Hyrje ne historine e Andaluzise

[_Mersin_]

Hyrje ne historine e Andaluzise

KY MATERIAL I DHUROHET……



Ç’do pike loti që ka rrjedhur si dhimbje për Andaluzinë e humbur..

Ç’do plage që ka prekur muslimanët mbi tokën e Andaluzisë...

Ç’do drite shprese e cila lind në zemrat e të përmalluarve për Andaluzinë tonë të dashur...

Të gjithë atyre që e presin me dëshirë të flaktë rikthimin e lavdisë dhe zhvillimin e umetit tonë...

Historisë tonë të ndritur në Andaluzinë e lavdishme...

Andaluzisë së ndritur ... dhe të gjithë lexuesve të nderuar ua dhuroj këtë libër...



Dr.Tarik Suvejdan


HYRJE

Nëse do të vërenim gjendjen e muslimanëve sot dhe faktorët, që kanë çuar në këtë gjendje dobësie dhe përçarjeje, do e gjenim atë të ngjashme dhe të përafërt me gjendjen e muslimanëve në Andaluzi. Janë të njëjtat shkaqe disfate, të njëjtat pika dobësie, neglizhence dhe humbje rastesh. Kjo ka ndodhur, me gjithë ndryshimet gjeografike dhe kohore mes tyre.

Për këtë, sjellim në duart e lexuesit të nderuar këtë studim të përgjithshëm mbi historinë e Andaluzisë, me qëllim që t’ua kujtojmë atë njerëzve të mençur dhe t’u tërheqim vëmendjen të shkujdesurve, duke dashur të përçojmë të mirën dhe të dobishmen me sa të mundemi.



Metoda e ndjekur në libër.

Me qëllim që t’ia lehtësojmë lexuesit, që të arrijë të përvetësojë të gjitha periudhat dhe zhvillimet në të cilat kaloi Andaluzia, e kemi ndarë librin në katër kapituj kryesorë:

Kapitulli i parë (Pushtimet islame): Këtu kemi folur mbi synimet dhe shkaqet e ndërhyrjeve islame në Afrikën veriore në përgjithësi dhe në Andaluzi në veçanti, duke përmendur dhe emrat e pushtetarëve të dinastisë Omejade në Andaluzi.

Kapitulli i dytë (Dinastia Omejade në Andaluzi): Ku kemi përmendur historinë e çuditshme të Abdurrahman Ed-Dahil (Abdurrahmani I), i cili arriti t’u shmanget përndjekjeve të Abasitëve dhe hyri në Andaluzi, ku mori pushtetin dhe hodhi atje themelet e dinastisë Omejade për vete dhe pasardhësit e tij. Këtë kapitull e kemi përfunduar me periudhën ku sundoi Almansor (Elhaxhib El-Mensur).

Kapitulli i tretë (Shtetet e përçara dhe monarkët e Afrikës veriore): Në këtë kapitull kemi folur mbi përçarjen e Andaluzisë në shtete dhe fraksione dhe kemi përmendur monarkët, që sunduan Andaluzinë gjatë kësaj periudhe. Më pas kemi folur mbi dinastinë e Almoravidëve të cilët arritën t’a bashkonin sërish Andaluzinë pas përçarjes. Kapitullin e kemi përfunduar me epokën e dinastisë Almohade dhe monarkët e saj, të cilët sunduan Andaluzinë pas epokës së shteteve të përçara.



Kapitulli i katërt (Fundi i Andaluzisë): Ku kemi përmendur fundin e dhimbshëm të atij shteti, të cilin muslimanët e shndërruan në metropolin e botës dhe perlën e perëndimit. Në këtë kapitull, kemi folur dhe për tradhëtitë, që çuan në fundin e ekzistencës së muslimanëve dhe toruturat që u ushtruan mbi ta.

Ç’do kapitull e kemi përfunduar me disa të vërteta nga të cilat duhet të nxjerrim mësim. Gjithashtu - për ta bërë librin sa më të kuptueshëm për lexuesit - kemi vendosur një kronologji të ndodhive të shoqëruar me hartat përkatëse të betejave më të rëndësishme.

Të gjitha këto e bëjnë librin unik për nga rradhitja dhe gjithpërfshirja.

HISTORIA ËSHTË MËSIM DHE KONKLUZIONE

Andaluzia, ashtu si çdo pjesë toke islame, jeton në ndjesinë dhe ndërgjegjen e çdo muslimani të vërtetë, që i digjet zemra nga malli për të, duke pritur ditën në të cilën do bashkohen tokat e tyre të pushtuara, toka që thërrasin sot: Ku janë muslimanët?

Kur dikush vizitoi Andaluzinë, e quajti “parajsa e humbur” dhe i përmallur thurri këto vargje:

I hutuar zbrita në brigjet e tu pas një mungese të gjatë

Lloje të shumta dhimbjesh jetova

E ndjeva veten mes teje të huaj

Pa miq, pa vëllezër dhe pa njeri

Gjuha nuk është arabishtja që njoh

As koha nuk është e njëjta kohë

As bilbilat në pyje s’më mbushin me gëzim

As palmat e vaditura me ujë shiu

As xhamitë në të cilat dëgjohej në mbrëmbje

Zëri i ezanit që mbush hapësirën

Një nga dijetarët muslimanë të kohës moderne, ka thënë: “Pyeteni historinë, nëse ylli i civilizimit tonë nuk është shuar, veçse në kohën kur u shfaqën yjet e muzikës dhe këngëtareve”.

Mendoj se këtë e ka thënë, kur ka studiuar dhe parë historinë e Andaluzisë, një zinxhir ngjarjesh që dëshmojnë ditët e famës, epërisë dhe qytetërimit. Ditë të cilat u pasuan me një dëshirë të shfrenuar për tu kënaqur me të mirat e kësaj bote dhe dëshirën e pushtetarëve për t'i vënë vetes tituj dhe epitete të ndryshëm. Thotë Ibnu Khafashe El-Endelusij:

Ajo që më pikëllon në tokën e Andaluzisë

El-mutedid dhe El-mutemid, llagape simbole të zisë

tituj të një mbretërie jo në vendin e saj

si macja që fryhet për t’u dukur si luan.



Këtë gjendje e pasuan konfliktet të cilat e çuan gjendjen në buzë dhe më pas në greminë. Poeti i Andaluzisë e përshkruan këtë gjendje me këto fjalë:

Për të tilla ndodhi, të shkrihet zemra në hidhërim

Nëse ka mbetur në zemër islam dhe besim.

Historia, (historia e çdo kombi) është një zinxhir ndodhish, që tregon faktorët e suksesit dhe shkaqet e humbjes. Një komb pa histori, është një komb pa të ardhme dhe kush nuk nxjerr mësime prej historisë do të goditet prej saj. Nëse gjendja aktuale e muslimanëve nuk është premtuese, pasi kanë humbur pushtetin, janë pushtuar vendet e tyre të shenjta, janë nënshtruar dhe shtypur nga armiqtë e tyre dhe vazhdojnë në këtë gjendje - në historinë e çdo populli ka të meta dhe humbje - megjithatë gjithmonë kanë ekzistuar lëvizje të dlira dhe të sinqerta. Një grusht besimtarësh mund të arrijnë rezultate të mëdha duke e kthyer umetin në epokën e lavdisë dhe zhvillimit. Një fjalë e urtë arabe thotë:

“Mos thuaj jam i vetëm pasi ka shumë që të vetëm e kanë çuar vendin drejt lavdisë ose rrënimit”.

Historia është e mbushur me shembuj të tillë. Thotë Zoti në Kuran:”Ne e shënuam në Zebur (në Lehvi Mahfudh), që tokën do e trashëgojnë robët e Mi të mirë”. (El-Enbija: 105).

Megjithatë duhet të theksojmë që vetëm qëllimi i mirë nuk mjafton, por duhet patjetër përgatitje dhe punë e pandarë. Për të arritur qëllimet, duhet t’u nënshtrohesh ligjeve dhe shkaqeve, të cilat duhet të kihen parasysh për të realizuar objektivat. Thotë Zoti në Kuran:”Allahu di të fshehtat e qiejve dhe të Tokës dhe çdo gjë kthehet tek Ai.” (Hud: 123)


RËNDËSIA E HISTORISË NË KUR’ANIN FAMËLARTË

Pothuajse nuk ka sure në Kuran, pa folur mbi një ngjarje historike, ku janë në konflikt forca të ndryshme. Në fund, suret përqendrohen në konkluzionet dhe mësimet e nxjerra, nga të cilat përfitojnë vetëm njerëzit e mençur.

Vetëm ata përfitojnë nga eksperiencat e njerëzimit, duke marrë më të mirat prej tyre dhe duke lënë të panevojshmet. Thotë Zoti në Kuran:”Mos u ligështoni dhe mos u pikëlloni, sepse ju, gjithsesi jeni më të lartët, nëse jeni besimtarë të vërtetë.” (Ali imran: 139).

Ky është një shembull i vetëm nga Kurani, ku Zoti thotë:”Elif, Lam, Mim. U mundën bizantinët. Në afërsi të tokës (arabe), por pas thyerjes së tyre, me siguri do të fitojnë. Brenda disa vjetëve. Me të vërtetë, është vendimi i Allahut, si për të parën dhe për të dytën. Dhe, atë ditë, do të gëzohen besimtarët. Për ndihmën e Allahut; Ai ndihmon kë të dojë dhe është i Plotfuqishëm e Mëshirëplotë. (Rum: 1-5)

Kronikat e luftërave janë një degë e historisë, dhe çdo historian apo shkrimtar i komenton ngjarjet sipas pikëpamjeve të tij.

Shumë popuj kanë arritur dhe ndërtuar qytetërime gjigande duke u mburrur: ”Kush është më i fortë se ne?!” (Fusilet 15)

Popuj të tjerë u tha udhëheqësi i tyre: ”Unë ju tregoj vetëm atë, që shoh dhe ju udhëzoj vetëm në rrugë të mirë” (El-Gafir 29)

Shumë popuj të tjerë u treguan të pacipë dhe (mendonin se fortesat e tyre do t’i mbronin prej Allahut” (Hashr 2) Këta popuj e kishin harruar fuqinë e Zotit të Madhëruar.


UMETI ISLAM NXJERR MËSIME NGA HISTORIA

Kurse umeti islam – i përfshirë nga rrjedha e historisë – nuk harron kurrë :

1 – Të qenit i përgatitur për çdo situatë, duke zbatuar porosinë hyjnore:“Përgatisni kundër tyre kuaj dhe forcë për luftë sa të mundni“ (El-Enfal: 60)

2 – Fuqinë e Zotit, e cila shfaqet në format më të natyrshme si përmbytje, stuhi, epidemi dhe thatësira, “Ne u dërguam atyre në një ditë fatkeqe një erë të stuhishme të pandërprerë“ (El-Kamer:19) “Ne u dërguam atyre përmbytje, karkalecë, morra, bretkosa dhe gjakun si shenja të qarta“ (El-A’raf 133)

3 – Forcën e fshehtë të Zotit e cila shihet në frikën, panikun dhe dobësinë që hedh në zemër, dashurinë e kësaj bote dhe urrejtjen e vdekjes: “Do të mbjellin frikë në zemrat e jobesimtarëve, sepse ata adhurojnë veç Allahut gjëra, për të cilat Ai nuk ka sjellë kurrfarë prove“ (Al-imran: 151)

4 – Vullnetit absolut të Zotit, i cili shprehet në thënien e Tij: “Bëhu“Ai nuk pyetet për atë që punon, kurse ata do të pyeten“ (El-Enbija: 23)


TË FLASËSH MBI ANDALUZINË

Në faqet e ardhshme do të flasim mbi Andaluzinë, të cilën disa e kanë quajtur "Andaluzia e humbur", të tjerë e quajnë "Andaluzia e rënë", kurse disa të tjerë e quajnë "perëndimi i Andaluzisë". Do të jenë faqe të mbushura me lavdi dhe krenari, hidhërime dhe dhimbje. E gjithë kjo me qëllim që të rikthejmë kujtimin e Andaluzisë, të kujtojmë të kaluarën tonë dhe të nxjerrim mësim prej saj.

Shumica e njerëzve dhe në veçanti intelektualët, pothuaj nuk dinë gjë mbi Andaluzinë dhe historinë e muslimanëve atje. Ata nuk e dinë madje as historinë e profetit Muhamed a.s dhe të heronjve muslimanë. Ata nuk dinë më shumë sesa emrat e tyre. Nëse do e pyesnim dikë mbi Numan ibnu Mukrin El-Muzenij, nuk do të dinte çfarë të thoshte. Nëse do pyetej mbi betejën e Nehavend-it, e cila është e barabartë me Alkadisijen për nga rëndësia, do të mblidhnin supet. Nëse do i pyesje mbi Ukbe bin Nafi El-Fihri dhe El-haxhib El-Mensur, do të habiteshe nga padija dhe heshtja e tyre.

Kjo, në një kohë kur historinë e Napoleonit dhe luftrat e tij, Kazanovën dhe aventurat e tij, yjet e futbollit dhe muzikës, i ka mësuar përmendësh. Thotë poeti arab:

E humbëm lavdinë kur pamë

Muzikën dhe kërcimin të përhapur në çdo anë

Shprehja "tradhëti e intelektualëve", ndoshta është shprehja më e goditur për të përshkruar gjendjen tonë, mbi të cilën fryjnë erërat e fuqishme të globalizmit, erëra të cilat duan të shkatërrojnë gjithçka, që ka të bëjë me umetin tonë, ashtu siç thotë dhe poeti:



Unë rrjedh nga një umet i zgjuar nga lavdia

Dhe ka fjetur i mbushur me turp, u harrua madhështia

Duke kujtuar historinë e Andaluzisë, shpresojmë që të ringjallen vendosmëritë, të stimulohet vullneti dhe këmbëngulja, të ngjallet në zemra dëshira për t’u bërë si gjyshërit tanë, me qëllim që umetit tonë t'i kthehen ditët e lavdisë. Kjo do të ndodhë me lindjen e një brezi, i cili do ndërtojë lavdinë mbi themelet e të parëve, siç thotë dhe poeti:

Prej nesh ka të rinj dhe liderë

Përse të mos sundojmë dhe ne si të tjerë?

Studimi i historisë nuk bëhet për t'u argëtuar, por për të nxjerrë mësime prej saj.

Nevoja për të mësuar nga faqet e historisë është aq e madhe sa ç’janë dhe rreziqet, që rrethojnë umetin musliman.


Së pari: Hyrje rreth shtrirjes islame

Studimi i historisë dhe i asaj të luftrave në veçanti, është domosdoshmëri e çdo lideri politik apo ushtarak. Ai duhet të dijë kronologjinë e ngjarjeve dhe të nxjerrë mësime prej tyre, pasi historia përsërit veten dhe ajo që ndryshon prej saj është vetëm ana e jashtme, kurse thelbi dhe esenca e ngjarjeve është e njëjtë në çdo kohë.

“Sikur Allahu të mos i ndihmonte njerëzit e mirë kundër të këqijve, bota do të ishte e shkatërruar” (El-Bekare: 251)

Jetën mbi tokë do e përfshinte amullia dhe do shkonte drejt shkatërrimit, nëse në natyrën e njeriut të cilin e krijoi Zoti, nuk do të kishte përplasje interesash dhe rrymash, të cilat janë shkak për të shpërthyer energjitë duke larguar plogështinë dhe dembelizmin dhe duke mundësuar vazhdimësinë e jetës.

Historia është e mbushur me luftra të cilat kanë filluar thjesht për qëllime kapriçioze dhe tekanjoze, por që çuan drejt shkatërrimit të botës. Shembulli më i afërt i kësaj janë dy luftrat e fundit botërore.

Romakët më parë, mbartnin shkatërrimin drejt vendeve që i pushtonin. Efektet negative të sulmeve të kryqëzatave dhe të mongolëve janë argument i gjallë akoma dhe sot në botën islame. Kolonializmi i sotëm modern dhe globalizmi nuk janë gjë tjetër, veçse një shtrirje e shkatërrimit dhe kolonializmit të padrejtë të djeshëm.



Përhapja e dritës

Në të gjithë luftrat që kanë zhvilluar muslimanët, nuk kanë qenë më superiorë se armiqtë e tyre, as në numër dhe as në armatim. Madje nuk kishin trashëguar as edhe mjeshtëri luftarake nga pasardhësit e tyre. Ajo që i bënte superiorë ndaj kundërshtarëve, ishte se ata luftonin mbi bazat e parimeve të besimit të tyre.

Gjithashtu faktorët që çojnë drejt fitores, nuk ishin ata që mbështeteshin zakonisht në beteja, madje dhe vetë fitorja e betejës nuk ishte synim kryesor i tyre. Synimi kryesor i tyre ishte hapja e zemrave dhe largimi i perdes, me qëllim që të depërtojë në brendësi të zemrave, drita dhe udhëzimi hyjnor.

Qëllimi kryesor i ndërhyrjeve islame ka qenë: Largimi i perdeve që pengonin depërtimin e dritës hyjnore në zemrat e njerëzve. Që të jetë fjala e Zotit mbi çdo gjë tjetër, që adhurimi t'i përkasë vetëm Krijuesit të njerëzve, që t'i nxjerrë njerëzit nga adhurimi i njerëzve në adhurimin e Zotit të njerëzve, për të gjallëruar tokën dhe përhapur përkushtimin dhe përuljen ndat Zotit, të cilën ua la njerëzve si amanet: “Është Ai që ju krijoi nga toka dhe ju kërkoi ta gjallëroni atë” (Hud 61)

Synimi i tyre ishte që duke zbatuar ligjet e jetës në tokë, të sillnin zhvillimin e saj dhe të vendosnin drejtësinë pa dallim ngjyre dhe race.

Kështu u përhap drita islame rreth botës, duke i treguar njerëzimit qëllimin final të ekzistencës dhe misionin, që duhet të përmbushin. Ndërhyrjet islame hapën kufijtë e shteteve për të depërtuar drita e Zotit drejt zemrave të banorëve vendas. Ndërhyrjet islame para se të hapnin kufijtë e këtyre shteteve, kishin hapur kufijtë e zemrave dhe shpirtrave të banorëve.

Vetë profetit Muhamed a.s, iu mbush zemra me gëzim kur iu shpall sureja Fet’h, (çlirimit) me faljen gjithëpërfshirëse, me mirësinë e plotësuar, me udhëzimin në rrugën e drejtë të Zotit dhe me ndihmën e Zotit të Gjithëpushtetshëm dhe Bujar. Ai u gëzua pasi vetë Zoti ishte i kënaqur me besimtarët. Ai vetë në këtë kontekst thotë:”Sonte më është shpallur një sure, e cila është më e dashur për mua se drita e diellit” (Transmeton Buhariu, Muslimi dhe Tirmidhiu)

Me hyrjen e ushtrisë muslimane në Meke, u vendos qetësia, Islami filloi të përhapej me shpejtësi, u korrën fitore ndaj çifutëve në Hajber dhe pushteti i muslimanëve shtrihej në gjithë Gadishullin Arabik.

Pas vdekjes së profetit Muhamed a.s në 12 Rebiul Evel, pushtetin e mori Ebu Bekri (r.a). Menjëherë pas vdekjes shumica e fiseve të Gadishullit Arabik e braktisën sërish fenë islame.

Luftrat që shpërthyen në të gjithë Gadishullin Arabik dhe që përfunduan me rivendosjen e pushtetit islam, treguan mbi epërsinë e muslimanëve në luftra dhe ishin sinjal mbi shtrirjen e pushtetit islam në tokat përreth.

Luftrat në dy frontet me persët dhe romakët, vazhduan derisa iu dha fund pushtetit të persëve dhe u morën shumë nga tokat e perandorisë romake. Muslimanët vazhduan të përparonin derisa arritën në Kinë duke luftuar me ushtarë, që vdekjen e kërkonin ashtu siç kërkonin armiqtë e tyre jetën.

Në kohën e Umer ibnu Hatabit (r.a) u mor Egjypti dhe zgjerimi i territoreve vazhdoi dhe në kohën e Uthmanit (r.a) dhe më pas në brezin e tabi’inëve (brezi që erdhi pas shokëve të profetit).



Së dyti Nënshtrimi i veriut të afrikës

Ukbe ibnu Nafi El-Fihrij

Nënshtrimi i gjithë shteteve të Afrikës veriore zgjati për shtatëdhjetë vite afërsisht, që nga viti 23 deri në 89 hënor.

Shtetet e Afrikës veriore u nënshtruan nga muslimanët, por duhet theksuar, që pushteti i tyre nuk ishte i qëndrueshëm pasi banorët rebeloheshin kur largohej ushtria muslimane. Ai që ka luajtur një rol të madh në nënshtrimin e këtyre shteteve është Ukbe ibnu Nafi, nga ai brez muslimanësh që erdhën pas shokëve të Profetit a.s. Ai, gjithashtu është nga transmetuesit e haditheve nga Abdullah ibnu Umeri (r.a) duke zënë një vend të madh në zemrat e muslimanëve. Ai njihet si luftëtar i aftë, që kurrë nuk u thye para vështirësive dhe që jetën ia kishte kushtuar çështjes islame. I entuziazmuar nga fitoret që filloi të korrë, ai depërtoi në thellësi të shteteve të Afrikës veriore, derisa arriti në brigjet e oqeanit Atlantik, të cilin atëherë arabët e quanin “deti i errësirave”. Me kalin e tij hyri në det derisa uji mbuloi kalin dhe thirri:” O Zot, ji dëshmitar që unë bëra ç’munda. Nëse nuk do më pengonte ky det, do të vazhdoja t’i luftoj të gjithë ata, që nuk e besojnë madhështinë Tënde, derisa të mos adhurohet tjetër kush veç Teje”.

Kur deshi që të kthehej në kryeqytetin e Afrikës veriore “Kajravan” zgjodhi rrugën e shkretëtirës dhe kur arriti në “Tabne” e ndau ushtrinë në disa pjesë. Gjatë rrugës, kur nuk u kishte mbetur veçse tetë ditë për të arritur në Kajravan, fiset berbere dhe romakët i ngritën kurth në vendin e quajtur Tehudha. I gjendur vetëm me treqind kalorës, Ukbe ibnu Nafi El-Fihrij mbeti i vrarë me gjithë ushtarët pas një qëndrese heroike.

Berberët vazhduan mes nënshtrimit dhe revoltave derisa administrimin e kësaj zone e mori në dorë një nga komandantët më të lavdishëm:



Musa ibnu Nusejr

Familja e tij.

I ati i tij Nusejri, ishte një nga dyzet djelmoshat që i zuri robër Halid ibnul Velidi (r.a) në kishën e Ajnu Temr, në brigjet e lumit Eufrat në vitin 12 hënor. Këta djelmosha ishin të mbyllur në kala. Kur Halidi theu derën ku qëndronin, i treguan që ishin pengje tek banorët e Ajnu Temr. Kështu Halidi i morri robër dhe ua ndau ushtarëve që luftuan. Mes tyre ishte dhe babai i dijetarit të njohur Muhamed ibnu Sirin dhe Jesari, gjyshi i Muhamed ibnu Is’hak, shkruajtësit të jetëshkrimit të Profetit a.s.

Fisi Benu Umejje më vonë i kishin dhënë lirinë Nasrit dhe e kishin caktuar të shërbente si rojë në ushtrinë e Muavije ibnu ebi Sufjanit (r.a). Ai njihej si ushtar i vendosur, bujar, i zgjuar dhe i fuqishëm. Këto cilësi e bënë që të rritej në pozitë deri sa u bë komandant i përgjithshëm i rojeve të Muavijes.

Në kohën e konfliktit mes Aliut r.a dhe Muavijes, Nasri refuzon që të luftojë kundra Aliut r.a, që ishte djali i xhaxhait të Profetit a.s. Pasi Muavija arriti ta mbajë pushtetin, e kritikoi mbi mosmarrjen pjesë në luftë kundër Aliut, duke i thënë: “Ç’të pengoi të dalësh në krahut tim në luftë, duke e ditur që të kam ndihmuar dhe nuk ma ke shpërblyer?!”

Nasri ia ktheu duke i thënë një fjalë të madhe, që tregonte mbi besimin, që kishte hedhur rrënjë në zemrën e tij. Ai i tha: “Nuk mund të të falenderoj duke mohuar dikë që e meriton falenderimin më shumë se ti”. Muavija i habitur e pyeti: “Kush qenka ky që e meriton falenderimin tënd më shumë se unë që të dhashë lirinë”?! Nasri ia ktheu: “Zoti i Madhëruar”. Muavija uli kokën dhe tha: “O Zot më fal, o Zot më fal” dhe e fali Nusejrin.



Rinia e Musa ibnu Nusejrit

Musai lindi në Sirinë e sotme në vitin 19 hënor gjatë periudhës që Halife i muslimanëve ishte Umer ibnul Hattabi (r.a). Duke përfituar nga detyra e lartë e të atit, Musai u rrit me fëmijët e Halifes dhe iu dha rasti të mësojë kalorësinë dhe artet e luftës. Ai mori pjesë në tentativat për të marrë Qipron dhe ishte një nga komandantët e flotës islame.

Në kohën kur ndodhi konflikti mes Emevitëve (Omejadëve) me njëri – tjetrin nga njëra anë dhe mes tyre dhe Abdullah ibnu Zubejrit (r.a) nga ana tjetër, të gjithë njerëzit në tokat islame i dhanë besën Abdullah ibnu Zubejrit. Musa ibnu Nusejr së bashku me Dah’hak ibnu Kajs El-Fihrij, Zufer ibnul Harith Elkajsij dhe Numan ibnu Bishr El-ensarij i dhanë besën Ibnu Zubejrit, megjithëse më parë kishin qenë valinj të Omejadëve. Vetë Omejadët arritën, që të binin dakort për të zgjedhur si Halife Mervan ibnul Hakem. Të ndihmuar nga fiset aleate, sidomos ajo Keleb Eljemanije, u nisën drejt Dah’hak ibnu Kajs dhe i kërkuan atij dhe pasuesve të tij që të njihnin pushtetin e Omejadëve. Por ai refuzoi dhe kështu nisi lufta mes tyre. Në këtë betejë fitojnë Omejadët dhe vetë Dah’haku arratiset. Nga ata që u arratisën ishte dhe Musa ibnu Nusejr, i cili gjeti strehim në Egjypt tek Abdul Aziz ibnu Mervan, valiu i Egjyptit që e fali për atë që kishte bërë dhe e mbajti afër. Musai e falenderoi për këtë dhe i shërbeu me përkushtim. Ai njihej si bujar, trim, i përkushtuar ndaj Zotit, i ditur, me vullnet të çeliktë dhe i vendosur.



Viti 86 hënor

705 kalendari diellor



Musa ibnu Nusejr, valiu i Afrikës veriore.

Abdul Aziz ibnu Mervan e emëroi Musanë si vali të Afrikës veriore – që në atë kohë përfshinte Libinë, Tunizinë, Algjerinë dhe Marokun – përveç Egjyptit.

Veriu i Afrikës në atë kohë vazhdonte të ishte i paqëndrueshëm dhe ziente nga trazirat. Musai filloi të mendohej rreth shkaqeve, të cilat e bënin këtë pjesë të paqëndrueshme dhe gjeti, që kishte dy shkaqe kryesore:

Një shkak ishte se ushtritë muslimane që shkonin për ta vënë nën kontroll këtë zonë, nuk qëndronin atje për një kohë të gjatë, pasi numri ishte i pamjaftueshëm. Ky ishte dhe shkaku kryesor i cili bëri që Ukbe ibnu Nafi të vritej nga berberët. Ai kishte arritur deri në brigjet e oqeanit atlantik duke mos lënë dikë pas tij, t’i mbrojë krahët nga sulmet e papritura të berberëve. Nga gabimet e Ukbes ishte, se kur arriti në oqeanin Atlantik nuk kishte kush ta mbrojë nga pas, dhe kur deshi të kthehej për në Kajrevan, qytet që ndodhet në Tunizi, fiset berbere e sulmuan dhe e vranë gjatë kthimit. Musa ibnu Nusejr kur e dëgjoi këtë histori tha: “Zoti e mëshiroftë, si përparon pa pasur dikë që ta mbrojë nga pas? Si nuk paska pasur një njeri të ditur ta këshillojë?”

Shkaku i dytë për mos qëndrueshmërinë e veriut të Afrikës, ishte se feja islame nuk kishte zënë vend në zemrat e banorëve të këtyre vendeve dhe se fiset berbere rebeloheshin sa herë u jepej rasti. Kështu Musai nuk kalonte me ushtrinë në zonat e tjera të Afrikës derisa të përhapej dhe konsolidohej feja mes vendasve. Ai punoi shumë, që Islami të depërtojë në zemrat e fiseve berbere. Për këtë ai solli shumë dijetarë e ftues dhe i shpërndau në vendet, që i kishte vendosur nën sundimin e tij.

Ajo që vlen të përmendet dhe që tërheq vëmendjen e studiuesve, është se gjithë këto përparime të muslimanëve ndodhnin pas një periudhe shumë të shkurtër pas vdekjes së profetit a.s, vetëm 76 vite.

Kështu njerëzit filluan të hynin në Islam grupe-grupe. Shumica e tyre ktheheshin në ushtarë dhe së bashku me ushtrinë muslimane vazhduan të luftonin pjesën tjetër të panënshtruar. Kundërshtarët u tërhoqën në male, por dhe atje i ndoqi Musai ku pothuaj i shfarosi të gjithë.

Kur arriti me ushtrinë e tij në fiset që kishin vrarë Ukbe ibnu Nafi, u ndez një luftë shumë e përgjakshme mes dy ushtrive. Në fund, berberët e Sexhumes e humbën betejën dhe Musai arriti të hyjë në qytet ku urdhëroi të vriteshin kryetarët e fiseve. Gjithashtu ai i mundësoi dhe tre djemtë e Ukbe ibnu Nafi – Ijad, Uthman dhe Ebu Ubejde – të hakmerreshin për gjakun e babait të tyre, të vrarë nga këta fise. Kështu ata vranë 600 nga paria e qytetit. Njëri nga djemtë – Ijadi – i tha: “Për Zotin po të më kishe lënë, do i shfarosja të gjithë përderisa kanë në gjak rebelimin. Me rënien e këtij qyteti, ranë dhe pengesat e fundit, që pengonin përhapjen e islamit. Më pas njerëzit që pranuan islamin ishin me mijëra. Nga ata që pranuan islamin ishte dhe një nga komandantët më të suksesshëm berberë, i cili do të fitojë famë më pas, Tarik ibnu Zijad.

Musa ibnu Nusejr

Viti 19 Lindi në Sham dhe është nga brezi i tabi’inëve.

- Muavija e caktoi komandant të flotës detare.

- I dha besën Ibnu Zubejrit pas vdekjes së Muavijes, më pas u arratis dhe gjeti strehim në Egjypt tek Abdul Aziz ibnu Mervan.

- Bëhet vezir (kryeministër) i Abdul Aziz ibnu Mervanit, valiut të Egjyptit.

Viti 86 H U caktua vali i Afrikës veriore.

Viti 92 H Vendos planet për hyrjen në Andaluzi.

Viti 92 H Dërgon një njësi ushtarake në Andaluzi nën komandën e Tarik ibnu Zijadit, . i cili arrin ta nënshtrojë jugun

Viti 93 H Rinënshtroi jugun e Andaluzisë pas rebelimit dhe nënshtroi dhe disa qytete të tjerë.

- U bë i njohur mbi dashurinë e tij për luftën (xhihadin).

Viti 97 H Vdiq në Medine.



Nënshtrimi i Afrikës së veriut.

Musa ibnu Nusejr arriti të nënshtrojë veriun e Afrikës me fiset berbere, të cilat rebeloheshin deri atëherë kundër muslimanëve.

Nga Afrika veriore tani kishte mbetur pa u nënshtruar veç dy qyteteve Seuta dhe Tanxher, dy qytete që ndodheshin në pjesën veri-perëndimore të Marohun dhe që me Spanjën i ndante ngushtica e Gjibraltarit.

Musa ibnu Nusejr, caktoi Tarik ibnu Zijadin komandant të një ushtrie prej 9.000 ushtarësh të përbërë nga muslimanët e rinj (berberët) dhe i urdhëroi të nënshtronin qytetet Tanxher dhe Seuta. Kjo ushtri arriti t’a nënshtrojë qytetin Tanxher për një kohë shumë të shkurtër dhe tani nuk mbetej tjetër veç qytetit të fundit Seuta, e cila ishte nën juridiksionin e spanjollëve.

Guvernatori i caktuar nga mbreti i Spanjë në Seuta, quhej Juljan. Ai nuk pranoi të dorëzohej, kështu që nuk mbetej tjetër veç luftës. Por ushtria muslimane hasi vështirësi pasi ky qytet ishte i rrethuar dhe i mbrojtur mirë. Atëherë Musai tërhiqet me ushtrinë në Tanxher, ku cakton si guvernator të saj, Tarik ibnu Zijadin, duke i lënë dhe ushtrinë e përbërë prej 19.000 vetësh. Veç ushtarëve ai caktoi dhe një grup dijetarësh për t’u mësuar vendasve Islamin.

Vetë Musai u tërhoq në kryeqytetin e Afrikës veriore, Kajravan.



FILLIMI I HYRJES NË ANDALUZI.

1) Siguria nga ana e detit

Musai filloi të mendohej rreth një sulmi të mundshëm ndaj Spanjës. Gjatë studimit të situatës, pa që nga gjërat të cilat e vështirësonin një gjë të tillë, ishte se romakët dhe spanjollët (banorët e Andaluzisë në atë kohë njiheshin me emrin Hunë) mund të sulmonin veriun e Afrikës kurdo nga deti. Kjo, pasi ata posedonin një flotë dhe ushtri të fuqishme detare, të cilës muslimanët nuk mund t’i bënin ballë. Ky ishte dhe një nga shkaqet që veriu i Afrikës nuk stabilizohej, pasi romakët i furnizonin rebelët me armë dhe forca nga deti. Kjo, në një kohë kur muslimanët nuk shquheshin për beteja në det dhe nuk kishin flotë të fuqishme.

Kështu filloi Musai të mendojë dhe të thurë plane strategjikë pa u nxituar në atë që kërkonte të arrijë.

Ai vendosi të ndërtojë një flotë detare të muslimanëve, me qëllim që t’u bëjë ballë sulmeve të romakëve dhe të spanjollëve. Kështu arriti të ndërtojë një bazë të madhe për ndërtimin e anijeve në Tunizi dhe në një periudhë kohe tepër të shkurtër, arriti të ndërtojë mbi njëqind anije.


Beteja e fisnikëve

Duke dashur që të jetë ai dominues në det, pa pasur kundërshtarë dhe rivalë të tjerë në zonën e Afrikës së veriut, ai shpalli, se dëshironte të niste një fushatë tjetër luftrash në det. Rreth tij u mblodhën njerëz nga të gjitha anët, të udhëhequr nga më fisnikët e çdo ane. Kështu u formua një lloj tjetër ushtrie e cila përbëhej nga ushtarë që dëshironin t’i transmetonin botës dijet dhe njohuritë islame. Për shkak të numrit të madh të fisnikëve, beteja morri emrin “beteja e fisnikëve”.

Pasi u formua ushtria, vetë Musa e pa të panevojshme të merrte pjesë, por caktoi djalin e tij Abdullahun si komandant të ushtrisë, e cila arriti të nënshtrojë ishullin e Siçilisë.


Nënshtrimi i Sardenjës

Gjithashtu, Musai arriti të fusë nën pushtetin e tij dhe një ishull tjetër që quhej Sardenia, i cili është një nga ishujt e mëdhej në detin mesdhe. Për nënshtrimin e Sardenies, Musai dërgoi Ata ibni ebi Nafi El-Hudhlij. Kur Ata’ deshi të kthehej me ushtrinë, Musai e lajmëroi që të mos kthehej, pasi ishte kohë me furtunë dhe mund të mbytej në det. Por Atai nuk e dëgjoi këshillën e tij dhe u nis në lundrim. Për shkak të erërave të fuqishme, të gjithë anijet u mbytën në det.


Ishujt Baliar

Musai, pas një periudhe, u detyrua të dërgojë dhe një ushtri tjetër nën komandën e djalit të tij Abdullahut, që mundi t’a nënshtrojë përsëri Sardenjan.

Më pas, ai u drejtua nga lindja, drejt ishujve Baliar të cilët quheshin ndryshe dhe ishujt lindorë, të cilët ndodhen në lindje të Spanjës. Abdullahi arriti, që t’i vendosë dhe këta ishuj nën pushtetin islam. Tani Musa ibnu Nusejr ishte më i qetë, pasi shumica e brigjeve ishin të sigurta nga çdo lloj sulmi. Ajo që ishte problem për të, ishte qyteti i Seutas.


2) Gjeografia e Andaluzisë

Andaluzia (Spanja dhe Portugalia) ka pamjen e një katrori në hartë, ku në pjesën e fundit përballë Marohun dallojmë një të dalë, ku ndodhet mali i Tarihun (Xhebel Tarik, nga i cili ngushtica ka marrë dhe emrin Gjibraltar).

Andaluzia dallohet nga lumenjtë e saj të shumtë, pesë nga të cilët janë më kryesorët, prej tyre janë: Lumi Duero, lumi Shukar dhe lumi Guadalquivir.

Gjithashtu Andaluzia përbëhet nga vargmale të shumtë, ku më të njohurat prej tyre ndodhen në jug dhe quhen malet e Borës (Sierra Nevada), lartësia e të cilave arrin mbi 3.000 m.

Në skajin verior të saj ndodhen malet Pirene, të cilat arrijnë lartësinë mesatare 3.500 m, por si karakteristikë kanë, se janë më të vështirë se Sierra Nevada për tu përshkuar, pasi ushtria e ka shumë të vështirë për të kaluar. Ato nuk lejojnë kalimin e ushtrisë pasi ka vetëm një vendkalim të ngushtë. Këto male ishin mburoja më e madhe, e cila e mbrojti Francën nga nënshtrimi i ushtrive muslimane.

Ajo që e ndan Marokun nga Andaluzia, është ngushtica e Gjibrartarit, ose siç e quanin arabët “Derbuzikak”. Distanca mes brigjeve të Marohun dhe të Spanjës është vetëm 13 km dhe nga njëra anë mund të shihen brigjet e anës tjetër me sy.



Arabët e përshkruanin Andaluzinë me fjalët: Ajo i përngjet Shamit (Lantonit) për nga mirësitë dhe ajri, Jemenit për nga njëtrajtshmëria, Indisë për nga parfumet dhe Kinës për nga mineralet dhe gurët e çmuar.



3) Banorët e Andaluzisë

Banorët e Andaluzisë ishin Romakët, emër të cilin arabët e përdornin për të gjithë europianët. Ata banonin aty qysh nga viti 201 p.kalendari diellor dhe vazhduan të banonin aty deri në shekullin e pestë të erës sonë.

Duke filluar nga shekulli i pestë fiset vandale të ardhur nga Azia sulmuan Europën. Gjatë këtyre sulmeve ata përhapën frikë dhe tmerr në mbarë Europën, ku me egërsinë, që i karakterizonte, shkatërruan çdo lloj shenje të civilizimit romak të ndërtuar deri atëherë. Europën e përfshiu një natë e errët, errësirë e cila vetëm shtohej. I madhi shtypte të voglin, i fuqishmi shfrytëzonte të dobëtin, njerëzit ishin të zhytur në qejfe dhe shthurje morale dhe ishin në konkurrencë për të arritur sa më shumë të mira materiale. Vandalët vazhduan me pushtimin e tokave derisa arritën në Andaluzi, ku u vendosën pëfundimisht.

Për shkak të emrit “Vandalë” ata e quajtën Spanjën Vandolicia, që do të thotë

“toka e vandalëve”. Këtë emër arabët e shkurtuan dhe e quajtën më vonë Andalus.



Gotët

Më vonë, Andaluzinë e pushtojnë disa fise primitivë nga Gjermania, të cilët quheshin Fiset Gote.

Duke jetuar me pjesën vendase, këto fise filluan të civilizoheshin dhe arritën të ndërtonin qytetërim në Andaluzi të cilin e morrën nga romakët.

Ata e drejtuan Andaluzinë për tre shekuj me radhë, deri në fillimin e shekullit të gjashtë hënor. Andaluzia vazhdoi të jetë e fuqishme ushtarakisht, merrte pjesë në ngjarjet që ndodhnin dhe përballej me situatat e reja që krijoheshin. Numri i mbretërve që udhëhoqën këtë vend arriti në 36 mbretër.



Jetë e mjeruar

Gjendjes së mjeruar në Andaluzi, i shtohej dhe pushteti dominues dhe i fuqishëm i kishës, gjendje e cila ishte në të gjitha vendet europiane. Ajo përdorte pushtetin e saj dhe ndikimin që kishte në popull, për të ndezur konflikte mes sekteve të krishtera, duke vërtetuar thënien e Zotit në Kuran: “Ne kemi vendosur mes tyre armiqësinë dhe urrejtjen deri në ditën e Kijametit” (Maide: 14)

Gjithashtu ajo shfrytëzonte ndjenjën fetare, të cilën e ka vendosur Zoti në natyrën e çdo njeriu, për të hyrë në luftra, si kryqëzatat.

Andaluzia vuante nga shpërbërja shoqërore dhe mos stabiliteti. Populli ishte i ndarë në shtresa të ndryshme, si ajo e pushtetarëve, ku bënte pjesë familja mbretërore, të cilët kishin në dorë dhe kontrollonin gjithçka në vend. Ndërkohë që pupullata kishte detyrë të zbatonte gjithë dëshirat dhe kërkesat e shtresës së lartë. Ata i shfrytëzonin njerëzit e varfër sa të kishin mundësi, gjë e cila kishte shkaktuar pakënaqësi dhe ishte bërë shkak për revolta të shumta në Andaluzi dhe në mbarë Europën.


Qytetet më të njohura të Andaluzisë

Në zonën e ishullit të blertë (Algeciras), e cila është krahinë që ndodhet në jug të Andaluzisë, ndodhet qyteti i Sevilles.

Në veri-lindje të Sevilles, ndodhet qyteti i Kordobas, kurse në lindje të saj ndodhet Grenada.

Kurse kryeqyteti “Toledo” ndodhet në mes të Andaluzisë. Qytete të tjerë janë: Saragosa që ndodhet në veri-lindje të vendit afër kufijve të Francës, Leoni që njihet si kryeqyteti i veri-perëndimit. Kurse Galicia ndodhet në skajin verior të Andaluzisë.

[_Mersin_]

Marrja e Andaluzise

MUSAI DHE TARIKU HYJNË NË ANDALUZI



1) Korrespondenca e Musa ibnu Nusejrit

2) Fillimi i hyrjes dhe veprat e Tarik ibnu Zijadit

3) Musa ibnu Nusejr niset për në Andaluzi

4) Lëvizja drejt veriut të Andaluzisë

5) Kthimi i Musa ibnu Nusejrit dhe Tarik ibnu Zijadit në Damask







Korrespondenca e Musa ibnu Nusejrit



Pasi Musa ibnu Nusejr dhe përkrahësit e tij arritën të vendosnin rregullin në veriun e Afrikës, ai filloi të mendojë rreth asaj që ndodhej pas ngushticës së Gjibraltarit (të cilin arabët e quanin në atë kohë “derbuzikak”). Kështu në vitin 89 hënor (708 kalendari diellor), ai i dërgoi një letër Halifes Velid ibnu Abdul Melik, ku i kërkonte ta lejojë të marshojë drejt Andaluzisë.

Halifeja e lejoi ta ndërmarrë këtë hap, por e këshilloi duke i thënë: “Fillimisht hyr me njësi të vogla ushtarake, sa ta shohësh fuqinë e tyre dhe mos i fut muslimanët në dete të frikshëm”.

I thoshte kështu, pasi muslimanët akoma nuk ishin të aftë për lundrimet detare dhe betejat në det.

Musai i dërgoi një letër tjetër ku e qetësonte duke i thënë, që nuk ishte fjala për ndonjë det të madh, por fjala ishte për një ngushticë, nga ku dukej gjithçka. Velidi i dërgoi një përgjigje tjetër ku i thoshte:” Dhe nëse është ashtu siç thua, duhet ta provosh një herë, para se ta sulmosh”.



Viti 91 hënor

Viti 710 kalendari diellor



Tarif ibnu Malik, i pari që shkel tokën e Andaluzisë



Duke zbatuar këshillën e Halifes, Musai dërgoi fillimisht një njësi ushtarake të vogël në Andaluzi, për të studiuar situatën. Këtë njësi e udhëhiqte Tarif ibnu Malik dhe ajo përbëhej nga katërqind ushtarë të vendosur në katër anije. Zbarkimi i tyre ishte në ishullin e blertë (Algeciras), që ndodhej pas malit të Tarihun, në një vend që sot quhet Tarif. Muslimani i parë që shkelte tokën e Andaluzisë, ishte Tarif ibnu Malik, dhe kjo ndodhi në muajin Ramazan të vitit 91 hënor.


Korrespondencat e muslimanëve

Pasi e studioi situatën dhe pa që gjithçka ishte në favor të muslimanëve, u kthye dhe i paraqiti Musa ibnu Nusejrit një raport të plotë mbi situatën në Andaluzi dhe se koha ishte e favorshme për të ndërhyrë.

Kurse nga ana tjetër, brenda Andaluzisë ndodhnin gjëra të mëdha.

Mbreti i Andaluzisë Achila, vdiq në vitin 700. Pushtetin pas tij e mori djali i tij Ëitiza (Ëitiza), pushtet i të cilit nuk jetoi shumë pasi Rodrigu, komandanti i ushtrisë u rebelua dhe arriti ta vrasë monarkun e ri dhe të dominojë të gjithë Andaluzinë. E gjitha kjo ndodhte, një vit para se muslimanët të sulmonin Andaluzinë.

Pasi Ëitiza u vra në betejat kundër Rodrigut, fëmijët e tij më vonë rebelohen ndaj Rodrigut në veri të Andaluzisë. Rodrigu mblodhi ushtrinë për t’i dhënë fund këtij rebelimi nga ana e fëmijëve të Ëitizas të cilët ishin përqendruar në veri.

Njëri nga fëmijët, arrin të përshkojë jugun dhe arrin në qytetin Seute ku guvernator ishte Juliani, për t’i kërkuar ndihmë ndaj Rodrigut. Kurse fëmijët e tjerë u drejtuan për në veri të Andaluzisë për të mbledhë përkrahësit e tyre që të rimarrin fronin mbretëror. Rodrigu u nis drejt veriut për të mos u lënë rast fëmijëve të Ëitiza të formojnë ushtri kundër tij.

Në këtë kohë në Seuta, Juliani pranoi që t’i ndihmojë fëmijët e Ëitizas, por panë që vetëm ata të dy nuk do të mund ta mposhtnin Rodrigun. Për këtë duhej një ushtri e fortë dhe e madhe.



Komunikimi me Musa ibnu Nusejrin

Juliani ishte ai, që i propozoi Musa ibnu Nusejrit, që t’i dorëzojë qytetin Seute dhe ç’të dëshirojë nga qytetet e Andaluzisë. Kur e pyeti se çfarë kërkonte në këmbim të kësaj, djali i Ëitiza u përgjigj:“Ne nuk lakmojmë pushtetin që e humbëm, por po vendose sundimin tënd mbi Andaluzi, të na kthesh pronat dhe fermat që na ka lënë babai ynë trashëgimi.“ Babai i tyre kishte në pronësinë e tij mbi 1.000 ferma të shpërndara në gjithë Andaluzinë.

Këto ishin kërkesat e tyre, thjesht dëshira për pasuri. Ishin njerëz që e donin jetën edhe sikur të jetonin të përbuzur. Thotë një poet arab:

Kush jeton i poshtëruar, i duket gjë normale

Si i vdekuri, që nuk ndjen më dhimbje plage



Musai e pa këtë ofertë tepër të favorshme. Le t’i merrnin pronat e të atit, në këmbim të Andaluzisë dhe dorëzimit të qytetit Seute, qytet që kishte dështuar për ta shtënë në dorë më parë. A nuk ishte një ofertë joshëse?!



SË DYTI: FILLIMI I SULMIT DHE VEPRAT E TARIK IBNU ZIJAD



Viti 92 Hënor - 711 kalendari diellor



Ushtria e parë nën komandën e Tarik ibnu Zijad



Ishin këto premtime të cilat e joshën Musa ibnu Nusejrin dhe pranoi që t’i ndihmojë në luftën kundër Rodrigut.

Musai përgatiti një ushtri të përbërë nga 7.000 luftëtarë nën komandën e berberit musliman Tarik ibnu Zijad.

Kështu u nis ushtria që përçon dritën, dritë e cila nuk ka nevojë për forcë dhe fuqi, as për mjete luftarake të shumta, as për flori që shkëlqen, por ka nevojë për atë lloj individi i cili e dëshiron vdekjen për të lartësuar fjalën e Zotit, më shumë se ç’duan armiqtë e tyre jetën. Madje, ata shohin që jeta e vërtetë, fillon kur dikush prej tyre bie dëshmor dhe thërret fuqishëm: Fitova për Zotin e Qabes.

Ajo ka nevojë për ata individë të cilët të bashkuar, përbëjnë kaderin (caktimin) e Zotit në tokë. Nëse është kështu, kush mund të qëndrojë para caktimit të Zotit ose t’a pengojë atë?

Kështu ishin muslimanët e parë në frontet e luftës me armiqtë e tyre. Ata dalloheshin me besimin, për të cilin sakrifikonin gjithçka. Dalloheshin për vlerat e tyre njerëzore, që transmetonin për tek popujt e tjerë, duke ua përçuar atyre jo me fjalë, por me veprat e tyre.

“Sa popuj të pakët kanë mposhtur popuj të shumtë me lejen e Zotit“ (Bekare: 249)



Viti 92 hënor

Viti 711 kalendari diellor



Lundrimi për në Andaluzi



Tariku nën komandën e ushtrisë së tij, përshkoi ngushticën e Gjibraltarit duke u nisur nga qyteti Seute dhe lundruan në det me anije. Ngushtica e mori emrin më pas nga vetë komandanti i ushtrisë muslimane Tarik ibnu Zijad ku u quajt ngushtica e Gjibraltarit fjalë që rrjedh nga arabishtja Xhebel Tarik (mali i Tarihun). Është një shpërblim që i bëhet emrit të tij në këtë botë, emër që shqiptohet nga të gjitha gjuhët sot. “Kush kërkon shpërblimin e kësaj bote, tek Zoti gjendet shpërblimi i kësaj bote dhe i botës tjetër“ (Nisa: 134)

Pasi arriti, u përpoq që të zbarkojë në drejtim të malit të Tarihun, por pa që Gotët ishin grumbulluar atje nën komandën e komandantit të jugut, Tudmerit. Kështu Tariku, nuk zbarkoi por vazhdoi udhëtimin deri sa arriti tek ishulli i blertë Algeciras, të cilat janë fusha që vijnë pas malit të Tarihun.

Tudmeri kur dëgjoi mbi zbarkimin e ushtrisë muslimane i dërgoi një letër Rodrigues ku i shkruante:”Eja sa më shpejt, pasi një popull që nuk dihet a vijnë nga toka apo nga qielli, kanë shkelur në tokat tona. Unë i pashë vetë, prandaj nxito se këtyre nuk u bën ballë kush”.

Kur i arritën këto lajme Rodrigut, caktoi dikë tjetër për të shtypur rebelimin e fëmijëve të ish mbretit dhe u nis vetë me një ushtri të madhe, e cila thuhet që arrinte mbi 100.000 ushtarë.

Në këtë kohë, Tariku kishte filluar luftën me Tudmerin. Betejën e parë të zhvilluar në ishullin e blertë Algeciras, e cila zgjati tre ditë, e fituan muslimanët. Me këtë Tariku arriti të sundojë jugun e Andaluzisë. Kur i erdhën informacionet mbi ushtrinë e Rodriguesit e cila ishte drejtuar drejt tij, ai i kërkoi ndihmë Musa ibnu Nusejrit.

Musai i dërgoi vetëm 5.000 trupa të cilat u bashkuan me të tjerët duke formuar 12.000 ushtarë nën komandën e Tarik ibnu Zijadit.





Beteja vendimtare e Birbatit (Guadalate)



Tariku filloi të eksplorojë zonën dhe gjeti një vend, që quhej “lugina e Birbatit” (Guatalate) ku ndodhej një lum. Ai pa që ai vend ishte më i përshtatshëm për betejën që e priste. Shkoi me ushtrinë dhe zunë vend tek lumi.

Pasi arriti ushtria e Rodrigut në luginën e Birbatit, filloi një nga betejat më të rëndësishme, e cila i hapi rrugën sundimin islam të Andaluzisë më vonë. U takuan në këtë betejë, ushtria muslimane me 12.000 trupa, shumica e të cilëve ishin këmbësorë, nën komandën e Tarik ibnu Zijadit, me ushtrinë Gote, me 100.000 trupa, të gjithë kalorës nën komandën e Rodrigut.

Gjatë rrugës, Rodrigu udhëtonte sipër një froni të madh që vendosej sipër tre mushkave. Froni ishte i zbukuruar me diamantë dhe gurë të çmuar.

Në këtë betejë, Tariku mbajti një predikim të njohur, ku i nxiste ushtarët e tij për të luftuar për hatër të Zotit duke u kujtuar vlerën dhe shpërblimin e dëshmorit dhe se besimtarit në betejë i jepet një nga dy të mira: Ose fitoreja ose xheneti. Ai u kujtoi ajetin e Kuranit: (Zoti ka blerë nga besimtarët veten dhe pasuritë e tyre, pasi atyre u është premtuar xheneti. Luftojnë për hatër të Zotit, vriten dhe vrasin, premtim prej Tij, e vërtetë që ndodhet në Teurat në Ungjill dhe në Kuran, kush është më besëmbajtës se Zoti. Përgëzoji me këtë besë të cilën e dhatë, ajo është fitorja e madhe) (Teube 111)

Thuhet që para betejës, Tariku u mbajti ushtarëve një ligjëratë të fuqishme, ku i nxiste për luftë, por kjo nuk është vërtetuar në librat e historisë. Gjithashtu një ligjëratë e tillë e një stili të lartë, u përket poetëve dhe oratërëve më të mëdhenj arabë, kurse Tariku dhe shumica e ushtrisë ishin berberë dhe nuk mund të flisnin mirë arabisht. E tillë është dhe gjendja përsa i përket djegies së anijeve, ku thuhet se ai urdhëroi që të digjeshin anijet e tyre dhe u tha ushtarëve: “Para keni armikun dhe pas detin, nuk keni shpresë tjetër veç fitores”. Të dyja këto ndodhi nuk janë vërtetuar historikisht.

Me sa duket nga të dhënat historike, ushtria Hune ishte mashtruar me numrin e madh dhe fuqinë ushtarake, saqë e konsideronin të fituar betejën. Për këtë kishin përgatitur vende për robërit që do të merrnin pas betejës dhe kishin marrë kafshë të ngarkuara me litarë për të lidhur robërit. Sikur fitorja e tyre ishte e vulosur me gjithë atë numër ushtarësh, pajisjesh luftarake dhe vendin e betejës të cilin e njihnin mirë.

Por ata do të ndesheshin me muslimanët, të cilët dalloheshin nga morali i lartë dhe nuk luftonin për të mirat materiale të kësaj bote. Kurse ajo që thuhet se Tariku u premtoi ushtarëve gra të bukura, pasuri dhe flori të shumtë, përgënjeshtrohet nga vetë historia dhe nga aktualiteti i muslimanëve.




Beteja e Birbatit



Kështu filloi beteja mes dy ushtrive, me 28 Ramazan në vitin 92 hënor (711 kalendari diellor) dhe vazhdoi për tetë ditë rresht. Festa e Fitër Bajramit i gjeti muslimanët duke luftuar dhe beteja vazhdoi deri ditën e pestë të muajit Sheval.

Të vrarët nga të dy kampet ishin të shumtë. Thuhet që nga ushtria muslimane u vranë 3.000 ushtarë, që përbënin ¼ e ushtrisë.

Sikur të mos ishte besimi dhe synimet largpamëse të muslimanëve, Gotët do e kishin fituar këtë betejë, pasi luftonin fuqishëm dhe në një vend që e njihnin mjaft mirë.

Por muslimanët u dalluan me besimin e tyre të palëkundur dhe arritën t’i thyenin dhe ta fitonin këtë betejë duke bërë që ushtria Gote të përçahej. Shumë prej tyre ia mbathën dhe u fshehën në male, kurse një pjesë tjetër u hodhën në lum. Nga ata që u hodhën në lum ishte dhe mbreti Rodrig, i cili u mbyt në lum.

Përveç betejës, Tariku fitoi edhe kuajtë, pasi deri atëherë nuk kishte vetëm se një numër të vogël kalorësish. Pas kësaj beteje nuk luftonte më askush nga muslimanët si këmbësor, por të gjithë ishin kalorës.



Beteja e Birbatit shkatërroi focën më të madhe ushtarake të Gotëve. Pas saj muslimanët nuk luftuan kundër një ushtrie kaq të madhe në numër dhe arritën të përhapeshin në shumë qytete të Andaluzisë. Tariku nuk deshi që të vonohej, kështu vazhdoi sulmet dhe nënshtronte qytetet njëri pas tjetrit, duke bërë që Gotët të dridheshin nga frika.



Shtrirja në jugun e Andaluzisë



Më pas, Tariku me ushtrinë e tij u nis drejt qytetit Medina-Sidonia të cilën arriti ta nënshtrojë. Gjatë marshimit kaloi pranë Moror i cili është një fshat i Kordobas. Më pas arriti në Karmona, nënshtroi Lukah dhe Alveran pas një rrethimi të gjatë. Gjithashtu arriti të nënshtrojë dhe qytetin e Oriola. Të gjitha këto ndodhën gjatë muajit Sheval të vitit 92 hënor.

Nga qytetet të cilat i nënshtroi pa luftë ishte Seville, banorët e të cilës pranuan të paguanin xhizjen kur panë se ishin të pafuqishëm t’i bënin ballë ushtrisë muslimane.



Ndryshimi mes dorëzimit dhe nënshtrimit me forcë



Ndryshimi mes nënshtrimit me luftë dhe atij pa luftë, është se kur muslimanët e marrin një qytet me luftë, çdo gjë e atij qyteti bëhet pronë e tyre. Kurse kur banorët dorëzohen, i mbajnë të gjitha pronat e tyre, në këmbim të një takse vjetorë që quhet “xhizje” e cila ishte një dinar floriri për person në vit.



Hyrja në Ecija



Pjesa e ushtrisë Gote, e cila mbeti nga beteja e “luginës së Birbatit” u grumbulluan në një zonë të mbrojtur mirë, e cila quhej Ecija. Nga frika se mos këta do të përbënin më pas një kërcënim për muslimanët, Tariku i sulmoi befasisht duke arritur që të zërë rob komandantin e tyre qysh në fillim, jashtë kalasë. Komandanti i zënë rob, duke parë fuqinë e muslimanëve, i kërkoi Tarihun që t’a lërë të lirë me qëllim që të shkojë dhe t’i bindë ushtarët e tij që të dorëzohen. Tariku ia plotësoi këtë dhe e la të lirë. Komandanti arriti t’a bindë ushtrinë që nuk ia vlente të luftonin dhe kështu u dorëzuan dhe pranuan të paguanin xhizjen.

Me qëllim që të mos u lërë rast që të bashkoheshin në luftë kundër tij, Tarik ibnu Zijadi u nis drejt veriut, ku arriti të marrë qytetin Gijon. Në fund të vitit 93 hënor ai arriti ta nënshtrojë dhe kryeqytetin e Andaluzisë, Toledon pa hasur në ndonjë rezistencë që mund të përmendet.

Kështu një ushtri e cila nga 12.000 mbeti në 9.000, arriti të nënshtrojë të gjithë Andaluzinë (Spanjën dhe Portugalinë) në një kohë rekord.



Sjellja e drejtë



Muslimanët u sollën me banorët e Andaluzisë ashtu siç silleshin me banorët e vendeve të tjera, që i kishin vënë nën sundimin e tyre, duke u dhënë të drejtat e tyre njerëzore si të drejtën e jetës, e besimit, lirinë për të fituar pasuri dhe për të mbrojtur nderin e tyre.

Kjo, pasi objektivat e muslimanëve nuk ishin ari dhe të mirat materiale të kësaj bote. Ata nuk shfaqnin asnjë armiqësi me fëmijët, gratë apo pleqtë që nuk luftonin. Kjo ishte natyra e ushtrisë muslimane në çdo kohë dhe vend, gjë që i habiste banorët vendas. Këto sjellje ishin shkak, që njerëzit të pranonin Islamin me vetëdije dhe bindje, pasi Zoti në Kuran thotë:“Nuk ka dhunë në fe, është ndarë e drejta nga e kota“ (Bekare: 256)



Tariku u vendos në Toledo për disa kohë me urdhër të Musa ibnu Nusejrit. Kjo me qëllim që të riorganizonte ushtrinë dhe të qetësohej gjendja e përgjithshme në tokat e nënshtruara, para se të ndërhynin në tokat e tjera.



SË TRETI / MUSA IBNU NUSEJR DREJTOHET DREJT ANDALUZISË



Kur i arritën lajmet Musa ibnu Nusejr mbi këtë përparim të muslimanëve në Andaluzi, vendosi që të udhëtojë dhe të marrë pjesë dhe vetë në këto beteja. Thuhet që ai i ndiqte me vëmendje ngjarjet në Andaluzi dhe gjithmonë shihej duke u lutur me përkushtim, që Zoti të ndihmojë ushtrinë muslimane. Kështu në muajin Ramazan të vitit 93 hënor u nis nga Afrika me një ushtri të përbërë nga 18.000 luftëtarë.



Musa ibnu Nusejr, luftëtari fetar



Musa ibnu Nusejr nuk ishte thjesht një komandant ushtarak, që udhëhiqte ushtrinë me zgjuarsinë e tij, por ishte një lloj i veçantë dhe i rrallë komandantësh që punonte për umetin dhe fenë e tij dhe jo për interesat e tij personale. Ishte ky shkaku që në kohën e tij territoret islame u zgjeruan dhe u përhap islami. Ai njihej si i devotshëm dhe i përkushtuar ndaj Zotit.

Thuhet që në luftra merrte dhe familjen e tij, duke ditur që diçka e tillë e shtynte më shumë drejt fitores.

Nga gjërat që kujtohen rreth tij, është se njëherë teksa fali namazin e shiut, ku e luti Zotin me gjithë shpirt, dikush nga të pranishmit e pyeti: “A nuk do të lutesh për princin e besimtarëve, Halifen? Musai i dha përgjigjen e një besimtari dhe jo të një komandanti lajkatar. Ai i tha:“Ky është një vend ku nuk bën të përmendet veçse emri i Zotit të Madhëruar.“

Ai tregohej i përkushtuar dhe i përulur ndaj Zotit sidomos para betejave dhe historianët rrëfejnë disa mrekulli që ndodhnin gjatë betejave.



Viti 92 hënor

Viti 711 kalendari diellor



Musa ibnu Nusejr kalon në Andaluzi



Musai kaloi detin nga qyteti Seute. Me të ishin dhe shumë nga brezi i dijetarëve, që erdhën pas shokëve të profetit a.s. Ai shoqërohej gjithashtu dhe nga një prej shokëve të profetit a.s Munejdhir El-Ifrikij (r.a).

Për t’u përkujdesur për rendin dhe administratën, në veri të Afrikës, Musai la djalin e tij, Abdullahun.

Pasi Musa ibnu Nusejr arriti në Andaluzi, u bashkua me forcat e tjera muslimane në Algeciras, në malin që mori emrin e tij “Mali i Musait”.

Gjëja e parë që bëri ishte ndërtimi i një xhamie të cilën e quajti “Xhamia e flamurëve”. Kjo xhami u shkatërrua më pas nga spanjollët gjatë luftrave që quhen “Luftrat e rikthimit”. Rrënojat e kësaj xhamie ekzistojnë akoma dhe sot për të dëshmuar madhështinë e ndërtuesve



Viti 93 hënor

Viti 712 kalendari diellor



Musai rinënshtron jugun e Andaluzisë



Vendimi i Musa ibnu Nusejrit që të shkonte në Andaluzi me ushtrinë e tij, u duk që kishte qenë i drejtë, pasi Tariku, sa herë që nënshtronte një qytet, caktonte një numër ushtarësh të paktë 100-200, për ta mbajtur nën kontroll. Caktonte një numër të vogël, pasi vetë ushtria e tij ishte e vogël në numër. Banorët e këtyre qyteteve, kur shikonin që ushtarët nuk janë më shumë se dyqind, rebeloheshin dhe e merrnin përsëri qytetin në dorë. Teksa Tariku merrej me veriun, Musa ibnu Nusejr nga pas rikthente zonat të cilat i kishte nënshtruar më parë Tariku, por që banorët e tyre ishin rebeluar.

Pasi i nënshtroi Medina-Sidona, Gotët u mbyllën në qytetin Karmona, i cili ishte i rrethuar dhe i mbrojtur mirë.

Musai e pa që do e kishte të vështirë t’a fuste në dorë këtë qytet, prandaj përdori një hile. Disa nga njerëzit e Julianit, që i kërkoi ndihmë Musait kundër mbretit Rodrigut, ranë dakort me të, që të bënin sikur luftonin jashtë mureve me ushtrinë e Musait dhe në një moment do të tërhiqeshin për të hyrë në kalanë e qytetit. Pasi të hynin do e hapnin derën për të hyrë Musai me ushtrinë e tij.

Këto njerëz njihen si kolona e pestë. Janë njerëz të cilët pranojnë të luajnë çdo lloj loje, për të arritur interesat e tyre personale.



Kjo na mëson që fëmijët tanë duhet t’i edukojmë të jenë besnikë ndaj fesë, atdheut dhe popullit të tyre, me qëllim që të mos shfrytëzohen nga armiqtë tanë, të cilët blejnë tradhëtitë me pasuri, poste dhe femra. Ata që joshen nga të mirat materiale, janë njerëz të dobët dhe që luftojnë pa ndonjë qëllim apo parim.



Viti 94 hënor

713 kalendari diellor

Marrja e qytetit Merida



Në këtë kohë edhe qyteti Seville, të cilin e kishte nënshtruar më parë Tariku, ishte rebeluar. Musa e rrethoi dhe e mbajti nën rrethim për muaj të tërë, derisa e nënshtroi përsëri. Gjithashtu nënshtroi dhe Baja ku shumica e forcave që ndodheshin atje, u grumbulluan në qytetin Merida. Ajo ishte e rrethuar me mure që nuk ishin ndërtuar më parë.

Musai e rrethoi qytetin por nuk arriti të depërtojë brenda tij. Duke parë këtë, ai urdhëroi të ndërtonin një mjet lufte i cili ndërtohej prej dërrase, në formën e një kulle dhe që mbulohej me lëkura të lagura me ujë. Pas saj, do të fshiheshin një grup ushtarësh. Nëse do të qëlloheshin me shigjeta nuk do të mund të vrisnin njeri pasi ishin të mbuluara me lëkura dhe nëse do të përdornin shigjeta me zjarr, nuk do e digjnin dot pasi lëkurat ishin të lagura.

Në këtë mënyrë arritën të afroheshin pranë mureve të kalasë ku filluan të prishin murin e njërës prej kullave. Teksa po rrëmonin për të prishur murin, përballen me një shkëmb të madh të cilin nuk e shkërmoqnin dot. Në këtë kohë, sulmohen papritur nga armiqtë, të cilët arrijnë të vrasin të gjithë grupin. Nga kjo ngjarje, kulla të cilën po e prishnin e mori emrin dhe njihet akoma dhe sot me emrin “Kulla e dëshmorëve”.



Viti 94 hënor

713 kalendari diellor



Përpjekjet e Musait për t’a nënshtruar këtë qytet vazhduan. Kur banorët e Meridas panë këmbënguljen e Musait dhe ushtrisë muslimane, i kërkuan armëpushim dhe u dorëzuan pa luftë. Kjo ndodhi ditën e Fitër Bajramit në 1 Sheval të vitit 94 hënor (713 kalendari diellor).

Në kohën kur Musai u drejtua drejt veriut, qyteti i Sevilles rebelohet për herë të tretë. Kërë radhë ai dërgon djalin e tij Abdul Azizin me një ushtri të vogël, e cila arrin t’i nënshtrojë për herë të tretë duke shkatërruar çdo lloj force me të cilën mund të rebeloheshin përsëri.

Vetë Musai, u nis drejt një zone që quhej Talavera, e cila ndodhej në perëndim të Toledës. Në këtë kohë, Tariku dëgjon që Musai është nisur drejt Talaveras, dhe niset edhe ai drejt saj. Kështu në Dhul Kade të vitit 94 hënor (713) bashkohen dy komandantë Musa ibnu Nusejr dhe Tarik ibnu Zijad në Talavera.



Informimi i Halifes në Damask



Musa ibnu Nusejr i dërgon Halifes në Damask një letër, në të cilën e informonte mbi të rejat që vinin nga Andaluzia. Për të dërguar letrën, ai zgjodhi një nga brezi që erdhën pas shokëve të profetit Ali ibnu Rebah. Kur hyri tek Halifeja, ai i tha:“Kam lënë Musa ibnu Nusejr në Andaluzi, të cilin Zoti e ndihmoi dhe ka arritur sukses që askush më parë se ka arritur. Mua më ka dërguar për tek Halifeja ynë, që ta informoj mbi nënshtrimin e tokave të Andaluzisë.“

Pasi e morri Halifeja letrën dhe e lexoi të gjithën, ra në sexhde si falenderim ndaj Zotit.



Viti 94 hënor

713 kalendari diellor



Ndërprerja e avancimit të ushtrisë



Gjatë periudhës së dimrit – ku lufta është e vështirë – Musai qëndroi në Toleda për t’u përgatitur për periudhën pas dimrit, për të vendosur sigurinë dhe stabilitetin, për të përkrahur përhapjen e fesë islame tek vendasit. Ndërkohë që ushtria ç’lodhej nga lufta, ai urdhëroi të shtypej monedha islame (dinarët dhe derhemët islamë) për Andaluzinë.

Kjo ndodhte në vitin 95 hënor (714) vetëm pas tre vitesh pasi muslimanët kishin hyrë në Andaluzi.

Atëherë banorët e Andaluzisë kuptuan që këta nuk ishin si të gjithë pushtuesit që kishin parë deri atëherë, të cilët plaçkisnin ç’të gjenin dhe largoheshin. Këta nuk ishin arrogantë dhe të dhunshëm dhe dukej qartë, që ata mendonin të qëndronin gjatë, duke vendosur rregullin dhe qetësinë. Kjo, me qëllim që të realizonin qëllimin për të cilin ishin krijuar: (…ata të cilët nëse i mundësojmë në tokë falin namazin, japin zekatin, urdhërojnë për mirë dhe ndalojnë nga e keqja dhe tek Zoti është përfundimi i çdo gjëje) (Haxh: 41)

Fëmijët e mbretit Ëitiza, që u premtuan muslimanëve qytetin e Seutas dhe hyrjen në Andaluzi, erdhën dhe u kërkuan që t’u jepeshin pronat e babai të tyre, sipas marrëveshjes së bërë. Musai ua ktheu të gjitha pronat sipas marrëveshjes, prona të cilat arrinin mbi një mijë ferma, nga më të mirat në Andaluzi.

Ai anulloi dhe sistemin klasor në Andaluzi dhe anulloi adhurimin e njerëzve ndaj njerëzve duke zbatuar fjalën e profetit:” Të gjithë ju jeni të Ademit dhe Ademi është i krijuar prej balte”.

