kalaje ishte një goditje e rëndë dhe e dhimbshme. Tashmë rrugët lidhëse mes Andaluzisë dhe Afrikës veriore ishin ndërprerë dhe bashkë me të dhe ndihmat e mundshme për mbretërinë e Grenadës. Tashmë, rreziku ndaj mbretërisë së Grenadës ishte i drejtpërdrejtë.



Viti 867 hënor

1463 kalendari diellor



Dëbimi i Sad ibnu Muhamed



Në vitin 1463, Jusufi V u rebelua kundër Sad ibnu Muhamed dhe i merr fronin mbretëror, mbi të cilin ulet vetë.



Viti 867 hënor

1464 kalendari diellor



Kthimi i Sad ibn Muhamed



Një vit më vonë, Sad ibn Muhamed arriti t’a largojë Jusufin V dhe u rikthye përsëri në fronin mbretëror të Grenadës.

Largohej njëri dhe vinte tjetri, më pas kthehej përsëri ai që u largua... e kështu me radhë.



Konflikt mes të krishterëve

Gjatë kësaj kohe, mes familjes mbretërore në Kastilje ndodh një konflikt, gjë e cila e largoi vëmendjen e tyre ndaj Grenadës për një farë kohe. Kështu Grenada përfitoi nga ky konflikt, duke e zgjatur ekzistencën e saj.



Zjarri i konfliktit shpërthen mes të krishterëve



Viti 868 hënor

1464 kalendari diellor



Alfonso rebelohet kundër vëllait të tij



Në vitin 1464, Alfonso rebelohet kundër vëllati të tij Henrit IV (të dy fëmijë të Gjonit II). Dy ushtritë me pasuesit e tyre, u takuan në një betejë të egër mes dy vëllezërve. Lufta përfundoi pa arritur asnjëri t’a mposhtë tjetrin.



Izabela përkrah Henrin IV



Konflikti mes dy vëllezërve përfundoi me vdekjen e Alfonso rebelit. Përkrahësit e Alfonsos filluan të përkrahin motrën e tij Izabelën duke e nxitur të vazhdojë revoltën që nisi i vëllai. Por kjo grua refuzoi vazhdimin e luftës dhe konfliktit dhe refuzoi revoltën kundër vëllaut të saj, mbretit Henri IV. Ajo nënshkroi me vëllanë e saj Henrin një marrëveshje paqeje dhe ranë dakort, që ajo të emërohet princeshë kurore, dhe pas vdekjes së Henrit, do të jetë ajo mbretëresha.

Reshtja e revoltave



Situata u qetësua dhe revoltat me zjarrin e konflikteve të brendshëm u shuan. Mes tyre filloi të lindë shpresa për të filluar një drejtim të ri në fshehjen e armiqësive ekzistuese kundrejt njëri-tjetrit. Thotë Zoti në Kuran:“Ne kemi marrë besëlidhje edhe prej atyre që thanë:“Jemi të krishterë“, por edhe ata kanë harruar një pjesë të mirë nga ato që janë këshilluar, prandaj ua shtuam armiqësinë dhe urrejtjen midis tyre deri në Ditën e Kijametit“ (Maide 14)

Kjo është një realitet të cilin e ka regjistruar historia. Ata janë të përçarë me njëri-tjetrin, por bashkohen kundër nesh.

Shpërthenin trazirat dhe ndizeshin konfliktet tek muslimanët në kohë dobësie në mbretërinë e Grenadës dhe në gjithë Andaluzinë më parë. Kështu vazhdoi, derisa u ndodhi ajo që ndodhi. Ata e braktisën kuptimin e ajetit të Kuranit: “të përulur me besimtarët dhe të ashpër me femohuesit“ (Maide 54) duke e kthyer armiqësinë dhe ashpërsinë kundër besimtarëve.



Viti 869 hënor

1465 kalendari diellor



Fundi i dinastisë së Benu Merinve



Muslimanëve të Grenadës u erdhi dhe një goditje fatale tjetër, e cila konsistonte në rënien përfundimtare të Dinastisë së Benu Merinve në Afrikën veriore. Kjo ndodhi në vitin 1465. Menjëherë u formua shteti i Vettasit i cili nuk ishte si paraardhësit e tij kundrejt Andaluzisë. Përçarja sikur nuk u mjaftoi banorëve të Andaluzisë, por u shtri dhe në Afrikën veriore.

Ra Dinastia e Benu Merinve, të cilët e kishin mbrojtur deri atëherë Andaluzinë. Ajo ra pas atyre luftrave dritëdhënëse, drita e të cilave ndriçoi për një kohë të gjatë qiellin e Andaluzisë.



Viti 874 hënor

1470 kalendari diellor



Ferdinandi dhe Izabela bashkojnë të krishterët



Në vitin 1470, princi i kurorës së mbretërisë së Aragonit, Ferdinandi, martohet me princeshën e kurorës së Kastiljes, Izabelën, e cila ishte vajza e xhaxhait të tij. Kjo martesë shënon fillimin e bashkimit të dy mbretërive. Pas pesë vitesh, në vitin 1475, vdiq Henri IV dhe në fronin e mbretërisë së Kastiljes vjen Izabela. Pas dhjetë vitesh, mbreti i Aragonit, Gjoni II, ia lë fronin mbretëror djalit të tij, Ferdinandit. Me anë të martesës mes Izabelës dhe Ferdinandit, deklarohet dhe bashkimi mes dy mbretërive, asaj të Aragonit dhe Kastiljes. Ky bashkim ishte fatmirë për të krishterët dhe fatkeq për mbretërinë e Grenadës.



Andaluzia tashmë ishte e ndarë në tre pjesë:

1 - Mbretëria e Spanjës, e cila u formua nga bashkimi i Kastiljes me Aragonin, mbretëri e cila shtrihej në shumicën e tokave të Andaluzisë.

2 – Mbretëria e Portugalisë, e cila shtrihej në perëndim të Andaluzisë.

3 – Mbretëria e Grenadës, e cila shtrihej në skajet e jug-perëndimit dhe nuk zinte më shumë se dhjetë përqind të Andaluzisë së dikurshme.

Të dy këta mbretër e forcuan mbretërinë e re spanjolle, vendosën rregullin, zhdukën banditët e rrugëve dhe hajdutët dhe rritën mirëqenien. Ata i shtuan mbretërisë së tyre dhe ishujt lindorë dhe disa ishuj të tjerë si Siçilien. Gjithë këto zhvillime, e shtuan forcën ushtarake dhe aftësitë e kësaj mbretërie të re.



Viti 887 hënor

1482 kalendari diellor



Rënia e qytetit Alhama



Në vitin 887, të dy mbretërit sulmuan fuqishëm qytetin Alhama, e cila mbrohej nga një kala e fortifikuar mirë nga muslimanët. Ajo ndodhej në jug-perëndim të Grenadës. Banorët e qytetit treguan gatishmëri në mbrojtjen e qytetit, por ata nuk mundën t’i rezistojnë fuqisë ushtarake të spanjollëve. Ushtria spanjolle arriti të hyjë në qytet, ku vrau dhe derdhi gjakun e banorëve të qytetit. Gjakderdhja kishte qenë dhe vazhdonte të ishte natyra e tyre, gjë që tregonte urrejtjen kundër muslimanëve.



Të krishterët përgatiten për luftë

Rrethimi i kalasë Loja

Më pas ushtria spanjolle u drejtua drejt një kalaje të rëndësishme dhe të fortifikuar mirë, e cila ishte në duart e muslimanëve. Kalaja njihej me emrin Loja dhe ndodhej në veri të qytetit Alhama dhe në perëndim të Grenadës.

Emiri i kësaj kalaje ishte Ali Attar, i cili luftoi për vdekje në mbrojtje të kalasë së bashku me ushtarët e tij. Ai luftonte edhe pse ishte mbi tetëdhjetë vjeç. Ushtarët që mbronin kalanë, arritën ta thyenin sulmin e të krishterëve ndaj kalasë dhe i detyruan të ktheheshin andej nga kishin ardhur.



Viti 887 hënor

1482 kalendari diellor



Mbreti i vogël, udhëheq Grenadën



Në të njëjtin vit 1482 djali i mbretit të Grenadës Muhamedi XI, hoqi babanë dhe u vendos vetë në fronin mbretëror. Ai njihej dhe me emrin Ebu Abdullah (në perëndim njihet me emrin Boabdil), dhe njihej gjithashtu dhe me nofkat mbreti i vogël (El-Melik El-Sagir) dhe El-Galib Bil-lah. Logoja e Benul Ahmer-ve në atë kohë ishte “Nuk ka triumfator tjetër veç Zotit (la galibe il-la bil-lah)”. Këtë logo e kishin gdhendur në kalatë e tyre dhe në hyrje të pallatit Alhambra në Grenada.

Mbreti i vogël (Boabdil) siç do e shohim, do të ketë rolin e tij kryesor në rënien e Andaluzisë, pasi me fillimin e mbretërimit të tij fillon dhe rënia përfundimtare e Andaluzisë.

Është ai të cilit i tha e ëma kur humbi pushtetin: “Qaj si gratë për mbretërinë që nuk e mbrojte dot si burrat.”



Viti 888 hënor

1483 kalendari diellor

Mbreti zihet rob



Në fillim të pushtetit të tij ai u tregua entuziast dhe u nis me ushtrinë e tij drejt kalasë Lucena, në jug-lindje të Kordobas. Atje fitoi disa beteja me të krishterët. Kur këto lajme arritën tek Ferdinandi dhe Izabela, dërguan ushtrinë e tyre, e cila arriti ta thyejë në betejën Lucena dhe vetë mbreti i vogël Boabdili, u zu rob.



Muhamed Zegal merr në dorë udhëheqjen



Tani Grenada ishte pa mbret pasi ai ishte zënë rob nga të krishterët.

Xhaxhai i mbretit të vogël me emrin Ibnu Sad që ndryshe e thërrisnin dhe Zegal (që do të thotë trim i rrallë) pasi mbreti i vogël u zu rob, zuri fronin e mbretit të Grenadës.



Viti 890 hënor

1485 kalendari diellor

Lirimi i Boabdilit

Të krishterët deshën që përçarjen mes muslimanëve ta çonin dhe më tej. Për këtë ata thurrën një komplot, me të cilin do të ndiznin armiqësitë dhe urrejtjen mes familjes mbretërore në Grenada. Kështu Ferdinandi u takua me Boabdilin, i cili tashmë ishte rob i tij, dhe i kërkoi që në këmbim të rikthimit të tij në pushtet të njihte pushtetin e të krishterëve, të lironte robërit e krishterë që ishin në Grenada dhe t’i dorëzonte atij disa nga kalatë e muslimanëve. Mbreti i vogël nuk i rezistoi tundimit për tu bërë përsëri mbret dhe i pranoi të gjitha kërkesat e të krishterëve. Madje ai u përkul dhe i puthi dorën Ferdinandit.

Me këtë, Boabdili i harroi vargjet e poetit musliman:

Unë nuk e puth një dorë

Prerja e të cilës është më e lehtë se t’a puthësh.

Viti 891 hënor

1486 kalendari diellor

Rënia e kalasë Loja



Të krishterët e liruan mbretin e vogël dhe filluan përgatitjet për ta rikthyer atë në Grenada. Por Zegal refuzoi që t’i lëshojë fronin. Të krishterët e shfrytëzuan këtë rast dhe në vitin 1486 u drejtuan me ushtrinë e tyre drejt kalasë Loja, e cila u kishte rezistuar më parë, nën komandën e dijetarit musliman Ali Attar. Të krishterët kërkuan ndihmë dhe nga Anglia dhe me ta u bashkua dhe një ushtri me trupa angleze. Ushtria e Ferdinandit në këtë betejë arrinte në 12.000 kalorës dhe 40.000 këmbësorë. E gjithë kjo ushtri e rrethoi Lojan, e cila filloi rezistencën kundër të krishterëve. Prej atyre që treguan trimëri të rrallë në këtë betejë ishte Ali Attar, i cili megjithëse ishte mbi 80 vjeç doli të luftojë kundër të krishterëve. Mjetet luftarake të arabëve dhe muslimanëve në Andaluzi, ishin shpatat, heshtat dhe shigjetat dhe me këto ishin mësuar të luftonin. Kurse anglezët kishin një mjet, që arabët nuk e njihnin në luftë, sëpatat. Një nga ushtarët e gjuajti Ali Attarin me sëpatë dhe arriti ta vrasë. Njerëzit pas vdekjes së tij u çoroditën dhe qyteti Loja u dorëzua në duart e të krishterëve, me kusht që banorët të lihen të largohen të sigurtë.

Megjithatë Zegal dhe mbreti i vogël nuk nxorrën mësim se me përçarjen e tyre do të bien në duart e të krishterëve të gjitha kalatë dhe qytetet e mbetura.





SË KATËRTI HUMBJA E GJYSMËS SË GRENADËS

Viti 892hënor

1487 kalendari diellor



Ndarja e Grenadës mes Boabdilit dhe Zegalit



Në të njëjtin vit në të cilin ra Loja, mbreti i vogël u nis drejt Grenadës dhe filloi luftën kundër xhaxhait të tij, Zegal-it. Spanjollët e shfrytëzuan këtë rast dhe u nisën me ushtri drejt Grenadës. Lajmi mbi nisjen e ushtrisë spanjolle arriti në Grenadë. Menjëherë paria dhe njerëzit e ditur në Grenada filluan të diskutojnë rreth këtij problemi. Ata u bënë presion mbretit të vogël dhe Zegal-it, që t’i linin mënjanë mëritë. Me qëllim që të mbeteshin të kënaqur të dy ranë dakort që mbretërinë e Grenadës ta ndanin dysh:

Njëra gjysmë ishte Grenada dhe gjithçka që ishte nën vartësinë e saj në njërin krah.

Kurse gjysma tjetër ishte qyteti Baza dhe zonat që ishin në atë anë.

E habitshme është se me martesën e Ferdinandit me Izabelën, dy mbretëritë e krishtera u bashkuan. Kurse muslimanët në Grenada, edhe pse kishin vetëm 10 % të Andaluzisë, ndaheshin në dy mbretëri.

Kështu u nda mbretëria e Grenadës në dy pjesë dhe u nda vetë qyteti në dy pjesë. Të krishterët pritën se çfarë do të ndodhte pas kësaj marrëveshje mes dy palëve. Gjendja mes muslimanëve vazhdoi të përkeqësohej dhe të dobësohej, nga konfliktet e brendshme.



Viti 892 hënor

1487 kalendari diellor



Rënia e kalasë Belsh



Duke parë këtë situatë, të krishterët u drejtuan drejt njërës nga kalatë e rëndësishme të muslimanëve, atë të Belsh-it. Kalaja Belsh ndodhej në zonën ë cilën e administronte Zegal. Kështu në vitin 1487 Ferdinandi u nis me 25.000 kalorës dhe 50.000 këmbësorë drejt Belesh-it. Gjatë rrugës banorët e fshatrave përreth Belesh, filluan ta sulmojnë ushtrinë e Ferdinandit dhe arritën t’u merrnin karvanin e armëve, i cili lëvizte pas ushtrisë. Megjithatë kjo nuk e pengoi Ferdinandin të vazhdojë rrugën për Belesh.

Duke ndjerë rrezikun se kjo kala e tij mund të bjerë në duart e të krishterëve, Zegal doli natën me 1.000 kalorës dhe 20.000 këmbësorë për t’i bërë ballë sulmit të krishterëve kundër Belesh. Kur u afrua me qytetin, ai dërgoi një të dërguar me një letër për komandantin e ushtrisë në Belesh. Ushtria e Ferdinandit e kap të dërguarin dhe lexon letrën në të cilën Zegal i kërkonte komandantit të ushtrisë, që të sulmonin së bashku në një orar. Në orarin e caktuar, Zegal me ushtrinë e tij sulmoi, kurse ushtria në Belesh nuk sulmoi pasi nuk u kishte arritur letra. Të krishterët arritën ta thyejnë Zegal, i cili u arratis dhe u strehua në Vadi Ash (Guadix). Lajmet mbi humbjen e Zegal arritën në Grenada. Mbreti i vogël Boabdili, arriti që ta vendosë nën sundimin e tij edhe pjesën që kishte qenë nën sundimin e Zegal dhe i vrau përkrahësit e tij. Gjatë këtyre konfliteve mes muslimanëve në Grenada, të krishterët me Ferdinandin në krye, arritën ta shtinin në dorë kalanë dhe qytetin Belesh. Të njëjtin fat përsuan dhe fshatrat dhe kalatë përreth, të cilët u dorëzuan me kusht që të liheshin të largoheshin të sigurtë.

Tani në dorë të muslimanëve kishte mbetur Grenada, dhe dy qytete në bregdetin e jugut, Baza dhe Malaga.



Viti 893hënor

1488 kalendari diellor



Rrethimi i Malagas



Duke parë gjendjen e nderë të muslimanëve, të krishterët lakmuan që të marrin dhe qytetin Malaga, që ndodhet në skajin jugor, në brigjet e detit mesdhe. Kështu Ferdinandi e rrethoi Malagan dhe filloi të ushtrojë presion ndaj saj. E gjitha kjo ndodhte në vitin 1488.

Duke parë situatën e krijuar, u mblodh paria e qytetit dhe me ta edhe tregtari më i fuqishëm i qytetit Ali Darduk dhe ranë dakort mbi dorëzimin e Malagas, pasi nuk shihnin dobi nga qëndresa. Duke parë që qyteti ishte i rrethuar nga deti dhe nga toka dhe se nuk shpresonin ndonjë forcë për t’i ndihmuar, vetë Ali Darduk vajti të takohet me Ferdinandin për të biseduar rreth dorëzimit të qytetit.

Në këtë moment shfaqet një burrë, emri i të cilit duhet të përjetësohet në historinë islame dhe figura të tilla si ai duhet te jenë shembuj për tu ndjekur nga të rinjtë muslimanë sot. Ai ishte Hamid El-Zugabij. Një figurë që njihet nga shumë pakë muslimanë. Emri i tij duhet të bëhet i përjetshëm në histori dhe me këtë emër, duhet të quajmë sheshet, shkollat, spitalet dhe rrugët. A e njihni kush ishte Hamid El-Zugabi?



Rezistenca e Hamid El-Zugabi



Ai njihej si një nga luftëtarët më të aftë në luftë dhe një nga ata, që luftuan në mbrojtje të Malagas. Kur pa që paria e vendit kishin vendosur t’ua dorëzonin qytetin kastiljanëve, ai e refuzoi këtë gjë dhe filloi të mbledhë njerëz rreth vetes. Kur u shtuan pasuesit e tij, e shpalli veten administrator të Malagas, pasi pushtetarët dhe paria ishin dorëzuar. Duke dashur që të hynin në qytet pa luftë, Ferdinandi dërgoi një nga tregtarët muslimanë për tek Hamid El-Zugabij. Ai u mundua ta joshë me pasuri dhe i premtoi 4.000 dinarë floriri, nëse pranonte të dorëzohej. Por ai e refuzoi këtë kërkesë me fjalët e tij të përjetshme:”Unë e kam marrë Malagan që ta mbroj dhe jo ta dorëzoj.” Kjo ishte qëndresa e heroit Hamid El-Zugabi.



Gjylet prej flake



Hamid El-Zugabi e vendosi situatën nën kontroll dhe qyteti filloi t’i rezistojë sulmeve të Ferdinandit. Atëherë ushtria e krishterë filloi t’i gjuajë muslimanët brenda mureve rrethuese me gjyle zjarri, të cilat digjnin gjithçka përreth vendit ku binin. Një historian nga Andaluzia i përshkruan këto gjyle:”Ishin si gurë të mëdhenj prej zjarri. Ata ngjiteshin lart në ajër dhe më pas përplaseshin përtokë, duke djegur gjithçka përreth.” Diçka të tillë kishin përdorur dhe muslimanët më parë në betejën për Tarifin. Mjetet që i hidhnin këto gjyle, u ngjanin topave primitivë që u shfaqën më pas.



Beteja e kullës



Të krishterët filluan t’a përqëndrojnë sulmin tek kullat e qytetit. Gjatë përpjekjeve ata e dogjën njërën prej tyre dhe hynë brenda saj. Muslimanët i nxorrën jashtë, por përsëri ata arritën të hynin dhe e morrën kullën. Hamid El-Zugabij i urdhëroi që të ndiznin zjarr poshtë kullës. Me këtë ajo filloi të digjej dhe u rrëzua me të gjithë të krishterët brenda. Sulmi i të krishterëve u përqendrua tek kjo kullë që u rrëzua. Teksa muslimanët dhe të krishterët ishin në kulmin e luftimeve, paria e Grenadës i kërkonin Hamid El-Zubabi të dorëzohej, por ai refuzoi që të dorëzohej. Lufta vazhdoi dhe të vrarët u shtuan nga të dy kampet.

Të krishterët përgatitën flotën e tyre detare për të sulmuar nga deti. Menjëherë Hamid El-Zugabij organizoi flotën e tij prej gjashtë anijesh dhe i nxorri në det për të ndaluar të krishterët. Këto anije arritën t’i ndalonin anijet e të krishterëve.

Të krishterët filluan të ndërtonin kulla, në të cilat strehoheshin njëqind ushtarë dhe me të afroheshin për të hyrë brenda mureve të qytetit.

Ali Dardug dhe shumë nga paria e qytetit filluan përsëri që të ulin moralin e ushtarëve muslimanë, duke u thënë që rezistenca ishte e padobishme, pasi të krishterët do e marrin Malagan, do na vrasin dhe do marrin pasuritë tona. Është në interesin tonë që të dorëzohemi. Shumë njerëz u ndikuan nga këto fjalë dhe filloi t’iu bjerë morali. Ali Dardug dhe disa të tjerë i dërguan një letër Ferdinandit ku pranonin dorëzimin e qytetit. Ferdinandi e pranoi këtë dhe ia dha përgjigjen të dërguarit dhe e la të shkojë. Kur i dërguari u afrua tek portat e Malagas për të sjellë përgjigjen, Hamid El-Zugali dhe pasuesit e tij, e gjuajtën me shigjeta dhe nuk e lanë të hyjë në qytet. I dërguari u largua përsëri për tek spanjollët. Lajmet se rrethimi i Malagas është në kulmin e tij, arritën në fshatrat përreth, banorët e të cilave filluan të grumbulloheshin për tu vajtur në ndihmë muslimanëve. Zegal (xhaxhai i mbretit të vogël) kur dëgjoi mbi qëllimin e tyre, vendosi të dërgojë një ushtri që të bashkohej me ta për tu ardhur në ndihmë banorëve të Malagas.



Tradhëtia e madhe



Por në këto momente ndodh një tradhëti tjetër. Mbreti i vogël, Boabdili, duke parë këto lëvizje mendoi që nëse Malaga do të rezistonte dhe nuk do të binte në duart e të krishterëve, do të ishte një fuqi më tepër në anën e Zegal-it. Për të, ishte më mirë që Malaga të binte në duart e të krishterëve. Banorët e Vadi Ash (Guadix) dhe Zegal le të thyheshin nga të krishterët, me qëllim që mbretëria e Grenadës t’i mbesë vetëm atij. Kjo ishte një tradhëti tjetër. Menjëherë ai dërgon ushtrinë e tij që ta pengojë ushtrinë e Zegal që t’ju vijë në ndihmë banorëve të Malagas. Në kohën kur të krishterët kishin rrethuar Malagan, dy ushtritë muslimane luftonin me njëra-tjetrën. Njëra kërkonte t’ju vijë në ndihmë banorëve të Malagas, tjetra kërkonte ta pengojë.



Të krishterët në mbrojtje të mbretit tradhëtar



Mbreti i vogël fitoi në këtë luftë dhe menjëherë i dërgoi një letër Ferdinandit dhe Izabelës, ku u jepte sihariqin, që arriti ta pengojë Zegal pr t`iu ardhur në ndihmë banorëve të Malagas. Kjo tradhëti e Boabdilit u përhap tek njerëzit, të cilët filluan ta urrenin për atë që kishte bërë dhe filluan të bashkoheshin me Zegal-in. Ferdinandi dhe Izabela dërguan një mijë kalorës dhe dhjetë mijë këmbësorë për të marrë në mbrojtje mbretin e vogël. Tani mbreti i vogël mbrohej nga të krishterët.

Një njeri i ditur nga qyteti Ash, Ibrahim Santo që kishte marrë pjesë në luftën e Vadi Ash (Guadix) me Zegal kundër mbretit të vogël, mblodhi katërqind burra të tjerë nga Vadi Ash (Guadix) dhe u nisën për në Malaga. Ata e sulmuan ushtrinë e krishterë dhe dyqind prej tyre arritën të depërtonin brenda në qytet.



Vetëflijimi i një dijetari musliman



Vetë Ibrahim Santo, kur sulmuan ushtrinë e Ferdinandit, nuk luftoi por ra në sexhde sikur po falej. Të krishterët e kapën dhe e dërguan tek komandanti i tyre. Kur e çuan tek komandanti i ushtrisë, Ibrahim Santo mendoi se ai ishte mbreti Ferdinand. Komandanti e pyeti se kush ishte dhe Ibrahimi iu përgjigj:“Unë jam një nga evlijatë e Zotit dhe di sekretin e marrjes së Malagas.“ Komandanti i kërkoi që t’ia tregojë. Ibrahim Santo u afrua sikur kërkon t’i thotë diçka dhe nxorri thikën dhe me të vrau komandantin, duke menduar se është Ferdinandi. Më pas sulmoi dhe gruan e tij duke menduar se dhe ajo është Izabela. Por rojet arritën ta vrasin dhe kufomën e tij e hodhën tek muslimanët. Ata e varrosën kufomën e tij me respekt për atë që bëri.







Rrethimi vazhdon i ethshëm



Të krishterët vazhduan ta shtonin presionin për të marrë qytetin. Kështu dogjën një urë të rëndësishme të qytetit dhe filluan t’i vrasin rojet duke i djegur me barut. Ali Dardug dhe paria e qytetit filluan t’i luteshin Hamid El-Zugabij që të pranonte dorëzimin e qytetit, me qëllim që të ruanin pasuritë e tyre. Të gjithë njerëzit e tjerë luftonin, kurse këta mendonin vetëm mbi pasuritë e tyre. Por Hamid El-Zugabi refuzoi të dorëzonte qytetin. Të krishterët ndërmorrën një sulm të fuqishëm, por muslimanët arritën t’i thyenin.



Rënia e Malagas



Të krishterët arritën të dëpërtojnë brenda qytetit, por muslimanët vranë shumë prej tyre. Kjo i detyroi të ktheheshin përsëri. Kur panë që të krishterët u thyen, Hamid El-Zugabij urdhëroi për kundërsulm jashtë qytetit. Numri i të vrarëve në kampin e të krishterëve u shtua. Pjesa tjetër e ushtrisë filloi t’i gjuajë muslimanët me gurë nga larg. Një nga gurët qëllon mbajtësin e flamurit të muslimanëve dhe flamuri rrëzohet. Kur panë që ra flamuri, ushtria muslimane u çorodit dhe banorët filluan të tërhiqeshin.

Duke parë gjendjen e krijuar, banorët e Malagës i kërkuan Ferdinandit të dorëzoheshin, por ai refuzoi dhe këmbënguli që ta marrë me forcë qytetin, ose të dorëzoheshin pa kushte. Po të dorëzoheshin pa kushte ai do i vriste të gjithë, kështu që i thanë:“Nëse nuk pranon të dorëzohemi sipas kushteve tona, do i vrasim 1.500 robër që i kemi brenda dhe do i varim tek kullat e qytetit. Pastaj do i vëmë flakën qytetit dhe do të të vijmë me shpatat tona.” Kur dëgjoi këtë Ferdinandi pranoi dorëzimin e qytetit sipas kushteve të muslimanëve. Veçse Hamid El-Zugabi dhe pasuesit e tij refuzuan të dorëzoheshin, në një kohë që të gjithë banorët e tjerë ishin dakort të dorëzoheshin. Kështu u dorëzua qyteti. El-Zugabij dhe disa ushtarë u strehuan në një nga kullat e qytetit dhe filluan të luftojnë. Por ushtarët që kishte me vete e tradhëtuan dhe u dorëzuan. Kështu ai u zu rob dhe e dërguan tek Ferdinandi, i cili e bëri robin e tij.

El-Zugabi vazhdoi të luftojë edhe pse i vetëm, deri në fundin e betejës. Zoti e mëshiroftë dhe i shtoftë muslimanët si ai. Nëse El-Zugabi do të kishte mbështetës dhe përkrahje, do të kishte arritur të ndryshonte historinë.



Kështu ra qyteti i lavdishëm, qyteti i Malagas. Të krishtetët hynë në qytet si fitimtarë. Ata filluan të shkatërronin, plaçkisnin dhe të merrnin robëresha gratë dhe fëmijët. Ferdinandi i ktheu në robër të gjithë banorët, por u dha rast që të paguanin një sasi të hollash me qëllim që të fitonin lirinë.

Fatkeqësitë dhe vuajtjet e banorëve muslimanë të Malagas ishin të mëdha. Shkelja e marrëveshjeve dhe fjalës së dhënë, ishte traditë e të krishterëve kastiljanë. Me marrjen e Malagas, u ndërpre çdo shpresë për ndihmë nga Afrika veriore.



Viti 894 hënor

1489 kalendari diellor

Rënia e Almerias



Në vitin 1489, në duart e të krishterëve ra dhe një qytet tjetër i rëndësishëm, Almeria. Mbretit Zugal, nga e gjithë mbretëria nuk i kishte mbetur veçse kryeqyteti dhe disa kala të vogla nën vartësinë e tij.



Viti 895 hënor

1490 kalendari diellor



Sulmi ndaj Baza, kryeqytetit të Zegalit



Ferdinandi dhe Izabela, më pas u nisën drejt veri-lindjes së Grenadës duke dashur të arrijnë qytetin Baza. Pyetja që lind është: “Përse nuk sulmoi Grenadën?“

Ai nuk sulmonte Grenadën - e cila në atë kohë ishte e ndarë dysh, mes mbretit të vogël dhe mes xhaxhait të tij, Zegal-it - por sulmonte zonat të cilat ishin nën pushtetin e Zegal-it. Pasi morri Malagan që ishte nën pushtetin e Zegal-it ai u nis drejt Baza, ku ndodhej dhe vetë Zegal. Ferdinandi e rrethoi me 13.000 kalorës dhe 40.000 këmbësorë. Vetë Zegal pasi përgatiti ushtrinë për këtë rrethim, u largua nga qyteti, pasi kishte frikë se mos qyteti bie dhe zihet rob. Ndryshimi mes një udhëheqësi, që prin ushtrinë në luftë dhe një tjetri që e braktis atë, është shumë i madh. Thotë poeti arab:

Nuk barazohet ai që luftën e ka si shtëpi

dhe ai që veç ushqimit dhe veshjes, gjë tjetër nuk di.



Viti 895 hënor

1490 kalendari diellor



Rrethimi i Baza



Banorët e Baza u përgatitën për ta mbrojtur qytetin e tyre dhe i kishin marrë masat për rrethimin. Duke qenë se rrethimi po zgjaste dhe banorët po tregonin qëndresë, Ferdinandi urdhëroi të digjeshin fushat, të mbjellat dhe kopshtet e qytetit. Banorët dolën nga qyteti për të mbrojtur tokat dhe kopështet e tyre dhe filluan të luftojnë me të krishterët. Të dy ushtritë luftonin në grupe të paorganizuar dhe të shpërndarë kudo. Këto beteja vazhdonin për gati dymbëdhjetë orë derisa errësohej. Të dy palët, linin në fushën e betejës shumë të vrarë. Muslimanët në këtë kohë luftonin pa një udhëheqës, pasi Zegali ishte larguar.

Edhe pse muslimanët u bënë ballë sulmeve dhe rrethimit, pas katër muaj rrethim, filluan të shfaqen shenjat e lodhjes.

Kjo vazhdoi deri kur erdhi mbretëresha Izabelë, e cila zakonisht vinte vetëm kur e lajmëronin, që një qytet i rëndësishëm do të merrej. Muslimanët duke parë që të krishterët ishin të vendosur në vazhdimësinë e rrethimi të qytetit, filluan bisedimet për dorëzimin e qytetit. Kështu u arrit marrëveshja e dorëzimit të Baza sipas kushteve të caktuara nga muslimanët. Një nga këto kushte ishte, që banorët të ishin të lirë të zgjidhnin mes jetesës në Baza dhe largimit prej saj. Kështu u dorëzua Baza pas një rezistence që zgjati katër muaj. Nga ushtria e Ferdinandit u vranë gjatë rrethimit të Baza njëzet mijë ushtarë. Tre mijë prej tyre u vranë në beteja, kurse 17.000 të tjerë vdiqën nga sëmundjet dhe epidemitë.



Proçesi i dorëzimit



Përveç qytetit Baza u dorëzuan dhe kalatë që ndodheshin rreth saj. Të gjithë komandantët që mbronin kalatë paraqiteshin tek Ferdinandi dhe i dorëzonin kalatë. E çfarë mund të bënin tjetër, tani që gjithë qendrat ishin të duart e të krishterëve?



Krenaria e Ali ibnu Fekharit.



Të gjithë komandantët dorëzonin çelësat e kalave që kishin pasur nën kontroll.

Një nga këta komandantë ishte dhe Ali ibnu Fekhar, i cili kishte pasur nën kontrollin e tij disa kala. Ai u paraqit së bashku me komandantët e tjerë për të dorëzuar kalatë. Ç’do komandant kur dorëzonte kalanë, Ferdinandi dhe Izabela e shpërblenin me një shumë të hollash. Kur erdhi radha e Ali ibnu Fekhar, i foli Ferdinandit me lirinë e një komandanti ushtarak, dhe i tha: “Unë jam musliman dhe jam komandanti i kalasë Tabarna dhe Bereshna. I mora në dorëzim këto dy kala për t’i mbrojtur, por ushtarët e mi e humbën shpresën për fitore me rënien e Baza dhe tashmë nuk kërkojnë gjë tjetër veç sigurisë së jetës. Këto kala o mbret, janë tuajat tani dhe mund t’i merrni kur të doni”.

Ferdinandi urdhëroi vartësit e tij t’i jepnin Ali ibnu Fekhar-it një shumë të madhe të hollash si shpërblim për dorëzimin e këtyre kalave të rëndësishme. Por Ali ibnul Fekhar nuk pranoi ta marrë këtë shumë duke u thënë: “Duhet ta dini, që nuk kam ardhur për të shitur atë që nuk është pronë e imja, por erdha të dorëzoj atë, që caktimi i Zotit e ka bërë pronën tuaj. Duhet të keni diçka të qartë, se nëse do të ketë njerëz që më ndihmojnë ashtu siç duhet, në vend të floririt që më ofrohet do të ishte vdekja, çmimi i këtyre kalave”.

Ai ishte model i atyre burrave, të cilët janë të rrallë në histori. Të tillë njerëz, e shfaqin karakterin dhe dinjitetin e tyre edhe në gjendje dobësie dhe humbje të pushtetit. Janë modele, të cilët me moralin dhe kryelartësinë e tyre, qëndrojnë lart çdo pasioni për kënaqësitë e kësaj bote.



Kërkesat e vetme të Ali Fekharit



Historianët pohojnë, që Ferdinandi dhe Izabela u habitën me krenarinë e Ali ibnul Fekharit dhe i kërkuan që të bashkohej me ushtrinë e tyre që t’ju shërbejë. Kjo pasi shumë nga komandantët kur dorëzohej qyteti ose kalaja, ata kalonin me ushtrinë pushtuese. Por Ali ibnul Fekhar refuzoi të vihej në shërbim të armiqve të muslimanëve dhe fesë së tij. Kur e panë që ai nuk e pranon këtë, Izabela e pyeti nëse kishte ndonjë dëshirë që mund t’ia plotësonin. “Po-u tha Ali ibnul Fekhar- dëshira që kam është, se në qytetet dhe kalatë që dorëzova, kam lënë shumë nga muslimanët e vobektë, që nuk kanë mundësi të largohen me familjet dhe fëmijët e tyre. Prandaj kërkoj prej jush, që të më jepni një premtim mbretëror, që do i mbroni dhe do i lini të lirë në fenë dhe pasuritë e tyre”. Të dy mbretërit të habitur me qëndrimin e tij, i dhanë fjalën që do ia plotësonin këtë dëshirë. Më pas mbretëresha e pyeti përsëri:“Po për vete, a nuk kërkon gjë?“ “Jo – u përgjigj – nuk dua gjë tjetër përveç lejes që të largohem me vajzat e mia, duke e lënë këtë vend me të mirat e tij.“ Dy mbretërit u munduan që ta detyronin t’i merrte pasuritë që kishin përgatitur për të si dhuratë dhe jo si shpërblim për dorëzimin e kalave, por ai nuk i pranoi as dhuratat.

Po. Umeti im – umeti islam – ka pasur dhe do të ketë në çdo kohë dhe vend, njerëz që me krenari kërkojnë lavdinë e fesë së tyre dhe jo grada, tituj dhe pasuri. Kjo do të ndodhë, sido që të jetë e pashpresë gjendja. Madje edhe në ditët tona, gjenden modele njereëzit të tillë, të cilët e mbajnë në këmbë umetin musliman. Nëse nuk do të ekzistonin modele të tillë, umetit musliman do i kishte ardhur fundi.



Viti 895 hënor

1490 kalendari diellor



Shitja e pjesës së mbetur të mbretërisë së Zegalit



Me rënien e Malagas dhe Baza, mbretit Zegal nuk i kishin mbetur vetëm disa fshatra dhe kala të vogla rreth qytetit Vadi Ash (Guadix). Duke parë që çdo gjë i doli jashtë kontrollit, Zegal i detyruar i kërkoi Ferdinandit dhe Izabelës, që të pranonin t’u shesë pjesën që i kishte mbetur nën sundimin e tij. Kështu pas bisedimeve dy palët ranë dakort, që Zegal t’ju japë Ferdinandit dhe Izabelës të gjitha zonat që ishin akoma nën sundimin e tij në këmbim të pesë milion dinarëve flori. Kështu Zegal i shiti tokat e muslimanëve me pesë milionë dinarë floriri. Më pas ai u dorëzua tek Ferdinandi, i cili nga ana e tij e nderoi dhe e shpërbleu për këtë shërbim që i bëri.

Disa historianë thonë që Ferdinandi e mbajti si guvernator të një qyteti, por nën survejimin e ushtarëve kastiljanë.

Kështu humbi gjysma e mbretërisë së Grenadës dhe humbën gjysma e zonave që më parë ishin nën vartësinë e saj. Spanjollët hynë në qytetin Vadi Ash (Guadix) në vitin 1490, qytet të cilin e morën me dhurata dhe flori nga monarku Zegal. Ai dhe komandantët e tij, morën të hollat e fituara nga shitja e tokave muslimane.





Përmbledhje e ngjarjeve në mbretërinë e Grenadës



Viti 755 Vrasja e Ebul Haxhaxhit, monarhun të Grenadës.



- Ndodhën disa përmbysje pushtetesh në Grenadë



- Ndodhën disa përmbysje pushtetesh në Kastilje



793 Asketi Sio udhëheq një sulm kundër Grenadës, sulm i cili dështon dhe vetë Sio mbetet i vrarë.



810 Rënia e Nuairas në duart e të krishterëve.



820 Ardhja e Muhamedit VIII (El-Ejser) në fronin e Grenadës.



845 Largimi i El-ejser dhe ardhja e Muhamedit X (El-Arexh).



- Përkeqësimi i gjendjes së muslimanëve në Andaluzi, nxjerrja e dekreteve me të cilat synohej

diskriminimi dhe poshtërimi i muslimanëve.



863 Largimi i Muhamedit X dhe ardhja e Sad ibnu Muhamed në vendin e tij.



867 Rënia e kalasë së Gjibraltarit në duart e të krishterëve.



869 Rënia përfundimtare e Dinastisë së Benu Merinve.



874 Martesa e Ferdinandit me Izabelën.



887 Rënia e qytetit Alhame në jug të Grenadës.



888 Mbreti i vogël (Boabdili) kapet rob dhe xhaxhai i tij Zegali i zë fronin mbretëror.



891 Rënia e kalasë Loja.



892 Rënia e kalasë Belesh.



893 Rënia e Malagas.



895 Dorëzimi i Baza dhe zonave rreth saj.





Shpërbërja e Andaluzisë... të vërteta dhe konkluzione



Humbja dhe shpërbërja e Andaluzisë, ishin frytet e përçarjes dhe lakmisë për pushtet. Humbja e Andaluzisë ishte fryti i tradhëtive dhe pabesive mes muslimanëve...

Fillimet e rënies dhe humbjes së Andaluzisë, ishin ato shtete që u përçanë, ku çdo qytet përfaqësonte një shtet. Çdo qytet ishte i pavarur dhe lakmia për pushtet kishte verbuar shikimet dhe nuk shihnin veç interesave vetjake.

Kjo ua lehtësoi të krishterëve çështjen, pasi secili qytet-shtet luftonte i vetëm dhe është e pamundur që një qytet i vetëm t’i bëjë ballë ushtrive aleate të grumbulluara nga të katër anët.

Muslimanët e Andaluzisë po mblidhnin frutet e përçarjeve, tradhëtive dhe pabesive. Ata ishin dëshmitarë të humbjes së qyteteve njëri pas tjetrit. Lakmia për pushtet, i bëri të harrojnë se fuqia e tyre qëndron në unitetin dhe se ujku parapëlqen delen e vetmuar.

Sa herë që kemi korrur lavdi dhe kemi qënë në kulmin e fuqisë, armiqtë tanë janë përpjekur me çdo mënyrë të na përçajnë.

Kolonizatorët nuk dolën nga tokat tona – në mesin e shekullit XX – vetëm pasi në kishin përçarë dhe ndarë në shumë shtete. Këto shtete ndaheshin nga kufij dhe i ndanin interesa të ndryshme, me qëllim që të garantojnë dobësinë dhe këtë përçarje.

Ne sot po jetojmë pasojat e ndarjeve dhe përçarjes tonë, pasi armiqtë tanë – të cilët janë po ata të djeshmit, por kanë ndërruar rolet – intrigojnë kundër çdo shteti musliman, duke vrarë, plaçkitur, përdhunuar etj... Për të arritur këto qëllime, ata sot përdorin të ndrejtën ndërkombëtare dhe flasin në emër të qytetërimit fallco.

Pushtuesi kushdo qoftë ai, është një plaçkitës dhe kriminel, edhe nëse deklaron se ka ardhur për të përhapur qytetërimin, lirinë, demokracinë dhe paqen. Ne po i shohim me sytë tanë tashmë demokracinë dhe lirinë që eksportuan në vendet që i kanë pushtuar. Ne po shohim me sytë tanë gjakun, shkatërrimin, vjedhjen e pasurive dhe dhunimin e nderit.

Duke analizuar shkaqet e rënies së Andaluzisë, ne bëjmë thirrje për unitet dhe bashkim. Nëse kjo nuk arrihet duke hequr kufijtë që na ndajnë nga njëri-tjetri, atëherë le të bëhet duke bashkuar zemrat, interesat dhe aspiratat e përbashkëta. Ne nuk kërkojmë unitet arab, pasi diçka e tillë e ka provuar dështimin total të saj, por duam unitet islam, ku ajo që na bashkon është fjala:“La ilahe il-lallah, Muhamed resulullah.“

* Tradhëtia e Ibnul Ahmer Al-Fakih ndaj monarhun të Benu Marinve në atë kohë

konfliktuale, ku rrezikohej shteti musliman, ishte nga ngjarjet më të rënda që kishte kaluar Andaluzia.

Megjithatë, kishte akoma njerëz që vazhdonin me tradhëti dhe pabesi! A nuk u mjaftonte këtyre njerëzve dobësia e muslimanëve, që t’i shtonin dhe tradhëtitë e tyre?!

Këto fjalë i them me keqardhjen më të madhe, pasi këto tradhëti na kanë kushtuar shumë ne muslimanëve. Ajo që ndodhte dje në Andaluzi, po e shohim të përsëritet sot në Palestinë. Madje e shohim të shtrihet në shumë shtete të tjera.

Është për t’u çuditur me këta tradhëtarë që kanë në dorë pushtetin e muslimanëve, si kanë pranuar t’i shesin çështjet tona me çmime qesharake. Si pranojnë agjentët e tyre nga mesi ynë, të spiunojnë në dëm të muslimanëve dhe t’u tregojnë vendndodhjen e luftëtarëve muslimanë?! A nuk paska prej tyre njerëz të llogjikshëm?!

· Fitorja që korri monarku i Benu Merinve (El-Mensur) në betejën Doniane, edhe pse

Muslimanët ishin të dobët dhe të paktë në numër, e shton shpresën se ky umet është në gjendje të ngrihet përsëri, me gjithë gjendjen e dobët në të cilën ndodhet. Por kjo me kusht që të përkushtohet në fenë e Zotit dhe të hedhë tutje përçarjen dhe pabesitë. Duke u identifikuar me islamin, do të thotë që të udhëheqim dhe jo të na udhëheqin, do të thotë të jemi të fuqishëm dhe jo të dobët, dhe kurrë të mos i humbim shpresat. Thotë Zoti në Kuran:“Mos u ligështoni dhe mos u pikëlloni, sepse ju, gjithësesi jeni më të lartit“ (Al Imran: 139)

Nëse armiqtë anë mendojnë se na udhëheqin për shkak të pa aftësive tona, le ta dijnë se këto janë thjesht iluzione.

Nëse mendojnë se ai grup muslimanësh që i mirëpret në pushtimin e tokave të muslimanëve, përfaqësojnë të gjithë muslimanët e lirë, le ta dijnë se ëndërrojnë me sy hapur. Ata janë njerëz që nuk përfaqësojnë askënd veç interesave të tyre meskine.

Nëse mendojnë se ne muslimanët kurrë nuk do të mund të ringrihemi dhe t’i kthehemi lavdisë që ndërtuan të parët tanë, pas gjithë kësaj që ka ndodhur, le ta dinë se do të zhgënjehen.

[_Mersin_]

Rënia e Andaluzise

PRINCI MUSA IBN GASSAN DHE QËNDRESA

Boabdili i hutuar

Mbreti i Vogël Boabdili – ndoshta dhe i gëzuar – vazhdoi të udhëheqë mbretërinë e tij të vogël. Megjithatë ai e shihte, që fuqia e të krishterëve është në rritje, mbretëria e tyre në zgjerim dhe pushteti në forcim. Kurse gjendja mes muslimanëve ishte në pikë të hallit. E përse të mos ishte e tillë? Çfarë kishte bërë Boabdili për të fuqizuar mbretërinë e tij dhe muslimanët? Madje ai u kishte kërkuar Ferdinandit dhe Izabelës një marrëveshje sigurie dhe paqeje dhe që ta mbronin nga muslimanët.

Banorët e Grenadës ishin të irrituar dhe të zemëruar nga këto veprime. Ata ishin gati për luftë dhe refuzonin çdo lloj marrëveshjeje për paqe dhe qetësi. Në krahun tjetër, mbreti i Kastiljes i kërkonte të dorëzojë Grenadën.

Çfarë mund të bënte Boabdili i shkretë? Ai e dinte mirë mizorinë dhe tiraninë e Kastiljanëve. Kurse banorët e tij i kërkonin luftë dhe rezistencë, sidomos ata që kishin lënë pasuritë dhe të afërmit u ishin kthyer robër tek të krishterët.

Ferdinandi nuk u mjaftua me kërkesën për të dorëzuar Grenadën. Ai u dërgonte letra komandantëve të Grenadës, emirëve dhe autoriteteve më të larta, në të cilat u ofronte pasuri të majme dhe dhurata të shumta, nëse do e dorëzonin Grenadën.

Boabdili nuk mori asnjë vendim dhe as nuk përgatitej për luftë dhe rezistencë. Banorët ndiheshin të shqetësuar për atë që mund të ndodhte, pasi kujtesa e rënies së qyteteve pranë tyre ishte e freskët.

Shenjat e tradhëtisë dhe pabesisë filluan të shfaqen sërish nga Boabdili.

Ai kishte menduar një komplot kundër qytetit të tij, në këmbim të disa kompetencave, që do i jepeshin atij dhe njerëzve të afërt të tij. Kjo, edhe pse Boabdili i kishte shkruar Ferdinandit se ai tashmë nuk kishte ndikim në vendim marrje.



Heroi i madh, Musa ibnu Ebi Gassan



Në këtë kohë shfaqet një kalorës, i cili pasqyron një realitet tjetër, atë të heroit që mbron vatanin duke sakrifikuar gjithçka. Ai është Musa ibnu Ebi Gassan. A e keni dëgjuar më parë një emër të tillë? Si është e mundur që muslimanët ta harrojnë këtë personalitet të historisë së tyre?! Si është e mundur që emra heronjsh të tillë, që sakrifikojnë gjithçka në mbrojtje të vatanit në kohë dobësie dhe nënshtrimi, të fshihen nga faqet e historisë? Të rinjtë muslimanë njohin shumë figura historike si Stalini, Çurçilli, Hitleri etj... por ata nuk kanë njohuri mbi këtë komandant të rrallë të historisë së Andaluzisë, teksa kjo e fundit po jepte shpirt.



Grenada Alhambra. Kjo kala konsiderohet ndër më të vjetrat në Alhambra. Brenda murreve dallohen rrënoja, të cilat kanë qenë vendbanimet ushtarake. Ato përmbajnë shtatëmbëdhjetë apartamente banimi, një sallë, një hamam, magazina, barraka, stalla dhe puse.



Princ Musa shpall xhihadin



Mesa duket, në damarët e tij rridhte gjak mbretërish, pasi atë e thërrisnin ndryshe dhe princ Musai. Ishte nga Grenada dhe njihej për vendosmërinë dhe vullnetin e çeliktë. Ai bëri gjithçka mundej për të nxitur shpirtin e qëndresës dhe luftës. Ai e shpalli luftë të shenjtë mbrojtjen e Grenadës dhe se vdekja për të ishte më e pranueshme, se të shihte vatanin të shkelej nga këmbët e të krishterëve. Rreth tij u mblodhën njerëz të shumtë, të cilët filluan menjëherë stërvitjen dhe përgatitjen për luftë. Mbreti i vogël, Boabdili u frikësua nga një shpërthim i mundshëm kundër tij, kështu që u mbyll në pallatin e tij, i rethuar nga rojet.

Ishte vetë Musa, ai që mbante në supet e tij peshën e luftës dhe mbrojtjes të Grenadës. Muslimanët i dhanë besën, që do të luftojnë deri në vdekje në mbrojtje të qytetit. Atëherë Musai i dërgoi Ferdinandit një letër, ku e njoftonte se banorët e Grenadës refuzojnë t’ia dorëzojnë qytetin.

Menjëherë të krishterët filluan sulmet mbi fshatrat dhe zonat, që ishin nën vartësinë e Grenadës.





Viti 895 hënor

1490 kalendari diellor

Princi Musa sulmon



Pasi deri atëherë kishte qenë në pozita mbrojtjeje, princ Musai kaloi menjëherë në pozitat e sulmuesit. Ishte një vullnet i çeliktë që i paraprinte këtij burri, vullnet që shfaqej fuqishëm edhe pse në pozita dobësie të muslimanëve. Musai me burrat e tij arriti që t’i thyejë disa herë kalorësit kastiljanë. Ishin kalorësit e tij ata, që dominonin luftën mes dy kalorësive. Pas betejave të fituara, ai merrte dhe trofenë e luftës. Diçka e tillë filloi të ngjallë shpresat, ndezi pasionin për rezistencë dhe u dha forcë banorëve muslimanë.



Lufta në rrugë të Zotit



Ferdinandi kur pa këtë, nisi 25.000 trupa nga të ushtrisë së tij dhe i urdhëroi, të djegin kullotat dhe lëndinat, të shkatërrojnë të gjithë të mbjellat e Grenadës dhe të rrënojnë çdo ndërtesë. Historianët e përshkruajnë Grenadën se ajo në atë kohë ishte qyteti më i bukur në botë dhe se kopshtet dhe lulishtet e saj ishin nga më të bukurat.

Kështu Ferdinandi filloi tu vërë flakën këtyre veprave arti të rralla në botën e asaj kohe.

Princ Musai nga ana e tij e ndau kalorësinë e tij në grupe të vogla dhe i urdhëroi të sulmonin kalorësit zjarrvënës të këtyre lulishteve. Me këtë kalorësit e tij arritën të vrasin shumë prej tyre. Sa herë që ndesheshin kalorësit e princ Musait me ato të Ferdinandit, kalorësit muslimanë fitonin. Burrat e Musait ishin të rinj që kishin pranuar luftën për lartësimin dhe përhapjen e fjalës së Zotit. Ishin të rinj që duke qenë gjallë, nuk pranonin që tokat e tyre të shkeleshin nga këmbët e armikut. Ishin kalorës që kërkonin vdekjen për të mbrojtur vendin dhe sa herë kërkonin vdekjen u jepej jeta (fitonin). Me këtë lloj metode luftimi, (sulmo dhe tërhiqu) Musai la shumë të vrarë nga kampi i krishter.