Në takimin që pati me Tarik ibnu Zijadin, Musai e kritikoi për shkak të depërtimit thellë pa lejen e tij. Por Tariku iu justifikua se gjithçka ishte bërë sipas një plani dhe sipas kushteve të krijuara.

(Gjithçka negative që thuhet tjetër rreth këtyre dy komandantëve ushtarakë, janë iluzione dhe shpifje të disa studiuesve, ose rrëfenja që nuk janë vertetuar dhe që nuk e meritojnë t’u jepet përgjigje)





SË KATËRTI / LËVIZJET DREJT NËNSHTRIMIT TË VERIUT



Viti 95 hënor

714 kalendari diellor



Pasi kaloi periudha e dimrit dhe muslimanëve u erdhën ndihma të tjera nga Afrika veriore, Musa ibnu Nusejr filloi të mendojë rreth veriut të Andaluzisë.

Kështu me ardhjen e pranverës, ushtria e muslimanëve u nis nën komandën e Tarik ibnu Zijadit, i cili arriti t’a nënshtrojë qytetin e Saragosas me lehtësi dhe pa asnjë rezistencë.



Ndërtimi i xhamisë së Saragosa



Me arritjen e plotë të ushtrisë, Hanesh ibnu Abdullah El-San’anij – që njihej si inxhinieri i xhamive në Andaluzi - hodhi themelet e xhamisë në Saragosa. Xhamia në ato vite nuk ishte thjesht vend adhurimi, por ishte dhe qendra e bashkimit të njerëzve të devotshëm dhe vendi ku këshilloheshin mes tyre. Prej xhamive, niseshin ushtritë, të cilat nënshtruan lindjen dhe perëndimin e tokës. Në këto xhami, ngushëllonte muslimani vëllanë e tij musliman në fatkeqësi dhe po aty e uronte për mirësitë. Xhamia ishte një shkollë, e cila prodhonte dijetarë, ashtu siç e përshkruan një dijetar bashkëkohor:

“Xhamia është faltorja e muslimanëve, ajo është parlamenti i tyre, shkolla, gjykata dhe vendtakimi i tyre. Për këtë, muslimanët sa herë që nënshtronin një vend të ri, fillimisht ndërtonin xhaminë, duke ndjekur shembullin e Profetit a.s, i cili me arritjen në Medine filloi ndërtimin e xhamisë.



Zgjerimi i territoreve dhe sulmi ndaj Francës



Më pas u nënshtruan qytetet dhe zonat që ishin rreth Saragosas, si Huesca, Lerida, Tarragona dhe Barcelona, pa rezistencë.

Më pas Musa ibnu Nusejr me ushtrinë e tij u nis drejt jugut të Francës, duke dashur që pas Francës, të arrijë në Itali, më pas në Jugosllavi dhe Bullgari dhe të arrijë në Kostandinopojë e cila deri atëherë u kishte rezistuar sulmeve të muslimanëve.

Në atë kohë Musa ibnu Nusejr ishte mbi 74 vjeç, megjithatë ai ishte shumë ambicioz. Megjithëse në këtë moshë të thyer dhe me një ushtri që nuk i kalonte 30 mijë luftëtarë, ai thoshte:“Meqënëse ne nuk kemi arritur deri tani që ta marrim Kostandinopojën (Stambollin) nga ana e lindjes, le ta sulmojmë dhe ta marrim nga perëndimi”.

Me të vërtetë, filloi t’a vërë në zbatim planin e tij. Kështu ai kaloi malet Pirene dhe hyri në jug të Francës. Atje arriti të nënshtrojë disa nga qytetet e jugut si: Karkason, kalanë e Lodhonës, shkëmbin Ebnijon dhe qytetin Aragon.

Me të ishte dhe një nga Tabi’inët (ata që ishin takuar me shokët e profetit Muhamed) Habban ibnu Ebi Xhibile, që kur e pa, se Musai po zgjerohej si shumë, doli në fillim të ushtrisë dhe e kapi kalin e tij për freri dhe i tha:”O Musa, a harrove çfarë pate thënë për Ukbe ibnu Nafi? A nuk the:”Zoti e mëshiroftë, si avancon pa pasur dikë që t’a mbrojë nga pas? Si nuk paska pasur një njeri të ditur ta këshillojë? Unë jam këshilluesi yt sot, kështu që ku po i çon njerëzit pa pasur dikë, që të të mbrojë nga pas? Nëse do të rebelohen banorët e Andaluzisë do të mbeteshe në mes. Musai qeshi dhe i tha: “Zoti të udhëzoftë” dhe u kthye.

Gjatë kthimit ndaluan në Karkason, ku Habban ibnu Ebi Xhibile vdiq dhe u varros në jug të Francës.



Viti 95 H

714 kalendari diellor



Nënshtrimi i pjesës perëndimore të Andaluzisë



Musai u kthye me ushtrinë dhe filloi përpjekjet për të nënshtruar pjesën veri perëndimore të Andaluzisë duke u afruar shumë me qytetin Gijon, kryeqytetin e krahinës Lion.

Kur kishte arritur në Astorga, vjen Mugith El-Rumij, i dërguari i Halifes Velid ibnu Abdul Melihun dhe e ndalon duke i thënë:”Princi i besimtarëve (Halifeja) të urdhëron të dalësh nga Andaluzia dhe të ndalosh përparimin e ushtrisë dhe të kthehesh menjëherë në Damask.”

Ky lajm e hidhëroi shumë Musa ibnu Nusejrin, i cili iu lut që së bashku të vazhdonin derisa ta nënshtronin kryeqytetin e krahinës. I dërguari i Halifes pranoi dhe kështu vazhdoi Musai derisa arriti të nënshtrojë Gijon dhe shumicën e Leonit, përveç një pjese në male e cila quhej “Covadonga” ku ishin grumbulluar rebelët e fundit.

Musai i la ata dhe u nis drejt Galicias, e cila ndodhej në skajin veri-perëndimor të Andaluzisë, pranë oqeanit. Si qytet kjo zonë kishte Lugon.

Teksa kishin rrethuar Lugon, vjen një i dërguar tjetër nga Halifeja që i transmetoi urdhërin e prerë të Halifes për tu kthyer.



Shkëmbi Plei (Covadonga)



Tani në Andaluzi nuk kishte mbetur pjes,ë që nuk ishte nën sundimin islam, përveç Shkëmbit Plei, emër të cilin e kishte marrë nga komandanti i rebelëve. Ai bashkë me tridhjetë ushtarë, ishin strehuat në një shpellë të mbrojtur mirë në zonën e quajtur Kavadonga. Meqënëse nuk ishin veçse tridhjetë vetë dhe ishin në një vend të shkretë dhe të rrethuar nga male të thepisur, muslimanët i neglizhuan dhe i lanë.

Shkëmbi Plei (Covadonga) u la me tridhjetë luftëtarë! Mos vallë ishte kjo neglizhencë nga ana e Musait dhe Tarihun, apo ishte se ata u detyruan të ktheheshin sipas urdhërit të Halifes?

Kështu mbetën tridhjetë luftëtarë atje, gjë e cila krijoi një shteg nga i cili muslimanëve do u vijnë shumë të këqia më pas.

Nuk mendoj se dy komandantët do e linin këtë shteg të hapur, nëse do të kishin qëndruar atje. Shkëmbi Plei do të vazhdojë të jetë burimi i shqetësimeve për muslimanët dhe qendra e lëvizjeve të krishtera në Andaluzi. Thotë Zoti në Kuran: “Ata janë ditë, të cilat i ndërrojmë mes njerëzve” (Ali Imran: 140)
Shkëmbi Plei vazhdoi të jetë gjemb që kërcënon influencën e muslimanëve





SË PESTI / KTHIMI I MUSAIT DHE TARIKUN NË DAMASK



Kështu, e gjithë Andaluzia - përveç shkëmbit Plei - ra nën sundimin musliman për tre vite. E gjitha kjo, me anë të besimit dhe vendosmërisë, të cilët e nënshtruan gadishullin Iberik në këtë periudhë të shkurtër.

Halifeja urdhëroi të ndërpritej përparimi i ushtrisë muslimane në Andaluzi, nga frika e këtij depërtimi të thellë dhe të shpejtë në zona të panjohura. Megjithatë, feja islame filloi të përhapej me shpejtësi në mes të popullsisë.

Muslimanët hynë në Andaluzi në vitin 92 hënor dhe deri në vitin 95 muslimanët e kishin shtënë në dorë të gjithë vendin.



Viti 95 H

714 kalendari diellor



Vendosja e rregullit dhe kthimi i Musait



Në Dhul Hixhxhe të vitit 95 hënor, Musa ibnu Nusejr dhe Tarik ibnu Zijad, i lënë operacionet që kishin nisur në veri dhe kthehen në Seville.

Në Seville, Musai qëndroi disa kohë ku u mor me riorganizimin e forcave muslimane. Më pas caktoi djalin e tij Abdul Azizin si vali të saj, duke e bërë Sevillen kryeqytet të Andaluzisë. Kjo për shkak të vendndodhjes së saj në qendër.

Në vitin 95 ai kaloi ngushticën e Gjibraltarit së bashku më shoqëruesit dhe u nis për në Damask.

Ai ndaloi dhe në Tanxher ku caktoi guvernator të saj djalin tjetër Abdul Melikun.

Kur arriti në Kajravan – kryeqytetin e Afrikës veriore – caktoi vali të saj djalin më të madh Abdullahun. Kur arriti në Egjypt në vitin 96 u takua me djemtë e Abdul Aziz ibnu Mervanit, të cilët i respektoi dhe i nderoi, sipas emrit që kishin fituar nga i ati.

Në vitin 96 arriti në Damask ku e gjeti Halifen të sëmurë. Një muaj më pas Halifeja vdiq.



Viti 96 – 97 Hënor

716 kalendari diellor



Vdekja e komandantit të madh



Pas vdekjes së Velidit, në vend të tij vjen si Halife Sulejman ibnu Abdul Melik.

Musa ibnu Nusejr, gjatë 40 viteve të fundit, të cilat i kishte kaluar në luftë gjithmonë lutej:”O Zot, më mundëso të vdes si shehid, ose të vdes në qytetin e profetit Muhamed a.s!” Ai vetë tregon dhe thotë: “Qysh kur kam mbushur dyzet vjeç, nuk më është ulur flamuri kurrë (nuk jam mposhtur në beteja) nuk më është shpërndarë ushtria dhe muslimanët nuk kanë përjetuar ndonjë fatkeqësi.”

Një vit më vonë, Musa ibnu Nusejr niset për të kryer haxhin me Halifen Sulejman ibnu Abdil Melik. Pasi përfunduan haxhin, shkojnë në qytetin e Profetit a.s në Medine, ku në vitin 98 Musa ibnu Nusejr vdes.



Kështu vdiq komandanti musliman Musa ibnu Nusejr, pasi kishte kontribuar në përhapjen e Islamit në luginat e Afrikës veriore dhe më pas në Andaluzi. Atje ai u foli njerëzve mbi Islamin, këtë besim të pastër i cili i fton njerëzit të dalin nga errësirat në dritë.

Ai nuk njihej si lakmitar mbi të mirat e kësaj bote pasi e dinte që “Kjo botë nuk është veçse kënaqësi mashtruese” (Al imran: 185)

Kurse mbi Tarik ibnu Zijadin librat e historisë nuk përmendin gjë pas arritjes në Damask. Sido që të jetë fundi i tij, Zoti nuk ia humb mundin askujt që ka vepruar punë të mira.




Përmbledhje e ndodhive të hyrjes së muslimanëve në Andaluzi



Viti 23 hënor / Ukbe ibnu Nafi hyn në Afrikën veriore



85 hënor / Merret ishulli i Siçilisë



89 hënor / Merret Sardenia dhe ishujt Baliar



93 hënor / Musai hyn në Andaluzi



94 hënor / Merret qyteti Maride



95 hënor / Përfundon nënshtrimi i Andaluzisë



95 hënor / Musa ibnu Nusejr dhe Tarik ibnu Zijad kthehen në Damask



96 hënor / Kalifati i Sulejman Abdul Melihun



97 hënor / Komandanti i madh, Musa ibnu Nusejr, vdes





Nënshtrimi i Andaluzisë…..të vërteta dhe konkluzione



Mes vitit të hyrjes në Andaluzi dhe atij të rënies, është një histori e gjatë. Është një histori e mbushur me lavdi, por dhe me shumë tradhëti, mashtrime dhe dredhi. Është një histori të cilën e rrëfen gëzimi dhe buzëqeshja, hidhërimi dhe loti. Ajo që është më e rëndësishme në këtë histori, është se muslimanët nuk hynë në Andaluzi veçse për të përhapur dritën dhe zhvillimin, mbi të cilën historia është dëshmitari më i mirë. Njerëz të cilët e transformuan tokën e Andaluzisë në parajsë të gjelbër, injorancën me qytetërim, larguan padrejtësitë dhe vendosën drejtësinë, nuk mund të quhen pushtues.

Në këto rreshta, ne do përmendim disa pika të rëndësishme mbi ç’ka kemi thënë deri tani:

* Korrespondenca mes Musa ibnu Nusejrit dhe Halifes Velid ibnu Abdullah para se muslimanët të

udhëtonin në det drejt Andaluzisë. Aty shfaqet haptazi frika dhe kujdesi, që tregonte Halifeja ndaj ushtarëve muslimanë. Ai e urdhëroi Musanë që të mos ndërmerrte aventura dhe të çonte ushtrinë drejt vdekjes në detra të stuhishëm. Me këtë, tregonte kujdesin e një prindi që kujdeset për fëmijët e tij, duke i mbajtur larg çdo rreziku, duke pasur parasysh porosinë e vetë profetit Muhamed a.s:”O Zot, kush merr përsipër të jetë udhëheqës i umetit tim dhe tregohet i butë me njerëzit, edhe Ti o Zot tregohu i butë me të. Gjithashtu, kush merr përsipër të jetë udhëheqës i umetit tim dhe tregohet i ashpër me ta, edhe Ti tregohu i ashpër me të”.

Halifeja kishte parasysh këtë porosi dhe fjalët që kishte dëgjuar mbi Umer ibnul Hatabin (r.a), i cili kur ishte Halife thoshte: “Nëse një dele do të rrëzohej në Irak, do më pyesë Zoti se përse nuk ia rregullove rrugën o Umer?”



- Nëse pushtetarët tanë sot do të ishin të mëshirshëm dhe nëse pushtetin që kanë do e ndjenin si përgjegjësi mbi të cilët do të japin llogari para Zotit, shumë probleme do të zgjidheshin dhe kurrë nuk i të vinin interesat e tyre të ngushta, para interesave të umetit. Nuk do i çonin popujt e tyre drejt përbuzjes dhe varfërisë, me qëllim që të ruajnë karrigen e pushtetit dhe nuk do i çonte kjo drejt tradhëtive të njëpasnjëshme që të kënaqin armiqtë. Me të gjithë këto që veprojnë, atyre nuk u dhimbset populli i cfilitur dhe i dërmuar, i shohin muslimanët të vriten, të torturohen, u merret nderi dhe të drejtat e tyre, ndiqen dhe merren robër në vendet armike. Këta pushtetarë i shohin të gjitha këto pa u lëvizur qerpiku, madje në shumë raste janë vetë ata, që i dorëzojnë bashkëkombasit e tyre tek armiqtë, që ti bëhet qejfi armihun.



* Rrethimi i Karmonës zgjati, pasi banorët e saj refuzuan të dorëzoheshin dhe dukej sikur qyteti do i

rrezistonte rrethimit. Në këtë kohë, Musa ibnu Nusejr ra dakort me disa nga ndjekësit e Julianit që të thurrnin një hile për t’u futur brenda mureve. Një grup nga pasuesit e Julianit do të vraponin drejt dyerve, sikur ndiqeshin nga muslimanët. Me të hyrë brenda, ata do t’i hapnin dyert për ushtrinë muslimane. Kur erdhi ushtria, këta hapën dyert sipas marrëveshjes dhe ajo marshoi drejt qytetit, të cilin e vendosi nën komandën e saj.

Diçka e tillë nuk ua ul vlerat muslimanëve, pasi lufta është dredhi, por ajo që është për t’u habitur është se si pranuan ndjekësit e Julianit të jenë agjentë kundër kombit të tyre. Megjithatë, kjo nuk është për t’u habitur me një politeist, që nuk është edukuar nga mësimet islame.

Ajo që është më e dhimbshme, është që një fenomen i tillë të përhapet dhe në mesin e muslimanëve, ku janë shfaqur agjentë nga të gjitha nivelet, si mendimtarë dhe reformatorë duke u lehtësuar armiqve misionin e tyre shkatërrues.

Izraeli nuk do të kishte arritur kurrë që të eleminojë udhëheqësit e rezistencës palestineze, veçse me ndihmën e agjentëve të brendshëm, të cilët tradhëtuan fenë dhe kombin e tyre.

Parimi i besnikërisë ndaj Zotit dhe besimtarëve të tjerë dhe braktisja e kujtdo që shpall armiqësinë ndaj tyre, është një nga parimet më të rëndësishëm, i cili nuk arrihet veçse me anë të përgatitjes dhe edukimit të prindërve dhe forcimit të marrëdhënieve mes muslimanëve dhe udhëheqësit të tyre.



* Disa historianë, përmendin një fund të dhimbshëm të Musa ibnu Nusejrit, ku sipas tyre Halifeja

Sulejman ibnu Abdul Melik e burgosi dhe ia konfiskoi të gjitha pasuritë që kishte dhe në fund të jetës së tij filloi të lypë për të siguruar jetesën. Kjo është diçka e trilluar rreth historisë së këtij heroi islam, duke mos patur asgjë të vërtetë. Këtë e konfirmon dhe fakti që në historinë e Andaluzisë, ka shumë sajesa sidomos nga disa shkrimtarë perëndimorë. Historia e Xhorxh Zejdan rreth Andaluzisë, është e mbushur me të tilla sajime dhe shpifje.

Vetë fakti që Halifeja e mori Musa ibnu Nusejrin me vete gjatë kryerjes së haxhit, është një argument kundër pretendimeve që ai e burgosi dhe i konfiskoi pasurinë.

E habitshme është se nga këto sajime dhe shpifje janë ndikuar dhe disa shkrimtarë muslimanë të cilët reklamojnë mallin e të tjerëve. Ashtu siç thotë një poet arab:

Dhe kur dëgjojnë një dyshim, nga gëzimi fluturojnë

Kurse kur dëgjojnë diçka të mirë e groposin dhe sheshojnë.



Këtu, vijmë në fundin e epokës së depërtimit në Andaluzi, të cilën e pason epoka e valinjve.

[_Mersin_]

EPOKA E VALINJVE


Së pari – Abdul Aziz ibnu Musa ibnu Nusejr

Së dyti – Semh ibnu Malik El-khaulanij

Së treti – Abdurrahman Elgafikij, Bilat Shuhada

Së katërti – Kryengritja e havarixhëve në Afrikën e veriut

Së pesti – Trazirat përfshijnë Andaluzinë

Së gjashti – Valiu i fundit, Jusuf El-fihrij





SË PARI / ABDUL AZIZ IBNU MUSA IBNU NUSEJR



Viti 95 hënor

714 kalendari diellor



Pasi Andaluzia ra në duart e muslimanëve, shtetin e udhëhoqi djali i Musa ibnu Nusejrit, Abdul Azizi. Me ardhjen e tij në pushtet, ai menjëherë filloi një pushtim të ri, pushtimin e zemrave të banorëve. Vendasit duke parë mënyrën e jetësës së muslimanëve, gëzimet dhe dëshpërimet, festat dhe hidhërimet, seriozitetin dhe dëfrimin, sjelljet e përditshme dhe adhurimet ndaj Zotit, zbuluan që kishin të bënin me njerëz, mbi të cilët nuk kishin dëgjuar më parë. Kjo u hapi zemrën dhe filluan të përqafonin Islamin në msë. Kjo ndodhte si rezultat i sinqeritetit të komandantëve dhe ushtarëve, që kishin marrë pjesë në luftë, të cilët bëjnë pjesë tek brezat më të mirë sipas përgëzimit të vetë Profetit a.s.

Vetë Musa ibnu Nusejr, kur i vinin të dërguarit për t’i sjellë lajme mbi Tarikun, e gjenin duke u falur dhe u lutur.

Këta ishin ushtarët e besimit dhe ushtarët e vërtetë, të cilët transmetonin mesazhin islam për tek popujt e tjerë. Një nga historianët spanjollë i përshkruan kështu këta ushtarë: “E morën Andaluzinë sikur të kishin dalë për shëtitje”.

Marrja e Andaluzisë ishte një mrekulli, pasi vetëm 30 000 ushtarë arritën nënshtrojnë për tre vite Spanjën, Portugalinë dhe jugun e Francës. Vështirësitë dhe barrierat, u thyen nga këta ushtarë, të cilët shpresonin njërën nga dy të mirat, fitoren ose martirizmin.



Drejtësia islame dhe ndikimi i saj në Andaluzi



Gjëja që u bëri përshtypje më shumë banorëve vendas, ishte anullimi i sistemit klasor. Popullsia në Andaluzi ishte e ndarë në klasa dhe shtresa të ndryshme. Shtresa më e lartë ishte familja mbretërore, njerëzit e fesë dhe ushtria. Më pas vinte shtresa e fermerëve të mëdhenj dhe atyre të vegjël. Shtresa më e ulët ishte ajo e bujqve punëtorë, të cilët ishin shtresa më e shtypur dhe e përbuzur. Në tre vite kjo shtresë – pasi u hoq sistemi i shfrytëzimit të tyre – arriti të ketë të drejtë të posedojë prona dhe të apelojë tek paria e vendit, kur i shkeleshin të drejtat. Ai tani kishte të drejtë të shiste dhe të blinte ç’të donte, të drejtë të cilën nuk e kishte pasur më parë.

Shumica e njerëzve filluan të mësojnë gjuhën arabe dhe filluan t’i imitonin arabët në veshje, përshëndetje dhe zakonet e tyre.

Ky është një fenomen, që ndodh me të gjithë popujt e mposhtur dhe të dobët, të cilët imitojnë ata që janë superiorë ndaj tyre. Kjo, vërehet mjaft qartë sot me vendet muslimane të cilët imitojnë perëndimin.

Gjatë sundimit të muslimanëve në Andaluzi, ata nuk u morën banorëve asnjë kishë, veçse duke e blerë ose nëse ishte e braktisur. Krahasojeni këtë me atë që vepruan spanjollët e krishterë kur i detyruan muslimanët të shpërnguleshin! Ata nuk lanë xhami dhe simbol të Islamit pa e shkatërruar. Thotë Zoti në Kuran:”Gjithëkush punon sipas lloji të tij” (Isra: 84)



Viti 95 hënor

714 kalendari diellor



Valiu i parë, Abdul Aziz ibnu Musa ibnu Nusejr



Epoka e valinjve filloi me Abdul Aziz ibnu Musa, të cilin e caktoi babai i tij Musai, para se të kthehej për në Damask me urdhër të Halifes.

Abdul Azizi njihej si i devotshëm, administrator i aftë dhe ushtarak. Ai vendosi rregullin në vend dhe nënshtroi disa zona të mbetura në veri-perëndim të Andaluzisë.

Ai u martua më vonë me të venë e Rodrigut, e cila pranoi Islamin dhe e quajti veten Ummu Asim. Pushteti i tij zgjati vetëm një vit e shtatë muaj. Ai u vra në xhaminë e Sevilles duke u falur.

Në disa libra, tregohet një histori e sajuar mbi Abdul Azizin me qëllim përdhosjen e kësaj figure dhe përdhosjen e historisë islame. Në këtë histori, thuhet që e veja e Rodrigut nuk e pranoi Islamin, por në fshehtësi vazhdoi të ruajë fenë e saj kristiane. Veç kësaj, ajo e shtyu Abdul Azizin deri sa pranoi kristianizmin. Saqë dhe derën nga e cila hynin njerëzit, e bëri të ulët me qëllim që të dukej sikur njerëzit i përuleshin atij dhe kjo sipas mendimit që i dha e shoqja. Më pas, e bindi të mbante dhe kurorë si Rodrigu dhe të banonin në një kishë. Vdekja e tij erdhi si rezultat se një nga ushtarët muslimanë e vrau kur pa gjithë këto ndryshime të tij. E gjitha kjo siç përmendëm është për të përdhosur figurën e këtij heroi musliman, të cilin historianët e përshkruajnë se ka qenë i devotshëm dhe njeri i drejtë.

Sot kemi nevojë që të sigurohemi dhe të jemi të kujdesshëm, kur marrim nga burimet e orientalistëve të cilët nuk lënë rast pa shfrytëzuar për të prishur imazhin e Islamit dhe të komandantëve muslimanë.





Epoka e valinjve në Andaluzi: 22 valinj



Epoka e valinjve zgjati për 42 vite rrjesht dhe ishte shtrirje e epokës së dyndjes së ushtrisë muslimane. Në këtë epokë erdhën në pushtet 22 valinj.

Kjo epokë, kaloi dhe njihet si e paqëndrueshme nga ana e sigurisë dhe rregullit. Veçse gjatë kësaj epoke, përhapja e Islamit kishte arritur kulmin dhe ana shoqërore dhe ekonomike ishte forcuar.

Në Andaluzi tani filluan të banonin dhe arabët dhe fiset berbere. Shumica e tyre që zgjidhnin Andaluzinë për të banuar, ishin nga ushtarët muslimanë, shumica e të cilëve ishin të pamartuar. Duke banuar atje, ata u martuan me gratë vendase dhe kështu filloi të lindë një brez i ri, të cilin historianët e kanë quajtur “brezi i muveledunëve” që ishin fëmijët e lindur nga baba arab dhe nënë spanjolle. Nga ky brez erdhën shumë dijetarë të Andaluzisë.



Valiu i dytë Ejub El-Lahmij



Abdul Aziz ibnu Musa, vdiq në muajin Rexhep të vitit 97 hënor. Pas tij pushtetin e mori Ejub ibnu Habib El-Lahmij me miratim të banorëve të Andaluzisë. Në kohën e tij, nuk ndodhi ndonjë gjë që ia vlen të kujtohet, pasi pushteti i tij nuk zgjati veçse gjashtë muaj. Megjithatë, në këtë periudhë të shkurtër ai e kaloi kryeqytetin e Andaluzisë nga Seville në Kordoba.



Viti 97 hënor

716 kalendari diellor



Valiu i tretë El-Hurr El-Thekafij.



Guvernatori i Afrikës, Muhamed ibnu Jezid, i ndiqte me kujdes zhvillimet në Andaluzi. Pas vdekjes së Ejubit, dërgoi një vali tjetër në Andaluzi, El-Hurr ibnu Abdurrahman El-Thekafij.

Në këtë kohë, vendet e tjera muslimane kishin si Halife një nga Halifet më të veçantë, i rrallë në historinë islame, Umer ibnu Abdul Azizin. Ai konsiderohet si Halifeja i pestë i drejtë. Megjithëse koha në të cilën sundoi ishte shumë e shkurtër, vetëm dy vjet e katër muaj, ai arriti të bëjë ndryshime rrënjësore në administratë. Kjo ishte si rezultat i sinqeritetit të tij me Zotin.





SË DYTI / SEMH IBNU MALIK EL-HULANIJ



Viti 100 hënor

719 kalendari diellor



Valiu i katërt, Semh ibnu Malik El-Hulanij



Për Andaluzinë, Umer ibnu Abdul Azizi tregoi një kujdes të veçantë dhe zgjodhi një nga guvernatorët më të suksesshëm, Semh ibnu Malik El-Hulanij. Semhi arriti në Andaluzi, në muajin Ramazan të vitit 100 hënor (719). Emri i tij është një nga emrat, të cilët shumë prej njerëzve nuk e njohin, por që ka lënë gjurmë në historinë e Andaluzisë. Ishte një nga ata burra, që i zgjodhi Umer ibnu Abdul Azizi. Me të arritur në Andaluzi, Semhi filloi riorganizimin e shtetit islam. Ai dallohej për aftësi organizative, luftarake, morale dhe fetare të larta. Andaluzia në kohën e tij u dallua për rregull dhe stabilitet. Ai arriti të vendosë qetësinë në vend dhe caktoi një ndarje administrative të re.



Zhvillimi civilizues



Në kohën e tij u ndërtuan porte detare, shkolla dhe xhami të shumta në një kohë shumë të shkurtër. Andaluzia filloi të marrë një zhvillim që se kishte parë deri atëherë. Në vitin 101 hënor, me urdhër të Umer ibnu Abdul Azizit, valiu arriti të ndërtojë urën e madhe të Kordobës. Ajo ishte ura më e madhe në Europë në atë kohë. Rrënojat e kësaj ure vazhdojnë të ekzistojë dhe sot në ditët tona. Në një periudhë kohore prej gjashtë vitesh, në Andaluzi po ndërtohej ura më e madhe në gjithë Europën. Këto ndërtime në një kohë shumë të shkurtër, tregojnë, që muslimanët nuk kishin shkuar si pushtues në ato vende, por kishin shkuar si ndërtues qytetërimi.

Për ndërtimin e kësaj ure, valiu i Andaluzisë Semhi, i shkruajti Halifes mbi nevojën e ndërtimit të saj në Kordoba. Në letër, ai i thoshte Halifes:” Pjesa perëndimore e murrit rrethues të qytetit është shembur. Gjithashtu, Kordoba ka një urë e cila lidh anën perëdimore të qytetit me pjesën lindore. Lumi që është poshtë është i pakalueshëm, veçse nëpërmjet urës, e cila dimrit është e vështirë të kalohet. Të ardhurat që mbeten pas shpenzimeve të nevojshme, na mjaftojnë për të rindërtuar ose murin rrethues të qytetit, i cili është shembur, ose me gurët e murit, të ndërtojmë urën që lidh dy pjesët e tij”.

Përgjigja nga Umer ibnu Abdul Azizi i erdhi për të ndërtuar urën me gurët e murit të shembur. Kurse murin ta ndërtonte fillimisht me qerpiç.

Me sa duket Halifeja i dha përparësi zhvillimit ekonomik të qytetit mbi atë luftarak. Kështu u ndërtua ura në vitin 101 hënor me gurët e murit, kurse muri u ndërtua me qerpiç.





Viti 101 hënor

720 kalendari diellor



Ura e ndërtuar



Historiani arab, El-Idrisij, e përshkruan këtë urë hollësisht duke thënë:”Kordoba kishte dhe një urë, e cila dallohej nga çdo urë tjetër për nga lartësia dhe cilësia. Numri i harqeve të saj ishte shtatëmbëdhjetë. Distanca mes çdo harku ishte 15 pëllëmbë dhe çdo hark ishte i trashë 15 pëllëmbë. Gjerësia e urës ku kalonin njerëzit ishte 30 pëllëmbë. Lartësia e urës nga pjesa ku ecnin njerëzi deri në nivelin e ujit gjatë verës ishte 30 pëllëmbë. Na dy anët ajo ishte e rrethuar për të mbrojtur kalimtarët.

Anash lumit tek pjesa e urës, kishte dy prita të ndërtuara me gurë të lëmuar, për të mbrojtur brigjet nga gërryerjet e ujit. Këto prita ishin të ndërtuara me gurë të lëmuar. Sipër pritave ishin tre ndërtesa, secila prej tyre kishte katër mullinj”.

Shohim që nuk ishte thjesht një urë, por një projekt për zhvillimin e vendit. Kjo ishte ajo që bënin muslimanët me vendet, të cilat i vendosnin nën sundimin e tyre. Shumë mirë mund t’i krahasosh muslimanët me popujt e tjerë në vendet që kanë pushtuar.



Bashkimi i Europës



Mbreti i Francës, gjatë kësaj kohe arriti t’a bashkojë Europën. Vetë papa i vuri atij epitetin “Mallet” që do të thotë çekiç që godet armiqtë. Kështu, ai njihet me emrin Çarls Mallet. Një konflikt i pashmangshëm mes tij dhe muslimanëve dukej qartë në horizont.



Viti 102 hënor

702 kalendari diellor



Islami në jugun e Francës



Me vendosmërinë dhe vullnetin e çeliktë, Semh ibnu Malik në muajin Dhul Kide të vitit 102 u nis me ushtrinë drejt Francës me qëllim që të shuajë trazirat që ishin ndezuar atje. Me të arritur, ai arriti të formojë një qeveri islame të cilën e quajti “qeveria islame e Sebtemenies”.

Pas kësaj vendosi që të drejtohej drejt Toulousa, e cila ishte në drejtim të Parisit, guvernator i së cilës ishte duka Odis. Me të marrë vesh lajmin e ushtrisë muslimane duka shkon vetë dhe i kërkon ndihmë mbretit Çarls Mallet që ndodhej në qytetin Taraskon. Mbreti Çarls pranoi t’a ndihmojë dhe një ditë para ditës së Kurban Bajramit në vitin 102 hënor, ushtria muslimane sulmohet nga ushtria e Çarlsit dhe ajo e Odisit në të njëjtën kohë në qytetin Toulousa.

Duke qenë se Semh e kishte lënë shumicën e ushtrisë në Andaluzi dhe në Sebtemenije, ushtria franceze arriti të fitojë duke i vrarë pothuajse të gjithë ushtarët bashkë me Semhin. Kjo tregon, që ata ishin “burra që u treguan të sinqertë me Allahun. Ka prej tyre që vdiqën dhe ka të tjerë që presin…” (Ahazab: 231)

Periudha e sundimit të Semhit zgjati dy vite dhe dy muaj.



Viti 102 Hënor

721 kalendari diellor



Valiu i pestë, Abdurrahman ibnu Abdullah El-Gafikij.



Një pjesë e ushtarëve që arritën të shpëtonin, shkojnë në Sebtemenije, ku me gjithë ushtrinë tjetër, zgjedhin një komandant tjetër Abdurrahman ibnu Abdulla El-Gafikij, që do të fitojë famë të madhe më pas në Andaluzi. Ai ishte nga tabi’inët (ata që janë takuar me shokët e profetit a.s) që transmetonin hadithe nga Abdullah ibnu Umer ibnul Hattab (r.a). Sundimi i tij nuk zgjati më shumë se dy muaj, pasi guvernatori i Afrikës, dërgoi si vali Anbese ibnu Suhejm El-kelbij.



Viti 103 Hënor

722 kalendari diellor



Valiu i gjashtë, Anbese ibnu Suhejm El-kelbij.



Ai arriti në Andaluzi në muajin Safer të vitit 103 hënor dhe udhëhoqi Andaluzinë për katër vjet e gjysëm. Në këto vite, plotësoi atë që Semhi e kishte lënë pa plotësuar, ku sulmoi përsëri jugun e Francës, deri sa arriti atje ku nuk kishte arritur kush më parë nga muslimanët. Historianët e përshkruajnë atë si njeri të devotshëm, administrator i aftë dhe luftëtar i besës.



30 km larg Parisit

Ai hyri përsëri në jugun e Francës dhe u drejtua drejt lindjes. Më pas ndërroi drejtim drejt perëndimit deri sa arrit në qyetin Sans e cila ishte vetëm 30 km larg Parisit. Askush nga paraardhësit e tij nuk kishte arritur deri në këtë pikë më parë.

Ky fakt e shqetësoi së tepërmi Çarlsin, i cili përgatiti menjëherë një ushtri prej 400.000 luftëtarësh. Edhe kjo betejë përfundoi me fitoren e francezëve, ku mbeti i vrarë dhe Andese, valiu i Andaluzis dhe kjo në Muajin Shaban të vitit 107 hënor.



Viti 107 Hënor

726 kalendari diellor

Valiu i shtatë Udhre El-Fihri.



Pas tij, erdhi Udhre ibnu Abdilah El-Fihri, sundimi i të cilit zgjati vetëm dy muaj. Më pas erdhi Jahja ibnu Seleme El-kelbij që qëndroi në pushtet vetëm dy vite e gjysëm. Ai njihej si kalorës i shquar dhe kishte marrë pjesë me vetë Anbesen në luftra.



Viti 107 Hënor

726 kalendari diellor



Valiu i tetë Jahja El-Kelbij



Në muajin Sheval të vitit 107, u caktua vali i Andaluzisë Jahja El-Kelbi, pushteti i të cilit zgjati dy vite e gjysëm.



Viti 110 Hënor

729 kalendari diellor



Valiu i nëntë Hudhejfe El-Kajsi



Hudhejfe arriti në Andaluzi në muajin Rebiul Evel të vitit 110 dhe qëndroi në këtë post për gjashtë muaj.



Viti 110 Hënor

729 kalendari diellor.



Valiu i dhjetë Uthman El-Hath’ami



Në të njëjtin vit erdhi dhe Uthmani, vilajeti i të cilit zgjati vetëm pesë muaj.



Viti 111 Hënor

730 kalendari diellor



Valiu i njëmbëdhjetë Hejthem El-Kilabi



Në vitin 111 hënor, erdhi një vali tjetër Hejthem ibnu Adij El-Kilabij, të cilin e caktoi guvernatori i Afrikës Ubejde ibnu Abdurrahman Es-Silmij. Ky i fundit njihej për fanatizmin e tij ndaj fisit të tij Kajs. Ishte ky fanatizëm, ai që e shtyu, që në Andaluzi të caktojë Hejthemin, pasi dhe ky ishte nga i njëjti fis. Për të vendosur rregullin dhe qetësinë në vend, ai besonte në politikën e dhunës dhe të forcës, si Haxhaxh ibnu Jusufi. Këtë politikë e kishte ndjekur në Kajravan në shuarjen e revoltave. Kjo fillimisht shkaktoi rebelimin e berberëve në Marok dhe më pas të berberëve në Andaluzi. Këtë politikë ndiqte dhe valiu i caktuar prej tij në Andaluzi Hejthemi dhe kjo ishte nga gjërat negative të politikës së tij të brendshme.

Megjithatë, valiu i Andaluzisë Hejthem El-Kilabi, rifilloi sulmet në jugun e Francës dhe arriti në qytetin Makosha. Më pas banorët kërkuan largimin e tij nga ky post, për shkak të dhunës së ushtruar ndaj tyre dhe u hoq nga posti.



Viti 111 Hënor

730 kalendari diellor



Valiu i dymbëdhjetë Muhamed El-Eshxheij



Në të njëjtin vit, vali i Andaluzisë u caktua Muhamed El-Eshxheij, i cili njihej për dobësinë e tij në adminstrimin e vendit. Vilajeti i tij nuk zgjati veçse dy muaj.

Sigurisht, nga sa përmendëm vërejmë ndryshimet e shpeshta të valinjve. Kjo ka pasojat e veta negative, pasi ndërpritej zhvillimi dhe vendi nuk ndihej i sigurtë. Prandaj stabiliteti politik, është i domosdoshëm për zhvillimin ekonomik.





SË DYTI / ABDURRAHMAN EL-GAFIKIJ DHE BILAT SHUHEDA.



Viti 112 Hënor

731 kalendari diellor



Valiu i trembëdhjetë Abdurrahman El-Gafikij



Gjendja vazhdoi të jetë e tillë derisa, si vali i Andaluzisë erdhi për herë të dytë Abdurrahman El-Gafikij. Ai u caktua me kërkesë të ushtrisë, me pëlqimin e banorëve të saj dhe miratim të guvernatorit të Afrikës.

El-Gafikij që e përmendëm dhe më parë, është një nga emrat, të cilët veprat e tyre i kanë bërë të përjetshëm në historinë islame. Ai ishte një ndër komandantët më të suksesshëm të muslimanëve. Me zgjuarsinë dhe mendjemprehtësinë e tij, arriti të shpëtojë një numër të madh ushtarësh muslimanë, pas humbjes së Semhit me Çarlsin.

Me të marrë pushtetin, gjëja e parë që bëri ishte se i ngriu të gjitha konfliktet e brendshme mes muslimanëve për çështje fanatizmi. Ishte fanatizmi, i cili deri atëherë kishte shkaktuar jo pak konflikte. Ai arriti t’i miqësojë njerëzit me njëri-tjetrin duke u kujtuar, që Zoti i ka bashkuar zemrat e besimtarëve dhe e ka shuar një herë e përgjithmonë zjarrin e konflikteve në bazë fanatizmi fisnor dhe nacional, të cilët shkatërrojnë dhe nuk ndërtojnë, përçajnë dhe nuk bashkojnë. Kështu, ai i bashkoi njerëzit rreth lidhjes së besimit, duke ua prerë çdo lloj lidhje tjetër. Kjo pasi nënshtetësia e besimtarit është besimi i tij.



Sulmi ndaj Francës



Gjithashtu një përparësi të madhe i dha dhe ushtrisë, ku arriti që të grumbullojë për herë të parë në Andaluzi, një ushtri prej 50.000 trupash. Me këtë ushtri, ai u nis vetë drejt Francës përsëri. Gjatë rrugës arriti të nënshtrojë Katanjë, Abel, Bodo dhe më pas morri dhe Toulousan. Vetë Odisi u detyrua ta braktisë qytetin dhe u strehua tek Çarlsi të cilit i kërkoi ndihmë. Kështu Abdurrahmani kishte arritur të nënshtrojë jugun dhe mesin e Francës dhe nga Parisi nuk e ndante veçse qyteti Puate.



Kryqëzatë



I shqetësuar nga ky kërcënim që i kanosej, Çarlsi i kërkoi ndihmë Papës së Romës t’a ndihmojë për t’i bërë ballë këtij sulmi. Papa iu përgjigj kësaj kërkese dhe e shpalli kryqëzatë për të parandaluar ushtrinë muslimane. Ai u dërgoi letra dhe shteteve të tjera të Eurpës, që të dilnin me ushtritë e tyre për të ndihmuar mbretin Çarls. I gjithë ky mobilizim, bëri që të krishterët të grumbullonin një ushtri prej disa qindra mijëra ushtarësh.



Beteja e Poatie-së



Kështu filluan të grumbullohen forca ushtarake për Çarlsin nga të gjitha anët e Europës derisa numri i ushtarëve arriti 400.000, ndërkohë që ushtria muslimane ishte vetëm 50.000. Kur i erdhën lajmet Gafikiut, mbi ushtrinë gjigande me të cilën do të ndeshej, vendosi t’a ndryshojë vendin e betejës. Kështu, ai u largua nga Poatie 20 km, në veri-lindje të saj, në një zonë që quhej Shatlro. Vendi që zgjodhi për të ngritur kampin quhej “Belat”. Quhej kështu pasi aty ishin rrënojat e një kalaje e cila kishte pasur të njëjtin emër.

Largësia mes këtij vendi dhe Kordobës ishte 1.000 km, gjë e cila e bënte të mos shpresojë t’i vinin forca të reja ushtarake.

Kur ushtria muslimane dëgjoi mbi numrin e ushtrisë kundërshtare, një pjesë e tyre sidomos fiset Berbere, i kërkuan komandantit të tyre të ktheheshin. Abdurrahman El-Gafikij u foli i vendosur:” Nuk jemi këtu për të marrë plaçkë lufte dhe të kthehemi, por kemi ardhur për t’i nxjerrë këta njerëz nga adhurimi i njerëzve në adhurimin e Zotit të njerëzve. Ne kemi ardhur të përhapim fenë e Zotit dhe t’u tregojmë njerëzve mbi njësimin e Tij. Kemi ardhur t’i nxjerrim nga robërimi në liri, ku të zgjedhin ç’farë feje të duan dhe të jetojnë të lirë”. Kështu arriti t’i bindë, që të prisnin dhe të përballeshin me armikun.



Viti 114 Hënor

732 kalendari diellor



Bilat Shuheda (Beteja e Poatie-së)



Nga fundi i muajit Shaban 114 hënor, ushtria e Çarlsit arriti dhe filloi beteja e cila në historinë perëndimore njihet me emrin “Poatie”. Kurse në historinë muslimane njihet si “Belatu shuheda” (Belati i dëshmorëve). Vazhdoi beteja për dhjetë ditë rrjesht, derisa hyri muaji i Ramazanit. Lufta filloi shumë e dhunshme. Në fillim muslimanët arritën fitore të mëdha ndaj ushtrisë së Çarlsit. Abdurrahman El-Gafikij, luftonte në rreshtin e parë të ushtrisë, duke i nxitur me këtë ushtarët dhe vëllezërit e tij të fesë. Me këtë ai na jep shembullin e komandantëve të mëdhenj, të cilët nuk fshihen pas mureve mbrojtës, por u prijnë ushtarëve në rreshtat e parë. Çarlsi urdhëroi, që beteja të përqendrohej tek pjesa ku luftonte Abdurrahman El-Gafikij, pasi e konsideronte atë si çelësin e qëndresës së ushtrisë së tij, derisa arritën t’a vrasin.



Abdurrahmani shehid (dëshmor)



Fillimisht, shumë ushtarë ishin të lëkundur për të hyrë në këtë luftë, dhe ishte Abdurrahman El-Gafikij ai, që u dha forcë dhe i nxiti, kurse tashmë ai ishte i vdekur. Në këto çaste ushtria muslimane u çorodit dhe filloi të pësojë humbje të mëdha dhe u thye nga ushtria e Çarlsit.

Vrasja e komandantit e shtoi pamundësinë e tyre për të vazhduar luftën, kështu që preferuan të tërhiqeshin. Të nesërmen ushtria europiane u befasua kur pa kampin musliman të boshatisur, pasi të gjithë ishin larguar pas vrasjes së komandantit. Ata kishin lënë çadrat dhe disa pajisje, me qëllim që të mashtronin ushtrinë kundërshtare që akoma ishin aty.





Bilat Shuheda (Poatie) shpëton Europën



Historianët europianë e konsiderojnë betejën e Poatie-së tepër të rëndësishme dhe vendimtare dhe në të vërtetë ajo ishte vendimtare për ta.

Ajo që duam të theksojmë është, se muslimanët nuk u mposhtën në këtë betejë, por u bindën që nuk duhet të rrezikonin në beteja të tilla me një numër të pakët ushtarësh, në një vend të huaj përballë kombeve të ndryshëm të cilët janë grumbulluar për t’i shfarosur.

Kjo betejë ka nevojë për studime të mirëfillta dhe larg çdo ndikimi, për të arritur në të vërteta të kundërta me ato të cilat bazohen shumë studiues dhe historianë, të cilët janë ndikuar nga pozita dhe ndjenjat nacionale.

Një nga historianët anglezë Giboni, thotë:” Beteja e Poatiesë, është ajo që i shpëtoi baballarët tanë anglezë dhe komshinjtë tanë francezë, nga zgjedha e Kuranit të Medines. Ajo e mbrojti shenjtërinë e Romës, vonoi pushtimin e Kostandinopojës dhe e përçau ushtrinë muslimane. Sikur të mos ishte Poatie, nuk do kishte gjë, që u bën ballë muslimanëve”.

Kujtesa e Poatie-së është e dhimbshme, për shkak se disa individë nga ushtria muslimane, ishin të lidhur me të mirat materiale të kësaj bote, ashtu siç kishte ndodhur më parë në betejën e Uhudit ku ushtria e Profetit a.s humbi për të njëjtin shkak. Në atë betejë Profetit a.s iu shpall dhe verseti që thotë:“Ka prej jush që duan të mirat e kësaj bote, dhe të tjerë që duan jetën tjetër“ (Al Imran: 152)

Nga kjo muslimanët e pësuan në Uhud dhe e pësuan dhe në Poatie.

Megjithatë ajo është një kujtesë e shtrenjtë për çdo musliman, kujtesë e cila ngjall shpresë dhe stimulon për vendosmëri. El-Gafikij, arriti t’i bashkojë muslimanët në Andaluzi dhe i drejtoi drejt sulmeve të Europës për të përçuar mesazhin tek popujt e tjerë. Nëse muslimanët do të kishin fituar në këtë betejë, historia do të kishte ndjekur një kurs tjetër, por në fund i tillë ishte vullneti dhe caktimi i Zotit.



Shumë autorë perëndimorë, pasi studiuan rreth civilizimit islam dhe vlerave që përhapte në çdo vend që hynin muslimanët, pohojnë: “Beteja e Poatiesë ka qenë një fatkeqësi që i ndodhi Europës, pasi pengoi hyrjen e civilizimit që atëherë.

Kurse një tjetër thotë: “Kjo ishte ajo që përfitoi Europa nga ushtria franceze e udhëhequr nga Çarls Mallet, që kishte arritur të mbledhë një ushtri gjigande të përbërë nga francezë, fise gjermane dhe njësi të ndryshme mercenarësh. Me ta në luftë merrnin pjesë dhe ushtarë nga pjesa veriore e Europës të cilët ishin primitivë, të veshur gjysëm lakuriq, mbuloheshin me lëkura ujqërish dhe kishin flokë kaçurelë të gjatë, që u binin mbi supet e pambuluara.

Gjithësesi kjo betejë ka nevojë për studime sistematike, për t’i bërë të qarta shkaqet e humbjes së muslimanëve. Ashtu siç ka nevojë të studiohet çështja e plaçkës së luftës dhe përçarja në rradhët e ushtrisë muslimane.

Çarls Mallet i ndoqi muslimanët në jug të Francës për tre vite rresht duke mos u lënë vend tjetër veç Arbonës.



Viti 114 Hënor

732 kalendari diellor



Valiu i katërmbëdhjetë mbreti El-Fihrij



Pas vrasjes së El-Gafikij, ai që u tërhoq me ushtrinë ishte Abdul Melik ibnu Hunn El-Fihrij në Sheval të vitit 114. Ai ishte i kaluar në moshë dhe nuk kishte aftësi administrative dhe politike. Ai u caktua vali i Andaluzisë si rrjedhojë i fanatizmit të fisit të tij, duke iu imponuar banorëve të Andaluzisë. Kështu filluan padrejtësitë dhe dhuna ndaj banorëve, të cilët i dërguan letër valiut të Egjyptit dhe Afrikës veriore Ubejdullah ibnu Habhab, nga i cili varej dhe Andaluzia. Në letër, ata i kërkonin t’a largonte Abdul Melikun nga pushteti. Me t’i arritur letra, ai urdhëroi, që Abdul Melik ibnu Hunn El-Fihrij të largohej nga posti i valiut të Andaluzisë. Koha e udhëheqjes së tij ishte dy vite.



Viti hënor 116

734 kalendari diellor



Valiu i pesëmbëdhjetë Ukbe El-Selulij



Ai menjëherë caktoi Ukbe ibnu Haxhaxh El-Selulij, i cili e morri detyrën në sheval të vitit 116 hënor dhe qëndroi në këtë pozitë për pesë vite. Fillimisht guvernatori i Afrikës veriore e caktoi të zgjedhë mes Afrikës perendimore dhe Andaluzisë. Ukbe zgjodhi Andaluzinë. Kur e pyeti se përse zgjodhi Andaluzinë, iu përgjigj: ”Dua Andaluzinë pasi kufijtë e saj janë të rrezikuara nga luftërat, dhe unë jam nga ata që i duan luftërat”. Kështu Ubejdullah u bë valiu i Andaluzisë. Historianët e përshkruajnë si njeri të devotshëm, fetar dhe luftëtar të shquar. Menjëherë filloi të shuajë zjarrin e fanatizmit fisnor, që e kishte ndezur paraardhësi i tij. Gjithashtu mobilizoi ushtrinë për të vazhduar përpjekjet e lëna për të sunduar jugun e Francës. Kështu arriti t’a nënshtrojë Arbonën , hyri dhe në Gilicia dhe morri Pamplonin.

Nga gjërat që e dallonin nga valinjtë e tjerë, ishte se ai shkonte tek robërit e luftës dhe u fliste mbi mirësitë e Islamit. Historianët thonë, që prej tij pranuan Islamin mbi dymijë robër lufte. Profeti Muhamed a.s thotë në një hadith:”Nëse bëhesh shkak që dikush të udhëzohet në Islam, është më mirë për ty se devetë e kuqe (kjo pasi këto deve në atë kohë ishin pasuria më e madhe)”. Nëse këtë shpërblim e ke vetëm për një njeri, po vallë për dy mijë të tillë?!



Sulmi i Francës

Siç thamë më sipër, ai filloi sulmin kundra forcave të Çarlsit dhe disa qytete të tjera. Ai ndoqi drejtimin që kishte ndjekur më parë Andese duke marshuar drejt jugut dhe veri-lindjes së Francës, ku ndodheshin zonat më të njohura Sebtemenije qyteti i së cilës ishte Arbon dhe Karkason. Gjithashtu, ai u nis dhe drejt krahinës Provans që ndodhet në veri të Sebtemenies qytet i së cilës është Apenion. Me këtë, ai mesa duket kishte ndërmend të arrinte në veri ku do të merrte Katanien dhe të arrinte në vendin ku ishte zhvilluar beteja e Poatie-së.

Të gjithë këto luftra sigurisht nuk ishin të lehta për të dhe ato janë dëshmitare mbi besimin dhe vullnetin e fortë që karakterizonin këtë komandant të lavdishëm.

Kur Çarls Mallet rrethoi Karkason-in, Ukbe dërgoi forca për të çarë rrethimin dhe më vonë udhëtoi dhe vetë drejt Karkason, por mbeti i vrarë atje.



Viti hënor 119

737 kalendari diellor

Vdekja e Pleit



Në këtë kohë, Plei që udhëhiqte rebelimin e Hunëve në veri-perëndim vdiq. Pas tij, udhëheqjen e mori i biri, që pas vdiq dhe ai dy vitesh. Pas tij i pari i Hunëve u bë Alfonso I, që ishte martuar me të bijën e Pleit. Ai është i pari pas Pleit, që arriti t’i organizojë forcat Hune kundër muslimanëve. Me këtë, ai është dhe themeluesi i mbretërisë së krishtere në veri, e cila do të luajë rol të rëndësishëm në historinë e Andaluzisë më vonë.



Viti hënor 123

741 kalendari diellor



Valiu i gjashtëmbëdhjetë Abdul Melik El-Fihrij (për të dytën herë).



Pas vdekjes së Ukbes, vali i Andaluzisë u caktua përsëri Abdul Melik ibnu Katan El-Fihrij. Këtë post ia ofroi dhe përgatiti situatën përsëri fisi i tij. Gjithmonë, kur kriteri në zgjedhjen e udhëheqësve është kriteri i racizmit dhe fanatizmit fisnor dhe nuk përfillet kriteri i aftësisë administrative dhe luftarake, vendi do të zhytet thellë e më thellë në tranzicion. Kështu, kriteret e zgjedhjes së valiut kishin ndryshuar.

Abdul Melik El-Fihrij e mbajti pushtetin për një vit e një muaj.

Gjatë ndërrimit të pushtetit nga njëri vali në tjetrin në Andaluzi, në pjesën tjetër të botës islame dhe në veriun e Afrikës po ndodhnin gjëra tepër të rrezikshme, të cilat do të kenë ndikimin e tyre dhe në Andaluzi më pas. Nga këto ngjarje është dhe:





SË KATËRTI / KRYENGRITJA E HAVARIXHËVE NË AFRIKËN VERIORE.



Në këtë kohë filluan të shtoheshin trazirat në veri të frikës mes sekteve të ndryshme dhe përkrahësve të valinjve. Sekti i Havarixhëve, ishte nga sektet që patën ndikimin më të madh në lindje të shtetit islam dhe në Andaluzi më vonë.

Sekti i Havarixhëve u shfaq fillimisht në ushtrinë e Aliut (r.a), të cilin e konsideruan jobesimtar për shkak se gjatë konfliktit me kundërshtarët e tij pranoi gjykimin sipas Kuranit. Gjithashtu ata konsideruan jobesimtrë dhe të tjerët që përkrahën mendimin e Aliut (r.a).

Aliu (r.a) i luftoi dhe pothuaj i shfarosi në betejën e njohur me emrin “Nehrevan” në brigjet e Eufratit. Megjithatë ata arritën të mbijetonin dhe gjatë dinastisë Omejade dolën në skenë disa herë, duke shkaktuar trazira, derdhje gjaku dhe duke përhapur terror e panik mes njerëzve.

Sa herë që shfaqeshin, Omejadët qëndronin të gatshëm duke i ndjekur kudo që vendoseshin. Meritën më të madhe në luftën kundër tyre e ka El-Muheleb ibnu Ebi Sufre, i cili i ndiqte kudo që shfaqeshin në lindjen islame.

Nga kjo havarixhët u detyruan të shpërnguleshin të përçarë dhe të ndarë në grupe të vogla dhe u vendosën në Algjeri, Tunizi dhe Libi. Kudo që vendoseshin, tregonin përkushtimin dhe fanatizëm rreth ideve dhe parimeve të tyre. Në veri të Afrikës filluan të përhapin idetë e tyre, sidomos mes fiseve berbere. Ajo që ndihmoi të përhapeshin idetë e tyre mes berberëve, ishte se këta të fundit ishin trajtuar keq nga pushtetarët e dinastisë Omejade dhe ishte përhapur ideja, se nuk respektoheshin si të gjithë muslimanët.

Këtë gjendje e shfrytëzoi një njeri që quhej Mejseri, i cili i bashkoi në kryengritje kundër valiut të qytetit Tanxher, ku vali i saj ishte Amr El-Muradi. Ai ishte treguar i ashpër deri atëherë me këtë sekt. Me t’a shtënë në dorë qytetin, Havarixhët e vranë atë dhe caktuan vali të saj Abdul A’la ibnu Xhurejxh. Pas qytetit Tanxher Havarixhët morrën dhe qytetin Sus dhe u nisën drejt Kajravanit.





Havarixhët rebelohen në veri të Afrikës.

Kush janë Havarixhët?

Havarxhët dolën nga mesi i muslimanëve dhe ajo që i dallonte ishte, se ata teksteve Kuranore dhe traditës profetike i merrnin vetëm kuptimin fillestar dhe sipërfaqësor, pa u thelluar në kuptimin e brendshëm dhe në rrethanat ku ishte shpallur. Gjithashtu ata e konsiderojnë si jobesimtar çdo musliman, që vepron një nga gjynahet e mëdha. Në çdo vend që shfaqeshin, shkaktonin jo pak trazira. Njiheshin me adhurimin e tyre të shumtë dhe leximin e Kuranit. Megjithatë, Profeti a.s i përshkruan në një thënie të tij:”Do të shfaqet një grup nga umeti im, do të lexojnë Kuran aq shumë, saqë leximi juaj në krahasim me të tyre nuk është gjë. Namazi juaj do ju duket shumë pak në krahasim me të atyre. Agjërimi i juaj në krahasim me agjërimin e tyre nuk është gjë. E lexojnë Kuranin duke menduar se do dëshmojë për ta, por do dëshmojë kundër tyre. Leximi nuk e kalon fytin e tyre (vetëm e lexojnë pa e praktikuar), largohen nga feja ashtu siç largohet shigjeta nga harku”. Transmeton Muslimi dhe Ebu Daudi.

Në një hadith tjetër Profeti a.s thotë:”Do të dalë një grup në umetin tim – këtu nuk e cilëson se do jetë nga umeti i tij – namazi juaj në krahasim me namazin e tyre do u duket i pakët, do lexojnë Kuran por që leximi i tyre nuk e kalon fytin dhe largohen nga feja ashtu siç largohet shigjeta nga harku” Transmeton Muslimi dhe Ebu Daudi.



Lufta me Havarixhët



Guvernatori i përgjithshëm i Egjyptit dhe Afrikës veriore, e ndjeu rrezikun e tyre dhe urdhëroi Halid El-Fihrin që me pjesën e ushtrisë, që ndodhej në det, të përballeshin me Havarixhët dhe të mos u jepnin shans të përparojnë më shumë. Por kjo përpjekje dështoi pasi ushtria e tyre u thye nga Havarixhët në takimin e parë dhe kështu ata filluan t’i afroheshin më shumë Kajrevanit, kryeqytetit të Afrikës veriore.

Në këtë kohë, ndodh një revoltë brenda havarixhëve, ku Halid El-Zinati e largon Mejseren udhëheqësin e havarixhve deri në atë kohë dhe merr pushtetin vetë.

Kalifati islam me qendër në Sham, duke e ndjerë rrezikun e Havarixhëve në Afrikën veriore, dërgon një ushtri nga Shami të përbërë nga 30.000 luftëtarë, nën komandën e një të moshuari që quhej Kulthum ibnu Ijad El-Kasrij. Ky kishte marrë me vete dhe djalin e vëllait të tij Belxh ibnu Bishr dhe ishte ky, ai që komandonte në të vërtetë. Takohet ushtria e Kulthumit dhe e Havarixhëve afër Kajravanit, në një fshat që quhej Kadora, ku fitojnë Havarixhët. Në këtë betejë u vra Kulthumi dhe komandanti i ushtrisë detare Habibi. Belxhi me 7.000 ushtarë të mbetur nga ushtria e ardhur nga Shami, arriti të tërhiqet dhe u vendos në qytetin Seuta. Havarixhët arritën t’a rrethojnë këtë qytet, nën komandën e njërit prej tyre që quhej Abdul Vahid Havarij.

Belxhi arriti të mbrohej në këtë qytet, duke mos lejuar të bjerë në dorë të Havarixhëve. Tani shumica e veriut të Afrikës ishte në dorë të Havarixhëve, përveç qytetit Seuta, të cilin e kishte Belxh. Pjesa tjetër e Havarixhëve, nën komandën e Ukashe El-Huzarij filluan të rrezikonin Kajravanin.



Viti hënor 124

742 kalendari diellor



Përçarja e Havarixhëve në Afrikën veriore



Halifeja Hisham ibnu Abdil Melik, duke ndjerë këtë rrezik, në vitin 124 hënor dërgoi një ushtri tjetër të madhe në numër dhe të pajisur mirë me armatim, nën komandën e Handhale El-Kelbij. Kjo ushtri, arriti t’i mposhtë havarixhët, vrau shumë prej tyre dhe e përçau grumbullimin e tyre.

Me këtë, bëri që shumica e Afrikës të binte në duart e muslimanëve, përveç qytetit Tanxher dhe rrethinat e tij, të cilat ishin nën sundimin e havarixhëve.

Brenda zonës së havarixhëve, ishte qyteti i Seuta, i cili ishte në dorë të Belxh ibnu Bishrit. Kështu muslimanët rrethonin havarixhët në Tanxher dhe havarixhët rrethonin Belxhin që nuk kishte rrugë shpëtimi përveç Andaluzisë, me të cilën e ndante deti.

Në këto kushte të vështira, Belxh i kërkoi tiranit Abdul Melik ibnu Katan që ishte në Andaluzi, t’a ndihmojë me ushqime. Abdul Meliku refuzoi t’a ndihmojë pasi kishte frikë, se mos vjen më vonë dhe i merr pushtetin. Në këtë kohë gjendja ishte keqësuar shumë brenda qytetit Seuta, banorët e të cilit vuanin për ushqim. Një nga tregëtarët muslimanë në Andaluzi, mbushi dy anije me ushqime dhe i dërgon për në Seuta, në ndihmë të banorëve të saj. Me këto ndihma, Belxhi arriti të rezistojë më shumë. Këtë lajm e merr vesh, Abdul Meliku dhe urdhëron, që të vritej ky tregtar.

Kur mëshira dhe dashuria për njëri-tjetrin ndërpritet mes muslimanëve dhe arrijnë deri në këtë pikë ashpërsie, nuk është për t’u habitur që të përçahen, duke bërë që armiqtë të lakmojë pasuritë dhe tokat e tyre.





SË PESTI / TRAZIRAT PËRFSHIJNË DHE ANDALUZINË



Ushtria e Andaluzisë dhe ajo e Shamit, kundër Havarixhëve



Kryengritja e Havarixhëve kishte arritur dhe në Andaluzi, ku ishte shtrirë në tre drejtime të ndryshme. Valiu i Andaluzisë Abdul Melik ibnu Hunn, tani e ndjente rrezikun e tyre dhe në shtetin e tij dhe me ato pak forca që kishte nuk do të mund t’u bënte ballë.

Për të dalë nga kjo situatë, ai i premtoi ndihmë Bilxh ibnu Bishr me kusht që ai ta ndihmonte kundër Havarixhëve në Andaluzi.

Gjithashtu i vuri një kusht tjetër, që pasi të shuante revoltat, Belxhi bashkë me ushtrinë të largoheshin nga Andaluzia për në Afrikën veriore.

Kështu Abdul Meliku dërgoi anijet e tij dhe ushtria e Shamit, nën komandën e Belxhit kaluan në Andaluzi. U bashkuan dy ushtritë dhe nisën luftën për shuarjen e revoltave të Havarixhëve.

Në betejën e parë në Shadona, dy ushtritë aleate arritën t’i mposhtin Havarixhët. Më pas u drejtuan drejt Kordobas, ku dhe atje i mposhtën dhe vranë shumë prej tyre duke larguar rrezikun që i kanosej këtij qyteti.

Tani mbetej vetëm Toleda, që vazhdonte e rrethuar nga Havarixhët. Me të arritur ushtria aleate, arriti t’a çajë rrethimin e qytetit dhe e ushtria e Havarixhëve u shpërbë. Pasi fuqia e tyre u shpërbë dhe qëndrimi në Andaluzi u bë i vështirë, shumë prej tyre udhëtuan drejt Afrikës veriore. Kjo bëri, që gjendja në Andaluzi të qetësohej.

Pasi u qetësua gjendja, Abdul Meliku kërkoi që të largohej ushtria e Shamit menjëherë nga Andaluzia pasi kishte frikë se mos i merrnin pushtetin.

Ushtria e Shamit i kërkoi t’u japë dhe pak kohë për të pushuar nga luftrat e përgjakshme.

Por Abdul Meliku këmbënguli përsëri dhe filloi t’i trajtojë keq.

Nga kjo, ushtria e Shamit u rebelua dhe arriti të marrë me forcë pallatin mbretëror dhe Abdul Melikun e burgosin.



Viti hënor 124

742 kalendari diellor



Valiu i shtatëmbëdhjetë Belxh ibnu Bishr



Kështu, ushtria e ardhur nga Shami morri pushtetin në dorë, pasi burgosi valiun Abdul Melik ibnu Katan. Duke qenë i huaj në Andaluzi dhe duke mos pasur përkrahjen e askujt tjetër përveç 7.000 forcave ushtarake, gjendja filloi të keqësohej.

Djali i Abdul Melihun Umeje, u arratis dhe u strehua në veri në qytetin Saragosa. Të njëjtën gjë bëri dhe djali tjetër, i cili u strehua në perëndim në qytetin Merida

Atje ata hynë në kontakt me disa personalitete të Andaluzisë dhe arritën të siguronin ndihmë kundër Bilxh ibnu Bishr. Ata që pranuan t’i ndihmonin, ishin Abdurrahman ibnu Alkame El-Lahmij dhe Abdurrahman ibnu Habib El-Fihrij, të cilët kërkonin trazira dhe konflikt të verbër.

Valiu i burgosur tashmë Abdul Meliku, para se të përfundojë marrëveshjen me Belxh ibnu Bishr, i kishte kërkuar pengje që të sigurohej që pas shtypjes së kryengritjes së Havarixhëve do të largohej nga Andaluzia. Këto pengje ishin vendosur në Algeciras.

Kur ushtarët panë që ushtria e Shamit nuk u largua, filluan t’i torturojnë këto pengje derisa vranë njërin prej tyre. Kur dëgjoi këtë ushtria, u nervozuan dhe morën Abdul Melikun nga burgu dhe e vranë.

Fëmijët e Abdul Melihun dhe aleatët që u kishin premtuar ndihmë, drejtohen drejt Kordobës me një ushtri prej 40.000 ushtarësh. Belxh ibnu Bishr, arriti të grumbullojë dhe 3.000 mercenarë të tjerë dhe u përgatit për luftë.

Në këtë betejë, Belxhi arriti të rezistojë me gjithë numrin e pakët të ushtarëve por vetë mbeti i plagosur pasi Abdurrahman ibnu Habib El-Fihrij arriti që të depërtojë me një grup ushtarësh deri tek ai dhe e plagosi rëndë. Menjëherë ndërhyjnë ushtarët e tij dhe arrijnë t’i sprapsin larg tij. Ushtria aleate e dy fëmijëve të ish valiut u mposht keq në këtë betejë dhe u largua duke lënë pas një numër të shumtë të vrarësh. Kjo ndodhi në muajin Sheval të vitit 124.

Nga plagët e rënda, Belxh ibnu Bishr vdes pas betejës, pasi kishte qëndruar për 11 muaj si vali i Andaluzisë.



Viti hënor 124

742 kalendari diellor



Valiu i tetëmbëdhjetë, Thalebe El-Amilij



Ushtria Shame cakton një udhëheqës tjetër pas tij, me emrin Thalebe El-Amirij. Ushtria e dy djemve të Abdul Melihun sulmojnë përsëri dhe këtë herë arrijnë t’i mposhtin forcat Shame, të cilët u strehuan në qytetin Merida. Atje ata rrethohen nga ushtria vendase. Vazhdoi qyteti në rrethim, deri ditën e Kurban Bajramit ne vitin 124 hënor, ku hapen dyert e qytetit dhe ushtria Shame sulmon befasisht ushtrinë vendase, duke arritur që t’i thyejnë dhe vrarë shumë prej tyre. Pjesa e mbetur u shpërnda në të gjithë Andaluzinë.



Viti hënor 125

743 kalendari diellor



Valiu i nëntëmbëdhjetë Ebul Hattar El-Kelbij



Duke parë këtë gjëndje të paqëndrueshme, ku ishin ndezur konfliktet në bazë të fanatizmit fisnor, një grup të diturish marrin rrugën dhe shkojnë në Kajrevan, ku ndodhej dhe guvernatori i saj, Handhale ibnu Safvan. Ata i treguan mbi gjendjen e nderë në Andaluzi, ku as vendasit nuk arrinin të merrnin pushtetin dhe as ushtria e Shamit nuk e mbante dot.

Handhale e kuptoi gjendjen dhe cakton një person tjetër për qeverisjen e Andaluzisë. Ai ishte Ebul Hattar El-Kelbij dhe kjo ndodhte në muajin Rexhep të vitit hënor 125.

Pasi Ebul Hattari arriti në Kordoba, e shpalli veten vali të Andaluzisë me caktim të guvernatorit të Kajrevanit. Me të marrë pushtetin, bëri disa lëvizje të zgjuara, që tregojnë se ishte politikan dhe administrator i zgjuar.

Gjëja e parë që bëri, ishte se liroi të gjithë robërit që ishin burgosur deri atëherë nga dy ushtritë luftuese. Më pas urdhëroi, që ushtria e ardhur nga Shami, ose të kthehej në vendin e tyre, ose të shpërndaheshin në gjithë Andaluzinë.

Gjithashtu, urdhëroi, që të largoheshin për në Afrikën veriore disa njerëz që mund të shkaktonin trazira si ish valiu Thalebe El-Amilij dhe Abdurrahman El-Fihrij.

Me këtë politikë, arriti t’a qetësojë gjendjen në Andaluzi dhe të vendosë rregullin. Por kjo nuk zgjati për shumë kohë, pasi një nga miqtë e tij më të dashur, Seid ibnu Xheval, gjendet i vrarë. Ebul Hattari akuzon për këtë fisin Kajs. Të njëjtën gjë bëri dhe kur u ngatërruan një nga fisi Kajs dhe një tjetër nga fisi Kilabij ku Ebul Hattari qëllon atë të fisit Kajs.

Personi që u qëllua ankohet tek një nga paria e fisit të tij Essumejl ibnu Hatim, i cili ishte një nga më të shquarit e fisit të tij në Andaluzi. Ai zë vend të madh në historinë e Andaluzisë.

Sumejli shkon tek Ebul Hattari me qëllim që ta zgjidhë këtë çështje, por Ebul Hattari e ofendon dhe e nxjerr jashtë.