Kur pa këtë, Ferdinandi urdhëroi kalorësit e tij që me vënien e flakës në lulishte dhe kopështe të ktheheshin menjëherë pa u ndeshur me kalorësit muslimanë.



Tradhëtia e Zegalit



Gjendja në Grenadë u përkeqësua si rezultat i atyre njerëzve që pretendonin se janë muslimanë, por zemrën nuk e kishin të kulluar nga interesat vetjake me natyre egoiste.

Më pas me ushtrinë e Ferdinandit u bashkua dhe tradhëtari Zegal, për të fituar simptatinë e Ferdinandit dhe për t’u hakmarrë ndaj nipit të tij mbretit të vogël Boabdil. Përse të mos e humbiste pushtetin dhe nipi i tij, siç e kishte humbur dhe ai më parë?! Muslimanët brenda Grenadës nuk dinin gjë mbi alenacën e re mes Zegal dhe Ferdinandit. Me qëllim që të bjerë Grenada, vetë Zegal bëri një dredhi. Një ditë muslimanët panë afësisht 150 kalorës muslimanë që vinin me nxitim nga kampi i të krishterëve drejt njërës nga fortesat e Grenadës. Ata ndiqeshin nga pas nga kalorësit e krishterë. Kur arritën tek dera kërkuan t’ju hapej dera. Muslimanët nga brenda, duke parë kalorësit e krishterë që ishin vënë në ndjekje të këtyre, u hapën derën për t’i mbrojtur. Me të hyrë brenda, ata arritën t’i mposhtin ushtarët muslimanë që ishin pranë dhe u hapën dyert të krishterëve. Ushtria e krishterë arriti t’a marrë këtë fortesë të rëndësishme.

Kur dëgjuan banorët rreth tradhëtisë së Zegal, u zemëruan dhe e urryen Zegalin për këtë tradhëti dhe pabesi. Është e habitshme sesi disa udhëheqës kanë qenë modele për mbrojtjen e fesë, nderit dhe pasurive të muslimanëve. Por në kohë të ndryshme, ata kanë rënë në nivele të ulëta, ashtu siç ra dhe vetë Zegal. Përfituesi i vetëm i këtyre tradhëtive dhe pabesive, ishte armiku i përbashkët i muslimanëve, që ishte gati të shfrytëzojë raste të tilla.

Këtë tradhëti të Zegal, e shfrytëzoi Boabdili, mbreti i vogël, i cili menjëherë deklaroi se është luftëtar që lufton në rrugë të Zotit. Ai u thoshte njerëzve se ai nuk tradhëton dhe nuk bashkëpunon me të krishterët dhe njerëzit e thjeshtë e besuan. Në fakt, kjo periudhë shënonte kulmin e marrëveshjeve dhe komploteve të fshehta, që zhvilloheshin me qëllim dorëzimin e Grenadës, për përfitime personale të mbretit të vogël Boabdil dhe të disa vezirëve të tij.





Boabdili premton luftë kundër të krishterëve



Ai nuk e kishte ndërmend të luftonte dhe ishte i gatshëm ta dorëzojë qytetin, por ishte rasti për të mbledhur rreth vetes njerëzit dhe ia arriti. Tani rreth mbretit të vogël u mblodh i gjithë populli dhe ushtria me komandantët e saj. Betejën e Grenadës tashmë e udhëhiqte vetë mbreti i vogël Ebu Abdullah (Boabdil).

Por a do të mundet mbreti i vogël që ta mbrojë Grenadën, apo do të dorëzohet?

Menjëherë ai u nis me ushtrinë e tij drejt fortesës Hemedan, që kishte rënë në duart e të krishterëve. Beteja mes muslimanëve dhe të krishterëve për të marrë këtë fortesë vazhdoi për gjashtë ditë rrjesht. Numri i forcave të krishtere që e mbronin arrinte në 250 ushtarë. Pas gjashtë ditësh muslimanët arritën ta rimarrin këtë fortesë dhe i vranë ushtarët e krishterë që ndodheshin brenda saj.

Më pas mbreti i vogël arriti të rimarrë dhe dy fortesa të tjera Marshena dhe Skobania. Njerëzit i panë këto heroizma dhe bindja e tyre se mbreti i vogël e kishte marrë seriozisht luftën kundër Ferdinandit, u shtua. Kështu numri i përkrahësve të tij në popull u rrit së bashku me autoritetin. Kjo sjellja kalorsiake nga ana e Boabdilit mund të ishte e sinqertë në ato momente, por ajo erdhi e vonuar. Gjithësesi kjo ia rriti reputacionin mes muslimanëve, sidomos atyre që jetonin nën sundimin e të krishterëve. Ata ëndërronin që të radhiteshin në radhët e ushtrisë së Boabdilit dhe nën udhëheqjen e tij.

Ferdinandi duke parë këtë situatë, dërgoi spiunë në zonat që i kishte vendosur tashmë nën kontrollin e tij, si Almeria, Baza, Vadi Ash (Guadix), Malaga etj.. Kur ata zbuluan se banorët muslimanë ishin të gatshëm që të bashkëpunonin me mbretin e vogël dhe të hynin në luftë kundër të krishterëve, Ferdinandi urdhëroi shpërnguljen e të gjithë muslimanëve nga këto zona, para se këta muslimanë të vepronin. Kjo pasi u kishte dhënë fjalën më parë që nuk do i përzinte. Gjithësesi ne themi se është diçka e mirë, pasi nuk urdhëroi ekzekutimin e tyre, edhe pse vrau shumë.



Viti 896 hënor

1491 kalendari diellor

Fundi i Zegalit



Zegal deri në këtë kohë kishte shpresë, se mos ndonjë nga këto qytete do i kthehej përsëri atij, ose se Ferdinandi do e vendoste atë guvernator të tyre. Por kur pa që banorët e këtyre zonave e konsideronin tradhëtar dhe kishin simpati për mbretin e vogël, i preu shpresat. Kështu në vitin 1491 i kërkoi leje mbretit Ferdinand dhe Izabelës që të largohej nga Andaluzia. Ata e lanë të lirë dhe ai kaloi nga Andaluzia për në Marok. Ai arriti në qyetin Fes së bashku me familjen, shërbëtorët dhe pasuritë e shumta. Kur dëgjoi sulltani i qytetit Fes mbi mbërritjen e Zegal tradhëtarit, urdhëroi menjëherë që të arrestohej, të burgosej dhe t’i nxirreshin sytë. Gjithashtu ai urdhëroi t’i konfiskoheshin të gjitha pasuritë që kishte, bashkë me to dhe pesë milionë dinarët e floririt që kishte marrë si shpërblim për shitjen e tokave të muslimanëve.

Kështu e ndëshkoi Zoti në këtë botë para se ta ndëshkojë dhe në botën tjetër për tradhëtinë dhe shitjen e tokave të muslimanëve tek të krishterët. Pasi kaloi disa kohë në burg, disa njerëz i kërkuan sulltanit të Fesit që ta nxjerrë nga burgu dhe ai e nxorri, por nuk i ktheu asgjë nga pasuritë e tij. Ai doli nga burgu i verbër dhe nuk kishte asnjeri që ta ndihmonte. Për disa kohë e ndihmoi një nga të njohurit e tij, por dhe ai e braktisi më pas. Kështu u detyrua të lypë i veshur me rroba të grisura dhe plot arna. Në njërën nga këto arna kishte shkruar:“Ky është sulltani fatkeq i Andaluzisë.“





SË DYTI RRETHIMI I GRENADËS

Viti 896 hënor

1491 kalendari diellor



Në këtë kohë, rrethimi i Grenadës vazhdonte dhe ishte në kulmin e tij. Qyteti ndodhej i rrethuar nga Ferdinandi me dyzet mijë këmbësorë dhe dhjetë mijë kalorës. Diçka e tillë e bëri mbretin e vogël Boabdil, të mendohej rreth dorëzimit të qytetit. Për këtë ai filloi të këshillohej dhe me komandantët e ushtrisë, të cilët e pranuan një marrëveshje armëpushimi. Diçka të tillë e refuzoi vetëm Princ Musai. Ai i kujtoi mbretit Boabdil fatin e qyteteve që ishin dorëzuar në duart e të krishterëve dhe deklaroi se Grenadën do e mbrojmë me jetën tonë. Të krishterët kastiljanë, akoma nuk kishin arritur t’i afroheshin qytetit, megjithë forcën ushtarake dhe numrin e ushtarëve që arrinte deri në tetëdhjetë mijë luftëtarë.

Orientalisti i njohur Uashington Erben thotë: “Nëse tek banorët e Grenadës do të kishte pasur disa burra si Musa ibnu Ebi Gassan, ose vetë Musa të kishte dalë në skenë në fillimin e luftës, do të ishte vonuar rënia e Grenadës dhe muslimanët do të kishin jetuar atje dhe për disa kohë të tjera duke shëtitur në kullat e Alhambrës”.

Ferdinandi e pa që po të sulmonte dhe të hynte në qytet, do të ishte shkatërruese për ushtrinë e tij. Kjo, pasi lufta do të kalonte në luftë rrugësh, ku humbës do të ishin ushtarët e tij, duke qenë se popullsia ishin të vendosur për luftë. Për këtë ai vendosi, që të vazhdojë rrethimin dhe t’u presë banorëve të Grenadës çdo lloj ndihme. Atëherë princ Musa që ishte komandant i kalorësisë, urdhëroi që të sulmonin ushtrinë e krishterë jashtë qytetit. Ai sulmonte, vriste dhe kthehej përsëri në qytet. Ferdinandi kishte vendosur, që të mos hynte në luftë me muslimanët. Madje ai i urdhëronte ushtarët që të tërhiqeshin dhe të mos luftonin.



Dyluftimet heroike



Për të shmangur sulmet e muslimanëve, ai urdhëroi që të hapej një kanal i gjerë rreth qytetit, me qëllim që të pengojë muslimanët që të mos sulmonin. Musai me kalorësit e tij dilnin çdo ditë tek kanali dhe u kërkonin të krishterëve dyluftim. Në këto dyluftime muslimanët arritën të vrasin dhjetëra të krishterë. Duke parë këtë, Ferdinandi urdhëroi që të mos pranohej asnjë dyluftim. Kështu ai u mjaftua vetëm me rrethimin e qytetit. Musai me kalorësit e tij dilnin përsëri dhe i ofendonin dhe talleshin me të krishterët, por asnjë prej tyre nuk dilte për dyluftim.

Më pas një nga heronjtë e muslimanëve me emrin Kurbe, kaloi kanalin dhe hyri në kampin e të krishterëve derisa arriti tek çadra e mbretëreshës. Tek hyrja e çadrës ai vendosi një shigjetë ku ishin shkruar fyerje për mbretëreshën. Pastaj arriti të kalojë përsëri kanalin dhe arriti në qytet i gjallë.

Ngjarje të tilla u kujtonin muslimanëve betejën e Hendekun në Medine.



Mbretëresha Izabelë sodit Grenadën



Izabela kishte dëgjuar mbi bukurinë dhe madhështinë e Grenadës dhe ajo ishte nga qytetet më të bukur në atë kohë. Kështu ajo kërkoi një ditë që ta afronin më pranë saj që të kishte mundësi të sodiste brenda. Komandantët kastiljanë e këshilluan të mos e bënte diçka të tillë, pasi ishte e rrezikshme sepse Musa me kalorësit e tij mund t’i sulmonin në çdo çast. Megjithatë ajo nguli këmbë për ta parë. Atëherë për të siguruar jetën e saj, i parapriu ushtria për ta mbrojtur derisa të shihte qytetin nga brenda. Ajo qëndroi sipër një kodre jashtë qytetit.



Mbrojtja e mbretëreshës



Kur muslimanët panë ushtrinë e të krishterëve që po afrohej, kujtuan se po afrohej për të sulmuar qytetin. Menjëherë princ Musa urdhëroi që të përgatiteshin për kundërsulm. Ata hapën dyert dhe menjëherë sulmuan pararojën e ushtrisë kastiljane.

Në këtë mënyrë fillon një nga betejat që njihet me emrin “Beteja për mbrojtjen e mbretëreshës”. Por në fakt çfarë është kjo betejë dhe cilat janë pasojat e saj?

Siç thamë dhe më sipër, mbretëresha dëshironte t’i shohë me sytë e saj, bukuritë e Grenadës, nga një vend i lartë. Ajo u tha atyre që e rrethonin:“Kam dëgjuar se ky qytet është qyteti më i bukur! – dhe në fakt i tillë ishte - Prandaj dua ta shoh. Njerëzit e saj më të afërt i thanë: “Duro derisa ta marrim!“ Por ajo insistoi dhe u tha:“Jo, dua ta shoh që tani.“ Duke parë këmbënguljen e saj, ushtria u përgatit, e cila paraprihej nga eskorta e mbretëreshës.

Vetë banorët e Grenadës dhe në veçanti princi Musa me kalorësit e tij, u frikësuan dhe e morën këtë lëvizje si një sulm të planifikuar. Kështu, ai urdhëroi kalorësit dhe ushtarët e tij që të sulmonin ata të parët, pa u dhënë rast të afroheshin. Mes dy ushtrive filloi një betejë e ashpër dhe tokën e mbuloi gjaku. Presioni ndaj ushtarëve kastiljanë dhe eskortës së mbretëreshës ishte shumë i fortë.

Vetë mbretëresha nuk e priste diçka të tillë dhe pa që ushtarët e saj po mposhteshin nga muslimanët. Ferdinandi dhe Izabela ranë në gjunjë dhe filluan t’i luteshin Marisë së virgjër t’i shpëtonte nga ky sulm. Pjesa tjetër e ushtrisë së Ferdinandit duke parë këtë gjendje të krijuar, hyri dhe ajo në luftë. Kështu filloi një betejë e pa organizuar. Në këtë rast, numri tejet i madh, e mposhti trimërinë dhe qëndresën. Ushtria e madhe e të krishterëve bëri që numri i të vrarëve nga muslimanët të ishte i madh. Nga kalorësit e princ Musait mbetën të vrarë mbi dy mijë. Kur pa të vrarët, Musai urdhëroi pjesën tjetër të kalorësisë të tërhiqej dhe të mbrohej në kështjellë. Kjo ndodhi pasi i kishin vënë flakën kampit të krishterëve më parë.



Sulmi gjithëpërfshirës mbi Grenadën



Ferdinandi duke parë kalorësinë muslimane të tërhiqej dhe kampin e tij të digjej, u frikësua se mos kjo gjendje u jep zemër banorëve brenda dhe sulmojnë ushtrinë e tij. Për të mënjanuar diçka të tillë, ai urdhëroi gjithë ushtrinë e tij për një sulm të përgjithshëm. Kështu filloi një luftë që zhvillohej në të gjitha pjesët e qytetit. Të krishterët arritën të marrin disa nga kullat e qytetit. Princ Musai me ushtarët e tij qëndruan, derisa u dhanë kohë muslimanëve të tërhiqeshin në qendër të qytetit. Me tërheqjen e muslimanëve për në qendër të qytetit dhe vetë princ Musai me ushtarët e tij u tërhoqën duke i lënë rrethinat në duart e të krishterëve. Shumë nga kalorësit dhe këmbësorët e Musait, kishin marrë plagë të rënda.

Për të mbrojtur qendrën e qytetit, princ Musai urdhëroi që të përdornin mjetet e hedhjes së zjarrit në drejtim të krishterëve. Kjo i detyroi ata të mos i afroheshin qendrës. Ferdinandi urdhëroi ushtarët e tij, që të digjnin kullotat dhe lulishtet rreth qendrës së qytetit. Gjithashtu ai kërkoi që t’i ndërtonin një kamp tjetër në rrethinat e Grenadës të cilin e quajti “Kampi Santa Fei” (kampi i besimit të shenjtë). Veç kësaj ai urdhëroi të ndërtohej një mur guri që rrethonte muslimanët brenda qendrës së qyetit. Me këtë ai kërkonte t’u priste shpresat muslimanëve në çdo lloj ndihme dhe t’u thoshte që do të qëndrojmë këtë derisa të vdisni aty brenda. Me ardhjen e dimrit gjendja e banorëve në qytet u përkeqësua së tepërmi, pasi çdo lloj ndihme nga jashtë, u ishte ndërprerë.



Musai kundërshton dorëzimin



Mbreti i vogël Boabdil, mblodhi komandantët e tij dhe bashkë me të princ Musanë, rreth asaj që mund të bënin në këtë situatë. Të gjithë ranë dakort për t’u dorëzuar, përveç princ Musait, i cili e kundërshtoi fuqishëm dorëzimin e qytetit. Ai ishte një burrë i rrallë, burrë që ishte edukuar me edukatën islame. Ai ishte edukuar nga besimi i vërtetë dhe i drejtë. Ai sakrifikonte jetën e tij në mbrojtje të fesë dhe vatanit.

Ai e kundërshtoi fuqishëm dorëzimin e qytetit, por asnjë tjetër nuk e përkrahu në mendimin e tij. Nga fjalët që tha në këtë kuvend, janë dhe:“Le të motivojmë popullsinë, t’i armatosim dhe të gjithë të luftojmë deri në frymën e fundit. Për mua, është më e pranueshme të numërohem mes atyre, që vdiqën në mbrojtje të Grenadës, sesa të numërohem mes atyre që shohin dhe dëshmojnë dorëzimin e saj!“



Viti 897 hënor

1491 kalendari diellor

Negociatat



Në një situatë të tillë, ku zhgënjimi dhe humbja e shpresave dominon zemrat e njerëzve, në një situatë të tillë humbasin thirrjet heroike për qëndresë, shuhen trimat dhe vendin e zënë negociatat dhe bisedimet. E gjithë paria vendosi, që një nga vezirët e Boabdilit të shkojë dhe të negociojë me dy mbretërit e krishterë. E gjithë kjo, ndodhte në 21 Muharrem të vitit 897 që i korespondon 25 Nëntor të vitit 1492.



Musai kundërshton vendimin



Në fakt, bisedimet zhvilloheshin edhe para kësaj date, por ato ishin sekrete.

Kështu vendimi përfundimtar i këtij këshilli ishte dorëzimi i qytetit. Veziri Ebul Kasim, shkoi tek Ferdinandi dhe Izabela për të diskutuar me ta dhe atje të dy palët ranë dakort mbi dorëzimin e qytetit. Lajmi i dorëzimit të qytetit u përhap menjëherë në Grenadë. Kur princ Musai e dëgjoi këtë, kundërshtoi dhe filloi t’u bëjë thirrje njerëzve për qëndresë. Ai shkoi dhe tek mbreti i vogël dhe komandantët ushtarakë ku i nxiti të qëndronin dhe u kujtoi gjendjen e muslimanëve në qytetet e dorëzuara më parë, të cilët jetonin të poshtëruar dhe të përbuzur nga të krishterët. Ai u tha që deri atëherë të krishterët nuk kishin respektuar asnjë nga kushtet e marrëveshjeve të nënshkruara më parë. Pasi keni parë gjithë këto tradhëti dhe pabesi prej tyre, përse duhet tu besoni tani?



Mbreti i vogël këmbëngul në dorëzimin e qytetit



Mbreti i vogël u ngrit dhe filloi të argumentojë qëndrimin e tij me fjalë të kota dhe të pabaza. Nga ato që tha ishte:“Allahu është më i madhi! Nuk ka zot tjetër veç tij dhe Muhamedi është i dërguar i Zotit. Përpjekjet tona për të ndryshuar caktimin e Zotit janë të kota.“ Më pas tha: Për Zotin qenka shkruar se unë do të jetoj në vuajtje dhe se mbretëria do të dalë nga duart e mia.“

Ky është argumenti i njerëzve të dobët, të cilët kur shohin pamundësinë dhe dobësinë e tyre, fillojnë të justifikojnë qëndrimin e tyre me caktimin e Zotit. Ku e dinte ai se cili ishte caktimi i Zotit? Përse kërkon të fshihesh pas caktimit të Zotit, duke dashur të mbulosh paaftësinë tënde?!

Edhe sot në ditët tona, ka shumë mendimtarë që bëjnë thirrje që muslimanët ta pranojnë këtë gjendje, pasi kështu e ka caktuar Zoti. Ata çirren se luftës i ka kaluar koha, duke dekurajuar dhe dobësuar moralin e muslimanëve. Ata harrojnë, se detyra e tyre është kurajimi dhe puna e palodhshme për zhvillimin e vendeve muslimane. Ata harrojnë se detyra e tyre është të punojnë për rikthimin e fuqisë dhe lavdisë së humbur dhe nuk mund të ketë lavdi pa islam. Modeli ynë në të tilla raste, është vetë profeti Muhamed a.s dhe shokët e tij të vyer. Në të tilla raste, ata thonin: “Kur besimtarët e vërtetë panë ushtrinë e aleatëve, thanë:“Kjo është ajo që na ka premtuar Allahu dhe i Dërguari i Tij; sigurisht, premtimi i tyre u vërtetua!“ Kjo ua forcoi besimin dhe përuljen.“ (El-Ahzab: 22)

Model për ne janë dhe ata njerëz, që ndoqën shembullin e Profetit a.s, si princi Musa ibnu Ebi Gassan me shokë.



Ulema dhe hoxhallarë të nënshtruar



A e dini çfarë thanë vezirët, të cilët u mbështeteshin fjalëve të dijetarëve interesaxhinj, në këshillin e mbretit Boabdil? Ata thanë:“Zoti është më i madhi! Askush nuk mund të dalë kundër vullnetit të Tij!!“

Nëse të gjithë e pranonin diçka të tillë, si mund t’ia vinin veshin fjalëve të princ Musait? Abdullah ibnu Mubarek, ka thënë herët: “Fenë e kanë shkatërruar vetëm ulematë interesaxhinj, mbretërit dhe murgjërit...

Kështu të gjithë insistuan, derisa u arrit marrëveshja në dobi të krishterëve.



Princ Musai, bie dëshmor



Kur pa këtë, Musai filloi të shëtisë rreth pallatit Alhambra dhe rreth Grenadës. Më pas u armatos, i hypi kalit të tij dhe doli jashtë qytetit. Me të dalë jashtë, ai u përball me një skuadër kalorësish kastiljanë, të cilët e ndalën që ta njohin. Por në çast, Musai i sulmoi i vetëm. Ata u habitën se si ka mundësi që t’i sulmojë një kalorës i vetëm. Kështu filloi të luftojë me ta dhe vrau gjysmën e tyre. Më pas të tjerët e sulmuan dhe e plagosën atë dhe kalin e tij. Vazhdoi të luftojë derisa i ra shpata prej dore. Menjëherë ai nxorri thikën dhe filloi të luftojë me thikë. Nga plagët që kishte marrë në këmbë, u ul në gjunjë dhe luftonte me thikë në atë gjendje, duke mos dashur të kapet rob. Më pas filloi të tërhiqej drejt një lumi të vogël aty pranë, por të krishterët arritën ta vrasin. Pasi e vranë, të krishterët e hodhën kufomën e tij në lum. Disa historianë të tjerë thonë që ai u hodh vetë në lumë, për të shpëtuar nga robëria.



SË TRETI MARRËVESHJA FATKEQE

Viti 897 hënor

1492 kalendari diellor



Me vrasjen e Musa ibnu Ebi Gassan, iu dha fund qëndresës së muslimanëve për mbrojtjen e Grenadës dhe të gjithë ishin dakort për tu dorëzuar. Për të ndjekur proçedurat e firmosjes së marrëveshjes, ishte veziri Ebul Kasim. Kështu u nënshkrua marrëveshja mes dy palëve me 2 Rebiul Evvel të vitit 897 që i korespondon 2 janarit të vitit 1492.

Në këtë datë Ferdinandi dhe Izabela hynë në pallatin Alhambra. Marrëveshja ishte nënshkruar me gjithë detajet e saj. Ajo ekziston dhe sot në muzeun e luftës në Madrid. Kjo marrëveshje përmbante 67 kushte për dorëzimin e qytetit.



Pikat dhe kushtet e marrëveshjes



Të krishterët kërkuan, që muslimanët të dorëzonin katërqind burra nga paria e Grenadës si pengje derisa të dorëzohej qyteti plotësisht në duart e të tyre. Kështu u plotësua ky kusht dhe katërqind burra nga paria u morën, derisa të krishterët vendosën kontrollin e tyre mbi qytet dhe i lëshuan. Kurse mbi kushtet e tjera, do të përmendim më të rëndëshimet.

1. Të sigurohej jeta dhe pasuria e të gjithë njerëzve, të vegjël dhe të mëdhenj, pushtetarë apo njerëz të thjeshtë. Të gjithëve do u garantohen pasuritë, shtëpitë dhe pronat.
2. Muslimanët do të kishin gjykatat e tyre dhe do të gjykoheshin sipas ligjeve të Sheriatit, ashtu siç kishin funksionuar deri atëherë.
3. Xhamitë dhe faltoret e muslimanëve nuk do të prekeshin. Këtu hynin dhe pronat e vakëfeve.
4. Të krishterëve nuk u lejohej të rrrëmbenin dhe plaçkisnin shtëpitë apo tokat e muslimanëve.
5. Ai që do të administronte çështjet e muslimanëve, duhej që të ishte patjetër musliman.
6. Të liroheshin të gjithë të zënët rob nga qyteti i Grenadës, kudo që të ndodheshin.

Çdo musliman që largohet nga vendet e tjera dhe hyn në Grenadë, nuk kthehet përsëri atje ku ishte dhe është sulltani i Grenadës ai që paguan çmimin e lirimit të tij.

7. Kush dëshiron të largohej për në Marok, nuk do të pengohej. Ky kusht ishte për një kohë të caktuar dhe gjatë kësaj kohe nuk paguante veçse shpenzimet e udhëtimit. Pas kësaj kohe, nëse dikush dëshironte të shpërngulej për në Marok, do të paguante 1/10 e pasurisë.
8. Nuk do të dënohej askush për një faj, që e ka bërë dikush tjetër.
9. Ata që pranonin islamin nga të krishterët, nuk do të detyroheshin që të rikthehen përsëri në kristianizëm.
10. Kush pranonte kristianizmin nga muslimanët, do të mbahej për disa ditë dhe do i dërgohej një gjyqtar nga muslimanët dhe një tjetër nga të krishterët. Nëse nuk do të pranonte të kthehej përsëri në Islam, kishte të drejtë të mbetej i krishter.
11. Nuk do të ndëshkohej asnjë musliman, që kishte vrarë të krishterë gjatë luftës.
12. Nuk do u merrej muslimanëve trofeja e luftës e marrë nga të krishterët gjatë luftrave.
13. Nuk do të detyrohej asnjë musliman që të mbante në shtëpinë e tij ushtarët e krishterë.
14. Muslimanët nuk do të paguanin taksa për tre vite. Pas tre vitesh do të paguanin të njëjtat taksa që i paguanin mbretit të tyre më parë.
15. Të krishterëve nuk u lejohej të hynin të shikonin ç’bëhej në shtëpitë e muslimanëve dhe nuk u lejohej të hynin në xhami.
16. Muslimanët do të ishin të lirë të udhëtonin në tokat e të krishterëve të lirë dhe pa pasur nevojë që të mbajnë shenjë që e dallon.