Sumejl ibnu Hatim tinëzar



Sumejli ibnu Hatim ishte njeri autoritar dhe orator në të njëjtën kohë. Duke shfrytëzuar këtë, ai filloi të mbledhë fisin e tij dhe i kërkon Thuvabe El-Xhudhamij, kryetarit të fiseve jemenase që kishin marrëdhënie jo të mira me Ebul Hattarin, të bashkëpunonin kundra Ebul Hattarit. Thuvabe pranon, por me kusht që nëse fitojnë, të bëhej ai valiu i Andaluzisë. Shohim që lufta bëhej për pushtet dhe jo për parime.

Sumejli udhëtoi dhe në Ecija, ku filloi ta nxisë kundër Ebul Hattarit dhe Ebul Ata-në.

Kështu u krijua një aleancë, e cila u grumbulluan në Sidonia në vitin 127 hënor.

Ebul Hattari i sulmoi, por ushtria e tij u mposht dhe ai vetë u zu rob.

Vilajeti i tij zgjati tre vite.



Viti hënor 128

746 kalendari diellor



Valiu i njëzetë, Thuvabe El-Xhudhami



Pushtetin në Andaluzi tani e morri Thuvabe ibnu Sulame dhe kjo ndodhte në vitin 128 hënor. Një nga besnikët e Ebul Hattarit, që quhej Abdurrahman El-Kilabij, me tridhjetë kalorës dhe dyqind këmbësorë, arrin të hyjë në burgun ku ishtë Ebul Hattari dhe e shpëton. Me të dalë nga burgu, Ebul Hattari filloi të grumbullojë besnikët e tij duke bërë që trazirat të shpërthenin sërish në Andaluzi.

Vetë Thuvabe vdiq pasi kishin kaluar gjashtë muaj nga marrja e pushtetit në Andaluzi.



Viti hënor 129

746 kalendari diellor







Valiu i njëzet e një Abdurrahman El-Lahmij



Sumejli caktoi në muajin Muharrem të vitit 129, Abdurrahman ibnu Kethir El-Luhmij si sundues pas vdekjes së Thuvabes, por dhe ky nuk qëndroi gjatë në pushtet, për shkak se u shtuan kryengritjet dhe konfliktet. Ndaj tij u rebelua Amr ibnu Thuvabe, i cili mendonte se e meriton ai të qënit vali i Andaluzisë. Një revoltë tjetër udhëhiqej nga Jahja ibnu Hurrin.

Për shkak se nuk po arrinte të qeverist siç duhej, Sumejli e largoi nga pushteti, vetëm tre muaj pasi e kishte caktuar si vali. Në vend të tij ai caktoi:



SË GJASHTI: VALIU I FUNDIT JUSUF EL-FIHRI.


Viti hënor 129

747 kalendari diellor



Jusuf ibnu Abdurrahman ibnu Ukbe ibnu Nafi El-Fihrij, është një nga pasardhësit e Ukbe ibnu Nafi, që arriti të nënshtrojë Afrikën dhe ndërtoi qytetin Kajrevan. Ai e mori pushtetin në vitin 129 dhe e mbajti për nëntë vite dhe nëntë muaj.

Ai filloi ta qetësojë gjendjen, largoi konfliktet dhe shuajti trazirat. Mosha e tij ishte tek të gjashtëdhjetat dhe rridhte nga një familje që njihej për devotshmëri dhe zgjuarsi.



Sumejli ndërhyn



Jahja ibnu Hirrif, kur pa këtë lloj qetësie lakmoi që të kalonte i pavarur në qytetin Almeria. Ai hyri në kontakt me Ebul Hattarin të cilin e nxiti të rebelohej dhe të kërkonte pushtetin e humbur. Të dy ranë dakort që të nxisnin dhe fiset e tjera dhe të bashkoheshin. Me t’u bashkuar të dy u nisën drejt Kordobës.

Jusuf El-fihri nuk priti të vinin deri në Kordoba por u parapriu me ushtrinë e tij dhe u përball me ta pranë Kordobas, në një vend të quajtur Shekanda në vitin 130.

Lufta u ashpërsua keq, saqë shpatat dhe heshtat u thyen dhe filluan të luftonin me ç’të mundnin.

Në këto çaste kritike, Sumejli që shquhej për dinakëri bëri diçka që tregon zgjuarsinë dhe dinakërinë e tij megjithëse ishte analfabet. Ai e la fushën e betejës, hyri në qytetin e Kordobës dhe filloi të mbledhë punëtorë të thjeshtë, duke u dhënë para dhe i pajisi me ç’të gjente nga armët, thika, hekura etj…dhe u kërkoi të merrnin pjesë në luftën që po zhvillohej. Në kohën kur dy palët ishin raskapitur nga lufta e gjatë, vjen Sumejli në krye të katërqind burrave të armatosur. Megjithëse nuk ishin luftëtarë por thjesht punëtorë, ata bënë që lufta të përfundonte në favor të Sumejlit.

Në këtë betejë u zu rob ideatori i kësaj kryengritjeje Jahja ibnul Hirrin dhe Ebul Hattari.

Sumejli urdhëroi që të dy të vriteshin, me qëllim që t’i jepej fund një herë e mirë ideatorëve të këtyre trazirave. Ai nuk u mjaftua me vrasjen e tyre, por filloi të vrasë dhe robërit e tjerë. Kur numri i të vrarëve arriti në shtatëdhjetjë, aleati i tij Ebul Ata e kundërshtoi i zemëruar duke i thënë:”A po vret njerëz?!” Ai arriti t’a ndalojë nga gjakderdhja.

I kujtoni ngjarje të tilla, me qëllim që të hedhim dritë mbi disa dobësi, në të cilat kaloi historia e Andaluzisë në epokën e valinjve, dobësi të cilat i shfrytëzuan armiqtë e brendshëm dhe të jashtëm të muslimanëve.

Jusuf El-Fihrij, valiut të Andaluzisë nuk i erdhi mirë nga veprimet e Sumejlit. Kështu që i kërkoi t’a lërë kryeqytetin dhe të kalojë si administrator i qytetit Saragosa në veri të Andaluzisë. Për të shmangur konfliktet që mund të lindnin po të refuzonte, Sumejli pranoi dhe shkoi bashkë me besnikët e tij në Saragosa. Gjithashtu ajo që e bëri të pranonte Saragosan, ishte se ky qytet ishte i pasur dhe i kishte shpëtuar thatësirës së përgjithshme e cila kishte përfshirë Andaluzinë në atë kohë.

Ai me të arritur filloi të tregohej bujar duke u dhënë njerëzve ushqime dhe drithë për të përballuar krizën e shkaktuar nga thatësira. Kjo e bëri të njohur në Andaluzi dhe njerëzit filluan të udhëtonin drejt Saragosas ku mund të gjenin ushqim dhe vendstrehim.

E kundërta ndodhte me Jusuf El-Fihrin në Kordoba, i cili vuante nga të shpërngulurit e shumtë, të cilët kishin mbushur qytetin nga anët përreth me shpresë për të gjetur ushqim.

Kështu, gjendja e përgjithshme ishte në interes të Sumejlit, autoriteti i të cilit veç rritej dhe i shtoheshin përkrahësit. Kjo, në një kohë kur shumica e njerëzve largoheshin nga Kordoba për në perëndim për të gjetur ushqim.

Veç thatësirës, u shënuan dhe disa revolta kundër Jusuf El-Fihrit.



Revoltat shpërthejnë sërish



Jusuf El-Fihrij u përpoq t’i shuajë revoltat, që kishin shpërthyer në disa krahina të Andaluzisë. Gjithashtu ai bëri dhe një përpjekje për të vendosur nën kontroll dhe shkëmbin Plei, por nuk ia arriti dot pasi Amir ibnu Amr, komandanti i ushtrisë u rebelua duke u vendosur në kalanë Amir në perëndim të vendit. Atje ai filloi të flasë në emër të dinastisë Abasite dhe se vetë Halifeja Abasit e kishte caktuar si vali të Andaluzisë – kjo pasi në këtë kohë kishte rënë dinastia omejade dhe në pushtet ishin Abasitët – dhe njerëzit filluan të mblidhen rreth tij. Një ndihmë të madhe i dha dhe i pari i fisit Kajs, që quhej Habhab ibnu Revaha. Ai dhe fisi i tij kishin simpati për abasitët dhe meqë vetë valiu Jusuf El-Fihrij ishte nga omejadët, pranuan t’a ndihmonin. Kështu, konflikti në Andaluzi nga konflikt mes fisesh kaloi konflikt mes dinastish, asaj omejade dhe asaj abasite, njëlloj siç po ndodhte dhe në lindje.



Konflikti omejad – abasit



Simpantizantët e abasitëve dhe përkrahësit e tyre, u grumbulluan pranë Saragosas dhe sulmuan Sumejlin dhe rrethuan qytetin në vitin 136 megjithëse dinastia omejade kishte rënë qysh në vitin 132. Me ta u bashkuan dhe fiset berbere dhe fiset jemenase.

Sumejli megjithëse Jusuf El-Fihrin e shihte më të rrezikshëm se Amir ibnu Amr, i kërkoi ndihmë por ai nuk ia ofroi atë.

Në këtë kohë, një nga paria e fisit Kajs që quhej Ubejdulla El-Kilabij, i ofroi ndihmë Sumejlit, i cili kur pa që dhe ky ishte nga simpantizantët e omejadëve pranoi. Tani konflikti ashtu siç ishte në lindje mes abasitëve dhe omejadëve, ishte shtrirë dhe në Andaluzi mes simpatizantëve dhe përkrahësve të tyre.



Të krishterët shfrytëzojnë rastin



Gjatë kësaj kohe, mbreti Çarls Mallet kishte vdekur dhe vendin e tij e kishte zënë djali i tij Papani i shkurtër, i cili iu vërsul jugut të Francës dhe i nxorri muslimanët prej atje.

Gjatë kësaj periudhe –periudhës së konflikteve dhe trazirave – kishte vdekur dhe Alfonso I në vitin 140. Pas tij mbretërinë e krishterë e udhëhoqi djali i tij don Fruela dhe filloi atë që njihet me emrin “Luftrat e rikthimit”.






Epoka e valinjve…..të vërteta dhe konkluzione



Ajo ishte një epokë e re që filloi me përhapjen e thirrjes islame dhe vendosjen e themeleve të saj në Andaluzi. Megjithëse këtë epokë e turbulluan disa konflikte të bazuara në fanatizmin fisnor, për nga rëndësia ajo është e barabartë me epokën e hyrjes së muslimanëve në Andaluzi.

Misioni i ushtrisë muslimane në Andaluzi ishte, të hiqte pengesat që qëndronin në rrugën e përhapjes së Islamit. Më pas erdhi roli i valinjve për t’a përhapur thirrjen islame dhe për për t’ju treguar vendasve se kishin ardhur vetëm për të përhapur dritën hyjnore dhe vendosur drejtësinë. Si pasojë e kësaj, ishte se banorët e Andaluzisë filluan të pranonin islamin grupe-grupe.



Rreth kësaj epoke do të përqendrohemi në disa pika të rëndësishme:

* Hedhja e themeleve të një shteti të qëndrueshëm dhe përballimi i sulmeve të krishtera në Francë dhe

veriun e vendit, nuk do të mund të arrihej nëse feja Islame nuk do të kishte zënë vend në zemrat e banorëve vendas. Kjo konsiderohet një arritje e madhe në epokën e valinjve, gjë të cilën e arritën me përkushtim të sinqertë, qëllime të pastra dhe moral të lartë. Saqë vetëm një vali ishte shkak për pranimin e Islamit nga dy mijë persona.

Kjo është natyra e muslimanit, i cili kudo që shkel e konsideron veten ambasador të fesë së tij dhe tregohet i moralshëm me të gjithë. Këtë e bën nga dashuria për fenë dhe dëshira për të udhëzuar të tjerët.

Argument për këtë është dhe Indonezia – shteti më i madh musliman sot – ku Islami nuk u përhap me anë të luftrave, por me anën e tregtarëve besimtarë dhe të sinqertë, të cilët u treguan banorëve të saj fytyrën e vërtetë të kësaj feje. Po kështu dhe shtetet e tjera të Azisë lindore, të gjithë i hapën zemrat thirrjes së re.

Kujtesa më ndihmon që të kthehem në ditët e para të thirrjes islame, ku qyteti i Medines i hapi dyert mbajtësit të flamurit të fesë islame Muhamedit a.s. Kjo ndodhte, pasi situatën e kishte përgatitur shoku i tij Musab ibnu Umejri (r.a), i cili kishte punuar deri atëherë për përhapjen e udhëzimit hyjnor.

Po i përmend këto, pasi ne sot kemi nevojë më shumë se kurdo që të fitojmë zemrat e njerëzve dhe t’a përhapim këtë dritë prej atje, duke ditur që përjetojmë gjendje dobësie dhe nuk posedojmë armë tjetër veç gjuhës. Madje shpeshherë dhe për gjuhën gjykohemi.

Numri i muslimanëve në Amerikë dhe Europë sot ka arritur me dhjetëra miliona, të cilët përbëhen nga emigrantë dhe vendas që kanë përqafuar Islamin. Nëse këta do të paraqisnin imazhin e vërtetë dhe të ndritshëm të Islamit, nëse në zemrat e tyre do të thellohej ideja, që janë ambasadorë të Islamit, sot do të ktheheshim me të njëjtën forcë dhe ndikim në politikat e atyre vendeve.

Atëherë kjo do të konsiderohej nga fitoret e mëdha, jo nën ndikimin e armëve, por me ndikimin e ndritshëm të kësaj thirrjeje.

“Ne me besim ngjallëm zemrat…Ne me Islam çliruam popujt…Ne me Kuran plotësuam të metat…Drejt veriut dhe jugut u nisëm…Të përhapim dritën dhe të zhdukim erësirën…Muslimanë, muslimanë, muslimanë…

· Idetë e havarixhëve janë sa të vjetra, po aq dhe të aktuale. Këto ide i kanë Rrënjët që me daljen e tyre

kundër pushtetit të Aliut (r.a) dhe janë shtrirë duke arritur deri në ditët e sotme, duke e përçarë kështu unitetin musliman dhe duke ftuar në mosbindje ndaj pushtetarëve. Kjo bëhet duke mos e respektuar unitetin islam dhe gjakun e muslimanëve.



Ajo që është më e rrezikshme në idetë e tyre janë dy gjëra:

1 – Konsiderimi i çdo muslimani që vepron ndonjë nga gjynahet e mëdha, si jobesimtar dhe të dalë nga feja islame. Si jobesimtarë, ata konsiderojnë dhe ata që nuk janë dakort me idetë e tyre. Ndikimin e këtyre ideve e shohim më mirë në përçarjen e muslimanëve në sekte, të cilët nxjerrin nga besimi njëri-tjetrin. E gjitha kjo për shkak të dijeve të pakta që kanë dhe horizontit të ngushtë me të cilin karakterizohen.

2 - Mendojnë që lejohet të dalësh kundër pushtetit për çfarëdo mospajtimi në ide dhe rrugën e ndjekur. Sot jemi dëshmitarë të fatkeqësive të dhimbshme dhe gjahun musliman që derdhet në tokat muslimane.

Prej këtu u bëj thirrje të rinjve muslimanë dhe dijetarëve, që të largohen nga fanatizmi ideologjik dhe monopolizimi i të vërtetës dhe të ruajnë gjakun e muslimanëve, gjak i cili është i shenjtë tek Zoti. A nuk mjafton që armiqtë tanë po derdhin gjak musliman në çdo vend?! Atëherë pse duhet të derdhim dhe ne gjakun e njëri-tjetrit?! A nuk i shohin mendimtarët dhe dijetarët tanë efektet e grupacioneve tona gjatë historisë dhe gjendjen në të cilën kemi arritur?!



· Ajo që ndodhi me havarixhët të cilët rrethuan Belxh ibnu Bishr në qytetin Seuta.

Belxhi i kërkoi ndihmë valiut të Andaluzisë Abdul Melik ibnu Katan, por ai nuk e ndihmoi!!!

Njërit prej tregëtarëve muslimanë në Andaluzi iu dhimbsën muslimanët në Seuta dhe u dërgoi dy anije të ngarkuar me ushqime për të përballuar rrethimin. Kur e morri vesh këtë valiu i Andaluzisë urdhëroi të ekzehunohej tregtari. A kjo është mëshira, të cilën Zoti e ka vendosur në zemrat e besimtarëve për njëri-tjetrin? Mos vallë kështu janë lidhjet mes besimtarëve rreth të cilave ka folur Profeti a.s?

Këtë të shkuar të dhimbshme, e shohim të përsëritet sot në forma të tjera, ku vendeve muslimane u vendosen embargo ekonomike dhe politike nga vendime të padrejta dhe vëllezërit e tyre muslimanë nuk lejojnë që t’ju arrijë asnjë lloj ndihme.

A nuk është e turpshme që muslimanët të mos i ndihmojnë vëllezërit e tyre në Palestinë dhe ç’është më e keqja, këtë e bëjnë, me qëllim që të fitojnë simpatinë e perëndimit?

Pasuritë që posedojnë pasanikët dhe nuk e japin atë për të ndihmuar vëllezërit e tyre në Palestinë dhe në çdo vend tjetër të privuar nga ndihmat, janë tregues turpi dhe jo pasurie.

Çdo të hollë që mund të japë muslimani për vëllezërit e tij në nevojë, do të vijë ditën e Gjykimit dhe do të thotë: “O Zot, unë jam besimi i filanit”.

O Zot shtoje bashkimin dhe dashurinë mes robërve të tu.

[_Mersin_]

Emiret omejade ne Andaluzi

SË PARI Hisham ibnu Abdurrahman (Rida)



Viti hënor 172

788 kalendari diellor



Cilësitë e tij



Ai është Hisham ibnu Abdurrahman Ed-Dahil. Njihet ndryshe dhe me emrin Rida dhe Hishami i parë.

Mbi të thuhet që:“Ka qenë njeri i devotshëm dhe u ruhej gjërave që cënonin dinjitetin e tij, i zgjuar, i aftë të kryejë gjithçka që i ngarkohej, reagonte me diplomaci ndaj ngjarjeve të reja... Kështu mendimi i të atit, kishte qenë i drejtë për të.



Viti hënor 173

789 kalendari diellor



Rebelimi i të vëllait, Sulejman ibnu Abdurrahman Ed-Dahil



Fillimisht Sulejmani e pranoi gjykimin e babait të tij mbi pasardhësin, por në vetvete besonte, që ishte ai që e meritonte pushtetin më shumë se kushdo tjetër. Këtë ai e ruajti në zemër dhe nuk e shfaqi. Kur u kthye në qytetin ku ishte vali i saj, Toleda, ai u rebelua kundër pushtetit të vëllaut dhe u bëri thirrje omejadëve ta ndjekin. Me të u bashkua dhe vëllai i dytë, Abdullahu.

Pasi grumbulluan një ushtri të madhe, u nisën drejt Kordobës për të marrë pushtetin. Në vitin 173 u nis dhe ushtria e Hishamit drejt Toledës. Dy ushtritë u takuan në rrugë mes Toledës dhe Korodobas dhe filloi lufta mes vëllezërve. Hishami arriti ta mposhtë ushtrinë e Sulejmanit, i cili ia mbathi dhe u strehua në qytetin Murcia. Me anë të bisedimeve, Sulejmani dhe Abdullahu pranuan të largohen nga Andaluzia kundrejt një shume të madhe të hollash. Dukej qartë, që gjithçka kishte ndodhur për shkak të pasurisë dhe të mirave materiale. Me urtësinë e tij, Hishami i dha fund lakimsë së vëllezërve të tij.



Muslimanët janë aktivistë në tregëti dhe në prodhimin e shpatave.



Viti hënor 174

790 kalendari diellor



Revolta e Saragosas



Në vitin 174 hënor, qyteti i Saragosas rebelohet ndaj Hishamit, revoltë që udhëhiqej nga Matruh ibnu Sulejman dhe Seid ibnu Husejn, dy djemtë e dy rebelëve të mëparshëm Sulejman ibnu Jakdhan El-Arabij dhe Husejn ibnu Jahja El-Ensari. Menjëherë Hishami dërgoi një ushtri nën komandën e Ebu Uthmanit, i cili arriti ta shtypë këtë revoltë dhe t’i vrasë udhëheqësit e saj. Pas kësaj revolte, Hishami filloi të rregullojë marrëdhëniet me kryetarët e fiseve kryesore në Andaluzi, duke u bërë qejfin me dhurata. Kjo bëri që situata të qetësohej në Andaluzi. Një sjellje e tillë, e përshkruan dhe poeti ku thotë:

Bëju mirë njerërve sa të mundesh o djalë

nëse zemrat e tyre, kërkon ti kesh në dorë

e mira, qoftë dhe me fjalë

e bën tjetrin robin tënd, me zemër si borë.



Ai konsolidoi bazat e shtetit të tij, përhapi sigurinë dhe qetësinë në principatë dhe i qetësoi njerëzit, pasi u dha fund trazirave dhe rrëmujave.





Luftrat dhe betejat e tij



Viti 175 hënor.

791 kalendari diellor



Hisham u jep një mësim Hunëve dhe francezëve



Pasi vendosi rregullin në vend, filloi të marshojë drejt zonave të cilat ishin nën kontrollin e Hunëve në veri. Ata kishin shfrytëzuar trazirat e brendshme të muslimanëve dhe kishin marrë shumë qytete. Këto sulme të ushtrisë muslimane, ishin më shumë për të penguar zgjerimin e mbretërisë së krishterëve në veri. Ai mbërriti në Kastilje dhe arriti të rimarrë shumë prej qyteteve të cilat kishin rënë në dorë të Hunëve, gjatë trazirave të brendshme. Mbreti i Hunëve (Barmando) humbi shumë ushtarë në këto beteja. Pas Barmandos, pushtetin e Hunëve e mori Alfonso i dytë. Hishami dërgoi përsëri ushtritë e tij nën komandën e Abdul Melik ibnu Abdulvahid ibnu Mugith El-Rumij, të cilat depërtuan deri në thellësi të vendbanimeve të Hunëve. Gjatë kthimit të ushtrisë muslimane, Alfonso u ngre një pritë në rrugë dhe arriti t’i përçajë. Komandanti i kësaj ushtria Abdul Melik ibnu Mugith arriti të shpëtojë. Menjëherë pas kësaj, Hishami dërgoi një ushtri tjetër drejt Hunëve në veri, gati sa nuk e kapi rob vetë Alfonson, po të mos ishte arratisur dhe strehuar në një kala të largët. Ai që e udhëhiqte këtë ushtri ishte Abdul Kerim ibnu Mugith. Të gjitha këto sulme dhe ushtri të dërguara, ishin për të penguar përparimin e Hunëve në veri dhe për tu treguar forcën e muslimanëve.



Viti 177 hënor

793 kalendari diellor





Sulmi mbi jugun e Francës



Hishami nuk u mjaftua vetëm me këtë, kështu që urdhëroi komandantin e ushtrisë Abdul Melikun, që të marshojë drejt Sebtemenijes, në jug të Francës. Kështu ushtria kaloi malet Pirene në vitin 177 dhe arriti në Sebtemenija, ku gati sa nuk mori dhe kryeqytetin e saj Narbon. Mesa duket, këto sulme në jug të Francës ishin për të shfaqur dhe një herë potencialin dhe forcën e muslimanëve dhe njëkohësisht për të rivendosur kontrollin në qytetet dhe zonat e humbura, si rezultat i trazirave që ndodhën në epokën e valinjve në Andaluzi.

Vetë mbreti i Francës Charlamani, gjatë kësaj kohe ishte i zënë me revoltat e Saksonëve.

Komandanti i ushtrisë muslimane Abdul Meliku vazhdoi të rimarrë qytete dhe zona derisa arriti në Karkason. Ai fitoi dhe ndaj Dukës së Tolouse dhe morri me mijëra robër nga ushtria e tij.



Viti 178 hënor

794 kalendari diellor

Revolta e fiseve Berbere



Në vitin 178 rebelohen fiset Berbere në jug të Andaluzisë ndaj Hishamit, por ai me ushtrinë që dërgoi, arriti ta shtypë. Vazhdoi duke bashkuar zonat e përçara, shtypur kryengritjet dhe duke vendosur rregullin dhe qetësinë në vend.

Ai qëndroi në pushtet nga viti 172 deri në vitin 180, afërsisht tetë vite. Koha në të cilën qëndroi në pushtet, njihet si kohë e stabilitetit të gjendjes së brendshme, shuarjes së revoltave, forcimit të kufijve veriorë dhe kthimit të dinjitetit dhe shpirtit luftarak tek njerëzit.





Konkluzione mbi periudhën që ishte në pushtet Hisham ibnu Abdurrahman.



Ai njihej si dashamirës i njerëzve të ditur, me të cilët këshillohej dhe respektonte pozitën e tyre.

Ai e pëlqente jashtë mase gjuhën arabe dhe pati ndikim të madh në përhapjen e saj në shkolla, saqë dhe në shkollat ku mësonin jomuslimanët flitej arabisht. Duke mësuar arabishten, vendasit filluan ta kuptojnë më mirë Islamin dhe u shtua numri i atyre, që pranonin Islamin. Duke kuptuar më mirë islamin, ata e kuptonin tashmë rëndësinë e bashkëjetesës në harmoni me të gjithë shtresat e shoqërisë.

Në kohën e tij, u përhap medh-hebi Maliki në Andaluzi, pasi më parë ishte i përhapur ai i imam El-Euzait, i cili kishte vdekur në Bejrut në vitin 157.

El-Mukri, autori i librit "Nefhu Tib", tregon: ”Gjatë pushtetit të Hishamit, disa banorë të Andaluzisë udhëtojnë për të kryer Haxhin. Atje takohen me imam Malik ibnu Enes. Kur u kthyen në Andaluzi, rrëfyen mbi personalitetin e imam Malihun, dijeve të tij të gjera dhe respektit që gëzonte mes pasuesve dhe njerëzve. Kjo bëri që emri i imam Malik të përhapej në Andaluzi dhe rrjedhimisht u përhapën mendimet dhe fikhu i tij.

Ai i dha rëndësi dhe arkitekturës, ku riparoi urën e Kordobës e cila lidhte lindjen e qytetit me perëndimin. Madje thuhet që merrte pjesë dhe vetë personalisht në ndërtimin e saj. Diçka e rrallë që tregohet, është se disa njerëz përhapën fjalë në vend, që Hishami e kishte riparuar dhe rregulluar urën për çështje private të tij. Kur diçka e tillë u përhap dhe morri dhenë, Hishami u betua në publik që nuk do të kalonte mbi atë urë, veçse për lufte, ose për shërbime publike.

Ai gjithashtu bëri zgjerime në xhaminë e Kordobës, shtroi trotuare në rrugë dhe vensosi një sistem ndriçimi për rrugët, sidomos në kryeqytet në Kordoba.

Ai i kushtoi një rëndësi të veçantë dhe bujqësisë, ku u sollën pemë dhe bimë të shumëllojshme.

Hisham ibnu Abdurrahman Ed-Dahil vdiq pasi kishte ndejtur në pushtet për shtatë vite e nëntë muaj afërsisht. Viti në të cilin vdiq, ishte viti 180 hënor dhe pas tij pushtetin e mori djali i tij, El-Hakem.











SË TRETI SUNDIMI I HAKEM IBNU HISHAM (ER-REBDIJ).



Viti 180 hënor.

796 kalendari diellor



Shkaku pse mori epitetin Er-Rebdij



Ai mori udhëheqjen e Andaluzisë pas vdekjes së babait të tij në vitin 180 hënor. Ai ndryshe njihet dhe me emrin Hakemi i parë dhe Er-Rebdij. Shkaku pse morri epitetin Er-Rebij, është se në kohën e tij ndodhi një revoltë nga shtresa e popullsisë së thjeshtë, në një zonë që njihej me emrin Er-Rebd. Kjo zonë ndodhej në pjesën jug-perëndimore të qytetit Kordoba, të cilën e ndante nga pjesa lindore, lumi Kordoba.

Shkak i kësaj revolte ishte, se njerëzit e ditur kishin përhapur fjalë mes njerëzve, se Hakemi ishte njeri që pëlqente dëfrimet dhe argëtimet, duke mos e pasur mendjen për çështjet e shtetit. Diçka e tillë shkaktoi zemërimin e këtyre njerëzve, të cilët zgjodhën udhëheqës dikë nga mesi i tyre, duke i kërkuar të pranonte të udhëheqë vendin, pas rrëzimit të Hakemit. Ky person që e zgjodhën, vajti tek Hakemi dhe i tregoi gjithçka që po ndodhte. Menjëherë Hakemi i mblodhi këta njerëz dhe shumë prej tyre i vrau, kurse një pjesë të madhe të tyre i nxorri nga Andaluzia. Kështu shohim që gjykimi i tij ndaj rebelëve ishte shumë i dhunshëm dhe i ashpër. Këto ngjarje ndodhnin në vitin 202 hënor, ngjarje të cilat do i trajtojmë më hollësisht në faqet e mëposhtme.

Kur mori pushtetin mosha e tij ishte vetëm 26 vjeç. Megjithatë ai ishte i vendosur dhe i fuqishëm, megjithëse nuk ishte më i madhi i vëllezërve.

Kur u përhap lajmi se Hishami kishte vdekur dhe se pas tij kishte caktuar djalin e tij Hakemin, këto lajme arritën dhe në Magreb, Afrikën veriore. Kjo shkaktoi rebelimin e dy njerëzve të tij të afërt:



Viti 181 hënor

797 kalendari diellor



Revolta e Sulejman ibnu Abdurrahman Ed-Dahil



Sulejman ibnu Abdurrahman Ed-Dahil, emër të cilin e kemi përmendur në kohën kur Hishami mori pushtetin nga babai i tij, Abdurrahmani i parë. Ai filloi menjëherë të mbledhë përkrahësit e tij në Afrikën veriore, shumica e të cilëve ishin nga fiset Berbere dhe menjëherë u nis drejt Andaluzisë duke përshkuar detin. Së bashku me ushtrinë e tij, ai u përpoq të marrë Kordoban, por dështoi. Kështu u nis drejt perëndimit të vendit, por e ndoqi pas ushtria e Hakemit, i cili arriti ta vrasë xhaxhanë e tij pranë qytetit Mareda. Kështu përfundoi dhe rebelimi i xhaxhait, ndaj nipit të tij në vitin 184 hënor.



Viti 181 hënor

797 kalendari diellor



Rebelimi i Abdullah ibnu Abdurrahman Ed-Dahil



Abdullah ibnu Abdurrahman Ed-Dahil, emri i të cilit u përmend bashkë me Sulejmanin, gjatë pushtetit të Hishamit, u mundua dhe ky si vëllai i tij, të mbledhë simpatizantët e ti dhe të rebelohet kundër Hakemit. Hakemi i propozoi postin e valiut të qytetit Valencias dhe në të njëjtën kohë e kërcënoi, se nëse do të rebelohej, do të kishte fundin e vëllaut të tij, Sulejmanit. Abdullahu pranoi postin e valiut të Valencias dhe që në atë kohë njihet me emrin Abdullah Valenciani. Kështu Hakemi i dha fund dhe kësaj revolte, me mençurinë dhe urtësinë e tij.



Viti 181 hënor

797 kalendari diellor





Revolta e Muveledunëve



Në të njëjtin vit, ndodh një kryengritje e një lloji të veçantë në Andaluzi. Atë e kryesonte Ubejde ibnu Humejd, nga muveledunët të cilët ishin brez muslimanësh me baba arab dhe nënë spanjolle. Muslimanët arabë, me ardhjen në Andaluzi, ishin martuar me gra vendase. Hakemi caktoi komandant të ushtrisë që do të ndeshej me të, Amrus ibnu Jusuf që dhe ai ishte nga muveledinët. Ajo që i dallonte muveledunët nga të tjerët, përveç ngjyrës së bardhë dhe gjatësisë, ishte se ata në fund të emrit preferonin të shtonin një “s” ose “n”.

Arriti Amrusi që ta shuajë këtë kryengritje në Toleda. Duke e shuar këtë revoltë ai e neutralizoi plotësisht këtë lëvizje. Por pasi mori qytetin dhe i dha fund revoltës, u revoltua dhe vetë duke refuzuar ta njohë Hakemin si Princ të Andaluzisë. Kështu ai u rebelua kundër atij, që e kishte dërguar për të shuar revoltën. Me të mbledhur rreth vetes muveledunët e tjerë, ai përhapi lajmin se po përgatitej të sulmojë Kordoban. Kur mori vesh Hakemi, nisi një ushtri nën komandën e djalit të tij Abdurrahman. Ai nuk përhapi fjalë se është nisur për në Toleda por sikur është nisur drejt Hunëve, në veri. Pasi udhëtuan drejt veriut për të humbur gjurmët, ushtria u kthye dhe sulmoi Toledën, të cilën e nënshtroi dhe vrau 700 nga kryesorët e kësaj kryengritje. Kështu u shua dhe kjo revoltë, e cila do të përhapte dhe një herë, trazirat dhe kaosin në Andaluzi.



Gjendja e armiqve, jashtë Andaluzisë muslimane



Gjendje e Hunëve

* Në vitin 183 hënor, mes Hunëve në veri ndodh një përçarje ku një burrë që quhej Edhvar themeloi një

mbretëri tjetër nën sundimin e tij, të cilën e quajti mbretëria e Navaras dhe qytetin Pamplona e bëri kryeqytetin e mbretërisë së tij.

* Kështu veri-perëndimi i Andaluzisë ishte nën sundimin e Alfonsos së dytë, dhe kryeqyteti i saj ishte Galicia.



Viti 185 hënor

801 kalendari diellor



Luisi, djali i Charlaman-it



Pas vdekjes së Charlamanit, mbretërinë e Francës e morri Luisi, djali i tij. I shtyrë nga dëshira për famë, ai u nis drejt veriut të Andaluzisë. Jugun e Francës ai e kishte nën kontrollin e tij, pasi muslimanët ishin përzënë prej saj, për shkak të traziravë që përmendëm më sipër. Në vitin 185 Luisi kalon malet Pirene dhe pushton Barcelonën, ku vrau shumë nga banorët e saj.

Hakemi dërgoi një ushtri nën komandën e vëllait të tij Muavijes, i cili u thye keq nga ushtria e Luisit.

Hakemi dërgoi një ushtri tjetër në vitin 187, nën komandën e Abdul Melihun dhe Abdul Kerimit, dy fëmijët e Mugith, por që dhe kjo përpjekje dështoi.

Ky sulm i veriut të Andaluzisë nga Luisi, mesa duket ndodhi gjatë jetës së babait të tij, Charleman, pasi ai vdiq në vitin 198 hënor.

Duke dashur që ta zgjerojë mbretërinë e tij, Luisi në vitin 192 rrethon qytetin Tarazona.

Hakemi dërgoi menjëherë djalin e tij Abdurrahmanin, i cili me ushtrinë e tij, arriti ta çajë rrethimin e qytetit duke e mposhtur Luisin. Po një vit më pas, Luisi e përsëriti rrethimin e Tarazona, por u përballua me të njëjtën humbje si një vit më parë. Në vitin 193 hënor, Alfonso i dytë përshkon lumin që ndan mbretërinë e tij me muslimanët dhe për herë të parë arrin në Talvera dhe Lisbonë, duke i pushtuar dhe nxjerrë muslimanë prej atje.

Trazirat mes muslimanëve në Andaluzi dhe sulmeve të Hunëve, u shtua dhe një konflikt në lindje, të Kalifatit. Dinastia Abasite në lindje, jetonte ditët e konfliktit mes Emin dhe Memun, dy djemtë e Halifes Harun El-Reshid. Pas vdekjes së të atit, secili prej tyre kërkonte postin e Halifes. Kjo ndodhte në vitin 193 hënor.

Këto ngjarje sinkronizoheshin me konfliktin e pretendentëve për fronin e mbretit në Francë, pas vdekjes së Charlamanit të madh. Duke shfrytëzuar këtë situatë, Hakemi dërgoi në vitin 200 një ushtri nën komandën e Abdul Kerim ibnu Mugith, drejt krahinës Galicia. Ai arriti ta ndalojë përparimin e ushtrive të Hunëve.



Revolta e Rebd-ëve



Sjelljet e Hakemit, ngjallën kureshtinë dhe habinë e të gjithë njerëzve në Andaluzi. Për këtë ata nuk dinin se ç'vend t'i japin. Ai ishte një Prijës i paturpshëm, që pëlqente argëtimet dhe dëfrimet dhe në të njëjtën kohë ai ishte trim dhe luftëtar i paepur. Kush ishte ai në të vërtetë dhe nga ç'natyrë karakterizohej?



Qëndrimi i njerëzve të ditur



Sjelljet e Hakemit, në kohë lufte i vendosur dhe serioz dhe në kohë paqe me argëtime dhe dëfrime, i bënë njerëzit të dyshonin në të ardhmen e tij. Dijetarët vendosën, që një njeri i tillë nuk ishte i përshtatshëm për udhëheqjen e Andaluzisë.

Ky mendim ishte dhe i dy dijetarëve më të njohur në Andaluzi, Jahja El-Lejthij dhe Talut El-Muafirij. Jahja El-Lejthij ka lindur në vitin 152 dhe ka vdekur në vitin 234 hënor. Hadithet e librit „El-Muveta“ ai i ka dëgjuar nga vetë autori imam Maliku.

Ibnu Abdul Berr, ka thënë rreth tij:"Jahja ibnu Jahja erdhi në Andaluzi, i ngarkuar me dije të shumta. Kjo bëri që çështja e fetvasë, t'i lihej atij në dorë, pasi deri në atë kohë kishte qenë në dorë të Isa ibnu Dinar. Pushtetarët dhe njerëzit e thjeshtë, tashmë dëgjonin dhe kërkonin vetëm mendimet dhe fetvatë e tij. Ai njihej për fetvatë dhe mendimet e tij të goditura. Një nga këto fetva është se një herë Abdurrahman ibnul Hakem, Prijësi i Andaluzisë, gjatë agjërimit të Ramazanit, pa një nga robëreshat e tij dhe nuk e mbajti veten derisa fjeti me të. Më pas u pendua për atë që bëri dhe pyeti dijetarët se çfarë duhej të bënte, për ta shlyer këtë gabim. Ajo që i tha Jahja ibnu Jahja ishte se për të shlyer këtë, i duhej të agjëronte dy muaj të tjerë. Të gjithë dijetarët e pranishëm heshtën nga ky gjykim dhe kur dolën jashtë i thanë: „Përse nuk i the që sipas shkollës tonë, të takon të zgjedhësh mes dhënies së lirisë së një robi, agjërimit të dy muajve dhe ushqimit të gjashtëdhjetë të varfërve?" Ai u përgjigj:"Nëse do ia hapnim këtë derë, çdo ditë do të flinte me nga një robëreshë dhe për këtë do i jepte lirinë një skllavi. Unë i tregova gjënë më të vështirë, me qëllim që të mos u kthehet sjelljeve të tilla".

Të njëjtin mendim kishte për të dhe Talut El-Muafirij. Të dy këto dijetarë, filluan të bëjnë thirrje për largimin e Hakemit nga pushteti, pasi nuk ishte i përshtatshëm. Kjo bëri që të gjithë njerëzit të prisnin rastin e volitshëm për tu rebeluar.



Lulëzimi i dijeve, kulturës dhe shkencës



Viti 202 hënor.

817 kalendari diellor

Rebelimi mbarë popullor



Në këtë kohë, ndodh një ngjarje, e cila megjithëse e vogël, ishte e përshtatshme për nisjen e një revolte të vrullshme, e cila pritej nga njerëzit. Ajo që e shkaktoi këtë revoltë, ishte se një nga rojat e Hakemit i kërkoi një kovaçi në Rebd, t'i rregullojë shpatën. Roja nuk e pëlqeu punën e kovaçit dhe i nevrikosur e godet atë me shpatë dhe e vret padrejtësisht. Njerëzit që ndodheshin pranë, nuk duruan dhe e vrasin rojen. Meqënëse dhe dijetarët i kishin nxitur njerëzit, në çast fillon kryengritja ndaj Hakemit. Populli i nervozuar, kalon urën dhe rrethojnë pallatet e Hakemit. Hakemi i rrethuar nga populli i tij, caktoi si komandant për mbrojtësit e pallatit Abdul Kerim ibnu Mugithin, i cili nuk mundi të bëjë gjë për çarjen e rrethimit. Vetë Hakemi urdhëroi dy komandantë të tjerë, Abdullahun dhe Abdul Kerimin, djemtë e Mugith El-Rumij që bashkë me disa ushtarë, të ndërmarrin një sulm për të çarë rrethimin. Kështu u sulën drejt njerëzve që kishin rrethuar pallatin, e çanë rrethimin dhe vazhduan të vrapojnë derisa kaluan urën dhe filluan tu vënë flakën shtëpive të rebelëve dhe popullsisë së thjeshtë.

Kur populli pa, që po u digjeshin shtëpitë, ku kishin familjet dhe pasuritë, e lanë rrethimin dhe vajtën për të shpëtuar familjet. Me anë të këtij plani, arriti ta largojë të keqen që i kanosej dhe urdhëroi sulmin kundër banorëve të Rebdit.



Pasi vrau shumë nga kryengritësit, urdhëroi që të dëboheshin të gjithë banorët e asaj lagjeje nga Andaluzia. Çfarë udhëheqësi është një që shpërngul popullsinë e tij? Po! Kjo është ajo që bëri Hakem ibnu Hisham dhe për këtë u quajt më vonë Hakem Er-Rebdij.

Banorët e Rebdit të detyruar të largohen, fillimisht vajtën në qytetin Fes të Marohun. Prej atje u përzunë dhe vajtën në Aleksandri të Egjyptit. Pas dhjetë vitesh, në vitin 212 hënor, valiu i Egjyptit i përzë prej aty. Ku të shkonin? Ku do të gjenin stabilitet? Pa ditur ku të venin hypin në anijet që kishin dhe nisen në detin Mesdhe. Pasi kishin udhëtuar për disa kohë, gjejnë një ishull në det, ku qëndronin disa roje të Bizantit. I sulmuan dhe arritën t’i mposhtin dhe u vendosën në këtë ishull. Ishulli në të cilin u vendosën është ishulli i Kretës, që ndodhet në Egje. Arabët e quanin ishullin me emrin Ikritsh. Aty themeluan shtetin e tyre nën sundimin e Amr ibnu Isa El-Beluti, shtet i cili vazhdoi për njëqind vjet, derisa e rimorën bizantët përsëri.



Viti 206 hënor

821 kalendari diellor



Fundi i Hakem Er-Rebdij



Hakem Er-Rebdij sundoi në Andaluzi nga viti 180 deri 206 hënor, afërsisht 26 vite. Kur filloi të ndjejë se i ishte afruar vdekja dhe nuk kishte shumë kohë, u pendua për vitet e kaluara në dëfrime dhe argëtime. Thuhet që kur fliste në predikimet e ditës së premte dhe festa, u kërkonte njerëzve ta falnin për gjithçka kishte bërë. Ai e përsëriste versetin e Kuranit:"Jeta tjetër është më e mirë dhe e përjetshme." Ai i kërkonte falje Zotit i nënshtruar dhe me përkushtim, duke gjetur qetësi teksa lexonte:" nëse heqin dorë (nga rruga e tyre e gabuar dhe besojnë) do t’u falet e kaluara." (Enfal 38)

Ai vërtet iu kthye rrugës së Zotit dhe u pendua, por siç thuhet në fjalën e urtë:"Pasi u shkatërrua qyteti i Basras" Gjithësesi ai pati një vdekje të mirë dhe shpresëdhënëse se Zoti do e falë. Ai vdiq në vitin 206.

Ndodh shpeshherë që shumica e njerëzve të ndihen në një pozitë më të ulët shoqërore, se ajo që i përkasin dhe ndjejnë që të drejtat e tyre u nëpërkëmben.

Po aq e ndjeshme mes njerëzve është dhe padrejtësia, që ushtrohet ndaj tyre nga pushtetarët. Këtë gjendje e shfrytëzojnë mirë elementë të ndryshëm që presin çdo çast për tu rebeluar dhe për të shkaktuar trazira në vend.

Ata shfrytëzojnë çdo pakënaqësi të shkaktuar, qoftë dhe nga taksat më të vogla, që caktohen për ushqimin apo për rrobat, ndaj popullsisë së thjeshtë. Ata janë të gatshmëm për rebelim, sidomos kur shohin luksin në të cilin jeton udhëheqësi i tyre, shohin vilat, shërbëtorët, bodigardët dhe çdo gjë tjetër që e dëfren dhe argëton. Ai është i mbytur në të mira materiale, duke harruar shtresat e varfëra të vendit. Ai i ka neglizhuar aspektet arkitektoriale, ekonomike dhe arsimimin e popullsisë. Këto e kanë bërë që të mos e ndjejë prushin që fshihet nën hi, i cili kur fillon t'i djegë duart, mundohet ta shuajë me anë të dhunës, vrasjes dhe terrorit. Në përgjithësi, kjo është goditja për vdekje e mbretërve dhe pushtetarëve.

Vetë Hakem Er-Rebdi i kishte neglizhuar të gjitha këto probleme dhe u përball me skandalin në Rebd. Këtë situatë ai e zgjidhi me anë të vrasjes, djegjes dhe shkatërrimit të vendit. Zgjidhje që për hir të së vërtetës nuk ishte e drejtë.





SË TRETI ABDURRAHMAN IBNUL HAKEM EL-EUSET (NDRYSHE NJIHET SI ABDURRAHMANI I DYTË)



Abdurrahman ibnul Hakem, njihet ndryshe dhe me emrin Abdurrahman El-Euset (dhe Abdurrahmani i dytë) me qëllim që të dallohej nga Abdurrahman Ed-Dahil, dhe nga Abdurrahman En-Nasir, që do të përmendim më pas.

Atë e zgjodhi vetë babai i tij, Hakemi, për shkak se ishte i devotshëm, i ditur, dallohej për kulturën e tij të gjerë dhe me aftësi politike të rralla. Ishte tridhjetë vjeç kur mori pushtetin dhe që në fillim, u përball me trazira dhe revolta.



Viti 206 hënor

821 kalendari diellor



Revolta e Abdullah Valencianit



Ashtu si paraardhësit e tij, u përballua me revolta të shumta. E para i erdhi prej xhaxhit të tij, Abdullahu në qytetin Valencia, por që dështoi në këtë revoltë. Më pas xhaxhai i tij vajti në Theodomir ku dhe atje filloi të grumbullojë rreth vetes përkrahësit. Por vdiq pa bërë gjë, për shkak se ishte i thyer në moshë. Megjithatë ndjekësit e tij vazhduan kryengritjen për shtatë vite rrjesht. Valiu i zonës, Jahja ibnu Abdullah nuk arriti ta shuajë këtë revoltë. Abdurrahman ibnul Hakem dërgoi një ushtri tjetër nën komandën e Umeje ibnu Muavije, i cili arriti ta shuajë këtë revoltë kaq të gjatë. Plani që ndoqi ai ishte, se e kaloi kryeqytetin e zonës në Murcie. Ky ishte një nga shkaqet kryesorë që ndikoi në shuarjen e kësaj revolte.



Viti 208 hënor

823 kalendari diellor

Rebelimi i gotëve



Në veri, gotët që jetonin nën pushtetin e muslimanëve, shfrytëzuan trazirat dhe rebelohen. Menjëherë Abdurrahmani i dytë dërgoi Abdul Kerim ibnu Mugithin si komandant të ushtrisë. Abdul Kerimi arriti të fitojë shumë beteja ndaj gotëve dhe ç’liroi shumë nga ushtarët muslimanë të zënë rob prej tyre.



Viti 213 hënor

828 kalendari diellor



Revolta e fiseve Berbere



Megjithatë, situata u tensionua përsëri dhe u shkaktuan trazira të reja në vitin 213 hënor. Një nga fiset Berbere, i quajtur Mahmud ibnu Abdul Xhebar ibnu Rahile, filloi të mbledhë rreth vetes fiset e tij, fise të cilët shquheshin për dëshirën për trazira dhe rrëmujë. Qendrën e tij e kishte në qytetin Merida dhe veç revoltës, ai ndërmorri një çmenduri tjetër pasi i kërkoi ndihmë Alfonsos së dytë në veriun e sunduar nga gotët e krishterë. Gjithashtu ai i kërkoi ndihmë dhe Luisit të Franës, i cili pranoi ta ndihmojë. Të dy këta armiq të muslimanëve, përgatitën ushtritë dhe armatimet dhe i nisën për të ndihmuar luftën mes muslimanëve. Gotët në përgjithësi ndiqnin politikën e ndezjes së trazirave dhe konflikteve të brendshme, sa herë që u jepej mundësia. Ata nxisnin dhe mbështesnin këdo, që dilte kundër pushtetit në Kordoba. Të njëjtën politikë ndiqnin dhe francezët në Francë.

Ishte tradhëtia e dytë që ndodhte në Andaluzi, ku një musliman kërkonte ndihmë nga francezët dhe gotët e veriut, kundër muslimanëve. Abdurrahmani i dytë duke ndjerë rrezikun, dërgoi ushtri të një pasnjëshme, por të gjitha këto ushtri dështuan në shuarjen e këtij zjarri që po ndizte të gjithë Andaluzinë.

Kjo kryengritje vazhdoi nga viti 213 deri në vitin 218 hënor, vit në të cilin u nis vetë Abdurrahman El-Eusat me ushtrinë e tij, për ta shtypur këtë kryengritje dhe shpërbërë këtë aleancë treshe. Këtë herë ai arriti të fitojë ndaj tyre dhe udhëheqësin e tyre e detyroi të fshihej.



Viti 218 hënor

833 kalendari diellor



Rebelimi i Sulejman ibnu Meretejn



Megjithatë kjo revoltë nuk u shua plotësisht, pasi një berber tjetër, Sulejman ibnu Meretejn i mblodhi rebelët e parë dhe filloi të vendosë në kontrollin e tij disa qytete. Ai fillimisht morri qytetin Beja dhe vazhdoi derisa morri dhe qytetin Bodojoz. El-Eusat i vazhdoi sulmet kundër tij derisa arriti ta mposhtë. Sulejmani pas humbjes u largua dhe kërkoi strehim tek kristianët në veri. Atje gjeti përkrahje prej tyre dhe filloi përsëri sulmet ndaj qyteteve muslimane. Të krishterët panë që ky ishte një rast i mirë për ta përkrahur Sulejman ibnu Meretejn, në sulmet kundër qyteteve muslimane në kufi. Abdurrahmani i dytë vazhdoi tu përgjigjej këtyre provokimeve të tyre, derisa në fund arriti ta vrasë dhe vetë Sulejmanin.

Rebelët nuk u mjaftuan me trazirat që shkaktuan dhe krimet që bënë, por kërkuan ndihmë dhe nga Hunët për të sulmuar muslimanët. A ka tradhëti më të rëndë ndaj vendit tënd, sesa kjo?



Viti 224 hënor

839 kalendari diellor



Revolta e Hashim El-Darrab



Një tregues i gjendjes së përkeqësuar dhe të rënies së moralit të popull, është se ata i shkonin pas kujtdo që i thërriste. Ishin të gatshëm të rebeloheshin dhe të ndiqnin, këto që u bënte thirrje.

Është e habitshme se si një kovaç që nuk kishte ndonjë synim të caktuar, të arrijë të mbledhë një ushtri të madhe në mes të Andaluzisë, pikërisht në qytetin Toleda. Ata e morrën Toledën dhe zonat përreth saj, nën kontrollin e tyre. Menjëherë Abdurrahmani i dytë dërgoi ushtritë e tij, nën komandën e komandantëve më të mirë, të cilët arritën ta shuajnë këtë revoltë dhe e vranë dhe vetë Hashim kovaçin. Megjithatë flakët e revoltave nuk fikeshin. Ata vazhduan deri në vitin 224 hënor, vit në të cilin arriti Abdurrahmani t`u japë fund, pasi kishin vazhdur për tetë vite rrjesht.

Këto trazira sinkronizoheshin me trazirat e dinastisë Abasite në lindjen islame, ku Halifeja El-Memun ibnu Harun El-Reshid kishte vdekur dhe në vend të tij kishte ardhur Mutesimi.

Kështu përveç Andaluzisë, brishtëia dhe dobësia kishte përfshirë dhe dinastinë Abasite.



Viti 229 hënor.

844 kalendari diellor



Sulmi i Normanëve



Norman, është emër që sot përdoret për popullsinë e vendeve Skandinave, Suedisë, Norvegjisë dhe Danimarkës. Historianët muslimanë i quanin me emrin Mexhusë.

Sulmet e tyre fillimisht ishin të përqendruara mbi brigjet e Evropës. Ata ishin fise primitivë, dalloheshin për lëvizjen tregtare dhe atë ushtarake. Ato që na interesojnë në këtë studim, janë fiset Normane të cilat u nisën nga Danimarka. Historianët andaluzianë i përshkruanjë: ”Nga deti dilnin anije të mëdha, prej të cilave zbarkonin njerëz që njiheshin me emrin Mexhusë (për Normanët). Ata ishin të ashpër, të fuqishëm dhe me aftësi të rralla lundrimi në det. Kurdo që shfaqeshin, banorët e brigjeve të detit i braktisnin shtëpitë nga frika prej tyre. Ata shfaqeshin çdo gjashtë apo shtatë vite. Numri më i pakët i anijeve të tyre arrinte në dyzet. Ndonjëherë udhëtonin dhe me njëqind anije. Me këdo që përballeshin në det, e mposhtnin dhe i merrnin robër.

Në vitin 229, siç e përmend në librin e tij Vehbullah ibnu Hazm, valiu i Lisbonës, shfaqen në bregdet 54 anije të Normanëve me po aq varka. Rojet dhe ushtarët e qytetit, arritën t’i sprapsin dhe të mos i lejojnë ta marrin atë.



Normanët vazhduan lundrimin drejt grykëderdhjes së lumit Guadalkuivir (marrë nga emri që i patën vënë arabët Vadi El-Kebir, lumi i madh) dhe vazhduan udhëtimin në lum derisa arritën në Seville e cila ndodhej në brigjet e lumit dhe konsiderohej si kryeqyteti i jugut. Zbritën nga anijet dhe arritën ta nënshtrojnë Sevillen. Banorët e saj u gjetën të befasuar nga këta njerëz të huaj, pasi nuk e prisnin një sulm nga lumi. Anijet e muslimanëve ndodheshin në lindje të Andaluzisë, pasi vetëm nga deti prisnin të sulmoheshin.

Kur Abdurrahmani i dytë dëgjoi mbi lajmin e tyre, dërgoi menjëherë ushtrinë nën komandën e dy komandantëve më të mirë të tij, Jahja ibnu Hakem El-Xhijani dhe Jahja ibnu Hubejb. Ata u takuan me Normanët pranë fshatit Tiljata, 30 km në veri-perëndim të Sevilles. Kjo ndidhi, pasi ishin nisur për të marrë kryeqytetin e Andaluzisë Kordoban. Muslimanët i mposhtën në këtë betejë duke vrarë shumë prej tyre. Veç kësaj muslimanët shkatërruan 35 anije të tyre dhe varën në trungjet e hurmave një numër të madh prej ushtarëve Normanë, pasi i kishin kapur robër. Nga të vrarët ishte dhe vetë komandanti i tyre.

Çështja e Normanëve zgjati njëqind ditë që nga shfaqja e tyre për herë të parë në Lisbonë dhe deri në përfundimin e tyre. Gjatë kësaj kohe, ata i angazhuan muslimanët me luftë dhe vranë shumë banorë të Andaluzisë.



Viti 230 hënor

845 kalendari diellor



Pasojat e sulmit të Normanëve



Sulmi i Normanëve, u bë shkak që Abdurrahmani i dytë të urdhërojë, që të ndërtohej muri rrethues për qytetin Seville. Me këtë rast ai kishte thënë:"Ndërtimi i murit rrethues të Sevilles, është më i domosdoshëm se zgjerimi i xhamisë në Kordoba."



Viti 230 hënor

845 kalendari diellor



Sulmi ndaj veriut spanjoll dhe jugut të Francës



Abdurrahmani ishte i pari, që vendosi të tregojë fuqinë dhe t`u japë një mësim të mirë Hunëve në veri dhe francezëve në jugun e Francës. Këtë sulm e udhëhiqte vetë Abdurrahmani i dytë dhe ai evazhdoi udhëtimin derisa arriti në Lion, ku mori shumë kala dhe kështjella që kishin qenë të mbretërisë Lion deri atëherë. Me këtë ai i çoi edhe njëherë kufijtë e mbretërisë së Hunëve tek shkëmbi Plei.

Gjithashtu ai dërgoi dhe vezirin e tij Abdul Kerim ibnu Mugith, në vitin 231, drejt jugut të Francës. Ai kaloi malet Pirene, hyri në jug të Francës dhe morri në kontroll qytetin Garnede.

Çështja e jugut të Francës, mbeti mes sulmeve dhe tërheqjes, pasi situata nuk ishte në kontroll si më parë.



Viti 235 hënor

850 kalendari diellor



Lëvizja e martirëve të shenjtë në Kordoba



Këto sulme ndaj Hunëve në veri dhe jugut të Francës, shkaktoi zemërim tek të krishterët që jetonin me muslimanët në Andaluzi dhe bëri që në vitin 235 hënor, të ndodhë një lëvizje e panjohur më parë e cila quhet në histori “Lëvizja e martirëve të shenjtë”. Kur muslimanët hynë në Andaluzi, u treguan tolerantë ndaj fesë të vendasve, duke i lënë të lirë në besimin e tyre, pa shqetësuar asnjë nga njerëzit e fesë dhe faltoret e tyre. Veçse disa fanatikë, megjithë tolerancën dhe lirinë shkaktuan incidente në Andaluzi. Ai që e udhëhiqte këtë lëvizje rebele kristiane, brenda kryeqytetit islam Kordobës, ishte një që quhej Euloxhio. Ai arriti të mbledhë rreth vetes disa fanatikë të tjerë dhe ditën e Fitër Bajramit, dërgoi një nga përkrahësit e tij me emër Perfektus, të debatojë me një nga muslimanët. Gjatë debatit, Perfektus u nervozua dhe filloi ta shajë fenë islame dhe muslimanët hapurazi. Të pranishmit e këshilluan të distancohej nga ai veprim, por ai vetëm se i shtonte sharjet. Kështu e çuan tek gjykatësi (kadiu) i Kordobës, i cili nga ana e tij e paralajmëroi për pasojat që mund të kishte nga kjo gjë dhe se të fyesh Islamin, sikur dhe nga një musliman, ka si dënim vrasjen. Por ai vazhdoi në të tijën, derisa gjykatësi urdhëroi të vritej. Lajmi u përhap menjëherë dhe lëvizja e Euloxhios u gjallërua, duke bërë që përkrahësit e tij të shtoheshin. Kështu dërguan një njeri të dytë me emrin Is’hak, i cili dhe ky filloi të ofendojë Islamin dhe muslimanët hapurazi. Pasi u paralajmërua dhe iu bë e qartë se ç’dënim kishte nëse do të vazhdonte, u dënua me vrasje. Vazhdoi Euloxhio të dërgojë njerëz të tillë derisa numri i të vrarëve u shtua, dhe kjo lëvizje filloi të njihej me emrin “Martirët e shenjtë”. Kurse disa studiues europianë, e kanë quajtur me të drejtë këtë lëvizje "Fanatikët vetëvrasës" Kjo ngjarje filloi të përhapej në gjithë Andaluzinë dhe vendet përreth të Europës.



Viti 238 hënor

853 kalendari diellor

Reagimi i Abdurrahmanit të dytë

Abdurrahmani i dytë, i gjendur në një situatë të tillë të vështirë, nuk dinte si të vepronte. Nëse do i linte dhe nuk do ua vinte veshin, kjo do të ndikonte keq për muslimanët dhe autoriteti i tyre do të përdhosej. Nëse do vazhdonte t’i vrasë, gjendja do të keqësohej dhe do akuzohej për fanatizëm fetar. Kjo gjendje vazhdoi për tre vite rrjesht. Në vitin 238 hënor, anëtarët e kësaj lëvizjeje ndërmorën një hap të rrezikshëm, ku hynë në xhaminë e madhe të Kordobës, muret e së cilës i ndotën me pisllëk. Abdurrahmani urdhëroi menjëherë ekzehunimin e të gjithëve atyre, që kishin marrë pjesë në këtë vepër të shëmtuar. Euloxhio filloi të bindë të krishterët që këta ishin të pafajshëm, se u është bërë padrejtësi dhe dhe se ata janë viktima të besimit të tyre. Kështu çështja filloi të marrë përmasa më të mëdha.

Nuk është për tu çuditur që librat e kishës në Europë të jenë të mbushura me lëvdata për këtë lëvizje, duke i quajtur vetëvrasësit dëshmorë dhe të shenjtë.

Abdurrahmani deshi t'i japë fund kësaj lëvizjeje me urtësi dhe mençuri. Për herë të pare në historinë e Andaluzisë, ai urdhëroi që të mblidhej një kongres kristian, ku do të merrnin pjesë personalitetet më të shquara të kristianizmit në Andaluzi. Ishte hera e parë, që kjo gjë ndodhte me urdhër të Prijësit musliman. Kështu u mblodhën në Kordobë, ku i pranishëm ishte dhe vetë Abdurrahmani i dytë, i cili i pyeti hapurazi:

"A e miratoni lëvizjen e “martirëve të shenjtë” dhe a kërkoni ta bëni atë shkak për luftë mes muslimanëve dhe të krishterëve?" Pasi e diskutuan me njëri-tjetrin këtë çështje, paria kristiane vendosën që një lëvizje e tillë ishte e tepërt dhe jashtë parimeve krishtere. Ata theksuan se të krishterët deri në atë kohë, gëzonin të drejtat e tyre në të gjitha fushat. Ata ishin të lirë të praktikonin fenë e tyre, kishin shkollat dhe gjykatat e tyre dhe deri atëherë kishin jetuar të lirë. Kështu, në këtë konferencë ata e dënuan veprimtarinë e lëvizjes së martirëve të shenjtë dhe e përhapën këtë në gjithë Andaluzinë. Kështu Abdurrahman El-Eusat arriti ta qetësojë situatën e ndezur me të krishterët.

Ajo që të habit në këtë histori, është se burimet islame dhe andaluziane, nuk e përmendin këtë ngjarje. Gjithë sa përmendëm, është nga burimet europiane, burime të cilat shpesh herë përmbajnë ekzagjerime dhe janë të njëanshme. Kjo na bën që të tregohemi të kujdesshëm, në trajtimin e informacioneve të tilla. Burimet islame të cilat e kanë trajtuar një ngjarje të tillë, mund të kenë humbur.



Flota islame



Një rëndësi të veçantë, Abdurrahmani i parë i kushtoi dhe ndërtimit të flotës islame. Kjo flotë mbronte brigjet e Andaluzisë dhe ishte e gatshme të kthejë çdo sulm, qoftë nga oqeani Atlantik apo deti Mesdhe. Historiani andalusian, Ibnu Hibani tregon:"Në vitin 234, Princi Abdurrahmani i dytë, dërgoi një flotë luftarake të përbërë nga treqind anije, drejt ishujve Majorka dhe Manorka. Kjo pasi banorët e këtyre dy ishujve e kishin thyer marrëveshjen me muslimanët dhe sulmonin anijet e muslimanëve, që lundronin në këto zona. Kjo flotë arriti që t'i shtjerë këto ishuj në duart e muslimanëve.

Ndërtimi i anijeve u shtua si në cilësi dhe në sasi, me qëllim që mos u lërë shteg sulmeve, që i befasojnë muslimanët, si ato të Normanëve.

Abdurrahmani i parë qëndroi në postin e Princit të Andaluzisë për 32 vite. Në vitin 238 ai vdiq, për t'ia lënë pushtetin djalit të tij Muhamed ibnu Abdurrahman ibnul Hakem.





SË KATËRTI MUHAMEDI (I PARË) DJALI I ABDURRAHMANIT.



Viti 238 hënor

853 kalendari diellor



Me tu ulur në fronin e Prijësit të Andaluzisë në vitin 238, dobësia filloi të mbërthejë pushtetin e tij. Menjëherë, valiu i Saragosas u rebelua, duke e ndarë këtë qytet dhe rrethinat e tij, nga pjesa tjetër e shtetit. Të njëjtën gjë bëri dhe Abdurrahman El-Xhelikij në perëndim të Andaluzisë, ku morri qytetin Bodojos dhe kryeqendrën e perëndimit Merida.

Të apasionuarit për pushtet, lakmuan kryeqendrën e Andaluzisë, Toledën. Por ushtria që dërgoi Princ Muhamedi i parë, arriti ta shuajë këtë revoltë.

Ethet për pushtet vazhduan të zienin për pesë vite me radhë. Në vitin 244, Muhamedi i parë arriti ta forcojë pushtetin e tij dhe dërgoi një burrë nga Dhi Nun, vali të veriut. Me të arritur, ky shpalli pavarësinë e zonës nga pushteti qëndror, duke formuar kështu shtetin e Dhi Nunëve në Andaluzi.

Ky ishte fillimi i shfaqjes së asaj që njihet në historinë e Andaluzisë me emrin "Shtetet e Përçara" (Duvejlat tavaif).

Janë dy epoka në Andaluzi ku qytetet e saj ndahen në shtete të përçara dhe të pavarura nga njëri-tjetri.

1 - Epoka e parë është kjo në të cilën po flasim, në kohën e Muhamed ibnu Abdurrahman El-Eusat. Në këtë etapë, shtrirja e këtyre shtetve ishte e kufizuar, siç e përmendëm.

2 – Epoka e dytë shfaqet në periudhën e fundit të shtetit islam në Andaluzi, ku numri i shteteve të përçara arrinte në 22 të tillë.

Gjatë pushtetit të Muhamedit të parë, u shfaq përçarja e parë në veri, të cilën e ndoqi perëndimi dhe mesi i Andaluzisë në Toleda.



Viti 245 hënor

859 kalendari diellor

Normanët shfaqen sërish



Ky ishte rasti më i volitshmë për Normanët, të cilët nuk e lanë t’u ikë nga duart. Menjëherë ata u nisën drejt Andaluzisë, por këtë herë me tetëdhjetë anije. Për të hyrë në Andaluzi, ata zbarkuan në jug të saj, tek “ishulli i blertë” Algeciras. Me të hyrë brenda qytetit, ata dogjën “Xhaminë e flamurëve” të cilën e pati ndërtuar Musa ibnu Nusejr. Udhëtuan përsëri me anije derisa arritën në veri të Andaluzisë, ku sulmuan Hunët kristianë. Atje ata vunë në kontrollin e tyre kryeqendrën e veriut Nafarin dhe shkatërruan ushtrinë e Hunëve. Gjithashtu ata zunë rob dhe mbretin e tyre Garcian, i cili arriti të lirohej prej tyre vetëm pasi pagoi pesëdhjetë mijë dinarë floriri.

Kudo që kalonin, Normanët mbillnin vetëm shkatërrim. Përballë një situate të tillë, Muhamed ibnu Abdurrahman organizoi ushtrinë dhe arriti të fitojë ndaj tyre duke djegur dyzet anije të tyre dhe duke vrarë shumë prej tyre. Kjo i detyroi të largoheshin të humbur. Andaluzianët kishin nxjerrë mësim nga sulmi i parë i Normanëve, duke i kushtuar një rëndësi të veçantë flotës detare, e cila do të mbronte brigjet e Andaluzisë. Kështu Normanët nuk arritën atë që arritën në sulmin e parë.

Gjithësesi ata u përpoqën të hynin në Andaluzi dy vitë më vonë. Kështu në vitin 247 ata shfaqen përsëri me gjashtëdhjetë anije, por muslimanët i kishin marrrë masat dhe arritën t’u shkatërronin katërmbëdhjetë anije dhe i detyruan të kthehen qysh në fillim.



Viti 249 hënor

863 kalendari diellor



Konflikti mes të krishterëve në veri



Konfliktet dhe ethet për pushtet nuk ishin karakteristikë vetëm e shteteve të përçara të Andaluzisë. Një gjendje e tillë dominonte dhe në mbretëritë e të krishterëve në veri. Kështu në vitin 249 hënor konflikti u përhap dhe mes dy mbretërive të veriut, Navara, kryeqendra e së cilës ishte Pamplon dhe Leon. Ushtria e Navaras korri fitore të mëdha ndaj ushtrisë së mbretërisë Leon. Megjithatë ata nuk arritën ta marrin kryeqytetin Leon.

Kështu veriu i të krishterëve vazhdonte i përçarë në dy mbretëri:

1 – Ajo e Navar, mbret i së cilës ishte Garcia. Pushteti i tij ishte i shtrirë dhe në llogari të mbretërisë tjetër të krishterë. Ai konsiderohet si një nga themeluesit më të njohur të kësaj mbretërie në veri-perëndim të Andaluzisë.

2 – Mbretëria e Leon, të cilën e udhëhiqte në këtë periudhë një mbret shumë i ashpër, Alfonso i tretë. Ai e kishte zgjeruar mbretërinë e tij, e cila shtrihej deri në malet Pirene. Gjithashtu ai kishte arritur të kalojë lumin Duero disa herë, duke sulmuar muslimanët.

* Përsa u përket muslimanëve, revoltat dhe konfliktet e brendshme, vazhdonin të trondisin pushtetin e

muslimanëve në Andaluzi.



Viti 264 hënor

878 kalendari diellor



Revolta e rrezikshme e Umer ibnu Hafson



Në rrjedhën e këtyre ngjarjeve, në vitin 264 hënor, shfaqet në jugun e Andaluzisë dhe pikërisht në qytetin Ronda, një njeri shumë i rrezikshëm me emrin Umer ibnu Hafson (nga muveledunët). Aventurën e tij ai e filloi si bandit rrugësh, duke mbledhur rreth vetes banditë, hajdutë dhe kushdo që vuante nga ethet e pasurisë. Shumica e përkrahësve të tij ishin nga brezi i muveledunëve, dhe këtë e bënin për nevoja të ndryshme të tyret.

Historiani andaluzian, Ibnu Hajjani e përshkruan Ibnu Hafsonin dhe thotë: "Ai ishte udhëheqësi i rebelëve dhe shembulli i tyre, emri i tij ishte më i përmenduri në çështjet e rëndomta, kishte një intuitë shumë të mprehtë në çështjent konfliktuale, ishte i ashpër dhe tepër dinak".

Ai filloi si bandit, ku bashkë me dyzet burra të tjerë, sulmonte karvanët dhe udhëtarët në male, për t'i plaçkitur. Më vonë zbriti në fusha, ku morri qytetin Barbastro, të cilin e bëri bazën e tij dhe të bandës së tij. Revolta e tij ndodhej shumë pranë kryeqytetit të Andaluzisë dhe influenca e Ibnu Hafsonit, përbënte një rrezik për të. Valiu i qytetit Reya dhe administratori i jugut të Andaluzisë, nuk arriti ta shtypë revoltën e tij. Ushtria e tij u thye para ushtrisë së Ibnu Hafsonit. Menjëherë Muhamed ibnu Abdurrahman dërgoi ushtri të njëpasnjëshme, por që thyheshin nga ushtria e Ibnu Hafsonit. Kjo vazhdoi derisa dërgoi një ushtri nën komandën e djalit të tij, Mundhir ibnu Muhamed, i cili arriti ta rrethojë Ibnu Hamdon - aleatin e Ibnu Hafsonit - në kalanë Hame.