Nuk do të ndalohej ezani dhe agjërimi i muajit të ramazanit dhe çdo adhurim tjetër. Kush tallej me fenë islame do të ndëshkohej.

17. Muslimanët kishin të drejtë që të mbanin armët e tyre, përveç atyre të rënda, të cilat duhej t’i dorëzonin.

Këto ishin pikat kryesore të marrëveshjes, e cila mbyllej me premtimet dhe betimet e dy mbretërve spanjollë se do e respektonin dhe do u përmbaheshin të gjithë pikave të marrëveshjes. Në fund ata e firmosën dhe e vulosën me vulat e tyre.



Të krishterët pushtojnë Grenadën



Dy mbretërit e krishterë e morën qytetin Alhambra zyrtarisht në dorëzim. Në xhaminë e madhe, të cilën e kthyen në kishë që atë ditë, u mbajt një meshë.



Qaj si gratë



Mbreti i vogël u largua duke lënë pallatin dhe lavdinë e të parëve të tij, i turpëruar dhe kokëulur. Gjatë rrugës, ai kaloi pranë një kodre që quhej “Tel Bendul”. Aty qëndroi sipër saj, duke parë me mall Grenadën. Atëherë shpërtheu në të qara. Nëna e tij Aisheja i thirri:”Qaj, qaj, qaj! Po! Qaj si gratë, për mbretërinë që nuk e mbrojte si burrat.”



Qaj si gratë për fronin e humbur

Fron, që nuk e mbrojte si burrat e patundur.



Psherëtima e fundit e një arabi



Këtë kodër, spanjollët e njohin me emrin “Psherëtima e fundit e një arabi”

Mbreti i vogël Boabdil, së bashku me njerëzit e tij, u vendosën në zonën që ua caktoi Ferdinandi për banim, në Las Alpujarras. Boabdili mund të zgjidhte një vend tjetër më të përshtatshëm, por mendja e tij e ngushtë dhe injoranca e bëri të kënaqej me aq.



Dhe Grenada ra...



Qyteti më i bukur i botës asokohe, me rrugët, sheshet dhe ambjentet e tjera.

Gjatë asaj kohe, Grenada banohej nga një milionë banorë, por që nuk kishin një udhëheqës të fuqishëm që t’i mbrojë!

Qyteti i shkencave dhe shkrimeve. Qyteti i Ibnu Bejtarit, Rumiut, Ibnul Hatibit dhe të tjerëve..

Qyteti i shpikjeve të reja, ku më e fundit ishte ajo e topave që hidhnin gjyle zjarri dhe e barutit.

Qyteti i industrisë, i artit, pëlhurave, qeramikës, bojërave, lëkurave, stolive, letrës..

Qyteti i arkitekturës, qyteti i Alhambras, skulpturës, dekoracioneve dhe ndërtimeve origjinale arabe.

Qyteti i fundit i muslimanëve në Andaluzi.





Dje ishin këtu, kurse sot janë larguar…



Përse ra Grenada?



Grenada ra kur:

v Njerëzit merreshin me konfliktet e brendshme. Ra kur epshet dhe lakmia për pushtet, dominonte zemrat e tyre.

v Ra kur muslimanët u përçanë, në kohën kur armiqtë ishin bashkuar. Ra kur monarkët dhe princët muslimanë ishin të zhytur në kënaqësitë e kësaj bote dhe konfliktet për pushtet.

v Ra kur kalatë e saj u dorëzuan njëra pas tjetrës.

v Grenada ra, kur në skenën politike u shfaqën pushtetarë tradhëtarë si Zegal dhe mbreti i vogël Boabdil, të cilët e shitën vendin dhe preferonin të ndihmonin armiqtë në kurriz të popullit të tyre.



Pasojat e dorëzimit



Cilat ishin pasojat e dorëzimit të Grenadës dhe çfarë ndodhi me kushtet?

Kështu ra Grenada dhe u dorëzua nga vetë udhëheqësit e saj.

Mbreti i vogël mendonte se me anë të kësaj marrëveshjeje, i kishte mbrojtur muslimanët dhe ua kishte garantuar të drejtat themelore. Ai mendonte se ato kushte, ishin kushtet më të mira të mundshme, për të pranuar dorëzimin e qytetetit. Në fakt, ato nuk ishin gjë tjetër, veçse një perde për të mbuluar tradhëtinë dhe pabesinë. Mbreti Ferdinand, nuk i pranoi këto kushte, veçse për të ruajtur jetën e ushtarëve të tij dhe për të pakësuar dëmet e një rezistence të vazhdueshme. Ishin këto, që e detyruar Ferdinandin t’i pranojë kushtet e lartpërmendura.

Përtëritja e marrëveshjes



Një vit më vonë, Boabdili i kërkoi Ferdinandit që ta përtërinin marrëveshjen e nënshkruar dhe ata pranuan. Ata e siguruan që edhe princi i kurorës dhe paria e mbretërisë spanjolle, do të punojë për respektimin e kësaj marrëveshje. Për këtë ata u betuan në fenë dhe nderin mbretëror të tyre.



Viti 897 hënor

1492 kalendari diellor



Fundi i këtij mbreti dështak



Për disa vite, marrëveshja e nënshkruar mes dy palëve u respektua. Njerëzit u qetësuan dhe e pranuan këtë gjendje. Duke parë që gjendja ishte qetësuar, mbreti i vogël i kërkoi Ferdinandit që ta lejonte të largohej nga Andaluzia për në Marok. Ai e lejoi dhe i përgatiti anijet për udhëtim. Kjo ishte në favor të Ferdinandit pasi me largimin e mbretit të vogël, përfaqësuesit të muslimanëve në Andaluzi, sigurohej që nuk kishte më kush të shpallte luftë kundër tij. Kështu mbreti i vogël kaloi me familjen dhe shumë muslimanë të tjerë për në Marok, ku u vendosën në qytetin Fes. Aty jetoi mbreti i vogël, derisa vdiq në vitin 924 hënor. Me kalimin e kohës, pasuria e tij u mbarua, duke i lënë pasardhësit e tij të varfër dhe lypsarë që lypnin rrugëve një kothere për të jetuar.



Klerikët dhe dijetarët lënë Andaluzinë



Shumë dijetarë u larguan nga Andaluzia, pasi atje nuk kishte më siguri për jetën, fenë, familjen dhe pasurinë. Nga dijetarët që u larguan, do të përmedim disa prej tyre:

1 – Ibnul Hatib (Muhamed ibnu Abdullah) Ai lindi në Loja në vitin 713 hënor. Studioi mjekësinë, filozofinë, Sheriatin islam dhe letërsinë. Punoi si vezir i disa sulltanëve të Benu Ahmer. U largua nga Andaluzia dhe u vendos në Marok, ku punoi dhe atje si vezir. Në fund vdiq i burgosur në Marok.

2 - Ibnul Ezrek (Muhamed ibnu Ali). Ai ishte nga Vadi Ash (Guadix). Në Grenadë zuri postin e Kadiut të përgjithshëm. Kur qyteti iu dorëzua të krishterëve, u largua për në Algjeri. Më vonë emigroi në lindjen e mesme. Vdiq në vitin 895 hënor.



Vdekja e mbretëreshës Izabelë

Mbretëresha Izabelë vdiq në vitin 910 hënor.





SË KATËRTI SHKELJA E MARRËVESHJES



Fatkeqësia e muslimanëve në Andaluzi nuk ishte rënia e Grenadës, por fatkeqësia e vërtetë ishte ajo që ndodhi pas rënies së saj.

Në fillim Ferdinandi dhe Izabela e respektuan marrëveshjen dhe muslimanët në këtë kohë jetuan të qetë dhe në paqe. Ferdinandi dëshironte që muslimanët të shpërnguleshin nga Andaluzia dhe ajo të mbetej vetëm e të krishterëve, me qëllim që të mos kishte revolta nga ana e muslimanëve. Kur pa që muslimanët nuk po shpërnguleshin, ai filloi ta shkelë marrëveshjen, të cilën e kishte nënshkurar dhe ishte betuar në nderin dhe fenë e tij. Atëherë filloi lufta për shfarosjen e tyre dhe të besimit të tyre.

Por ku vajtën premtimet e bëra? Ku vajti nderi mbretëror me të cilin u betua? Ku vajtën betimet në fenë e tij?



Viti 905 hënor

1499 kalendari diellor







Ndalimi i namazit në xhami



Kështu filluan presionet për shpërnguljen e muslimanëve ose ndërrimin e fesë së tyre. Në vitin 1499, duke iu bindur urdhërave të kishës, Ferdinandi nxorri një dekret, ku urdhëronte mbylljen e të gjithë xhamive dhe ndalimin e kryerjes së riteve fetare në to. Kjo vinte pas përpjekjeve dhe dështimit të kishës katolike, për të ndryshuar fenë e muslimanëve me anë të propagandës dhe bindjes.



Viti 925 hënor

1519 kalendari diellor



Vdekja e mizorit Ferdinand



Mizori Ferdinand vdiq në vitin 1519 dhe me fjalët e tij të fundit, nxiste të pranishmit për të mbrojtur katoliçizmin dhe kishën. Ai i kurajonte vartësit e tij të punonin me pasion në shërbim të Zotit dhe katoliçizmit. Ashtu siç i këshilloi që të bënin gjithçka për shfarosjen e fesë së Muhamedid a.s.



Viti 935 hënor

1529 kalendari diellor



Ndalohet të folurit në arabisht



Në vitin 1529, pasuesi i Ferndinandit nxorri një ligj, i cili ndalonte të folurit në arabisht. Me këtë ai synonte largimin e muslimanëve nga lidhja e tyre me Kuranin dhe nga lidhjet e tyre me njëri-tjetrin.



Viti 974 hënor

1567 kalendari diellor

Ndalimi i larjes së trupit



Në vitin 1567 u miratua një ligj i habitshëm. Madje ai është ligji më i habitshëm në historinë e Filipit II, që theksonte se: “Është e ndaluar për muslimanët që të lahen.“ Duke qenë se të krishterët nuk lahen, nuk dëshironin që dhe muslimanët të lahen. Pastrimi i trupit tek muslimanët, sidomos pas marrëdhënieve bashkëshortore, është diçka themelore në fenë e tyre. Kurse të krishterët nuk laheshin, saqë qëndronin me muaj pa u larë. Me qëllim që t’ua nxinin jetesën në Andaluzi, ata nxorrën këtë ligj ku ndalohej larja. Jo vetëm kaq, por ata i shembën të gjitha hamamet e qyteteve dhe të Grenadës, me qëllim që të mos lahej kush. Nëse tek dikush gjendeshin shenjat e larjes, ose dëshmonte dikush për këtë, ai vritej menjëherë.



Moslejimi i veshjeve arabe



Më vonë doli një ligj tjetër, i cili ua ndalonte muslimanëve të vishnin veshjet tradicionale arabe të asaj kohe. Kushdo që shihej të ketë veshur veshje arabe-islame, vritej.



Gjykatat e inkuizicionit



Më vonë dolën në skenë organizata të kishës dhe qeverisë, të cilat merreshin me zbulimin e muslimanëve që e ruanin fenë në fshehtësi, edhe pse hiqeshin si katolikë. Librat historikë muslimanë por dhe perëndimorë, janë të mbushur me përshkrime rrënqethëse mbi torturat e inkuizicionit për të zbuluar muslimanët. Shumë prej muslimanëve vdiqën gjatë torturave çnjerëzore dhe në burgje. Për të ndëshkuar dhe dënuar një njeri, mjaftonte një informues. Numri i të vrarëve nga gjykatat e inkuizicionit dhe burgjet e tyre arrin në tre milionë.







SË PESTI FUNDI I MUSLIMANËVE NË ANDALUZI



Viti 975 hënor

1568 kalendari diellor



Revolta e maleve Sierra Nebada



Me këto presione të ushtruara ndaj muslimanëve, rebelohet një njeri me emrin Ferexh ibnu Ferexh dhe për këtë i bën thirrje dhe Ferdinando De Kodoba, i cili ishte nga pasardhësit e omejadëve, por e kishte ndryshuar emrin nën presionin e gjykatave të inkuizicionit. Emri i tij i vërtetë ishte Muhamed ibnu Umeje. Thirrja e Ferexh ibnu Ferrexh ishte për themelimin e një shteti omejad përsëri. Thirrjes së tij iu bashkuan shumë muslimanë, të cilët u përqendruan në malet Sierra Nebada. Të krishterët duke parë këtë gjendje, filluan të përzinin dhe vrasin muslimanët që jetonin pranë kësaj zone. Burrat mbroheshin në male nga këto plane djallëzore.

Të krishterët filluan të djegin fshatrat dhe të mbjellat rreth kësaj zone. Gjithashtu ata vranë shumë nga gratë dhe fëmijët e kryengritësve, me qëllim që t’i detyronin të dorëzoheshin. Megjithë këtë terror dhe inkuizicion rezistenca e muslimanëve në Sierra Nebada vazhdoi për njëzet vite radhazi.



Shuarja e revoltës



Historianët pohojnë që numri i të vrarëve nga ana e muslimanëve në këto njëzet vite arrinte në mbi njëzet mijë të vrarë. Në fund, të krishterët arritën ta shuajnë këtë revoltë me anë të mizorive, vrasjeve, përdhunimeve të grave muslimane, shpërnguljeve masive, pagëzimet e imponuara dhe të kristianizimit me forcë. Në të njëjtën kohë, gjykatat e inkuizicionit vazhdonin hetimet e tyre për zbulimin e çdo muslimani që fsheh besimin e tij.

Gjykatat e inkuizicionit janë një njollë turpi për historinë, janë njollë turpi për të drejtat e njeriut, janë njollë turpi mbi fanatizmin katolik, fanatizëm që nuk kurseu as literaturën e muslimanëve në Grenada. Me këtë ai kërkonte kristianizmin e muslimanëve, gjë të cilën e dëshmojnë vetë historianët perëndimorë.

Vrasjet, djegia, burgosja, internimi etj... ishin mjetet dhe metodat e përdorura nga të krishterët për t’i detyruar njerëzit të braktisnin Islamin. Me gjithë këto vuajtje dhe tortura mizore, ekzistenca e muslimanëve vazhdonte në forma të fshehura. Besimi islam vazhdonte i fshehur në zemrat e muslimanëve, gjë të cilën nuk ia tregonin askujt. Kjo, pasi çdo tregues besimi islam, kishte si pasojë vdekjen.



Viti 1019 hënor

1610 kalendari diellor



Amnistia ndaj të gjithë muslimanëve



Gjykatat e inkuizicionit vazhdonin në punën e tyre për të zhdukur çdo musliman dhe çdo shenjë që tregonte mbi ekzistencën e muslimanëve. Megjithë luftën për t’i zhdukur muslimanët, ata ekzistuan për vite të tëra. Në vitin 1610 të krishterët nxorrën një ligj, me të cilin jepej amnisti e plotë për të gjithë ata muslimanë që e kishin mbajtur të fshehur deri në atë kohë fenë. Kjo bëhej me qëllim që të largoheshin nga Andaluzia.

Në këtë mënyrë kërkonin që të shpëtonin një herë e mirë nga muslimanët. Muslimanët duke parë që të krishterët kërkonin me çdo kusht që të largoheshin nga Andaluzia, filluan të shpërnguleshin. Të krishterët u ofronin lehtësime për këdo, që shprehte dëshirën për tu larguar. Kështu kaluan ngushticën e Gjibraltarit 500.000 muslimanë. Të gjithë këta e kishin mbajtur të fshehur identitetin e tyre fetar duke ua trashëguar fëmijëve dhe nipërve gjatë gjithë këtyre viteve. Kishin kaluar pothuaj 100 vjet nga rënia e Grenadës dhe të gjithë këta e kishin mbajtur fenë të fshehur në zemrat e tyre, me gjithë presionet e ushtruara.

Në këtë vit iu dha fund ekzistencës islame në Andaluzi dhe vendi u mbeti të krishterëve. Numri i muslimanëve të shpërngulur nga Andaluzia për në Afrikën veriore nga rënia e Grenadës deri në vitin 1610 i kalonte 3.500.000. Ajo që ndodhi me muslimanët e Spanjës, është nga shpërnguljet më të rralla në histori.

Ajo që u ndodhi banorëve të Grenadës, po i ndodh sot popullatës në Palestinë. Prandaj ne pyesim:“Ku është ndërgjegja ndërkombëtare? Apo ajo vdes, kur çështja ka të bëjme me muslimanët?!“

Viti 1044 hënor

1635 kalendari diellor

Organizata muslimane të fshehta



Megjithë dhunën e gjykatave të inkuizicionit dhe detyrimit për tu shpërngulur, në Andaluzi mbetën muslimanë për një kohë të gjatë. Disa prej muslimanëve, për të ruajtur identitetin e tyre fetar në Andaluzi kishin formuar organizata të fshehta. Këto organizata u zbuluan në vitet 1635, 1638 etj.. Saqë thuhet që dhe në vitin 1727 u zbulua një organiziatë muslimane e fshehtë, e cila përbëhej nga muslimanë të mbetur qysh në kohën e shpërnguljeve masive. Numri i anëtarëve të saj ishte 28 anëtarë. Kjo u bë e ditur në gjyqin e mbajtur për ta në 10/10/1727. Të krishterët u konfiskuan të gjitha pasuritë dhe pronat kur i zbuluan.



Viti 1183 hënor

1769 kalendari diellor



Shenjat e fundit të ekzistencës islame



Shenjat e ekzistencës së arabëve dhe muslimanëve në mënyrë të fshehtë vazhduan deri në raportin e fundit të dërguar nga gjyqet e inkuizicionit për tek Karlosi i tretë në vitin 1769.





Përmbledhje e ngjarjeve që shoqëruan rënien e mbretërisë së Grenadës



- Princ Musai shpall luftën e shenjtë.



- Zegal – xhaxhai i Boabdilit – tradhëton dhe përkrah Ferdinandin.



896 Largimi i Zegal nga Andaluzia për në Fes, ku burgoset.



896 Kastiljanët rrethojnë Grenadën.



897 Negociatat mes Ferdinandit dhe Boabdilit, përfundojnë me dorëzimin e Grenadës.



905 Ferdinandi shkel premtimet dhe mbyll xhamitë.



910 Vdekja e Izabelës.



924 Vdekja e Boabdilit në Fes.



925 Vdekja e Ferdinandit.



935 Dalja e dekretit që çdo bisedë në arabisht e konsideronte krim.



- Ndalimi i veshjeve arabe dhe shfaqja e gjykatave të inkuizicionit.



1568 Revolta në malet Sivarra Nevada, e cila u shtyp me mizori nga të krishterët.



1610 Amnistia ndaj muslimanëve, me kusht që të largoheshin nga Andaluzia.









Rënia e Grenadës...të vërteta dhe konkluzione



Ishte një fund fatkeq e njërës nga historitë më magjepsëse dhe më tërheqëse...

Ishte historia e përhapjes së dritës, drejtësisë, qytetërimit...

Ishte një histori që nuk ishte produkt i fantazisë dhe as iluzione dhe shtesa të historianëve, por ishte një histori që shkëlqente nga drita e Islamit...

Ishte një histori, heronjtë e të cilës ishin engjëj në formë burrash, ose burra në formë engjëjsh...

Ajo filloi me dritën e udhëzimit hyjnor dhe përfundoi me përçarje dhe tradhëti.

Nëse do i jepej dikujt e drejta për t’u kërkuar muslimanëve llogari, do i jepej për dy çështje:

E para, humbja e Palestinës, për të cilën ka akoma njerëz që luftojnë dhe punojnë për ta rimarrë.

E dyta, humbja e Andaluzisë, lavdinë e humbur të së cilës nuk e vajton kush.

Pasi muslimanët e parë kishin arritur deri në Paris, muslimanëve të fundit, nuk u kishte mbetur qytet tjetër veç Grenadës. Më pas ata humbën dhe Grenadën, e cila patjetër që do të humbiste si rezultat i tradhëtive dhe intrigave të pushtetarëve të saj.

Grenada ra, kur muslimanët u përçanë dhe urrenin njëri-tjetrin. Ajo ra vetëm si rezultat i neglizhencës, dembelizmit dhe largimit të tyre nga feja islame. Ne jemi umet, që e ndërtojmë lavdinë me anë të kësaj feje. Nëse distancohemi nga kjo fe, menjëherë shuhet lavdia dhe madhështia që ndërtuam.



Në rrjeshtat e mëposhtëm, do të komentojmë disa ndodhi të rëndësishme:



· Sado që të përhapet errërsira dhe e keqja, ne jemi umet, të cilit nuk i mungojnë yjet, që i ndriçojnë rrugën

dhe i japin shpresë për të ngritur përsëri lart flamurin e islamit.

Ne pamë Princ Musain, këtë hero, trim dhe krenar, i cili kundërshtoi vendimin e popullit dhe elitës për dorëzimin e qytetit. Ai vazhdoi t’u bëjë thirrje muslimanëve dhe popullsisë për rezistencë deri në çastet e fundit. Kur pa që të gjithë u dorëzuan para zgjidhjes më të lehtë, ai nuk e pranoi poshtërimin dhe doli të luftojë i vetëm. Sigurisht që me këtë ai nuk shpresonte të rimarrë Andaluzinë i vetëm, por kërkonte të ruajë dinjitetin e tij dhe të umetit që përfaqësonte. Për të, nëse rruga e dinjitetit është vdekja në mbrojtje të vatanit, ajo mirëpritet krahëhapur dhe e përbuzur është jeta nën zgjedhën e huaj.



· Çfarë është kjo urrejtje që armiqtë e islamit, fshehin kundër Islamit dhe muslimanëve? Përse kjo mizori

kundrejt muslimanëve? Kur muslimanët hynë në Andaluzi, u garantuan banorëve të saj jetën, pasuritë, pronat dhe respektuan të gjithë marrëveshjet dhe premtimet e bëra. Kjo, edhe pse kishin mundësi t’i keqtrajtonin, t’u konfiskonin pasuritë dhe t’i merrnin robër.

Kur lexon vrasjen e burrave, marrjen e grave robëresha dhe përdhunimin e tyre para syve të njerëzve të afërm nga egërsira me pamje njeriu, padyshim që shokohesh dhe të pushon zemra për një çast. Nëse kjo të ndodh thjesht duke lexuar mbi këto mizori, çfarë kanë ndjerë vallë ata, që i kanë përjetuar? A nuk është e mundur që të kenë kërkuar vdekjen në ato çaste, por që nuk u ka ardhur?

Ajo që u ndodhi muslimanëve në Andaluzi dje, po u ndodh muslimanëve në Palestinë sot. Diçka e tillë përsëritet sot në shumë vende muslimane. Kurse muslimanët i ndjekin këto ngjarje me indiferentizëm. Ata shohin përdhunimet e motrave muslimane në shumë vende, shohin që atyre u hiqet me dhunë shamia, që u mbulon kokën. A nuk është cinike, që teksa ndodhi të tilla na ndodhin neve dhe rreth nesh, të akuzojmë dhe të merremi me terrorizmin islamik që rrezikoka botën?!



· Kush u zë besë armiqve të tij, të jetë i sigurtë që do të ketë një fund si ai i muslimanëve në Andaluzi.

Sot, nuk ka përse të rendim pas perëndimit dhe ta pranojmë atë me të mirat dhe të këqiat e tij. Nuk ka përse t’i njohim si udhëheqës të botës dhe të rendim pas tyre pa ditur ku shkojmë. Nuk ka përse të luajmë rolin e të pafuqishmit dhe të pranojmë gjithçka që na imponohet. E gjitha kjo, në një kohë që umeti ynë është plot njerëz të ditur, mendimtarë dhe jemi shumë të pasur me pasuri natyrore. A është e llogjikshme që nga të gjithë këto pasuri, të përfitojnë dhe t’i shfrytëzojë perëndimi, kurse ne të shfrytëzojmë atë që na mbetet prej tyre?! A është e llogjikshme që ata ta marrin naftën tonë të papërpunuar, ta rafinojnë dhe të na e shesin me çmime shumëfish më të larta?! A është e llogjikshme që me lëndën e parë që blejnë prej nesh, të prodhojnë ushqime të cilat na i shesin shumë më shtrenjtë më pas?!

Këtij umeti nuk do i kthehet lavdia, veçse pasi të mbështetemi në fuqitë tona dhe të shfrytëzojmë pasuritë tona. Ne duhet të jemi aktivë dhe jo pasivë, duhet që pasuritë tona t’i shfrytëzojmë vetë. Ne duhet të përfitojmë nga historia jonë, e cila në këtë periudhë na mëson, që të kapimi fort pas Sheriatit islam dhe ligjeve të Zotit dhe të jenë ato që na udhëheq në çdo çështje.

E lusim Zotin që të na japë lavdi të shpejtë dhe ndihmë të afërt, me të cilën do të zbatohen porositë e Tij në tokë. E lusim Zotin që të ngjallë ato zemra të cilave u është shuar krenaria me islamin. Ashtu siç e lusim që të na falë gjynahet dhe ajo që kemi humbur si rezultat i neglizhencës tonë.





Betejat dhe ndodhitë më të rëndësishme



Qytetërimi ynë dhe qytetërimi i tyre



Këto ishin gjykatat e inkuizicionit, të cilat kanë njollosur me vendimet e tyre të tmerrshme faqet e historisë spanjolle, përgjatë tre shekujve të mbushur me fanatizëm të verbër. E gjithë kjo urrejtje dhe ky mllef, ishin të drejtuar kundër atyre, që ishin sjellë mirë me ta. Muslimanët nuk detyruan asnjë të krishter të përqafojë Islamin me dhunë dhe imponim. Ata nuk penguan asnjë, që të praktikojë ritet e fesë së tyre. Ata nuk dogjën asnjë kishë, nuk grisën asnjë kopje të Biblës dhe të gjithë gëzonin të drejtën, që gjithçka ta zgjidhnin sipas ligjeve kanonike. Madje atyre u lejohej dhe shfaqja e kryqeve dhe rritja e derrave.

Si u sollën me ne dhe si u sollëm ne me ta? Historia përsërit veten.

A ju kujtohen fjalët e gjeneral Allenby kur hyri në Jeruzalem (Kuds)? A harrohet ajo që bëri gjenerali francez Goro kur hyri në Damask?



Dorëshkrime të librit të Zehravit mbi mjekësinë



Marrja e Andaluzisë nga muslimanët, nuk ishte thjesht një fitore politike dhe ushtarake. Më shumë se kaq, ajo shënoi fillimin e qytetërimit. Europa i mori nga Andaluzia dijet e duhura dhe qytetërimin. Banorët e Europës krenoheshin dhe mburreshin, teksa dërgonin djemtë e tyre në shkollat e Kordobas, Grenadës, Sevilles etj… Zgjimi i civilizimit europian, filloi pikërisht nga këto shkolla.

Kur muslimanët u përkushtuan në fenë e tyre, i ofruan botës qytetërimin dhe zhvillimin. I gjithë qytetërimi material me të cilin mburret Europa, e ka origjinën në Andaluzinë muslimane. Përmes faqeve të kaluara, jemi munduar të përmendim pjesë nga kontributi material, kulturor dhe civilizues i muslimanëve në Andaluzi. Dallimi mes një qytetërimi që përhap dritën dhe një tjetri që është bazuar mbi shtypjen, dhunën, djegien dhe eleminimin fizik, është i madh.



Si fituam kundër tyre dhe si arritën të na mposhtin?



Shkëndijat e kryqëzatave filluan nga tokat e Andaluzisë, me anë të konflikteve mes palëve. Skena e luftrave u përhap shumë shpejt në tokë dhe në det dhe vazhdoi deri në rënien përfundimtare të Grenadës. Rënia e saj ishte një paralajmërim për kalimin e konfliktit nga Andaluzia për në Afrikën veriore dhe fillimin e kryqëzatave drejt lindjes islame.

Sigurisht që ata ishin kryqëzata të organizuara nga të krishterët e Europës, ashtu siç e kanë pranuar dhe vetë. Vetë Kurani famëlartë e ka deklaruar realitetin e armiqësisë së tyre, e cila lëshon helmin kundër muslimanëve dhe vendeve të tyre.

Ishte vetë Kristofor Kolombi – që siç pretendojnë zbuloi Amerikën – ai që i nxiti dy mbretërit, Ferdinandin dhe Izabelën, për të marrë Jeruzalemin dhe për t’u hakmarrë për humbjen e kryqtarëve.

Ideja e rimarrjes së Jeruzalemit, pushtonte mendjet e tyre që kur francezët u thyen në muret e këtij qyteti të shenjtë. Ëndrra e kishës katolike për t’u rikthyer në Jeruzalem, vazhdonte të ishte e freskët.

Vetë Kolombi, edhe pse mendonte se kishte arritur në ishujt perëndimorë të Indisë, nuk harronte t’u shkruajë dy mbretërve të Andaluzisë, ku u kërkonte të ndërmarrin një kryqëzatë të re për të marrë Jeruzalemin. Kjo ndodhte në vitin 1501. Një lajm të tillë në arabisht, e botoi për herë të parë gazeta “Al-Kuvait“ në numrin e 532 të saj, të vitit 2003. Në këtë letër, Kolombi thoshte:“Ne duhet të besojmë fuqishëm, që ndërmarrja e një kryqëzata për rimarrjen e Jeruzalemit është diçka që do të ndodhë patjetër. Pas Grenadës, tashmë e ka radhën Jeruzalemi.“

Në vitin 1519 Magelani arriti në ishujt Filipine, të cilët i pushtoi me ushtarët e tij, tmerroi banorët muslimanë dhe kudo që shkelte shkatërronte dhe vriste muslimanët. A nuk ishin pasardhësit e atyre që kishin tmerruar muslimanët më parë, me anë të luftrave për kristianizimin e tyre me forcë?



Në luftën e dytë botërore, gjenerali kryqtar Allenby hyn në Jeruzalem dhe hedh shikimin drejt xhamisë Aksa dhe kubesë pranë shkëmbit. Ishte një shikim plot mall për kishën e Ringjalljes. Më pas ai thotë thënien e tij të njohur: “Vetëm sot përfunduan kryqëzatat tona.“ Pastaj mori frymë i lumtur.

Në anën tjetër, Goro, me tradhëtitë, intrigat dhe pabesitë e tij, vjen dhe shpreh kënaqësinë dhe gëzimin e tij në atë vend ku derdhi gjak njeriu dhe thotë: ”Ja ku u kthyem o Salahudin!”

Nga goja e tij dhe e Allenby shpërtheu aroma e gjakut të muslimanëve, gjak që kishte skuqur kraharorin, shpatat dhe të kalorësve të tyre.

Në luftën e dytë botërore, çifutët arritën që me ndihmën dhe përkrahjen e anglezëve të merrnin nën kontroll gjithë Palestinën, duke hedhur themelet e shtetit të Izraelit.

Të gjithë fetë dhe sektet përveç muslimanëve e pritën të gëzuar këtë lajm dhe ngjarje.

Për më shumë informacion, mund të lexoni ndonjë nga librat e tefsirit të Kuranit, për komentin e ajetit:“As hebrenjtë, as të krishterët nuk do të jenë të kënaqur me ty, derisa të pranosh besimin e tyre.“ (El-Bekare: 120)

Thotë profeti Muhamed a.s në Musnedin e imam Ahmedit:“Shembulli i umetit tim, është si shembulli i shiut. Atij nuk i dihet dobia, në fillim apo në fund.“

Ndërtesat e mrekullueshme të qytetërimit islam në Andaluzi, vazhdojnë të thërrasin umetin musliman.



E shoh me vend që këto faqe mbi një kronologji të historisë së Andaluzisë, t’i mbyllim me një nga elegjitë më të mrekullueshme, ku autori i saj Ebu Tib Salih ibn Sherif Rendij, vajton qytetet e Andaluzisë, të cilët vazhdonin të binin njëri pas tjetrit në duart e të krishterëve. Me anë të kësaj elegjie, ai përpiqej të nxisë muslimanët për të shpëtuar atë që kishte mbetur nga Andaluzia. Këto vargje vazhdojnë t’a ruajnë freskinë dhe efektin edhe në ditët tona. Edhe pse kanë kaluar shekuj që nga koha kur janë thurur, ato janë frymëzuese edhe për muslimanët e sotëm, për të rimarrë tokat e rrëmbyera dhe të plaçkitura padrejtësisht.



Me të arritur kulmin, tatëpjeta do të fillojë

Luksi i jetës, s’ka përse të na mashtrojë

E tillë është kjo botë siç e pe dhe vetë

Një ditë e lumtur, e hidhur një jetë

Kjo botë askënd s’e mban përgjithmonë

Mbi tokë asgjë s’mbetet, herët a vonë

Shekujt shkatërrojnë çdo bukuri

Ajo i ndryshk, shpata, heshta dhe çdo hijeshi

Ku janë mbretëritë e Jemenit gjithë salltanet

Ku i kanë fronet, pallatet, floriri, ku është mbreti vet

Ku janë kullat e Shidad-it në Irem

Ku është perandoria i Sasan-it pers

Ku i ka xhevahiret Karuni i shkretë

Ku janë Ad-i, Shidad-i, ku është Kahtani vetë

Të gjithë u zhdukën, nuk kthehen dot më

Vdekja i fshiu të gjithë, një e nga një

E gjithë pasuria dhe pushteti pafund

Duken si ëndrra të para në gjumë

Darjos, i vrarë nga Aleksandri trim

Kisran s’e mbrojtën pallatet pa mbarim



O ju të dehur pas detit të pasurisë

A keni dëgjuar mbi famën e Andaluzisë

A keni dëgjuar mbi banorët e saj

Mbi ta flitet në çdo anë, në çdo skaj

Një kob i rëndë ka rënë mbi ta

Edhe malet vajtojnë, me keq më nuk ka

Pyete Valencian, mbi Murcien e rënë

Pyete mbi Shatiben, Gion dhe çdo vënd

Ku është Kordoba qendra e dijenisë

Sa të ditur mësuan në bankat e urtësisë

Xhamitë vajtojnë edhe pse gurë janë

Minberët qajnë edhe pse dru janë

Sa trima ndihmë kërkuan

U vranë, u shitën, por ndihmë s’u ofruan

Ku janë heronjtë e gjallë gjithë energji

Ku është e drejta, ku është kjo njerëzi...



Qytetërimi që ndërtuan muslimanët në Andaluzi dhe fundi i dhimbshëm i muslimanëve atje, duhet të jenë shembull për të ndezur vullnetin tonë dhe për të punuar seriozisht për lavdinë e Islamit dhe ngritjen e këtij umeti. “Kjo gjë nuk është e vështirë për Allahun.“ (El-fatir 17)

Ne kemi nevojë sot për heronj të mëdhenj si Musa, Tarik, El-Gafikij, Ed-Dahil, En-Nasir, El-Mensur, Princ Musai etj...



Sa herë që kujtesa kërkon në analet e Andaluzisë, më kujtohen fjalët e poetit andaluzian:



Me të arritur kulmin, tatëpjeta do të fillojë

Luksi i jetës, s’ka përse të na mashtrojë



Kështu humbi Andaluzia, e cila nuk ka qenë më parë tokë e muslimanëve. Ajo që është më shqetësuese sot, është teksa shikon muslimanët të humbur në vendet e tyre, në historinë e tyre, në të tashmen dhe ndoshta dhe në të ardhmen!

Kujtimet e Andaluzisë së dashur, vazhdojnë të freskojnë zemrën, dhe shuajnë etjen.

Borzilokët e lulishteve të bukura, të marrin mendjen dhe të bëjnë të zhytesh në kujtime. Kjo, edhe pse ne nuk i kemi jetuar ato ditë të bukura dhe të lavdishme të muslimanëve. Veçse ne e ndjejmë se koha është afruar dhe ndjejmë se jemi shumë pranë, sikur edhe ne kemi banuar në pallatet dhe kështjellat e larta, sikur dhe ne kemi pirë ujë dhe kemi lundruar në lumenjtë e vrullshëm, sikur jemi ngjitur në ato male të thepisur dhe kemi marrë frymë nga ajri i pastër..

E kaluara është faqe e së tashmes dhe shkollë e së ardhmes. Ajo që kërkohet nga umeti musliman sot, është që të nxjerrë mësime nga historia, të punojë me seriozitet për të ardhmen dhe të largojë nga zemra e saj ngurtësinë..

Ne e lusim Zotin që të na i kthejë tokat e zaptuara padrejtësisht dhe të na kthejë Palestinën.

Shpresa në Zotin është shumë e madhe dhe do të vazhdojmë t’a lusim, derisa t’u përgjigjet lutjeve tona... Allahu është Dëgjues dhe i aftë për gjithçka...

Dr. Tarik Suvejdan

[_Mersin_]

Fajkoi i kurejsheve ne Andaluzi

Fajkoi i Kurejshëve



Ebu Xhafer El-Mensuri (Halifeja abasit në Irak) u thotë një ditë oborrtarëve dhe miqve të tij:”Kush prej jush më tregon, cili konsiderohet si fajkoi i Kurejshëve?” Të pranishmit iu përgjigjën” Kush mund të jetë veç prijësit të besimtarëve (për Ebu Xhafer El-Mensurin) i cili forcoi pushtetin, qetësoi situatën dhe vendosi rregullin?” “Jo“– u tha Ebu Xhafer El-Mensuri. „Atëherë është Muavija“ – i thanë ata. „As ai nuk është.“ – ua ktheu. „Është Abdul Melik ibnu Mervani“ – i thanë për të tretën herë. “Jo“ – u përgjigj për të tretën herë ai. „Atëherë kush qenka ai njeri o prijës i besimtarëve?“ – e pyetën. Ai u tha:”Ai është Abdurrahman ibnu Muavije Ed-Dahil, që me zgjuarsinë e tij shpëtoi nga hedhjet e shigjetave dhe tehu i shpatave. Ai përshkoi detin derisa arriti në një vend të huaj për të, ku arriti të popullojë vendet, të mobilizojë ushtrinë dhe ngriti një mbretëri të fuqishme me zgjuarsinë dhe vendosmërinë e tij. Muavija, udhëtoi në një anije të cilën ia pati ndërtuar Umeri dhe Uthmani r.a dhe që ia kishin lehtësuar vështirësitë (d.m.th e gjeti pushtetin të gatshëm). Abdul Meliku u bë Halife me anë të një bese e cila qe e gatshme. Prijësi i besimtarëve (flet për veten e tij) erdhi në pushtet me kërkesën e fisit dhe të të afërmve të tij. Kurse Abdurrahman Ed-Dahil e arriti famën vetëm me ndihmën e zgjuarsisë dhe vendosmërisë së tij”.

Kjo është historia e rallë e një njeriu pa përkrahje, i cili kërkohej për t’u ekzehunuar në çdo qoshe. Megjithatë, ai arriti t’i përballojë të gjitha këto vështirësi, ngriti një shtet i vetëm dhe sundonte të gjithë Andaluzinë. Jo vetëm kaq, por gjatë pushtetit të tij përballet me 25 revolta të ndryshme, të cilat arrin t’i shtypë të gjitha.

Vallë çfarë vullneti dhe çfarë force fshihej në zemrën e këtij burri?!



Cilësi të rralla



Historiani Ibnu Hajjan El-Kurtubi, nga historianët më të mëdhenj në Andaluzi, e përshkruan këtë figurë duke thënë:”Ai kishte mendime dominuese, ishte shumë i matur dhe me vullnet të paparë. Kur e merrte një vendim e çonte deri në fund. Kur ngrinte flamurin e luftës, e fitonte atë. Ishte trim dhe i paraprinte ushtrisë në luftë. Shumë i kujdesshëm, i matur dhe tepër i qetë. Nuk e shihje në rehati të përhershme dhe çështjet me rëndësi nuk ia ngarkonte ndokujt t’i zgjidhë por i zgjidhte vetë. Ishte shumë bujar dhe politikan i madh. Veshte rroba të bardha dhe mbante çallmë të bardhë. Vizitonte të sëmurët dhe merrte pjesë në varrime. Ditët e xhuma dhe në Bajrame, falej vetë si imam dhe mbante predikimin e rastit. Në kohën e tij ushtria u organizua mirë dhe numri i ushtarëve arriti 100.000 kalorës”.



ABDURRAHMAN ED-DAHIL



113 Hënor U lind në Damask

132 Hënor Arriti t’i shpëtojë përndjekjes së Abasitëve dhe u vendos në Marok

136 Hënor Largohet i përndjekur për në Libi

138 Hënor Kalon ngushticën për në Andaluzi

140 Hënor Merr pushtetin në Andaluzi

172 Hënor Vdes Ed-Dahil

- Njihet për vendosmërinë e hekurt, përballej vetë me problemet dhe arriti të shuajë 25 revolta kundër tij.

- Periudha e sundimit të tij është ajo e ndërtimit të Andaluzisë moderne.



Abasitët në ndjekje të emevitëve që humbën pushtetin. Ata janë vënë dhe në ndjekje të Abdurrahman El-Dahil-it.

Vullneti



Historia e tij është histori e vullnetit dhe ambicjes, të pasqyruara tek një njeri. Megjithëse ka vend për kritika të cilat do i përmendim në vendin e tyre, në këtë rast nuk mund të themi veçse atë që thotë një poet arab:



Kush është ai që i ka të gjitha vlerat ?

Tjetrit i mjafton për nder, kur i numërohen të metat.



Me këto cilësi të rralla, arriti që në Andaluzi të ndërtojë një shtet Omejad të fuqishëm, megjithëse pushteti i tyre kishte përfunduar në lindje të shtetit islam.

Historia e tij, është histori të cilën duhet t’a studiojnë të rinjtë dhe t’u tregohet brezit të ri, pasi ajo është e mbushur me dobi dhe shembuj të cilën ngrenë moralin, forcojnë vullnetin e dobët dhe ushqejnë ambicjen e cila ka filluar të fishket në epokën e globalizmit.

Nëse bashkohet besimi dhe vullneti, nuk ka forcë që të qëndrojë para realizimit të objektivave. Edhe nëse nuk ke besim të fortë, por ke vullnet të fortë dhe të sinqertë, do të kesh sukses.

Nëse zemra e njeriut lidhet me Zotin, patjetër që do i vijnë ndihma:“Ndihma nuk është veçse nga Zoti, i Gjithëfuqishmi, i Urtë“ (Al Imran: 126)

Abdurrahman Ed-Dahil, nuk shquhej për dije të shumta fetare, por shquhej për vullnet të çeliktë. Dijetarët e sotëm pohojnë që nëse muslimanët kapen fort për fesë së tyre, fitorja do të jetë padyshim e tyre. Kurse nëse e braktisin atë, fitorja do të jetë për më të fortin.

Muslimanët e sotëm i kanë lënë të dyja, ata janë të dobët në besimin e tyre dhe kanë dhe vullnet të dobët, madje mund të themi që vullneti dhe vendosmëria e tyre është e shuar. Kjo, në një kohë kur libri i tyre Kurani i këshillon:“mos u dobësoni dhe mos u dëshpëroni duke qenë më të lartët nëse jeni besimtarë“ (Al Imran: 139).

Gjithashtu thotë:

“dhe mos u dobësoni të kërkoni paqe duke qenë më të lartë“ (Muhamed: 35)

Ajo që ndodh sot në Palestinë është një argument i gjallë që vullnetin e çeliktë, nuk ka forcë tirane që t’a mposhtë.

Gjithashtu këtë e përforcon vetë personazhi ynë, Abdurrahmani i parë (Ed-dahil).



SË PARI / LËKUNDJA E DINASTISË OMEJADE NË SHAM.



Halifeja qejfli, El-velid ibnu Jezid

Ai u lind në Sham në vitin 113 hënor. Në vitet e vegjëlisë, në lindje të shtetit islam, ndodhnin trazira të shumta.

Umeti musliman i ngjan trupit të vetëm i cili përbëhet nga gjymtyrët dhe nervat dhe i gjithë trupi furnizohet me një gjak të vetëm dhe ndjen të njëjtat ndjenja.

Gjatë sundimit të Omejadëve në Sham, Halife ishte Velid ibnu Jezid. Ai njihej si njeri i qejfit, ditën dilte për gjah dhe natën e kalonte me robëresha dhe duke dëgjuar muzikë në pallatin e tij. Duke qenë i tillë, historianët thonë që sundimi i tij, ishte fillimi i rënies së pushtetit të Emevitëve. Ai e humbi lavdinë e të parëve të tij. Duke parë këtë gjendje, Abasitët filluan të lëvizin për të marrë pushtetin dhe këto lëvizje i filloi Ebu Seleme El-Halal në Irak dhe Ebu Muslim El-Horasani në lindje, në Horasan me Abdullah ibnu Ali dhe të tjerë.



Kuvendet e argëtimit dhe qejfit, ishin të përhapur në kohën e El-Velid ibnu Jezid



Ebu Muslim El-Horasani, propogandues i Abasitëve.

Ai që i drejtonte këto përpjekje për marrjen e pushtetit, ishte Ebu Muslim El-Horasani dhe është ky ai, që ua lehtësoi Abasitëve marrjen e pushtetit.

Ai ishte në moshë të re dhe kishte treguar aftësi se posedonte potencial në propogandën për abasitët. Ai u merrte besën pasuesve të tij në formëm e mëposhtme të cilën e përmend Taberiu:

“U jap besën sipas librit të Zotit dhe traditës së Profetit të tij. Unë premtoj besnikërinë dhe bindjen time ndaj familjes së të dërguarit të Zotit a.s….Mos të kërkoni gjë derisa t’ua japin pushtetarët tuaj dhe nëse armiku juaj është nën këmbët tuaja mos e vrisni, derisa t’ju lejojnë pushtetarët tuaj.”



Nasr ibnu Sejjar paralajmëron

Kështu filluan të mblidheshin përkrahësit e tij në Horasan. Valiu i Horasanit Nasr ibnu Sejjar (i cili njihej si largpamës dhe me eksperiencë) pa që në një rast të tillë duhej ndërhyrë. Kështu ai e informoi Halifen rreth situatës së rrezikshme të krijuar në Horasan. Por ai nuk u shqetësua fare dhe vazhdoi me qejfe dhe argëtime. Veçse, familja mbretërore në dinastinë omejade e ndjeu rrezikun e humbjes së pushtetit. Valiu i dinastisë omejade në Horasan Nasr ibnu Sejjar në këtë rast thotë:



Nën hi një shkëndijë zjarri shoh në çdo çast flakë ajo mund të marrë

Zjarri me një shkëndijë ndizet ashtu siç lufta, fillon me një fjalë

Nëse nuk e fikin të urtit e kombit hiri i saj, kufomat tona do jenë

I habitur thashë me vete vallë përse omejadët, vazhdojnë në gjumë të thellë?



Omejadët rebelohen kundër njëri-tjetrit



Në vitin 125 Hënor, Jezid ibnu El-Velid ibnu Abdul Melik shpall kryengritje kundër Velidit dhe armatoset me armët, që gjendeshin në xhaminë Omejade në Damask. Ai filloi të shpërndajë pasuri të madhe për ata që e përkrahnin, saqë rreth tij u grumbulluan afërsisht 1000 burra. Ai urdhëroi komandantin e tij të marshonte dretj Gadef në shkretëtirë, ku ndodhej El-Velid ibnu Jezid pasi ishte larguar nga Damasku. Ai nuk mundi të rezistojë për shumë kohë dhe kur e pa që ishte drejt kapitullimit, hyri në dhomën e tij, morri Kuranin në duar duke lexuar dhe thoshte: “Ditë si dita e Uthmanit.“

Vrasja e tij ndodhi në vitin 126 dhe ishte paralajmërim për rënien e dinastisë Omejade. Më pas vrasësi i tij mori drejtimin e kësaj dinastie, por megjithëse kishte shpallur dëshirën e tij që do të ndjekë gjurmët e Umer ibnu Abdul Azizit në politikat e tij, njerëzit nuk e përkrahën dhe besa nuk iu dha nga të gjithë.

Trazirat filluan të shtoheshin dhe më shumë mes omejadëve pasi filluan disa revolta kundër tij. Nga këto revolta ishte dhe:

1 – Sulejman ibnu Hisham ibnu Abdul Melik në Oman.

2 – Mervan ibnu Abdullah ibnu Abdul Melik në Jordani.

3 – Mervan ibnu Muhamed në Armeni dhe të gjithë këta pretendonin që këtë e bënin për t’u hakmarrë.



Viti hënor 126

744 kalendari diellor

Mervan El-Himar



Kalifati i Jezidit morri tatëpjetën dhe nuk zgjati veçse gjashtë . Ai vdiq vdiq në të njëjtin vit që morri pushtetin, pas një sulmi të Mervan ibnu Muhamed ibnu Mervan ibnu El-Hakem. Ai arriti të marrë pushtetin dhe u quajt Mervan El-Himar. Ai njihej si i aftë, tinëzar, i duruar në fatkeqësi dhe i palodhur.

Vëllai i Jezidit që u vra, Ibrahim ibnul Velid shpall kryengritje kundër tij, por Mervani arrin t’a shtypë qysh në betejën e parë që u zhvillua mes tyre.

Më pas, Mervani hyri në Damask dhe nuk gjeti vështirësi në marrjen e besës nga njerëzit. Nga ata që i dhanë besën si Halife, ishte dhe vetë Ibrahimi që ishte rebeluar më parë.

Në këtë kohë, në Kufe shpërthen një revoltë tjetër të cilën e udhëhiqte Abdullah ibnu Muavije ibnu Xhafer Tajjar, të cilën Mervani arriti t’a shuajë dhe atë.

Një revoltë tjetër u nis nga Sulejman ibnu Hisham që njihej si luftëtar i madh, por jo politikan. Bashkë me të u bashkuan dhe banorët e qyetit Resafe, por që Mervani arriti t’a shuajë dhe këtë dhe i shpërndau në skaje të ndryshme.

Kështu Mervani arriti t’i shuajë të gjitha këto revolta dhe vendosi rregullin dhe qetësinë. Gjithashtu ai shuajti dhe revolta të tjera që kishin nisur në Irak, Sham, Hixhaz dhe Jemen.



Viti hënor 130

748 kalendari diellor



Ebu Muslim Elhorasani, shpall revoltën e abasitëve



Në një situatë të tillë krize, Ebu Muslim El-Horasani mblidhte përkrahësit e abasitëve dhe i stërviste. Pasi gjendja në vitin 130 hënor u përkeqësua më shumë, ai i befasoi omejadët me shpalljen e revoltës së tij dhe vendosjen e qytetit Mero në skajin lindor të Horasanit, nën kontrollin e tij.

Nasr ibnu Sejjar u rezistoi përpjekjeve të tij dhe vazhdoi luftën në mbrojtje të dinastisë omejade, duke penguar kështu përparimin e abasitëve. Ishte pikërisht Nasr ibnu Sejjar ai që vonoi për vite të tëra rënien e kësaj dinastie.

Por në vitin 131 hënor, Nasr ibnu Sejjar vdes dhe kjo ua lehtësoi shumë çështjen abasitëve.

Kështu Ebu Muslimi arriti t’a marrë Horasanin. Komandën e luftës në Irak, ai ia lë një burri nga fisi “Tajj” që quhej Kahtube. Kurse komandën e luftës në Sham ia la në dorë një burri që quhej Abdullah ibnu Ali.

Mervan ibnu Muhamedi, Halifeja Emevit, u arratis me ushtrinë e mbetur, por ndiqej kudo që shkonte nga ushtria e Abdullah ibnu Ali. Kur arritën në qytetin Hims, banorët panë që ushtria e Halifes kishte mbetur e pakët dhe u përpoqën që t’a vrasin Halifen Mervanin. Por ai i kishte marrë masat më parë dhe kishte ngritur prita dhe kurthe, kështu që arriti të fitojë ndaj tyre. Më pas u nis për në Damask ku caktoi si vali të saj dhëndërin e tij Velid ibnu Muavije ibnu Mervan.



Viti hënor 132

750 kalendari diellor



Fundi i dinastisë omejade



Në këtë kohë, ushtria Abasite nën komandën e Abdulla ibnu Ali, arrin në Damask dhe vret Velidin. Halifeja vazhdoi rrugën e arratisjes dhe arriti në Jordani. Atje iu bashkua dhe guvernatori i saj dhe të dy u nisën për në Palestinë. Të dy, duke përshkruar shkretëtirën e Sinasë, arritën në Egjypt. Ushtria Abasite me në krye Abdullah ibnu Ali u ishin vënë pas për të vrarë Halifen, vrasja e të cilit do të thoshte përfundimin e dinastisë Omejade.

Në Bosir të Egjyptit u ndeshën dy ushtritë, ajo e Abasitëve dhe ajo e Omejadëve. Kjo betejë zgjati për dhjetë ditë dhe në fund të saj, Abdullah ibnu Alij arriti ta vrasë Mervan ibnu Muhamed, Halifen e fundit të dinastisë Omejade. Kështu dinastia e Omejadëve ra, dhe u ngrit ajo e Abasitëve.