Ibnu Hafsoni shkon për të ndihmuar aleatin e tij dhe në këtë betejë. Mundhirit i jepet rasti që të luftojë me Ibnu Hafsonin jashtë kalasë dhe arrin të fitojë duke vrarë shumë nga njerëzit e tij. Vetë Ibnu Hafsoni, i plagosur rëndë nga kjo betejë, u detyrua të mbrohet në kalanë e Hames. Ai e shtrëngoi rrethimin e Ibnu Hafsonit në kalanë Hame dhe gati do i jepte fund revoltës së tij. Në këtë kohë, atij i vjen lajmi se i ati kishte vdekur. Duke qenë princ i kurorës, ai detyrohet të kthehet në Kordoba. Kështu Ibnu Hafsoni shpëtoi dhe kësaj radhe.

Muhamed ibnu Abdurrahman El-Euset vdiq në vitin 273 hënor, pasi kishte kaluar 34 vite si Princ i Andaluzisë.





SË PESTI MUNDHIR IBNU MUHAMED IBNU ABDURRAHMAN



Viti 273 hënor

886 kalendari diellor



Mundhiri u kthye në Kordoba, ku u ul në fronin e të atit në vitin 273 hënor. Ai njihej për personalitetin e tij të fortë dhe njohjen e mirë të arteve luftarake. Siç u përmend më lart, ai udhëhiqte ushtritë e të atit, por trashëgoi prej tij një shtet të përçarë. Ishte i përçarë në veri-perëndim, në veri-lindje, në qendër dhe në jug të Andaluzisë me rebelimin e Ibnu Hafsonit.

Duket qartë që situata nuk ishte në favorin e tij, madje ai verejti që njeriu që sundonte realisht në Andaluzi ishte veziri i babait të tij, Hashim ibnu Abdul Aziz. Kur deshi që t'i tregojë kufijtë, ndodhi konflikti mes tyre.



Atentate politike



Marrjen e pushtetit, Mundhiri e filloi me një zinxhir atentatesh politike, ku dërgoi për të vrarë vezirin, duke i dhënë fund konfliktit mes tyre, në interes të tij.

Mundhiri u përpoq t’i ribashkojë të gjitha vilajetet nën sundimin e tij, por kryetarët e revoltave kundërshtuan fuqishëm. Jo vetëm kaq, por Ibnu Hafsoni në jug filloi të kërkojë ndihmë nga vendet e Afrikës së jugut për ta ndihmuar të marrë pushtetin qendror.

Pasi nuk arriti të sigurojë ndihmë prej tyre, filloi tu kërkojë ndihmë “muveledunëve” duke u kërkuar ta ndihmonin në bazë raciste. Ata pranuan që ta ndihmojnë dhe u grumbulluan duke shkaktuar trazira dhe rrëmuja në jug të Andaluzisë. Kjo e detyroi Mundhirin të niset vetë me ushtrinë e tij për t’i shuar këto revolta. Ai arriti të vendosë disa qytete nën sundimin e tij dhe moi rob njërin nga kryesorët e rebelimit, njërin nga aleatët e Ibnu Hafsonit, me emër Ajshon. Ai kishte pushtetin e qytetit Arshedon. Mundhiri me ta zënë rob, e vrau.



Viti 274 hënor

887 kalendari diellor

Ibnu Hafson i rrethuar



Më pas, u nis drejt kryeqendrës së jugut, Barbastro ku ishte Ibnu Hafsoni. Pasi e rrethoi, Ibnu Hafsoni e pa që nuk kishte mundësi tjetër veçse të dorëzohej. Kështu i kërkoi Mundhirit armëpushimin dhe tregoi gatishmëri të shkojë në Kordoba, nëse do e hiqte rrethimin dhe e furnizon me ushqime. Mundhiri duke shpresuar në vërtetësinë e fjalëve tij, e pranoi kërkesën. Me largimin e rrethimit, Mundhiri bashkë me Ibnu Hafsonin nisen për në Kordoba dhe situata duket sikur po shkonte drejt qetësimit. Por pas pak kohësh Ibnu Hafsoni arratiset dhe kthehet përsëri në Barbastro dhe rebelohet përsëri. Mundhiri menjëherë u vu në kërkim të tij dhe rrethoi përsëri qytetin ku ndodhej.

Në të njëjtën kohë dhe vetë Europa ishte shpërbërë nga revoltat. Kështu u formuan shtetet si Gjermania, Italia...



Në vitin 275, teksa kishte rrethuar Ibnu Hafsonin, Mundhir ibnu Muhamed vdes pa pasur mundësi t’i shuajë këto revolta dhe të bashkojë Andaluzinë. Ai nuk arriti të shuajë asnjë revoltë, apo të bashkojë ndonjë shtet të përçarë. Kjo ndoshta dhe për shkak të periudhës së shkurtër të sundimit të tij, vetëm dy vite. Pas tij, pushtetin e mori i vëllai.





SË GJASHTI ABDULLAH IBNU MUHAMED IBNU ABDURRAHMAN.



Viti hënor275

888 kalendari diellor



Menjëherë pushtetin e mori Abdullah ibnu Muhamed, i cili vazhdoi ta mbajë në rrethim Ibnu Hafsonin derisa e detyroi të kërkojë armëpushimin. Abdullahu e pranoi armëpushimin me Ibnu Hafsonin dhe u kthye në Kordoba, për të drejtuar shtetin. Në kohën e tij, arriti të bashkojë një nga shtetet e përçara.



Viti 276 hënor

889 kalendari diellor



Revolta e Kurejd ibnu Uthman



Në këtë kohë në Seville, rebelohet Kurejd ibnu Uthman, ndaj valiut të saj, Umeje ibnu Abdul Gafir, që deri atëherë kishte qenë nën pushtetin e omejadëve. Ai nuk kishte arritur të shuajë revoltën e Kurejd. Kurejd i kërkoi ndihmë administratorit të qytetit Merida, që quhej Xhulejkin. Ai e ndihmoi që të vendosë kontrollin e tij mbi Sevillen dhe arriti të vrasë dhe valiun e saj Umej ibnu Abdul Gafir. Kjo ishte një çarje tjetër në trupin e Andaluzisë, ku rebelëve iu shtua dhe një qytet tjetër i rëndësishëm.



Viti 277 hënor

890 kalendari diellor

Revolta e Hajr ibnu Shakir



Në vitin 277 në qytetin Jaen, rebelohet Hajr ibnu Shakir. Ibnu Hafsoni për të përmirësuar marrëdhëniet e tij me omejadët dhe vetë princin e Andaluzisë, dërgon një njeri, i cili arrin ta vrasë Hajr ibnu Shakir. Kështu i kërkoi Abdullahut paqe dhe ta lejojë që të jetë vali i jugut të Andaluzisë, por Abdullahu e refuzoi këtë.

Gjendja nuk ishte e qetë në përgjithësi, kjo pasi revoltat ndiqnin njëra-tjetrën. Kjo gjendje ishte si në shtetet e përçara, ashtu dhe në mbretëritë spanjolle të Leonit dhe Navar.





Viti 281 hënor

887 kalendari diellor



Ibnu Hafsoni sërish në skenë



Më pas Abdullahu dërgon djalin e tij Mutarrifin në Barbastro për të hequr qafe Ibnu Hafsonin. Atje u zhvilluan disa beteja të përgjakshme, por nuk arriti të fitojë ndaj tij.

Gjithësesi ai arriti t’i japë fund rebelimit të Kurejd në Seville, duke i hequr qafe të gjithë rebelët. Atje ai caktoi Ibrahim ibnul Haxhaxh si administrator të qytetit. E habitshme është se ai u rebelua ndaj pushtetit të Kordobas, vetëm pak kohë pasi ishte caktuar administrator i Sevilles.

Ndodhi shumë të çuditshme. Sapo të caktohej një vali i ri, ai shpallte pavarësinë e qytetit të tij nga pushteti qëndror. Kështu formoheshin shtete të vegjël dhe kërkonin zgjerimin e pushtetit të tyre, apo marrjen e pushtetit qëndror.



Viti 289 hënor

902 kalendari diellor



Gjendja vazhdoi e tillë mes revoltave të ndezura dhe lëvizjeve seperatiste, deri në vitin 289 hënor. Në këtë vit, Ibnu Hafson në jug u bashkua me Benul Haxhaxhët dhe filluan korespondencën me të krishterët në veri. Atëherë Abdullah ibnu Muhamed, dërgon një ushtri e cila duhej t’i jepte fund kësaj aleance. Ushtria e formuar nga kjo aleancë, ishte më e madhe në numër, megjithatë pas një beteje të përgjakshme, ushtria e Abdullahut fiton dhe arrin ta vendosë Sevillen nën kontrollin e saj.



Viti 295 hënor

908 kalendari diellor

Të krishterët sulmojnë



Në kohën që konflikti vazhdonte në jug, Andaluzisë i kanoset një rrezik tjetër nga veriu. Hunët kishin sulmuar nga veriu dhe kishin filluar të përhapin trazira, mbillnin terror, duke frikësuar banorët muslimanë në kufi me ta.

Abdulla ibnu Muhamed dërgoi Lub ibnu Isa, i cili i theu sulmet e tyre dhe rrethoi dhe Pamplonën, të cilën do e kishte marrë, nëse nuk do të kishte mbetur i vrarë gjatë rrethimit. Me vdekjen e tij, ushtria u kthye në Kordoba.



Rezistenca e Ibnu Hafsonit



Në vitin 295 hënor, Abdullahu dërgoi një ushtri tjetër për në Barbastro, tek Ibnu Hafsoni. Ushtria e rrethoi qytetin, shkatërroi disa kulla, por nuk arriti ta marrë. Pas dy vitesh në 297 hënor, Abdullahu dërgoi një ushtri tjetër shumë të madhe për t'i dhënë fund kësaj revolte, por edhe kjo dështoi.

Ibnu Hafsoni ishte njeri i çuditshëm. Ai ishte një bandit që me burra të pakët, arrinte të mbajë qytetin të mos bjerë, me anë të zgjuarsisë djallëzore të tij.



Situata e përgjithshme tek të krishterët, në kufi me Andaluzinë



Në vitin 297 hënor, monarku Alfonso i tretë, e la fronin e mbretit, për shkak të moshës së thyer. Veriu tashmë ishte i ndarë në pesë mbretëri:

1. Mbretëria e Leonit në veri, e cila ishte nën sundimin e Garcias së parë.

2. Mbretëria e Galicias, e cila ishte ndarë nga ajo e Leonit dhe që në krye të saj ishte Edonio. Ajo ndodhej në skajin e veri-perëndimit të Andaluzisë.

3. Mbretëria Esterias, në krye të së cilës ishte Forovile dhe ndodhej në skaj të veriut.

4. Mbretëria Navarit në mesin e veriut.

5. Mbretëria e francezëve në veri-lindje të Andaluzisë.



Vdekja e Abdullah ibnu Muhamed



Abdullah ibnu Muhamed qëndroi në pushtet për 25 vite, 275-300 hënor. Ai vdiq në Kordoba në vitin 300, duke i dhënë fund me këtë epokës së Principatës në Andaluzi. Ai njihej për cilësi të mira dhe morale të larta. Ishte i devotshëm, modest, mirëdashës, i përkushtuar ndaj detyrës, interesohej për vendosjen e drejtësisë dhe luftën kundër çdo padrejtësie. Historianët pohojnë që ankesat e popullit i dëgjonte vetë.





Epoka e Mundhir ibnu Muhamed dhe Abdullah ibnu Muhamed.



Përmbledhje e ngjarjeve të epokes së princërve omejadë.



172 hënor Hisham ibnu Abdurrahman vjen në pushtet.



173 hënor Rebelohet kundër tij, i vëllai Hishami dhe më pas merren vesh.



180 hënor Vdes Hishami.



180 hënor Vjen në pushtet Hakem Er-rebdij.



181 hënor Rebelohen dy xhaxhallarët e tij, Sulejmani dhe Abdullahu. Sulejmani u vra.



181 hënor Revolta e muveledunëve, revoltë e cila u shua.



206 hënor Vdekja e Hakem ibnu Hisham Er-rebdij.



206 hënor Princ Abdurrahmani i dytë (El-euset).



206-229 h Nisin një sërë revoltash kundër tij, të cilat arrin t'i shuajë edhe pse disa zgjatën.



235 hënor Lëvizja e martirëve të shenjtë, e cila zgjati tre vite.



238 hënor Vdekja e Abdurrahmanit të dytë.



238 hënor Vjen në pushtet Muhamedi i parë, djali i Abdurrahmanit.



245 hënor Sulmet e Normanëve.



249 hënor Konflikti mes mbretërisë Navar dhe Leon, ku fitoi kjo e fundit.



264 hënor Fillimi i revoltës së Ibnu Hafsonit.



273 hënor Vdekja e Muhamedit të parë.



275 hënor Vdekja e Mundhirit teksa kishte rrethuar Ibnu Hafsonin në Barbastro.



275 hënor Vjen në pushtet Abdullah ibnu Muhamed ibnu Abdurrahman.



276 hënor Rebelimi i Kurejd ibnu Uthman.



297 hënor Alfonso i tretë hiqet nga posti i mbretit.



300 hënor Vdekja e Abdullah ibnu Muhamed.





Zhvillimet gjatë epokës së princërve omejadë



1.Në këtë epokë, Andaluzia kaloi në një jetë të re, ku dominonte feja islame. Njerëzit ishin të çliruar nga çdo presion, gjë e cila ëlshtë tipar dallues i një shoqërie muslimane, ku pushteti i vetëm është ai i frymëzuari nga urdhëresa hyjnore. Kjo u bë shkak që të krishterët e Andaluzisë, të përqafonin islamin me bindje dhe vullnet të lirë.

2. U sistemua administrata shtetërore dhe u caktuan postet e Haxhibit dhe Vezirit.

3. Filloi përdorimi i monedhës islame, e cila ishte bazë në shitblerje.

4. U shfaq një interes i madh në fushën arkiteturale, ku u ndërtuan qytete dhe xhami të shumta. Një rëndësi të madhi iu kushtua dhe shërbimeve publike dhe u ndërtuan lulishte. U përmirësua sistemi vaditës dhe u ndërtuan kanale dhe ujësjellës të rinj.

5. U shtuan shkëmbimet kulturore me lindjen, ku shumë nga të rinjtë e Andaluzisë, udhëtuan drejt lindjes islame, për të studiuar në shkollat e atjeshme. Kjo bëri që të dalin në skenë shumë dijetarë fikhu dhe hadithi. Kjo epokë dëshmoi veç të tjerave dhe një lëvizje shkencore, ku dolën në skenë shumë shkencëtarë ku vlen të përmendim Abas ibnu Firnas, i cili vdiq si viktimë e përpjekjeve të tij për të fluturuar. Në historinë e Andaluzisë ai njihet për shpikjet e tij të shumta, ai ishte i pari që arriti të prodhojë qelqin nga gurët dhe kishte shpikur një mjet me të cilin maste kohën.

6. Gjatë kësaj epoke, arsimi ishte përhapur tejmase si për djemtë dhe për vajzat. U ndërtuan shumë shkolla dhe institute, shpenzimet e të cilave mbuloheshin tërësisht nga shteti. Gjuha arabe në atë kohë u përhap në të gjithë shkollat e Andaluzisë, madje dhe në shkollat jomuslimane, ku mësimi zhvillohej në arabisht.

7. Sistemi gjyqësor ishte i pavarur nga pushtetarët, të cilët nuk mund të ndikonin në vendimet e gjyqtarëve. Kjo epokë gjithashtu njihet si epoka e drejtësisë dhe marrëdhënieve të mira ndërfetare, ku të gjitha fetë gëzonin të drejtat e tyre.

8. Sulmet kundër Hunëve në veri të Andaluzisë dhe në jugun e Francës u rralluan.

9. Jeta luksoze kishte bërë që në Andaluzi të përhapej shumë dhe muzika, të cilën e kishte kultivuar më shumë një njeri me emrin Ziriab. Ky kishte qenë nxënës i Ibrahim El-Musali, muzikantit të Halifeve në Bagdad. Zgjuarsia e tij dhe prirjet për të mësuar këtë art, e bënë të njohur gjë e cila shkaktoi xhelozinë dhe smirën e mësuesit të tij. Kështu u detyrua të emigrojë për në Andaluzi. Ishte ky ai që e zhvilloi artin e muzikës dhe këngët në Andaluzi. Gjithashtu ai u bë shkak i fillimit të një epoke të re të poezisë Andaluziane, poezi e cila njihen me emrin “El-Muveshehat El-Endelusije”.

10. Nuk vërehet ndonjë aktivitet politik me Kalifatin islam në lindje.

11. Një interes të veçantë iu kushtua përgatitjes ushtarake, ku u ndërtuan shumë fabrika për prodhimin e armëve. Gjithashtu u formua dhe flota detare. Për nga ana ushtarake, Andaluzia u nda në disa zona, ku çdo zonë kishte ushtrinë e saj, e cila ishte nën urdhërat e valiut apo administratorit të qytetit. Në raste lufte, të gjitha ushtritë mblidheshin në vendin e luftës, ose në kryeqytet. Pas përfundimit të operacioneve luftarake, çdo ushtri kthehej në zonën e saj. Nëse një nga zonat sulmohej befasisht, ushtria e saj mobilizohej për mbrojtje, derisa t'i vinin në ndihmë ushtritë e tjera. Kjo ishte gjithçka rreth ushtrisë së rregullt. Në raste krizash, kësaj ushtrie i bashkoheshin dhe vullnetarët dhe mercenarët.





Emirët omejadë... konkluzione dhe të vërteta



Pa perënduar mirë dielli i Dinastisë Omejade në lindjen arabe, lindi një diell tjetër i kësaj dinastie në Andaluzi. Ata ishin mbretër, fëmijë të mbretërve. Sikur ishin njerëz të krijuar vetëm për të qenë në krye të pushtetit. Thotë poeti:

Sikur ajo ishte krijuar vetëm për të

Dhe sikur ai ishte krijuar vetëm për të

Nëse nuk do i jepej kjo vajzë e shkretë

Edhe toka do dridhej me tërmet.



Megjithëse epoka e tyre, ishte epokë e zhvillimit të Andaluzisë, duam të theksojmë që jo të gjithë dalloheshin për aftësi dhe mençuri. Për këtë shohim që dielli i pushtetit të tyre, herë shkëlqente dhe herë të tjera mbulohej nga eklipsi. Madje mund të themi se mes Abdurrahmanit të parë (Abdurrahmanit Ed-Dahil) dhe Abdurrahman En-Nasir (Abdurrahmanit të tretë), nuk shohim personalitete të tjerë karizmatikë dhe me ndikim, siç ishin këta të dy. Gjithashtu gjatë kësaj epoke nuk ndodhën dhe ngjarje, të cilat do të ndryshonin rrjedhën e ngarjeve, përveç njëfarë zhvillimi civilizues, të cilin e kemi përmendur më sipër.

E shoh si obligim të pashmangshëm, që teksa analizoj ngjarjet historike dhe nxjerr mësime dhe konkluzione, të komentoj dhe tragjedinë, që ndodhi gjatë pushtetit të Hakem ibnu Hisham Rebdij.

* Ajo ishte një kryengritje që nisi nga shtresa popullore, në një nga lagjet e Kordobas, kundër pushtetit të

Hakemit. Ajo që na bën të japim komentet tona rreth kësaj ndodhie, është se kjo ishte një kryengritje që nuk nxitej nga lakmia për pushtet. Ajo nisi spontanisht dhe vetë Hakemi gaboi në dy pika:

1. Dallimet mes shtresave shoqërore të popullsisë dhe anashkalimin e një shtresës elitare në pjesëmarrjen efektive në adminstratën shtetërore. Ky ishte një faktor i kryengritjes.

2. Kur arriti ta shuajë këtë kryengritje, ai i detyroi banorët e Rebd të shpërngulen dhe të largohen nga Andaluzia. Teksa lexojmë në librat e historisë, gjejmë që pushtetarët, princërit, mbretërit… janë detyruar të nxjerrin jashtë vendit një person, dy apo më shumë për shkaqe të ndryshme. Kurse që të nxjerrë udhëheqësi i vendit një popull me të cilin ndan të njëjtën fe dhe të detyrojë një pjesë të shoqërisë për tu shpërngulur, nuk ka ndodhur. Kush ia dha këtë të drejtë vallë? A nuk ishin ata muslimanë që e kishin pranuar udhëheqës të tyre dhe që ai i detyroi të braktisnin vendin e tyre?

Kjo është tirania dhe robëria, të cilën Islami ka luftuar për ta ç'rrënjosur. Nëse Hakemi njihet si pushtetari i parë që shpërnguli popullin e tij, ka pushtetarë të tjerë që kanë ardhur pas tij, që përdorin lloje të ndryshme metodash kundër lëvizjeve islame në shumë vende arabe.

Një tirani e tillë nga pushtetarët dhe qeveritarët, është ajo që shkakton reagime të dhunshme dhe është burimi kryesor i terrorit dhe dhunës. Ajo prodhon ide ekstreme dhe i nxit që të luftojnë kundër shtetit të tyre.

* Teksa flasim mbi gabimet e Hakemit, kjo nuk do të thotë që ne i shkarkojmë nga përgjegjësia banorët e

Rebd dhe të atyre që i nxitën për revoltë kundër Hakemit. Luftrat që nxiten kundër pushtetarëve të sotëm – edhe pse kanë devijuar – janë një urragan i rrezikshëm, i cili mund t'i çojë vendet tona drejt shkatërrimit dhe anarkisë. Sidomos kur kjo bëhet duke u përballur dhe duke përdorur dhe popullsinë e thjeshtë, e cila luan rolin e lëndës djegëse. Kjo çon në gjakderdhje dhe shkatërrim të vendit.

Historia është e mbushur me shembuj të tillë. Këto ndodhi, sikur i ftojnë pushtetarët që të mbrojnë të drejtat e popujve, t'i bëjnë ata pjesëmarrës në administratë dhe t'i duan, me qëllim që të ruajnë shtetin dhe vendin nga rrënimi.

[Renea]

Allahu te shperbleft Mersin qe e solle ketu. Mir do te ishte te moderohej pak , nentitujt te beheshin BOLD.

[_Mersin_]

Kalifi legjendar Abdurrahmani III

ABDURRAHMAN IBNU MUHAMED EN-NASIR



Emri i tij është Abdurrahman ibnu Muhamed ibnu Abdullah ibnu Muhamed ibnu Abdurrahman ibnul Hakem ibnu Hisham ibnu Abdurrahman Ed-Dahil. Ai njihet me nofkën "En-Nasir". Ashtu siç njihet dhe me emrin Abdurrahmani i tretë, për tu dalluar nga Abdurrahaman Ed-Dahil dhe Abdurrahman El-Euset (Abdurrahmani i dytë).



Viti 300 hënor

913 kalendari diellor

Ardhja në pushtet



Siç përmendëm më sipër, pushteti ishte në duar të Abdullah ibnu Muhamed ibnu Abdurrahman El-Eusat, i cili kishte caktuar si princ kurore (pasardhës të tij) djalin e tij Muhamedin. Djali tjetër me emrin El-Mutarrif, për shkak se dëshironte që pushtetin ta merrte vetë, komploton ndaj të vëllait dhe e vret duke qenë babai gjallë. Babai që ishte akoma në pushtet, zbulon se kush e kishte vrarë djalin dhe urdhëron që të vritet dhe djali vrasës.

Duke mbetur pa fëmijë që do të trashëgonin postin e princit të Andaluzisë, ai filloi të kujdesej për Abdurrahman En-Nasirin, nipin e tij. Ai i dha disa poste administrative me qëllim që të mësohej me pushtetin. Me këtë sikur e parapregatiste për të qenë Princi i ardhshëm pas vdekjes së tij. Me të vërtetë, nipi i tij doli ashtu siç e priste ai. Mori pushtetin duke qenë 22 vjeç dhe e mbajti atë për pesëdhjetë vite me radhë. 300-350 hënor.



Abdurrahman En-Nasir (I tretë)



Viti 278 h. U lind në Andaluzi.



Viti 278 h. Xhaxhai i tij El-mutarrif, vret babanë e Abdurrahmanit.

- Pas vdekjes së babait, gjyshi i tij i kushton kujdes të veçantë.

Viti 300 h. Morri pushtetin në Andaluzi, duke qenë vetëm 22 vjeç.



- Ai i pëlqente veprat e artit dhe lavdinë, të ekuilibruara me përkushtim ndaj Zotit.

- Epoka e sundimit të tij, njihet për zhvillimin arkitektural që përjetoi vendi.

- Ishte i zgjuar, i vendosur, i mençur dhe arriti bashkimin e Andaluzisë pas përçarjes.

- Pëlqente xhihadin, ku e kaloi shumicën e jetës duke luftuar.



Viti 350 h. Abdurrahmani i tretë vdiq, pas 50 vitesh që qëndroi në pushtet.





Gjendja e Andaluzisë dhe botës islame



Është e domosdoshme që t'i hedhim një vështrim të shkurtër situatës në botën islame, në kohën kur Abdurrahmani i tretë, morri pushtetin në Andaluzi.



1.Në Andaluzi.

* Ibnu Hafsoni vazhdonte revoltën e tij dhe kishte shtrirë sundimin në jug të vendit.
* Benul Haxhaxh kishin nën kontrollin e tyre Sevillen dhe rrethinat e saj.
* Benu Dhinun kishin shpallur pavarësinë në Toleda.
* Musa ibnu Musa vazhdonte rebelimin e tij në Saragosa.
* Të përçara ishin dhe shtetet e të krishterëve në veri.



2. Bota islame.

* Dinastia Abasite qendrën e kishte në Bagdad dhe Halifes nuk i kishte mbetur nga pushteti përveç emrit.

Kjo ndodhte, pasi shumë vende kishin shpallur pavarësinë ndaj Kalifatit qendror. Ajo ishte e ndarë në zona, ku çdo zonë e sundonte një familje apo person, të ndarë nga Kalifati.

· Persia dhe Asfehani ishin nën sundimin e Benu Bevej. Kurmanin e administronte Muhamed ibnu Iljas.

· Në Mosul dhe rrethinat e tij, ishin Benu Hamdanët. Egjyptin dhe Shamin e kishin Ihshidinjtë.

· Pjesën veriore të Afrikës e kishin Fatiminjtë.

· Jemame dhe Bahrejni ishin nën sundimin e Karamitëve.

· Tarbasan dhe Xhorxhan ishin nën sundimin e Dejlem.

· Horasani ishte nën pushtetin e Nasr ibnu Ahmed Es-Samanij.

· Iraku dhe qendra e tij ishin në pushtetin e Burejdinjve.

· Kurse omejadët kishin nën sundim Andaluzinë, gjendjen e së cilës e përmendëm.



Ishte një përçarje që nuk ishte përjetur më parë. Kështu, Kalifatit nuk i kishte mbetur gjë tjetër veç emrit. Një gjendje e tillë, i ngjante shumë fjalëve të poetit:

Me Lejlanë të gjithë thonë se janë lidhur

Por Lejlaja me asnjërin se ka lidhur fillin



Mosha e re e Abdurrahmanit të tretë



Me ardhjen e tij në pushtet, ndryshoi dhe rrjedha e ngjarjeve. Nëse më parë ishim të detyruar të flasim rreth konflikteve dhe kryengritjeve, tani do të përqendrohemi në zhvillimin e arkitekturës dhe civilizimit që përjetoi Andaluzia në këtë epokë.

Fillimisht, ardhja e Abdurrahman En-Nasir në pushtet, shkaktoi pakënaqësi mes popullsisë. Kjo pasi njerëzit mendonin se duke qenë në një moshë të re, ai nuk do të mund ta udhëhiqte Andaluzinë në atë gjendje kritike në të cilën ndodhej. Kjo bëri që një nga poetët më të mëdhënj të Andaluzisë, Ibnu Abdu Rabbi (autori i El-akd El-Ferid), shkroi disa vargje, me të cilat lavdëronte moshën e re të Abdurrahman En-Nasir.



Hëna e re u shfaq në qiell

Si mbreti i ri me fytyrën diell

Mirësitë e Zotit u shtofshin mbi ty

Siç zmadhohet hëna në qiellin e zi

Nëse Bajrami është festa e agjërimit

Ti je gëzimi ynë dhe i njerëzimit



Në disa vargje të tjera, ai replikonte me ata, që ishin të pakënaqur me Halifen e ri, për shkak të moshës së tij të njomë. Ai u thoshte:



Përse shihni moshën e tij

Dhe nuk shihni që ai është një gjeni?!



Dashuria e tij për lavdi, e ndërthurur me përkushtimin



Kështu ai e mori pushtetit dhe u dallua për vlera të rralla ku prej tyre dallohej besimi dhe siguria që kishte tek Zoti i madhëruar. Nga vlerat e trashëguara nga omejadët ishte se pëlqente shumë lavdinë, stolitë dhe zbukurimet dekorative. Si gjykatës, në kohën e tij ishte Mundhir ibnu Seid, nga gjykatësit më të shquar të Andaluzisë, i njohur për dijen, devotshmërinë dhe drejtësinë e tij, saqë të gjithë njerëzit e donin dhe i kërkonin që të lutej për ta. Dallohej për vendimet e drejta dhe të prera që merrte, pa pasur frikë nga njerëzit me pushtet.

Një herë, vetë En-Nasir i kërkoi të falte namazin për të rënë shi. Ai kishte lajmëruar dhe popullsinë, të cilët kishin mbushur xhaminë. Abdurrahman En-Nasir dërgoi një njeri t’i kujtojë orarin dhe kur arriti tek Mundhiri, ky e pyeti: ”Çfarë po bën në këto momente Halifeja në pallatin e tij?” I dërguari iu përgjigj: “Nuk e kemi parë kurrë siç e kemi parë sot. Duket i përkushtuar, i përgjëruar dhe i përulur ndaj Zotit, qëndron i vetmuar, ka veshur rroba të vjetra dhe është gjunjëzuar përtokë. Mjekrën dhe flokët i ka bërë me pluhur (shenjë përulësie dhe përgjërimi ndaj Zotit) dhe duke i rrjedhur lotët lutet: “O Zot, çdo gjë e imja është në dorën Tënde. Mos vallë për shkakun tim i ndëshkon dhe njerëzit e tjerë”? Kur e dëgjoi këtë Mundhiri i gëzuar i tha të dërguarit: “Gëzohu o djalosh për shiun që do të bjerë, pasi kur përulet mbreti i tokës, mëshiron Mbreti i qiellit” dhe ashtu ndodhi, ku pa u larguar mirë njerëzit nga xhamia, filloi të bjerë shi.



Qyteti Zahra dhe ndërtimet në Andaluzi



Pushteti i Abdurrahmanit të tretë zgjati për pesëdhjetë vite me radhë. Gjatë këtyre viteve ai ndërtoi veprën arkiteturale më madhështore. Me të qetësuar gjendjen në vend, ai ndërtoi qytetin Zahra në vitin 325 hënor, pesë milje larg në veri-perëndim të kryeqytetit Kordoba. Ndërtimi i këtij qyteti vazhdoi për dyzet vite. Ashtu siç kishin vepruar gjyshërit e tij më parë, ku secili kishte ndërtuar një pallat të tijin, ashtu ndërtoi dhe Abdurrahmani i tretë një pallat të tijin, të cilin e quajti Zahir. Në këtë qytet, ai ndërtoi një shtëpi të tijën të cilën e quajti "Shtëpia e lulishtes" ku banonte vetë. Gjithashtu ai ndërtoi dhe një kopësht zoologjik për kafshët dhe një tjetër për shpendët. Veç këtyre ndërtoi dhe punishte për prodhimin e stolive dhe punishte për prodhimin e armëve dhe anijeve.



Kështjella Zahra

Historianët rrëfejnë që muret e rezidencës të En-Nasir, ishin prej mermeri të zbukuruar me dekoracione floriri. Kurse mbulesa e çatisë ishte tërësisht prej floriri dhe argjendi. Në mes të kuvendit, En-Nasir ishte vendosur një nga gurët më të shtrenjtë, të cilin ia kishte dhuruar perandori i Kostandinopojës. Në mes të pallatit ishte vendosur një çisternë xhami e mbushur me zhivë. Pallati rreth e rrotull kishte tetë dyer, ku ishte ndërthurur fildishi me abanozin, të zbukuruar me flori dhe gurë të çmuar. Dyert vareshin në kolona prej mermeri dhe kristali të kulluar.



Llogaria e diellit



Dyert ishin ndërtuar në atë formë, që kur të hynin rrezet e diellit, të përqendroheshin mbi muret e brendshme. Kjo shkaktonte një ndriçim të fortë që përqendrohej në sasinë e zhivës që ishte në qendër. Kur En-Nasir dëshironte të frikësojë dhe trembë dikë, i bënte me shenjë një djaloshi që ta lëvizë zhivën, e cila kur lëvizte bënte të lëvizë dhe dritën që pasqyrohej në muret e mermertë. Nga kjo, dukej sikur vendi ku ndodhej filloi të fluturojë.

Nga veçoritë e këtij kuvendi, ishte dhe se ai rrotullohej me qëllim që të ndriçohej nga rrezet e diellit gjatë gjithë ditës.

Gjithashtu, në pallat ndodhej dhe një shatërvan i zbukuruar me flori i marrë nga Kostandinopoja dhe një tjetër i zbukuruar me statuja kafshësh të ndryshme. Rreth këtij shatërvani, thuhet që nuk çmohej me vlerë monetare. Ai u transportua nga një vend në tjetrin derisa u vendos në kështjellë, pikërisht në atë që e quanin “kunvendi i këndshëm” i cili shtrihej përballë një lulishteje të pasur. Rreth shatërvanit kishte vendosur statuja kafshësh të punuara me flori të kuq dhe të zbukuruara me perla të shtrenjta.



Prodhimi i statujave



Statujat e shatërvanit ishin prodhuar në fabrikën e Kordobës. Ato përbëheshin nga një luan, një dre, një krokodil, një gjarpër, një shqiponjë, një elefant, dy pëllumba, një fajkua, një pallua, një pulë dhe një gjel. Të gjitha këta, siç thamë ishin punuar prej floriri dhe të zbukuruar me gurë të çmuar. Ishin ndërtuar në mënyrë të tillë, që ujin e nxirrnin nga goja.

Në mes të lulishtes ishte një rezervuar uji, ku vetëm për peshqit e tij, gatuheshin çdo ditë tetëqind bukë (diku thuhet që gatuheshin 12 mijë bukë).

Ai që kujdesej për anën dekorative të pallatit, ishte djali i tij, Hakemi. Shumë herë të tjera kujdesej dhe vetë Abdurrahmani.



Qytetërim madhështor



“Nuk është ndërtuar pallat si ai gjatë sundimit islam. Nuk ka hyrë njeri i largët, apo i dërguar i ndonjë mbreti, apo tregëtar i shkathët… veçse janë betuar se nuk kanë parë pallat të ngjashëm me të, nuk kanë dëgjuar se ekziston një i tillë, madje nuk u ka shkuar në mendje.

Ai sikur të kishte vetëm ballkonin e zbukuruar që shtrihej drejt lulishtes, do të mjaftonte. Ajo ishte një ndërtesë që dëshmonte përsosmërinë, luksin, madhështinë dhe dekoracionet mahnitëse. Aty gjithçka ishte e veshur me mermer të zbukuruar, flori të përpunuar dhe kollona që dukeshin si kallëpe të derdhura. Përreth, kështjella ishte e rrethuar nga lulishte, shatërvane të zbukuruar dhe të rrethuar me statuja kafshësh të bukura. Mendja është e pafuqishme për të përshkruar bukurinë e saj.



Qëndrimi i dijetarit të njohur El-Mundhir ibnu Seid rreth këtyre shpenzimeve dhe luksi



Gjithë këto ndërtime, a mund të bëheshin pa shpenzime? A nuk ishin shpenzime të tepruara? Tavani i sallës ku priteshin njerëzit, ishte i gjithi i mbuluar me flori dhe argjend. Ishte një kombinim ngjyrash, e verdha me të bardhën, gjë e cila tërhiqte sytë dhe vëmendjen e të gjithëve që hynin për herë të parë.

Një ditë, En-Nasir ishte ulur me njerëzit e tij të afërt, të cilët i pyeti:"A keni parë ose dëgjuar që ndonjë mbret para meje, të ketë arritur të ndërtojë të tilla ndërtesa si këto?" Si të gjithë njerëzit që rrinë pranë mbretërve, ata iu përgjigjën:"Jo për Zotin. Nuk kemi parë dhe nuk kemi dëgjuar që ndonjë mbret ka ndërtuar të tilla vepra. Ti je i vetmi në këtë fushë." Kështu vazhduan ta lavdërojnë për ndërtimet dhe veprat e artit, derisa hyri gjykatësi El-Mundhir ibnu Seid, të cilin e pyeti dhe atë mbi pallatin dhe dekoracionet që i kishte bërë. Në çast gjykatësit filluan t`i rrjedhin lotë dhe i tha: "Jo për Zotin e Prijësi i besimtarëve, nuk më kishte vajtur kurrë mendja që shejtani do të të mashtronte kaq shumë dhe se ti do i bindeshe në këtë formë. Me gjithë këto të mira që të ka dhënë Zoti, ti zbret në pozitën e jobesimtarëve?!" En-Nasir i zemëruar nga kjo përgjigje i tha i nevrikosur: "Mendoje mirë atë që thua, si thua që paskam zbritur në pozitën e jobesimtarëve?" "Po – i tha përsëri gjykatësi i tij – a nuk ka thënë Zoti në Kuran:"Dhe, sikur njerëzit të mos ishin një bashkësi mohuesish, Ne do t’i bënim prej argjendi çatitë e shtëpive të atyre që nuk besojnë në të Gjithëmëshirshmin, madje edhe shkallët nëpër të cilat ngjiten, edhe dyert e shtëpive të tyre, edhe divanet në të cilat mbështeten." (Zuhruf 33)

"Ti – i tha gjykatësi – e ke bërë tavanin prej argjendi, dhe këtë e ka përmenduar Zoti në Kuran për jobesimtarët." Halifeja En-Nasir uli kokën i turpëruar dhe më pas i tha: "Zoti të shpërbleftë me të mira o gjykatësi ynë dhe i shtoftë njerëzit si ti. Ajo që the ti është e vërtetë." Pasi u larguan njerëzit, urdhëroi që tavanit t’i hiqeshin veshjet prej floriri dhe argjendi dhe të ishte si ndërtesat e tjera. Kjo ndodhi e bëri të qëndrojë për një kohë të gjatë duke kërkuar falje, për shpenzimet që kishte bërë për këtë tavan. Kjo botë, është ashtu siç e përshkruan poeti:



E tillë është kjo botë e shkret

Me gojën plot ajo thërret

Kujdes, ruhu prej meje o njeri

Mos u mashtro nga buzëqeshja ime o ditëzi

Të qeshësh të bëjnë fjalët e saj

Kurse veprat, të vësh kujën në vaj



El-Mundhir këshillon Halifen gjatë hytbes



Megjithë këtë ngjarje, Halifeja En-Nasir vazhdoi në ndërtimin e veprave dhe dekoracione, saqë mungoi në namazin e xhumasë për tre javë rrjesht. Në xhumanë e katërt, kur mori pjesë, gjykatësi Mundhir ibnu Seid, shfrytëzoi çastin për ta këshilluar. Hytben (predikimi i ditës premte) e filloi me pjesët e Kuranit:”A ndërtoni pallate të larta në çdo kodrinë për qejf? Dhe mbani pallate të mëdha, sikur do të jeni të përjetshëm. Dhe kur përdorni forcën, e shfrytëzoni atë si tiranët. Kijeni frikë Zotin dhe më binduni mua. Kijeni frikë atë që u furnizoi me ato që i dini. U ka furnizuar me bagëti dhe fëmijë. Kopështe dhe burime. Unë i frikësohem ndëshkimit të një dite të madhe ndaj jush. Ata thanë: Është njësoj për ne si të na këshillosh si të mos na këshillosh”. (Shuara 128-136)

Më pas shtoi:" A është më i mirë ai që ndërtesën e vet e themeloi në devotshmëri dhe në kënaqësi të Allahut, apo ai që ndërtesën e vet e themeloi buzë bregut të shembur e bashkë me të bie në zjarrin e xhehennemit? All-llahu nuk i udhëzon njerëzit zullumqarë." (Teube 109)

Ai vazhdoi t'i këshillojë dhe t'i udhëzojë në atë që është më e mirë, derisa njerëzit dhe bashkë me ta vetë Halifeja filluan tu rrjedhin lotë. Abdurrahmani i tretë e kuptonte, që fjalët që thuheshin i drejtoheshin atij. Kështu teksa dëgjonte, kërkonte falje dhe mëshirë.

Megjithatë ai nuk e duroi dot këtë kritikë para të gjithë njerëzve. I prekur nga kjo i tha të birit, Hakemit:"Për Zotin, me ato fjalë El-Mundhir më drejtohej mua. Ai i tejkaloi kritikat ndaj meje dhe nuk më këshilloi siç duhet. Diçka e tillë më ka zemëruar shumë." Më pas u betua se nuk do të falej pas El-Mundhir ibnu Seid. Që prej asaj dite, ai falej duke pasur si imam dhe predikues Ahmed ibnu Mutarref, në xhaminë e Kordobas.

Ky ishte ndëshkimi ndaj gjykatësit El-Mundhir ibnu Seid. Ndëshkimi ishte që Halifeja nuk do të falte namazin e xhumasë pas tij. Ky ishte ndëshkimi i një imami, që e kishte kaluar kufirin në fjalë. Kujto reagimin e pushtetarëve ndaj dijetarëve të sotëm, kur i këshillojnë duke u kujtuar Zotin, jetën tjetër dhe drejtësinë mes njerëzve.

Propozim për largimin e Mundhir ibnu Seid



Kur pa djali i tij Hakemi se sa i lidhur ishte i ati me qytetin Zahra dhe dëshirën e tij të flaktë për tu falur në xhaminë e madhe në Kordoba, i tha të atit:"Çfarë të pengon që ta largosh Mundhir ibnu Seidin nga ai post, nëse nuk të pëlqen?" Por Abdurrahmani e kundërshtoi duke i thënë: "Si mund të largohen njerëz të ditur dhe të sinqertë si Mundhir ibnu Seid, vetëm për të përmbushur dëshirat tona? Kjo nuk mund të ndodhë. Mua do më vinte turp nga Zoti që ditën e xhuma, të mos jetë Mundhir ibnu Seid ai që lutet për ne me sinqeritetin dhe devotshmërinë e tij. Ai më vuri në pozitë të vështirë me këshillat e tij dhe u betova që nuk do të falem më pas tij. Megjithatë do të doja të jepja gjithë pasurinë për të shlyer betimin. Mundhir ibnu Seid do të jetë imam i xhamisë sa të jetë ai gjallë dhe sa të jemi ne gjallë."



Thjeshtësia e Mundhir ibnu Seid



Abdurrahmani i tretë, me përfundimin e punimeve të pallatit të tij, urdhëroi që të shtroheshin dhomat e tij dhe kuvendi, me lloje të ndryshme mëndafshi. Me këtë rast ai shtroi një gosti, ku ftoi princër dhe njerëz të ditur, të cilët e mbushën kuvendin. Mundhir ibnu Seid hyri i fundit dhe kur e pa Abdurrahmani ia bëri me shenjë që të ulej pranë tij. Mundhiri ia ktheu:"Jo o princ i besimtarëve. Njeriu ulet aty ku përfundon rrjeshti i të pranishmëve dhe nuk kalon mes tyre, duke i shqetësuar." Më pas u ul në fund të kuvendit, i veshur me rroba të thjeshta.



Me këtë shpirt të pastër dhe të sinqertë, me këtë komunikim me mirësjellje dhe moral të lartë nga ana e dijetarëve, pushtetarëve dhe të gjithë njerëzve, u ndërtua lavdia e Andaluzisë. Më vonë, vdiq Mundhir ibnu Seid, duke iu bashkuar shpirtit të Abdurrahman En-Nasir. Madhështia e qytetit Zahra u shua dhe prej saj nuk ka mbetur veçse rrënojat e saj. Kurse Xhamia e Madhe e Kordobas ka mbetur, për të dëshmuar mbi madhështinë e islamit, që ka lindur burra të tillë.




SË DYTI LUFTËRAT E ABDURRAHMANIT TË TRETË



Gjendja në Andaluzi



Abdurrahman En-Nasir trashëgoi nga gjyshi i tij një Andaluzi të përçarë dhe plot trazira. Përçarjet e brendshme, kishin kthyer disa qytete në shtete të pavarura. Të gjithë këto përçarje dhe trazira të një pasnjëshme e kishin dobësuar principatën e Andaluzisë dhe ia kishin konsumuar energjitë.Veriu i Andaluzisë ishte plotësisht në duart e të krishterëve, të cilët ishin ndarë në tre shtete: Në verilindje ishin francezët, në veriperëndim ishte mbretëria e Leonit dhe mes të tyre ishte mbretëria e Navaras. Nga këto, më e fuqishmja ishte ajo e Leonit. Paria e të tre mbretërive, vëmendjen e kishin në sulmet kundër muslimanëve.



Drejt bashkimit të Andaluzisë



Një situatë e tillë e bënte misionin e Abdurrahmanit të tretë tepër të vështirë. Ajo që ia vështirësonte gjërat ishte dhe mosha e tij e re. Megjithatë, e gjithë paria e pranoi atë si Princin e tyre dhe i dhanë besën për besnikëri. Ai nuk ndeshi asnjë kundërshtar apo rival në postin e Princit të vendit, pasi gjendja ishte tepër e nderë, për të kërkuar një post të tillë. Abdurrahmani i tretë, gëzonte cilësi të rralla. Ai ishte Princ i vendosur, i zgjuar dhe i drejtë, i mençur, trim dhe dashamirës. Populli e deshte dhe tregohej i sinqertë me të. Me këto cilësi, ai arriti t'i mposhtë kundërshtarët dhe t'i rikthejë Andaluzisë unitetin, fuqinë dhe emrin e mirë.



Viti 300 hënor

913 kalendari diellor



Betejat e humbura të Ibnu Hafsonit



Në vitin 300 hënor, vit në të cilin mori dhe pushtetin, Umer ibnu Hafson sulmoi qytetin Reya i cili ishte nën pushtetin e omejadëve. Abdurrahman En-Nasir u nis vetë në krye të ushtrisë dhe arriti ta largojë rrezikun që i kanosej nga Ibnu Hafsoni. Nuk u mjaftua me kaq, por e ndoqi Ibnu Hafsonin dhe për tre muaj rivendosi disa qytete nën sundimin e tij. Ai rimori qytetin Alvera, e pastroi nga përkrahësit e Ibnu Hafsonit dhe u nis drejt Guadix ku arriti të marrë disa kala. Ai depertoi në çdo qoshe të maleve Siera de Nevada dhe pas tre muajsh u kthye në Kordoba.

Këto humbje e tronditën Ibnu Hafsonin, pasi i ishin marrë disa qytete dhe shumë kala. Si mund të mposhtej ushtria e tij nga një djalë i ri, që nuk kishte mbushur 22 vjeç? Kështu u nis me ushtrinë e tij për të bërë diçka pas këtyre humbjeve dhe u takua me ushtrinë e Abdurrahmanit pranë një fshati me emrin Taresh. Pranë kalasë së këtij fshati u zhvillua një betejë shumë e përgjakshme, ku mbetën të vrarë shumë nga ushtarët e Ibnu Hafsonit dhe aleatët e tij të krishterë. Vetë Abdurrahmani i tretë vazhdoi të vendosë nën kontrollin e tij vende të tjera.

Humbjet prej në djali të ri e çmendën Ibnu Hafsonin. Menjëherë ai kërkoi ndihmë nga Fatiminjtë në Veriun e Afrikës.

Veriu i Afrikës, në këtë kohë ishte nën sundimin e një sekti të devijuar nga parimet islame, Ismailinjtë të cilët njiheshin dhe me emrin Fatiminj. Pasi kishin arritur të kontrollonin pjesën më të madhe të Afrikës veriore, lakmuan të zgjeroheshin dhe në drejtim të Andaluzisë. Për këtë u shërbeu Ibnu Hafsoni me të cilin hynë në kontakt për një sulm të mundshëm në Andaluzi. Por Abdurrahman En-Nasir ishte një i ri, që kishte lindur për të qenë udhëheqës. Ai u drejtua me ushtrinë e tij drejt jugut ku vendosi nën pushtetin e tij shumë qytete si Sidonia dhe Karmona, të cilat kishin qenë nën pushtetin e rebelit Ibnu Hafson. Pas kësaj ai u nis me anijet në det për të mos lejuar trupat ushtarake të nisura nga Fatiminjtë për të ndihmuar Ibnu Hafsonin. Ai arriti t’i thyejë ata në det dhe u vuri flakën.



Viti 301 hënor

914 kalendari diellor



Vendosja e kontrollit mbi Seville



Nga ato që ndodhën në vitin 301 hënor, është dhe vdekja e Abdurrahman ibnu Haxhaxh, i cili kishte shpallur pavarësinë e Sevilles dhe pas tij udhëheqjen e qytetit e mori i biri Muhamedi. Një nga familja e tij, Ahmed ibnu Mesleme, rebelohet ndaj tij dhe kërkon që pushtetin ta marrë vetë. Duke parë se nuk kishte mundësi të përballej me ushtrinë e Muhamedit, ai i kërkon ndihmë Abdurrahman En-Nasirit për ta rivendosur këtë qytet nën pushtetin e omejadëve. En-Nasir e ndihmoi dhe dërgoi ushtrinë për t'i dhënë fund rebelimit të Beni Haxhaxh në Seville. Ushtria e tij arriti ta marrë Sevillen, e cila iu kthye pushtetit qëndror të Kordobas.

Kështu filloi ylli i En-Nasirit të shkëlqejë në qiellin e Andaluzisë dhe ai mori famë të madhe në gjithë vendin. Si arriti vallë ky i ri që ta rimarrë Sevillen dhe të gjithë zonat, që më parë ishin nën pushtetin e Ibnu Hafsonit, brenda një viti?



Viti 301 hënor

914 kalendari diellor

Nënshtrohet dhe Saragosa



Lajmi mbi fitoret e Abdurrahmanit të tretë u përhapën në të gjithë Principatën e Andaluzisë. Ibnu Kusej që ishte rebeluar dhe kishte shpallur pavarësinë e Saragosas kur pa përparimet e Abdurrahman En-Nasir u dorëzua dhe pranoi pushtetin qendror të tij. Abdurrahmani e pranoi dhe e lejoi të vazhdojë si vali i qytetit. Ai e kishte zakon që të gjithë atyre që i dorëzoheshin, u jepte ofiqe dhe i nderonte. Kështu filluan të gjithë qytetet e shkëputura, t'i bashkohen pushtetit qëndror, duke filluar nga Seville dhe Saragosa e deri me kundërshtarët në Barbastro, kryeqendrën e Ibnu Hafsonit.



Viti 302 hënor

915 kalendari diellor

Të krishterët sulmojnë



Në fillimin e ardhjes së tij në pushtet, Abdurrahmani i tretë nuk preferonte të hyjë në luftra me të krishterët e veriut. Kjo për shkak se ai ishte i zënë me trazirat dhe problemet e brendshme.

Megjithatë, shtetet e krishtera të veriut nuk pritën, por sulmuan menjëherë tokat muslimane.

Në vitin 302 të krishterët në veri nën komandën e don Ordonios së dytë, shfrytëzuan trazirat e muslimanëve dhe përparuan me ushtrinë e tyre derisa arritën në Merida (e cila ishte nën pushtetin e Abdurrahman El-Xhilikij) ku arritën të pushtonin disa kala. Më pas vazhduan të përparojnë derisa arritën në Badajos, e cila hynte nën administrimin e qytetit Merida.

Banorët e qytetit i dërguan pasuri të shumta, me kusht që të mos i sulmonin. Ushtria e Hunëve me në krye don Ordonion i pranuan këto dhe pasi morën plaçkën e luftës u tërhoqën, për shkak se patën frikë se mos sulmoheshin nga ushtria muslimane.



Abdurrahmani i tretë sulmon të krishterët



Abdurrahmani i tretë e pa të arsyeshme, që të tregojë unitetin dhe solidaritetin e muslimanëve me njëri-tjetrin, kundër armihun të përbashkët (mbretërisë së Leonit). Kështu, në vitin 304 hënor ai dërgoi një ushtri nën komandën e vezirit të tij, Ahmed ibnu Abde. Mes dy ushtrive u zhvilluan disa beteja, të cilat përfunduan të gjitha me fitoren e ushtrisë muslimane. Pas këtyre betejave dhe dëmeve që i kishte shkaktuar mbretërisë së Leonit, ushtria muslimane u nis për në Kordoba.



Viti 304 hënor

917 kalendari diellor



Të krishterët hyjnë në Toleda



Të krishterët, duke parë se mund të hynin në qytetet muslimane dhe të plaçkisnin pa u përballur me asnjë ushtri, lakmia e tyre u shtua dhe më shumë, kështu që mbreti i Leonit – don Ordonio i dytë - ra dakort me atë të Navaras ,Sanço dhe u nisën drejt Toledas, e cila ishte kryeqendra e veriut të Andaluzisë. Për shkak se ky qytet ishte i pavarur nga pushteti qendror në Kordoba arritën të hyjnë brenda qytetit, dogjën e shkatërruan ndërtesa dhe mes tyre dogjën dhe xhaminë e saj, madje e shembën atë. Kurse burrat dhe gratë i morën robër dhe u kthyen të dehur nga kjo fitore.

Shtete të përçara si Toleda, kanë qenë një barrë e rëndë për Islamin, muslimanët në perëndim, lindje dhe në Andaluzi. Kjo për shkak se ato nuk mund të mbronin dot veten e tyre dhe më e keqja ishte se shpesh herë hynin në konflite të përgjakshëm me komshinjtë e tyre. Ato i ngjanin më shumë maces, që fryhet për tu dukur si luan dhe ishin gjithmonë në shënjestër të shteteve të krishtera.



Abdurrahmani i tretë duke parë që udhëheqësit e këtyre qyteteve-shtete nuk mund të mbronin veten e tyre, kuptoi që muslimanët duhej të bashkoheshin nën një flamur. Fillimisht mendoi tu japë një mësim të mirë të krishterëve, me qëllim që të mos lakmonin më shumë. Kështu dërgoi vezirin e tij (kryeministrin) Ahmed ibnu Ebi Abde si komandant të ushtrisë, drejt mbretërisë së Leonit. U zhvilluan disa beteja mes dy ushtrive, ku ushtria muslimane arriti disa fitore, por pa ndonjë rezultat të madh.



Viti 305 hënor

918 kalendari diellor

Fundi i Ibnu Hafsonit



Në këtë kohë, në jug të Andaluzisë dhe në vitin 305 hënor, vdiq Umer ibnu Hafsoni. Ai kishte hyrë në kristianizëm me mendimin se një gjë e tillë do i siguronte ndihmë dhe përkrahje nga të krishterët e veriut, por ndodhi e kundërta. Me vdekjen e tij, pushteti i tij u shpërbë dhe u përça mes tre fëmijëve të tij, të cilët u grindën kush të marrë pushtetin e të atit. Kështu Xhafer ibnu Umer morri qytetin Barbastro. Abdurrahman ibnu Umer morri kalanë Taresh. Kurse djali i tretë Sulejmani, morri qytetin Abde. Këtë rast e shfrytëzoi En-Nasir i cili sulmoi qytetin Abde dhe e morri Sulejmanin si rob lufte në Kordoba. Atje – siç e kishte zakon – e fail, e nderoi dhe e bashkoi me ushtrinë e tij. Falja ndaj Sulejmanit, bëri që të dorëzohej dhe Abdurrahmani pa kushte.



Rebelimi i Sulejmanit, djalit të Ibnu Hafsonit



Në vitin 308 hënor vritet Xhafer ibnu Umer dhe në vend të tij vendoset Sulejmani, vëllau i tij. Abdurrahmani i tretë e miratoi këtë lëvizje. Por me të marrë pushtetin, ai rebelohet. Atëherë En-Nasir vazhdoi të dërgojë ushtri për t-i shuar këto revolta. Këto luftime për shuarjen e revoltave vazhduan çdo vit. Sulejmani mbrohej në kështjellat e tij, duke bërë që ushtritë e Abdurrahmanit të dështonin në shuarjen e kësaj revolte.



Viti 308 hënor

920 kalendari diellor

Beteja Ferexh



Në vitin 308 Abdurrahman En-Nasir u nis me ushtrinë e tij drejt Leonit. Këtë sulm ai e mbajti sekret dhe vazhdoi të përparojë drejt veriut. Megjithë fshehtësinë e veprimeve, ky lajm kishte arritur në veri tek Hunët, të cilët filluan të përgatiteshin dhe ata për këtë betejë. Mbretëria e Galicias dërgoi menjëherë një ushtri drejt fshatit Ferexh dhe rrethinave të tij. Pasi ushtria morri nën kontroll rrethinat, ku plaçkiti çdo gjë që i doli para, vendosi të rrethojë dhe vetë fshatin Ferexh.

Valiu i qytetit u kërkoi gjithë banorëve që të përgatiteshin për luftë kundër të krishterëve Hunë, saqë dolën në luftë dhe gratë e fëmijët. Ushtria e formuar nga burrat, gratë dhe fëmijët e qytetit arriti që të korrë fitore ndaj ushtrisë së Hunëve. Ushtria e Galicias filloi të tërhiqej, por u ndoq nga kalorësit muslimanë gjatë gjithë ditës, duke lënë pas shumicën e ushtrisë të vrarë. Kjo bëri që shpresa për fitore të ngjallej në zemrat e muslimanëve të cilët filluan të bashkoheshin me ushtrinë e En-Nasir.



Viti 301 hënor

914 kalendari diellor



Abdurrahmani i tretë niset drejt veriut



Abdurrahmani i tretë vazhdoi marshimin drejt veriut, ku i bashkoheshin ushtrisë omejade ushtarë nga të katër anët e vendit, duke e shtuar fuqinë e tyre. Kur arriti në Toleda, në pritje të tij doli vetë valiu i qytetit Lub ibnu Tarbesha së bashku me ushtrinë e tij, e cila u rreshtua në krahët e ushtrisë së Abdurrahmanit. Kështu u bashkua Andaluzia, përveç disa zonave të vogla dhe të parëndësishme. Abdurrahmani i tretë vazhdoi fushatat ushtarake dhe përgatitjet për betejën vendimtare me armikun e tij don Ordinion, mbretin e Leonit. Kjo vazhdoi derisa u zhvillua beteja me emrin Mobesh. A keni lexuar dhe dëgjuar rreth kësaj beteje? Beteja Mobesh është një nga betejat e rëndësishme në historinë e Andaluzisë. Si ka mundësi që muslimanët ta harrojnë lavdinë e paraardhësve të tyre dhe të mos dinë gjë rreth kësaj beteje?



Beteja Mobesh.

Viti 308 hënor

920 kalendari diellor



Baza ushtarake në Medinaceli

Vazhdoi Abdurrahmani marshimin drejt veriut derisa arriti në qytetin Medinaceli– të cilin e bëri qendër të forcave të tij – ku u ndal për të sistemuar ushtrinë. Prej atje ai dërgoi një ushtri e cila nënshtroi Ilpe dhe kalatë rreth qytetit Medinaceili. Ushtria vazhdoi të përparojë derisa arriti tek lumi Duero, lum që ndante mbretërinë e të krishterëve me muslimanët. Ai dërgoi dhe kalorësit nën komandën e vezirit të tij Seid ibnu Mundhir, për të nënshtruar kalanë Vakhsheme. Kalorësit arritën ta marrin këtë kala dhe u kthyen prej andej, pasi i kishin vënë flakën.



Kalaja Kashter

Mëngjesin e ditës së dytë, Abdurrahmani i tretë u nis drejt kalasë Kashter. Lajmi i rënies së kalasë Vakhsheme në duart e muslimanëve, kishte arritur në të gjithë zonën. Kjo kishte bërë që morali i ushtarëve mbrojtës të kalasë Kashter të bjerë dhe si rezultat e kishin braktisur këtë kala dhe ishin larguar prej saj. Hyri ushtria muslimane në këtë kala, ku morri plaçka të madhe lufte. Më pas ata u drejtuan dret kalave dhe kështjellave të tjera, duke i rrënuar për të mos u lënë ushtrisë të Leonit vend ku të strehohen.



Qyteti Kalonja

Abdurrahmani i tretë u nis vetë drejt qyetit Kalonja, i cili ishte nga qytetet kryesorë që përdorej nga ushtritë e Hunëve, për të sulmuar kufinjtë muslimane. Ai nuk hasi në ndonjë rezistencë, pasi banorët e saj e kishin braktisur dhe ishin strehuar në male. Ushtarët e shkatërruan dhe i vunë flakën, që të jetë mësim për ta. Prej atje, Abdurrahmani dërgoi një nga komandantët e tij – Muhamed ibnu Lub – me një grup kalorësish, për të sulmuar kalanë Kalehure. Ata hynë dhe e gjentën kalanë të braktisur nga ushtarët që e mbronin.



Kalaja Kalahorra

Më pas u nis dhe vetë Abdurrahmani i tretë më ushtrinë drejt kalasë Kalahorra. Ushtarët që e mbronin këtë kala, nuk rezistuan fare, por e kishin braktisur të që pa ardhur muslimanët. Me të hyrë muslimanët, për dy ditë rrjesht shkatërruan të gjithë institucionet luftarake dhe forcën mbrojtëse të kalasë. Kjo bëhej me qëllim që të përhapnin panik mes ushtarëve që mbronin kalatë e tjera përreth. Më pas Abdurrahmani kaloi një lum të vogël që quhej Ebre, drejt veriut.



Beteja me ushtrinë e Navaras



Të krishterët kur panë që shumë kala dhe qytete u dolën nga kontrolli dhe se rreziku i ushtrisë muslimane ishte i paevitueshëm, vetë Sanço mbreti i Navaras, u nis me një ushtri për të thyer pararojën e ushtrisë muslimane gjatë kalimit të lumit. Por kalorësit e pararojës së ushtrisë muslimane, i bënë ballë këtij sulmi dhe i detyruan forcat e Sanços të tërhiqeshin. Kalorësit vazhduan t'i ndjekin ushtarët që tërhiqeshin duke i vrarë dhe përçarë. Më pas u kthyen në qendër, për të njoftuar Princ Abdurrahmanin për ato që kishin ndodhur. Vetëm pararoja e ushtrisë muslimane, kishte arritur të mposhtë ushtrinë e mbretërisë Navar. Më pas Princ Abdurrahmani u nis me ushtrinë e tij drejt maleve të Navarës. Ai i kishte siguruar shtigjet nga do të kalonte ushtria me ushtarë. Kështu ushtria kaloi malet dhe arriti në një fushë, ku Abdurrahmani urdhëroi ushtrinë të ngrinte kampin për pushim.



Beteja Mobesh



Në këtë fushë filloi të zbarkojë dhe ushtria e mbretërisë Leon dhe Navar. Aty u zhvillua një luftë e përgjakshme, e cila përfundoi me humbjen e aleancës Leon – Navar. Ushtarët e tyre filluan të tërhiqen pa ditur ku të shkojnë. Ushtarët e Princ Abdurrahmanit i ndoqën pas deri në mbrëmje. Kalaja Mobesh, ishte pranë fushës ku u zhvillua beteja dhe njihej si kala e fortifikuar mirë. Ushtarët Hunë të tërhequr u strehuan në këtë kala. Abdurrahmani i tretë e rrethoi menjëherë kalanë dhe përdori edhe katapultat për marrjen e kësaj kalaje. Ushtria muslimane arriti të hyjë në kala dhe i zunë robër të gjithë ushtarët. Princ Abdurrahmani urdhëroi që të vriteshin të gjithë. Me marrjen e kësaj kalaje, Princ Abdurrahmani i tretë vendosi të mos depërtojë më shumë në tokat e armiqve. Atje ai i dogji fortifikesat dhe kalatë e Hunëve, me qëllim që të mos përfitonin më prej tyre. Beteja e Mobesh vazhdoi për tre muaj rrejsht, ku arriti Princ Abdurrahmani të marrë shumë nga kalatë dhe të hyjë në thellësi të mbretërisë tarmike Navar. Pasi kontrolloi pikat kufitare të ushtrisë së tij, ai u kthye në Kordoba. Me këtë Abdurrahmani i tretë u ktheu luftëtarëve të tij dhe muslimanëve në Andaluzi, lavdinë e humbur.



Viti 305 hënor

918 kalendari diellor



Beteja San Stefan



Në vitin 305 don Ordonio i dytë, mbreti i mbretërisë Leon, u nis me një ushtri të madhe drejt Talveras duke përdorur politikën e tokave të djegura. Duke ditur se qytetet që i pushtonte nuk mund t’i mbante për një kohë të gjatë, pasi merrte plaçkën e luftës dhe rrobër, ai i vinte flakën qytetit dhe tokave. Nga kjo banorët e atyre zonave detyroheshin të largoheshin. Tashmë Hunët kishin mundësi të banonin në këto qytete dhe fshatra, ku nuk kishte mbetur këmbë muslimani. Ishte e kundërta e asaj që bënë muslimanët, të cilët i lanë të krishterët të lirë në fenë e tyre, u lanë kishat gjykatat dhe tokat që posedonin.

Kur i erdhën lajmet mbi këtë çështje, Abdurrahman En-Nasir dërgoi një ushtri nën komandën e vezirit të tij Ahmed ibnu Ebi Abduh i cili rrethoi qytetin San Stefan, që ishte nga qytetet më të mbrojtur. Të krishterët kur dëgjuan për këtë, kërkuan ndihmë dhe nga shtetet e tjera të krishtere dhe mblodhën një ushtri të madhe dhe u nisën për të shpëtuar këtë qytet nga muslimanët. Kur dëgjoi mbi këtë Ahmed ibnu Ebi Abduh, filloi të tërhiqej pasi pa që nuk do të mund t’i bënte ballë një ushtrie të tillë. Por ushtria e të krishterëve ishte afruar shumë dhe filloi ti ndjekë nga pas. Kur pa që beteja ishte e pashmangshme, veziri urdhëroi që pjesa më e madhe e ushtrisë të vazhdonte tërheqjen kurse ai me një sasi ushtarësh do të pengonin ushtrinë e krishterë. Dy ushtritë u takuan dhe arriti Ahmed ibnu Ebi Abduh me ato pak trupa që kishte tu rezistojë për një kohë të gjatë saqë i dha mundësi pjesës tjetër të tërhiqej. Këta ushtarë pranuan, që nën komandën e vezirit të tyre të flijoheshin për të shpëtuar pjesën më të madhe të ushtrisë.



Viti 306 hënor

919 kalendari diellor





Humbja e të krishterëve

Një vit më pas, në 306 En-Nasir dërgoi vezirin e tij, Bedr ibnu Ahmed si komandant të ushtrisë dhe u bëri thirrje të gjitha qyteteve të tjera që t'i bashkonin ushtritë me atë të Bedrit. Kur ushtria muslimane arriti në kufijtë e Leonit, të krishterët filluan të lëvizin dhe të formojnë ushtrinë për tu bërë ballë muslimanëve. Kështu ata nisën fillimisht forca pararojë të cilët u thyen nga muslimanët dhe shumë prej tyre u vranë. Beteja mes dy ushtrive do të zhvillohet në vendine e quajtur Matonia. Beteja mes dy ushtrive ishte e përgjakshme. Në fund të saj ushtria muslimane arriti të korrë fitore, megjithë qëndresën e fortë të ushtrisë së Leonit. Muslimanët e fituan këtë betejë dhe ata që u tërhoqën nga beteja nga ushtria e Leonit ishin disa njësi ushtarake të mbetura. Ata u larguan për të shpëtuar nga tmerri i betejës.



Viti 311 hënor

923 kalendari diellor

Të krishterët hyjnë në Bakera



Pasojat e kësaj beteje, shkaktuan një dekorajim dhe rënie të moralit në mesin e banorëve që banonin pranë kufijve të Principatës së Abdurrahmanit të tretë. Me qëllim që t’u kthejë dinjitetin dhe tu ngrejë moralin, mbreti i Navaras, Sanço, vendosi që të sulmojë tokat muslimane. Kështu në vitin 311 hënor, ai u nis së bashku me një ushtri tepër të madhe drejt qytetit Bakera. Ushtria që mbronte këtë qytet nën komandën e Ibnu Lub dhe Mutarrif ibnu Musa nga Benu Dhinun, nuk mundën tu rezistonin forcave të Hunëve. Kështu Sanço arriti të hyjë në qytet, ku ekzehunoi menjëherë ushtarët mbrojtës së bashku me komandëntët e tyre.



Reagimi i Abdurrahmanit të tretë



Kur Abdurrahmani i tretë dëgjoi, që të krishterët kishin kaluar lumin Duero dhe kishin hyrë në qytetet muslimane, mendoi që të reagojë dhe ta ndërpresë marshimin e tyre. Kështu ai u nis vetë së bashku me ushtrinë drejt veriut. Para se të niset vetë, ai dërgoi një ushtri të vogël si pararojë e cila do të thyente pararojat e armihun. Kjo ushtri ishte nën komandën e Abdul Hamid Subejk dhe arriti deri në Tudela.



Revolta kundër Abdurrahmanit të tretë



Menjëherë pas ushtrisë pararojë, Abdurrahmani i tretë filloi veprimet për t'i befasuar Hunët në veri dhe për të penguar përparimin e tyre drejt tokave të muslimanëve. Kështu në vitin 312 hënor, ai doli nga Kordoba me një ushtri të madhe. Ai qëndroi diku pranë Kordobës, me qëllim që ushtritë që vinin nga qytetet e tjera t'i bashkoheshin ushtrisë së tij dhe të përgatiteshin për këtë betejë vendimtare. Në këtë kohë, rebelohen disa persona që lakmonin pushtetin, duke mos e vlerësuar situatën e krijuar, e cila rrezikonte ekzistencën e muslimanëve në Andaluzi. Në jug, në Theodomir u rebelua Abdurrahman ibnu Veddah. Në lindje, në qytetin Valencia u rebelua Muhamed ibnu Abdurrahman ibn Shejkh. Kjo e vendosi Abdurrahmanin e tretë mes armiqve. Në veri ishin Hunët, kurse në jug ishte rebeli Abdurrahman ibn Veddah. Kësaj iu shtua dhe një revoltë e re në qytetin Barbastro, ku u rebelua djali i Ibnu Hafsonit.



Sulmi i madh



Princ Abdurrahmani u nis menjëherë drejt Theodomir dhe më pas drejt Vanlecias. Ai arriti t'i shuajë këto revolta, përveç asaj të Abdurrahman ibnu Shejkh, i cili vazhdoi revoltën. Princ Abdurrahmani duke iu frikësuar një sulmi të mundshëm të Hunëve, la një pjesë të ushtrisë të merrej me Abdurrahman ibnu Shejkh dhe vetë me ushtrinë u nis për në veri drejt Totelas. Kur arriti tek kalaja Kalekara, e gjeti atë të boshatisur. Ai urdhëroi që të digjej dhe të shkatërrohej me gjithçka kishte brenda, si hakmarrje për ato që kishte bërë Sanço më parë. Ushtarët Hunë kishin braktisur dhe disa kala të tjera, së bashku me furnizimet.