Shkaqet e rënies së dinastisë Omejade



Kështu ra dinastia omejade në lindje pasi u përfshi nga kryengritjet dhe konfliktet. Dinastia omejade ra, pasi kishte përhapur civilizimin, dijet dhe shtrirjen e shtetit islam në çdo drejtim.

Nëse do shihnim në historinë e kësaj dinastie me syrin e studiuesit, do të vërejmë disa çështje të rrezikshme të cilat u shfaqën në periudhën e fundit para rënies, të cilat çuan në rënien pa kthim të kësaj dinastie madhështore:



1 – Mos zgjedhja e më të aftit në postin e Halifes.

Ky devijim filloi në periudhën e fundit para rënies së dinastisë. Nëse pushteti me sistem trashëgimor, ka anët pozitive të tij, të cilat shfaqen në stabilizitetin politik dhe mbylljen e konflikteve, është detyrë e familjes mbretërore që në këtë post të vendosin dhe të zgjedhin më të aftin në familje. Kjo ishte diçka që respektohej në fillimin e pushtetit omejad dhe rreth kësaj dëshmon ardhja në pushtet e Umer ibnu Abdul Azizit, duke lënë jashtë pushtetit fëmijët e Sulejman ibnu Abdul Melik. Por kjo traditë u devijua më pas dhe në pushtet erdhi El-Velid ibnu Jezid, i cili nuk ishte i aftë për këtë post. Jo vetëm, kaq por ai ishte i dhënë pas dëfrimeve dhe qejfeve të kësaj bote. Nëse këto janë cilësitë e udhëheqësit, ç’mund të presësh prej tij të forcojë shtetin dhe të ngrejë flamurin e fesë?! Thotë Abdullah ibnul Mutez: ”Pushteti mbahet me fenë, kurse feja forcohet me pushtet. Por nëse pushtetari rend pas qejfeve të kësaj bote, ç’forcë mund të presësh prej tij?!”



2 – Shfaqja e kryengritjeve dhe konflikteve.

Kjo është një fatkeqësi e dytë, me të cilën shteti nuk gjen qetësinë e duhur për t’u zhvilluar. Ajo që i nxit konfliktet dhe revoltat janë dy gjëra:

Ose dobësia dhe paaftësia e pushtetarit ose lakmia për pushtet dhe të dyja janë shkatërruese.



3 – Shpërfillja e kriterit të aftësisë dhe drejtësisë në emërimin e valinjve.

Në kohën e tyre emëroheshinj valinj tiranë si Haxhaxh ibnu Jusufi, i cili e mbushi tokën me padrejtësi dhe e përgjaku me gjak. Ai dhe të tjerë të llojit të tiji ishin shkak për ndëshkimin e Zotit dhe mallkimit të njerëzve.



4 – Përhapja e korrupsionit.

Korrupsioni si çdo sëmundje tjetëri vazhdon të gërryejë në aparatin shtetërori, derisa t’a shembë.



5 – Largimi nga dija

Me këtë, nuk kemi qëllim vetëm dijet fetare, por çdo lloj dije. Interesi për dije krijon ndërgjegje politike, civilizuese dhe shoqërore. Ajo e bën vizionin e pushtetarit dhe popullit drejt pushtetit më të lartë dhe gjithëpërfshirës.



6 – Interesi për të mirat e kësaj bote dhe kënaqësive të saj.

Edhe nëse diçka e tillë nuk ishte e përhapur tek të gjithë, ajo që ndodhi tek një pjesë e tyre ishte shkak, që çoi në rënien e pushtetit omejad.





SË DYTI / ARRATISJA E HABITSHME



Viti hënor 132

750 kalendari diellor

Ebul Abas El-Sefah



Ebul Abas El-Sefah ishte ai, që morri Kalifatin në dorë dhe urdhëroi që Omejadët të përndiqen dhe të ekzehunohen kudo që gjenden. Xhaxhai i tij, Sulejman ibnu Ali, që ishte vali i Basras, kishte urdhëruar që çdo omejad që gjendej, të vritej dhe kufoma të hidhej në rrugë për t’a ngrënë qentë.

Të tmerruar, omejadët filluan të fshiheshin dhe u shpërndanë nëpër zona të largëta që t’i shpëtonin vrasjes. Nga ata që kërkoheshin ishte dhe Abdurrahman Ed-Dahil, ose siç njihet ndryshe Abdurrahmani i parë.



Cilësitë e Abdurrahman Ed - Dahil



Siç i përmendëm dhe më lart cilësitë e tij, ai kishte mendime dominuese, ishte shumë i matur dhe me vullnet të çeliktë. Kur e merrte një vendim e çonte deri në fund. Kur ngrinte flamurin e luftës, e fitonte atë. Ishte trim dhe i paraprinte ushtrisë në luftë. Shumë i kujdesshëm dhe tepër i qetë. Nuk e shihje në rehati të përhershme dhe çështjet me rëndësi, nuk ia besonte ndokujt t’i zgjidhë por i zgjidhte vetë. Ishte shumë bujar dhe politikan i madh… këto dhe cilësi të tjera rrallëherë gjenden në një udhëheqës dhe komandant politik.

Ai lindi dhe u edukua në Damask, në pallatet mbretërorë, ku duke përfituar nga mundësitë, që i jepeshin aty mësoi shumë gjëra nga jeta. Aty u stërvit mirë në kalorësi dhe përvetësoi artet e luftës. Gjithashtu ai u edukua dhe u bë pjesë e moraleve dhe vlerave origjinale arabe. Gjithashtu, ai njihet dhe si poet me shije dhe shumë i ndjeshëm. Pasi vajti në Andaluzi dhe vendosi rregullin, pa një ditë një karvan që po udhëtonte drejt Shamit. Në ato momente iu kujtua vendi dhe familja e tij në Sham dhe në moment thurri këto vargje:



O karvan që tokën time shkel

selam mi ço gjysmës time, nga gjysma tjetër

siç e din, trupin këtu e kam

por zemrën, në vendlindjen e vjetër



Qenka thënë të ndahemi dhe u ndamë

kjo bëri që sytë mos i mbyll unë

siç ka caktuar Zoti ndarjen

të ketë caktuar dhe bashkimin, lutem shumë.





Malli i tij për Shamin



Një ditë tjetër teksa ishe ulur në pallatin e tij në Resafe, i zunë sytë një palmë. Më parë palmat nuk njiheshin në Andaluzi. Ishte ai, që i kishte urdhëruar të silleshin palma dhe të mbilleshin dhe në Andaluzi. Palma zgjoi nostalgjinë e tij për vendlindjen, familjen dhe miqtë e tij. Në ato çaste, ai filloi të recitojë:



Në mes të kopështit një palmë na mbiu

E ardhur nga larg në një vend të huaj

Në mërgim, e ngjashme si unë i ziu

Si unë i vetëm larg fëmijëve të mi

Je rritur në një tokë të huaj për ty

Vetmia jote me timen ngjason

Me ujë shiu vaditur, krenare qëndron





Dashuria për atdheun



Dashuria për atdheun, është një ndjenjë e kultivuar thellë në natyrën e njeriut dhe është e natyrshme që njeriu të përmallet për vendin dhe familjen e tij.

Kjo nuk bie ndesh me parimet e Islamit, pasi po të shohim dhe vetë shokët e profetit a.s thurrnin vjersha për Mekën pasi emigruan në Medine. Bilali kur i largoheshin ethet, ngrinte zërin dhe thoshte:



Ah, vallë a do të fle dhe një herë tjetër

Në luginën plot gurë dhe shtëpinë e vjetër

A do të pij një ditë nga uji i burimit plot jetë

A do i shoh miqtë dhe gjithçka kam tjetër.



Kurse vetë profeti Muhamed a.s thoshte:”O Zot na e shto dashurinë për Medinen”.

Ne duhet t’i edukojmë fëmijët tanë me dashurinë për atdheun, por pa stimuluar tek ta fanatizmin dhe racizmin. Fanatizmi dhe urrejtja vijnë kur dashuria për atdheun janë para dashurisë së Zotit dhe bindjes ndaj Tij.

Dashuria për atdheun dhe familjen është nga vlerat të cilat nuk i njohin veçse njerëzit e mirë dhe të mëdhenj.



Fshehja



Kur ndjekjet ndaj omejadëve u shtuan së tepërmi, Abdurrahman Ed-Dahil u detyrua ta lërë vendin e tij dhe u vendos në një fshat të largët, pranë lumit Eufrat. Këto ndodhnin në vitin 132 hënor, në kohën kur dinastia Abasite erdhi në fuqi.

Historinë se si arriti tu shpëtojë përndjekjeve të abasitëve e tregon ai vetë, ku thotë: “Një ditë isha ulur brenda në shtëpi pasi më dhimbnin sytë dhe nuk e duroja dot dritën, kurse djali im katër vjeçar Sulejmani, po lozte para shtëpisë. Pas pak e pashë djalin që hyri në shtëpi. Duke qarë dhe i frikësuar u ul në prehërin tim. U mundova ta pyes se çfarë kishte ndodhur, por ai vetëm ngjitej për trupit tim i tmerruar dhe duke qarë. Dola jashtë të shoh se çfarë po ndodhte dhe pashë banorët e fshatit të frikësuar dhe në panik. Nga larg arrita të dalloja flamurët e zinj (Abasitët mbanin flamurë të zinj). Një nga vëllezërit e mi të vegjël, e pashë të vrapojë drejt meje duke më thënë:”Të shpëtojmë o vëlla, të shpëtojmë.” Menjëherë hyra brenda dhe mora disa dinarë për rrugë, mora vëllanë tim dhe u largova. (Abasitët vrisnin vetëm burrat nga Emevitët, kurse fëmijët dhe gratë jo). I lajmërova motrat mbi vendin ku do të shkoj dhe u thashë të vinin atje, pasi të qetësohej gjendja. Ushtarët e Abasitëve, për pak çaste vajtën tek shtëpia ime, e rrethuan por nuk më gjetën, kështu që vazhduan të kërkonin në fshat. Unë me vëllanë, u larguam larg fshatit dhe vajtëm tek një i njohur, të cilit i kërkova të më gjejë kuaj për rrugë. Një nga skllevërit e tij,kur më pa, vajti dhe lajmëroi menjëherë ushtarët. Në çast pashë ushtarët që po afroheshin dhe vrapova me vëllanë drejt Eufratit.

Gjatë kalimit të lumit



Kur arritën ushtarët, ne ishim brenda në lum duke notuar për në bregun tjetër. Ushtarët na thërrisnin duke na thënë:”Kthehuni se u premtojmë që nuk do ju bëjmë gjë të keqe.” Ne vazhduam të notonim dhe kur arrita në mes të lumit, pashë që vëllai ishte ndalur dhe po i dëgjonte. Unë i thirra: “Do të të vrasin vëlla, eja me mua, por nuk më dëgjoi. Nga frika se mos mbytej dhe premtimi se nuk do i bënin gjë të keqe, u besoi dhe filloi të notojë në drejtim të tyre. Unë arrita të dal në bregun tjetër të lumit. Kur dola pashë në drejtim të vëllait, të cilin e nxorrën para dhe ia prenë kokën, pasi i kishin premtuar që nuk do i bënin gjë të keqe. Ia morrën kokën dhe u larguan. Kështu e vranë vëllanë tim që ishte vetëm 13 vjeç, gjë e cila më hidhëroi shumë.



Drejt Afrikës veriore

Nga frika fillova të vrapoj saqë më dukej sikur po fluturoja, megjithëse këmbët i kisha në tokë. Hyra në një fermë me bimë të shpeshta dhe qëndrova aty derisa u qetësua gjendja. Pastaj dola dhe udhëtova derisa arrita në veri të Afrikës”.

Pasi arriti në Magreb (kështu e quanin arabët veriun e Afrikës), u çoi fjalë pjesës tjetër të familjes të vinte dhe të merrnin dhe florinjtë që i kishte fshehur. Gjendja e tij u përmirësua pasi arriti dhe familja me djalin e tij Sulejmanin dhe ish skllavin Bedrin.



SË TRETI / HYRJA E ABDURRAHMAN ED-DAHIL NË ANDALUZI



Abdurrahman El-Fihri në ndjekje të omejadëve në Afrikë



Në veri të Afrikës, vali ishte Abdurrahman ibnu Habib El-Fihrij, një nga ish rebelët në Andaluzi. Me anë të një kryengritje, ai kishte arritur që të marrë postin e guvernatorit të Afrikës veriore. Meqënëse nuk kishte pranuar deri atëherë ta njohë dinastinë e Abasitëve, të gjithë omejadët e lindjes, emigronin për në Afrikën veriore. Numri i omejadëve u shtua së tepërmi, sidomos në kryeqytet, në Kajravan.

Duke parë që numri i omejadëve po shtohej, Abdurrahmanit i hyri frika se mos rebelohen dhe kërkojnë të marrin pushtetin e humbur në lindje – duke ditur që shumica e tyre ishin pinjollë udhëheqësish.

Kështu filloi t’i torturojë dhe vrau dy nga fëmijët e El-Velid ibnu Jezid ibnu Abdul Melik dhe plaçkiti dhe vrau shumë të tjerë.

Përndjekja e Abdurrahman ibnu Muavije (Ed-Dahil).



Nga të kërkuarit prej tij, ishte dhe Abdurrahman Ed-Dahil, i cili dhe këtë radhë arrin të shpëtojë duke u strehuar tek një familje berbere, pikërisht tek Ebul Kure El-Berberij, në Libinë e sotme

Duke parë situatën, pa që dhe në Libi nuk ishte i siguruar. Valiu i Andaluzisë në atë kohë ishte Jusuf El-Fihrij, nga dinastia Omejade dhe gjendja atje ishte e trazuar. Në Afrikë e kërkonin dhe po kështu e kërkonin në Irak. Vendi i vetëm ku mund të strehohej tani ishte Andaluzia, kështu që dërgoi ish skllavin e tij Bedrin për në Andaluzi tek Ubejdullah Ibnu Uthman dhe Abdullah ibnu Halid, duke u kërkuar që ta ndihmojnë për të marrë pushtetin në Andaluzi, meqë ishte dhe nipi i Halifes omejad të rrëzuar nga Abasitët.

Të dy këta, pranuan t’a ndihmojnë dhe filluan të ftojnë dashamirësit e omejadëve, numri i të cilëve vetëm shtohej. Kështu filloi emri i Abdurrahman Ed-Dahil të përhapej në Andaluzi.

Pas kësaj, ish skllavi i tij Bedri kthehet në Afrikë dhe e informon rreth situatës në Andaluzi.



Situata në Andaluzi



Pushteti në Andaluzi ishte në duart e dy personave: Jusuf ibnu Ukbe ibnu Nafi El-Fihrij që ishte valiu zyrtar, dhe ai që qeveriste në të vërtetë Sumejl ibnu Hatim. Konfliktet mes tyre herë fshiheshin dhe herë shfaqeshin.



Viti hënor 138

756 kalendari diellor

Kalimi në Andaluzi



Pasi përgatitën terrenin për ardhjen e Abdurrahman Ed-Dahlil, i dërguan një njeri ta njoftojë, që të udhëtonte për në Andaluzi. Abdurrahmani çdo ditë dilte në breg në pritje të të dërguarit. Kur arriti i dërguari dhe shkoi të takohej me të, e gjeti atë duke u falur dhe duke u lutur që Zoti ta ndihmojë. Kur përfundoi namazin, u kthye nga i ardhuri dhe e pyeti:“Kush je tij?“ „Unë jam Ebu Galib Temmam” ( Temmam do të thotë plotësues). Abdurrahmani i gëzuar ia ktheu: “Në dashtë Zoti kjo punë është e plotësuar.” Kur morri pushtetin e mbajti afër dhe e caktoi administratorin e tij derisa vdiq. Kështu kaloi Ed-Dahil nga Afrika veriore për në Andaluzi në vitin 138 hënor. Fillimish arriti në qytetin Elvira, ku të gjithë dashamirësit e omejadëve u bashkuan me të. Atje filloi përgatitjet për tu përballur me kundërshtarët.





Ed-Dahil përgatitet për të udhëtuar drejt Andaluzisë



Viti hënor 138

756 kalendari diellor

Gjendje tensioni në Andaluzi



Gjatë kësaj kohe, vali i Andaluzisë vazhdonte të ishte Jusuf El-Fihrij, kurse për veriun ishte Sumejli. Gjendja në anën e Jusufit ishte keqësuar. Kjo pasi Amir El-Bedrij dhe djali i tij kishin nisur një revoltë kundër Jusufit. Gjatë negociatave, para se të niste lufta kishin rënë dakord, që nëse dorëzoheshin, Jusufi do u falte jetën. Ata pranuan por pasi u dorëzuan Jusufi u tregua i pabesë dhe urdhëroi të vriteshin. Kjo kishte krijuar pakënaqësi tek njerëzit. Pas kësaj ndodhie kishte rënë shi i madh në vendndodhjen e ushtrisë. Kështu nga njëra anë të pakënaqur nga sjellja e Jusufit dhe nga shiu i dendur që ra, shumica e ushtrisë u shpërnda.



Mendimi i Sumejlit



Sumejli nga ana e tij, e shikonte që trazirat po shtoheshin. Nga njëra anë, në veri të vendit Alfonso përbënte rrezik për të, dhe nga ana tjetër tani kishte dalë dhe Abdurrahman Ed-Dahil.

Më i afërt për të mbetej Jusuf El-Fihrij, kështuqë u bashkua me të në Kordoba kundra Ed-Dahilit. Sumejli i kërkoi Jusufit që ta sulmonin menjëherë Ed-Dahil, pa e lënë që të organizohej mirë. Por Jusufi, refuzoi duke i thënë që ushtria ishte e lodhur nga udhëtimi dhe shumë prej njerëzve ishin larguar.

Shtypja e revoltave qysh në fillim ëshmë më e lehtë se pasi të ketë marrë dhenë, por Jusuf El-Fihrij nuk iu bind. Ai i propozoi Sumejlit që të vendoseshin në Toleda, të pushonte ushtria e pastaj të sulmonin.



Lëvizjet e Abdurrahman Ed-Dahil



Abdurrahman Ed-Dahil, arriti të grumbullojë rreth vetes vetëm gjashtëqind burra dhe me ta u nis drejt qytetit Reya, Sidonia, Malaga etj… ku gjente përkrahje nga të gjithë.

Në këtë kohë, Jusuf El-Fihri dhe Sumejli ishin duke u kthyer nga Saragosa. Atyre u erdhën lajmet rreth lëvizjeve të fundit të Abdurrahman Ed-Dahil dhe ranë dakort që ta joshnin me dhurata, flori dhe toka me qëllim që të heqë dorë nga kërkesa për pushtet.

Abdurrahman Ed-Dahil i pranoi dhuratat por nuk pranoi ofertën që të heqë dorë nga kërkesa për pushtet.

Më pas ai u drejtua drejt Sevilles, ku me të u bashkua dhe administratori i saj Ebu Sabah nga Jemeni. Tani Abdurrahman Ed-Dahil kontrollonte pothuaj të gjithë jugun e vendit dhe filloi të mendojë, që kishte ardhur koha të sulmojë Kordobën.



Përballja e Abdurrahman Ed-Dahil me Jusuf El-Fihri



Kur Sumejli dhe Jusufi dëgjuan për ushtrinë e Ed-Dahil që ishte drejtuar drejt Kordobës, u përgatitën dhe u nisën, me qëllim që ta pengojnë për të hyrë në Kordoba. Kështu dy ushtritë u takuan në dy brigjet e një lumi. Kur Ed-Dahil e pa këtë vendosi që të largohej pa u ndjerë dhe të mos përballej me ushtrinë e Jusufit në rrugë, por të sillej rreth Kordobës dhe ta pushtonte nga pjesa e pasme. Këto lëvizje të tij, arriti t’i zbulojë ushtria e Jusufit dhe Sumejlit dhe menjëherë ata ia prenë rrugën. Dy ushtritë u takuan pranë një fshati që quhej Masara.



Viti hënor 138

756 kalendari diellor

Beteja vendimtare (Al-Masara)



Në datën 9 të muajit Dhil hixhe, viti 138 hënor, ndeshen dy ushtritë në betejën që u njoh më pas me emrin “beteja e El-Masara”. Ishte një betejë mes një ushtrie me numër të pakët, pa armatimet e nevojshme dhe që nuk kishte për të ngrënë veçse bizele dhe një ushtrie të madhe në numër, të armatosur mirë dhe që i vinin ndihma dhe ushqime.

Abdurrahmanit i erdhën lajme, që disa nga ushtarët e tij kishin thënë: “Nëse do të humbasim, neve do të na vrasin të gjithëve, ndërkohë që Ed-Dahil është i huaj dhe do të mund të arratiset, pasi ka dhe një kalë të mirë. Ed-Dahil kur e dëgjoi këtë shkoi tek Ebu Sabbah El-Jahsubij dhe i tha:“Kali që kam, më pengon gjatë dyluftimit dhe të gjuaj me shigjetë gjatë luftës, prandaj dua ta ndërroj me mushkën tënde.“ Kjo bëri që ushtria të ndjehej më e qetë.

Ed-Dahil vendosi që ta fillojë luftën shpejt pa u rënë morali ushtarëve, kështu që ditën e Kurban Bajramit, urdhëroi ushtarët që të kalonin lumin dhe të sulmonin kundërshtarët, të cilët u gjendën të befasuar nga ky sulm në një ditë të tillë feste. Ed-Dahil arriti që ta mposhtë ushtrinë kundërshtare. Ushtarët se bashku me Jusuf El-Fihrin filluan t’ia mbathnin nga të mundnin. Kur pa që ushtarët kundërshtarë po largoheshin, i urdhëroi ushtarët e tij që të mos i ndjekin. Të habitur ata e kundërshtuan duke i thënë se mund të grumbulloheshin përsëri dhe të përbënin rrezik, por ai ua ktheu:”Lërini! Mos i shfarosni plotësisht ata kundërshtarë, me të cilët mund të miqësoheni përsëri nesër, i lini për armiqtë më të egër”. Për të, armiqtë më të egër ishin Hunët në veri të Andaluzisë me të cilët nuk mund të miqësohej.



Hyrja në Kordoba



Pas betejës së Masarës, komandantët e forcave nga Jemeni u mblodhën dhe Ebu Sabah u tha:"Përse të mos e vrasim Ed-dahil? Kështu e bëjmë fitoren të dyfishtë dhe jemi ne ata, që do të udhëheqim vendin.“ Por të tjerët e kundërshtuan. Ky lajm i arriti Ed-Dahilit, i cili për shkak se ishte i vetëm e kaloi me heshtje, pasi po të vepronte diçka kundra Ebu Sabah, ushtria do të përçahej.

U nis ushtria e tij drejt kryeqytetit dhe kur arriti, i urdhëroi ushtarët që të mos hynin brenda, por të prisnin jashtë. Dërgoi njerëz brenda qytetit të cilët thërrisnin:“Kush dëshiron të marrë pasuritë dhe të dalë nga qyteti le të dalë, qofshin këta dhe nga familja e Jusuf El-Fihrit apo e Sumejlit. Kush dëshiron të qëndrojë në qytet është i lirë të qëndrojë. Ne nuk kemi ardhur për të vrarë njeri apo për të marrë pasurinë e kujt, por thjesht duam të vendosim pushtetin e omejadëve“.

Qysh atë ditë Abdurrahmani u quajt ndryshe dhe “Ed-Dahil (hyrës)” pasi ishte i pari, që hynte si pushtetar i omejadëve në Andaluzi. Kështu ai vendosi kontrollin e tij të plotë mbi Kordoba. Ditën e premte ai predikoi në xhami ku u premtoi banorëve vendosjen e drejtësisë në vend.



Viti hënor 139

757 kalendar diellor



El-Fihrij merr Kordobën befasisht



Pasi humbi betejën Jusuf El-Fihrij, u vendos në qytetin Toleda dhe filloi të grumbulloi forcat e shpërndara. Të njëjtën gjë bëri dhe Sumejli, në Jaen. Më vonë u bashkuan dy ushtritë dhe u nisën drej Kordobës për t’u ndeshur për herë të dytë me Abdurrahman Ed-Dahil, i cili dhe ky përgatiti ushtrinë dhe doli jashtë Kordobës për luftë.

Jusuf El-Fihrij dërgon djalin e tij Ebu Zejdin me një pjesë të ushtrisë për të pushtuar Kordobën nga pas, me qëllim që ta çorodisnin Abdurrahman Ed-Dahilin. Dhe me të vërtetë arrin Ebu Zejdi që të futet në qytetin e Kordobës dhe e pushton atë dhe zë rob Ebu Uthmanin zv. e Ed-Dahilit.

Çfarë bëri Abdurrahman Ed-Dahil në një situatë të tillë?



Viti hënor 140

757 kalendari diellor

Ed-Dahil merr pushtetin



Abdurrahman Ed-Dahil vazhdoi të përparojë me ushtrinë, sikur të mos kishte ndodhur gjë, derisa arriti në Elvira. Sumejli e pa që nuk do të mundnin t’i bënin ballë ushtrisë së Abdurrahmanit, pasi ajo ishte më e madhe në numër dhe më e fuqishme. Kështu filluan bisedimet dhe ranë dakort që të dorëzoheshin dhe të njohin pushtetin e tij. Në marrëveshje, u caktua, që Sumejli dhe Jusufi, të jetonin të respektuar në Kordoba dhe t’u mbeteshin pasuritë që kishin më parë. Abdurrahman Ed-Dahil i pranoi këto kushte, por me një kusht që dy fëmijët e tyre të mbeteshin pengje dhe çdo ditë Jusufi dhe Sumejli të shkonin ta përshëndesnin në pallat, me qëllim që të mos largoheshin dhe të rebeloheshin.

Me këtë marrëveshje, në vitin 140 pushteti i omejadëve në Andaluzi filloi të konsolidohej, edhe pse dinastia e tyre në lindje kishte rënë tashmë. Të gjithë omejadët filluan të grumbulloheshin në Andaluzi dhe gjendja e tyre filloi të përmirësohej.







SË KATËRTI / 25 KRYENGRITJE KUNDËR TIJ





1- Kryengritja e Ebu Sabbah El-Jahsubi


Viti hënor 141

758 kalendar diellor



Në vitin 141 filluan të zhvillohen një sërë ngjarjesh të reja, pasi në Andaluzi tashmë kishin ardhur omejadët e shpërngulur dhe mes tyre kishte shumë përçarës. Një prej atyre që kishte ardhur ishte dhe një burrë që kishte famë, ai ishte Abdul Melik ibnu Umer El-Mervani bashkë me dhjetë të tjerë nga paria e omejadëve.