Viti 313 hënor

925 kalendari diellor

Ngushtica Markoer



Pasi përshkroi fushat, ushtria e princ Abdurrahmanit të tretë arriti tek një vargmal malesh të thepisur, ku duhej përshkruar ngushtica me emrin Markoer. Princ Abdurrahmani u frikësua se mos sulmoheshin në këtë vend tepër delikat. Për këtë ai bëri një riorganizim të ushtrisë. Kështu ai i shtoi kalorësit në fillim të ushtrisë dhe në fund të saj. Kështu e kaloi këtë ngushticë pa hasur ndonjë problem dhe vazhdoi udhëtimin derisa arriti në qytetin Beshkson, që ishte qyteti i lindjes së Sanço . Vetë Sanço me ushtrinë e tij ishte ngjitur në vende të larta, nga ku kontrollonte lëvizjet e ushtrisë muslimane, me qëllim që t'i befasojë me një sulm. Princ Abdurrahmani i tretë, kishte përhapur informatorët e tij në çdo cep dhe lëvizte i përgatitur për çdo rast.



Sulmi i ushtrisë së Navaras



Teksa ushtria muslimane kalonte një ngushticë të ngushtë, kalorësit e ushtrisë Navara filluan të zbresin nga lartësitë, për tu përballur me ushtrinë me muslimane. Princ Abdurrahmani i tretë udhëroi menjëherë për të sulmuar. Menjëherë pararoja e ushtrisë u sul duke kaluar lumin. Forcat e Navaras nuk mundën të ruajnë pozicionet e tyre, hodhën shpatat dhe u strehuan në një mal të thepisur. Të vrarët prej tyre ishin të shumtë, saqë – siç tregojnë historianët – u mbush vendi me trupa të vrarë.



Hyrja në Pamplon



Abdurrahman En-Nasir vazhdoi të përparojë derisa arriti në Pamplon, qyteti më i rëndësishëm i mbretërisë së Navaras. Kur banorët e qytetit morën vesh mbi synimin e ushtrisë së pathyeshme muslimane, e braktisën qytetin dhe u strehuan në male bashkë me mbretin e tyre. Më pas Princ Abdurrahmani urdhëroi të shkatërroheshin të gjithë ndërtesat që përdoreshin për mbrojtje dhe luftë.



Shkëmbi Kajs



Sanço, mbreti i Navaras kishte ndërtuar një kishë të madhe dhe për të kishte shpenzuar shumë pasuri. Vendin ku e kishte ndërtuar, muslimanët e quanin "shkëmbi Kajs". Ai ishte përpjekur gjithashtu që këtë fshat ta fortifikojë në mënyrën më të mirë, duke caktuar dhe ushtarë në kodrat dhe lartësitë rreth fshatit. Ushtria e Princ Abdurrahmanit III arriti në këtë vend dhe e mposhti shumë shpejt ushtrinë e Sanços duke i vrarë të gjithë përkrahësit e mbretit. Gjithashtu, Princ Abdurrahmani urdhëroi që fshati të digjej.



Vetë mbreti ia mbath



Sanço nuk pushoi nga përpjekjet për të riorganizuar ushtrinë e tij dhe të forcave përforcuese që i vinin nga Alpet. Pasi i mblodhi forcat e tij, ai u nis për një kundërsulm kundër ushtrisë së Princ Abdurrahmanit. Mes dy ushtrive u zhvilluan disa beteja të përgjakshme, ku të dy palët treguan urrejtjen që kishin për njëri-tjetrin dhe trimëri. Në fund muslimanët arritën të fitojnë dhe vazhduan në ndjekjen e forcave të mbretërisë Navar. Hunët, të humbur u drejtuan drejt maleve dhe lartësirave për t'i shpëtuar vdekjes. Bashkë me ta ishte dhe mbreti i tyre Sanço. Kështu Princ Abdurrahmani III arriti të nënshtrojë shumë kala dhe kështjella. Ai hyri dhe në kryeqytetin e mbretërisë, Pamplon, të cilin urdhëroi të digjej. Duke e përçarë ushtrinë armike dhe duke e bërë vetë mbretin e tyre të strehohej në mal, Abdurrahmani i tretë tregoi dhe njëherë që me vullnet të çeliktë, arrihet gjithçka.



Shpërthen konflikti mes të krishterëve



Konflikti mes të krishterëve

Në vitin 314 vdiq Sanço mbreti i Navaras dhe pas tij pushtetin e mori i biri Garsia. Për shkak të moshës së tij të vogël, ishte gjyshja e tij Tota Aznares ajo që administronte realisht shtetin. Një nga komandantët e ushtrisë, Ferdinandi, kur pa që shtetin nuk mund ta drejtonte një grua plakë, i kërkoi ndihmë Ardonit mbretit të Leon dhe u rebelua ndaj Garsias të cilin e përzuri nga vendi i tij. Garsia, gjyshja e tij dhe përkrahësit e tyre u strehuan në Kordoba dhe i kërkuan Abdurrahman En-Nasir t’i ndihmojë për të rimarrë pushtetin e humbur. Abdurrahmani i tretë pranon që t'i ndihmojë dhe dërgon një ushtri së bashku me përkrahësit e tyre, të cilët arrijnë të rivendosin pushtetin e Garsias në Navara. Marrëdhëniet mes Navaras dhe En-Nasir tani u përmirësuan.



Fundi i kryengritjes së Ibnu Hafsonit



Gjatë kësaj kohe ngjarjet në Barbastro, që ishte kryeqendra e jug-lindjes dhe që ishte nën pushtetin e Ibnu Hafsonit dhe fëmijëve të tij, kishin filluar të merrnin një drejtim tjetër. Vetë Princ Abdurrahmani kishte nisur një ushtri nën komandën e vezirit të tij Abdurrahim ibnu Sebil. Sulejmani – djali i Ibnu Hafsonit – doli me ushtrinë e tij, për tu përballur me ushtrinë e Princ Abdurrahmanit. Ai e humbi këtë betejë dhe mbeti dhe vetë i vrarë. Menjëherë vendin e tij e zuri Hafs, vëllau i tij, i cili vazhdoi rezistencën. Në fund ai u detyrua të dorëzohej dhe u morr rob në Kordoba. Princ Abdurrahmani III e fali dhe e bashkoi me ushtrinë e tij. Kështu përfundoi kjo revoltë e cila zgjati për 48 vite dhe kryeqendra e jugut, iu bashkangjit pushtetit qendror.

Ibnu Hafsoni nuk ishte një kryengritës i thjeshtë, që revoltën e tij e ndërtonte në bazë të dhunës dhe vrasjes. Me zgjuarsinë e tij, ai tregoi që është një politikan i shkathët. Ai arriti të bindë shumë njerëz, se diskriminohen nga një shtet që nuk do t'ia dijë për hallet dhe nevojat e tyre. Gjatë gjithë epokave historike, njerëz të tillë kishin tendenca seperatiste. Këto tendenca i shfaqnin në çaste dobësie të administratës qëndrore dhe kur gjenin dikë që i bashkon nën një flamur të vetëm.

Nga ana tjetër, ata që konvertoheshin në Islam jo për shkak të bindjes, ruanin të fshehtë në zemër besimet e tyre të para, duke pritur çastin e volitshëm për tu vënë në rradhët e armiqve të Islamit. Ibnu Hafsoni kishte arritur që të mbledhë rreth tij pasionantë të konflikteve dhe të trazirave dhe të tillë që pretendonin se ndihen të diskriminuar nga pushtetarët.

Në fakt, të gjithë revoltat që kishin nisur në lindjen e shtetit islam, në perëndim të tij dhe në Andaluzi, ishin nxitur nga njerëz të tillë, të cilët më vonë njihen me emrin El-Batinije. Këtu hyjnë revoltat e zezakëve, Karamita-sve dhe revolta e Ibnu Hafsonit.





SË TRETI SHPALLJA E KALIFATIT.



Viti 314 hënor

926 kalendari diellor



Ubejdinjtë ose Fatiminjtë



Në veri të Afrikës u shfaq një rrezik i ri, që kërcënonte pushtetin e Abdurrahman En-Nasir. Ky rrezik ishte lëvizja e Ubejdinjve ose Fatiminjve, thirrja e të cilëve ishte në kulmin e saj në atë kohë. Ata kishin shtrirë pushtetin e tyre në Marok dhe në shumë vende të tjera. Gjithashtu kishin pushtuar dhe Tahert në vitin 314 hënor.



Viti 316 hënor

928 kalendari diellor

Kalifati Abasit tronditet



Dobësia e Kalifatit abasit kishte arritur kulmin në lindje. Muenis El-Mudhafir arriti të vrasë Halifen El-Muktedir Bil-lah dhe në vend të tij caktoi një turk (mongolët në atë kohë njiheshin me emrin turk) me emrin Kadir, pushteti i të cilit ishte formal. Kjo, pasi ishte Muenis El-Mukdir ai, që administronte shtetin në të vërtetë.

Kur dëgjoi për këtë Abdurrahman En-Nasir e shpalli veten Halife, pasi Halifeja në Bagdad ishte thjesht formal dhe nuk kishte asnjë kompetencë. Kështu, për herë të parë në historinë e Andaluzisë, Abdurrahmani III është ai që u quajt Halife, pasi deri në atë kohë quhej prijës. Ai u quajt "En-Nasir lidinil-lah" (përkrahës i fesë së Zotit). Kjo ndodhte në muajin Dhul Hixhe të vitit 316. Këtë ndryshim e përhapi në të gjithë vendin dhe u kërkoi klerikëve fetarë, që në fund të predikimit të ditës së premte, të luteshin për të dhe jo për Halifen në Bagdad.

Kështu në kohën e tij, Andaluzia kaloi nga epoka e principatës në atë të Kalifatit. Ai është i pari që u quajt "Princ i besimtarëve" dhe është Halifeja i parë omejad në Andaluzi.



Viti 318 hënor

930 kalendari diellor



Fatiminjtë sulmojnë



Fatiminjtë që sundonin veriun e Afrikës, në vitin 318 sulmojnë me flotën e tyre qytetin Almeria në jug-lindje të Andaluzisë. Almeria ishte baza e flotës së Dinastisë Omejade në Andaluzi dhe në të ndodhej dhe porti kryesor i vendit. Me të hyrë në qytet, ata arritën të shkaktojnë dëme të rënda në flotën e omejadëve.

Duke parë rrezikun që i kanosej nga Fatiminjtë, Abdurrahman En-Nasir riorganizoi flotën e tij detare dhe nuk priti të sulmohej përsëri nga Fatiminjtë, por i sulmoi ata në det dhe arriti ta vendosë qytetin Seuta nën kontrollin e tij. Tashmë ai e kishte siguruar vendin nga çdo sulm që mund t'i vijë nga veriu i Afrikës. Ai do të mund të depërtonte dhe më thellë në veri të Afrikës, por një revoltë që kishte shpërthyer në Toleda, e detyroi të kthehej.



Revolta e Toledas



Gjatë kësaj kohe, ndodh një kryengritje në Toleda. Abdurrahman En-Nasir menjëherë dërgoi një grup dijetarësh që t'i bindin kryengritësit të hiqnin dorë. Kur pa që përpjekjet paqësore nuk dhanë frute, Abdurrahman En-Nasir dërgoi një ushtri ta shuajë këtë kryengritje. Por ushtria dështoi dhe nuk arriti ta shuajë revoltën, pasi qyteti ishte i mbrojtur mirë.

Të krishterët përfitojnë nga ky rast dhe mbreti i Leonit, Romero, dërgoi një ushtri për të ndihmuar kryengritjen e Toledës. Kur Abdurrahman En-Nasir dëgjoi mbi këtë, nisi menjëherë një ushtri që të pengonte marrshimin e ushtrisë të krishterë pa arritur në Toleda, duke mos i dhënë rast që të bashkohej me rebelët. Kështu u takuan dy ushtritë ku ushtria muslimane arriti të fitojë ndaj të krishterëve. Kur kryengritësit panë që En-Nasir e fitoi këtë betejë, i prenë shpresat për ndihmë dhe u dorëzuan. Vetë Abdurrahmani arriti me një ushtri tjetër dhe hyri fitimtar në Toleda.





SË KATËRTI BETEJA E HENDEHUN



Luftrat mes muslimanëve në Andaluzi dhe të krishterëve në veri të vendit vazhduan. Mes tyre u zhvillua një betejë që konsiderohet si një nga betejat më të rëndësishme dhe të rrezikshme, që kanë përjetuar muslimanët në Andaluzi, që nga koha e Abdurrahmanit të parë. Ajo është beteja e Hendehun.



Situata tek të krishterët në Andaluzi



Para se të flasim mbi hollësitë e kësaj beteje, le të përshkruajmë shkurtimisht gjendjen në veri të Andaluzisë, ku sundonin të krishterët. Veriu përbëhej nga tre mbretëri të cilat ishin:

1 - Mbretëria e Lionit në veri-perëndim të Andaluzisë.

2 - Mbretëria e Navaras, të cilën En-Nasir e nënshtroi më parë dhe kishte lënë Garcian dhe gjyshen e tij si udhëheqës të saj.

3 – Zona në veri-lindje, e cila ishte nën kontrollin e francezëve.



Sulmi i Leon-it



Ajo që përbënte rrezikun më të madh për muslimanët ishte mbretëria e Leonit, për shkak se ishte e fuqishme dhe ndodhej afër popullsisë muslimane. Pas disa konflikteve të brendshme të cilat zgjatën për shtatë vite, në vitin 321 arriti Ramero i dytë të jetë mbreti i Leonit. Pasi i mbylli konfliktet e brendshme, Ramero u drejtua drejt tokave të muslimanëve. Fillimisht ai mori kalanë Vakhsheme dhe i nxorri muslimanët prej saj.



Viti 323 hënor

935 kalendari diellor

Tradhëtia në Saragosa



Kur Abdurrahman En-Nasir dëgjoi mbi këtë, udhëhoqi vetë një ushtri për të ndaluar marshimin e ushtrisë së don Ramiros. Por don Ramiro nuk pranoi të përballohej dhe iu shmang luftës duke u tërhequr nga kjo kala. Duke parë këto sulme të vazhdueshme të Hunëve, En-Nasir mendoi që duhej dobësuar fuqia e tyre, me qëllim që të mos përbënin rrezik për muslimanët. Kështu në vitin 323 u nis për në Leon. Gjatë marshimit të En-Nasir për në Leon, valiu i Saragosas (Muhamed ibnu Hisham El-Texhibij), e cila konsiderohej si kryeqyteti i veriut të muslimanëve, rebelohet ndaj pushtetit qëndror. Ai u kërkoi dhe qyteteve muslimane përreth që të rebeloheshin dhe të shpallnin pavarësinë nga Kalifati. Ai nuk u mjaftua me kaq, por i shkruajti don Romiros ku shpallte njohjen e pushtetit të tij dhe i kërkonte ndihmë. Don Romiro i dërgoi ndihmë menjëherë. Kurse qytetet përreth, refuzuan të tradhëtonin muslimanët dhe nuk hynë në aleancë me don Romiron e dytë.



Viti 326 hënor

938 kalendari diellor



Të krishterët mbështesin revoltën



Vetë Tota Aznares dhe nipi i saj Garsia, e shkelin marrëveshjen me Abdurrahman En-Nasir, duke harruar që ishte Abdurrahmani III ai, që ua riktheu pushtetin e rrëmbyer në Navar. Kështu ajo dërgoi forca për të ndihmuar ushtrinë e don Romiros, duke hyrë në aleancë me të kundër muslimanëve. Kjo përbënte një ndihmë të madhe për aleancën mes don Romiros dhe Muhamed El-Texhibij, duke formuar një front të fuqishëm. Kjo aleancë treshe, kërcënonte dukshëm Kalifatin omejad në Andaluzi.



Vetë Abdurrahmani III, merr pjesë në sulm



Abdurrahman En-Nasir i gjendur para një situate të tillë kërcënuese, pa u vonuar filloi përgatitjet dhe u vu në krye të ushtrisë. Në vitin 326 hënor, ai rrethoi kalanë Ejub (Calatayud), e cila ishte një nga kalatë e rëndësishme, që ishin rebeluar dhe kishin hyrë në aleancë me të krishterët. Ai arriti ta marrë këtë kala dhe vrau një nga kokat e kësaj kryengritje Mutrif ibnu Mundhir El-Texhibij. Gjithashtu ai vrau dhe komandantët e forcave që kishte dërguar don Romiros i dytë për të ndihmuar Mutrif-in.

Vetë Abdurrahmani III, sulmon kalanë Ejub (Calatayud), e cila dhe ajo kishte hyrë në aleancë me të krishterët.



Viti 326 hënor

938 kalendari diellor

Tradhëti të njëpasnjëshme



Me të arritur në Saragosa, Abdurrahmani III la një pjesë të ushtrisë nën komandën e Ahmed ibnu Is’hak - të cilin e emëroi dhe administrator të zonës -, të vazhdonin rrethimin e qytetit. Ahmed ibnu Is’hak nuk ishte tjetër veçse një komplotist i radhës. Kjo, pasi ai hyri menjëherë në kontakt me Fatiminjtë për të marrë pushtetin. Pasi u emërua administrator Saragosas – përveç qytetit – ai mendoi se erdhi çasti i volitshëm për të shfaqur ambiciet e tij. Kështu ai e la pas dore rrethimin e qytetit dhe nuk i kushtoi rëndësi qetësimit të situatës.

Abdurrahman En-Nasir e kuptoi lojën e tij dhe dërgoi dikë ta vrasë këtë tradhëtar para se të bashkohet me Fatiminjtë dhe të përbënin rrezik.

Vëllai i Ahmed ibnu Is'hak – Umeje ibnu Is'hak – kur dëgjoi mbi qëllimin e Halifes, u rebelua në qytetin Santarim. Një nga komandantët e Abdurrahman III në perëndim, marshoi drejt tij dhe arriti ta mposhtë duke e detyruar t’ia mbathë dhe të gjejë strehim tek don Romiros në veri (kjo ndodhi do të ketë pasoja më pas).





Viti 326 hënor

938 kalendari diellor



Hyrja në Saragosa



Gjatë kësaj kohe forcat e En-Nasir kishin rrethuar Saragosan dhe ushtronin presion ndaj saj, derisa arritën të hyjnë brenda, ku zunë rob Muhamed ibnu Hisham El-Texhibij kryesorin e kësaj revolte. Ai kërkoi falje për ç’kishte bërë dhe En-Nasir e fali dhe e njohu përsëri si vali të Saragosas.



Mbretëresha Tota Aznares, dorëzohet



Vetë En-Nasir me ushtrinë e tij u nis drejt Navaras, ku sundonte Garsia me gjyshen e tij. Gjatë rrugës shkatërroi shumë kala të tyre derisa arriti në qytetin Pamplon. Kur arriti në qytet, filloi të ushtrojë presion ndaj Garsias dhe gjyshes së tij. Kur panë se nuk kishin rrugë tjetër, Tota Aznares dhe nipi i saj Garcia, u dorëzuan duke premtuar bindje dhe nënshtrim të plotë ndaj pushtetit të Halifes Abdurrahman En-Nasir. Abdurrahmani III e pranoi kërkesën e saj dhe i njohu për të dytën herë si pushtetarë të mbretërisë Navara.



Viti 327 hënor

939 kalendari diellor

Kalaja Zamora



Abdurrahmani III, pasi arriti t'i japë fund kësaj aleance treshe: Leon – Navar – rebelët në Andaluzi – pa se tashmë nuk kishte mbetur, veçse veri-perëndimi me kundërshtarin e tij të egër, don Romiros e dytë. Kështu ai filloi menjëherë përgatitjet për një betejë vendimtare me të. Numri i ushtarëve të tij, arrinte në njëqind mijë luftëtarë. Pasi përfundoi ristrukturimin e ushtrisë, Halifeja Abdurrahmani III, u nis me ushtrinë drejt kalasë Zamora. Ajo ishte një nga kalatë më të fortifikuara në mbretërinë e Leonit dhe rrethohej nga shtatë mure rrethues. Mes mureve, kishte hendeqe të gjerë dhe të thellë të mbushur me ujë. Veç kësaj kalaja kishte një numër të madh ushtarësh, për të siguruar mbrojtjen e saj.

En-Nasir arriti me ushtrinë e tij që të çanin murin e parë, më pas çanë të dytin dhe të tretin. Lufta në këto momente kishte arritur kulmin. Të krishterët filluan të luftonin me gjithë shpirt, pasi sikur të binte kjo kala, ushtria muslimane i kishte dyert e hapura për në mbretërinë e Leonit.

Kurse vetë muslimanët u mashtruan nga suksesi që korrën deri atëherë dhe nga numri i madh i ushtrisë, duke neglizhuar fuqinë e armihun. Po ndodhte ajo që u ndodhi më parë muslimanëve në luftën e Hunejnit, ku u mashtruan nga numri i madh i ushtrisë:

"Nuk ka dyshim se Zoti u ka ndihmuar në shumë beteja, edhe në ditën e Hunejnit, kur juve ju mahniti numri i madh, i cili nuk ju vlejti asgjë, dhe toka me gjerësinë e saj, u ngushtua për ju, duke bërë që të sprapseni." (Teube 25)

Kështu ushtria muslimane nuk vazhdoi të luftojë me të njëjtin ritëm.



Humbja e Abdurrahmanit III



Këtë neglizhencë dhe pasivitet të muslimanëve, e shfrytëzuan Hunët duke kundërsulmuar fuqishëm. Kështu ata ndërmorën një sulm të fuqishëm dhe arritën të thyejnë forcën sulmuese të ushtrisë së Abdurrahmanit. Kjo gjë shkaktoi një çarje në organizimin e ushtrisë dhe humbja filloi të dominojë në ushtrinë muslimane. Ushtria e don Romiros ndërmori disa kundërsulme të tjera, gjë e cila i detyroi ushtarët e Abdurrahmanit të braktisin betejën dhe të ikin nga të mundin. Këto ndodhnin në muajin Sheval të vitit 327 hënor. Vetë Abdurrahman En-Nasir u tërhoq me forcat e mbetura drejt Salamankes, në brigjet e lumit Duero.

Atje filloi të riorganizojë forcat e tij të mbetura. Duke parë këtë humbje të muslimanëve, don Romiro i dytë filloi t’i ndjekë. Këto lajme arritën dhe në Navara ku Garsia dhe gjyshja e tij e thyejnë premtimin e dhënë ndaj En-Nasir dhe nisen me ushtrinë drejt vendit ku ndodhej ushtria muslimane. Kjo është traditë e jomuslimanëve

"Ata nuk respektojnë për një besimtar, as farefisni as marrëveshje" (Teube 8)

Kështu u zhvillua dhe një betejë e dytë, ku ushtria muslimane u mposht për të dytën herë.



Hendeku



Ushtria e mundur arriti në një vend, që quhej "Hendek" në jug-lindje të Salamankës.

En-Nasir ndërmori një sulm kundra të krishterëve, por për shkak se ushtarët e tij nuk e kishin marrë veten nga humbja e parë, dështoi. Atëherë u detyruan që ta lënë luftën dhe të tërhiqen. Për shkak se ishte një tërheqje e pa organizuar u vranë shumë muslimanë mes tyre shumë dijetarë, madje vetë komandanti i ushtrisë Nexhde Es-Sikilibi. Muhamed Etexhibi u zu rob dhe vetë En-Nasir u plagos. Ashtu i plagosur, nën shoqërinë e pesëdhjetë ushtarëve, ai nuk ndaloi veçse në Kordoba.



Të krishterët marshojnë drejt Kordobas



Don Romiro i dytë, pasi arriti të mposhtë një ushtri të përbërë prej njëqind mijë luftëtarësh, u nis drejt Kordobas, pasi nga ushtria nuk kishin mbetur veçse pesëdhjetë ushtarë.

Por Umeje ibnu Is’hak që ishte arratisur nga En-Nasir dhe ishte strehuar tek don Romiro, megjithëse tradhëtar dashuria për vendin dhe muslimanët e bëri që ta shpëtojë Kordobën. Ai arriti ta bindë Romeron duke i thënë se: Abdurrahman En-Nasir ishte shumë tinzar dhe se ishte tërhequr, me qëllim që t'i zërë pritë ushtrisë së tij gjatë rrugës për në Kordoba dhe ta shkatërrojë. Rruga për atje është e mbushur me të tilla prita, që presin ushtrinë tënde.

Atëherë don Romiro u tërhoq dhe u mjaftua me plaçkën e luftës që kishte marrë dhe me këtë fitore që kishte arritur, duke fituar ndaj një ushtrie që deri atëherë mendohej se ishte e pamposhtur.



Kthimi i të krishterëve



Don Romiro i dytë i besoi fjalët e Umeje ibnu Is'hahun dhe së bashku me ushtrinë u kthye drejt mbretërisë Leon.

Me të arritur në Kordoba, Abdurrahmani III, filloi ristrukturimin e forcave të tij. E tillë është jeta e njeriut, siç thotë dhe poeti:

Një ditë në favorin tonë

Një tjetër kundër nesh

Një ditë gëzohemi

Ditën tjetër hidhërohemi.



Më pas, ai i dërgoi mbretit të Leonit pasuri të shumta për të liruar muslimanët e zënë rob në dy betejat. Ata që u liruan ishin të shumtë dhe mes tyre dhe administratori i Saragosas, Muhamed ibnu Hisham El-Texhibij. Ata u liruan, pasi kishin qëndruar për tre vite si robër në Leon.

Më vonë dhe Umeje ibnu Is'hak i dërgoi një letër ku i kërkonte Abdurrahmanit III falje për ato që kishte bërë. Abdurrahmani e fali dhe e shpërbleu për shërbimin që i kishte bërë duke e shpëtuar atë dhe pjesën tjetër të ushtrisë, pas betejës së Hendehun.



Pasojat e Hendehun



1 – Nga pasojat më të rënda të betejës së Hendehun, janë humbjet e shumta në njerëz. Thuhet që në muret e Zamorës mbetën të vrarë mbi dyze mijë luftëtarë.

2 – Kjo betejë u tregoi dhe një herë muslimanëve se fitorja në rradhë të parë vjen nga Zoti. Ajo u kujtoi se ata nuk duhet të mashtrohen nga fuqia dhe numri i madh i luftëtarëve.



Viti 329 hënor

941 kalendari diellor





Sulmi musliman



Pas humbjes së kësaj beteje, Abdurrahman En-Nasir filloi menjëherë të korrigjojë faktorët, që çuan në këtë humbje. Ai nuk lejoi që këto faktorë të shtoheshin dhe të rrezikonin përgatitjen luftarake. Ai arrit të kthejë besimin dhe moralin e lartë tek komandantët e tij më të besueshëm. Për riorganizmin e ushtrisë u mbështet në mendimin e ekspertëve në çështjet luftarake. Megjithëse vetë ai u ndalua nga pjesëmarrja në luftë, në vitin 329 hënor – vetëm dy vite pas Hendehun - , ai nisi një ushtri, e cila arriti të depërtojë në mbretërinë e Leonit. Atje ushtria shkatërroi dhe vrau shumë nga ushtarët Hunë, saqë thuhet se numri i të vrarëve ishte dyfishi i të vrarëve muslimanë në betejën e Hendehun. Këtë e pohon dhe El-Mukri në librin "Nefhu Tib".



Medina del Kampo baza ushtarake në veri



Në vitin 335 hënor, Abdurrahmani III ndërtoi qytetin Salem (Medina del kampo) me qëllim që të jetë bazë e forcave mbrojtëse që gjenden në kufi me Hunët. Prej aty forcat që mbronin kufijtë do të furnizoheshin gjithmonë me mjete dhe ushtarë, në çdo rast rreziku. Më parë të gjitha sulmet niseshin nga Kordoba e cila ishte shumë larg veriut.

Ai ndërtoi dhe qytetin Almeria në jug-lindje të Andaluzisë, në brigjet e detit mesdhe, me qëllim që të jetë bazë e flotës Andaluziane. Ai ndërtoi në këtë qytet dhe një fabrikë për ndërtimin dhe rimontin e anijeve.



SË PESTI – CIVILIZIMI I ANDALUZISË, SHFAQET FUQISHËM NË EPOKËN E ABDURRAHMANIT III.



Pasi u qetësua gjendja në Andaluzi, Abdurrahman En-Nasir filloi të fuqizojë shtetin në të gjitha drejtimet.



1. Aspekti politik.

Gjatë Kalifatit omejad në Andaluzi, pozitat politike të Kordobas u rritën. Tashmë drejt saj udhëtonin delegacione dhe të dërguar nga të gjitha shtetet. Në vitin 336 hënor, atje arriti një delegacion nga Kostandinopoja, me qëllim forcimin e marrëdhënieve mes Andaluzisë dhe Bizantit. Delegacioni mbeti i habitur nga madhështia e Andaluzisë. Ata mbetën gojëhapur kur vizituan kuvendin – të cilin e kemi përmendur më lart – dhe u mahnitën me arkitekturën islame.

Abdurrahman En-Nasir dërgoi dhe ai një delegacion për në Kostandinopojë, me dhurata të shumta për mbretin. Këtë delegacion e kryesonte Hisham ibnu Bedil.

Në Kordoba erdhën dhe delegacione nga shtetet përreth. Madje kishte delegacione dhe nga veriu i Andaluzisë. Abdurrahmani III nënshkroi marrëveshje paqeje dhe sigurie me ta. Me këtë ai arriti të sigurojë kufinjtë e shtetit të tij.

Në vitin 339 hënor, vdiq don Romiro i dytë, mbreti i mbretërisë Leon. Dy fëmijët e tij Sanço dhe Adonio u grindën se kush të marrë pushtetin e të atit. Djali i vogël Sanço, kërkoi ndihmë nga Abdurrahmani III, i cili pranoi ta ndihmojë dhe ia mundësoi të ulet në fronin mbretëror. Menjëherë pas kësaj, mes dy shteteve u nënshkruan marrëveshje paqeje.



2. Aspekti shoqëror.

Gjendja e paqes dhe shuarja e trazirave në vend, krijuan një ambjent të përshtatshëm luksi në Andaluzi. Kështu njeriëzit filluan të shpikin gjëra të reja në mënyrën e të ngrënit, të veshurit, të argëtuarit etj… Ai që ua mësonte të gjitha këto - siç e përmendëm më lart - ishte Zirjabi. Ai ishte këngëtar i pallatit të Halifes dhe ishte ai, që shpiku për herë të parë modën në veshje dhe risi të reja në mënyrën e të ngrënit. Ai shpiku për çdo stinë veshje dhe ushqime të caktuara, për çdo kuvend rregulla dhe norma, për çdo ceremoni lloje të ndryshme instrumentash dhe muzike. Dijetarë – si Mundhir ibnu Seid – e kundërshtuan fuqishëm një luks dhe shpërdorim të tillë. Ibnu Beshkval, thotë rreth Mundhir ibnu Seid: "Ai ishte predikues i mprehtë dhe nuk gjeje si ai në Andaluzi. Përveç dijeve të thella, njohurive të plota, pasionit për të nxënë dije të përgjithshme, devocionit, agjërimit të shpeshtë dhe dëshirës për vendosjen e drejtësisë, ai nuk kishte frikë të thoshte të drejtën kudo qoftë. Ishte lutur kushedi sa herë për të rënë shi, dhe shiu nuk kishte vonuar të bjerë. Në raste të tilla dhe vetë Halifeja bashkohej me të, duke lutur Zotin me përkushtim dhe përgjërim. Ai i kërkonte Zotit që të mos i ndëshkojë banorët e Andaluzisë, për shkak të gjynaheve të tij. Këtë e bënte, megjithëse nuk kishte neglizhuar asnjë ditë në çështjet e muslimanëve dhe të fesë.



3. Aspekti arkitektural.

Gjatë pushtetit të Abdurrahman En-Nasir, Andaluzia u zhvillua si asnjëherë më parë duke arritur kulmin e zhvillimit. Kryeqyteti Kordoba kishte lulëzuar dhe zhvilluar shumë, saqë numri i banorëve të saj kishte arritur në 500.000 gjë e cila ishte e rrallë për atë kohë për një kryeqytet. Vetëm Bagdadi ia kalonte Kordobës për nga popullsia. Në Kordoba ishte përhapur dhe ndërtimi i shtëpive të mëdha (vila) numri i të cilave arrinte deri 13.000 dhe këto ishin përveç pallateve dhe shtëpive të thjeshta. Në të ndodheshin tre mijë xhami të ndërtuara. Edhe në ditët e sotme është vështirë të gjesh qytet me një numër kaq të madh xhamish, gjë e cila dëshmon lidhjen e popullatës me fenë.



4. Aspekti administrativ.

Vetë Kordoba ishte e ndarë në njëzet e tetë rrethina. Policia ndahej në dy pjesë: Polici dite dhe polici nate.

Ai sistemoi burimet e të ardhurave të shtetit, saqë të ardhurat arrinin në 6.245.000 lira floriri. Kur vdiq vetë Abdurrahmani III, la në arkën e shtetit treqind milionë lira floriri. Një e treta e të ardhurave përdorej në shpenzimet e administatës shtetërore. Një e treta ruhej, kurse pjesa tjetër shpenzohej në projektet arkitekturale. Përsa i përket anës ushtarake, kemi folur më sipër, teksa folëm mbi ndërtimin e qytetit Medina del kampo. Të gjitha këto që përmendëm, bënë që Kordoba të quhej në atë kohë "xhevahirja e botës", emër të cilin e meritonte.

Gjithashtu arabët në Andaluzi zhvilluan postën, ku ndërtuan shumë qendra postare dhe caktuan karvanë të posaçëm për postën. En-Nasir formoi një polici të re që nuk njihej deri atëherë, të cilën e quajti “policia e mesme” dhe që merrej vetëm me parregullsitë që ndodhnin nga tregtarët, doktorët, mësuesit etj.. pasi këto grupe kishin probleme të ndryshme nga ato të popullsisë së thjeshtë.

Ai organizoi financën e cila deri atëherë njihej me emrin “shtëpia e pasurisë së muslimanëve” (Bejtul Mali) kurse En-Nasir e ndau në tre pjesë: Arka e përgjithshme, administrata e shtëpisë së pasurisë së muslimanëve dhe administrata e veçantë e Halifes. Gjithashtu ai arriti të organizojë siç duhet të ardhurat nga taksat, doganat, xhizjen, taksën e tokës (haraçin) etj...

Në kohën e En-Nasir u stabilizua dhe sistemi gjyqësor, ku u vendosën kushte të rrepta për gjykatësit që merrnin vendimin. Për tu bërë gjykatës, nuk ishte si kusht të ishe arab, gjë e cila u dha mundësi shumë joarabëve të marrin këtë post, si Jahja ibnu Jahja El-Lejthij. Gjykatave u shtoi një gjykatë të re e cila quhej “gjykata e ankesave” ose ajo që sot njihet me emrin “gjykata e apelit”. Ngriti për herë të parë në Andaluzi universitete drejtësie ku përgatiteshin gjykatësit. Ai e shtoi kontrollin ndaj padrejtësive dhe mashtrimeve që bëhen në tregje duke caktuar për çdo qytet dikë që i kontrollon dhe i këshillon tregtarët të jenë të ndershëm në tregti.



5. Aspekti ekonomik.

Përsa i përket bujqësisë, në kohën e tij Andaluzia u bë e njohur për drithërat dhe frutat si orizi, ulliri, kallami i sheqerit, liri etj… pasi zhvilloi së tepërmi sistemin vaditës. Gjithashtu ai ngriti ferma të veçanta për kultivimin e krimbit të mëndafshit. Nga reformat rrënjësore në bujqësi, është se ai sistemoi të mbjellat sipas stinës dhe kohës më të përshtatshme, pasi deri atëherë secili mbillte çfarëdo dhe kurdo. Këto reforma u studiuan nga europianët të cilët i përvetësuan dhe filluan t'ua mësojnë studentëve në universitetet e tyre.

Veç sa përmendëm, një zhvillim të madh mori dhe industria. U hapën shumë miniera si ajo e floririt, argjendit, plumbit, bakrit etj…dhe iu tregua kujdes gjithashtu përpunimit të lëkurave. U ndërtuan punishte të shumta dhe fabrika për ndërtimin e anijeve dhe mjeteve luftarake, prodhimin e vajrave dhe ilaçeve.

Në kohën e Abdurrahman En-Nasir u veçuan tregjet sipas mallrave, pasi deri atëherë ekzistonte një treg ku shitej çdo gjë. Tashmë ishte tregu i bakërpunuesve, tregu i luleve, tregu i mishit, tregu i vajrave…



6. Aspekti kulturor.

Ai e ktheu Kordobën në një qendër të rëndësishme kulturore dhe letrare për arabët dhe për të tjerët. Dijet u zgjeruan dhe produktet shkencore u shtuan. Në kohën e tij numri i librave në bibliotekën e kryesore të Kordobës kishte arritur në 400.000 libra. Numri i bibliotekave në gjithë vendin arrinte në shtatëdhjetë dhe në çdo bibliotekë kishte caktuar sekretarë dhe e kishte pajisur me katalogë të përpiktë.

U përhapën shumë dhe kopjuesit e dorëshkrimeve, të cilët luanin rolin e shtëpive botuese sot.

Ai i donte dijetarët dhe i vlerësonte shumë ata. Në kohën e tij dolën në skenë një numër i shumtë dijetarësh, si gjykatësi Abdullah ibnu Muhamed, i cili kishte marrë dije nga 230 dijetarë, Ebul Kasim ibnu Debag i cili kishte marrë dije nga 236 dijetarë dhe nuk u mjaftua me kaq, por kaloi dhe në lindje për të studiuar. Ibnu Atije, Ibnu Veddah, Ibnu Abdil Berr, Jahja El-Lejthij u shquan në shkencën e tefsirit. Kurse në fik’h u shqua imam El-Baxhij, Ibnu Asim, dhe Mundhir ibnu Seid. Në filozofi u shqua Ibnu Rushdi dhe Ibnu Meserre El-Kurtubij. Në gjuhë i shquar ishte Ibnu Side dhe Ibnul Kali (autori i librit Amali), që dijet i kishte marrë në Bagdad dhe më pas ishte kthyer në Andaluzi. Në këtë kohë u shfaq një nga poetët më të mëdhënj në Andaluzi Muhamed ibnu Hani, me të cilin banorët e Andaluzisë mburreshin dhe e krahasonin me Mutenebiun dhe Ebu Temmamin në Bagdad, por që ai vdiq i ri. Si historian në Andaluzi u shqua Ibnul Hunije. Dashuria dhe respekti që kishte En-Nasir ndaj dijetarëve, bëri që Andaluzia të zhvillohej në shumë fusha. Vetëm në Kordoba, ai kishte ndërtuar 27 shkolla, ku fëmijët e të varfërve mësonin falas. Në kohën e tij, Kordoba u kthye në një qendër që tërhiqte dijetarët, poetët dhe të gjithë artistët.



Viti 350 hënor

961 kalendari diellor



Fundi i Abdurrahman En-Nasir.



Një ditë gjykatësi Mundhir ibnu Seid qëndronte në krah të Halifes En-Nasir duke vëzhguar qytetin madhështor Zahra të cilin e kishte ndërtuar En-Nasir. Poetët e pallatit filluan të thurrnin vargje të cilat lavdëronin En-Nasir për ndërtimin e këtij qyteti, gjë e cila e gëzoi. Kurse gjykatësi Mundhir ibnu Seid uli kokën dhe tha këto vargje:

O ndërtues i Zahrasë

Që kalon kohën me të, me ngadalë

Për Zotin nuk do të kishte më magjepsëse

Nëse lulet e saj nuk do të fishkeshin.



Por En-Nasir ia ktheu: "Nëse do të fryjë puhia e kujtesës dhe mallit dhe e vadisin lotët e përkushtimit, nuk do të fishket në dashtë Zoti."

Mundhir ibnu Seid tha:"O Zot, Ti je dëshmitar që bëra detyrën dhe nuk i kurseva këshillat".

Në vitin 350 hënor, Abdurrahman En-Nasir vdiq për të vajtur tek Zoti i tij. Bashkë me të u fishk dhe qyteti Zahra dhe nuk ka mbetur prej tij asgjë përveç gërmadhave. Abdurrahman En-Nasir vdiq pas pesëdhjetë vitesh, të cilat i kaloi në luftë dhe përpjekje, pa ditur të pushojë. Atë kurrë nuk e shihje në qetësi dhe rehati. Bota nuk ka njohur sundues të tillë. Ai ishte i rrallë në natyrën e tij. Ishte i rrallë në sundimin dhe ambicien e tij. Pas vdekjes së tij, u gjet ditari i tij personal, ku kishte shënuar ditët më të lumtura të jetës së tij. Kur i numëruan këto ditë, u pa se ata ishin vetëm 14 ditë. Diçka të tillë e ka përmendur El-Mukri në librin "Nefhu Tib".

Kush tjetër mund të arrijë lavdinë që arriti ai? Ishte lavdi e përzier me ambicie rinie dhe urtësi pleqërie. Ai udhëhoqi Andaluzinë për pesëdhjetë vite, gjashtë muaj dhe tre ditë dhe nuk kishte shijuar nga pushteti vetëm 14 ditë. Thotë Zoti në Kuran:"Çdo krijesë do e shijojë vdekjen, e shpërblimet tuaja u plotësohen ditën e kijametit. Kush i shmanget zjarrit e futet në xhennet, ai ka fituar. Jeta e kësaj bote nuk është tjetër veçse një përjetim mashtrues." (Al Imran 185)

Abdurrahman En-Nasir u largua për t’u takuar me Zotin e tij, duke lënë pas pasuritë e kësaj bote, qytetin Zahra dhe dëshirat e pa arrira dhe u varros në thellësinë e një varri në kështjellën e tij në Kordoba… Zoti e mëshiroftë…



Megjithëse qyteti Zahra u shkatërrua dhe muslimanët dolën nga Andaluzia, biografia e Abdurrahman En-Nasir mbetet sa tërheqëse po aq dhe madhështore. Kjo, pasi ajo është biografia e një burri në jetën e një umeti që kërkon lavdinë e të parëve dhe krenarinë e humbur.



Me shpalljen e Kalifatit në Andaluzi, formoheshin tre kalifate:

1 – Kalifati Abasit në lindje të shtetit musliman.

2 – Kalifati i Fatiminjve në Afrikën veriore.

3 – Kalifati Omejad në Andaluzi, të cilin e shpalli vetë Abdurrahmani III.



Përmbledhje e ngjarjeve të epokës së Abdurrahman En-Nasir.



300 Hënor Abdurrahman En-Nasir vjen në pushtet.



301 Hënor Ibnu Hafsoni mposhtet para Abdurrahman En-Nasir.



301 Hënor Vendos nën pushtetin e tij, Sevillen dhe Saragosan.



304 Hënor Të krishterët hynë në Toleda të cilën e shkatërrojnë dhe djegin xhaminë.



305 Hënor Ushtria e En-Nasir rrethon San Stefan.



308 Hënor Beteja Ferexh dhe Mobesh, të cilat i fitoi En-Nasir.



313 Hënor Abdurrahmani III, fiton ndaj Hunëve në disa beteja.



314 Hënor Vdes Sanço, mbreti i Navaras. Tota Aznares ia lë fronin Garcias.



314 Hënor Fatiminjtë marrin nën kontrollin e tyre Afrikën veriore.



318 Hënor Fatiminjtë sulmojnë nga deti, por En-Nasir i kthen mbrapsht.



325 Hënor Ndërtimi i qytetit Zahra, legjenda historike.



326 Hënor En-Nasir merr Saragosan.



327 Hënor Beteja e Hendehun, të cilën En-Nasir e humbi.



329 Hënor Pas një riorganizimi të ushtrisë, En-Nasir hyn në kufijtë e mbretërisë Leon.



350 Hënor Vdekja e Abdurrahman En-Nasir – Zoti e mëshiroftë.





Epoka e Abdurrahmanit III ... të vërteta dhe konkluzione



Një yll në qiellin e Andaluzisë, një faqe e bardhë e historisë dhe një sundues që koha nuk ka parë të tillë. Nëse madhështia dhe lavdia do i përjetësonin njerëzit, Abdurrahman En-Nasir do e merritonte diçka të tillë më shumë se kushdo tjetër. Përse jo, në një kohë që ai rrjedh nga pasardhës të lavdishëm, pasardhës të "skifterit të kurejshëve" (Abdurrahman Ed-Dahil).

Megjithësa përmendëm mbi arritjet dhe lavdinë e Abdurrahmanit III, e shoh si detyrë që të bëjmë disa vërejtje tonat:

· Zhvillimi arkitektural që ndodhi në epokën e Abdurramanit III, ishte një arritje e madhe dhe e bëri emrin e tij të përjetshëm mes njerëzve të mëdhenj. Por kjo çoi në shpërdorim të pasurive të shtetit, për të ndërtuar kështjella dhe pallate të zbukuruar me flori, gurë tepër të çmuar dhe variacione të ndryshme statuajash të mëdha, të cilat nuk lejohen në sheriatin islam. Kjo është një nga vërejtjet ndaj Abdurrahmanit të tretë. Dhe ajo që e rëndon më shumë këtë, është se të gjitha këto ndërtime bëheshin me shpenzimet e shtetit "bejtul mal", pasuri të cilat janë amanet në dorën e udhëheqësve. Kush ua dha të drejtën pushtetarëve që këto pasuri t’i shpenzojnë jashtë kompetencave të tyre?

Profeti a.s njëherë caktoi një vali – emri i tij ishte Ibnu Letbije – në një krahinë. Kur erdhi të sjellë pasuritë e mbledhura nga zekati, i veçoi disa dhe tha:"Këto janë tuajat, kurse këto janë dhurata që mi kanë dhënë njerëzit mua." Profeti a.s u zemërua nga kjo dhe menjëherë u ngjit në minber dhe tha:"Unë kam emëruar disa prej jush si valinj në disa zona dhe ka prej tyre që vijnë dhe thonë: Kjo është e juaja, kurse këto janë dhurata që mi kanë dhënë njerëzit. Po sikur të kishte ndejtur në shtëpinë e babait dhe të nënës së tij, a do i kishin dhënë dhurata?" (E transmeton Muslimi dhe Ibnu Huzejme)

Nëse pushtetarit nuk i lejohet të marrë dhurata nga populli, si vallë i lejohet të shpenzojë pasuritë e shtetit, të cilat i ka amanet?

E dhimbshme është që një sistem të tillë kontrollues, që e ka burimin nga mësimet e fesë sonë, gjen zbatim në perëndim tek udhëheqësit e tyre, kurse tek ne ai neglizhohet. Ne shohim pasuritë e muslimanëve të shpërdorohen dhe të vidhen, pa guxuar askush tu kërkojë llogari përgjegjësve.

* Falja e dytë e En-Nasir ndaj mbretëreshës së Navaras Totos, kur kjo e fundit u tregua e pabesë dhe shkeli marrëveshjen për të dytën herë, ishte e pafalshme për të. Profeti a.s thotë në një thënie të tij:"Besimtari nuk kafshohet dy herë në një vend" Qëndrimi i drejtë në këtë rast do të ishte që ajo të ndëshkohej për këtë shkelje të marrëveshjes dhe të mos lihej më në fronin e mbretërisë së Navaras.

Pasojat e këtij gabimi u panë shumë mirë kur Tota Aznares hyri në aleancë me mbretin e Leonit kundër En-Nasir. Kjo aleancë çoi në humbjen e Abdurrahmanit në betejën e Hendehun. Kështu muslimanët nuk kanë përse të tregohen zemërbutë me një armik të pabesë dhe dinak.

* Fillimet e kësaj epoke, ishin mahnitëse përsa i përket zhvillimit dhe civilizimit që arritën muslimanët.

Kjo, në një kohë kur Hunët dhe e gjithë Europa jetonin të ndarë në fise primitive dhe nuk e njihnin qytetërimin.



Kur kështjellat tona ngriheshin në lartësi

Ata jetonin në pyje, pa shtëpi

Kur ne veshnim mëndafshin e artë

Këmbëzbathur rrugëve dhe barkuntharë.



Muslimani që e lidh të tashmen e tij me të kaluarën, vazhdon ta ketë në zemër vullnetin që ndërtoi lavditë e të parëve. Një populli që ka qenë udhëheqës i botës dhe shkëndijë e civilizimit, nuk i shkon të pranojnë gjendjen në të cilën ndodhen sot. Ata sot jetojnë të përulur, teksa dje ishin liderë, janë kthyer në imitues pasi mbushën botën me shpikjet e tyre.

Le të jetë ky studim mbi atë histori të lavdishme, një faktor shtytës dhe nxitës drejt lavdisë. Nuk je i fortë nëse nuk rrëzohesh, por i fortë je nëse rrëzohesh dhe ngrihesh përsëri.



Pyeteni historinë mbi lavdinë tonë

Kush e mbrojti të drejtën e humbur të dobëtit

Kush përhapi dijet dhe shkencat në botë

Kush bashkoi mes fesë dhe jetës?

Pyeteni dhe do u përgjigjet: Muslimanët.





SË GJASHTI. HAKEM IBNU ABDURRAHMAN EN-NASIR (EL-MUSTENSIR)



Viti 350 hënor

961 kalendari diellor

Në gjurmët e të atit



Pas vdekjes së Abdurrahmanit, pushtetin e mori i biri i tij Hakem ibnu Abdurrahman En-Nasir që në atë kohë ishte 47 vjeç. Atë e thërrisnin ndryshe me emrin El-Munstensir. Ai ndoqi rrugën e të atit në mënyën e administrimit të vendit. Nuk është e habitshme, që djali të ndjekë gjurmët e babait. Nga mënyra e administrimit dhe sundimit, mes Hakemit dhe Abdurrahmanit III, nuk ndryshonte gjë veç emrave të tyre.

Ai erdhi në pushtet ditën e dytë të vdekjes së atit, ditën e enjte, me tre Ramazan të vitit 350. Ai e kreu më së miri detyrën e pushtetarit, pasi Andaluzia në këtë kohë ishte e stabilizuar, kufijtë ishin të sigurtë dhe dëshmonte një zhvillim arkitektural të madh.



Dashuruesi i librave dhe ndodhia e xhamisë



Hakemi e pëlqente civilizimin dhe zhvillimin. Ishte i dashuruar pas librave dhe dijes, saqë e thërrisnin “ashiku i librave”. Atë e përshkruajnë gjithashtu si të pashoq në njohjen e historisë dhe pëlqente të shoqërohej me dijetarët, historianët dhe filozofët. Nëse dëgjonte mbi një libër me vlerë që nuk e posedonte, shpenzonte gjithçka për ta shtënë në dorë. Njëherë thuhet që dëgjoi se një i ditur nga Asfehani – Ebul Ferexh El-Asfehani - në Iran, kishte shkruar një libër me titullin “El-Egani”. Ai dërgoi dikë që t’i blejë kopjen origjinale të këtij libri dhe i pagoi autorit njëmijë dinarë floriri.

Gjëja e parë që bëri pasi mori pushtetin, ishte zgjerimi i xhamisë së madhe të Kordobës. Thuhet që pasi përfundoi zgjerimi, njerëzit refuzuan të shkonin për tu falur në atë xhami. Kur pyeti njerëzit e afërt mbi këtë i thanë që është përhapur fjalë se ti e ke zgjeruar xhaminë me para të fituara haram dhe për këtë nuk pranojnë të falen në një xhami të ndërtuar me pasuri haram. Atëherë Hakemi mblodhi dijetarët dhe njerëzit që kishin influencë në popull dhe u betua para tyre, që xhaminë e kishte zgjeruar vetëm me pasuri të fituar në rrugë të ndershme nga taksat e mbledhura. Atëherë lajmi u përhap dhe njerëzit filluan të shkonin të kryenin faljet përsëri në xhami. Kjo ndodhi dhe të tjera, na tregojnë dashurinë e banorëve të Kordobës dhe të mbarë Andaluzisë për fenë dhe zbatimin e urdhëresave të saj.

Kjo është devotshmëria, e cila krijon ndjeshmëri për tu larguar nga harami në çdo gjë. Vallë a do të kthehet në shoqëritë tonë një ndjeshmëri e tillë?

Gjithashtu ai urdhëroi ndërtimin e kalave për mbrojtjen e kufijve, të cilat i fortifikoi, për tu bërë ballë sulmeve.



Lufta kundër armiqve



1 - Në të njëjtin vit që mori pushtetin, Hunët sulmojnë nga veriu tokat islame. Hakemi dërgon një ushtri për t’i penguar e cila arrin t’i sprapsë dhe të vendosë nën kontrollin e saj një nga qytetet e tyre San Stefan. Me këtë Hakemi u tregoi se Andaluzia vazhdon të jetë e fortë ashtu siç ishte në kohën e të atit. Kur mbretëria e Galicias pa forcën e Hakemit, i kërkuan paqe dhe u nënshkrua armëpushimi mes tyre.

2 - Një ushtri tjetër nga veriu – Leoni – sulmoi kufinjte e Andaluzisë, por Hakemi dërgoi një ushtri nën komandën e Galib ibnu Abdurrahman, i cili arriti t'i mposhtë.

3 - Në vitin 352, Sanço i parë – pushtetari i Baskëve – e shkeli marrëveshjen "Ti vazhdimisht do të vërejsh tradhtinë prej tyre" (Maide 13)

Halifeja Hakem, dërgoi valiun e Saragosas – Muhamed ibnu Hisham El-Texhibij – me ushtrinë e tij. Ai arriti t'i kthejë duke i shpërndarë forcat e Hunëve. Valiu i një qyteti me ushtrinë e tij, arriti t'i thyejë dhe t'i kthejë mbrapsht, duke i ruajtur kufijtë e Andaluzisë të sigurtë.

4 – Po në vitin 352, valiu i Saragosës El-Texhibij, u nis me ushtrinë e tij drejt Barcelonës, të cilën e shkatërroi me qëllim që të mos u shkonte mendja të sulmonin muslimanët.

5 – Në të njëjtin vit, Galib ibnu Abdurrahman me ushtrinë e tij arriti të marrë kalanë Kalahorra dhe e vendosi nën kontrollin e tij. Kjo kala ishte qendër e të krishterëve, nga ku nisnin sulmet kundër muslimanëve.



Viti 352 hënor

963 kalendari diellor

Perandoria e krishterë e Leonit

Në mbretërinë e Leonit ndodhi një konflikt mes mbretit Sanço dhe kushëririt të tij don Ordoino i katërt, i cili ishte larguar nga froni dhe kërkonte të rikthehej.. don Ordoino shkoi menjëherë tek Hakemi për t’i kërkuar ndihmë. Por kjo nuk e ndihmoi pasi vdiq gjatë kësaj kohe.

Vetë Sanço shfrytëzon rastin dhe i kërkon Hakemit të falur për çfarë kishte ndodhur deri atëherë, duke i premtuar që nuk do e prishë më marrëveshjen mes tyre.



Viti 355 hënor

966 kalendari diellor

Normanët sulmojnë nga deti



Normanët shfaqen përsëri. Kështu në vitin 355 – sipas një letre që valiu i "Ebi Danis" i çonte Hakemit, me anë të së cilës i tregonte, se flota e Normanëve është shfaqur me 28 anije. Menjëherë flota e Sevilles u nis drejt tyre dhe doli në det të hapur ku u përball me flotën Normane. Arriti flota muslimane ta thyejë atë Normane, duke u shkatërruar disa anije dhe detyruar të kthehen të humbur.



Konflikti me Fatiminjtë



Në vitin 358 Fatiminjtë sulmojnë Egjyptin të cilin e vënë nën kotrollin e tyre duke e bërë atë qendrën e tyre, nga ku do të merrnin nën kontroll dhe pjesët e tjera. Ata e quajtën dhe kryeqytetin e Egjyptit Kairo (nështruesja) me shpresë që të arrijnë atë që kërkonin.

Më pas ata vazhduan sulmet dhe vendosën Hixhazin nën kontroll dhe u nisën drejt Shamit të cilin dhe atë e nënshtruan. Veç rrezikut të lindjes, Fatiminjtë përbënin rrezik dhe për Andaluzinë, pasi mund të sulmonin në çdo kohë. Meqënëse qyteti Seuta që ndodhej në bregun përballë Andaluzisë ishte në kontrollin e Hakemit, ai dërgoi një ushtri nga ky qytet për në qytetin Tanxher, të cilën dhe atë e vendosi nën kontrollin e tij. Tani dy qytetet më të rëndësishme nga ku mund të sulmohej (nga Maroku) ishin pjesë e Andaluzisë.



Viti 361 hënor

972 kalendari diellor

Normanët përsëri



Në vitin 360-361 Andaluzia sulmohet për herë të pestë dhe një vit më vonë për herë të gjashtë nga Normanët. Ata sulmonin me qëllim që të marrin Almerian. Por Hakemi urdhëroi flotën e qytetit Almeria dhe flotën tjetër detare që të përballoheshin me Normanët. Flota e muslimanëve arriti t'i detyrojë të tërhiqen dhe të ktheheshin nga kishin ardhur. Ky ishte dhe sulmi i fundit e Normanëve ndaj Andaluzisë.



Viti 361 hënor

972 kalendari diellor



Revolta e fiseve Berbere



Në vitin 361 në veri të Afrikës, fiset berbere rebelohen ndaj Fatiminjve dhe kërkuan ndihmën e omejadëve në Andaluzi. Këtë rast e shfrytëzoi Hakemi duke i ndihmuar berberët dhe arriti kjo aleancë mes berberëve dhe ushtrisë së omejadëve në Andaluzi që ta vendosnin veriun e Afrikës nën kontrollin e tyre duke i larguar fatiminjtë, pasi vranë dhe udhëheqësin e tyre.



Viti 361 hënor

972 kalendari diellor



Shfaqja e Edarise-ve



Por një konflikt i dytë ndodhi mes vetë fiseve Berbere. Pasi u larguan fatiminjtë, një fis nga vetë berberët – El-Edarise - u rebeluan ndaj aleancës së re dhe arritën të sundonin në pjesën perëndimore (Marokun). Gjithashtu ata pushtuan dhe qytetin Tanxher dhe i përzunë Omejadët e Andaluzisë prej tij. Pas fatiminjve tani Andaluzisë i kërcënohej një rrezik i ri, El-Edarise. Duke e vlerësuar këtë rrezik, Hakemi dërgoi flotën e Andaluzisë nën komandën e Abdullah ibnu Masih, të sulmojë El-Edariset në Tanxher. Valiu i El-Edariseve në Tanxher ishte Hasen ibnu Meknun. Pas sulmit omejadëvt arritën ta vënë përsëri Tanxher nën sundimin e tyre dhe valiu i saj (Hasen ibnu Meknun) u detyrua të largohej dhe të gjejë strehim në një kala që quhej "kalaja e fajkoit". Ushtria Omejade marshoi drejt kësaj kalaje, duke u bërë thirrje të gjithë përkrahësve të tyre që t'i bashkoheshin ushtrisë.

Në këto beteja merrte pjesë dhe një ushtar i thjeshtë, të cilin askush nuk e njihte. Ai ishte Muhamed ibnu Ebi Amir, që kishte ardhur në ndihmë të ushtrisë dhe që më pas do të njihet për rolin e tij madhështor dhe vendimtar në Andaluzi.

Betejat mes omejadëve të Andaluzisë dhe El-Edarisëve vazhduan derisa omejadët arritën t'i mposhtin dhe zunë rob Hasen ibnu Meknun, të cilin e marrin në Andaluzi.

Thuhet që Galib ibnu Abdurrahman i joshi ushtarët e Hasen ibnu Meknun, me pasuri me qëllim që ta braktisin.



Hasan ibnu Meknun, udhëheqës i Edariseve



Hasen ibnu Meknun, nxirret nga Andaluzia.

Më pas veziri i shtetit omejad, Xhafer ibnu Uthman El-Mus’hafij vendosi ta përzërë Hasen ibnu Meknun nga Andaluzia, pasi ai akoma ushqehej nga ideja e revoltave. Kështu fillimisht u dërgua në Tunizi, por valiu i saj nuk e pranoi. Kështu u dërgua të jetojë në Egjypt, ku e priti Aziz El-Fatimij. Emri i tij do të përmendet përsëri në rrjedhën e ngjarjeve.



Viti 365 hënor

976 kalendari diellor



Dalja në skenë e Muhamed ibnu Ebi Amir



Për shkak të aftësisë dhe sakrificave gjatë luftës ndaj El-Edarisëve, Muhamed ibnu Ebi Amir, nga ushtar i thjeshtë, fillon të marrë ofiqe dhe emër të mirë. Kështu ai ngrihet në detyrë duke u catuar si komandant i policisë së Kordobës, post i cili zinte vendin e katërt për nga rëndësia.

1 - I pari ishte Halifeja,

2 - I dyti ishte veziri (Kryeministri), Xhafer El-Mus'hafij.

3 - I treti ishte komandanti i ushtrisë, Galib ibnu Abdurrahman El-Nasirij.

4 - I katërti ishte komandanti i policisë, Muhamed ibnu Ebi Amir.

Halifeja i Andaluzisë Hakemi, vdiq në vitin 366 hënor, pasi kishte qëndruar në pushtet 15 vite e shtatë muaj, 350 – 366.



Epoka e Hakemit ... të vërteta dhe konkluzione.



Çdo studiues i jetëshkrimit së Hakemit, nuk mund të mohojë vullnetin, fetarinë, përkushtimin, dashurinë për dijen dhe dijetarët etj… Ai ishte shkaktar në ndalimin e përdorimit të alkolit në Andaluzi. Por në epokën e tij ndodhi dhe një fatkeqësi e madhe, e cila mund të jetë dhe fillimi i rënies së Andaluzisë dhe një paralajmërim i humbjes së pushtetit të Dinastisë Omejade në Andaluzi. Kjo është kur vetë Hakemi caktoi djalin e tij Hishamin, i cili nuk kishte mbushur moshën e pubertetit, si princ kurore. Madje disa historianë pohojnë se Hishami u caktua princ kurore që kur ishte pa lindur.

Që kur gruaja e tij e dashur (Subh) mbeti shtatzënë, burri i dytë i shtetit Xhafer ibnu Uthman El-Mus-hafij, e uroi duke i thurrur këto vargje:

Gëzohet njerëzia, gëzohet Halifeja

Madhështorë që lindin madhështorë

Shpreson Kalifatin që në barkun e nënës

Kryeveprat, presin princin me kurorë.



Kështu Hakemi e caktoi djalin e tij Hishamin si Halifeja i ardhshëm, që kur ishte në moshën 11 vjeçare. Çfarë të mire mund të presësh nga një Halife fëmijë, apo fëmijë Halife?



Një Halife në kafaz

Si një shërbëtor i mjerë

Thotë çfarë t'i thonë

Si një papagall i gjorë.



Diçka e tillë ndodhte sikur Kalifati të jetë pasuri personale dhe duhej shpërndarë mes trashëgimtarëve, edhe të paaftë po të jenë. Kjo është një e metë dhe fatkeqësi e madhe, e cila ka çuar umetin tonë drejt dështimit, padrejtësive dhe konflikteve.

Këtë do e shohim më mirë kur të flasim mbi konfliktet dhe problemet që ndodhën pas ardhjes së Hishamit në pushtet. Do të shohim se si ai ishte formal dhe se kishte vetëm emrin Halife, kurse administrimi i çështjeve të shtetit ishte në duar të njerëzve të tjerë, të cilët thurrnin komplote ndaj njëri-tjetrit, në një kohë që Halifeja ishte komplet i shkujdesur. Pushteti është përgjegjësi e madhe dhe duhet të bjerë vetëm në dorë të njerëzve të aftë. Kur Ebu Dheri i kërkoi profetit a.s ta caktojë si vali të ndonjë krahine, Profeti a.s i tha:"Ti je i dobët dhe ai (pushteti) është amanet, kurse Ditën e Kijametit është poshtërim dhe pendim." (Transmetohet nga Muslim)

Pushtetarëve nuk u lejohet që postet t'ua shpërndajnë të afërmve dhe fëmijëve të tyre, duke u dhënë kompetenca mbi mundësitë e tyre. Në këtë mënyrë humbet amaneti mes interesave vetjake dhe dobive personale. Njerëzit fillojnë të ndjejnë peshën e padrejtësive dhe kështu ndizen zjarret e konfliteve dhe grushteve të shtetit.

[_Mersin_]

Epopeja e Haxhib El-mensur

Viti 366 hënor

977 kalendari diellor

Halifeja i vogël

Në vitin 366 vdes Hakemi, Halifeja i Andaluzisë. Pas vdekjes së tij, nuk kishte kush të zërë vendin e Halifes veç djalit të tij Hishamit i cili ishte vetëm 11 vjeç. Me gjithë moshën e vogël, ai u bë Halifeja i gjithë Andaluzisë dhe u quajt “Hisham El-Muejed Bil-lah “ (Hishami i ndihmuar nga Zoti). Për shkak se ishte i vogël në moshë dhe se kishte probleme mendore, paria omejade vendosi që të caktojë një këshill i cili do të merrte vendimet derisa të rritej Hishami. Ky këshill u quajt “këshilli i administrimit me mirëbesim” (mexhlisul visaje). Në këtë këshill, u vendos që të mos marrin pjesë omejadët, për shkak se kishin frikë se mos ndonjë prej tyre e shpall veten Halife në vend të Hishamit të vogël. Kështu për të mbrojtur Halifen, vendosën që pjesëtarët e këshillit të ishin jo omejadë. Në këtë këshill merrnin pjesë tre veta:

I pari: Xhafer ibnu Uthman El-Mus’hafi, Veziri (kryeministri) i dinastisë omejade.

I dyti: Galib ibnu Abdurrahman El-Nasirij, komandanti i ushtrive.

I treti: Muhamed ibnu Ebi Amir, komandanti i policisë në Kordoba.

Kështu, Halifeja i vogël që erdhi në pushtet me trashëgimi, pa qenë i aftë për diçka të tillë – dhe kurrë nuk do të jetë i aftë një i vogël – u bë qendra e e komploteve dhe intrigave të administratës shtetërore. Ai ishte një Halife i vogël që kishte nevojë për dikë që të jetë i besuar. Vallë kush do të ishte ky njeri?

Do të vritej kush të vritej, do të largohej kush të largohej dhe çështja do i mbetej më dinakut dhe më të fuqishmit.

Historia është e mbushur me shembuj që dëshmojnë qartë mbi konfliktet dhe trazirat që kanë ndodhur kur në pushtet ka ardhur një i vogël, që nuk është veçse për të lozur dhe dëfryer. Rreth tij ishin njerëz ambiciozë dhe shumë intrigantë, më shumë se për të zhvilluar vendin, e bënin për të arritur ambiciet e tyre. Kjo çonte në vrasjen e të afërmve, vritej djali i xhaxhait, mënjanohej xhaxhai dhe hidheshin në burg shumë të tjerë.



SË DYTI EL-HAXHIB EL-MENSUR

Një epokë e re nis për Andaluzinë, ajo e El-Haxhib El-Mensurit. Një nga emrat më të lavdishëm në historinë e Andaluzisë. Si arriti një njeri i tillë që të hyjë në histori? Ai na kthen dhe një herë në historinë e çuditshme të Abdurrahman Ed-Dahil.

Ai u lind në vitin 326 në zonën e njohur me emrin Algeciras në qytetin Tarkesh, në jug të Andaluzisë. Emri i tij i plotë është Muhamed ibnul Velid ibnu Jezid ibnu Abdul Melik El-Muafirij. Ai rrjedh nga familja e njërit prej komandantëve (Abdul Melik El-Muafirij) që morën pjesë me Tarik ibnu Zijadin në çlirimin e Andaluzisë.

Kur mbushi moshën e pjekurisë, u drejtua për në Kordoba – kryeqyteti i dijeve – ku merrte pjesë në kuvendet e fikhut dhe shfaqte dëshirë të madhe për dije, megjithëse punonte për të siguruar jetesën. Me këtë dëshirë, ai mori dije nga të gjithë dijetarët e Kordobas.

Në kohën që ndodhi konflikti me Fatiminjtë në Afrikën e veriut, ai morri pjesë si vullnetar në ushtrinë që u dërgua për ta shtypur këtë revoltë. Kur u kthye, ai depërtoi në policinë e Kordobas si vullnetar dhe më pas filloi të ngjitej në poste, siç e përmendëm më lart. Tani ai është një nga anëtarët e katërt të "Këshillit të administrimit me mirëbesim", këshill që ka në dorë administrimin e vendit. Më pas ai arrin që të bëhet pushtetari numër një i vendit. Për këtë disa historianë e konsiderojnë epokën e tij, si një epokë e re për Andaluzinë.



EL-HAXHIB EL-MENSUR

326 Hënor U lind në Tarkesh, në jug të Andaluzisë. Është nga pasardhësit e Abdul Melik El-muafirij, një nga komandantët që hynë në Andaluzi me Tarik ibnu Zijad.

365 Hënor Fillimisht ai punonte si çirak dhe më pas u bë komandant i policisë në Kordoba.

367 Hënor U emërua si vezir i Halifes.

368 Hënor Përvetësoi pushtetin e Andaluzisë.

- Monark i Andaluzisë. Me vendosmërinë dhe vullnetin e tij zgjeroi territoret e vendit.

392 Hënor Vdiq teksa përgatitej për luftë.

Viti 366 hënor

977 kalendari diellor



Ibnu Ebi Amir, mbron Halifen

Kur vdiq Hakemi, ndodhi diçka e rrezikshme: Truproja e tij që përbëhej nga Essakalibe (europianët e zënë robër nga gjithë Europa dhe që kishin pranuar Islamin, quheshin me këtë emër. Ata kanë pasur një rol shumë të madh në disa ndodhi në Andaluzi, duke ditur që përbënin dhe shumicën e rojeve të Kalifatit) rebelohen ndaj Hishamit për shkak të moshës së tij të vogël dhe deshën që Halife të jetë Mugire ibnu Abdurrahman En-Nasir, xhaxhai i Hishamit, që ishte 27 vjeç.

Muhamed ibnu Ebi Amir duke qenë komandant i policisë, sa dëgjoi mbi këtë, pa hyrë në bisedime me askënd, morri një pjesë të policisë dhe menjëherë u nis drejt shtëpisë së Mugires (xhaxhait të Hishamit) dhe e vrau (thuhet që e mbyti). Kështu ai e shuajti këtë revoltë, para se të fillojë dhe i dha një ndihmesë të madhe Halifes të ri. Me këtë veprim ai përkrahte Hishamin si Halife të vendit.

Qëndrimin e tij e përkrahu nëna e Halifes "Subh Beshkensije" (ndryshe njihet me emrin Aurora sh.p) e cila kishte pranuar Islamin. A ka më të fuqishme se një grua që ka ndikim në familjen mbretërore?

Pas shuarjes së kësaj revolte, ai ndërmorri një hap tjetër të guximshëm, ku i ndërroi të gjithë truprojën e Halifes me njerëz nga familja e tij. Sakalibet që deshën të përmbysnin Halifen, u hoqën të gjithë dhe u ndërruan me të tjerë.



Viti 366 hënor

977 kalendari diellor

Përballja me sulmin e të krishterëve

Në të njëjtin vit (366) të krishterët kur dëgjuan mbi këto trazira, sulmojnë nga mbretëria Leon, duke pushtuar kalanë Rabah. Me të hyrë brenda, ata e kthyen vendin në kasaphane të përgjakshme me gjakun e banorëve të saj. Njeriu i parë që administronte shtetin ishte veziri Xhafer El-Mus’hafij, nuk bëri asgjë. Kjo, ndoshta ngaqë në vend kishte trazira dhe po të largohej, mund të humbiste postin. Atëherë u nis vetë Muhamed ibnu Ebi Amir me ushtrinë dhe arriti tek kalaja e Hame-s në Galicia e cila ishte nën sundimin e të krishterëve. Ai e rrethoi dhe arriti ta nënshtrojë. Vazhdoi në luftë me të krishterët në veri për 53 ditë duke marrë plaçkë të shumtë lufte. Gjatë kthimit filloi t’u japë ushtarëve dhe banorëve të thjeshtë nga plaçka e luftës, gjë e cila ia rriti akoma autoritetin mes popullsisë.



Viti 366 hënor

977 kalendari diellor

Sulmi ndaj të krishterëve në veri

Po në të njëjtin vit ai u nis me një ushtri tjetër, duke u bashkuar dhe me ushtrinë zyrtare të shtetit e cila gjendej në veri (Medina del kampo) nën komandën e Galib ibnu Abdurrahman. Dy ushtritë u bashkuan dhe filluan sulmin nga Madridi. Pasi korrën fitore të mëdha ndaj Hunëve në veri, Muhamed ibnu Ebi Amir u kthye në Kordoba. Emri dhe fama e tij, tashmë ishin përhapur mes popullsisë.

Vetë Halifeja, Hishami nxorri një urdhër ku Muhamed ibnu Ebi Amir caktohej jo vetëm komandant i policisë por dhe i ushtrisë zyrtare. Këtu përjashtohej ushtria e veriut, në qytetin Medina del kampo, e cila ishte nën komandën e Galib ibnu Abdurrahmanit.



Martesë politike

Për të forcuar pozitën e tij, ai kërkoi që të martohej me Esmanë, vajzën e Galib ibnu Abdurrahmanit, komandantit të ushtrisë në Medina del kampo. Më parë, vajzën e Galib ibnu Abdurrahman e kishte kërkuar dhe veziri, El-Mus’hafij. Por babai i saj pranoi si dhëndër Muhamed ibnu Ebi Amir, që tashmë njihej në të gjithë Andaluzinë.



Viti 367 hënor

978 kalendari diellor

Administratori i përgjithshëm i kryeqytetit

Tani ishte krijuar një aleancë e fortë mes Galib ibnu Abdurrahman dhe Muhamed ibnu Ebi Amir kundrejt vezirit El-Mus’hafij. Në vitin 367 u nisën përsëri dy ushtritë që udhëhiqeshin nga vjehri dhe dhëndëri për në veri, ku për 34 ditë arritën fitore të mëdha kundër të krishterëve Hunë në veri. Ata morrën disa kala të Hunëve, nga më të rëndësishmet atë të Salamankës.

Me t’u kthyer në Kordoba, Halifeja nxorri një urdhër tjetër ku e emëronte Muhamed ibnu Ebi Amir si administrator të përgjithshëm to kryeqytetit Kordoba. Më pas nxorri një urdhër të dytë me ndihmën e nënës së tij, ku vjehrrin e Muhamed ibnu Ebi Amir, Galibin, e caktonte vezir të dytë në krah të vezirit El-Mus’hafij.



Viti 367 hënor

978 kalendari diellor

Shkarkimi i vezirit, El-Mus`hafij

Këto lëvizje i bënte për shkak që të dobësonte rolin e El-Mus’hafij. Nga fundi i këtij viti, ata nxorrën një urdhër tjetër nga Halifeja ku e shkarkonte Muhamed El-Mus’hafij nga detyra e vezirit, me preteksin se ai kishte abuzuar me të ardhurat e qeverisë dhe urdhërohej që të burgosej. Ndëshkimi nuk mëshiroi as fëmijët, familjen dhe shokët e tij, të cilët u vunë para përgjegjësisë dhe iu konfiskuan të gjitha pasuritë.

Thuhet që ish veziri El-Mus’hafij, teksa ishte në burg, i shkroi disa vargje Muhamed ibnu Ebi Amir, ku i kërkonte falje. Në këto vargje, ai i thoshte:

Nëse kam gabuar, ku është falja dhe mëshira

Pendim dhe bindje të ofron zemra ime

O më i miri që i drejtohen hallexhinjtë

Mëshiroje plakun e shpërfillur nga kaderi

Inatin ktheje në falje dhe mëshirë

Si mbreti ynë, fale robin tënd të vuajtur

Por ai i ktheu përgjigje me disa vargje me një gjuhë shumë të rreptë, ku e quante xhahil dhe që nuk e merritonte faljen.



Viti 367 hënor

978 kalendari diellor

Muhamed ibnu Ebi Amir, vezir dhe haxhib

Më pas Halifeja nxjerr një urdhër tjetër ku caktonte Muhamed ibnu Amir vezir të shtetit në vend të El-Mus’hafij. Me të marrë këtë post, ai ia la komandën e ushtrisë njërit nga njerëzve të tij Xhafer ibnu Hamdun El-Endelusi.

Me anë të një urdhëri tjetër, ai caktohet si Haxhib i Halifes. Posti i haxhibit, ishte ai që nuk lejonte njerëzit të takoheshin me Halifen pa u takuar fillimisht me të, pothuajse është si posti i ministrit të shtetit sot. Duke marrë këtë post, ishte Muhamed ibnu Ebi Amir ai që sundonte realisht në Andaluzi. Ky post është ai që i dha dhe emrin tjetër me të cilin njihet më shumë “El-Haxhib El-Mensur”. Siç përmendëm më sipër, ai pëlqente të studionte fikh, për këtë i mbante afër njerëzit e ditur. Gjatë kësaj kohe, dijetarët iu ankuan mbi përhapjen e librave të filozofisë greke, të cilët përmbanin shumë gjëra që binin ndesh me parimet e fesë islame, përmbanin mendime ateiste dhe se këto ide kishin ndikuar për keq tek shumë muslimanë. El-Haxhib El-Mensur siç e kishte zakon në raste të tilla ku nuk lejonte që gjërat të rëndoheshin, urdhëroi menjëherë që të digjeshin të gjithë librat e filozofisë që cënonin parimet islame.

Meqë kishte marrë shumë poste të rëndësishëm, u frikësua nga omejadët se mos rebelohen kundër tij. Kështu filloi t’i mbajë afër dhe t'u japë poste fiseve berbere për t'i pasur si ndihmë në rast nevoje.



Viti 368 hënor

979 kalendari diellor

Ndërtimi i qytetit Zahire

Në vitin 368 hënor, El-Haxhib El-Mensur (Muhamed ibnu Ebi Amir) ndërtoi qytetin me emrin El-Zahire, në veri-perëndim të Kordobës, pranë lumit Guadalkivir. Tre milje larg saj ndodhej qyteti Zehra (i ndërtuar nga Abdurrahman En-Nasir) ku ndodhej dhe pallati i Halifes. El-Haxhib El-Mensur qytetin Zahire e ndërtoi për dyMbetje nga qyteti Zahira vjet. Me tu plotësuar ndërtimi, ai udhëroi që pasuria e shtetit të merrej nga Zehra dhe të vendosej në Zahire. Gjithashtu atje vendosi dhe divanet (ministritë) e shtetit, duke e kaluar të gjithë administratën shtetërore në Zahire. Tani ata që jetonin në Zehra, Halifeja dhe të tjerët, nuk kishin gjë në dorë, pasi gjithçka që ka lidhje me qeverinë ndodhej në Zahire. Diçka e tillë ndikoi në zgjerimin e këtij qyteti, saqë arriti kufijtë e Kordobas.



Viti 368 hënor

979 kalendari diellor

El-Haxhib El-Mensur përvetëson pushtetin

Nga fundi i vitit 368 hënor, El-Haxhib El-Mensur nxorri një urdhër ku ndalohej hyrja tek Halifeja veçse me leje të tij. Gjithashtu nxorri dhe një urdhër tjetër ku i ndalohej Halifes të dalë jashtë pallatit veçse me urdhër të tij. Këtë e bëri me pretendimin për të mbrojtur Halifen. Me këtë e mbylli Halifen dhe e izoloi nga njerëzit. Deri në atë kohë në monedhë shkruhej vetëm emri i Halifes, kurse ai urdhëroi që bashkë me emrin e Halifes Hisham El-Muejed bil-lah, të shkruhej dhe emri i tij, El-Haxhib El-Mensur. Tani ishte ai që sundonte ralisht në Andaluzi, kurse Halifeja ishte formal.

Duke pasur në dorë udhëheqjen e Andaluzisë, ai arriti të jetë nga njerëzit më të lavdishëm të historisë në këtë shtet. Disa historianë mendojnë që ai ia kalon për nga lavdia dhe vetë Abdurrahmanit të III-të.

Etja dhe ambicja për pushtet shfaqet tek çdo njeri që nuk di si ta frenojë veten dhe nuk njeh përgjegjësi, besim dhe rregull. Kjo etje mund të ndizet dhe më shumë në raste të tilla, ku pushtetari kryesor është në moshë të vogël dhe i paaftë për të administruar vendin. Raste të tilla i shfrytëzon paria e vendit, gjë e cila çon deri në gjakderdhje dhe atentate politike. Ashtu siç veproi El-Haxhib El-Mensur, ku me dredhitë e tij arriti ta bindë nënën e Halifes, që ta mënjanojë Halifen nga administrata shtetërore. Kështu Halifeja u kthye në një të burgosur në pallatin mbretëror.



NDODHITË GJATË EPOKËS SË EL-HAXHIB EL-MENSUR.

Viti 369 hënor

980 kalendari diellor

Trazira në Afrikën veriore

Përveç pjesës së veriut ku ishin të krishterët, El-Haxhib El-Mensur sundonte të gjithë pjesën tjetër të Andaluzisë bashkë me veri-perëndimin e Afrikës veriore. Por gjendja në Afrikën veriore nuk ishte e qetë, pasi në vitin 369 në qytetin Fes rebelohet fisi Sanhaxha nën komandën e Belkim ibnu Ziri, i cili kërkon ndihmën e Fatiminjve në Egjypt, kundër omejadëve. Fatiminjtë dërguan një nga fiset berbere Hasan ibnu Meknun (i dëbuar nga Andaluzia) si komandant të ushtrisë së fatiminjve.

Ushtria omejade nuk arriti t'i bëjë ballë kësaj aleance mes fiseve berbere dhe Fatiminjve. Kështu ushtria e tyre u thye dhe fatiminjtë e vendosën përsëri Afrikën veriore nën pushtetin e tyre, përveç qytetit Seuta. Si vali të Afrikës veriore fatiminjtë caktuan Hasan ibnu Meknunin. Kurse El-Haxhib El-Mensuri, për tu siguruar nga sulmet e fatiminjve i fortifikoi mirë brigjet e ishullit të blertë Algeciras.



Viti 371 hënor

981 kalendari diellor

Hakmarrja për humbjen në Hendek

Në të njëjtën kohë, të krishterët vazhdonin të lakmonin tokat e musliamanëve duke sulmuar herë pas here. Në vitin 371 vetë El-Haxhib El-Mensur u nis me ushtrinë e tij drejt qytetit Zamora, tek muret e së cilës ishte mposhtur Abdurrahman En-Nasir, në betejën e Hendehun. Megjithëse Zamora ishte nga qytetet më të fortifikuara, ushtria muslimane arriti ta marrë këtë qytet të cilën e shkatërruan dhe dogjën. Ushtria e Hunëve së bashku me banorët u tërhoqën dhe u vendosën në kalanë Sant Mans. El-Haxhib El-Mensur së bashku me ushtrinë i thyen për së dyti në këtë kala. Tashmë rruga për në kryeqytetin Leon ishte e hapur për ushtrinë e tij. Por për shkak të ftohtit të madh, ushtria nuk vazhdoi më tej, por u tërhoq për në Kordoba.

Njerëzit filluan të flasin mbi fitoret dhe lavdinë e El-Haxhib El-Mensur, pasi ai arriti të hyjë në qytetin dhe kalanë më të fortifikuar, ku kishte dështuar dhe vetë Abdurrahman En-Nasir. Këto fitore e bënë të njohur dhe të famshëm në gjithë Andaluzinë.



Viti 371 hënor

981 kalendari diellor

Konflikti mes Haxhib El-Mensur dhe Galib (vjehrit të tij).

Galib ibnu Abdurrahman, babai i gruas së El-Haxhib El-Mensur u frikësua se mos e shkarkon dhe atë nga detyra që kishte. Kështu filloi të jetë i shqetësuar rreth kësaj çështjeje. Kjo bëri që ai të vendosë një plan për ta eleminuar. Në të njëjtin vit, ai e ftoi dhëndrin e tij El-Haxhib El-Mensur në kalanë e Anbie-së, ku ndodhej ushtria e Galibit. Gjatë shëtitjes mbi kala, El-Haxhib El-Mensur u befasua nga një sulm i ushtarëve të vjehrrit të tij, të cilët arritën ta plagosin në dorë. Duke u mbrojtur ai arriti të hidhej nga muret e kalasë ku theu dhe njërën këmbë. Aty pranë gjen një kalë të lidhur, e merr dhe niset drejt qytetit që ndodhej më pranë, qytetit Medina del Kampo. Atje morri përkrahësit e tij dhe u nis drejt kalasë ku ndodhej Galib, vjehrri i tij. Vetë Galib ishte nisur me ushtrinë e tij në ndjekje të El-Haxhib El-Mensur. Ishin dy ushtri, komandantët e të cilave veçse ishin miq, ishin dhe anëtarë të “Këshillit të administrimit me mirëbesim”.

Në këtë betejë fiton El-Haxhib El-Mensur ndaj vjehrit të tij Galib, të cilin e vret. Tani El-Haxhib El-Mensur nuk kishte më rivalë për pushtet. Pas këtij komploti nga njeriu më i afërt, ai nuk i besonte më kujt, kështu që mori disa masa për të eleminuar çdo rrezik që mund ta kërcënojë.

Viti 372 hënor

982 kalendari diellor

Dyshim vrasës

Ai tashmë nuk i frikësohej tjetër kujt, veçse dy personave:

1 – Xhafer ibnu Uthman El-Mus’hafij, ish veziri i shkarkuar, i cili ishte në burg. Duke dyshuar pr këtë, El-Haxhib El-Mensur urdhëroi që ai të vritej.

2 – Xhafer ibnu Ali ibnu Hamdun, komandanti i ushtrisë, të cilin e kishte emëruar vetë dhe të cilin e shkarkoi menjëherë.

Kujt t'i besojë i miri në vështirësi

Ku t’i gjejë shokët një i lirë azgan

Unë shoh që shumica e njerëzve rreth tij

Janë ujqër me rroba, të gjithë pehlivanë

Tashmë ai ishte sunduesi absolut që nuk i kthehej urdhëri. Ishte monarku i Andaluzisë pa pasur rivalë, edhe pse ishte Halifeja, atij nuk i kishte mbetur nga pushteti veçse emri.



Viti 373 hënor

983 kalendari diellor

Fiset Berbere sulmojnë Hunët

Në vitin 373 erdhi një grup nga berberët e Afrikës veriore dhe kërkuan të takonin El-Haxhib El-Mensur. Mes tyre ishte dhe vëllai i Belkin ibnu Ziri, rebelit të mëparshëm. Pasi pranoi të takohej me ta El-Mensur i pyeti: „Çfarë kërkoni prej meje?“ Ata iu përgjigjën: „Gjithë këto trazira dhe konflikte mes muslimanëve na kanë lodhur, kështu që duam ta përfundojmë jetën duke luftuar për çështjen e Islamit. Prandaj na lejo që të luftojmë kundra Hunëve në veri.“ El-Haxhib El-Mensur u gëzua për këtë dhe u dha armë dhe njerëz dhe i drejtoi drejt Galicias në të cilën ndodhej mbretëria e Leonit, e cila përbënte rrezikun më të madh për muslimanët. Kështu vajtën në Galicia, ku ditën fshiheshin dhe natën sulmonin. Vazhduan ta vinin në siklet mbretërinë e Leonit në këtë mënyrë për një kohë të gjatë, pasi nuk e dinin kush janë dhe çfarë duan. Mbreti i Leonit i shqetësuar nga kjo situatë, dërgoi një ushtri për tu dhënë fund sulmeve të tyre. Kur arritën tek vendi ku strehoheshin, i lanë ushtarët e Leonit të kalonin dhe i sulmuan nga pas. Kjo bëri që ushtria Hune të pësojë shumë humbje në ushtarë dhe materiale lufte.



Viti 373 hënor

983 kalendari diellor



Sulmi i madh kundër Leonit

El-Haxhib El-Mensur vendosi që të sulmojë Leonin, kryeqytetin e rajonit Galicia. Kjo betejë konsiderohet si një nga betejat më të rëndësishme dhe vendimtare në shembullhistorinë e Andaluzisë. Ajo njihet me emrin Beteja e Leonit. El-Haxhib El-Mensur u vu në krye të ushtrisë dhe u nis drejt Leonit. Me të arritur atje, e rrethoi edhe pse Hunët ishin mobilizuar dhe u kishin ardhur ndihma nga të gjitha vendet e krishtere

Beteja mes dy ushtrive në Leon vazhdoi për ditë të tëra duke bërë që të vriten shumë nga të dy palët. El-Haxhib El-Mensur arriti që për herë të parë, që nga koha e Tarik ibnu Zijadit, ta vërë Leonin nën pushtetin e muslimanëve dhe zuri 3.000 robër lufte. Pasi hyri brenda qytetit, ai urdhëroi të thirrej ezani mbi muret e kalasë pas 200 vitesh kur ishte thirrur për herë të parë në kohën e Tarik ibnu Zijadit dhe Musa ibnu Nusejrit.



Viti 374 hënor

984 kalendari diellor

Hyrja në Barcelonë

Ai nuk u mjaftua me kaq, por u nis drejt veri-lindjes që ishte nën sundimin e francezëve dhe rrethoi Barcelonën. Francezët dërguan forca për ta mbrojtur qytetin të mos bjerë në duart e muslimanëve, por nuk mundën t’i bënin ballë ushtrisë së El-Haxhib El-Mensur dhe Barcelona ra në duart e muslimanëve. Thuhet që El-Haxhib El-Mensur nuk është mposhtur në asnjë betejë.



Hobi i mbledhjes së pluhurit

Gjatë jetës së tij, El-Haxhib El-Mensur kishte marrë pjesë në mbi pesëdhjetë beteja. Thuhet që sapo të përfundonte një betejë, i vinin shërbëtorët duke i shkundur pluhurin e rrobave, të cilin më pas e vendosnin në një shishe. Ai i kishte porositur që kur të vdiste, ta vendosnin këtë shishe me pluhur në varrin e tij, me qëllim që të dëshmojë para Zotit Ditën e Kijametit.



Viti 375 hënor

985 kalendari diellor



Perëndimi i Afrikës veriore, nën pushtetin e El-Haxhib El-Mensur

Ngjarjet në veri të Afrikës, gjithmonë kishin ndikim dhe në Andaluzi. Në vitin 375 fiset berbere rebelohen ndaj pushtetit të fatiminjve në Marok. Këtë rast e shfrytëzoi El-Haxhib El-Mensur dhe dërgoi djalin e tij Abdul Melikun si komandant të ushtrisë, për të ndihmuar berberët kundër fatiminjve. Arriti kjo aleancë ta mposhtë ushtrinë e fatiminjve dhe tani pjesa perëndimore e veriut të Afrikës ishte në dorë të pushtetit të Andaluzisë. El-Haxhib El-Mensur caktoi si vali të kësaj zone Hasen Es-Selmij. Vetë Es-Selmij bëri një veprim të zgjuar ku zëvendësin e tij e zgjodhi nga fiset berbere. Me këtë ai arriti ta qetësojë gjendjen.

Në kohën e tij, shteti i Andaluzisë u shtri dhe zgjerua si asnjëherë më parë. Andaluzia nuk kishte parë deri atëherë një pushtetar të tillë. Ai ishte i rrallë për nga lloji. Çfarë vullneti ka pasur ky njeri, që nga çirak, të arrijë të bëhet udhëheqës i Andaluzisë, të shtrijë pushtetin e tij mbi veriun e Afrikës dhe të mposhtë Hunët e krishterë në veri?

El-Haxhib El-Mensur, nga hamall që mbante barën e njerëzve me gomarin e tij, u kthye në një nga udhëheqësit më të suksesshëm të Andaluzisë. E gjitha kjo me vullnetin e tij të çeliktë dhe ambiciet e gjera. Prandaj themi: Mos i mbyllshin sytë për gjumë dembelët dhe shpërdoruesit.



Viti 379 hënor

989 kalendari diellor

Kryengritja e të birit

Në vitin 379 djali i tij Abdullahu, që ishte vali i qytetit San Stefan, rebelohet ndaj pushtetit të babait të tij, duke dashur të shkëputet si shtet. El-Haxhib El-Mensur i nervozuar nga kjo ndodhi, përgatiti ushtrinë dhe u nis për të shuar revoltën e të birit. Ushtria e tij arriti të marrë qytetin, por i biri ishte arratisur dhe kishte gjetur strehim tek të krishterët. Menjëherë iu vu nga pas dhe i kërkoi mbretit të krishterëve Garsias, t’ia dorëzonte djalin rebel, por Garsia nuk pranoi. Kështu filloi lufta mes ushtrisë së El-Haxhib El-Mensur dhe ushtrisë së Garsias, luftë e cila zgjati ditë të tëra. El-Mensur arriti që ta thyejë ushtrinë e Garsias dhe pushtoi kalanë Vahsheme. Garsia kur pa që ushtria e tij u thye, i kërkoi El-Haxhib El-Mensur që ta ndalojë luftën në këmbim të dorëzimit të djalit dhe të gjithë të tjerëve që ishin strehuar tek ai. Me t’i marrë, ai urdhëroi të vritej i biri tradhëtar së bashku me përkrahësit e tjerë. Ky ishte shpërblimi i tradhëtisë së të birit.



Viti 385 hënor

995 kalendari diellor

Lufta me të krishterët e Leonit

Mbreti i Leonit, kur pa këto trazira mes muslimanëve, kaloi kufinjtë e mbretërisë së tij dhe hyri në tokat muslimane. Valiu i qytetit Medina del kampo i parapriu me ushtrinë e tij dhe arriti t'i ndalojë. Jo vetëm që i ndaloi, por ai arriti t’i sprapsë dhe hyri dhe në disa qytete të tyre duke marrë prej tyre shumë plaçkë lufte. Pasi u kthyen, vetë mbreti i të krishterëve Garsia niset me një ushtri tjetër drejt tokave të muslimanëve. Këtë herë u nis vetë veziri Kand me ushtrinë për t'i bërë ballë dhe arriti ta thyejë ushtrinë e tyre duke e zënë rob dhe vetë mbretin Garisian, i cili vdiq më pas për shkak të plagëve që kishte marrë.

Pas Garsias, mbret i të krishterëve zgjidhet djali i tij, Sanço. Ai nënshkroi armëpushimin me muslimanët dhe pranoi të paguajë xhizjen. Gjithashtu ai kërkoi dhe kufomën e të atit, gjë e cila u realizua. Por si mund të kenë besë njerëz të tillë?! Në vitin 385, mbreti i të krishterëve Sanço e prishi armëpushimin duke sulmuar disa toka të muslimanëve. Kështu El-Haxhib El-Mensur u drejtua me ushtrinë drejt Leonit dhe arriti ta thyejë ushtrinë e Sanços e cila komandohej nga djali i tij Garsia. Jo vetëm që theu ushtrinë e të krishterëve, por ai arriti ta zërë rob dhe komandantin e ushtrisë, djalin e mbretit dhe e mori atë në Kordoba.



Viti 386 hënor

996 kalendari diellor

Tradhëti në Afrikën veriore

Në vitin 386 valiu i Afrikës veriore, - Ziri El-Migravi - që varej nga pushteti në Andaluzi, rebelohet dhe vendos nën sundimin e tij të gjithë pjesën veriore përveç qytetit Seuta dhe Tanxher. El-Haxhib El-Mensur dërgon një ushtri nën komandën e djalit të tij Abdul Melihun, por kjo ushtri nuk arrin ta shtypë këtë revoltë. Çfarë mund të bënte tani El-Haxhib El-Mensur? A mund ta linte gjendjen të vazhdojë e tillë? Sigurisht që jo. Ai menjëherë filloi të lidhet me disa nga kokat e kësaj revolte dhe i joshi me para dhe pushtet. Njëri prej tyre pranoi premtimet e El-Mensur dhe arriti ta plagosë kryerebelin, por pa arritur ta vrasë. Kjo shkaktoi përçarje mes rebelëve dhe përkrahësve të Ziri El-Migravit. Menjëherë El-Haxhib El-Mensur dërgoi një ushtri tjetër nën komandën e djalit të tij Abdul Melihun, i cili arriti të fitojë ndaj ushtrisë rebele. Tani ushtria e Andaluzisë e kishte nën kontroll Afrikën veriore (Marokun, Algjerinë dhe Tunizinë). Rebeli Ziri, më pas i kërkoi të falur El-Haxhib El-Mensur, i cili e fali.





BETEJA NË SAN JAKOB (SANTIAGO DE COMPOSTELA)

Viti 387 hënor

997 kalendari diellor

Sulmi kundër Galicias

Në vitin 387 El-Haxhib El-Mensur vendosi të sulmojë qytetin Santiago de Compostela, që ndodhej në skajin e veri-perëndimit të Andaluzisë, në zonën që njihej me emrin Galicia. Kjo zonë ishte bastioni i fundit i të krishterëve. Ajo shtrihej në një territor malor dhe një nga më të rrezikshmet në Andaluzi. Muslimanët nuk kishin mundur të arrinin atje, veçse në kohën e Tarik ibnu Zijad. Më pas ajo kishte dalë nga pushteti i muslimanëve dhe El-Haxhib El-Mensur mendonte t'ua kthente përsëri muslimanëve. Ai besonte se siguria dhe stabiliteti në Andaluzi nuk kishin garanci, nëse Galicia do të vazhdonte të ishte e fuqishme dhe të përbënte rrezik.

Ajo që e vështirësonte marrjen e këtij qyteti ishte se mes tij dhe Kordobës kishte shumë vargmale dhe lumenj të mëdhenj të vështirë për tu përshkuar.



Kryeqendër shpirtërore

Santiago ishte qytet i shenjtë dhe për nga rëndësia zinte vendin e tretë pas Jeruzalemit dhe Romës. Kishën e këtij qyteti, banorët e kishin të shenjtë ashtu siç kanë të shenjtë muslimanët Qaben. Qyteti zinte këtë vend në zemrat e banorëve, për shkak se mendohej se aty ndodhet varri i njërit nga apostujt e Jezusit (Isait a.s) Jakobi. Thuhej që ai kishte dalë nga Jeruzalemi dhe duke përcjellë mesazhin e Isait a.s, kishte arritur në këtë krahinë. Më pas ai kthehet në Siri, ku dhe vdes. Shokët e tij i transportojnë eshtrat e tij dhe i varrosin në vendin më të largët, ku kishte arritur thirrja e tij, në Galicia. Kështu u varros në këtë vend dhe kisha u quajt me emrin San Jakob. Të krishterët betohen në emrin e tij dhe shkojnë për pelegrinazh tek varri i tij.



Sulm tokësor dhe detar

El-Haxhib El-Mensur pa, që nuk mund të arrijë në këtë qytet, veçse duke e mbajtur të fshehtë qëllimin dhe rrugën që do të ndjekin. Po si mund të arrihej diçka e tillë, duke ditur që lajmet do arrinin në Galicia, për shkak të pozitës që zinte tek të krishterët? Për këtë ai urdhëroi të përgatitej ushtria tokësore, e cila do të nisej nga qyteti Medina del kampo në veri. Gjithashtu, ai urdhëroi dhe flotën të përgatitej dhe të nisej nga kalaja Ebi Danis në brigjet perëndimorë të Andaluzisë. Flota do të mbante armatimet, ushqimet dhe forcat xhenjo. Përgatitjet për këtë sulm, morrën një kohë të gjatë, pasi plani që vendosi El-Haxhib El-Mensur u zbatua në një kohë rekord. Ai urdhëroi ushtrinë të niset me 24 Xhumadil Ahar të vitit 387 hënor dhe vazhdoi udhëtimin derisa arriti tek brigjet e lumit Duero.

Kalimi matanë lumit ishte shumë i vështirë për shkak se lumi ishte nga më të mëdhenjtë të Andaluzisë. Atëherë ai urdhëroi anijet që ishin nisur nga deti të lundronin përgjatë lumit nga oqeani Atlantik derisa të arrinin tek ushtria tokësore. Kur u takuan dy ushtritë, ai u kërkoi që anijet të viheshin në radhë përkrah njëra-tjetrës. Kështu ushtria tokësore kaloi lumin sipër anijeve dhe u furnizuan me ushqim për rrugë. Të njëjtën gjë e bënë dhe me lumenjtë e tjerë.

Ai shpiku një mënyrë të cilën e zbatoi me forcën e vullnetit. Ishte një ushtri që kalonte lumenjtë sipër anijeve të rrjeshtuara. Idetë gjeniale shpërthejnë kur ekziston vullneti, këmbëngulja dhe ambicia.



Arma e xhenjos

Gjatë rrugës, ushtria e tij morri qytetin Porto, i cili ishte vendtakimi i ushtrisë tokësore me atë detare. Me tu takuar dy ushtritë, vazhduan rrugën drejt objektivit.

Për sa i përket maleve që ishin të vështirë për tu kaluar nga ushtria, El-Haxhib El-Mensur kishte marrë me vete punëtorë dhe inxhinierë rrugësh, të cilët pregatisnin rrugën nga ku do të kalonte ushtria. Ushtria vazhdoi udhëtimin derisa arriti në shkëmbin Plei, vend në të cilin nuk kishte shkelur këmbë muslimani deri atëherë. Ushtria arriti në qytetin Santiago (San Jakob), qytetin më të rëndësishëm tek të krishterët e veriut me 2 Ramazan, pas një udhëtimi që kishte zgjatur vetëm dyzet ditë.



Qyteti i boshatisur

Lajmet mbi lëvizjet e mulsimanëve drejt Santiagos kishin arritur tek të krishterët, por nuk e kishin menduar që do të arrinin në atë kohë rekord, për shkak të lumenjve të shumtë dhe maleve të vështirë për tu kaluar. Kur u erdhën lajmet mbi mbërritjen e ushtrisë së El-Haxhib El-Mensur, të krishterët lanë qytetin dhe u larguan bashkë me mbretin, duke lënë brenda saj shumicën e pasurive. Muslimanët hynë në qytetin e boshatisur dhe mblodhën ç'të kishin mundësi nga plaçka e luftës.



Tolerancë dhe vendosmëri

El-Haxhib El-Mensur kërkoi të shkojë tek varri dhe kur vajti atje, gjeti një burrë të moshuar të cilin e pyeti se çfarë bënte. Ai ia ktheu: "Qëndroj për t’i bërë shoqëri këtij varri." El-Haxhib El-Mensur u habit nga besnikëria e tij ndaj varrit, i cili nuk të bën dobi as në këtë botë dhe as në tjetrën. Më pas ai urdhëroi që varri, kishat dhe shtëpitë të mos prekeshin, kurse fabrikat e prodhimit të armëve të shkatërroheshin dhe anijet të digjeshin. Pasi morën plaçkë lufte, ai urdhëroi që ushtria të kthehej në Kordoba. Kjo ishte një goditje e fortë ndaj Hunëve në veri. Emri dhe fama e El-Haxhib El-Mensur kishin arritur deri në Romë dhe Kostandinopojë.

Koha nuk do të njohë si ai.

Poeti ka thurrur disa vargje mbi Haxhib El-Mensur, të cilat më vonë u shkruan mbi varrin e tij:

Gjurmët që la, tregojnë veprat e tij

saqë të duket sikur atë vetë shikon

për Zotin nuk vjen tjetër si ai

dhe kufijtë si ai, s’ka kush i mbron.

Fjalë të drejta që tregojnë interesin e tij për umetin musliman dhe lavdinë e tij, sidomos kur e krahason me pushtetarët që erdhën pas tij.

Haxhib El-Mensur morri pjesë në pesëdhjetë luftra, pa iu rrëzuar flamuri në asnjërën prej tyre. Këmbët e tij shkelën vende ku nuk kishte shkelur këmba e asnjë muslimani më parë. Pesëdhjetë lufra, pa u lodhur, mërzitur dhe pa iu dorëzuar rehatisë. Vallë, çfarë vullneti dhe ambicie është kjo?



Histori të veçanta

Le të përmendim tani disa histori të cilat kanë ndodhur gjatë jetës së tij që tregojnë mbi zgjuarsinë, ambicien dhe vullnetin e tij të çeliktë.



Robëresha

Nga kushtet e marrëveshjes për armëpushim mes tij dhe krahinës Baske, ishte se nuk duhej të mbetej asnjë rob musliman në tokat e krishtera, por duhej kthyer menjëherë në tokat islame. Një herë, El-Haxhib El-Mensur dërgoi një të dërguar tek mbreti i të krishterëve në krahinën Baskëve. Mbreti e priti mirë dhe e lejoi të shëtisë në mbretërinë e tij si të donte, pasi do të qëndronte për një kohë të gjatë. Kështu i dërguari dilte çdo ditë dhe shëtiste qytetin. Ndër vendet që vizitonte ishin dhe kishat. Një herë teksa po vizitonte një kishë, gjen atje një grua muslimane me dy vajzat e saj. I habitur i pyeti se përse qëndronin atje. Gruaja iu përgjigj se ishte marrë robëreshë dhe iu lut, që çështjen e saj t’ia paraqiste El-Haxhib El-Mensur.

I dërguari pasi përfundoi misionin, u kthye tek El-Haxhib El-Mensur, i cili e pyeti gjerë e gjatë rreth gjëndjes atje. Pasi iu përgjigj i dërguari rreth asaj që ishte i interesuar, El-Mensur e pyeti përsëri nëse kishte diçka tjetër. Atëherë i dërguari u kujtua rreth gruas muslimane që ishte robëreshë. I zemëruar Haxhibi iu përgjigj: "I mjeri ti, këtë duhet të ma kishe treguar të parën." Menjëherë urdhëroi të përgatitej ushtria për të sulmuar të krishterët për shkak se mbanin robër muslimanë, duke thyer marrëveshjen mbi këtë çështje. Banorët e krahinës me mbretin u befasuan nga kjo, pasi ishin në gjendje armëpushimi. Menjëherë ai dërgoi njerëz për të biseduar me El-Haxhib El-Mensur i cili kishte ardhur dhe vetë me ushtrinë. Pasi morën vesh se cili ishte shkaku, ata i kërkuan falje pasi nuk kishin dijeni rreth asaj gruaje dhe vajzave të saj dhe se gjithçka kishte ndodhur pa dashje. Menjëherë vajtën dhe kërkuan rreth gruas dhe e gjetën. I kërkuan falje dhe i dhanë pasuri dhe e kthyen tek ushtria muslimane duke i kërkuar falje Haxhibit mbi këtë incident. El-Haxhib El-Mensur e pranoi justifikimin e tyre dhe urdhëroi të kthehej ushtria në Kordoba.

Nëse gjenden muslimanë të marrë robër tek armiqtë, lirimi i tyre është detyrë e shtetit musliman, derisa të mos mbetet sy që loton për ta. Nëse nuk është e mundur të organizohet ushtria për t’i liruar, shpenzohen të gjitha pasuritë për t'i liruar, nëse e lyp nevoja.

Kjo është ajo që thonë dijetarët muslimanë, nëse armiku ka marrë muslimanë robër. Është detyrë e umetit musliman që të shfrytëzojë çdo mundësi për t'i liruar.



Ky vend më pëlqen shumë

Gjithashtu nga historitë e tij tregohet që në një betejë me Baskët, pasi kishte hyrë në thellësi të vendeve të tyre, u detyrua të kalonte me ushtrinë nëpërmjet një ngushtice. Pasi korri fitore kundrejt Hunëve, teksa kthehej përgjatë ngushticës mes maleve, Hunët mblodhën forcat e tyre dhe bllokuan ngushticën duke mos lejuar ushtrinë muslimane të kthehej. Të përballesh ushtarakisht me një armik që ka zënë pritë në vendin më të ngushtë, është shumë e vështirë.

Duke qenë përballë një situate të tillë El-Mensuri, nuk pranoi të sulmojë dhe të luftojë, por urdhëroi ushtrinë të kthehej duke zgjedhur një nga qytetet më të mira të Hunëve dhe u vendosën atje. Shtëpitë ua shpërndau ushtarëve dhe filluan të punojnë tokën, të shesin dhe blejnë, si të ishin banorë vendas. Gjithashtu El-Haxhib El-Mensur dërgonte njësi ushtarake për të sulmuar qytetet e tjera dhe kalatë. Kjo gjë i shqetësoi dhe sikletosi tej mase Hunët. Ushtria e Hunëve që kishte bllokuar ngushticën e lajmërojnë që do e lejonin të kalonte nëse dëshiron. Por El-Haxhib El-Mensur ua ktheu: "Jo, nuk dua të largohem nga ky vend, pasi më pëlqen shumë dhe kemi vendosur të qëndrojmë deri në vitin tjetër. Nga këtu unë mund të sulmoj krejt kollaj, pa pasur nevojë që të udhëtoj nga Kordoba." Veç kësaj, të gjithë të vrarët nga kundërshtarët, ai i merrte dhe i hidhte tek ngushtica e bllokuar nga Hunët. Kufomat e derdhura sa andej këndej dhe era që dilte prej tyre, e bënë të pamundur jetesën e banorëve në atë zonë. Kështu u kërkuan ushtarëve Hunë që qëndronin në ngushticë, që ta lejonin ushtrinë muslimane të kalojë. Atëherë filluan ta lusin për të dytën herë që të largohej dhe t'i linte të qetë, duke i premtuar se do të pranonin çdo lloj kushti për këtë. Atëherë El-Haxhib El-Mensur u caktoi kushtet për tu larguar të cilat ishin:

1 – Pasi të largoheshin nga ngushtica, të mbanin të gjitha plaçkat e luftës që kishte ushtria muslimane, me kafshët e tyre dhe t’ia dërgonin Haxhibit deri në Kordoba.

2 - Të largonin nga ngushtica të gjithë kufomat e hedhura nga ushtria e El-Haxhib El-Mensur.

Pas shumë dihunimesh mes tyre, Hunët i pranuan këto kushte, pastruan rrugën dhe i mbajtën plaçkën që muslimanët ua kishin marrë atyre dhe i dërguan në Kordoba.



Spiuni

Në një nga betejat e tij, El-Haxhib El-Mensur qëndroi për një kohë të gjatë në qytetin Medina del Kampo, qytet i cili ishte në kufi me të krishterët në veri.

Një natë, në këtë qytet bënte shumë ftohtë i madh dhe shi i rrëmbyeshëm. Teksa pushonte, El-Haxhib El-Mensur i vjen në mendje diçja që tregon mbi zgjuarsinë dhe mendjemprehtësinë e tij. Ai thirri një nga kalorësit e tij më të mirë dhe i tha: "Do të shkosh tek filan ngushticë (ngushticë e cila lidhte tokat islame me ato të krishtera) dhe do të qëndrosh të bësh roje. Kushdo që kalon, ta ndalosh dhe ta sjellësh tek unë." Ushtari i habitur e pyeti:”Në këtë të ftohtë dhe rrebesh shiu?! Po kush është ai që kalon tani natën dhe në këtë të ftohtë?!” El-Haxhib El-Mensur e urdhëroi që t’i bindej urdhërit të tij dhe ushtari u nis menjëherë.

Shkoi tek ngushtica dhe teksa qëndronte atje në atë të ftohtë dhe shiun që e shoqëronte, përballet me një të moshuar nga të krishterët që banonin në tokat e muslimanëve. Ai kishte me vete gomarin e tij, një sopatë dhe litarët, gjë që tregon se ishte nisur për të prerë dru. I habitur ushtari e pyeti:"Për ku je nisur në këtë kohë o xhaxha dhe çfarë bën?" Ai iu përgjigj:"Dua të pres dru për të ngrohur familjen." Ushtari e la të kalojë, por menjëherë iu kujtua urdhëri i Haxhibit që mos lejojë askënd të kalojë dhe ta dërgojë tek ai. Atëherë e ktheu përsëri dhe i tha:"Patjetër që duhet të vish me mua tek El-Haxhib El-Mensur." I moshuari e pyeti:"Po çfarë kërkon ai prej meje? Të lutem më lër të vazhdoj rrugën." Por ushtari e detyroi që të paraqitet para Haxhibit. Me të arritur atje, ai urdhëroi që ta kontrollojnë por nuk i gjetën gjë. Atëherë urdhëroi që të kontrollonin gomarin e tij dhe në samarin e tij gjetën një letër. Letra ishte e disa të krishterëve që banonin në tokat muslimane dhe u që u drejtohej të krishterëve në veri, ku u tregonin një pikë dobësie, nga mund t'i sulmonin muslimanët. Në letër thuhej:"Sulmojeni qytetin Medina del kampo dhe ushtrinë e El-Haxhib El-Mensur nga filan shteg – duke përmendur emrin – pasi ne do u ndihmojmë nga brenda."

Ushtari mbeti i shtangur në vend nga kjo ndodhi dhe e pyeti Haxhibin: "Si e dije që ky do të jetë spiun dhe se do dalë sonte në këtë natë?" Haxhibi iu përgjigj: "Kush tjetër veç spiunëve mund të dalin në këtë natë të ftohtë dhe me shi? A ka kohë më të përshtatshme për një spiun se një natë e ftohtë dhe me shi?"

Të nesërmen, ai urdhëroi të mblidhej kolona e pestë (armiqtë e brendshëm) dhe urdhëroi të ekzehunoheshin, së bashku me të moshuarin që u kap me letrën.



Shishja e pluhurit

Ai kishte përgatitur qefinë për veten e tij, që nëse vdes të qefinosej me ta. Këto qefinë i kishte blerë nga pasuria e tij personale. Gjithashtu – siç e përmendëm më lart – ai kishte një shishe në të cilën mblidhte pluhurin që kishin rrobat pas çdo beteje. Të afërmit i kishte porositur, që nëse do të vdiste, shishen me pluhur ta vendosnin bashkë me të në varr, që të dëshmojë para Zotit mbi luftën që ka bërë. Kjo për shkak se kishte dëgjuar një thënie të profetit Muhamed a.s që thotë:”Kujt i pluhurosen këmbët në rrugë të Zotit, i është ndaluar hyrja në zjarr." (Buhariu) "Zoti nuk e bashkon tek një njeri pluhurin e luftës për hatër të Tij dhe tymin e xhehenemit”. (Tirmidhiu)



Flamuri i harruar

Gjithmonë kur ushtria e tij merrte një kala, në kullën më të lartë, vendosnin një flamur. Kur largoheshin e merrnin përsëri flamurin. Një herë morën disa kala dhe në pikën më të lartë vendosën një flamur. Më pas El-Haxhib El-Mensur urdhëroi ushtrinë që të tërhiqej, por harruan pa e hequr flamurin. Forcat Hune që ishin larguar në malet përreth, prisnin që ushtria muslimane të largohej që të ktheheshin në kalatë e tyre. Ata e panë ushtrinë muslimane që u largua, por flamuri që nuk ishte hequr i bëri të dyshonin, se mos El-Haxhib El-Mensur ka lënë ushtarë të tjerë. Kështu vazhduan të presin për disa ditë me radhë. Vetëm pasi zbuluan që flamurin e kanë harruar dhe se nuk ka ushtarë, hynë brenda në qytet. Për këtë, shumë historianë e quajnë këtë betejë "beteja e flamurit."



Dënimi i funksionarit

Përveç lavdisë, zgjerimit të kufijve dhe fuqisë ushtarake, El-Haxhib El-Mensur i shtoi dhe diçka tjetër Andaluzisë. Ai i shtoi asaj drejtësinë në bazë të së cilës janë vendosur dhe funksionojnë qiejt dhe toka.

Nga historitë e tij mbi vendosjen dhe zbatimin e drejtësisë, është se një ditë teksa qëndronte i ulur, një nga njerëzit e thjeshtë iu afrua dhe i kërkoi leje të flasë. Pasi e lejoi, ai filloi të ankohej për padrejtësitë që i ishin bërë. El-Haxhib El-Mensur i habitur e pyeti: "Kush të ka bërë padrejtësi?" "Ai që është ulur në krahun tënd (për një nga shoqëruesit dhe funksionarët e tij)" – ia ktheu. El-Mensur e pyeti përsëri: "A e ke çuar çështjen tek gjykatësi para se të vish tek unë?" "Po" – iu përgjigj. "Dhe çfarë vendosi gjykata?"-pyeti El-Mensur. "Asgjë" – iu përgjigj. Atëherë El-Mensur u nevrikos shumë dhe iu drejtua gjykatësit: "I mjeri ti o gjykatës, si nuk paske mundësi të vendosësh drejtësinë?" Gjykatësi ia ktheu: "Ky është miku dhe i dashuri yt, s’kisha çfarë t’i bëja." Atëherë El-Mensur iu drejtua funksionarit të tij me fjalët: "Largohu nga unë." – dhe ai u largua duke u dridhur nga frika. "Tani – i tha- hiqi të gjitha rrobat e luksit që t'i kam dhënë." Pasi i hoqi dhe rrobat luksoze që ia kishte dhënë, e urdhëroi që të ulej njëlloj me paditësin përballë gjykatësit. Pastaj iu drejtua gjykatësit: "Tani dëgjoji të dy dhe vendos drejtësinë." Pasi i dëgjoi gjykatësi, pa që paditësi kishte të drejtë dhe vendosi që t’i jepej e drejta. Pas gjyqit El-Mensur urdhëroi që shoqëruesi i tij të ndëshkohej rreptë. Kur e pyetën se përse e bën këtë megjithëse drejtësia u vendos, u tha: "Padrejtësinë që bëri, nuk e bëri veçse duke përfituar nga afërsia ime. Ashtu siç përfitoi nga kjo miqësi për të bërë padrejtësi, le të marrë ndëshkimin që i takon në bazë të drejtësisë".



Viti 390 hënor

1000 kalendari diellor

Luftë e pandërprerë

Në vitin 390 të krishterët me në krye Sançon e prishën marrëveshjen dhe sulmuan tokat e muslimanëve. El-Haxhib El-Mensuri u nis vetë në krye të ushtrisë dhe arriti t’i thyejë pranë malit që quhej “Mali Xherbea”. Pas fitores ai u kthye në Kordoba. Por akoma pa zbritur nga kali i tij, u nis përsëri në një luftë tjetër.



Vdekja në luftë

El-Haxhib El-Mensur vazhdoi të drejtojë shtetin me këtë fuqi, derisa erdhi viti 392 hënor. Në atë kohë ai kishte mbushur gjashtëdhjetë vjeç dhe vazhdonte të luftonte si të ishte i ri. Në këtë vit, u nis me ushtrinë drejt veriut. Kur arriti në qytetin Medina del kampo, - ku përgatitej ushtria për luftë - teksa pregatiste ushtrinë, thuhet që u sëmur dhe vdiq. Në një version tjetër thuhet që u plagos në një nga këto beteja dhe vdiq. Ai e luste Zotin gjithmonë që t'i vijë vdekja, duke qenë në luftë. Kështu, El-Haxhib El-Mensur vdiq në vitin 392 hënor. Vdiq pasi kishte kaluar tridhjetë vite në luftë, duke marrë pjesë në mbi pesëdhjetë beteja. Ai kurrë nuk e ndërpreu sakrificën për mirëqenien dhe lavdinë e Andaluzisë, lavdi të cilën nuk e kishte arritur kurrë më parë. E lusim Zotin që ta mëshirojë dhe t'i falë gjynahet.

Më poshtë do të përmendim një histori që së pari tregon mbi madhështinë e tij. Gjithashtu tregon gjendjen e rëndë, që përfshiu Andaluzinë pas vdekjes së tij.



Mbi varrin e Haxhib El-Mensur-it

Tregon El-Musteinu Bil-lah ibnu Nun (do të flasim rreth tij më pas) dhe thotë: "Kur shkova të takoj Alfonson, e gjeta atë në qytetin Medina del Kampo. Kur hyra ta takoj, e pashë të ulur mbi një krevat që ishte vendosur sipër varrit të El-Haxhib El-Mensur dhe në krah i qëndronte gruaja. Ai më tha:"O filan, a nuk e sheh se si kam marrë nën pushtetin tim tokat e muslimanëve dhe jam ulur sipër varrit të mbretit tuaj?" Mua më erdhi shumë inat dhe i thashë:"Sikur të merrte frymë ai që je ulur sipër varrit të tij, nuk do të ndiheshe i qetë askund." Ai u zemërua dhe u nis të më godasë, por gruaja e tij ndërhyri mes nesh duke i thënë:"Ai po thotë të vërtetën. Mos kërkon të mburresh para këtij burri (për El-Haxhib El-Mensur)?"



Emër i përjetshëm

Kështu shkoi El-Haxhib El-Mensur në takim me Zotin e tij, duke e rrjeshtuar emrin e tij me heronjtë, emrat e të cilëve kanë mbetur të përjetshëm në historinë muslimane. Secili do të shpërblehet sipas veprave dhe kontributit. "Kush kërkon shpërblimin e kësaj bote, tek Zoti do të gjejë shpërblimin e kësaj bote dhe të ahiretit" (Nisa 134)

Disa historianë kanë përmendur se ai kishte si qëllim që të kalonte malet Pirene dhe të sulmonte jugun e Francës.



Përmbledhje e ngjarjeve në epokën e Haxhib El-Mensur

366 Hënor Hisham El-Muejed Bil-lah merr pushtetin duke qenë vetëm 11 vjeç.

366 Hënor Muhamed ibnu Ebi Amir (komandanti i policisë), mbron Halifen nga një grusht shteti i Sakalibeve dhe vret xhaxhanë e tij, Mugire ibnu Abdurrahman.

367 Hënor Shkarkohet veziri El-Mus’hafij dhe emërohet Muhamed ibnu Ebi Amir si vezir.

368 Hënor Muhamed ibnu Ebi Amri (El-Haxhib El-Mensur), përvetëson pushtetin.

371 Hënor Konflikti mes El-Haxhib El-Mensur dhe vjehrit të tij, përfundon me vrasjen e këtij të fundit.

373 Hënor Beteja e madhe në Leon, të cilën e fitoi El-Haxhib El-Mensur.

374 Hënor Marrja e Barcelonës.

379 Hixhr Djali i tij Abdullahu, rebelohet kundër të atit dhe më pas vritet.

386 Hënor Ziri El-Migravi ndez revoltën në Afrikën veriore, e cila shuhet nga El-Mensur.

387 Hënor Sulmi i San Jakobit në Galicia.

392 Hënor Vdes El-Mensur dhe pushtetin e merr djali i tij El-Mudhafer.

399 Hënor Sançelo kërkon postin e Halifes

399 Hënor Omejadët rebelohen dhe largojnë nga pushteti Hishamin.





Haxhib El-Mensur... të vërteta dhe konkluzione

Vullnet i pamposhtur, vendosmëri që nuk njeh lodhje dhe dobësi... Një hamall që varfëria e tij nuk e pengoi të jetë ambicioz dhe të kërkojë postet më të larta!!... Një burrë që vinte nga shtresa më e ulët e shoqërisë, por që arriti postin më të lartë në Andaluzi!! Një burrë që me bëmat e tij, u bë tregues historik mbi atë që nuk ka gjë që i reziston një vullneti të çeliktë dhe një vendosmërie të palëkundur. Një burrë që të lavdishëm nuk e bëri pasuria dhe farefisi, por lavdinë që ndërtoi me duart dhe zgjuarsinë e tij. Ai arriti të bëhet numri një në Andaluzi, duke shfrytëzuar aftësitë dhe zgjuarsinë. Historia e tij është e ngjashme me atë të Abdurrahmanit të parë (Ed-Dahil). Tek të dy, dështimi, plogështia dhe nglizhenca nuk gjenin vend. Kush ka vendosmëri të palëkundur dhe vullnet të çeliktë, patjetër që do e arrijë qëllimin.

Sipas vendosmërisë vijnë vendimet

Sipas vullnetit vijnë shpërblimet.

Kjo është një thirrje për çdo të ri dhe të re. Ata patjetër që do të përballohen me vështirësi dhe pengesa në fillimet e jetës së tyre. Ky është një nga ligjet që ka vendosur Zoti i madhëruar në tokë. Por këto pengesa dhe vështirësi nuk duhet t'i pengojnë të arrijnë ambiciet dhe objektivat, duke thyer vendosmërine e tyre. Ato duhet t'ua shtojnë vendosmërinë dhe t'ua forcojnë vullnetin. Për këtë le të marrin mësim nga El-Haxhib El-Mensuri.

* El-Haxhib El-Mensur morri përgjegjësinë e administrimit të shtetit, në një kohë që vendi po drejtohej

drejt një konflikti të rrezikshëm. Me forcën, zgjuarsinë dhe vendosmërinë e tij, ai arriti t'i shuajë flakët e këtij konflikti, duke i kthyer vendit lavdinë dhe madhështinë. E vërtetë është që në fillimet e tij, ai i tejkaloi kufijtë e marrjes së masave, duke ndëshkuar vezirin, El-Mus’hafij. Kjo është diçka negative në biografinë e El-Haxhib El-Mensur dhe për çdo njeri që dyshon në qëllimet dhe mendimet e fshehta të atyre që i rrethojnë. Profeti Muhamed a.s e kritikoi Halid ibnul Velidin, kur dëgjoi që kishte vrarë një person edhe pse kishte dëshmuar shehadetin. Kur Halidi u justifikua se:"Ai e tha nga frika e shpatës", Profeti a.s e pyeti:"Mos vallë i hape zemrën dhe e pe?" Madje profeti Muhamed a.s na çon dhe më larg ku na obligon që falja dhe mendimi i mirë të jenë primare. Thotë profeti a.s:"I anulloni ndëshkimet me dyshime."

Kurse Muavija teksa këshillonte një person të cilin e emëroi guvernator të një krahine, i tha:"Mos ndëshko askënd për fajet e të tjerëve, apo për një akuzë të pavërtetuar. Të gabosh në falje, është më mirë se të gabosh në ndëshkim."

* Siç përmendëm dhe më sipër, El-haxhib El-mensur mblidhte pluhurin që ishte ngjitur në rrobat e tij gjatë

çdo beteje dhe e vendoste atë në një shishe. Ai i kishte porositur njerëzit e tij që kur të vdesë, ta varrosnin së bashku me shishen me pluhur, me qëllim që të dëshmojë mbi betejat dhe luftën e tij në Ditën e Gjykimit!! Ne e lusim Zotin që ta nderojë për mundin dhe për flamurin e kësaj feje, të cilin e mbajti lart.

Diçka e tillë na bën të pyesim vetet tona: Çfarë kemi bërë për këtë fe, me të cilën do të paraqitemi para Zotit? A e kemi përgatitur veten për ditën që do të dalim para të Plotfuqishmit, që do të na pyesë rreth asaj që kemi bërë për këtë fe? Ajo ditë do të jetë ditë dhimbjesh dhe vuajtjesh. I lumtur do të jetë ai që në këtë Ditë, do të vijë me punë të shumta. Ai do i thotë Zotit:" O Zot, unë kam luftuar me pasuri, me fjalë dhe me vetë veten time në rrugën Tënde. O Zot, unë kam agjëruar, jam falur, kam dhënë sadaka… vetëm për hatrin Tënd." I mjeruar do të jetë ai njeri që Ditën e Kijametit do të vijë i papërgatitur për këtë ditë, pasi e kishte harruar dhe ishte zhytur në qejfe dhe argëtime në këtë botë. Zoti i madhëruar do i thotë, siç përmendet në një hadith:"O fil (shkurtim i "filan" me qëllim përbuzje) a nuk të dhashë të mira, a nuk të martova, a nuk i nështrova për ty kuajtë dhe devetë? A nuk të lashë të lirë të jetosh dhe të udhëheqësh?!" Njeriu do i thotë:"Po o Zot." Zoti do e pyesë:"Mos mendoje se nuk do më takoje?" "Jo o Zot" do të përgjigjet pësëri. Atëherë Zoti do i thotë:"Sot të harrojmë, ashtu siç na harrove."

Vdekja është një derë

Që të gjithë do e shkelim

Ah sikur ta dija, pas kësaj dere

çfarë shtëpie ndodhet

Shtëpia është xhenet nëse punon për të

Ose zjarr nëse gjynahe vepron





ABDUL MELIK IBNUL HAXHIB EL-MENSUR (EL-HAXHIB EL-MUDHAFER)

Viti 392 hënor

1002 kalendari diellor

Pas tij, postin e mori djali i tij Abdul Melik ibnu Muhamed ibnu Ebi Amir. Abdul Meliku u quajt El-Haxhib El-Mudhafer. Ai ndoqi politikën e babait të tij, pa ua hequr omejadëve të drejtën për të qenë halife. Halifeja akoma ishte Hisham El-Muejed Bil-lah, nga omejadët.

Gjatë pushtetit të tij, Andaluzia vazhdoi të jetë e bashkuar, siç e kishe lënë i ati i tij. Abdul Meliku, siç bënte dhe i ati, vazhdoi betejat kundër Hunëve në veri pothuaj çdo vit.

Gjendja në veri të Afrikës, nuk ndryshoi. Kurse në veri Andaluzisë, të krishterët ishin përçarë për shkak të konflikteve të brendshme.

Kështu gjendja në Andaluzi vazhdoi e qetë dhe pa trazira për shtatë vite rrjesht deri në vitin 399. Në këtë vit vdiq Abdul Meliku ose El-Haxhib El-Mudhafer në qytetin Medina del Kampo, pasi po përgatitej për një luftë.

Pas tij administratën e merr në dorë Abdurrahmani, vëllai i Abdul Melihun. Abdurrahmani njihej dhe me një emër tjetër, Sançuelo.



SË GJASHTI ABDURRAHMAN IBNU HAXHIB EL-MENSUR (SANÇUELO).

Viti 399 hënor

1009 kalendari diellor

Jetë luksi

Nëna e tij ishte jo arabe me origjinë nga Kastilje, nga të krishterët që ndodheshin në veri të Andaluzisë. Ai u rrit në mes të mirave dhe të pasurisë. Qysh i ri nuk dukej serioz në vendimmarrjet dhe çështjet e luftës, siç ishte babai dhe vëllai i tij. Këtë post ai nuk e mori se e meritonte dhe se ishte i aftë për të, por thjesht e trashëgoi. Duke u marrë me argëtime dhe dëfrime, filluan gjërat të përkeqësohen dhe situata filloi t'i dalë jashtë kontrollit. Ai ishte njeri që nuk kishte ndonjë qëllim në jetë, siç thotë poeti:

Kush e merr pushtetin pa lodhje

E ka të lehtë ta dorëzojë vendin.

E tillë është jeta: Nëse pushtetin e marrin njerëz të aftë dhe udhëheqës të mençur, fitorja do të jetë e jona, në dashtë Zoti. Kurse kur vijnë njerëz si Sançuelo, proekupimi i të cilëve janë epshet dhe dëfrimet, do të thyhemi dhe vendi do të shkatërrohet.



Posti i Halifes

Sançelo e humbi pushtetin, humbi lavdinë dhe ishte faktori i parë që çoi në rënien e Andaluzisë. Me të ardhur në pushtet, gjëja e parë që bëri është se kërkoi që të marrë titullin Halife. Gjatë kohës së sundimit të tyre, babai dhe vëllai i tij - megjithëse ishin ata udhëheqësit realë të Andaluzisë - preferuan që Halifeja të mbetej nga omejadët, të cilët kishin emër dhe prestigj në shoqëri. Por emri dhe fama e Halifes, e bënë të lakmojë më shumë. Kështu i bëri presion Halifes – Hishamit - të nxjerrë një dekret ku e caktonte Sançuelo princin e kurorës (Halife pas vdekjes së Hishamit). Diçka e tillë u lajmërua në çdo xhami. Kjo gjë shkaktoi pakënaqësi mes popullit, i cili kishte simpati për omejadët. Të gjithë pyesnin të habitur:“Kush është ky?! Sançuelo princ kurore?! Nga çfarë familje rrjedh?! Cila është pozita e tyre shoqërore?! A nuk tregon diçka e tillë mendjelehtësinë dhe paaftësinë e tij?

Viti 399 hënor

1009 kalendari diellor

Omejadët rebelohen

Kur emevitët panë që pushteti po u del nga duart, u rebeluan ndaj Sançuelos. Këtë revoltë e udhëhiqte Muhamed ibnu Hisham, një nga pasardhësit e Abdurrahmait të tretë. Ai mblodhi rreth vetes dhe kundërshtarët e tjerë të familjes së Sançuelo dhe duke shfrytëzuar daljen e Sançuelo nga Kordoba, sulmuan administratën qeveritare në Zahire, duke e vënë nën kontrollin e tyre të gjithë kryeqytetin Kordoba. Menjëherë ai nxorri një dekret i cili e shkarkonte Hishamin nga Kalifati dhe shpalli veten e tij Halife duke u quajtur Muhamed El-Mehdi Bil-lah.



Viti 399 hënor

1009 kalendari diellor

Fundi i Sançuelos dhe konflikti mes omejadëve

Kur dëgjoi për këtë, Sançuelo u kthye me përkrahësit e tij në Kordoba, për të rivendosur kontrollin. Në luftën e zhvilluar mes përkrahësve të Sançuelos dhe omejadëve, Sançuelo humbi dhe arriti të shpëtojë gjallë. Më pas ai u vra, po në të njëjtin vit që morri pushtetin. Kështu pushtetit të familjes së Haxhib El-Mensur, i erdhi fundi dhe ishin omejadët ata që kontrollonin tashmë gjithçka. Megjithatë gjendja nuk vazhdoi e qetë. Ish Halifeja, Hishami, nuk e pranoi këtë realitet të ri. Ai mblodhi përkrahësit e tij nga omejadët dhe nga familja e Haxhib El-Mensurit dhe u konfrontua me Muhamed ibnu Hisham (El-Mehdij bil-lah). Në këtë luftë Muhamed ibnu Hisham mbeti i vrarë dhe Kalifati iu kthye përsëri Hishamit. Të gjitha këto ndodhnin në vitin 399 hënor.

Përçarja e Andaluzisë

Në këtë kohë, Andaluzia përjetoi vitet e saj më të vështira, ku përçrja dhe konkurrenca për pushtet, kishin arritur kulmin. E gjithë Andaluzia ishte ndarë në principata dhe shtete të përçara që sundoheshin nga princër, ku secili ishte i pavarur nga tjetri. Numri i shteteve të përçara, arrinte në 22 shtete. Ishin 22 princër të pafuqishëm, që sundonin 22 shtete të përçara. Kurrë nuk i kërkonin ndihmë njëri-tjetrit, kurrë nuk ranë dakort me njëri-tjetrin, madje ishin faktor përçarje dhe fanatizmi fisnor. Ata i harruan interesat e vendit dhe shumë prej tyre u treguan të pabesë dhe tradhëtarë, duke shitur fenë dhe tokat tek armiku i tyre. Ata i kërkonin ndihmë armihun të përbashkët, kundër njëri-tjetrit. Ata i dorëzonin armihun kështjella dhe kala, qytete dhe zona, si çmim për të mbajtur pushtetin. Këto ishin shtetet dhe principatat e përçara.

[_Mersin_]

Epoka e shteteve te percara

SË PARI EPOKA E SHTETEVE TË PËRÇARA.



Viti 400 hënor

1010 kalendari diellor



Në vitin 400 hënor Andaluzia u përça, ku fiset dhe familjet e mëdha, filluan të shpallin pavarësinë e qytetit dhe krahinës ku jetonin. Kështu shteti i Andaluzisë u nda në 22 shtete, duke shfrytëzuar dobësinë e omejadëve. Kjo situatë, shënon një epokë të re dhe të mjerë për Andaluzinë. Këto shtete ishin:



Valencia

Në vitin katërqind, dy të rinj Mudhafer dhe Mubarek shpallin pavarësinë në Valencia nga pushteti qendrori i omejadëve.



Denia dhe ishujt Baliar

Më pas Muxhahid El-amirij u shkëput nga omejadët në qytetin Denia dhe ishujt Baliar.



Arkesh

Në qytetin e vogël Arkesh, ishin Benu Hazrunët, të cilët edhe ata u ndanë nga pushteti qëndror.



Pont

Abdullah ibnu Kasim shpalli pavarësinë në qytetin Pont.



Viti 403 hënor

1013 kalendari diellor

Mënjanimi i Hishamit nga Kalifati



Në vitin 403 në Kordoba, Sulejman ibnu Hakem ibnu Sulejman ibnu Abdurrahman En-Nasir, shfrytëzoi këtë rrëmujë dhe arriti ta heqë Halifen Hishamin dhe u vendos vetë Halife dhe u quajt El-Musteinu Bil-lah.





Halife i çuditshëm



Kur ishte i vogël, kishte si kujdestar El-Haxhib El-Mensurin. Kur u rrit, Sançuelo i morri postin e Halifes. Më pas ai arriti ta rimarrë postin e Halifes, pas një konflikti me Muhamed El-Mehdij Bil-lah. Kurse tani mënjanohet përsëri nga posti i Halifes, nga Sulejman ibnu Hakem. Të tilla ngjarje pasojnë kur vihen në poste njerëz të paaftë.

Sulejmani e quajti veten "El-Musteinu Bil-lah (i ndihmuar nga Zoti)". Këto konflikte çuan në shtimin e shteteve të përçara.



Murcia

Hajrun El-Amirij, një nga të afërmit e El-Haxhib El-Mensurit, shpalli pavarësinë në qytetin Murcie. Dobësimi i pushtetit në Kordoba në një vit – 399 – 400 – bëri që e gjithë Andaluzia të përçahej. Gjendja përkëqesohej çdo ditë. Trupi pa kokë dhe shteti pa udhëheqës të vendosur, çon në dështim dhe shpërbërje të shtetit.



Huelva

Benu Bekri e shpallën pavarësinë nga Kordoba në qytetin Huelva.



Grenada

Një burrë nga fiset Berbere i quajtur Zavi ibnu Ziri, u rebelua dhe shpalli pavarësinë në Grenada.



Sanda Maria

Hudhejl ibnu Abdulmelik në Santa Maria, shpalli dhe ai pavarësinë nga Kordoba.



Moron dela frontera

Në qytetin Moron, ishin Benu Teziri ata që shpallën pavarësinë nga Kordoba.



Karmona

Muhamed ibnu Berzal shpalli pavarësinë në Karmona.



Almeria

Valiu i Murcia-s, Hajrun El-Amirij, arriti të vendosë nën sundimin e tij dhe qytetin Almeria.



Ronda

Benu Jafronët në vitin 406 shpallën pavarësinë në Ronda.



Viti 407 hënor

1017 kalendari diellor

Benu Hamdun, sundojnë Kordoban



Në vitin 407 hënor, Ali ibnu Hamud (nga fisi i Edarisëve) rebelohet në Kordoba duke arritur ta heqë Halifen Sulejmanin dhe e zuri vetë këtë post duke u quajtur En-Nasir Bil-lah. Në të njëjtin vit rebelohet Kasim ibnu Hamud ndaj vëllaut të tij Aliut, të cilin arrin ta vrasë. Ai arrin ta marrë pushtetin në dorë quhet Kasim El-Memun. Në vitin 408 Jahja ibnu Ali ibnu Hamud rebelohet ndaj xhaxhait të tij Kasim El-Memun duke marrë qeverisjen në Kordoba dhe e quajti veten Prijësi i besimtarëve. Kjo, megjithëse nga gjithë Andaluzia, nuk kishte veçse Kordobën nën sundimin e tij.

Sa i pavlerë bëhet njeriu kur nuk njeh kufij dhe morale, të cilat e ndalojnë të veprojë ç'të dojë! Në një kohë që ai nuk kishte nën kontroll veçse një qytet, e quante veten "Prijës të besimtarëve", të gjithë besimtarëve ku ndodheshin!



Viti 408 hënor

1018 kalendari diellor



Saragosa

Në të njëjtin vit Mundhir ibnu Jahja El-Texhibij shpalli pavarësinë e Saragosës.



Viti 412 hënor

1021 kalendari diellor

Rikthehet dinastia omejade



Në vitin 412 omejadët arritën ta merrnin pushtetin përsëri në Kordoba dhe zgjodhën si Halife një nga pasardhësit e Abdurrahman En-Nasir, Abdurrahman ibnu Hishamin. Kështu ata i dhanë fund pushtetit të Benu Hamud, të cilët e mbajtën nga viti 407 deri në vitin 412 hënor.

Një situatë e tillë pyeste: A do të ketë më shtete të tilla?



Niebla

Kurse në Nabla, pushtetin e kishte Ahmed ibn Jahja.



Viti 413 hënor

1022 kalendari diellor



Bodojoz

Në vitin 413, qyteti Badojoz shpall dhe ai pavarësinë nën udhëheqjen e Abdullah ibnu Muhamed.



Viti 414 hënor

1023 kalendari diellor



Seville

Një vit më vonë Seville dhe ajo shpalli pavarësinë nën udhëheqjen e gjykatësit të saj, Muhamed ibnu Ismail ibnu Abad.

Ne sot ankohemi me të drejtë mbi përçarjen e muslimanëve. Le ta krahasojmë gjendjen tonë, me atë të muslimanëve në Andaluzi, në shekullin e pestë hënor. Çdo qytet ishte një shtet! Mos mendoni se gjendja jonë, është gjendja më e keqe që ka përjetuar umeti musliman. Historia jonë është dëshmitare e periudhave të zeza dhe të errëta. Ne e kemi detyrë ta njohim historinë, të nxjerrim mësim nga gabimet dhe të kërkojmë ndryshimin e gjendjes ku ndodhemi.



Viti 414 hënor

1023 kalendari diellor

Velade-ja dhe Ibnu Zejduni



Në vitin 414 udhëheqjen e omejadëve në Kordoba, e merr në dorë Muhamed ibnu Abdurrahman dhe ky nga pasardhësit e Abdurrahman En-Nasir, i cili e quajti veten El-Mustekfi Bil-lah. Ai njihet për paturpësitë, epshet dhe argëtimet e tepruara.

Omejadët dhe banorët e Kordobas, nuk pranuan që një njeri i tillë të udhëheqë Kordobën. Kështu u rebeluan ndaj tij dhe e vranë. Ai nuk e vlerësoi veten e tij, kështu nuk e vlerësuan dhe njerëzit.

Ai ishte babai i Velades, njërës nga poetet e famshme të Kordobas, e cila njihej për kuvendin e saj letrar. Rreth saj ishin dhënë shumë poetë, sidomos Ibnu Zejduni dhe Ibnu Abdusi. Letrarët arabë i konsiderojnë vargjet që Ibnu Zejduni i thurrte për Velad-en, nga thesaret e poezisë Andaluziane.



Viti 416 hënor

1025 kalendari diellor





Benu Hamdun në Kordoba për së dyti



Këtë revoltë mes Omejadëve, e shfrytëzuan Benu Hamud-ët të cilët me anë një revolte arritën ta vrasin El-Mustekfi Bil-lah dhe shtrijnë pushtetin e tyre në Kordoba përsëri.



Viti 418 hënor

1027 kalendari diellor

Ibnu Xhehver rrëmben pushtetin



Në vitin 418 Muhamed ibnu Xhehver u rebelua kundër Benu Hamud-ëve. Me qëllim që mos haste kundërshtim nga njerëzit, caktoi si Halife një nga omejadët, Hisham ibnu Muhamed, një nga pasardhësit e Abdurrahman En-Nasir dhe e quajti atë El-Mutez Bil-lah. Megjithatë, Muhamed ibnu Xhehver ishte ai që administronte Kordobën realisht.



Viti 422 hënor

1031 kalendari diellor

Baxha

Në vitin 422 shpall pavarësinë qyteti Beja nën udhëheqjen e Haxhib Isa ibnu Muhamed.



Toleda

Në të njëjtin vit Toleda shpall dhe ajo pavarësinë nga Kordoba nën udhëheqjen e Benu Dhinun.