Abdurrahman Ed-Dahil e shkarkoi nga detyra Ebu Sabahin aleatin e tij të mëparshëm, pasi kishte dëgjuar propozimin për vrasjen e Ed-Dahil dhe caktoi Abdul Melik El-Mervanin, vali të qytetit Seville, në jug të Andaluzisë. Veç tij ai caktoi dhe djalin e tij Umerin si valli të qytetit Moro. Kështu shumica e valinjve ishin nga omejadët.



Ndërprerja e lutjes për Halifen Abasit

Gjatë kësaj kohe, Abdul Melik El-Mervani vëren që imamët e asaj kohe e kishin bërë traditë që teksa predikonin ditën e premte në xhami, në mbyllje të predikimit, luteshin për Halifen që në atë kohë ishte Ebu Xhafer El-Mensuri nga Abasitët. Për këtë, bisedoi me Abdurrahman Ed-Dahil dhe i kërkoi, që të udhërojë të ndërpritej një traditë e tillë. Por Ed-Dahil iu përgjigj:“Nuk dua t’i provokoj Abasitët në këtë kohë kundra meje. Por ai vazhdoi t`i flasë deri sa e bindi që imamët të mos luteshin më për halifen Abasit.

Kjo ndodhte vetëm dhjetë muaj pasi kishte marrë udhëheqjen e Andaluzisë. Megjithatë ai nuk kërkoi të quhej Halife, por u mjaftua me titullin princ.



141 Viti hënor

758 kalendari diellor



2 Kryengritja e Jusuf El-Fihrit dhe Sumejlit.



Nga ato që ndodhën në vitin 141, ishte se Jusuf El-Fihri, valiu i mëparshëm i Andaluzisë, arrin të arratiset nga Kordoba dhe u fsheh. Abdurrahman Ed-Dahil shkon të pyesë Sumejlin se ku ishte Jusufi. Sumejli i thotë që nuk e di, por Abdurrahmani ngulmoi dhe i tha se nuk mund të largohej pa e ditur ti. Sumejli zemërohet dhe i thotë: „Për Zotin sikur të ishte nën këmbët e mia, nuk do i ngrija për ta marrë, prandaj bëj ç’të duash.“ Abdurrahmani urdhëroi, që të burgosej Sumejli dhe bashkë me të dy djemtë e Jusufit që ishin pengje.

Vetë Jusufi u shfaq më pas në qytetin Merida ku filloi të mbledhë pasuesit e tij.

Në këtë kohë, miqtë e Sumejlit arritën ta nxjerrin nga burgu atë dhe djemtë e Jusufit dhe u arratisën. Vetë Sumejli nuk kishte pranuar të arratiset nga burgu duke thënë: “Burra si unë nuk mund t’ia mbathin.“ Njërin prej djemve të Jusufit, Abdurrahmanin, arritën ta kapnin përsëri pasi ishte shumë i shëndoshë dhe nuk kishte mundur të ecë. Kurse djali tjetër Ebul Esvedi arriti të largohej.



Jusufi në Merida



Në qytetin Merida Jusuf El-Fihri kishte arritur të mbledhë 20.000 luftëtarë rreth tij. Vetë Abdurrahman Ed-Dahil, duke e ndjerë këtë rrezik u nis me ushtri drejt qytetit Sevile, ku u takua me Abdul Melik El-Mervani dhe të dy vendosën të bashkonin ushtritë dhe t’i dërgonin për të shtypur këtë revoltë të tretë të Jusuf El-Fihrit.



Umeje ibnu Abdul Melik ia mbath



Abdul Meliku caktoi djalin e tij Umejen komandant të kësaj ushtrie dhe e dërgoi me të shpejtë në front duke i thënë që dhe ai do të bashkohej me pjesën tjetër të ushtrisë.

Kur ushtria e Umejjes u afrua me ushtrinë pranë Meridas, atij i erdhën lajme mbi numrin e madh të ushtrisë kundërshtare, gjë e cila e frikësoi tepër saqë ia mbathi. Ai ia mbathi akoma pa u konfrontuar me ndonjë ushtar dhe akoma pa filluar lufta. Duke e lënë ushtrinë të vetme ai u kthye në Seville dhe e befasoi të atin kur i doli para. Kur e pa i ati i tha:“Ç’të bëri që të mendosh se unë do të të përkrah, në një kohë kur ke lënë ushtrinë të vetme pa filluar lufta? Ç’mendon se mund tu themi njerëzve, që marrin pjesë në luftë? Nëse je larguar nga frika e vdekjes, dije se drejt saj ke ardhur”. Pastaj urdhëroi që të vritej i biri në çast. Me këtë ai e mbylli këtë çështje të rrezikshme.



Abdul Meliku udhëheq ushtrinë



„Jemi dëbuar nga lindja dhe kemi ardhur në këto toka të largëta. Kemi vuajtur për një kafshatë buke për të mbajtur frymën. I thyeni këllëfat e shpatave, pasi është më mirë të vdesim në këto çaste ose të fitojmë.“

Me vrasjen e të birit dhe predikimin e mbajtur, ai mbylli çdo dyshim që mund të lindte dhe e morri vetë komandën e ushtrisë. Atij iu bashkua dhe Abdurrahman Ed-Dahil me një ushtri tjetër. Kështu në Merida filloi të zhvillohej një betejë shumë e përgjakshme dhe shkatërruese. Kjo betejë la të vrarë të shumtë nga të dy ushtritë, atë të Jusuf El-Fihrit dhe të Abdurrahman Ed-Dahilit, Të vrarët ishin mbi 30 000 ushtarë.

Në këtë betejë Abdul Meliku tregoi trimëri të rrallë kundra ushtrisë së Jusuf El-Fihrit

Beteja përfundoi me fitoren e Abdul Melihun, i cili në fund të saj vdiq nga plagët e marra. Tregohet që Abdul Meliku teksa luftonte nuk njihej, për shkak të gjahun që e kishte mbuluar prej plagëve të shumta. Kur e gjetën të vdekur pas lufte, panë që shpata i ishte ngjitur për dore për shkak të gjahun dhe nuk mundën t’ia heqin nga dora.

Kur e pa Ed-Dahil, qau dhe kujtoi veprat e tij të mira. Më pas djalin e tij Hishamin, e martoi me vajzën e Abdul Melihun dhe djemve të tjerë u dha poste të lartë. Kjo për shkak se Abdul Meliku ishte i dashur dhe i respektuar për të.



Vrasja e Jusuf El-Fihrit



Jusuf El-Fihri, me shpresën që të mbledhë forca dhe të rebelohet për herë të katërt, niset për në Toleda. Para se të arrijë atje, e shikon një burrë që quhej Abdullah ibnu Umer El-Ensarij i cili e njeh se kush ishte. Me vete mendoi që të vriste Jusuf El-Fihrin do të ishte mirë për të dhe për njerëzi e tjerë. Kështu e ndoqi dhe arriti ta vrasë katër milje larg pa arritur në Toleda. Kokën ia dërgoi Abdurrahman Ed-Dahilit, në Kordoba. Ed-dDahil publikoi vrasjen e tij dhe mendoi se tani trazirat do të pushonin.

Pas kësaj ai urdhëroi, që të vritej dhe Sumejl dhe të përndiqeshin përkrahësit e tij dhe të Jusuf El-Fihrij. Më pas eleminoi dhe pushtetarët e mëparshëm, të cilët nuk e lanë të qetë. Kur Ed-Dahil hyri në Andaluzi, u dallua për zemërgjerësi, mëshirë dhe tolerancë, por ata nuk e lanë të qetë.



Viti hënor 146

763 kalendari diellor



3 El-Ala ibnul Mugith bën thirrje për pushtet të abasitëve në Andaluzi.

Në vitin 146 hënor Abdurrahman Ed-Dahil, përballet me një nga ndodhitë më të vështira të tij. Një njeri me emrin Ala ibnu Mugith El-Jahsubij, hyn në Andaluzi nga Afrika veriore. Ai ishte dërguar nga vetë Halifeja Abasit, Ebu Xhafer El-Mensuri, me qëllim që t`ua marrë pushtetin Emevitëve dhe t’ua japë Abasitëve. Ai fillimisht u vendos në qytetin Baja, ku filloi të bindë njerëzit, se muslimanët duhet të kenë vetëm një Halife dhe përderisa Kalifati është në duart e abasitëve, ata e merritojnë të njihen. Me këtë politikë ai e kaloi konfliktin mes omejadëve dhe abasitëve dhe në Andaluzi.

Rreth tij u mblodhën të gjithë armiqtë e Abdurrahman Ed-Dahilit, ish pushtetarët e mëparshëm, berberët dhe abasitët. Ai arriti të formojë një ushtri me të cilën hyri në Sidonia ku u prit nga guvernatori i saj. Më pas ai vazhdoi marshimin drejt Sevilles.



El-Ala vendos Sevillen nën kontrollin e tij



Ed-Dahil menjëherë dërgoi një ushtri nën komandën e ish skllavit të tij Bedrit, i cili arriti të rimarrë qytetin e Sidonias. Ushtria e El-Ala ibnul Mugithit në këtë kohë kishte arritur të marrë qytetin e Sevilles. Ed-Dahil së bashku me ushtrinë u nisën drejt qytetit të Karmonës, për tu mbrojtur nga sulmet e Abasitëve. Ushtria e El-Alasë erdhën dhe e rrethuan qytetin menjëherë. Rrethimi i Karmonës zgjati dy muaj. Nga fundi i muajit të dytë, Abdurrahman Ed-Dahil, i befason kundërshtarët, duke hapur dyert dhe duke sulmuar me 700 burra. Të befasuar nga kjo, ushtria e Ala ibnu Mugithit, nuk arriti ta marrë veten. Kështu forcat e Abdurrahmanit arritën ta thyejnë keq ushtrinë e tij. Vetë Ala, arriti t’ia mbathë, por ushtarët e Abdurrahmanit e arritën në Seville dhe e vranë. Gjithashtu vranë nga përkrahësit e Abasitëve 7.000 ushtarë. Abdurrahmani ia këputi kokën Ala ibnu Mugith dhe disa të tjerëve dhe u vari në vesh nga një letër ku shkruhej emri i secilit. Pasi i vendosi të gjithë në sëndukë, urdhëroi që të dërgoheshin në Meke, ku kishte vajtur Ebu Xhafer El-Mensuri (Halifeja) për të kryer Haxhin.



Shtypja e revoltës



I shpërndanë sëndukët në të gjitha anët e Mekes, kurse sëndukun me kokën e Ala ibnu Mugithit, arritën ta vendosin para çadrës ku qëndronte vetë Ebu Xhafer El-Mensuri. Kur u zgjua Halifeja, pa sëndukun tek porta, e hapi i habitur dhe pa brenda kokën e të dërguarit të tij Ala ibnu Mugithit. I trishtuar nga ajo që pa tha:”E çuam me duart tona drejt vdekjes. Ky (për Abdurrahman Ed-Dahil) nuk qenka veçse djalli vetë. Djall të cilit nuk kemi ç’ti bëjmë. Falenderoj Zotin që ka vendosuar detin mes nesh”.



Nga fjalët e mësipërme të Ebu Xhafer El-Mensurit të duket sikur ai dhe abasitët ia kishin frikën tani Abdurrahman Ed-Dahil-it.

Por situata në Andaluzi nuk u qetësua, edhe pse Ed-Dahil arriti ta shuajë revoltën më të madhe kundër tij, atë të abasitëve nën komandën e El-Ala ibnul Mugith El-Jahsubit.



Viti hënor 147

764 kalendari diellor



Hisham ibnul Udhre El-Fihrij



Një vit më vonë në 147, rebelohet Hashim El-Fihrij në Toleda. Tani Ed-Dahil kishte eksperiencë në luftën ndaj kryengritësve, kështu që sa dëgjoi mbi këtë, menjëherë përgatiti ushtrinë dhe i befasoi duke qendruar tek dyert e qytetit. I gjetur i papërgatitur Hashim El-Fihrij kërkoi paqe, të cilën Ed-Dahil e pranoi me kusht, që të mbante peng djalin e tij. Kështu Ed-Dahil u kthye me ushtrinë, por pa arritur mirë, dëgjoi që Hashim El-fFihrij ishte rebeluar përsëri. Atëherë urdhëroi, që djali i tij të vritej dhe u kthye përsëri për ta nënshtruar. Pasi arriti dhe e rrethoi, u detyrua të largohej për shkak të disa kryengritjeve të tjera në Andaluzi. Në Toleda la ish skllavin e tij Bedrin, i cili arriti të hyjë në qytet dhe i vrau rebelët kryesorë.



Viti hënor 148

765 kalendari diellor





5 Seid El-Jahsubij

Në vitin 148, rebelohet Seid El-Jahsubij në qytetin Nebla dhe arriti ta vërë nën kontrollin e tij dhe Sevillen, qendrën e jugut të Andaluzisë.


Viti hënor 148

765 kalendari diellor



6 Gajjath El-Lahmij

Në të njëjtën kohë ndodhi një kryengritje tjetër në Sidonia nga Gajjath El-Lahmij, i cili shpalli se ishte përkrahës i Seid El-Jahsubij.

Çështja e Seid El-Lahmij në Sevilla kishte filluar të kërcënonte Ed-Dahil-in, rebelim i të cilit zgjati deri në vitin 149. Abdurrahman Ed-Dahil dërgoi një ushtri me në krye ish skllavin e tij Bedrin, i cili i rrethon në Seville. Më pas Ed-Dahil i bashkangjit ushtrisë së Bedrit dhe një ushtri tjetër, duke bërë që t’i japë fund rebelimit të Seid El-Jahsubij.

Ed-Dahil vazhdoi të luftojë kundra tyre, derisa njerëzi që ishin brenda këtyre qyteteve i kërkuan, që t’i lërë të qetë në këmbim të dorëzimit të shkaktarëve të këtyre kryengritjeve. Kështu i la të qetë dhe i vrau të gjithë rebelët kryesorë.

E habitshme është se si Ed-Dahil megjithëse hyri i vetëm në Andaluzi, arriti që me një numër të pakët pasuesish të marrë pushtetin në Andaluzi dhe të shuajë revoltat njëra pas tjetrës.


Viti hënor 149

766 kalendari diellor



7 Abdullah El-Esedij

Në të njëjtin vit u rebelua dhe Abdullah El-Esedij, por që Ed-Dahil arriti ta shuajë dhe atë.


Viti hënor 149

766 kalendari diellor



8 Ebu Sabbah El-Jahsubij

Nga ata që u rebeluan ndaj tij ishte dhe Ebu Sabbah El-Jahsubij, ish aleat i Ed-Dahil, të cilin e shkarkoi nga detyra për shkak se kishte kërkuar që ta vrasë Ed-Dahil, por shokët e tij nuk kishin pranuar. Pasi Ed-Dahil triumfoi, e caktoi guvernator të Sevilles, por më pas e hoqi nga kjo detyrë. Me tu shkarkuar nga kjo detyrë Ebu Sabbah El-Jahsubij u rebelua kundër Ed-Dahil. Ai ishte i zgjuar, trim dhe kishte shumë miq. Ed-Dahil arriti ta sjellë në Kordoba, ku u veçua vetëm me të dhe e vrau.


Viti hënor 150

767 kalendari diellor



9 Gajjath El-Esedij

Menjëherë pas vrasjes së Ebu Sabbah El-Jahsubij, u rebelua Gajjath El-Esedij në Seville. Por Ed-Dahil dërgoi menjëherë ushtrinë e cila arriti ta shuajë revoltën e tij.

Kur hyri në Andaluzi, Abdurrahman Ed-Dahil hyri me shpirtin e zemërgjerësisë dhe faljes. Siç u duk fillimisht në mënyrën se si i trajtoi rebelët dhe kundërshtarët, ai dëshironte të bashkonte zemrat dhe rrjeshtat e muslimanëve në Andaluzi. Por faktori arab në Andaluzi u ngrit në disa kryengritje duke nxitur dhe kundërshtarët e tjerë për trazira në vend. Të gjitha këto e bënë Ed-Dahil të ndryshojë mënyrën e komunikimit me kundërshtarët dhe filloi të vrasë, të marrë robër dhe të mbajë pengje.



Ajo që fitoi nga arabët ishin vetëm kryengritjet dhe trazirat e pafund, me të cilat synonin të merrnin pushtetin.

Gjendja e arabëve të sotëm nuk ndryshon shumë nga ajo në Andaluzi gjatë periudhës së Ed-Dahilit.

Për këtë Ed-Dahil u detyrua të ndërmarrë reforma të reja në ushtri. Shumicën e ushtrisë ai e bëri nga berberët dhe banorët vendas, të cilët kishin pranuar Islamin. Megjithatë, këto ndryshime nuk e përmirësuan situatën.


Viti hënor 150

767 kalendari diellor



10 Hajvetu El-Hadramij 11 Abdul Gafir El-Jahsubij 12 Amr ibnu Talun



Kundër Ed-Dahil u rebelua dhe Hajvetu El-Hadremij në Seville, Abdul Gafir El-Jahsubij në Nabla dhe Amr ibnu Talun në qytetin Baja. Por sapo Ed-Dahil i rrethoi me ushtrinë e tij, të tre këta i kërkuan atij paqe duke njohur autoritetin e tij. Abdurrahman Ed-dahil e pranoi paqen pasi u sigurua që nuk do u kthehen më revoltave dhe kryengritjeve.


Viti hënor 150

767 kalendari diellor



13 Forovile, djali i Alfonsos së parë

Këtë gjendje të nderë të pushtetit islam në Andaluzi, e shfrytëzuan shumë mirë Hunët në veri, të cilët nën udhëheqjen e Forovile, djalit të Alfonsos së parë, arritën të vendosin shumë zona të veriut nën pushtetin e tyre. Duke ndjerë këtë rrezik, Ed-Dahil dërgoi një ushtri në veri, e cila vazhdoi të luftojë me Hunët për një kohë të gjatë. Më vonë Abdurrahman Ed-Dahil dërgoi dhe ish skllavin e tij Bedrin, me një ushtri tjetër për të ndaluar përparimin e Hunëve. Kështu ata arritën ta pengonin përparimin e Hunëve, për një kohë.



Të gjithë këto ndodhi që zhvilloheshin në shtetin e Andaluzisë, ishin trazira që e penguan Abdurrahman Ed-Dahil në vitin 150 hënor.



Viti hënor 150

767 kalendari diellor



14 Sakna ibnu Abdulvahid

Në të njëjtin vit 150, Ed-Dahil përballet me një kryengritje tjetër të rrezikshme ajo e Sakna ibnu Abdulvahid. Ai ishte një burrë, që pretendonte se është nga pasardhësit e Husejnit, djalit të Aliut dhe nipit të Profetit a.s. Këtë ai filloit ta përhapë mes simpatizantëve të Ali ibnu Ebi Talibit (r.a). Nga kjo, njerëzit e thërrisnin Sakna El-Fatimi, kurse ai vetë preferonte të quhej Abdullah ibnu Muhamed. Fiset berbere ishin ato, që u ndikuan më shumë nga fjalët e tij dhe kështu nisi revolta në qytetin Santa Maria. Ed-Dahil u nis për ta shuar dhe këtë revoltë, por kur dëgjoi për ardhjen e tij, Shakna iku dhe u fsheh në male. Kur arriti Ed-Dahil, e pa që nuk e gjente dot dhe u detyrua të kthehej. Si vali të Santa Marias, ai la Sulejman ibnu Uthman, që është nga pasardhësit e Uthman ibnu Affanit (r.a). Vetë Abdurrahman Ed-Dalihil u kthye në kryeqytetin e pushtetit të tij. Rebelimi i Sakna ibnu Abdulvahid vazhdoi deri në vitin 160 hënor.



Viti hënor 161

778 kalendari diellor



15 Abdurrahman Es-Sikil-libij



Në vitin 160, hyn në Andaluzi nga Afrika veriore, një burrë arab, që quhej Abdurahman ibnu Hubejb El-fihrij, por që njihej me mbiemrin Es-Sikilibij (Sikil-libij quheshin banorët që kishin njërin prind europian dhe tjetrin arab). Në fakt ai nuk ishte Sikil-libij dhe nuk kishte të bënte fare me Sililibinjtë, por ai u quajt i tillë për shkak se u ngjante shumë atyre. Ai kishte trup të gjatë, me sy bojëqielli, flokë të verdhë dhe ngjante më shumë me europianët. Kështë në vitin 162 ai filloi të ftojë njerëzit që të bashkohen me të për të vendosur pushtetin e dinastisë Abasite edhe në Andaluzi, ashtu siç ishte në gjithë trevat e tjera islame. Kjo, meqënëse Abdurrahman Ed-Dahil si omejad, e kishte ndarë atë nga vendet e tjera islame dhe nga Kalifati qëndror. Për këtë, ai u kërkonte njerëzve, që të rebeloheshin kundër pushtetit të Abdurrahman Ed-Dahilit.

Ai i shkroi një letër valiut të Barcelonës, Sulejman ibnu Jakdhan El-Arabij, i cili refuzoi ta mbështesë në planin e tij. Atëherë Es-Sikilibi ndërmerr një hap të gabuar, dhe sulmon Sulejman ibnu Jakdhan, në vend që të merrej me Abdurrahman Ed-Dahil. Sulejmani arrin ta mposhtë ushtrinë e Es-Sikilibij në këtë betejë, gjë e cila e dobësoi forcën e tij. Nga ana tjetër Ed-Dahil, arriti t’i shpartallojë forcat e tij të fundit dhe dogji të gjitha anijet e me të cilat kishte ardhur, që të mos ketë mundësi të kthehet në Afrikë. I gjendur në një situatë të tillë, Es-Sikilibij, strehohet në malet përreth. Abdurrahman Ed-Dahil cakton një shumë prej 1.000 dinarësh për këdo që e sjell atë të gjallë apo të vdekur. Një nga fiset berbere e gjen në mal, e vret dhe ia dërgon Ed-Dahilit, dhe merr shpërblimin.

Njerëz që shesin dikë për një grusht para janë të shumtë. Madje ka prej tyre që shesin të gjithë ushtrinë për një grusht para.



Viti hënor 163

780 kalendari diellor



16 Sulejman El-Arabij

Sulejman ibnu Jakdhan, kur pa që fitoi ndaj Es-Sikilibit, shpalli revoltën e tij kundër pushtetit të Abdurrahman Ed-Dahil dhe sulmoi qytetin Saragosa, të cilin e vendosi nën kontrollin e tij.



Viti hënor 162

779 kalendari diellor



17 El-Kaid El-Sulemij

Në qytetin Toleda, rebelohet El-Kaid El-Sulemij, por që revolta e tij u shua nga ushtria e Abdurrahman Ed-Dahil.



Viti hënor 162

779 kalendari diellor



18 Ibrahim El-Berlesij 19 Dumjetul Gasanij 20 Abas El-Berberij



Ndaj pushtetit të Abdurrahman Ed-Dahil u rebelua dhe Ibrahim El-Berlesij, por që u mposht nga ish skllavi i Ed-Dahil. Gjithashtu u rebelua dhe Dumje El-Gasanij në Elvera, por komandanti i Ed-Dahil, Shehid ibnu Isa e mposhti. Pas tij u rebelua dhe Abas El-Berberij, por që dhe ai përfundoi si dy të parët.



Viti hënor 163

780 kalendari diellor



21 Abduselam ibnu Jezid ibnu Hisham El-Emevij

Është hera e parë në Andaluzi, që trazirat fillojnë dhe tek vetë omejadët mes tyre. Kështu rebelohet Abduselam ibnu Jezid ibnu Hisham El-Emevij. Atë e ndihmonte dhe Ubejdullah ibnu Ebban ibnu Muavije ibnu Hisham. Ai që i nxiste për diçka të tillë, ishte Ebu Uthman, Ubejdullah ibnu Uthman, që i ofroi ndihmë Abdurrahman Ed-Dahilit kur hyri fillimisht në Andaluzi. Ai ishte përkrahur dhe nga disa omejadë. "Mos u përçani që të mos dështoni" (Enfal 46)

Abdurrahman Ed-Dahil arriti ta shuajë dhe këtë revoltë duke vrarë dy omejadët Ubejdullah dhe Abduselamin, por la të gjallë Uthmanin, të cilit i tha:"Po të lë për nderet që më ke bërë mua dhe omejadëve." Më pas u drejtua nga të pranishmit dhe u tha:"Ky është Ebu Muslim El-Horasani i këtij shteti." Duke e ngjasuar me Ebu Muslim El-Horasanin, i cili ishte shkaktari kryesor i suksesit të dinastisë Abasite në ardhjen në pushtet. Por që më pas doli kundër tyre dhe i kundërshtoi. Ai u vra nga Ebu Xhafer El-Mensur.



Viti hënor 164

781 kalendari diellor

22 Tradhëtari Sulejman El-Arabij dhe Charlamani

Arriti Abdurrahman Ed-Dahil ta shuajë revoltën në Alvera, por ai nuk mundi të shuajë revoltën e ndezur në kryeqytetin e veriut Saragosa, revoltë e cila udhëhiqej nga Sulejman ibnu Jakdhan El-Arabij. Gjithashtu u rebelua edhe Husejn ibnu Jahja El-Ensari, një përkrahës i Sulejmanit.

Abdurrahmani nisi një ushtri të madhe nën komandën e Thalebe ibnu Ubejd, me qëllim që të shuajë këto dy revolta. Dy ushtritë luftuan për vdekje kundër njëri-tjetrit për ditë të tëra. Një ditë, teksa Thalebe ishte kthyer me ushtrinë e tij në kamp, Sulejmani shfrytëzon rastin dhe i sulmon në befasi. Të gjetur të papërgatitur, ushtria shpërndahet dhe komandanti i ushtrisë Thalebe merret rob nga Sulejmani.



Tradhëtia e Sulejman El-Arabij

Pas kësaj ndodhie, Sulejman El-Arabij i hyn frika nga Abdurrahman Ed-Dahil dhe për herë të parë bën diçka që nuk e kishte bërë asnjë musliman më parë. Ishte rasti i parë që e shënon historia, ku një musliman kërkon ndihmë nga një jomusliman që ta ndihmojë në marrjen e pushtetit në Andaluzi. Mbretit të cilit i kërkoi ndihmë ishte Charlamani, perandori i fiseve gjermane që banonin në Gjermani në atë kohë. Në këmbim të ndihmës së tij, Sulejmani i ofroi Charlamanit të gjithë veriun e Andaluzisë së bashku me kryeqytetin e veriut Saragosan, e cila do i shtohej perandorisë së tij të gjerë.