Viti 422 hënor

1031 kalendari diellor

Fundi i Dinastisë Omejade në Andaluzi



Në mes të muajit Dhul Hixhe në vitin 422 hënor, dijetarët dhe komandantët, shpallën rënien përfundimtare të Dinastisë Omejade. Pushtetin ia besuan një burri që quhej Ebu Hazm ibn Xhehver, i cili e meritonte të udhëheqë vendin. Ai e pranoi këtë detyrë por me një kusht, që çdo vendim të merrej në bazë të konsultës. Fillimi i dinastisë omejade në Andaluzi – e themeluar nga Abdurrahmani i parë - ishte fillim që tregonte mbi fuqinë e tyre. Mesi i saj – i udhëhequr nga princërit dhe Halifet - ishte koha e lavdisë dhe zhvillimit të vendit. Kurse pesëdhjetë vitet e fundit të saj ishin koha e dobësisë dhe përçarjes. Në ditët e fundit të kësaj dinastie, Andaluzia u përça në 22 shtete të vogla.



Të krishterët marrin një të tretën e Andaluzisë



Të krishterët e shfrytëzuan këtë përçarje – a ka rast më të volitshëm se një i tillë – dhe arritën të vendosin nën kontrollin e tyre një të tretën e Andaluzisë, nga veriu. Ata i rimorën të gjitha zonat që El-Haxhib El-Mensuri i kishte bashkuar me shtetin islam. Faktori i parë dhe më kryesori për këto humbje, ishte vetë Sançuelo, i cili veç epsheve dhe dëfrimit nuk dinte të bëjë gjë tjetër. Të tillë ishin dhe trashëgimtarët e tij, të cilët ishin të zhytur në qejfe dhe lakmi për pushtet.



Umet i përçarë



Ne sot jemi një umet i përçarë, përçarje që nuk është si ajo e Andaluzisë. Megjithatë, kurrë nuk do t'i humbasim shpresat. Thotë Zoti në Kuran:" E Ne duam t’i lartësojmë ata që u shtypën në tokë, t’i bëjmë udhëheqës dhe t’i bëjmë trashëgues." (Kasas 5)

Premtimi i Zotit vazhdon të jetë:" Atyre që besuan dhe bënë vepra të mira prej jush, Allahu u premtoi se do t’i bëjë udhëheqës në atë tokë" (Nur 55)

Por ajo që shpresojmë nuk do të arrihet vetëm me dëshira dhe urime, por kërkon punë, sakrificë dhe sinqeritet.



Viti 426 hënor

1035 kalendari diellor



Mbreti i krishter i Spanjës



Gjatë kësaj kohe, Kastiljen e udhëhiqte Garsia i dytë. Ai u ekzehunua në vitin 420 hënor, në kishën e qytetit Leon, teksa po kryente ritet e martesës së tij me motrën e mbretit të Leonit, Bermuda i tretë.

Pas tij mbretërinë e mori djali i tij Sanço, i cili u quajt dhe Sanço i madh. Ai e shtriu pushtetin e tij mbi Kastiljen, Navarin dhe sulmoi dhe mbretërinë e Leonit të cilën e bashkoi me mbretërinë e tij. Me këtë ai arriti që gjithë veriun e Andaluzisë ta ketë nën sundimin e tij dhe deklarohet si “Mbreti i Spanjës”.

Teksa shtetet e krishtera në veri bashkoheshin, gjendja mes muslimanëve ishte drejt përkeqësimit, për shkak të konflikteve të brendshme.

Në vitin 426 vdes Sanço dhe pas tij vjen djali i tij Ferdinandi i cili dhe ai vazhdoi politikën e zgjerimit të mbretërisë së tij.



Muricia

Në vitin 429, Benu Tahir morrën Murcien.



Viti 431hënor

1040 kalendari diellor

Benu Hud në Saragosa



Kryeqendra e veriut që ishte në duart e muslimanëve, Saragosa, ishte në duart e Texhibinjve, të cilët ishin të pavarur nga kryeqyteti Kordoba. Një revoltë që udhëhiqej nga Sulejman ibn Muhamed ibn Hud, arriti t'i largojë Texhibinjtë nga pushteti. Vetë Sulejmani u quajt Elimusteinu Bil-lah. Ai nuk kishte nën pushtetin e tij veçse Saragosan dhe rrethinat e saj.



Viti 433 hënor

1043 kalendari diellor

Benu Samadih në Almeria



Qytetit Almeria, i cili ishte qytet ku ndodhej baza ushtarake detare e Andaluzisë, valiu i saj – që ishte nga Benu Samadih - gjithashtu shpalli pavarësinë e këtij qyteti nga Kordoba.



Pagesa e xhizjes tek të krishterët



Kurse në Seville në vitin 433 – pas vdekjes së babait - pushtetin e mori Ebu Amr El-Mutedid Bil-lah, një nga udhëheqësit më negativë. Për shkak të gjendjes konfliktuale mes Sevilles dhe Kordobës, ai u frikësua se mos i humbet pushteti në këto luftëra. Me qëllim që të ruajë pushtetin, çfarë mendoni ju se bëri?



Viti 438 hënor

1047 kalendari diellor

Barbastro ndahet nga Saragosa



Ai u kërkoi ndihmë të krishterëve në veri. Ai udhëtoi vetë dhe pasi u takua me Ferdinandin, lidhi një marrëveshje me të. Në marrëveshje theksohej që ai do i paguante taksat (xhizjen) Ferdinandit, në këmbim të mbrojtjes nga pushteti qëndror në Kordoba.

Në vitin 438 vdiq Sulejman ibnu Hud, sunduesi i Saragossës. Pas vdekjes së tij Saragossa nga një shtet, ndahet në shumë shtete të tjerë, megjithëse ishte vetëm një qytet i rrethuar nga disa qyteza dhe fshatra. Pushtetin në Saragossa e mori Ahmed ibnu Sulejmani, që u quajt El-Muktedir Bil-lah. Ai ishte më lakmitari nga të gjithë vëllezërit e tij për pushtet. Vëllai i tij Jusuf El-Mudhafer Bil-lah, mori sundimin e qytetit Barbastro.

Shtetet e përçara



1


Valencia


El-Mubark dhe Mudhafer


400 hënor

2


Denia dhe ishujt Baliar


Muxhahid El-Amirij


400 hënor

3


Pont


Abdullah ibn Kasim


400 hënor

4


Erkesh


Benu Hazrun


400 hënor

5


Kordoba




Fillimisht Omejadët, Benu Hamdun dhe Benu Xhehver


403 hënor

6


Velpe


Benul Bekri


403 hënor

7


Grenada


Zadi ibn Ziri


403 hënor

8


Sant Maria


Hudhejl ibn Abdul Melik


403 hënor

9


Monon


Benu Teziri


403 hënor

10


Murcia


Hajrun El-Amirij, Benu Tahir


403 hënor

11


Karmona


Ebu Muhamed ibn Berzal


405 hënor

12


Almeria


Hajrun El-Amirij


405 hënor

13


Ronda


Benu Jafron


406hënor

14


Saragosa


El-Mundhir ibn Jahja Texhibij, Benu Hud


408 hënor

15


Bodojoz


Abdullah ibn Muhamed


413 hënor

16


Niebla


Muhamed ibn Ismail ibn Abad


414 hënor

17


Seville


Ahmed ibn Jahja


414 hënor

18


Baxha


Elhaxhib ibn Muhamed


422 hënor

19


Toleda


Benu Dhinun


422 hënor

20


Barbastro


Jusuf ibn Sulejman


438 hënor

21


Sant Meria ne perëndim


Benu Harun


407 hënor



Viti 440 hënor

1049 kalendari diellor



Dijetari i nderuar (El-Baxhi)



Në vitin 440 ndodh një ngjarje e vogël, por që shkaktoi një sërë ngjarjesh të rëndësishme më pas. Kjo ngjarje ishte mbërritja e një dijetari që ishte larguar nga Andaluzia para 13 vitesh për në lindje, në kërkim të dijes. Ky dijetar ishe Ebul Velid El-Baxhi, një nga dijetarët më të mëdhënj të Andaluzisë. Ne po e përmendim historinë e tij, me shpresë që të jetë shembull për dijetarët dhe të rinjtë e sotëm.



Ebul Velid El-baxhi

Një nga njohësit më të mirë të jurisprudencës islame. Shquhet për librat e shumtë të shkruar, një pjesë e të cilave janë botuar, një pjesë janë akoma dorëshkrime dhe një pjesë e madhe humbën me rënien e Andaluzisë në duart e të krishterëve.

Ai studioi dhe u thellua në dije, megjithë varfërinë dhe dinjitetin që e ndalonte për të kërkuar ndihmë. Ai ushqehej me atë që fitonte nga puna e duarve të tij. Për këtë ishte frymëzuar nga një thënie e profetit a.s:"Nuk ka ushqim më të mirë sesa ai që fitohet nga puna e duarve. Vetë profeti i Zotit Daudi a.s, ushqehej me atë që fitonte nga duart e tij." (Buhariu) Nxënësit e tij tregojnë se i dallonin kallot në duart e tij, për shkak të punës me çekiç.

Kur shteti islam u dobësua të krishterët filluan të përhapnin dyshime rreth vërtetësisë së besimit islam dhe ishte El-Baxhi nga ata dijetarë që u morën me përgjigjet ndaj dyshimeve të tyre.

Ai gëzonte një pozitë të lartë dhe respekt tek të gjithë. Vendlindja e tij ishte Bodojoz, ku lindi në vitin 403 dhe vdiq dhe u varros në Almeria në vitin 474.



Thirrjet e El-Baxhi për bashkim



Kur arriti në Andaluzi dhe pa përçarjen që kishte kapluar vendin, vendosi që të bëjë detyrën e tij ndaj islamit dhe muslimanëve. Për këtë u nis në udhëtim i cili vazhdoi për 30 vjet, ku udhëtoi në gjithë Andaluzinë duke i ftuar njerëzit për bashkim dhe largim nga konfliktet dhe përçarja. Ai u bënte thirrje të gjithëve, popullit të thjeshtë dhe pushtetarëve, të bashkuarve dhe të përçarëve, ushtarë dhe popull... që të bashkoheshin, për të mos lejuar rënien e vendit në duart e të krishterëve.

Ishte një thirrje madhështore në parim, madhështore në kohën që bëhej dhe madhështore në qëllimin që kishte. Ai lëvizte nga një vend në tjetrin, nga një qytet në tjetrin, nga një shtet në tjetrin, nga një fshat në tjetrin, duke i ftuar: Drejtohuni drejt unitetit islam dhe largohuni o njerëz nga shkaqet që çojnë në përçarje dhe fanatizëm. O njerëz, ruhuni nga armiku juaj i përbashkët. Kjo thirrje vazhdoi për tridhjetë vite nga jeta e këtij dijetari të madh, i cili jetën ia kishte dhuruar çështjes së umetit.



Gadishmëri politike fallco



Të gjithë pushtetarët dhe princërit, i uronin mirëseardhjen në çdo vend që qëndronte. Të gjithë solidarizoheshin me thirrjen e tij. Megjithatë këto ishin vetëm fjalë, pasi me tu larguar El-Baxhi, gjendja vazhdonte po ajo.



Lëvizja e umetit



Megjithë këtë zhgënjim, dijetari i ndritur El-Baxhi nuk i humbi shpresat. Në çdo vend që zbriste, ai u fliste popullsisë së thjeshtë, ashtu siç u fliste qeveritarëve, duke i bërë të ndërgjegjshëm mbi realitetin e hidhur që po përjetonin. Ai u fliste mbi gjendjen e vështirë ku ndodhej Andaluzia dhe përpiqej të ngrejë larg moralin dhe dëshirën për të ndryshuar këtë gjendje. Rreth rezultateve të këtyre përpjekjeve, do të flasim më vonë.



Viti 449 hënor

1057 kalendari diellor

Malaga dhe jug-lindja



Në vitin 449 Benul Abad sundonin qytetin Malaga. Ata filluan të zgjeroheshin dhe vendosën nën sundimin e tyre dhe Niebla, Santamarien, Silves, Murcie dhe disa qytete të tjera të vogla saqë filluan t’i afroheshin dhe Grenadës.

Kështu filluan këto shtete të luftonin me njëri-tjetrin dhe harruan armiqtë e tyre të jashtëm, Hunët në veri.



Viti 449 hënor

1057 kalendari diellor

Konflikti mes shteteve të përçara.



Këta pushtetarë të përçarë, nuk u mjaftuan me shpalljen e pavarësisë së principatës së tyre, por filluan të ndezin zjarret e konfliteve mes tyre. Kjo e përkeqesoi dhe më shumë situatën dhe ua lehtësoi veprimet armiqve, të cilët e shfrytëzuan këtë përçarje.

Ferdinandi e shfrytëzoi këtë rast dhe u nis me ushtrinë e tij drejt tokave të muslimanëve. Pasi kaloi lumin Duero rrethoi kalanë e qytetit Bazo. Banorët e Bazos i qëndruan këtij rrethimi për një kohë të gjatë. Ata kërkuan ndihmë nga muslimanët e tjerë por nuk i ndihmoi kush.

Në konflikte zhytur ishin

Krenarinë e El-Mutesim nuk e kishin.



Atëherë ushtria e krishterë arriti ta marrë forcërisht Bazon, duke vrarë shumë prej banorëve të saj. Burrat e mbetur i mori robër dhe gratë robëresha. Të gjitha këto ndodhën në vitin 449.



Viti 452 hënor

1060 kalendari diellor

Një martesë bashkon Toledën dhe Valencian



Në vitin 452 vdes Abdul Aziz ibnu Abdurrahman ibnu Haxhib El-mensur, valiu i Valencias. Në vend të tij erdhi i biri, Abdul Melik El-mudhafer. Menjëherë pas marrjes së postit ai u martua me vajzën e Memunit, valiut të Toledës. Kjo bëri që dy qytete-shtete të bashkoheshin. Ishte një umet që u përça si rezultat i lakmisë për pushtet dhe që bashkohej për shkak të një martese!!



Viti 456 hënor

1064 kalendari diellor

Rënia e Coimbra

Ferdinandi nuk u mjaftua me kaq, por u nis dhe drejt Toledës, që ishte kryeqendra e mesit të Andaluzisë. Ai shkatërroi dhe plaçkiti të gjithë zonat përreth Toledës dhe arriti të marrë dhe Coimbra në vitin 456. Në çdo vend që shkelte, ai vepronti siç verproi me qytetin .





SË DYTI VUAJTJET E QYTETIT BARBASTRO.



Një ngjarje e rrezikshme dhe diçka befasuese, e cila e çoi vendin në një zinxhir tjetër humbjesh. Kjo ishte rënia e qytetit Barbastro në duart e të krishterëve.



Shteti i Benu Hud përçahet



Saragosa ishte shteti më i madh, nga të gjithë shtetet e tjera të përçara. Ajo ndodhej shumë pranë qyteteve të Hunëve në veri. Fillimisht ajo ishte në duart e Texhibinjve, por që më pas e morrën Benu Hud. Kur vdiq Sulejman ibn Hud, që njihej ndryshe dhe me emrin El-Musteinu Bil-lah, shteti i tij u nda mes pesë djemve të tij. Vetë qytetin e mbajti djali i tij Ahmedi, që njihej ndryshe dhe El-Muktedir Bil-lah. Qyteti Barbastro ndiqte Saragosan dhe atje ishte vëllau i Ahmedit, Jusufi, që njihej me emrin El-Mudhafer Bil-lah.



Normanët sulmojnë



Në vitin 456 një ushtri Normane u bashkua me ushtrinë franceze duke formuar një ushtri me 40.000 luftëtarë dhe u nisën nga jugu i Francës duke kaluar malet Pirene në drejtim të Saragossas. Para se të arrijnë në qytetin Saragosa, ata rrethuan qytetin Barbastro, që ndodhej në veri të qytetit, 60 km larg.



Rrethimi dhe vuajtjet



El-Mudhafer, valiu i saj, i kërkoi ndihmë vëllait El-Muktedir Bil-lah valiut të Saragosas, por ai refuzoi ta ndihmojë, duke i lënë muslimanët të rrethuar. Kur pa që i vëllai nuk e ndihmoi, ai u kërkoi ndihmë vilajeteve të tjera rreth tij që ta ndihmonin për të përballuar sulmin e të krishterëve, por asnjëri nuk i ndihmoi. U përpoqën dijetarët që ti nxisnin këto qeveritarë që t'u vinin në ndihmë vëllezërve të tyre muslimanë në Barbastro, por pa dobi. Vazhdoi rrethimi i qytetit Barbastro për 40 ditë me radhë, por banorët e qytetit i qëndruan këtij rrethimi. Pasi të krishterët morën disa kala të jashtme të qytetit, një nga banorët që jetonin brenda i tradhëtoi duke u shërbyer të krishterëve. Qyteti Barbastro furnizohej me ujë nga burimet nëntokësore (puset), të cilat kishin një burim të jashtëm që i furnizonte nga jashtë qytetit. Ky tradhëtar i tregoi ushtrisë krishtere se ku ishte ky burim, të cilin e prenë menjëherë. Kjo shkaktoi tharrjen e puseve brenda qytetit dhe banorët filluan të ndjenin etjen për ujë. Gjendja brenda qytetit u keqësua së tepërmi saqë njerëzit filluan të luftonin për ujë. Duke parë situatën e cila sa vinte dhe keqësohej, banorët e qytetit u kërkuan Normanëve dhe Francezëve që të dorëzoheshin në këmbim të sigurisë për jetën. Por normanët e refuzuan këtë kërkesë dhe këmbëngulën ta marrin me forcë. Qëndresa brenda qytetit u dobësua dhe kështu arritën normanët që të hyjnë në qytet duke i lejuar vetes të bënin ç’të donin. Sipas historianëve numri më i pakët i të vrarëve arriti 40.000 dhe numri më i shumtë që thuhet është 100.000. Jo vetëm kaq, por ata përdhunuan dhe gratë muslimane. Thuhet që e përdhunonin gruan para të shoqit dhe babai të saj. Më pas ata e ndanë Barbastron në shumë zona, ku ç’do ushtar kishte zonën e tij duke i bërë pronë të tijën të gjitha shtëpitë dhe të gjithë banorët robër. Ata nuk u mjaftuan me kaq, por zgjodhën 5.000 vajza nga më të bukurat e qytetit dhe ia dërguan dhuratë mbretit të Kostandinopojës. Më pas normanët morën plaçkën e luftës dhe u larguan, duke lënë në qytet, një numër prej 3.500 ushtarësh.



A nuk është historia ajo që përsërit veten? A i keni harruar thirrjet për ndihmë të vajzave muslimane në Bosnje? Vallë sa vajza u përdhunuan dhe sa të vrarë la pas kjo luftë? Sipas të dhënave, më e pakta të vrarët nga kjo luftë numërohen 200.000. Kurse gratë e përdhunuara, më e pakta numri i tyre arrin në 50.000. Të gjithë ata bënin thirrje për ndihmë, por asnjë nuk lëvizi derisa ndodhi ajo që ndodhi. Historia përsërit veten. Ajo na mëson që kur të përçahemi, kur të jepemi pas kënaqësive dhe epsheve, kur të interesohemi vetëm për veten, atëherë do të na vijnë fatkeqësitë dhe do të nënshtrohemi para të tjerëve. Me besimin dhe bashkimin, vjen lavdia dhe fitorja kundër armiqve ashtu siç ndodhi në kohën e En-Nasir dhe Haxhib El-Mensurit.





Viti 456 hënor

1064 kalendari diellor



Dijetarët vihen në lëvizje



Kjo ngjarje e dhimbshme e tronditi dijetarin El-Baxhi. Ai nuk priti urdhër apo udhëzime nga pushtetarët, por filloi i vetëm të nxisë muslimanët dhe popullsinë për luftë, në ndihmë të njerëzve të shtypur dhe të dhunuar.

Ai gjeti dhe përkrahjen e shumë dijetarëve të tjerë si Ibnu Hazmi, njohësi i famshëm i jurisprudencës islame dhe hafiz. Ai lindi në vitin 384 hënor dhe u rrit në luks dhe të mira ekonomike. Atij ishte i talentuar, kishte një mendje tepër e zgjuar dhe llogjikë vërshuese. Ai konsiderohet si enciklopedia e dijeve islame në Andaluzi. Njëkohësisht kritikohet për gjuhën e rëndë që përdorte kundër njerëzve të ditur dhe është ai themeluesi i shkollës (medh'heb) Dhahirie. Rreth gjuhës së tij thuhet:”Gjuha e Ibnu Hazmit dhe shpata e Haxhaxh ibn Jusufit, janë miq”.

Së bashku me ta u bashkuan dhe dijetarë të tjerë, prej të cilëve:

Ibnu Abdul Birr, i cili lindi në vitin 368 hënor në Kordoba. Ai njihet ndryshe me emrin Hafidhul Magrib (hafizi i afrikës veriore) dhe Shejhul Islam. Ai ka shkruar shumë libra dhe ishte njohës i mirë i gjenealogjisë së fiseve dhe historisë.

Ai u largua nga vendlindja dhe u Jativa, ku dhe vdiq. Ibn Paskual ka thënë mbi këtë dijetar:”Ibnu Abdul Berr është imam dhe i veçantë për kohën që jetoi.” Kurse vetë El-Baxhij thotë:”Në Andaluzi nuk kishte dijetarë të hadithit, siç ishte Ibnu Abdul Berr."

Ibnu Rushdi (gjyshi i filozofit të njohur Ibnu Rushd), që dhe ai është nga dijetarët më të spikatur të Andaluzisë. Ibnu Paskual ka thënë rreth tij:"Ai ishte njohës i mirë i jurisprudencës islame, i thellë në fetvatë që jepte, njohës i mirë i shkollës Malikie dhe thënieve të dijetarëve të tyre. Biografia e tij është shumë e pastër dhe ka qenë për një kohë të gjatë kadi (gjykatës). Më pas kërkoi të largohej nga ky post dhe u largua. Dallohej për moral të lartë, miqësor, i dobishëm në familje, i sjellshëm… Ai jetoi 70 vite dhe vdiq në muajin Dhil Kide në vitin 520.



Viti 457 hënor

1065 kalendari diellor



Dijetarët luftëtarë



Nga këto thirrje të dijetarëve u bashkuan dhe njerëzit e thjeshtë. Bashkë me ta ishte dhe El-Muktedir – të cilit iu vra vëllai në Barbastro – i cili e shtoi ushtrinë e El-Baxhij saqë arriti ushtria e tyre 6.000 luftëtarë. Me ta u bashkua dhe ushtria e Saragossas dhe të gjithë u nisën drejt Barbastros që vazhdonte e pushtuar nga Normanët. Nën thirrjen Allahu Ekber njerëzit filluan luftën për ta rimarrë këtë qytet. Kjo ndodhte pas nëntë muajsh nga rënia e këtij qyteti. Ushtria e normanëve u thye nga ushtria e musimanëve duke lënë të vrarë në fushën e luftës 1.500 prej tyre. Kurse nga muslimanët nuk u vranë veçse 50 luftëtarë. Kështu Barbastro u kthye përsëri nën sundimin e muslimanëve.

Dyzet mijë u vranë kur u përçanë. Kjo ishte një nga tradhëtitë e pushtetarëve.

Gjashtë mijë luftëtarë arrijnë ta rimarrin qytetin, duke lënë vetëm pesëdhjetë të vrarë në betejë. Ky është roli që luajnë dijetarët në të tilla çaste.

Kur filluan thirrjet për luftë nën flamurin e islamit dhe me fjalët: Allahu Ekber, La ilahe il-lallah Muhameden resulullah në zemrat e njerëzve, u erdhi ndihma dhe fitorja muslimanëve. Kurse kur kjo ndjenjë u fsheh në thellësitë e zemrave të tyre dhe u dhanë pas epsheve dhe dëfrimeve, muslimanët u ndëshkuan me jetën, pasuritë dhe nderin e tyre.

Megjithatë pushtetarët e këtyre shteteve të përçara, nuk nxorrën mësim. Urrejtja ua kishte verbuar sytë dhe llogjikën, kurse epshet dhe lakmia ua kishin mbytur vullnetin dhe krenarinë.





SË TRETI KONFLIKTI ISLAMO-KRISTIAN NË ANDALUZI



Viti 458 hënor

1066 kalendari diellor

Konflikti mes të krishterëve në veri



Në vitin 458 vdiq Ferdinandi mbreti i të krishterëve, i cili i kishte bashkuar shtetet e krishtera nën pushtetin e tij. Me vdekjen e tij, mbretëria u nda mes tre fëmijëve të tij:

Sanço djali më i madh, mori Kastijen.

Alfonso, djali i mesëm, morri Leonin kurse Garsia, djali i vogël mori Galician dhe Portugalinë.

Vetë Sanço lakmoi më shumë pushtet, kështu sulmoi Leonin dhe e vendosi nën sundimin e tij. Alfonso i gjashtë, vëllai i tij, u detyrua të largohet nga Leoni dhe gjeti strehim tek muslimanët në Toledo. Toledo njihej si kryeqyteti i mesit të Andaluzisë dhe ishte nën sundimin e Jahja ibnu Dhinnun, që njihej ndryshe me emrin Memun. Ai e priti mirë Alfonson e gjashtë duke i dhënë një shtëpi pranë pallatit të tij. Qëndroi Alfonso në Toleda nëntë muaj dhe e kalonte kohën duke vrojtuar hyrjet dhe kullat e saj dhe gjithçka i interesonte. E gjitha kjo e ndihmoi më pas për ta shtënë në dorë këtë qytet.

Zoti i madhëruar thotë në Kuran:" O ju që besuat, mos i zini për miq të ngushtë ata që nuk janë nga mesi juaj, ata nuk pushojnë së vepruari në dëm tuajin dhe shpresojnë atë që u mundon juve" (Al Imran 118)

Diçka e tillë ishte një mendjelehtësi dhe naivitet nga ana e udhëheqësit të Toledas. Si mund të lihej i lirë një armik të shëtiste në Toleda pa kufizime, babai i të cilit – Ferdinandi - përdhunoi dhe mori si robëresha me mijëra vajza muslimane?



Viti 459 hënor

1067 kalendari diellor

Bashkimi i shteteve të krishtera



Sanço nuk u mjaftua vetëm me Leonin, por sulmoi dhe Galician dhe Portugalinë të cilat ishin nën sundimin e vëllaut tjetër Garsias dhe arriti që t’i bashkojë tre mbretëritë në një të vetme përsëri.

Teksa të krishterët bashkoheshin, muslimanët vazhdonin në konflikte me njëri-tjetrin, për të marrë një fshat apo një zonë me tepër. Atje vazhdonte i fuqishmi të qëndrojë sipër të dobëtit dhe i madhi gllabëronte të voglin.



Në vitin 459 Ibnu Abadi sulmon dhe vendos nën sundimin e tij qytetet Karmona, Mono, Ankesh dhe Ronda.. Kjo ishte gjendja e shteteve të përçara, i forti mposht të dobëtin dhe i merr pushtetin. Kjo çoi që disa nga qytetet tu paguanin taksa të krishterëve, për t'i mbrojtur nga vëllezërit e tyre muslimanë, siç ndodhi me qytetin Badojos.



Viti 461 hënor

1069 kalendari diellor

Seville zgjerohet



Në vitin 461 vdiq valiu i Sevilles Ibnu Abadi dhe pas tij në pushtet erdhi djali i tij El-Mutemid që do të luajë rol të rëndësishëm në ngjarjet e mëvonshme. Në vitin 463 El-Mutemid vendos të sulmojë Kordobën që kishte qenë deri atëherë kryeqyteti i Andaluzisë, por që me pavarësinë e qyteteve e kishte humbur këtë titull. El-Mutemid arriti të fitojë ndaj Benu Xhehver që sundonin Kordobën deri atëherë. Kështu u bë Seville shteti më i madh ndër shtetet e përçara.



Viti 465 hënor

1073 kalendari diellor

Alfonso, udhëheqës i të krishterëve



Një ndodhi e vogël në mbretërinë e të krishterëve, shkakton një zinxhir ngjarjesh të rëndësishme më pas. Siç thuhet në fjalën e urtë:“Zjarret e mëdhenj lindin nga një shkëndijë e vogël.“

Në vitin 465 mbreti i të krishterëve në veri Sanço niset drejt qytetit Zamora, që ishte nën sundimin e motrës së tij Orakas. Ai deshi ta vendosë dhe këtë qytet nën sundimin e tij. Gjatë rrugës për atje, një nga kalorësit e tij kundërshtarë e vret. Tani gjithë mbretëria e të krishterëve mbetet pa udhëheqës. Alfonso që ishte në Toleda, e shfrytëzoi këtë rast dhe menjëherë niset për Leon ku u shpall mbret.

Tashmë ai ishte mbret i Kastiljes, Leonit dhe Galicias. Pas një farë kohe ai mori dhe vëllanë tjetër Garsian dhe e vendosi në burg për 17 vjet, derisa vdiq.



Të krishterët përgatiten për luftë.



Alfonso planifikon për të sulmuar

Pasi ishte i dëbuar nga vendi i tij më parë dhe kishte gjetur strehim në Toleda, ai u bë mbreti i vendit dhe tani sundonte të gjithë veriun.

Despotizmi dhe paturpësia e tij do të shfaqet më qartë në tokën e Andaluzisë, sidomos në dy ngjarje kryesore:

E para: Sulmi kundër Sevilles

E dyta: Sulmi kundër Kordobas

Ai e shtyu sulmin kundër Toledas dhe u morr me rrethinat dhe fshatrat rreth saj. Këtë e bënte me qëllim që të njihet më mirë me fuqinë mbrojtëse të kalave dhe qëndresën e banorëve vendas. Diçka e tillë bëhej dhe për të dobësuar fuqinë mbrojtëse të Toledas dhe ishte një përgatitje për ta marrë më vonë.



Viti 465 hënor

1073 kalendari diellor

Kërkesat e Alfonsos nga Seville



Në vitin 465, Alfonso dërgoi në Seville një delegacion për të kërkuar nga El-Mutemid ibn Abad që të paguajë taksat e rëna dakort mes tyre. Veç kësaj ai kërkonte që këto taksa të shtoheshin, të mblidheshin shpejt dhe t'i dërgoheshin Alfonsos.

Një kërkesë tjetër ishte të lejojë gruan e Alfonsos të lindë në xhaminë e madhe të Kordobas. Xhamia e Kordobas ishte xhamia më e madhe në Andaluzi dhe Kordoba ishte nën vartësinë e Sevilles. Këtë kërkesë ai e bënte pasi priftërinjtë dhe magjistarët e tij i kishin thënë që nëse dëshiron që fëmija i tij (princi i kurorës) të udhëheqë mbretërinë pa probleme, duhet që të lindë në xhaminë më të madhe të muslimanëve. Kaq shumë kishte arritur përbuzja dhe nënçmimi i të krishterëve ndaj muslimanëve, saqë u kërkonin që gratë e tyre të lindnin në xhami.

Negociatat bëjnë që të shpërthejë situata



Këtë delegacion e kryesonte veziri i Alfonsos, i cili ishte çifut dhe quhej Ibnu Shalib. Delegacioni kishte qëndruar jashtë Sevilles dhe i kërkonte El-Mutemid kërkesat e mësipërme. El-Mutemid pasi i dëgjoi këto kërkesa, u dërgoi vezirin e tij Ebu Bekr ibnu Zejdun. Gjatë negociatave, veziri i Alfonsos (çifuti), refuzoi çdo zgjidhje tjetër dhe filloi ta ofendojë vezirin e El-Mutemid. Kur dëgjoi këtë El-Mutemid refuzoi t'u bindet kërkesave të tyre dhe dërgoi një njësi ushtarake të cilët i rrethuan dhe vranë vezirin e Alfonsos dhe e kryqëzuan në Kordoba. Gjithashtu ai vrau dhe të tjerët – delegacioni përbëhej nga 500 burra afërsisht - përveç tre burrave prej tyre, të cilët do e lajmëronin Alfonson mbi përgjigjen që u kishte dhënë El-Mutemid.



Kjo është diçka pozitive që i shtohet biografisë së El-Mutemid, përveç bujarisë dhe zemërgjerësisë së tij. Megjithë anët e tij negative, krenaria islame dhe arabe, e penguan që t'u përgjigjej kërkesave të Alfonsos.



Verdikti (fetva) i dijetarëve



Pasi iu largua zemërimi që e kishte kapur, ai u këshillua me dijetarët muslimanë mbi atë që veproi, duke pasur parasysh porosinë e Profetit a.s që e ndalon vrasjen e të dërguarve.

Një nga dijetarët e përkrahu vendimin e tij, pasi këta të dërguar i kishin kaluar kufijtë dhe për këtë e meritonin vrasjen. Më pas ky dijetar u takua me dijetarët e tjerë dhe u tha:"Ia thashë këtë, me qëllim që të mos demoralizohet dhe të vazhdojë në qëndrueshmërinë e tij kundër armiqve."



Rrethimi i Sevilles

Kur i arriti lajmi Alfonsos, ai u betua se do të hakmerrej dhunshëm. Kështu ai përgatiti një ushtri që u grumbullua nga të gjitha krahinat e mbretërisë së krishterë. Ai e ndau ushtrinë në disa njësi, të cilat i nisi në të katër anët për të djegur dhe shkatërruar ç'tu dilte përpara. Vazhdoi kështu, derisa ushtria e tij u bashkua në Seville, të cilën e rrethoi menjëherë.

Atje i dërgoi një letër El-Mutemidit ku i kërkonte të dorëzohej ose do e shkatëronte Sevillen.

Çfarë mund të bënte El-Mutemid? Si duhej të vepronte? Asnjë nga princërit e shteteve të përçara nuk tregoi gatishmëri për ta ndihmuar. Kjo megjithëse e dinin se po të binte Seville – që ishte shteti më i madh – rradhën do e kishin shtetet e tyre.

E ftoj popullin tim të ngjisë lartësitë

Por nuk ka asnjë që të përgjigjet



Freskuesja e Amoravidëve.

Në letër Alfonso i thoshte El-Mutemidit duke u tallur: "Duke qëndruar këtu, po më bezdisin mizat dhe vapa, prandaj më hidh nga pallati yt një freskuese me qëllim që të largoj mizat dhe të freskohem." D.m.th më mirë dorëzohu se do të të marr gjithçka që posedon.

Përgjigja e El-Mutemidit ishte shumë e prerë dhe e papritur për Alfonson. Madje ishte kjo përgjigje që e detyroi Alfonson të tërhiqej bashkë me ushtrinë e tij. Çfarë i shkroi vallë në letër El-Mutemid?

Ai e morri letrën e Alfonsos dhe shkruajti në anën tjetër:“ Unë e lexova letrën tënde dhe e kuptova arrogancën dhe mendjemadhësinë tënde. Për Zotin, nëse nuk largohesh, do të të freskoj me freskuesen e Almoravidëve, e cila do të ta marrë jetën”. Pra e kërcënoi që nëse nuk largohej do të kërkonte ndihmë nga Almoravidët që ishin në veriun e Afrikës dhe që ishin shumë të fuqishëm asokohe. Më pas tha një fjalë të madhe që historia e ka regjistruar, ku tha: “Për Zotin, të kullos devetë e Almoravidëve është më e dashur për mua se të kullos derrat e të krishterëve”.

Kur ia përkthyen Alfonsos letrën e El-Mutemid, uli kokën dhe pasi u mendua, urdhëroi ushtrinë të largohej nga Seville. Ai nuk dëshironte që dinastia e Amoravidëve të hynin në këtë konflikt, gjë e cila mund t'i kthente ekuilibrat në interes të muslimanëve.

"Dhe Allahu i zbrapsi ata që nuk besuan me mllefin e tyre, duke mos arritur ndonjë të mirë." (Ahzab 25)



Viti 467 hënor

1075 kalendari diellor

Pavarësia e Valencias



Në vitin 467 vdiq Memuni valiu i Toledës, ai që e nderoi dhe e mbajti Alfonson pa përfituar asgjë prej tij. Pas tij pushtetin e mori El-Kadir Bil-lah, nipi i Memunit që njihet nga valinjtë më të këqinj të Andaluzisë.

Valencia ishte nën pushtetin e Toledës, por me vdekjen e Memunit, veziri i tij Ibnu Robesh shpalli pavarësinë nga Toleda duke formuar një shtet tjetër.



Viti 468 hënor

1076 kalendari diellor



Bashkimi i Saragosas, Denias dhe Valencias



Një vit më pas Benu Hud vendosën nën sundimin e tyre qytetin Denia. Më pas Ahmed ibnu Hudi u martua me vajzën e Ibnu Robesh në Valencia, gjë e cila bëri që dy shtetet të bashkoheshin në një.



Viti 470 hënor

1078 kalendari diellor

Toleda kërcënohet



Në vitin 470 Alfonso i gjashtë filloi përgatitjet për të marrë Toledon. Ai e dinte mirë që Toledo është nga qytetet më të mbrojtura dhe për këtë ndoqi politikën e djegies së tokave dhe të mbjellave për ta dobësuar ekonomikisht. E ndoqi këtë politikë për shtatë vite rrjesht.



Viti 472 hënor

1080 kalendari diellor



Largimi i El-Kadir Bil-lah, sunduesit të Toledas.



Gjatë kësaj kohe banorët dhe dijetarët e Toledës panë që El-Kadir Bil-lah ishte i paaftë për ta qeverisur dhe mbrojtur këtë qytet. Pasi e pleqëruan çështjen vendosën që t’i kërkonin ndihmë Mutevekilit, valiut të qytetit Badojos, që ndodhej pranë Toledos. Mutevekili pranoi t’i ndihmojë dhe së bashku arritën ta largojnë nga pushteti El-Kadir Bil-lah. Por për dhjetë muaj, El-Kadir arriti ta rrimarrë përsëri pushtetin në Toleda me ndihmë të Alfonsos



Viti 474 hënor

1082 kalendari diellor



Alfonso dhe El-Mutevekkil, sunduesi i Bodojoz



Alfonso pasi e riktheu në pushtet El-Kadir aleatin e tij, deshi t-i japë një mësim El-Mutevekkil ,të cilin e pa si kundërshtar. Për këtë i dërgoi një letër ku i kërkonte që të paguajë taksën dhe t'i dorëzonte disa kala. Në letër gjithashtu e kërcënonte nëse nuk do u bindej kërkesave të tij. Megjithëse shteti të cilin e udhëhiqte El-Mutevekkil ishte shtet i vogël dhe i pafuqishëm, ai i ktheu një përgjigje të ashpër. Në letër ai i thoshte:



Letra e Mutevekilit



“Na ka mbërritur një letër nga i fuqishmi i romakëve (arabët të gjithë europianët i quanin romakë) e cila përmbante gjëra, të cilat vetëm Zoti i ka në dorë. Në të na frikëson duke u hequr se ka në dorë gjithçka dhe na kërcënon me ushtrinë e tij të madhe dhe të fuqishme. Por, si harron që Zoti ka ushtarët e tij me të cilët e fuqizoi fenë e tij Islamin? Ata janë të fuqishëm kundër jobesimtarëve dhe luftojnë në rrugën e Zotit pa pasur frikë. Ata njihen nga devotshmëria dhe me përkushtim i përulen Zotit. Nëse vendi juaj është i fuqishëm momentalisht, kjo ndodh për shkak se Zoti do të sprovojë të sinqertët prej nesh nga hipokritët. Kurse për sa i përket gjendjes tonë të dobët, ajo është për shkak të gjynaheve tona dhe për shkak të përçarjes mes nesh. Por nëse këto shtete të përçara do të bashkoheshin do shihje ç’fatkeqësi do të shijoje. A e harrove të djeshmen kur El-Haxhib El-Mensuri u detyroi t’i paguanit taksën, saqë gjyshi yt i dërgoi dhe vajzën e tij si dhuratë? Tani në jemi të pakët në numër dhe nuk kemi kush të na ndihmojë, dhe nuk ka det të na ndajë mes jush (sulmo kur të duash). Mes nesh nuk ka gjë tjetër veçse shpatave të cilat dëshmojnë goditjet që kanë bërë në qafat e popullit tënd. Ndihmën dhe forcën kundër teje ne e kërkojmë vetëm nga Zoti dhe engjëjt e tij. Ajo që kërkojmë nuk është gjë tjetër veç kënaqësisë së Zotit dhe fundi ynë nuk është veçse ajo që ka caktuar Zoti. Ajo që do na ndodhë është njëra prej dy të mirave, ose do të fitojmë, ose do të vritemi si dëshmorë. Mbrojtjen dhe largimin e fatkeqësive ne e shpresojmë vetëm nga Zoti”.

Në epokën e shteteve të përçara, nuk mungonin rreze drite si El-mutevekili. Ai refuzoi të servilosej dhe t'i nënshtrohej armihun, megjithë dobësinë e shtetit, armatimin dhe forcat luftarake të pakëta. Krenaria dhe dinjiteti i tij, e ndaluan që t'i nënshtrohej armihun. Nga të gjitha shtetet e përçara, nuk kishte udhëheqës më të mirë se ai.



Viti 474 hënor

1082 kalendari diellor

Ndarja e Saragosas



Në vitin 474 vdiq Ahmed El-Muktedir Bil-lah, valiu i Saragosas. Megjithëse Saragosa nuk ishte e madhe, ajo u nda mes dy fëmijëve trashëgimtarë: Jusuf El-Mutemin dhe vëllau i tij El-Mundhir. Kështu filluan luftrat mes dy vëllezërve, ku secili kërkonte territoret e tjetrit. Jusufi kërkoi ndihmë nga të krishterët për të mposhtur vëllanë e tij, në këmbim të një sasie të hollash dhe të dorëzimit të disa kalave. Të krishterët e ndihmuan dhe arriti të jetë ai sunduesi i Saragossës.

Të krishterët nuk linin rast pa shfrytëzuar në dobësimin e frontit musliman. Si mund ta neglizhonin një ofertë të tillë? A ka çmenduri më të madhe se të kërkosh ndihmë nga armiku kundër vëllaut?



Viti 474 hënor

1082 kalendari diellor

El-Baxhi vdes



Në vitin 474 hënor, dijetari i madh El-Baxhij, ndjeu që i ishte afruar vdekja. Kështu ai mblodhi dijetarët muslimanë të Andaluzisë, në qytetin Almeria dhe u sqaroi se tridhjetë vite që kishte harxhuar duke ftuar për bashkim, e kishin bërë t'i humbasë shpresat në pushtetarët, princërit dhe sulltanët. Zgjidhja e vetme që mund të bënte dobi – sipas tij – për banorët e Andaluzisë, ishte që të kërkonin ndihmën e Dinastisë Almoravide në Afrikën veriore. Duket qartë që El-Baxhi ishte shkaku kryesor në ndërhyrjen e Almoravidëve më pas.

Më pas, El-Baxhi vdes duke mos e arritur qëllimin për të cilin sakrifikoi, bashkimin e Andaluzisë në një front të vetëm për të luftuar armiqtë e tyre të përbashkët.

Zoti e mëshiroftë këtë dijetar të madh, që vazhdoi t'i porosisë dhe këshillojë muslimanët deri në çastet e fundit të jetës së tij.

Thotë Imam Gazali:" Njerëzit e ditur janë tre lloje:

Lloji i parë janë ata që çojnë drejt humbjes veten dhe të tjerët. Këta e shfaqin hapurazi dëshirën e tyre për të mirat e kësaj bote.

Lloji i dytë janë ata që çojnë drejt lumturisë veten e tyre dhe të tjerët. Këta janë ata që u tregojnë njerëzve rrugën e drejtë që të çon drejt kënaqësisë së Zotit.

Kurse lloji i tretë janë ata që janë në humbje për vete, por që të tjerëve u tregojnë rrugën e lumturisë. Këta janë ata njerëz që i ftojnë të tjerët për të shijuar botën tjetër, duke e refuzuar këtë botë. Kurse brenda vetes ata fshehin një dashuri të zjarrtë për poste dhe të mirat e kësaj bote.

Që të kritikosh pushtetarët mbi veprat e tyre dhe thëniet që janë në kundërshtim me ligjet e islamit, nuk do të thotë që t'i fyesh dhe ofendosh personalisht. Qëllimi i kritikave dhe këshillave, është që të drejtosh shtrembërimet dhe devijimet e tyre.

Shteti musliman, në historinë e tij të gjatë, ka dëshmuar qëndrime heroike mes dijetarëve muslimanë dhe pushtetarëve. Kurse përsa i përket luftës kundër armiqve, dijetarët gjithmonë kanë qenë në rrjeshtat e para të ushtrisë. Ata ishin kërkues të dijes dhe mësues të sinqertë në kohë paqeje, ndërkohë që në raste luftrash viheshin në krye të ushtrisë. El-Baxhi ishte një nga këto dijetarë. Ai bashkoi mes dijes së thellë dhe burrërisë së vërtetë.

Ai ndërmori një nismë tepër të rëndë, duke shkuar tek mbretërit dhe princërit e shteteve të përçara, pa ia kërkuar kush. Ai e ngriti zërin e tij, duke u bërë si besimtari në familjen e Faraonit, por që nuk gjeti burra që t'i shkojnë pas. Të gjithë pushtetarët me të cilët u takua, e prisnin dhe e nderonin sipërfaqësisht, por sa të kthente shpinën vazhdonin në të njëjtën gjendje.

Megjithatë thirrjet e tij i dhanë frutet më vonë, ku banorët e Andaluzisë u nisën vetë në kërkim të ndihmës nga Almoravidët. Thirrjet e tij i kishin bërë banorët më të ndërgjegjshëm për rreziqet që i kanoseshin vendit nga armiqtë.

Dijetarët janë shtylla kurrizore e umetit, ata tërheqin vëmendjen dhe përgëzojnë, udhëzojnë dhe këshillojnë, urdhërojnë për të mirë dhe ndalojnë nga e keqja, përkrahin njerëzit e dobët dhe u tregojnë kufijtë tiranëve. Ata na tregojnë rrugën e shpëtimit dhe të lumturisë, ftojnë në monoteizëm dhe fuqi, ftojnë për unitet dhe luftë kundër armiqve, me fjalë dhe me vepra.

Sa nevojë ka sot umeti ynë për dijetarë të fjalës dhe të veprës, të devotshmërisë dhe guximit për të thënë të drejtën, të krenarisë dhe vullnetit për tu zbatuar ligjet e qiellit në tokë.





SË KATËRTI RËNIA E TOLEDAS DHE DISA SHTETEVE TË PËRÇARA



Viti 478 hënor

1085 kalendari diellor

Plani i Alfonsos



Në muajin Muharrem të vitit 478 hënor, strehimi i Alfonsos në Toledo, tregoi që kishte qenë një fatkeqësi e madhe dhe shkak i rënies së saj. Në disa libra thuhet se Alfonso teksa hiqej sikur flinte, dëgjoi një ditë Memunin – i cili i kishte dhënë gjithçka – teksa bisedonte me ministrat e tij rreth mbrojtjes së Toledas. Si mund të mbrohej ajo në rast sulmi nga të krishterët? Cilat ishin mundësitë? Një nga ministrat e tij i kishte thënë që të krishterët nuk do mund ta shtien në dorë Toledan me fortifikimin e saj, vetëm pasi të kenë kaluar shtatë vite duke djegur tokat dhe të mbjellat rreth saj.



Rrethimi dhe rënia



Pasi shkatërroi dhe dogji gjithçka rreth Toledas për shtatë vite rrjesht, Alfonso e rrethoi me ushtrinë e tij. Pas një presioni të gjatë dhe premtimeve për siguri të jetës, respekt të riteve fetare dhe të drejtave të tyre, Toleda u dorëzua në duart e Alfonsos. Po si mund ta mbajë fjalën një kryqtar? Si mund të ketë besë një kryqtar fanatik? Vetëm pas dy muajsh, ai i theu të gjitha premtimet dhe i ktheu të gjitha xhamitë e Toledës, së bashku me xhaminë e madhe, në kisha.



Poetët disfatistë



Për të kuptuar humbjen e thellë që shkaktoi rënia e Toledos, mjafton që ta krahasojmë rënien e saj me rënien e një nga kryeqytetet e rëndësishme të botës islame sot, në duart e armiqve, si Kudsi p.sh.

Toleda ishte nga qytetet më të rëndësishme të Andaluzisë dhe rënia e saj shkaktoi një tronditje të madhe tek muslimanët në mbarë botën. Për rënien e Toledës Ibnul Assal, një nga poetët e asaj kohe pati thënë:

Mblidhni plaçkat o banorë të Andaluzisë

jetesa këtu është gabim i madh

Vargu këputet nga anët e tij,

kurse vargu i Andaluzisë është këputur në mes

kush qëndron pranë të keqes

nuk është i sigurtë për pasojat

si jetohet me gjarpërinjtë

në një enë të vetme?



Ku është krenaria?



A nuk janë këto vargje tregues të ideve të mbrapshta dhe nënshtrimit? Si mund të braktiset vendi për shkak të rënies së një qyteti apo krahine? Përse të mos jetë diçka e tillë nxitës i qëndresës dhe luftës kundërt armihun, siç thotë dhe poeti:

Zemra e ndjen, zemrën e kam

Shpirti rebelohet, mendja llogjikon

Dëshirë për luftë e mbushur plot

E shoh të qartë pa pretenduar kot.



Dhimbjen që shkaktoi rënia e Toledos.

Me rënien e Toledos u thurrën shumë elegji të cilat përshkruanin realitetin e hidhur që po përjetonin muslimanët. Përgjegjësitë dhe neglizhencën për këtë, ata ua hidhnin pushtetarëve. Kjo pasi gjithçka ndodhi për shkak të politikave përçarëse të tyre.

Një ndër poezitë që u thurrën pas rënies së Toledos, është dhe ajo që e transmeton historiani El-mukrij në librin “Nefh El-tib” nga një poet që nuk i njihet emri:

Për humbjen tënde si qesh buza

E gëzuar nga humbja e qytetit

Zemrat tona u thyen kur tha

Të pafetë të kanë zaptuar

Toledon e përdhosën të pafetë

Gjëmë e madhe ra mbi ne

Xhamitë e saj u kthyen në kisha

Çfarë zemre e duron dhe gjak nuk lëshon

Ah çfarë dhimbje, ah çfarë fatkeqësie

Dhimbje që përsëritet çdo vit që kalon

E gjatë më duket nata, e gjatë

Nga tmerri e pafund më duket

U tha: mblidHuni të ndahemi pas bashkimit

Toledon e sundon i pafeu

Jo, mos prano paqe por lufto me shpresë

Se do ngjitet kocka e thyer

Shpresojmë që Zoti të na ndihmojë

Ai është ndihmuesi më i mirë.



Viti 478 hënor

1085 kalendari diellor



Rrethimi i Saragosas



Rënia e Toledos ishte në vitin 478 hënor. Menjëherë pas saj ranë dhe rrethinat e saj, si Talavera dhe Albarracin. Pas kësaj Alfonso u drejtua drejt Saragosas, që ishtë kryeqendra e veriut dhe e rrethoi atë.



Viti 478 hënor

1085 kalendari diellor



Rënia e Valencias



Gjatë kësaj kohe, El-Kadir Bil-lah – i cili ia dorëzoi Toledon Alfonsos – u nis drejt Valencias me porosi të Alfonsos. Ai arriti ta nënshtrojë atë dhe filloi t'i ngarkojë banorët e saj me taksa të rënda, të cilat ishte i detyrurar t'ia paguajë Alfonsos. Kjo me qëllim që ta lejonte të mbajë këtë post.



Mercenarët e Sid Kampeadorit



El-Musteinu Bil-lah, – Ahmed ibn Jusuf – vëllau i El-Kadir Bil-lah, kërkoi ndihmë nga Sid Kampeadori, kryetari i një grupi mercenarësh, të cilët u shërbenin në këmbim të parave, si të krishterëve ashtu dhe muslimanëve. Atyre u interesonin paratë, pa i kushtuar rëndësi burimit të tyre.

Me Sid Kampeadorin dhe njerëzit e tij që arrinin 4000 kalorës, u bashkua dhe El-Musteinu Bil-lah me tre mijë këmbësorë, për të rimarrë pushtetin në Valencia.

El-Kadir duke ndjerë rrezikun, u lidh me Sid Kampeadorin të cilit i premtoi një shumë më të madhe se ajo që i kishte premtuar El-Musteinu nëse do kthehej në krah të tij. Sid Kampeadori e pranoi këtë dhe i tha El-Mustein që sulmi ndaj Valencias është me rrezik, pasi Alfonso është aleat i El-Kadirit dhe mund të zemërohet. Më pas Sid Kampeadori hyri në kontakt me vetë Alfonson, të cilit i kërkoi leje të pushtojë çfarëdo qyteti të muslimanëve, me kusht që të mbetet ai vetë administrator i atyre qyteteve. Alfonso e pranoi dhe kështu Sid Kampeadori filloi sulmet. Duke arritur që numrin e mercenarëve ta çojë në shtatë mijë, ai fillimisht vendosi Santa Marien nën sundimin e tij. Më pas u drejtua drejt Valencias. El-Kadir ku pa këtë i hapi dyert ushtrisë së Sid Kampeadorit dhe i premtoi besnikëri dhe bindje ndaj tij dhe pranoi të paguajë taksat. Të gjitha këto ndodhnin në vitin 478, vit në të cilin ra Toledo. Nuk është e habitshme pra që Andaluzia ra në dorën e të krishterëve, me gjithë këtë përçarje dhe dobësi nga muslimanët.

Është e habitshme se si të gjithë pushtetarët e shteteve të përçara, ishin gjunjëzuar para tiranit Alfonso. Të gjithë kishin frikë prej tij dhe i gjunjëzoheshin. Kështu ai arriti të shtjerë në duart e tij tetëdhjetë qytete dhe fshatëra. Arritjet e tij u përhapën mes të krishterëve, të cilët filluan ta thërrasin me emrin "Perandor Alfonso".

Megjithatë çështjet nuk vazhduan të rrjedhin sipas dëshirës së tij:

Jo gjithçka që duam arrihet

Erërat fryjnë dhe kundër anijes.



Teksa tregohej i dhunshëm dhe tiran, teksa përhapi frikë, panik dhe terror në të gjithë Andaluzisnë pa respektuar asnjë nga marrëveshjet dhe pa njohur asnjë princip njerëzor, deshi Zoti që dërgoi dikë tjetër që ta nxjerrë nga Andaluzia.



Viti 478 hënor

1085 kalendari diellor



Dijetarët musimanë kërkojnë ndihmë nga Dinastia Almoravide



Pas këtyre ngjarjeve të dhimbshme dhe rënies së Toledos, dijetarët dhe popullsia e kishin humbur shpresën tek emirët e tyre se do të mund të bashkoheshin dhe të luftonin kundër rrezikut që u kanosej. Duke ndjerë rrezikun se mund të humbasë e gjithë Andaluzia, ata formuan një grup dijetarësh, të cilët do të niseshin për në veri të Afrikës, për të kërkuar ndihmë nga Almoravidët.

Kërkesa për ndërhyrje të Almoravidëve në Andaluzi, erdhi nga disa drejtime:

1 – Dijetarët e Andaluzisë, të cilët vepruan sipas porosisë së El-Baxhit.

2 – Letrat që u dërgonte El-Mutemid ibn Abad, pas kërcënimeve të Alfonsos.

3 – Nisma e Mutevekilit, - princi i Bodojoz - i cili u ndikua nga thirrjet e dijetarit El-Baxhi.



Kërkesat e tyre përmblidheshin në këto pika:

1 – Thirrjet për bashkimin e vendit dhe të shteteve të përçara.

2 – Nevoja për ndihmë nga një fuqi islame në Magreb (Almoravidët).



Delegacioni që u caktua, u nis për në Afrikën veriore në vitin 474 hënor, para se të binte Toledo në duart e Alfonsos. Ata i kërkuan Jusuf ibn Tashfin që të ndërhyjë për të shpëtuar Andaluzinë dhe banorët e saj. Ata i përshkruan gjendjen dhe disfatat që kishin përjetuar deri atëherë. Jusuf ibn Tashfin u premtoi ndihmë dhe filloi menjëherë përgatitjet për këtë ndërhyrje. Por përse u vonua? Cili ishte shkaku që i vonoi Almoravidët për të ndërhyrë? Kush janë Almoravidët? Kush është Jusuf ibn Tashfin?



Almoravidët



Almoravidët (në arabisht El-murabitun) rrjedhin nga fisi Lamtona që hyn tek fiset berbere. Ata njihen ndryshe dhe me emrin Lantonët. Gjjthashtu njihen dhe me emrin El-mulethemun (të maskuarit) për shkak se e mbulonin fytyrën me shall, përveç syve. Ata themeluan një shtet islam të fuqishëm në veri të Afrikës. Shteti dhe dinastia e tyre pati një ndikim të madh në ngjarjet e Andaluzisë. Me këtë kalojmë në epokën e Dinastisë Amoravide.

[_Mersin_]

Almoravidet dhe legjenda Jusuf ibnu Tashfin

Komandanti Jusuf ibnu Tashfin

Themelimi i dinastisë Almoravide

Shteti i tyre u formua në mënyrë të çuditshme. Në vitin 440 kryetari i fisit Xhudhale, Jahja ibnu Ibrahim El-Xhudhali, së bashku me një grup nga fisi i tij, kishte vajtur në haxh. Gjatë kthimit nga haxhi u ndalua në Kajravan (qytet në Tunizi) që në atë kohë ishte kryeqyteti i veriut të Afrikës. Atje hyri në lidhje me shumë dijetarë të medh-hebit Maliki, sidomos me Musa El-Fasij. Atij i kërkoi që të dërgonte tek populli i tij dijetarë për tu mësuar fenë, pasi jetonin në shkretëtirë larg qyteteve. Musai dërgoi për t'u mësuar çështjet e fesë Abdullah ibnu Jasin El-Xhedhuli, një nga dijetarët dhe njohës shumë i mirë i gjendjes së muslimanëve. Abdullahi Ahkoi tek fisi i Lantonëve dhe atyre që u jepte mësim ai u ndërtoi një kamp. Përveç mësimeve që merrnin, ata stërviteshin dhe për luftë. Ai i mësonte që feja islame nuk është fe vetëm e adhurimeve, por në radhë të parë ajo është një sistem që rregullon jetën e individit dhe të gjithë shoqërisë. Nxënësit e tij u ndikuan shumë nga këto mësime dhe arriti numri i tyre në 1.000 që nuk ishin vetëm nxënës dhe fetarë të mirë, por dhe ushtarë të gatshëm për të mbrojtur vendin e tyre në çdo kohë.

Me ta u bashkua dhe kryetari i fisit Jahja ibn Umer ibn Ibrahim dhe vëllai i tij Ebu Bekr ibn Umer. Të dy morrën mësime në jurisprudencën islame dhe mësuan artin e luftës, duke u bërë shembull të sinqeritetit dhe sakrificës për të gjithë muslimanët. Në vitin 446, Jahja ibn Umer vdiq dhe pas tij si kryetar i fisit u caktua vëllau i tij Ebu Bekr ibn Umer. Ai konsiderohet si themeluesi i parë i Dinastisë Almoravide, e cila filoi të zgjerohej dhe ishte një shtet që e udhëhiqnin dijetarët muslimanë.



Viti 465 hënor

1073 kalendari diellor



Jusuf ibn Tashfin, udhëheqës i Almoravidëve

Në vitin 453 mes disa fiseve berbere (Sanhaxha) ndodh një ngatërresë. Për ta qetësuar gjendjen mes tyre, thërrasin Ebu Bekrin. Ebu Bekri niset për të qetësuar gjendjen dhe gjatë mungesës së tij cakton si kryetar të fisit djalin e vëllait, Jusuf ibnu Tashfinin. Gjatë kohës së mungesës së xhaxhait të tij, Jusuf ibnu Tashfini bëri një riorganizim të paparë të administratës së shtetit dhe ndërmorri një sërë reformash. Kur u kthye Ebu Bekri pa që shteti ishte i organizuar më mirë se ç’ishte më parë. Ai u habit me reformat që kishte ndërmarrë Jusufi dhe menjëherë bëri diçka, që të rrallë janë pushtetarët që e bëjnë.

I bindur në atë që po bënte ai tha: Ky djalosh është më i aftë se unë për udhëheqjen e shtetit. Kështu ia dorëzoi udhëheqjen Jusuf ibnu Tashfinit.

Kjo tregon dhe një herë devotshmërinë, vetëdijen dhe largpamësinë e tij.


Ndërtimi i Marakesh

Kryeqyteti i Dinastisë Amoravide në atë kohë ishte Agmat, në jug-lindje të Marakesh. Jusuf ibn Tashfin vendosi të ndërtojë një qytet tjetër i cili do të ishte baza dhe qendra e tyre. Kështu ai ndërtoi qytetin Marakesh, që ekziston dhe sot në Marok.

Dinastia e Almoravidëve ishte ndërtuar në bazë të parimeve islame, gjykohej sipas ligjeve të Zotit, kuptim i plotë i fesë dhe mbi një administrim shtetëror, i cili ishte më i përparuar për atë kohë.



Madhështia e Jusuf ibn Tashfin



Nën drejtimin e Jusuf ibnu Tashfinit, shteti i Almoravidëve u zgjerua dhe vendosën nën kontrollin e tyre të gjithë veriun e Afrikës së bashku me Sudanin, Ganan, Malin dhe Niger. Ajo që filloi të ndërtojë fillimisht në qytetin Marakesh, ishte xhamia. Gjatë ndërtimit të xhamisë, ai punonte dhe vetë bashkë me punëtorët duke mbajtur gurë dhe duke hapur themelet. Thuhet që Jusuf ibn Tashfin, nuk shfaqi kurrë tendenca për luks dhe jetesë në pallata madhështore. Atë nuk e joshën të mirat materiale të kësaj bote dhe as kënaqësitë e saj. Ai karakterizohej nga një zgjuarsi e lartë, vendosmëri, trimëri dhe urtësi. Veç kësaj, ai ishte i devotshëm, i frikësohej Zotit, ruante sekretet, lutej dhe falej shumë. Të gjitha këtyre cilësive u bashkohej dhe dëshira për luftë në mbrojtje të vendit. Një pjesë të madhe të moshës së tij, e kaloi në luftë. Fitoret e tij nuk ishin për shkak të fuqisë dhe numrit të shumtë, por ishin si rezultat i planifikimit mjeshtëror dhe organizimit të ushtrisë. Ai i kushtonte një rëndësi të madhe sigurisë dhe ruajtjes së strukturës shtetërore, e cila shtrihej në të katër anët. Gjithmonë interesohej për gjendjen e popullsisë, konsultohej me dijetarët, i mbante ata afër dhe i respektonte. Ai nxiste për drejtësi, e zbatonte dhe vetë atë dhe mbështeste sheriatin. Thotë Zoti në Kuran:"O ju që besuat, nëse e ndihmoni Zotin (fenë e Tij), ai do u ndihmojë dhe do ua forcojë këmbët." (Muhamed 7)

Ky ishte Jusuf ibn Tashfini, pushtetari i drejtë dhe i devotshëm, që krahasohet me Salahudin Ejubin në lindje. Të dy jetuan në të njëjtën kohë, megjithatë të paktë janë muslimanët që e njohin Jusuf ibn Tashfinin. Përse të mos e përhapim emrin e tij dhe ta bëjmë atë shembull për rininë dhe pushtetarët e sotëm?



Shkaqet e vonesës së udhëtimit për në Andaluzi



Kur arriti delegacioni i dijetarëve të Andaluzisë, menjëherë filloi të përgatitej jo për ta pushtuar por për ta shpëtuar nga Alfonso i gjashtë. Pasi u përgatit, u nis me ushtrinë drejt qytetit Seuta, për nga do të kalonte detin për në Andaluzi. Seuta në atë kohë administrohej nga një burrë që quhej Sakved ibn Muhamed. Çfarë e vonoi vallë Jusuf ibn Tashfinin për t'i ardhur në ndihmë Andaluzisë?



Refuzimi i valiut të Seutas



Jusuf ibn Tashfin dërgoi një të dërguar ku i kërkonte ta lejojë të kalojë detin dhe të përdorë anijet e tij.

Ai nga frika se mos Jusuf ibnu Tashfin do i marrë pushtetin, nuk lejoi të kalojë ushtria dhe nuk pranoi t’i japë anijet për të lundruar drejt Andaluzisë. Jusuf ibnu Tashfini u mundua ta bindë se qëllimi i tij nuk ishte as Seuta dhe as vetë Andaluzia, por vetëm donte të ndalojë sulmet e të krishterëve atje. Kjo ndodhte në vitin 476 para se të binte Toleda e cila u dorëzua pas dy vitesh. Sikur Sakved t’i kishte lejuar të kalonin detin për në Andaluzi, Toleda nuk do të kishte rënë në duart e të krishterëve. Megjithë premtimet e Jusuf ibnu Tashfinit se nuk do e lëvizë nga pushteti ai refuzoi ta ndihmojë dhe i mbylli të gjitha dyert e qytetit. Para një situate të tillë, ku qytetet në Andaluzi ibnuin në dorë të krishterëve, dijetarët u mblodhën dhe diskutuan me njëri-tjetrin mbi këtë çështje. Kur u arriti lajmi i rënies së Toledës dijetarët e Afrikës veriore u mblodhën dhe nxorrën një ligj fetar (fetva) me të cilin lejonin të vritej Sakvedi i cili ishte një ndër shkaqet e rënies së Toledës. Atëherë Jusuf ibnu Tashfin u nis me ushtrinë dhe arriti ta mposhtë ushtrinë e Sakved dhe e vendosi Seuten nën kontrollin e tij.



Pushtetarët e Andaluzisë refuzojnë

Një problem dhe më i habitshëm se i pari, ndodhi kur pushtetarët e jugut të Andaluzisë nxorrën një urdhër me të cilin e urdhëronin ushtrinë që ishte në brigje, që të mos i lejojnë anijet e Almoravidëve të zbarkojnë në brigjet andaluziane.

I gjendur në një situatë të tillë Jusuf ibnu Tashfini dërgoi njerëzit e tij për t’i qetësuar se nuk kërkonte gjë tjetër veçse t’i ndihmojë për tu bërë ballë të krishterëve që përparonin çdo ditë dhe se do të largohej menjëherë pasi t’i mposhtë. Megjithatë ata vazhduan në të tyren.



Viti 479 hënor

1086 kalendari diellor

Dijetarët mblidhen



El-Mutemid ibn Abad, sunduesi i Sevilles në bashkëpunim me Mutevekilin në Badajoz dhe Ibnu Makish në Grenada, ranë dakort që të mbledhin një këshill të përbashkët për të dishunuar rreth ndërhyrjes së Almoravidëve. Ky këshill përbëhej nga gjykatësit e tre qyteteve, Ebu Is’hak nga Badajoz, Kulej nga Grenada dhe Ebu Bekr ibnu Ed’hem nga Seville. Në këtë këshill mori pjesë dhe veziri Ebu Bekr ibnu Zejdun, djali i poetit të njohur andaluzian.



El-Mutemid ibn Abad pranon

Pasi diskutuan gjatë, ata vendosën që zgjidhja e vetmë për Andaluzinë ishte ndërhyrja e një ushtrie të madhe që mund të thyenta Alfonson. Edhe sikur kjo ushtri të lakmonte të merrte kontrollin e Andaluzisë do të ishte më e pranueshme se të binte në dorë të Alfonsos. Atëherë ranë dakort që t’i lejonin Almoravidët të ndërhynin. Këtë vendim ia dërguan dhe El-Mutemidit. Megjithëse kishte mundësi që duke zbatuar këtë vendim mund të humbiste pushtetin El-Mutemid përsëriti dhe njëherë thënien e tij: “Të kullos devetë e Almoravidëve është më mirë se të kullos derrat e të krishterëve”. Kështu pranuan tre udhëheqësit e tre shteteve të jugut mbi domosdoshmërinë e ndërhyrjes së Almoravidëve.



Delegacioni i Andaluzisë

Tre gjykatësit u nisën menjëherë për udhëtim, ku kaluan detin dhe u takuan me Jusuf ibn Tashfin në Seuta. Pasi diskutuan mbi vendin më të përshtatshmë për të zbarkuar, u vendos Mali i Tarihun.



Viti 479 hënor

1086 kalendari diellor

Dita e kalimit për në Andaluzi

Në 15 të rebiul evelit të vitit 479, filloi lundrimi nga Maroku për në bregun tjetër të ngushticës së Gjibraltarit. Vetë Jusuf ibnu Tashfini qëndonte në Seuta nga ku niste ushtrinë pjesë-pjesë. Pjesa e parë që arriti në malin e Tarihun përbëhej nga 7.000 kalorës nën komandën e Daud ibnu Aishe. Pasi kaloi dhe pjesa e fundit e ushtrisë ai u bë gati të nisej dhe vetë, megjithëse në atë kohë kishte mbushur 80 vjeç. Ai kishte mundësi të dërgonte forcat e tij dhe vetë të qëndronte në Seuta, por nuk mund ta linte t'i humbasë një rast i tillë, ku do të luftonte për të mbrojtur vendin. Kur u bë gati për të kaluar detin, moti u përkeqësua dhe dallgët filluan të lartësoheshin.



Ideja për t’u kthyer

Atëherë filloi të falej dhe të lutej duke thënë: "O Zot nëse e di që kalimi i këtij deti është në dobi të muslimanëve, ma e lehtëso kalimin. Nëse e di që nuk është e dobishme ma e vështirëso që të mos mundem ta kaloj." Thuhet që kur mbaroi nga lutjet, deti ishte qetësuar. Kështu kaloi Jusuf ibnu Tashfini në Andaluzi. Me të zbarkuar në Algeciras, ai u drejtua drejt Sevilles dhe ngriti kampin e tij jashtë qyetit. Në këtë kohë i erdhën lajmet mbi vdekjen e djalit të tij Ebu Bekr, të cilin e kishte lënë zëvendës të tij. Çfarë do të vendosë të bëjë Jusuf ibn Tashfin?

1 – Të kthehej në Magreb për t’u bërë ballë trazirave të cilat mund të lindnin?

2 – Apo të vazhdonte rrugën të cilën sapo kishte nisur?

Megjithë problemet që mund të lindnin, ai vazhdoi rrugën të cilën sapo kishte nisur. Ai dërgoi vezirin e tij, El-Mezdelij për të administruar shtetin, gjatë mungesës së tij.



Takimi mes Jusuf ibn Tashfin dhe El-Mutemid

Lajmi mbi arritjen e ushtrisë së Almoravidëve u përhap në gjithë Andaluzinë gjë e cila i gëzoi të gjithë njerëzit. Shpirti i luftës u ringjall përsëri në popull dhe të gjithë ata që kishin mundësi për të luftuar filluan të rreshtoheshin vullnetarisht në radhët e ushtrisë së Jusuf ibnu Tashfinit. Të gjithë njerëzit ishin të gëzuar, pasi shpresonin që të ndiheshin përsëri krenarë, pas nënshtrimit dhe përbuzjes së të krishterëve. Shpresonin që përparimit të ushtrisë së krishterë i kishte ardhur fundi. Kur ushtria iu afrua qytetit Seville, doli për ta pritur vetë El-Mutemidi me parinë e qytetit.

Jusuf ibn Tashfin u takua me El-Mutemid dhe të dy filluan të lusin Zotin që t'i ndihmojë në këtë luftë.



Takimi me El-Mutevekil

Ushtria e Almoravidëve u bashkua me atë të Sevilles dhe të dyja u nisën drejt qytetit Badajoz të cilin e udhëhiqte El-Mutevekil, nga udhëheqësit më të mirë të Andaluzisë në atë kohë. Ai doli dhe i priti duke i ndihmuar me çfarë të mundë dhe u radhit në radhët e ushtrisë si ushtar i thjeshtë. Të gjithë pushtetarët e tjerë dërgonin ushtarë për t'iu bashkangjitur ushtrisë së Jusuf ibn Tashfinit. Ushtria paraprihej nga vetë banorët e Andaluzisë të cilët e kërkuan vetë këtë për të mbrojtur tokat dhe pasuritë e tyre. Komandant i përgjithshëm i ushtrisë ishte Jusuf ibnu Tashfini.