Ndodhi e rrallë dhe shumë e shëmtuar. "Nëse duan të të tradhëtojnë, ata kanë tradhëtuar Zotin më parë." (Enfal 71)

Të gjitha tradhëtitë ndaj Zotit, janë të regjistruara në suren Enfal.



Ka njerëz që lakmojnë postet dhe të mirat materiale edhe nëse kjo i çon drejt poshtërimit dhe përbuzjes. Ata e lakmojnë jetën, çfarëdo lloji qoftë ajo.



Charlamani sulmon, kurse dijetarët vihen në lëvizje



Charlamani u nis drejt gadishullit iberik, i shtyrë nga lakmia dhe oferta joshëse, duke përshkuar vargmalet Pirene. Kur arriti në Saragosa, u befasua pasi banorët e saj i kishin mbyllur dyert e qytetit dhe refuzonin të hynte qoftë dhe një ushtar nga ushtria e Charlamanit, apo dikush tjetër.

Në çdo kohë, janë gjendur mes muslimanëve dijetarë dhe njerëz të mençur, të cilët i kanë ndërgjegjsuar masat për krimet dhe tradhëtitë, që bëheshin në kuriz të fesë dhe të muslimanëve.

Njerëzit e ditur në Saragosa e morën në dorë administrimin e qytetit, duke ia hequr të gjitha kompetencat Sulejmanit. Këto kompetenca ata ia dhanë Husejn ibnu Jahja, i cili doli hapur kundër aleatit të tij. Ai udhëhoqi rezistencën ndaj ushtrisë rrethuese të Charlamanit, i cili e mbajti qytetin të rrethuar për një kohë të gjatë, saqë njerëzit brenda rrezikoheshin të vdisnin urie.



Saksonët rebelohen kundër Charlamanit



Gjatë rrethimit, gjendja ndryshon në favor të muslimanëve dhe kjo bëhet shkak madje për ndryshimin e rrjedhës së historisë. Në veri të Gjermanisë dhe në Francë, ishin rebeluar fiset Saksone kundër Charlamanit. Kjo e detyroi, të lërë rrethimin e Saragosas dhe të kthehet për në Gjermani. Teksa përshkonte në rrugët e ngushta të maleve Pirene, pjesa e fundit e ushtrisë së tij sulmohet nga banorët e atyre anëve. Kjo e dobësoi shumë ushtrinë e tij, pasi u sulmua pjesa e ushtrisë ku ndodheshin oficerët e tij më të lartë, furnizimet dhe robërit e luftës.

Me këto ngjarje, Charlamani e ndjeu që pozitat e tij ishin lëkundur dhe dobësuar dhe u detyrua të ndryshojë politikë ndaj Andaluzisë. Ai filloi të shfaqë prirje për paqe me Andaluzinë dhe për këtë dërgoi dhe një delegacion tek Abdurrahman Ed-Dahil, ku e ftonte për të nënshkruar një marrëveshje paqeje. Ed-Dahil e pranoi kërkesën e tij dhe të dy palët e firmosën këtë marrëveshje.

Gjatë kësaj kohë, Hunët e veriut të Andaluzisë duke shfrytëzuar trazirat, arrijnë të vendosin një të tretën e veriut nën kontrollin e tyre. Por Abdurrahmani arriti ta ndërpresë përparimin e tyre, siç e përmendëm më lart.



Influenca e Hunëve në Andaluzi, gjatë epokës së Abdurrahman Ed-Dahil



Viti hënor 165

782 kalendari diellor



El-Ensarij rebelohet



Sapo Charlamani la rrethimin e Saragosas, El-Ensarij i kthehet përsëri rebelimit, duke mos e njohur pushtetin e Abdurrahmanit. Ajo që e shtyri drejt kësaj, ishte bindja e tij mbi fuqinë dominuese të tij në këtë zonë.

Abdurrahmani menjëherë dërgoi një ushtri nën komandën e Thumame ibnu Alkame duke e porositur që t’i jepte fund këtij rebelimi. Thumame ibnu Alkame arriti që t’i japë fund këtij rebelimi dhe e vrau dhe El-Ensarij.



Një ndodhi e rrallë



Një ndodhi të rrallë e rrëfejnë historianët, ditën që arriti Abdurrahman Ed-Dahil në Saragosa, e cila tregon dhe njëhere moralin, cilësitë e rralla dhe politikën e mprehtë të tij.

Kur hyri Ed-Dahil në Saragosa dhe koka e rebelimit Husejn El-Ensarij ra në dorën e tij, së bashku me përkrahësit, erdhën të gjithë personalitetet e qytetit duke e uruar. Bashkë me ta kishte hyrë dhe një ushtar i thjeshtë. Kur u afrua pranë Ed-Dahil, filloi të thërrasë me të lartë duke e uruar për fitoren, pa pyetur për autoritetin dhe prestigjin e tij. Kjo gjë i shqetësoi të gjithë. Ed-Dahil i nervozuar iu drejtua: ”Për Zotin, nëse në këtë ditë nuk do më kishte nderuar Zoti me këto të mira (fitoren e korrur), dhe që e kam obligim t’i shpërblej njerëzit e thjeshtë në të tilla raste, do të dija si të veproja me ty. Kush je ti që thërret me sa fuqi ke, pa pasur respekt për të pranishmit dhe vendin ku ndodhesh, duke u shprehur sikur flet me prindërit dhe vëllezërit e tu? Injoranca jote, do të bëjë që të veprosh përsëri në këtë formë, por kam frikë se kur të veprosh përsëri, nuk do të gjesh ndërmjetës të tillë (nuk do të ketë festë të tillë, që të të fal për shkak të saj). Por ushtari iu përgjigj: ”Shpresoj që fitoret e Prijësit tonë, të jenë aq të shumta saqë sa herë të gaboj, të jenë shkak që të mos dënohem”. Kjo përgjigje i habiti të gjithë dhe pasi iu çel fytyra Ed-Dahilit nga kjo përgjigje e mençur dhe i tha:”Ky njeri nuk mund të jetë i paditur me këto fjalë që tha.” Më pas drejtohet nga të pranishmit dhe u thotë:"Na i tregoni vlerat tuaja, nëse ne nuk i zbulojmë dot". Më pas urdhëroi, që ushtarit t’i jepej një post i mirë.



Viti hënor 166

783 kalendari diellor



23 Elmugire El-emevij

Këtë radhë rebelohet djali i vëllaut të Abdurrahman Ed-Dahil. Ai quhej El-Mugire ibnul Velid ibnu Muavije ibnu Hisham dhe i harroi nderet dhe të mirat nga xhaxhai i tij, i cili e strehoi në Andaluzi, pasi lëvizte nga njëri vend në tjetrin, ku dhe toka u dukej e ngushtë pasi ishin të frikësuar nga Abasitët, si të gjithë omejadët e tjerë. Një poet thotë:

E gjerë është toka e Zotit

por ngushtohet, kur zbresin fatkeqësitë e motit.



Ai e strehoi në Kordoba, e mbuloi me të mira duke i dhënë ç'të kishte nevojë, por ai i harroi të gjitha këto dhe u rebelua duke kërkuar kokën e xhaxhait për t’i zënë vendin. Një gjë e tillë tregon mbi poshtërsinë dhe pabesinë e tij, siç thotë dhe poeti:

N'i bëfsh mirë një fisniku

ai do të ta shpërblejë

Por në mirë i bësh një të ligu

kundër teje, krye do të ngrejë.

Ed-Dahil e vrau nipin e tij rebel në vitin 167 dhe pasuritë e tij ia dërgoi të atit – vëllaut të tij Velidit – duke i kërkuar që të largohej nga Andaluzia. Vëllau i tij i kërkoi ndjesë për veprat e të birit, duke i premtuar sinqeritet dhe besnikëri dhe e siguroi, që ai vetë nuk kishte asnjë lidhje me rebelimin e të birit. Ed-Dahil ngulmoi që vëllau i tij të largohej nga Andaluzia, nga frika se mos kërkon më vonë të hakmerret për gjakun e të birit. Duke parë këmbënguljen e Ed-Dahil, Velidi u largua për në Afrikën e veriut.

Tani Ed-Dahil nuk i besonte dhe nuk qetësohej tek askush, sado i afërm të ishte me të, me gjithë këto që kishin ndodhur. Kjo sikur forcon vargjet e poetit Imru'ul Kajs, që thotë:

Me këto që shoqërohem

ndryshon dhe prej tij tradhëtohem.



Viti hënor 168

785 kalendari diellor



24 Ebul Esved Muhamed ibnu Jusuf El-Fihrij

Veç këtyre që përmendëm, Ed-Dahil përballet me një kryengritje tjetër që nuk i kishte shkuar në mendje. Ishte një rebel që ishte harruar për 25 vjet. Ai ishte Ebul Esved Muhamed ibnu Jusuf El-Fihrij, i biri i Jusuf El-Fihriut, ish valiut të Andaluzisë, të cilin Ed-Dahil e kishte vendosur në një qeli të burgut të Kordobas. Qëndroi në burg nga viti 141 deri në vitin 167 hënor, gati 27 vite. Gjatë gjithë kësaj kohe, ai bluante në mendje dhe planifikonte, si të shpëtonte dhe të luftonte përsëri kundër Abdurrahman Ed-Dahil.

Por si mund të rebelohej një i burgosur ndaj Prijësit të tij? Si mund tëa bënte diçka të tillë i vetëm?



Një dredhi e çuditshme



Për të vënë në jetë planet e tij, ai përdori një dredhi të rrallë dhe të çuditshme. Ai arriti t’i mashtrojë rojet dhe të gjithë, duke u shtirur sikur kishte humbur shikimin. Shumë herë, rojet e kishin provokuar duke i lëvizur duart para syve të tij dhe ai nuk i mbyllte qerpikët. Sytë dhe fytyra e tij nuk reagonte ndaj asnjë lëvizjeje pranë tyre. Kështu ata kishin besuar, që është i verbër. Pranë burgut të Kordobas ishte një lum, ku rojet i dërgonin të burgosurit të laheshin dhe të lanin rrobat e tyre. Dhe vetë Muhamedi shkonte me të burgosurit e tjerë për tu larë tek lumi. Një ditë teksa kishte vajtur për tu larë në lum, arrin të shmanget pak nga të burgosurit e tjerë, dhe shikon në bregun tjetër një burrë, të cilit i thërret dhe i thotë:”Nëse do thërrasësh filanin (një nga të njohurit e tij) dhe ta lajmërosh të vijë në filan ditë do të të shpërblej mirë”. Kështu ditën e caktuar, pasi vjen i njohuri i tij, arrin ta kalojë lumin me not, dhe të dy nisen për në Toleda. Kur arritën atje, panë që gjendja në Toleda ishte e qetë dhe kështu u drejtuan për në Kastelon, që është 20 km larg qytetit Gion.



Shpallja e kryengritjes



Atje ai shpalli kryengritjen e tij dhe refuzoi të njohë pushtetin e Abdurrahmanit. Ai arriti të mbledhë rreth vetes shumë dashamirës të babait të tij, ish valiut të Andaluzisë dhe shumë armiq të Abdurrahman Ed-Dahil duke formuar një ushtri të madhe. Rreth tij u grumbulluan dhe shumë njerëz, që kërkonin poste dhe pasuri. Thuhet që ushtria që u formua, arrinte në disa dhjetëra mijëra ushtarë.

Ed-Dahil nuk e neglizhoi këtë kryengritje dhe përgatiti një ushtri të madhe. Të dy ushtritë u takuan në Kastelona. Beteja përfundoi me fitoren e Ed-Dahilit, ushtria e të cilit arriti të vrasë mbi 4.000 ushtarë nga ushtria kundërshtare. Pas kësaj beteje, Muhamed ibnu Jusuf El-Fihrij, nuk arriti të gjejë përkrahje, kështu u vendos në një fshat të largët ku dhe vdiq më pas.



Viti hënor 170

787 kalendari diellor



25 Gotët në veri dhe revolta e fiseve berbere

Në kohën kur Ed-Dahil ishte i angazhuar me këtë kryengritje, Gotët kishin arritur të merrnin Galician, që ndodhet në veri-perëndim të Andaluzisë. Menjëherë Ed-Dahil urdhëroi valiun e Toledës, që ta rimarrë këtë qytet të rëndësishëm. Ushtria muslimane arriti t’i mposhtë gotët dhe ta vendosë qytetin përsëri nën kontrollin e muslimanëve. Po në vitin 170, u rebeluan dhe fiset berbere, por që Abdurrahman Ed-Dahil arriti t’i nështrojë dhe ta shuajë revoltën e tyre.



Fati i Bedrit, ish skllav i Abdurrahman Ed-Dahil dhe njëri nga më të besuarit e tij



Në këtë kohë, Abdurrahman Ed-Dahil nuk kishte besim tek asnjëri që e rrethonte. Vetë Bedri ish skllavi i tij, që ishte dhe komandat ushtrie, i lodhur nga luftërat dhe ndjekja e rebelëve, i kërkoi që ta caktojë vali të ndonjë zone. Ngaqë pati frikë se dhe ky mund t’i kthehej kundër më vonë, Ed-Dahil nuk pranoi. Bedri kur pa refuzimin e tij, i kërkoi që t’i japë pasuri të paktën, që të jetojë periudhën e mbetur të jetës në qetësi. Por ai nuk pranoi as që t’i japë pasuri, por e dëboi në jug të Andaluzisë, ku vdiq i vetmuar.

Vallë ku ishte shpirtmirësia e tij? Ku ishte dhemshuria e tij për të afërmit dhe të dashurit? Ku ishte zemërgjerësia, morali dhe falja?

Mbi 25 kryengritje gjatë sundimit të tij, e ndryshuan natyrën e butë, me të cilën njihej më parë Ed-Dahil dhe e bënë të mos i zërë besë as dhe njerëzve më të afërt.



Pothuaj në çdo tokë që shkelnin muslimanët, fillonin në ndërtimin e xhamive dhe shtëpive ku adhurohej Zoti. Ata ishin qendrat nga ku përhapej fjala e Zotit dhe ngrihej lart zëri i thirrjes për falje.

Kur hynë muslimanët në Andaluzi, filluan menjëherë në ndërtimin e disa xhamive, një nga të cilat ishte dhe xhamia e Kordobas. Atë e projektoi dhe caktoi drejtimin e kibbles, Hanesh San'anij, inxhinieri i xhamive në Andaluzi. Vendi ku u ndërtua xhamia i takonte kishës me emrin Saint Vincent. Muslimanët morën gjysmën e vendit ku ndërtuan xhaminë, kurse gjysmën tjetër ua lanë të krishterëve. Në atë kohë xhamia që u ndërtua ishte tepër e thjeshtë. Në kohën e Abdurrahman Ed-Dahil në vitin 170, ai e bleu gjysmën tjetër të kishës nga të krishterët njëqind mijë dinarë floriri. Ai e shembi xhaminë e vjetër dhe mbi të ndërtoi xhaminë e re, të cilës i kushtoi një kujdes të veçantë, me qëllim që kjo xhami të jetë një kryevepër e rrallë për nga madhështia, dekoracioni i detajuar dhe pamja e mrekullueshme e saj, në kryeqytetin e Andaluzisë. Oborrin e xhamisë ai e mbolli dhe e zbukuroi me pemë. Shpenzimet për ndërtimin e kësaj xhamie, arritën në tetëdhjetë mijë dinarë floriri.

Të gjithë Halifet që erdhën më pas, i kushtuan rëndësi xhamisë së Kordobas, derisa erdhi në pushtet El-Haxhib El-Mensur i cili i kushtoi një rëndësi të veçantë xhamisë, të cilën e zgjeroi dhe e zbukuroi, saqë filloi të quhej me emrin "Xhamia e Mensurit".



Konkluzionet e periudhës së Abdurrahman Ed-Dahil në Andaluzi



* Andaluzia u nda nga vendet e tjera islame, duke e mbajtur atë larg qendrës së Kalifatit islam.
* Revoltat e rrethuan nga të katër anët, duke dashur t’i japin fund pushtetit të tij. Mbi 25 revolta

shpërthyen gjatë pushtetit të tij, duke mos i dhënë rast të gjejë qetësi. Kjo e bëri të ndryshojë shumë, saqë nuk u zinte më besë edhe njerëzve më të afërt të tij.

* Humbën zonat e jugut të Francës. Muslimanët atje, e humbën kontrollin e tyre mbi këto zona. Gjithashtu

doli jashtë kontrollit të pushtetit të muslimanëve dhe veri-perëndimi i Andaluzisë. Të gjitha këto ndodhën për shkak të trazirave mes muslimanëve. Thotë Zoti në Kuran:" …apo t’ju ndajë në grupe e ta luftoni njëri-tjetrin." (En'am 65)

* Formoi një ushtri të përhershme me 100.000 kalorës të fuqishëm, këto përveç rojeve të tij, numri i të

cilëve arrinte 40.000, të cilët e mbronin nga kryengritësit.

* Ai ngriti divanet (ministritë) dhe arriti të mbajë pushtetin qëndror në duart e tij. Solli pemë dhe bimë të

reja nga vendet e tjera dhe i mbolli në Andaluzi. Nga këto pemë janë palma dhe shega. Ai ndërtoi edhe flotën detare për të mbrojtur brigjet e Andaluzisë.

* Ai ndërtoi qytetin e Kordobas (murin rrethues) dhe ndërtoi dhe xhaminë e madhe të Kordobas në vitin

170 hënor. Qytetin e Kordobës e zbukuroi me vepra arkitekturale, me qëllim që të konkurojë Bagdadin. Ai ndërtoi dhe një kështjellë të cilën e quajti Resafe, duke ndjekur gjurmët e gjyshit të tij, Hisham ibnu Abdulmelik, i cili kishte ndërtuar më parë në Siri një kështjellë me emrin Resafe e Hishamit.

* Ai reformoi të gjitha strukturat shtetërore dhe e ndau Andaluzinë në zona administrative. Shtoi sigurinë

dhe qetësinë në vend. Dilte vetë në popull duke vëzhguar gjendjen e njerëzve. Kur u frikësua nga ndonjë atentat i mundshëm, caktoi dikë që t’i transmetonte ankesat dhe problemet e popullit. Ai ishte zemërgjerë dhe e ruante dinjitetin e njerëzve. Kishte shpallur që askush prej njerëzve të mos i kërkojë gjë në prani të njerëzve të tjerë, por t'ia shkruajë në një letër dhe t'ia japë, duke i garantuar se do u përgjigjej kërkesave të tyre. Ai ishte poet dhe e pëlqente letërsinë. I nxiste poetët për të shkruar dhe i shpërblente mirë për veprat e tyre.



Cili do të jetë valiu i Andaluzisë pas Abdurrahman Ed-Dahil?



Kur Abdurrahman Ed-Dahil e ndjeu se po vdiste, nuk dinte kë të caktojë si Prijës të Andaluzisë. Djali i tij më i madh Sulejmani, (valiu i Toledas) të cilin e kishte me gruan nga Shami nuk ishte i zgjuar sa ç’ishte djali tjetër Hishami, (valiu i Maredas) të cilin e kishte me grua vendase, por që kishte pranuar Islamin. Po t’ia linte udhëheqjen djalit të madh, kishte frikë se mos e humbet pushtetin. Po të caktonte të voglin kishte frikë se mos rebelohej i madhi.

Në momentet që po vdiste, ia dorëzoi unazën, të cilën e kishte dhe vulë për të vulosur dokumentat e shtetit, djalit tjetër Abdullahut dhe i tha:”Kushdo që vjen i pari prej dy vëllezërve në Kordoba, atij jepja unazën dhe ai është Prijësi i ardhshëm”.

Abdurrahmani vdiq në vitin 172 dhe kur u përhap lajmi i vdekjes së tij, shpejtuan dy djemtë për në Kordoba, duke mos ditur gjë mbi porosinë e babait të tyre. Hishami ishte ai, që arriti i pari në Kordoba. Kështu Abdullahu ia dorëzoi ati unazën dhe vulën e babait të tyre dhe njëkohësisht edhe pushtetin e Andaluzisë.



Zoti e mëshiroftë dhe e faltë Abdurrahman Ed-Dahil. Ai u përndjek që në moshën 19 vjeçare. U arratis dhe arriti të marrë pushtetin në Andaluzi duke qenë 29 vjeç. Vazhdoi në pushtet për 39 vite. Themeloi shtetin omejad në Andaluzi, ndërtoi vepra arkiteturale, përzihej me njerëzit dhe problemet kryesore pëlqente t’i zgjidhë vetë. Ai ishte shembull i gjallë i durimit, ambicies, vendosmërisë dhe këmbënguljes. Thotë poeti:



Nëse kërkon lartësitë e arta

mos ndalo më poshtë se yjet e zjarrta



Ebu Xhafer El-Mesuri, kishte thënë të vërtetën kur e quajti "Skifteri i kurejshëve".

Nëse shpirti kërkon lartësitë

lodhet trupi dhe sakrifikon kënaqësitë.







Përmbledhje e ngjarjeve të epokës së Abdurrahman Ed-Dahil



130 hënor Ebu Muslim El-Hurasani, shpall revoltën abasite.



132 hënor Fundi i dinastisë Omejade, pas betejës Bunesir.



132 hënor Ebul Abas Seffah morri në dorë Kalifatin.



136 hënor Përndjekja ndaj Abdurrahman Ed-Dahil nga Abasitët.



138 hënor Hyrja e Abdurrahman Ed-Dahil në Andaluzi.



138 hënor Ndodh beteja Masara mes Abdurrahman Ed-Dahil dhe Jusuf El-Fihrij dhe Sumejl, ku

fitoi Ed-Dahil.

140 hënor Abdurrahman Ed-Dahil merr pushtetin në Andaluzi.



141 hënor Revolta e El-fFihrij dhe Sumejlit kundër Abdurrahmanit.



146 hënor El-Ala El-Jahsubij fton njerëzit për të vendosur pushtetin e abasitëve dhe në

Andaluzi. Ai morri Sevillen, por Abdurrahmani e mposhti në të njëjtin vit.

164 hënor Tradhëtia e Sulejman El-Arabij dhe aleanca e tij me Charlamanin.



170 hënor Ndërtimi i xhamisë së Kordobas.



172 hënor Vdekja e Abdurrahman Ed-Dahil, Zoti e mëshiroftë.





Epoka e Abdurrahman Ed-Dahil...të vërteta dhe konkluzione.



Nuk ka rast që të kujtohet Andaluzia, veçse do të kujtohet me të dhe Abdurrahman Ed-Dahil. Madje ka njerëz që nuk e njohin historinë, duke menduar se është Abdurrahman Ed-Dahil ai që e mori për herë të parë Andaluzinë dhe është ai, që përhapi Islamin në të.

Mbase ajo që e bëri Abdurrahman Ed-Dahil burrin e parë të Andaluzisë dhe më të fortin e saj, është se ai i kushtoi një kujdes të veçantë formimit të një ushtrie të fortë dhe të stërvitur mirë. Këtë e bënte për të siguruar qetësinë e brendshme, për të përballuar armiqësitë e jashtme dhe për ta përdorur atë në rrugë të Zotit. Kjo është diçka e rëndësishme, të cilës duhet t’i kushtojnë rëndësinë e duhur shtetet islame sot. Ato nuk duhet të mjaftohen me vlerat hyjnore dhe parimet e larta të besimit tonë, por duhet që këtë ta forcojnë me fuqinë ushtarake, e cila i mbron nga çdo armiqësi.

Kur muslimanët e braktisën përgatitjen shpirtërore dhe luftarake, u goditën keq nga armiqtë e tyre. Thotë poeti:

Me grusht godet ujku, luanin e fortë

kur dhëmbët ia sheh, të thyer përtokë.



Shihni gjendjen e muslimanëve sot, ku dobësia dhe plogështia e tyre, i ka bërë pre të armiqve, pre e cila ndahet nga shtetet e mëdha. Madje edhe armët i blejnë nga armiqtë e tyre. Ç'mund të bësh me një pushkë të huazuar apo të blerë nga armiku yt, që posedon armët më të fuqishme?

Muslimanët sot e kanë harruar porosinë hyjnore:" E ju përgatituni sa të keni mundësi force, (mjete luftarake), e kuaj të caktuar për betejë" (Enfal 60)

* Tradhëtia e Sulejman El-Arabij ndaj Abdurrahman Ed-Dahil, duke kërkuar ndihmë nga mbreti i fiseve europiane Charlamani dhe qëndrimi i dijetarëve kundër kësaj tradhëtie duke ia hequr kompetencat, na tërheq vëmendjen drejt dy gjërave:

1 – Rëndësinë e përgatitjes së individit musliman dhe edukimit të tij për besnikëri ndaj fesë së Zotit, me qëllim që të mos bjerë pre e joshjeve të armiqve. Kjo është diçka që nuk vjen vetvetiu, por kërkon mund dhe djersë.

2 – Misioni i dijetarëve nuk kufizohet vetëm në kryerjen e lutjeve, dhënien e mësimeve dhe mbajtjen e predikimeve. Dijetarët janë nervi i këtij umeti, janë zemra që e furnizon atë me gjak, janë zëri i së vërtetës, janë liderët shpirtërorë… dhe nëse dobësohet roli i tyre ose kërkojnë ta braktisin atë, atëherë kanë tradhëtuar amanetin që u është dhënë.

* Abdurrahman Ed-Dahil nuk do të mund të arrrinte atë që arriti, veçse pasi u përball disa herë me

vdekjen, kaloi detin, u përball me urinë, u ndje i braktisur dhe i përndjekur… pasuria më e madhe që posedonte ky person, ishte vullnet më i qëndrueshëm se malet dhe këmbëngulje që nuk u dobësua kurrë në rrugën për të realizuar objektivat. Historia e Abdurrahman Ed-Dahil është një tregues i qartë për çdo njeri, që ka një synim që kërkon ta realizojë, për këto që kërkon lartësitë… Ajo tregon që një rrugë e tillë është e mbushur me vështirësi dhe pengesa dhe nuk ka vend për njerëzit e dobët, që hezitojnë dhe për ata që pëlqejnë rehatinë dhe gjumin.

Nuk është e çuditshme pas kësaj, që të arrijë të shuajë 25 revolta kundër tij dhe ta vendosë të gjithë Andaluzinë nën pushtetin e tij. Kjo i ndodhi vetëm pasi kishte kaluar detin dhe udhëtuar për distanca të gjata, i prirë nga vullneti i tij i çeliktë.

Nëse i riu mësohet me vdekjen

Ecja në llucë, i duket e lehtë.

[_Mersin_]

Per me shume rreth shkences dhe qyteterimit Islam ne Andaluzi mund te lexoni ketu

http://www.reocities.com/alcislam/civilizim/index.html