SË DYTI BETEJA E ZELAKA-S (SAGRAJAS) DHE RRETHIMI I KALASË ALEDO.



Viti 479 hënor

1086 kalendari diellor



Ushtria udhëtoi derisa arriti në një zonë e cila njihet me emrin Zel-laka, ku u zhvillua dhe beteja e njohur me këtë emër. Kjo betejë nuk është më pak për nga rëndësia se ajo e Hittinit dhe Ajnu Xhalutit. Pasi ajo ishte vendimtare për ekzistencën e muslimanëve në Andaluzi.



Përgatitjet e të krishterëve



Alfonsos, i cili në këtë kohë kishte rrethuar Saragosan, i vajtën informacionet mbi lëvizjet e Almoravidëve dhe la rrethimin e Saragosas dhe u nis për në Zel-laka. Ai i kërkoi ndihmë mbretit të Argonit Sanços dhe francezëve në Francë. Gjithashtu u kërkoi ndihmë dhe krahinave të tjera të krishtera në veri, Galicia dhe Navara. Vetë Papa në Romë e shpalli kryqëzatë të shenjtë këtë betejë vendimtare dhe dërgoi murgjër dhe priftërinj për të nxitur njerëzit në luftë kundër muslimanëve. Përveç të krishterëve të veri, Alfonsos i erdhën trupa ushtarake nga Franca dhe Italia dhe numri i ushtarëve të tij arriti në 50.000. Duke parë numrin e shumtë të ushtarëve të tij, Alfonso tha:“Me këtë ushtri unë luftoj xhinët, njerëzit dhe engjëjt në qiell.“ Kurse ushtria e Jusuf ibnu Tashfinit nuk i kalonte 25.000 ushtarët.

Kur ushtritë u vendosën përballë dhe u pa numri i luftëtarëve të secilës ushtri, Alfonso u dërgoi një letër ku tallej me muslimanët.

Jusuf ibnu Tashfini i dërgoi përgjigje ku i thoshte:



Letërkëmbimet mes Alfonsos dhe Jusuf ibn Tashfin



“Kemi dëgjuar o Alfons që ti ke shprehur dëshirën që të arrish deri tek ne (në veri të Afrikës) për të na mposhtur. Por ja që ne të erdhëm dhe na bashkoi Zoti të dyve në këtë vend, ku do e shohësh se sa gabim e ke pasur kur ke shprehur atë dëshirë. "Lutja e jobesimtarëve nuk është veçse e humbur" (Gafir 50) “

Alfonso i dërgoi një përgjigje ku e kërcënonte me ushtrinë dhe fuqinë e tij. Jusuf ibnu Tashfini i shkruajti në anën tjetër të letrës: "Atë do ta shohim."

Më pas Jusuf ibnu Tashfini i dërgoi një letër tjetër ku i propozonte të zgjedhë një nga tre gjëra:

1 - Ose të pranonte Islamin dhe të ketë të njëjtat të drejta dhe detyra si muslimanët e tjerë.

2 - Ose tu paguante taksën muslimanëve,

3 - Ose luftën.

Përgatitja për luftë



Alfonso u habit se si e kërcënonte me luftë në një kohë që ushtria e tij ishte sa dyfishi i asaj muslimane. Kur u pa që lufta ishte zgjedhja, të krishterët filluan të ngrenin Ungjillin dhe kryqet duke u betuar që të vdisnin ose të fitonin. Kurse në kampin e muslimanëve dijetarët filluan t’i nxisnin ushtarët të jenë të durueshëm dhe të mos largohen nga beteja sido që të jetë dhe u lexonin suren Enfal që përmban dispozitat e luftës. Kurse vetë ushtarët këshillonin njëri-tjetrin që të tregohen të durueshëm dhe trima.



Përpjekje të pabesa



Para se të fillonte lufta, ditën e enjte, Alfonso dërgoi një të dërguar tek Jusuf ibnu Tashfini ku i propozoi që luftën ta fillonin ditën e hënë, ose ditën e shtunë, e cila ishte mes ditës së Xhuma të muslimanëve dhe ditës së Diel të kristianëve. Jusuf ibnu Tashfini e pranoi këtë propozim të tyre, por në anën tjetër i urdhëroi njerëzit që të ishin të përgatitur pasi beteja mund të fillonte në ç’do kohë.



Ëndërr ogurbardhë



Ditën e enjte dhe natën e premte, nga fundi i natës, një nga dijetarët më të mëdhenj që merrte pjesë në atë luftë, Ibnu Rumejle El-Kurtubij, zgjohet dhe kërkon menjëherë të takohet me Jusuf ibnu Tashfinin dhe emirët e tjerë që merrnin pjesë në atë luftë. Kur u grumbulluan e panë që Ibnu Rumejle dukej i gëzuar. Të habitur e pyetën se përse i kishte mbledhur. Ai u përgjigj: "Kam parë profetin Muhamed a.s në ëndërr, duke më përgëzuar për fitoren që do të korrim ndaj të krishterëve dhe më përgëzoi që unë do të vdes shehid në këtë betejë. Kjo i gëzoi të pranishmit dhe e përhapën këtë lajm mes të gjithë ushtarëve. Vetë Ibnu Rumejle filloi të përgatitej për vdekjen si shehid. Kështu u la dhe u parfumos.



Viti 479 hënor

1086 kalendari diellor

Beteja Zelaka



Në mëngjesin e ditës së premte, me 12 rexheb të vitit 479 të krishterët nuk e mbajtën fjalën dhe sulmuan të parët. Por muslimanët ishin të përgatitur dhe kundërsulmuan. Beteja filloi shumë e përgjakshme dhe muslimanët treguan trimëri të rrallë. Nga ata që luftonin ishte dhe El-Mutemid ibnu Abad emiri i Sevilles, saqë iu vranë tre kuaj me radhë. Jusuf ibnu Tashfini ishte ai që drejtonte luftën. Nga të vrarët e shumtë nga të dy palët, toka u lag me gjak dhe ushtarët filluan të rrëshqasin mbi të. Nga kjo e mori dhe emrin beteja e Zelakas (rrëshqitjes). Nga presioni i të krishterëve ushtria muslimane filloi të ç’orientohej, por Jusuf ibnu Tashfin i kishte marrë masat për çdo gjë. Para se të fillonte lufta ai kishte përgatitur një pjesë të ushtrisë dhe e kishte caktuar të qëndronte larg ushtrisë dhe e kishte urdhëruar që të mos merrte pjesë në luftë. Kur filloi çoroditja në rradhët e ushtrisë muslimane, e urdhëroi këtë pjesë ushtrie të ndahej në dy pjesë.



Lëvizja e ushtrisë rezervë dhe fitorja e madhe



Njërën pjesë e urdhëroi të sulmonte në zemër të ushtrisë së krishterë. Kurse pjesën tjetër e urdhëroi t'u dilnin ushtrisë kudërshtare nga pas dhe të digjnin kampin e tyre. Kur u sulmuan të krishterët nga të dy krahët, u çorientuan. Jusuf ibnu Tashfin ishte ai që e udhëhiqte këtë pjesë vetëflijuese të ushtrisë së tij, megjithëse mosha e tij i kishte kaluar të 80-tat. Gjithashtu thuhet që nuk ruhej se mos vritej, por luftonte me dëshirën për të rënë shehid. Njësia ushtarake që udhëhiqte Jusuf ibnu Tashfini arriti të çante përmes ushtrisë të krishterë derisa arritën tek mbreti Alfonso të cilin e plagosin në gjunjë. Nga këto plagë ai do të çalojë deri në vdekje. Ashtu i plagosur ai arriti të largohej nga lufta. Ushtria e tij kur panë që komandanti dhe mbreti i tyre ia mbathi, u çorientuan dhe filluan dhe ata t’ia mbathin. Ushtria muslimane filloi t’i ndjekë ushtarët që largoheshin derisa u errësua. Kur u errësua Jusuf ibnu Tashfini urdhëroi ushtarët e tij që të ndalonin, pasi mund të vriteshin në errësirë. Vetë Alfonso nuk ndaloi veçse në Toleda i shoqëruar vetëm nga 100 kalorës. Nga e gjithë ushtria e tij që ishte 50 mijë, vetëm këta kishin mbetur.



Lufta e dijetarëve



Dijetarët luajtën një rol shumë të rëndësishëm në këtë betejë. Ata luftonin përkrah me ushtarët e tjerë. Nga ata që u vranë prej muslimanëve ishte dhe gjykatësi Ibnu Rumejle, të cilin Profeti a.s e përgëzoi një natë para betejës (në ëndërr) për fitoren dhe rënien e tij si shehid. I vrarë mbeti dhe gjykatësi i qytetit Marrakesh El-Masmudij, dhe dijetari i fushës së fikhut, Ebu Rafi El-Fadl djali i imam Ibnu Hazmit.

Vetë Jusuf ibn Tashfin nuk pranoi të marrë asgjë nga plaçka e luftës, por urdhëroi të shpërndahej mes emirëve vendas dhe ushtarëve të Andaluzisë.



Viti 479 hënor

1086 kalendari diellor



Jusuf ibn Tashfin kthehet në Afrikën veriore



Me fitoren e kësaj beteje, Jusuf ibnu Tashfini kishte si qëllim që të vazhdonte derisa të rimarrë qytetin Toleda dhe t'i nxjerrë të krishterët nga tokat muslimane.

Por ngjarjet dhe trazirat që ndodhën në Afrikën veriore, e detyruan që të tërhiqej për në Marok. Para se të largohej ai i grumbulloi të gjithë udhëheqësit e shteteve të përçara dhe emirët që morën pjesë në luftë dhe i këshilloi që të bashkoheshin, pasi të krishterët nuk kishin fituar ndaj tyre veçse për shkak të përçarjes së tyre. Ata i premtuan që do të bashkoheshin dhe nuk do e zhgënjenin më njëri-tjetrin. Pas kësaj Jusuf ibnu Tashfini u kthye për në Marok, vetëm pas një muaji nga beteja e Zelakas. Në Andaluzi ai la një forcë luftarake, nën komandën e Sejr ibn Ebi Bekr. Ai nuk pati mundësi të qëndrojë për një kohë më të gjatë, në të cilën do të mund t’i bashkonte këto shtete të përçara dhe t'i jepte fund fuqisë së Alfonsos.



Urimet për El-Mutemid ibn Abad

Pas largimit të Jusuf ibnu Tashfinit, të gjithë pushtetarët u kthyen secili në qytetin shtet të tij. Predikuesit dhe poetët mbajtën fjalime dhe thurrën shumë poezi mbi këtë fitore të muslimanëve. Një nga poetët e Sevilles Abdul Xhelil ibnu Vehbun tregon:“Vajta ditën e festës tek kuvendi i El-Mutemidit, pasi kisha përgatitur vargje me të cilat e uroja për fitoren. Fillimisht filluan lexuesit e Kuranit të lexojnë Kuran me zërat e tyre të ëmbël dhe melodiozë. Njëri prej tyre lexoi ajetin:”Nëse nuk e ndihmoni, (profetin Muhamed a.s) atë e ka ndihmuar Zoti”. (Teube 40). Kur dëgjova këtë ajet thashë me vete: "Ky ajet nuk i la vend vargjeve të mia."

Ky ishte efekti që linte Kurani famëlartë tek dëgjuesit e tij. Këtë efekt e lë akoma, nëse dëgjohet me vëmendje dhe përkushtim, duke menduar rreth kuptimeve dhe jo për tu kënaqur me zërin e bukur të lexuesit.





Pushtetarët iu kthyen përçarjes përsëri

Gazi, festa dhe hareja e fitores pëfundoi, por përçarja mes qyteteve vazhdoi siç ishte më parë. Lakmia për pushtet u bë dhe më e fortë seç ishte më parë tek princërit Andaluzianë. Ajo ua kishte verbuar llogjikën dhe nuk udhëzoheshin drejt unitetit dhe zhdukjes së përçarjes. Kjo i bënte që të mos vazhdonin luftën për t'i dhënë fund legjendës së krishterë. Nëse do të ishin bashkuar dhe do e kishin sulmuar Alfonson në Toleda, do e kishin rimarrë përsëri atë qytet, pasi Alfonsos nuk i ishin mbetur veçse 50 kalorës. Por vazhduan në të njëjtën gjendje duke i dhënë rast atij ta rimarrë veten dhe ta organizojë përsëri ushtrinë.



Viti 480 hënor

1087 kalendari diellor

Alfonso sulmon nga Kalaja Aledo



Me të arritur në Toledo, Alfonso filloi të mbledhë luftëtarët që ishin shpërndarë veri të Andaluzisë, pas betejës Zalaka. Kështu filloi përgatitjet për të sulmuar sërish shtetet muslimane që ndodheshin në veri të Andaluzisë.

Një vit më vonë, Alfonso arriti të grumbullojë një ushtri prej 13.000 luftëtarësh dhe i vendosi në kalanë Aledo, të cilën e zgjodhi si bazë prej nga ku do të sulmonte qytetet-shtete të muslimanëve. Kjo forcë ushtarake ishte e mjaftueshme për të shtënë në dorë njëri pas tjetrit shtetet e përçara muslimane.



Viti 482 hënor

1089 kalendari diellor



El-Mutemid kalon detin për të kërkuar ndihmë tek Jusuf ibn Tashfini

Kur u ndje rreziku i ardhshëm i Alfonsos dhe u pa që nuk mund të përballohej veçse me një forcë të fuqishme, El-Mutemid ibnu Abad, sunduesi e Sevilles udhëtoi vetë për në Marok ku u takua me Jusuf ibnu Tashfinin. Ai ia përshkroi gjendjen e nderë në Andaluzi dhe i kërkoi për herë të dytë, që t'i shpëtonte nga Alfonso i gjashtë.

Në vitin 482 niset përsëri Jusuf ibnu Tashfini për në Andaluzi me ushtrinë e tij. Të gjithë pushtetarët u bashkuan me ushtrinë e tij dhe të gjithë u drejtuan drejt kalasë Aledo, të cilën e rrethuan menjëherë.

Kur dëgjoi Alfonso që ushtria muslimane kishte rrethuar ushtrinë e tij në Aledo, mblodhi një ushtri tjetër dhe u nis të të shpëtojë ushtrinë e tij. Jusuf ibnu Tashfini kur dëgjoi mbi këtë e la rrethim e kalasë dhe u tërhoq, pasi nuk mund të përballej edhe me kalanë dhe me ushtrinë e Alfonsos në të njëjtën kohë.



Viti 482 hënor

1089 kalendari diellor

Alfonso shkatërron kalanë Aledo

Alfonso e pa të arsyeshme që ta boshatisë kalanë Aledo dhe urdhëroi që të shkatërrohej. Së bashku me ushtrinë ai u tërhoq në Toledo, pasi kishte frikë se mos Jusuf ibnu Tashfini sulmonte kalanë. Kështu ata e braktisën këtë kala, duke bërë që veriu i Andaluzisë të jetë i sigurtë nga sulmet e mundshme të të krishterëve.



Kthimi i Jusuf ibn Tashfin në Marok

Jusuf ibnu Tashfini që sundonte pothuaj të gjithë Afrikën veriore, u detyrua të kthehej pasi i kishte siguruar kufijtë veriorë të Andaluzisë. Duke qenë se vendi i tij kishte nevojë për të, ai u kthye në Marok. Megjithatë në Andaluzis ai la një pjesë të ushtrisë së tij për t'i ndihmuar pushtetarët e këtyre shteteve të përçarë.

Jusuf ibn Tashfin ishte shembull i luftëtarit të qëndrueshëm. Pa pushuar nga një betejë, ai kalonte në një tjetër. Ai nuk lakmonte rehatinë e pallateve, por objektivin kryesor e kishte ngritjen lart të flamurit islam.

Nëse shpirti ka synime të larta

E lodh trupin në arritjen e tyre



SË TRETI: FUNDI I SHTETEVE TË PËRÇARA

Alfonso filloi përsëri përgatitjet për të sulmuar Andaluzinë që në këtë kohë përfaqësohej nga shtetet e përçara. Por a kishin nxjerrë mësim këta pushtetarë? A kishin qenë ndodhitë e mëparshme mësim për ta? Përgjigja është: Sigurisht që jo. Postet dhe pushteti ishin gjëja më e shtrenjtë për ta.



Konflikti mes shtetve të përçara

Konfliktet mes këtyre shteteve u thelluan dhe çuan në fillimin e luftrave mes tyre. Ishte dëshira për pushtet dhe për poste ajo që i çoi në këtë gjendje!



Popullata muslimane zien

Popullsia muslimane në Andaluzi në këtë kohë ziente nga dëshpërimi. Ata e ndjenin rrezikun që u kanosej prej armiqve. Kështu i dërguan disa letra Princit të Muslimanëve, Jusuf ibn Tashfinit. "Princ i muslimanëve" ishte një titull që ia kishin vënë pushtetarët e Andaluzisë të cilët kishin marrë pjesë në betejën e Zalakas. Meritën për këtë titull ia kishte përforcuar dhe Halifeja abasit El-muktedir bi Emril-lah. Të gjithë historianët e pohojnë që Jusuf ibn Tashfini e njihte pushtetin qëndror të Kalifatit islam dhe lutej për Halifen ditën e premte.



Dijetarët në lindje, urdhërojnë largimin e pushtetarëve të Andaluzisë nga pushteti

Lajmet mbi gjendjen e rënduar në Andaluzi arritën në lindjen islame. Dy nga dijetarët më të famshëm muslimanë, Ebu Hamid El-Gazzali dhe Ebu Bekr El-Tartushi që ndodheshin në Sham, u mblodhën së bashku me disa dijetarë të tjerë të diskutonin mbi gjendjen e nderë në Andaluzi.

Ata nuk ishin vetëm dijetarë të fjalës, por dhe të veprës. Ishin dijetarë që i kuptonin ngjarjet që ndodhnin dhe pasojat e tyre. Interesoheshin për gjendjen e musimanëve dhe nuk qëndronin thjesht spektatorë.

Pasi diskutuan, nxorrën një fetva (vendim fetar) ku urdhëronin Jusuf ibnu Tashfinin të ndërhynte në Andaluzi dhe t'i hiqte nga pushteti të gjithë emirët e shteteve të përçara dhe ti bashkonte këto shtete në një të vetëm.. Vazhdimësia e këtyre njerëzve në këto poste, përbënte rrezik për banorët dhe tokat islame.

Ky vendim, u nis nga Shami për tek Jusuf ibn Tashfin në Afrikën veriore. Një pjesë e këtij vendimi (fetvaje) është:



Përmbajtja e fetva-së

Jusuf ibnu Tashfini ka të drejtë të ngrejë flamurin e Halifes El-Mustadh’hir (El-Muktedi bil-lah). Diçka e tillë është detyrë e çdokujt që administron një territor nga territoret muslimane. Nëse ai jep kushtrimin nën emblemën e Kalifatit abasit, ai merriton bindjen e të gjithë qytetarëve dhe parisë së vendit. Çdo kundërshtim i tij në këtë rast, konsiderohet kundërshtim ndaj imamit të madh, Halifes. Kushdo që rebelohet dhe tregon kokëfortësi, ai do të konsiderohet si agresor i lig. Në këtë rast, emiri ka të drejtë t’a udhëzojë me teHun e shpatës. Emiri e ka për detyrë që të luftojë kundër këtyre rebelëve, sidomos pasi është vërtetuar që ata kanë kërkuar ndihmë nga të krishterët të cilët janë armiqtë e muslimanëve, për të luftuar muslimanët....

Njëkohësisht, dijetari i njohur Tartushi i shkroi një letër dhe princ Jusuf ibnu Tashfin, ku e këshillonte të jetë i prerë dhe të gjykojë sipas librit të Zotit. Ai i kërkonte të jetë i dashur dhe zemërbutë me shtetasit e tij, siç është kryefamiljari me familjen e tij, të stimulojë njerëzit për namaz dhe dhënie zekatit, të urdhërojë për mirë dhe ndalojë nga e keqja, siç porosit dhe Zoti në Kuran:”(Allahu i ndihmon edhe) ata, të cilëve, nëse u japim pushtet në tokë, kryejnë faljet, japin zeqatin, urdhërojnë kryerjen e veprave të mira dhe pengojnë atë që është e mbrapshtë. Tek Allahu është fundi i të gjitha çështjeve.” (Haxh 41)



Mes rrezikut në Andalus dhe atij në Afrikën veriore.

Me t'i rënë në dorë vendimi i dijetarëve muslimanë, Jusuf ibn Tashfin mendoi si të vepronte: Të qëndronte në vendin e tij, pasi ekzistenca e tij ishte e domosdoshme, apo të shkonte në Andaluzi?

Ai pa që situata në Afrikën veriore është më e stabilizuar nga ajo në Andaluzi, ku dukej qartë rreziku. Ai e pa si detyrë që t’u përgjigjej thirrjeve për ndihmë të banorëve të Andaluzisë dhe kërkesës së dijetarëve muslimanë.



Viti 483 hënor

1090 kalendari diellor

Rrethimi i Toledos

Kështu në vitin 483 e kaloi për herën e tretë ngushticën e Gjibraltarit. Me ushtrinë e tij u bashkuan të gjithë ata që ishin gati për luftë në mbrojtje të vendit. Gjithashtu me të u bashkuan dhe disa pushtetarë nga shtetet e përçara (muluk tavaif). Jusuf ibn Tashfin kishte vendosur ta bashkojë Andaluzinë qoftë dhe me forcë nëse kërkohej. Fillimisht ai u nis drejt Toledës ku ndodhej Alfonso. Kur arriti atje dhe e rrethoi, pa që marrja e këtij qyteti ishte shumë e vështirë për shkak të mureve mbrojtës. Ai u habit së tepërmi mbi mënyrën se si kishte rënë ky qytet kaq i mbrojtur në duart e të krishterëve. Çfarë ishte kjo neglizhencë e muslimanëve në dorëzimin e qytetit në duart e të krishterëve?



Bashkimi i Andaluzisë me forcë

Jusuf ibn Tashfin nuk gjeti përgjigje për pyetjet që e shqetësonin rreth rënies së Toledos. Ai pa që fuqia ushtarake që kishte, nuk ishte e mjaftueshme për ta rimarrë këtë qytet. Atëherë vendosi që të merrej me bashkimin e Andaluzisë fillimisht dhe më pas të kthehej me një forcë ushtarake më të madhe për të rimarrë qytetin.



Viti 483 hënor

1090 kalendari diellor



Princi i muslimanëve, Jusuf ibn Tashfin, udhëheqësi i Dinastisë Almoravide

Për këtë u dërgoi letra të gjithë mbretërve të këtyre shteteve ku i ftonte për tu bashkuar. I pari që iu përgjigj ftesës së tij ishte Abdullah ibnu Belkin mbreti i Grenadës dhe kjo në vitin 483. Ai e shpalli veten ushtar nën urdhërat e tij. Banorët e Grenadës u gëzuan së tepërmi me këtë ndryshim dhe lajmi arriti në gjithë Andaluzinë. Marrja e pushtetit nga Almoravidët i gëzoi të gjithë njerëzit në vend, pasi ata njiheshin si fetarë të mirë dhe luftëtarë të fuqishëm. Ata ishin të sinqertë në luftën që po bënin dhe nuk kërkonin shpërblime, veçse nga Zoti i madhëruar.

Jusuf ibn Tashfin, kthehet në Marok

Kushtet e detyruan Jusuf ibn Tashfinin që të kthehej në Marok dhe misionin e bashkimit të Andaluzisë dhe largimin e pushtetarëve, ua la komandantëve të tij. Sejr ibn Ebi Bekr, komandanti i forcave Almoravide që mbeti në Andaluzi, u nis me ushtrinë e tij drejt Kordobas, që ishte qyteti më i rëndësishëm i jugut. Ajo varej nga Seville, shteti më të madh nga shtetet e përçara. Administrator i Kordobas ishte El-Fet'h, djali i El-Mutemid ibn Abad.



Viti 484 hënor

1091 kalendari diellor

Marrja e Kordobas

Administratori i Kordobas refuzoi ta dorëzojë qytetin, ose të bashkohet me forcat Almoravide. Kurse komandanti Almoravid këmbënguli në bashkimin e qytetit në shtetin e ri që po formohej në Andaluzi. Kështu nisi lufta mes dy ushtrive. Kur u pa që lufta ishte në favor të ushtrisë Almoravide dhe vetë administratori i qytetit mbeti i vrarë, ushtria e tij e la luftën. Gruaja e tij (Zaide) u largua nga Kordoba dhe u strehua në Kastilje, tek të krishterët dhe thuhet që u bë e krishtere. Ajo ndoshta u detyrua të bëhej e tillë, por pyetja që shtrohet është: Si është e mundur që një grua muslimane të strehohet tek të krishterët?!



Lufta me të krishterët

Menjëherë pas Kordobas Jesr ibnu Bikr u nis drejt Sevilles, shtetit më të rëndësishëm nga të gjithë shtetet e përçarë.

Alfonso i gjashtë duke studiuar situatën pa, që nëse dhe Seville bie në duart e Almoravidëve, ata do të forcoheshin së tepërmi dhe do të përbënin një rrezik të pashmangshëm në të ardhmen e afërt për mbretërinë e tij. Kështu ai nisi ushrtrinë e tij nën komandën e njërit nga komandantët e tij më të mirë Boransh, për të penguar që Seville të bjerë në duart e Almoravidëve. Ushtria e Almoravidëve dhe ajo e Alfonsos u takuan në veri të qytetit Seville. Beteja ishte e përgjakshme, megjithatë Almoravidët arritën ta fitonin këtë betejë. Vetë komandanti i të krishterëve Borhansh u plagos rëndë dhe u tërhoq me disa ushtarë drejt Toledës.



El-Mutemid ibn Abad, refuzon bashkimin

Lajmi që Almoravidët e thyen ushtrinë e Alfonsos morri dhenë. Qyteti Denia dhe ishujt Baliar, menjëherë shpallën bindjen e tyre ndaj pushtetit të Almoravidëve në Andaluzi. Pas kësaj ushtria e Jesr ibnu Bikr vazhdoi rrugën drejt Sevilles për ta nënshtruar dhe atë. Çfarë do të bëjë El-Mutemid ibn Abad? Ky mik i vjetër i Almoravidëve, edhe pse kishte marrë pjesë në betejën Zelaka më parë, duke lakmuar pushtetin i cili do i dilte nga duart, refuzoi të bashkohej nën flamurin e Almoravidëve. Ai këmbënguli në mosdorëzimin e qytetit dhe filloi të nxisë banorët që të luftonin kundër Almoravidëve. Por populli i mërzitur nga kjo përçarje e pafund, refuzoi të luftojë në krah të El-Mutemid, emirit të tyre. Kjo bëri që ai të dorëzohej, pasi nuk kishte ç’ti bëjë popullit. Kjo ndodhi në vitin 484 hënor.



El-Mutemid ibn Abad … një nga emirët më të mirë të shtetetve të përçara



El-Mutemid ibn Abad, ishte nga emirët më të mirë të shteteve të përçara. Ai i ngjante Harun Reshidit për nga dinjiteti dhe morali. Ai e udhëhoqi Sevillen nga viti 461 deri në 484.

Gjatë kësaj periudhe, ai ia rriti famën Sevilles. Mjafton të përmendim, se ai ishte nismëtari i kërkimit ndihmë nga Almoravidët për të mbrojtur Andaluzinë.

Thuhet që gruaja e tij Itimad – të cilës i plotësonte çdo dëshirë – pa ca gra fshati që kishin përveshur këmbët dhe shtypnin baltën dhe i kërkoi që ajo dhe vajzat e saj të bënin të njëjtën gjë. Ai ia plotësoi këtë kërkesë, por në vend të baltës urdhëroi që të bëhej një përzjerja parfumesh në formë balte. Kur erdhi gruaja e tij me vajzat, përveshën këmbët dhe hynë në këtë përzjerje parfumesh. Përveç madhështisë së mbretërisë, kjo tregon dhe një herë luksin dhe shpërdorimin që bëhej nga pushtetarët e Andaluzisë.

Thuhet që gruaja e tij Itimad, u zemërua një ditë me të dhe i tha:"Kurrë nuk kam parë ndonjë të mirë prej teje." "As ditën e baltës?" e pyeti ai. Kur dëgjoi këtë, gruaja e tij uli kokën dhe nuk foli.

Historianët pothuaj janë në një mendje që El-Mutemid ibn Abad – edhe pse pati disa gabime – është nga pushtetarët më të mirë të shteteve të përçara. Ai ishte më i ndershmi dhe më krenari ndër ta, për Islamin dhe të qënit arab.



Internimi i El-Mutemid ibn Abad

Tani Seville së bashku me qytetet e tjera të jugut, ishin nën pushtetin e Amoravidëve. Komandanti i ushtrisë Almoravide nuk e përtypi dot zhgënjimin që pësoi El-Mutemid ibn Abad dhe rezistencën e tij kundër bashkimit të muslimanëve. Kështu vendosi që ta dëbojë nga Andaluzia, pasi i ishin konfiskuar të gjitha pasuritë. Ai u internua në qytetin Agmat, në Markok, ku jetoi si i varfër pjesën tjetër të jetës. Thuhet që vajzat e tij e panë një ditë, të veshur me rroba shumë të vjetëruara. Ai u revoltua nga gjendja në të cilën ndodheshin dhe thurri këto vargje:

Më parë u gëzohesha festave

Por festa në Agmat, është e robëzuar

I sheh vajzat e tua të rreckosura, të urritura

Këndojnë për të tjerët, nuk kanë asgjë në duar

Në tokë ecin me këmbë të zbathura

Sikur të mos kishin prekur parfum më parë



Më pas shtoi:

Në kohën tënde urdhëroje këdo

Koha të ktheu në të internuar

Kush pas teje i gëzohet pushtetit

Është si t'u gëzohesh ëndërave natën.



Viti 488 hënor

1095 kalendari diellor



Namazi i xhenazes i një të huaji

Në vitin 488 ai vdiq i varfër në një vend ku nuk e njihte kush. Kur e gjetën njerëzit të vdekur, u grumbulluan tre vetë dhe i falën xhenazen. Para se ta varrosnin e njohu njëri prej tyre dhe ua tregoi të tjerëve historinë e një njeriu që Zoti e dënoi në këtë botë para botës tjetër për atë që veproi. Ai e kishte në dorë të bashkohej me Almoravidët dhe t’i përkrahë duke e forcuar Islamin dhe muslimanët në Andaluzi.



Fundi i epokës së shteteve të përçara

Me internimin dhe vdekjen e El-Mutemid ibn Abad, epoka e shteteve të përçara konsiderohet e përfunduar, edhe pse disa shtete vazhdonin të përçara, por ato e kishin humbur fuqinë.





Vështrim i shkurtër dhe i përgjithshëm rreth epokës së shteteve të përçara



Para se të vazhdojmë me historinë e Almoravidëve në Andaluzi, do të komentojmë disa gjëra mbi shtetet e përçara (duvejlat tavaif). Megjithëse këto shtete ligjet e tyre i kishin të bazuara mbi Kuranin dhe traditën e Profetit, ato ishin shtete të përçara dhe të ndara. Atyre nuk u interesonte gjë tjetër veç pozitave të larta dhe të mirave materiale. Gjithmonë kur muslimanët kanë luftuar vetëm për të mirat materiale të kësaj bote, Zoti nuk u ka dhënë sukses. Nga kjo përçarje, të krishterët përfituan duke shtënë në dorë komplet veriun e Andaluzisë dhe qytetin më të rëndësishëm të mesit, Toledën. Një nga historianët më të mëdhenj arabë, Ibnul Kerdebus thotë: “Andaluzia humbi në kohën e shteteve të përçara. Ajo humbi atëherë kur në shpirtrat e muslimanëve nuk ekzistonte krenaria e të qënit musliman. “

Kjo gjendje vërteton thënien e profetit Muhamed a.s:……por ju do të jeni shkumë, si shkuma e rrëkeve të shiut. Zoti do e heqë frikën prej armihun tuaj dhe do fusë në zemrat tuaja dashurinë për këtë jetë dhe urrejtjen e vdekjes”. Megjithëse nga mbretërit e këtyre shteteve kishte dhe prej atyre që ishin të mirë dhe dëshironin të kontribonin në bashkimin e Andaluzisë, por këta ishin të pakët. Thotë Zoti në Kuran:”Dhe ruhuni nga ndëshkimi, i cili nuk do të godasë vetëm ata që bëjnë vepra të këqia. (Enfal 25) Ky verset na tregon që problemet që kishin përfshirë gjithë Andaluzinë kishin ardhur si rezultat i padrejtësive ndaj njëri-tjetrit.

Sigurisht që kishte njerëz të ditur që këshillonin popullin dhe udhëheqësit politikë, por këshillat dhe thirrjet e tyre nuk i dëgjonte askush.

Po të shohim në historinë islame, do të gjenim një përputhje direkte mes përkushtimit ndaj islamit dhe zhvillimit ekonomik në atë shoqëri. Nëse do i përkushtoheshim islamit siç duhet dhe do kishin si synim ahiretin, duke hequr nga vetja sëmundjet e zemrës si zilia, urrejtja, lakmia etj… jo vetëm që do të triumfojmë, por do na jepen begatitë e qiellit dhe të tokës. Thotë Zoti në Kuran:”Sikur banorët e këtyre vendeve të kishin besuar dhe të ishin të devotshëm, do ua jepnim begatitë nga qielli dhe toka” (Araf 96)



Përbledhje e ngjarjeve gjatë epokës së shteteve të përçara.

400 h Në këtë vit, Andaluzia u shpërbë në 22 shtete të përçara.

403 h Sulejman ibnul Hakem El-Emevij, largon Hishamin nga posti.

422 h Rënia e Dinastisë Omejade në Andaluzi.

440 h Dijetari Ebul Velid El-Baxhi bën thirrje për bashkim.

456 h Vuajtjet e banorëve të Barbastro nga Alfonso dhe Normanët.

468 h Bashkimi i Saragosas, Denias dhe Valencias.

475 h Rënia e Toledos në duart e Alfonsos së gjashtë.

478 h Rënia e Valencias.

479 h Jusuf ibn Tashfin kalon në Andaluzi me kërkesë të banorëve të saj.

479 h Beteja e Zelakas, e cila ishte një nga fitoret më të mëdha të muslimanëve.

483 h Jusuf ibn Tashfin fillon bashkimin e Andaluzisë.

484 h El-Mutemid ibn Abad refuzon të njohë pushtetin e Jusuf ibn Tashfin, por rrethohet dhe internohet për në Marok.

488 h Vdekja e El-Mutemid ibn Abad.


Pushtetarët e përçarë…të vërteta dhe konkluzione

Dështim pas suksesit, përçarje pas unitetit dhe dobësi pas forcës.

Kjo ishte gjendja e Andaluzisë pas rënies së Kalifatit Omejad dhe shpërbërjes së shtetit në 22 shtete të përçara. Çdo qytet konsiderohej si mbretëri dhe shtet më vete. Vetë pushtetarët e këtyre qyteteve, zgjidhnin për veten e tyre epitete dhe tituj nga më të lartët! I shtyrë nga habia me këto pushtetarë një nga poetët e asaj kohe thurri këto vargje:



Ajo që më pikëllon në tokën e Andaluzisë

Janë titujt e El-Mutedid dhe El-Mutemid

tituj të një mbretërie jo në vendin e saj

si macja që fryhet për tu dukur si luan.

Thotë Ibnu Hazmi: "Ky ishte një skandal që nuk kishte ndodhur më parë. Katër burra sundonin një zonë e cila mund të përshkrohej për tre ditë në këmbë. Secili prej tyre e quante veten "Princ i Besimtarëve". Njëri ishte në Seville, i dyti në Algeciras, i treti në Malaga dhe i katërti në Ceuta".

Lakmia ua kishte verbuar sytë, kurse dëshira për pushtet dhe poste ua kishte errësuar zemrën. Duke i pasur zemrat të përçara, forca e tyre u dobësua. Çfarë force mund të pritet me një gjendje të tillë dhe çfarë fitoreje mund të arrihet?

Nëse këto shtete nuk do i kishte ndihmuar Zoti me anë të Jusuf ibn Tashfinit, Andaluzia do të kishte rënë në duart e të krishterëve që në atë kohë. Ajo që ndodhi në Andaluzi gjatë epokës së shteteve të përçara, ishte shumë e rrezikshme, pasi pushtetarët kërkonin ndihmë nga të krishterët kundër njëri-tjetrit. Në vend që shpatat t'ia drejtonin armihun të tyre të përbashkët, ata ia drejtonin njëri-tjetrit. Ishte ky shkaku që i detyroi dijetarët muslimanë të kërkonin ndihmë nga Jusuf ibnu Tashfin.

Po ta krahasojmë gjendjen e muslimanëve në Andaluzi me gjendjen e muslimanëve sot, do e gjenim atë shumë të ngjashme. Muslimanët e sotëm, pasi jetuan për epoka të tëra nën Kalifatin islam – i cili herë forcohej dhe herë të tjera dobësohej –janë përçarë në 22 shtete të ndryshme, ashtu siç ndodhi me shtetet e Andaluzisë. Ne muslimanët sot ndihemi të dobët, ashtu siç ndiheshin muslimanët e Andaluzisë dhe na është shuar madhështia që patëm ndërtuar, ashtu siç u ndodhi muslimanëve në Andaluzi. Ne muslimanët sot nuk kemi në dorë të ndërhyjmë në vendimet ndërkombëtare që merren, madje edhe në vendimet lokale tonat, nuk kemi fuqi të ndërhyjmë. Armiqtë tanë kontrollojnë dhe kanë në dorë gjithçka tonën. Çdo ditë ata paraqesin kërkesa dhe japin urdhëra të rinj. Nga historia nuk nxjerrim mësim, sikur të mos kishim histori dhe biem në të njëjtat gabime. Megjithatë ne nuk duhet t'i humbasim shpresat dhe të pajtohemi me këtë situatë. Koha për t'i ribërë llogaritë dhe për tu riorganizuar, nuk ka përfunduar akoma. Është një thirrje që u drejtohet pushtetarëve dhe popujve muslimanë, që të nxjerrim mësime dhe konkluzione nga historia dhe ta kuptojmë rrezikun që na kanoset. Unë nuk jam nga ata që bëjnë thirrje për tu dorëzuar, por me ato që thashë më sipër, dua të tregoj pikat e dobësisë, me shpresë që të mund t'i kurojmë.

E rëndësishme është që të vëmë në dukje intrigat e çifutëve kundër muslimanëve dhe fesë islame. Ata gjithmonë janë përpjekur që të depërtojnë në postet më të larta të shteteve të fuqishëm, për të ndikuar në politikat kundër islamit, duke mos qenë në vijën e frontit, me qëllim që të mos i nxisin muslimanët kundër tyre. Në Andaluzi, kjo shfaqet tek veziri çifut i Alfonsos (Ibnu Shalib). Negociatat me muslimanët ai i zhvillonte në emër të tij, duke shfrytëzuar postin. Sot në ditët tona ata kontrollojnë zgjedhjet elektorale, gjë të cilës i kushtohet vëmendje e madhe në perëndim. Ne muslimanët nuk duhet ta neglizhojmë armikun që intrigon dhe ngre kurthe për ne.



Frutet e besimit dhe të përpjekjeve të sinqerta

Besimi, devotshmëria dhe sinqeriteti i dha frutet e tij. Ishin frute që u shfaqën në ndjenja shpirtërore dhe në shpresën për një rizgjim të ri. Pushtetarët e Andaluzisë e kishin çuar vendin drejt greminës. Gjithësesi e mira në umetin e Muhamedit a.s nuk do të ndërpritet deri në Ditën e Kijametit. Këta pushtetarët nuk mundën t'i pengonin popujt që kërkonin bashkimin duke kërkuar ndihmë nga Dinastia Almoravide. Epoka e dobësisë që shoqëroi këto shtete të përçara në Andaluzi, u shoqërua me forcën dhe lavdinë e Almoravidëve. Ishte kjo fuqi e cila filloi të ndriçojë vendin dhe një herë, duke lënë pas gjurmë që tregojnë se uniteti është fuqi dhe se një pakicë e bashkuar mundet të ndërtojë të ardhme të ndritur. Këtë e tregon më së miri vetë epoka e Almoravidëve.



Valenica bie në duart e një tradhëtari

Në këtë kohë në Valencia, pushtetin e kishte El-Kadir Bil-lah, personi që dorëzoi Toledën në duart e të krishterëve. Për këtë Alfonso e shpërbleu duke e caktuar vali të Valencias. Ai tregonte bindje të plotë ndaj Alfonsos dhe i paguante rregullisht taksat që i kishte caktuar. Ai kishte marrëdhënie të mira dhe me Sid Kampeadorin, i cili e kishte lejuar që të qëndrojë si administrator i qytetit.

Gjendja mes popullsisë së Valencias ishte përkeqësuar shumë si rezultat i keqadministrimit të El-Kadir Bil-lah, i cili nuk kishte proekupim tjetër veç dëfrimeve dhe dëshirës për ta mbajtur këtë post, qoftë dhe nën mbrojtjen e armiqve të muslimanëve. Kjo çoi në pakënaqësi në mes të njerëzve, të cilët filluan të thurrin plane si të shpëtojnë prej tij. Ai që udhëhiqte këtë kryengritje ishte Kadiu (gjykatësi) i qytetit, Ibnu Xhahaf.



Ibnu Xhehafi kërkon ndihmën e Almoravidëve

Në vitin 485 gjykatësi i Valencias Ibnu Xhehaf, duke parë fuqinë e Almoravidëve dhe dobësinë dhe tradhëtitë e El-Kadir Bil-lah, filloi të hyjë në lidhje me Almoravidët dhe u kërkoi ta ndihmonin për të hequr nga pushteti këtë tradhëtar. Almoravidët e shfrytëzuan këtë rast dhe e ndihmuan Ibnu Xhehaf-in me armë dhe disa ushtarë që të nxiste revoltën nga brenda. Ibnu Xhehafi bashkë me këta ushtarë dhe njerëzit e tij, arritën ta pushtojnë pallatin mbretëror dhe e kapën El-Kadir Bil-lah të fshehur në banjo me një arkë me florinj, duke dashur të arratiset.

Kështu përfundojnë të gjithë ata që janë verbuar nga dëshira për pasuri dhe për pushtet.



Rrethimi i Valencias

Kur këto lajme i arritën Kandajtorit, i zemrëruar u nis me ushtrinë e tij drejt Valencias. Ai nuk pranoi që ta lërë në baltë mikun e tij dhe ta humbasë qytetin Valencia. Pasi arriti në Valencia, ai e rrethoi atë dhe dogji të gjitha të mbjellat. Almoravidët nuk arritën të ndihmonin Valencian për shkak të largësisë dhe të qyteteve-shtete që ndodheshin gjatë rrugës dhe që i pengonin. Ibnu Xhehafi i kërkoi ndihmë El-Musteinu Bil-lah, valiut të Saragosas që ndodhej më afër Valencias, por ai refuzoi ta ndihmojë.

Kur banorët e Valencias me në krye gjykatësin Ibnu Xhahaf, i kërkuan Kampeadorit marrëveshje, ai u vendosi dy kushte:

· Të paguanin banorët një taksë tepër të madhe.

· Të dilnin nga qyteti ata që nuk ishin banorë të tij (Almoravidët).



Pabesia e Sid Kampeadorit

Ibnu Xhehafi e pranoi këtë kusht dhe 300 ushtarë nga ushtria e Almoravidëve të cilët kishin ardhur për ta ndihmuar dolën nga qyteti. Gjithashtu i dorëzuan Sid Kampeadorit pasuritë që kërkoi për tu tërhequr. Por Sid Kampeadori që njihej për pabesitë, tiraninë dhe arrogancën e tij, kërkoi gjëra të tjera, veç atyre që ishte rënë dakort më parë. Ai kërkoi që forcat e tij të hynin në disa zona të qytetit. Kadiu i Valencias e pranoi dhe këtë kërkesë të tij. Më pas ai kërkoi nga Kadiu që t'i dorëzoheshin atij djali i Kadiut së bashku me komandantët kryesorë të ushtrisë së Valencias. Kadiu Ibnu Xhehaf i refuzoi këto kërkesa dhe kërkoi ndihmë nga El-Musteinu Bil-lah në Saragossa, por ai nuk pranoi ta ndihmojë. Gjithashtu Kadiu u dërgoi fjalë dhe Almoravidëve, të cilët nuk arritën ta ndihmojnë. Atëherë Kadiu vendosi të mbyllë dyert e qytetit dhe të luftojë. Sid Kampeadori e rrethoi qytetin, të cilin e mbajti për njëzet muaj të rrethuar. Rezervat e ushqimit u mbaruan dhe siç pohojnë historianët: Njerëzit filluan të hanë minj, mace dhe kafshët e ngordhura. Disa nga banorët e Valencias, të gjendur para një urie vrasëse, kalonin muret e qytetit dhe binin në duart e ushtrisë së Sid Kampeadori, i cili urdhëronte ushtarët që disave t'u nxirren sytë, të tjerëve t'u priten duart dhe këmbët dhe disa të tjerë vriteshin, sipas dëshirës së ujkut (Sid Kampeadorit).



Viti 487 hënor

1094 kalendari diellor

Valencia dorëzohet



Uria, epidemitë dhe vuajtjet i detyruan banorët që të dërgonin një delegacion tek Sid Kampeadori për t'i ofruar dorëzimin e qytetit, me kusht që ushtria e tij të qëndrojë jashtë tij, t'u garantohet banorëve jeta, pasuria dhe familja dhe Kadiu të mos ndëshkohet. Sid Kampeadori i pranoi këto kushte dhe u dha fjalën që do u përmbahet, por kur kanë mbajtur fjalë dhe besë njerëz të tillë?



Viti 487 hënor

1094 kalendari diellor





Mosmbajtja e fjalës dhe tradhëtia

Qyteti i hapi dyert në vitin 487 h dhe menjëherë ushtria e Kampeadorit hyri dhe pushtoi kullat.

Më pas nxorri një urdhër për të grumbulluar të gjithë të rinjtë e aftë për luftë dhe i vrau. Të tjerët që nuk mund të luftonin i dëboi. Gjithashtu nxorri një urdhër tjetër, ku ndalohej mbajtja e armëve, madje dhe e çdo lloj thike. Kujt i gjendej në shtëpi qoftë dhe një shufër hekuri, vritej. Banorët nxorrën nga shtëpia të gjitha thikat, hekurishtet dhe gozhdat. Kurse xhaminë e qytetit e ktheu në kisha. Gjykatësin e qytetit, Ibnu Xhehaf e vendosi në një grope në oborrin e kishës (që deri atëherë kishte qenë xhami) dhe e mbuloi me dhe deri në kraharor. Më pas rreth tij ndezi një zjarr të madh. Ibnu Xhehaf deri sa vdiq nuk u dëgjua të thoshte gjë tjetër veçse: "La ilahe ilallah, bismil-lahi rrahmani rrahim."



Sid Kampeadori, hero i të krishterëve

Po si e sheh perëndimi Sid Kampeadorin? Ata e konsiderojnë atë hero! Ai është heroi legjendar, për të cilin flitet me pasion, i thuren lavditë, shkruhen vargje dhe i këndohen këngë patriotike. Madje disa nga orientalistët e kanë konsideruar si shembull që duhet të ndiqet në marrëdhëniet me muslimanët dhe se veprat e tij, ligjërisht janë të justifikuara.

Ky është vlerësimi i tyre! A është e nevojshme të bëjmë krahasim me sjelljen e muslimanëve ndaj vendasve kur hynë në Andaluzi? Në fakt, thjesht një krahasim do të përbënte nëpërkëmbje të drejtësisë. Do të ishte njëlloj sikur të përsërisim fjalët e poetit:

A nuk e sheh që shpatës ia ul vlerat

Nëse thua: Ajo është më e mprehtë se shkopi?

A nuk do të ishte fyerje për shpatën? Si mund të krahasohet drejtësia e muslimanëve me mizoritë e armiqve të tyre?



Viti 488 hënor

1095 kalendari diellor



Shtetet e përçara bashkohen me Almoravidët

Rënia e Valencias dhe mizoria kundër banorëve dhe Kadiut të saj, bëri që shumë shtete të tjera të përçara të bashkoheshin me Almoravidët. Kështu në vitin 488 h, me Almoravidët u bashkuan qyteti Bodojoz dhe disa qytete të tjerë.



Viti 490 hënor

1097 kalendari diellor



Udhëtimi i katërt i Jusuf ibn Tashfinit për në Andaluzi

Pasi e qetësoi gjendjen në Afrikën veriore, në vitin 490 Jusuf ibnu Tashfini u nis për herën e katërt për në Andaluzi:

1 – I pari ishte në betejën Zelaka ku fitoi ndaj Alfonsos.

2 – I dyti ishte për të larguar rrezikun që i kanosej kalasë Aledo , në lindje të Andaluzisë.

3 – I treti ishte përgjigje e fetvasë që doli nga imam Gazali, Tartushi dhe dijetarëve të tjerë, për bashkimin e Andaluzisë.

4 – I katërti ishte ky që përmendëm në vitin 490.



Viti 491 hënor

1098 kalendari diellor





Beteja Kenshere

Me të arritur ai filloi të pregatisë një ushtri të madhe nën komandën e Muhamed ibnu El-Haxh dhe e urdhëroi të nisej për në Toledo, e cila tashmë ishte kryeqyteti i të krishterëve dhe rezidenca e Alfonsos. Kur morri vesh Alfonso mbi qëllimin e ushtrisë muslimane, nisi dhe ai një ushtri që të pengojë ushtrinë muslimane të mos i afrohet Toledës. Dy ushtritë u takuan në vendin e njohur me emër Kenshere. Ushtria muslimane nën komandën e Muhamed ibnu El-haxh, arriti të thyejë ushtrinë e madhe të krishterëve. Pjesa e ushtrisë që shpëtoi nga lufta, u tërhoq dhe hynë në Toleda që ishte tepër e mbrojtur dhe fortifikuar.

Me të fituar këtë betejë, Muhamed ibn El-Haxh u nis drejt Valencias për ta rimarrë, duke e shtyrë betejën për rimarrjen e Toledos për më vonë.



Viti 493 hënor

1100 kalendari diellor

Almoravidët rrethojnë Valencian

Në vitin 493 ai nisi ushtrinë drejt Valencias, të cilën e rrethuan menjëherë, pasi kishin fituar disa beteja jashtë saj me Sid Kampeadorin. Jusuf ibn Tashfin dërgoi forca të tjera Almoravide nën komandën e Ebu Muhamed El-Mezdelij (djali i xhaxhait të Jusuf ibn Tashfin) për të ndihmuar forcat muslimane që rrethonin Valencian. Vetë Sid Kampeadori kishte vdekur në vitin 493 nga dëshpërimi dhe hidhërimi. Pas tij komandën e qytetit e morri Shejmane, gruaja e tij. Ajo u përpoq që ta mbrojë qytetin, por kur pa që ishte e pamundur e braktisi atë pasi e dogji dhe e shkatërroi. Me vete mori dhe eshtrat e Sid Kampeadorit dhe pasuritë që kishte mbledhur në luftrat e tij. Ebu Muhamed El-Mezdelij hyri në Valencia në vitin 495, pas tetë vitesh që kishte qenë nën kontrollin e të krishterëve.



Viti 495 hënor

1102 kalendari diellor

Ali ibn Jusuf ibn Tashfin, vali i Andaluzisë

Jusuf ibn Tashfini – pasi i kishte kaluar 95 vite jetë – vendosi ta lërë Andaluzinë dhe të kthehet në Afrikën veriore. Para se të largohej ai caktoi djalin e tij Aliun si administrator të Andaluzisë. Aliu nuk ishte djali më i madh i Jusufit, por ai e zgjodhi atë për shkak cilësive si devotshmëria, mençuria dhe vendosmëria. Ai ishte djali më i mirë i Jusuf ibn Tashfinit. Historianët thonë rreth tij:"Ai ishte një kopje e gjallë e babait të tij, i devotshëm, fetar, luftëtar… Jusufi e porositë të birin që të formojë një ushtri e cila do të bashkonte të gjithë Andaluzinë dhe do i siguronte mbrojtjen e nevojshme. Madje ai i dha dhe orientimet e duhura se si ta formonte dhe shpërndante këtë ushtri. Ushtria që do të formohej do të përbëhej nga 17 mijë kalorës dhe do të shpërndahej në të gjithë pikat kyçe të vendit. Shtatë mijë do të mbronin qytetin e Sevilles, një mijë në Kordoba, një mijë në Grenada, katër mijë në lindje të vendit dhe katër mijët e mbetur do të përqendroheshin në kufijtë me armiqtë.



Viti 500 hënor

1107 kalendari diellor

Vdekja e Jusuf ibn Tashfinit

Me tu kthyer në Marok, Jusuf ibn Tashfin u vendos në pallatin e tij në qytetin Marakesh. Aty u sëmur dhe më pas vdiq ditën e hënë, një Muharrem të vitit 500 hënor, pasi i kishte kaluar njëqind vitet. Ai u varros në kryeqytetin e Dinastisë Almoravide, në Marakesh. Shumë poetë shkruan vjersha të shumta rreth kësaj figure.

Jusuf ibn Tashfin themeloi shtetin e luftës, të dijes dhe besimit. Ai e zgjeroi më pas këtë shtet, kufijtë e të cilit shtriheshin nga Sudani dhe lumi Niger, deri në oqeanin Atlantik, nga Tunizia deri në Tangier. Ai frenoi sulmet e armiqve ndaj Andaluzisë dhe e bashkoi atë në një shtet të vetëm, pasi ishte shpërbërë. Ai sikur vendosi në zemrat e banorëve të Andaluzisë frymën e vendosmërisë dhe rezistencës, për të qëndruar dhe një shekull tjetër. Ai është shembull i mirë për pushtetarët muslimanë dhe për të rinjtë muslimanë.

Një poet thotë:

Në qofsh i zgjuar, ji i vendosur

E keqja e madhe është në hezitim.





Epoka e Jusuf ibn Tashfin… të vërteta dhe konkluzione

Me përçarjen që kishte ndodhur në Andaluzi, ku çdo qytet e kishte shpallur veten shtet më vete, vendi kishte nevojë për një bashkim të shpejtë me qëllim që t'i bëjë ballë sulmeve të armihun.

Jusuf ibn Tashfin – komandanti musliman, nga fiset Berbere – ishte personi i vetëm drejt të cilit ishin drejtuar sytë, për të plotësuar këtë mision. Të aftë për një mision të tillë e kishin bërë devotshmëria, aftësitë luftarake, zemërbutësia me dijetarët dhe të gjitha shtresat e popullsisë, duke zbatuar parimin islam: Nuk ka ndryshim mes një arabi dhe një joarabi, veçse me devotshmëri. Ajo që e bënte Jusuf ibn Tashfinin më të mirë se pushtetarët e shteteve të përçara në Andaluzi devotshmëria, fuqia dhe aftësitë e tij të rralla në shërbim të çështjes islame.

Për Zotin njeriun e ngre feja e tij

Prandaj mos u mbështet në farefis dhe të braktisësh fenë

Islami e ngriti Selman Farisiun

Kurse idhujtaria e poshtëroi Ebu Lehebin.



Sektarizmi, fanatizmi dhe racizmi, kombëtar qoftë ose arab, të gjitha janë dobësi që i shtohen gjendjes së dobët në të cilën ndodhen muslimanët sot. Këta janë dukuri që e shtojnë përçarjen dhe dobëson përkatësinë tonë islame. Islami është fe e vetme, kurse idhtarët e tij konsiderohen vëllezër, që nuk i ndajnë vendet dhe kufijtë ku jetojnë. Nëse qeveritë dhe ligjet e sotme nuk e pranojnë barazinë mes muslimanëve kudo që ndodhen, ajo që na del si detyrë neve si muslimanë është që t'i zhdukim këto diferenca shpirtërore dhe shoqërore, me qëllim që të jemi ashtu siç na ka përshkruar profeti Muhamed a.s: "Dhe jini robër të Zotit dhe vëllezër".



O vëlla Indian dhe ti nga Maroku

Ti je si unë dhe unë si ti

Mos më pyet mbi rracën dhe paraardhësit

Islami është babai dhe nëna ime

Vëllezër jemi të bashkuar

Muslimanë, muslimanë, muslimanë.



· Teksa flasim rreth dinastisë Almoravide, nuk bën pa komentuar dhe ndodhinë e rrallë dhe të habitshme, ku

Ebu Bekr Lamtoni, ia la pushtetin dhe udhëheqjen e Dinastisë djalit të xhaxhait të tij, Jusuf ibn Tashfinit. Këtë e bëri kur pa aftësitë dhe urtësinë që e karakterizonte në administrimin e shtetit. A mund të vërtetojë kush që një mbret ia dorëzon udhëheqjen dikujt tjetër për një shkak të tillë, veçse në një shtet islam?

Të njëjtën gjë pati vepruar dhe Ebu Bekri r.a, por shokët e tij e refuzuan dorëheqjen e tij dhe insistuan që ai të jetë prijësi i tyre.

Ata ishin njerëz, zemrat e të cilëve i kishte zbukuruar besimi, ndërkohë që bukuritë e kësaj bote nuk gjenin vend në to.

Objektivi kryesor i zemrave të tyre ishte të lartësohej fjala e Zotit – me ta apo me te tjerë. Kështu objektivi ishte i vetëm dhe nuk ishte lartësimi i tyre, por i fjalëve dhe fesë së Zotit.

Ato ishin zemra të cilat e mbajtën besën me Zotin dhe Zoti u dha sukses në arritjen e qëllimit dhe i bëri udhëheqës të botës.

Teksa lexojmë historinë e burrave të tillë dhe në anën tjetër shohim një realitet tjetër të dhimbshëm në komplotet dhe lakminë për pushtet, nuk ka përse të habitemi me gjendjen që ndodhemi.

Kur vëllezërit hyjnë në luftra me njëri-tjetrin, kur djali dëbon babanë, ose kur udhëheqësi derdh lumenj gjaku për shkak të postit dhe pushtetit, pa qenë i aftë për të, nuk ka se si të shpresojmë fitoren dhe triumfin.

Profesionalizmi dhe aftësitë administrative – duke filluar nga postet më të larta deri tek ato më të ulëta – është një detyrë parësorë për ndërtimin e një shteti të fuqishëm. Diçka e tillë është obligim fetar para se të jetë ligj dhe rregull human. Vetë profeti a.s thotë:”Kush emëron një njeri si udhëheqës të një populli, duke e ditur që mes atij populli ka njerëz më të aftë dhe të devotshëm para Zotit, ai ka tradhëtuar Zotin, të dërguarin e Tij dhe besimtarët.”

Nuk e di përse nuk nxjerin mësim udhëheqësit muslimanë sot nga historia?

Çfarë vlere do të kishte historia dhe studimi i saj, nëse prej saj nuk përfitohet dhe nuk nxirren konkluzione? Thotë poeti:

Nëse harron të kthesh kokën pas

Ke humbur rrugën që duhet të ndjekësh.



Sid Kampeadori u dha fjalën dhe besën e tij banorëve të Valencias dhe më pas u tregua i pabesë, duke e harruar fjalën e dhënë. Kjo është bërë traditë e armiqve të muslimanëve që në kohën e profetit Muhamed a.s, të cilin e tradhëtuan hebrenjtë e Medines. Tradhëtitë dhe pabesitë do të vazhdojnë me gjithë ndryshimin e kategorive dhe përkatësive të tyre. Kufri është fe më vete dhe të gjithë komplotojnë kundër islamit, sipas mënyrës së tij.

Për tu çuditur janë disa udhëheqës muslimanë sot, të cilët nuk e kuptojnë këtë realitet, ose nuk duan ta kuptojnë atë. Ata miqësohen dhe u tregojnë të gjitha sekretet armiqve, këshillohen me ta për çdo problem dhe u besojnë verbërisht, sikur të mos e kishin lexuar historinë e tyre. Hyjnë në aleanca me ta me pretendimin se ftojnë për paqe dhe liri, në një kohë që ata nuk lënë rast tu humbasë për të komplotuar kundër islamit. Shumë prej tyre shtiren si miq të muslimanëve, por në fakt dhe kjo është pjesë e komplotit, i cili vazhdon që nga lashtësia. Ata thjesht ndërrojnë rolet, kurse objektivi është i njëjti: Urrejtja e islamit dhe idhtarëve të tij. Ky është një realitet të cilin e ka përmendur vetë Zoti i gjithësisë kur thotë: ”Hebrenjtë dhe të krishterët nuk do të kënaqen me ty derisa të ndjekësh fenë e tyre” (Bekare 120)



Atëherë kur do të zgjohemi nga hutimi dhe të bëhemi të ndërgjegjshëm për komplotet kundër nesh?!!!





SË KATËRTI ALI IBN JUSUF IBN TASHFIN

Viti 500 hënor

1107 kalendari diellor

Situata në Andaluzi

Atë e zgjodhi i ati për cilësitë e rralla me të cilat karakterizohej dhe të cilat i përmendëm më lart. Atij iu dha besa dhe u njoh si pasardhës i të atit ditën që vdiq Jusuf ibn Tashfini, madje që para se të varrosej. Në atë kohë Aliu ishte vetëm 23 vjeç. Para se t’i japin besën dhe ta njohin të gjithë njerëzit si udhëheqësin e tyre, e njohu i vëllau Temimi, duke respektuar me këtë porosinë e babait. Me të marrë pushtetin, ai ndoqi rrugën e babait të tij, duke përkrahur të drejtën, ndihmuar atë që i ishte bërë padrejtësi, përforcuar sigurinë, vendosur rregullin dhe rendin, sigurimin e kufijve nga sulmet e armihun… Historianët e cilësojnë si njeri me vendosmëri të lartë, me dije të thella, politikan i aftë, i donte njerëzit e ditur dhe i mbante afër.

Në vitin 500 ai e la Marokun dhe kaloi në Andaluzi, ku caktoi vëllanë e tij Temimin si komandant të përgjithshëm të ushtrisë Almoravide atje. Pasi i dha udhëzimet përkatëse, Ali ibn Jusuf ibn Tashfin u kthye në Marok.



Viti 501 hënor

1108 kalendari diellor



Beteja Ucles (beteja e shtatë kontëve)

Në vitin 501 ushtria e udhëhequr nga Temimi, u nis për në veri të Andaluzisë për të rimarrë qytetet e humbura. Fillimisht ushtria u drejtua drejt qytetit me emrin Ucles të cilin e sundonin të krishterët dhe kishin mbi 10.000 trupa atje dhe që ndodhej në lindje të Toledos. Filloi lufta në Ucles dhe arriti Temimi që ta thyejë ushtrinë e krishterë. Nën presionin e ushtrisë Almoravide, ushtarët e krishterë lanë fushën e betejës dhe u mbyllën në kalanë Ucles që ndodhej pranë qytetit. Alfonso i frikësuar se mos Ucles del nga sundimi i tij, dërgoi një ushtri të armatosur mirë nën komandën e djalit të tij Sanço që asokohe ishte vetëm 11 vjeç. Këtë e bënte me qëllim që t’u japë kurajo ushtarëve të tij për të luftuar. Gjthashtu bashkë me këtë ushtri dërgoi shtatë kontë. Për këtë kjo betejë njihet dhe me emrin, beteja e shtatë kontëve. Filloi lufta mes dy ushtrive mbi sundimin e veriut të Andaluzisë. Ushtria kastiljane filloi të thyej dhe vetë princi i kurorës mbeti i vrarë së bashku me shtatë kontët. Vrasja e djalit dhe humbja e lindjes së Andaluzisë e lëndoi tejmase Alfonson VI. Djali i tij 11 vjeçar kishte depërtuar në zemër të luftës duke luftuar në krah të kontit që kujdesej për të. Një grup nga kalorësit muslimanë i kishin rrethuar menjëherë dhe kishin filluar t’i gjuanin pa rreshtur me armët e tyre. Pasi u godit për vdekje, Sanço u rrëzua nga kali dhe së bashku me të u rrëzua dhe konti kujdestar i tij. Me vrasjen e princit të kurorës dhe kontit kujdestar të tij, shumica e ushtrisë së Kastiljes filluan të tërhiqen.

Vetë kryekomandanti i ushtrisë Kastiliane Berhansh dhe shtatë kontët, që përbënin pjesën më të rëndësishme të ushtrisë kastiljane, u përpoqën të tërhiqeshin drejt Toledos. Por muslimanët arritën t’i vrasin të gjithë. Për këtë kjo betejë quhet ndryshe dhe me emrin: Beteja e shtatë kontëve. Gjithashtu ajo ka dhe emrin qytetit ku u zhvillua “Beteja e Ucles”.

Për nga rëndësia dhe pasojat e saj, ajo i ngjan betejës në Zalaka. Kjo betejë ishte nga fitoret më të mëdha që korrën Almoravidët kundër Alfonsos VI dhe i forcoi pozitat e Almoravidëve në krahinat lindore të Andaluzisë.

Lajmi për humbjen e betejës dhe vrasjen e djalit të tij, i ra si rrufeja Alfonsos. Ai iu dorëzua vajtimit dhe rrënkimit në prani të parisë së pallatit mbretëror.

Në këtë betejë ra shehid dhe imam El-Xhezulij dhe disa dijetarë të tjerë.



Viti 502 hënor

1109 kalendari diellor

Ndarja e shtetit të krishterëve

Më pas Alfonso i gjashtë vdiq i dëshpëruar dhe i prekur nga humbja e djalit dhe e betejës. Pas Alfonsos mbretëria e tij u nda në dy pjesë:

1 - Lindja, mesi dhe veriu ishin nën kontrollin e Alfonsos që njihej me emrin Alfonso luftëtari.

2 – Perëndimi “Portugalia, Galicia” dhe veri-perëndimi ishin nën kontrollin e Alfonsos VII.



Viti 503 hënor

1110 kalendari diellor



Ali ibn Jusuf ibn Tashfin kalon në Andaluzi dhe rrethon Toledon

Vendosi Princi i muslimanëve Ali ibn Jusuf të kalojë ngushticën e Gjibraltarit për në Andaluzi, me qëllim që të vazhdojë luftën. Ai përgatiti një ushtri për tu nisur drejt Toledos për t’i bërë presion që të dorëzohet. Nga ana tjetër, Alfonso luftëtari kishte përgatitur dhe ai një ushtri për t’i bërë ballë nëse muslimanët sulmojnë.



Viti 503 hënor

1110 kalendari diellor

Beteja e kadilerëve

Gjatë rrugës për në Toledo, ushtria muslimane u sulmua në Madrid nga të krishterët, por që i mposhtën shpejt. Më pas ata u grumbulluan në Talavera, por përsëri ushtria e Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfinit arriti t’i thyejë. Kjo betejë njihet dhe me emrin “Beteja e kadilerëve” pasi gjykatësit e shumë qyteteve përreth, iu bashkuan ushtrisë për të marrë pjesë në luftë.



Viti 505 hënor

1112 kalendari diellor



Fundi i shtetit të Saragosas

Pasi morën lindjen, në vitin 505 Almoravidët u nisën drejt veriut, ku gjendej dhe qyteti i Saragosa, e cila ishte akoma nën pushtetin e emirëve të përçarë. Ali ibn Jusuf kishte vendosur që Toledon ta rrethojë me zonat që do të fuste nën kontrollin e tij dhe më pas ta merrte vetë atë. Kështu ai u nis drejt Saragosas, ku arriti t’i japë fund dhe këtij shteti të përçarë.



Viti 505 hënor

1112 kalendari diellor

Alfonso kërkon ndihmë nga Europa

Alfonso luftëtari e ndjeu se qëndrimi i tij brenda Toledos përbënte rrezik, nëse nuk do të ndihmohej nga ushtri të jashtme. Kështu dërgoi lajmëtarët e tij për ndihmë në të gjithë Europën, ku u kërkonte luftëtarë dhe armatime. Menjëherë i erdhën në ndihmë Franca dhe në mënyrë të veçantë Italia.



Viti 508 hënor

1114 kalendari diellor

Aleancë detare e të krishterëve

Në vitin 508 u krijua një alencë treshe mes qeverisë së Barcelonës - qytetit detar i cili kishte influencë të madhe në det - Piza dhe atij Xhenova, qytete të cilat ishin principata italiane. Kjo aleancë treshe formoi një flotë të përbërë nga treqind anije luftarake, të cilat u nisën drejt ishujve Baliar.

Të krishterët arritën ta marrin ishullin e parë dhe më të voglin Ibiza. Më pas ata rrethuan ishullin e mesëm Majorcan. Administratori i ishullit Abdulla El-Murteda u kërkoi ndihmë urgjente Almoravidëve, të cilët dërguan menjëherë 300 anije nën komandën e princit të detit, Takirtas. Ata i rrethuan anijet e të krishterëve të cilat i detyruan të tërhiqeshin. Më pas stuhitë e detit që filluan, bënë që shumë anije të të krishterëve të mbyteshin dhe pjesa tjetër u kthye. Kurse tre anije u morën nga muslimanët.



Viti 511 hënor

1117 kalendari diellor



Marrja e qytetit Kolambra, kryeqyteti i Portugalisë

Nga shtetet e përçara tani pothuaj nuk ekzistonte asnjëri, pasi Almoravidët i kishin vendosur të gjithë nën pushtetin e tyre. Gjithashtu ata bënë përpjekje për rimarrjen e ishullit Ibiza që tashmë ishte nën kontrollin e flotës së krishterë.

Gjatë kësaj kohe Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfin udhëtoi shpesh mes veriut të Afrikës dhe Andaluzisë.

Në vitin 511 hënor, ai i drejtoi ushtritë drejt perëndimit të Andaluzisë për ta plotësuar planin e tij mbi Toledën. Gjatë këtyre sulmeve ai arriti ta marrë qytetin Colambra, që ishte kryeqyteti i Portugalisë asokohe.



Viti 512 hënor

1118 kalendari diellor



Europa përkrah Alfonson për marrjen e Saragosas

Alfonso duke ndjerë rrezikun, filloi të kërkojë ndihmë nga shtetet europiane, të cilët nuk nguruan ta ndihmonin me trupa dhe armatime. Kështu i erdhën ndihma nga Italia, Franca dhe vende të tjera europiane. Rreth tij u grumbulluan rreth 50.000 luftëtarë. Alfonso filloi fillimisht të shkatërrojë rripin e formuar rreth Toledos. Kështu ai u nis drejt Saragosas në veri-lindje dhe e rrethoi atë. Vazhdoi ky rrethim për nëntë muaj rrjesht. Për shkak të kohës së gjatë të rrethimit u mbaruan ushqimet dhe u përhap uria në qytet. Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfin nuk arriti t’i ndihmojë për shkak të largësisë. Gjithashtu ushtria Almoravide që ndodhej brenda qytetit nuk e mbrojti siç duhej qytetin. Kështu filluan bisedimet mes adminsitratorit të qytetit dhe Alfonso luftëtarit. Pas disa bisedimesh u vendos që qyteti të dorëzohej dhe kështu në ramazan të vitit 512 qyteti hapi dyert dhe u dorëzua. Shumica e banorëve të tij u larguan, pasi Alfonso i la të qetë të largohen ku të duan. Xhaminë e qytetit ai e ktheu në manastir për murgjër. Më pas ai vendosi kontrollin e tij të plotë mbi pikat kufitare veriore të muslimanëve në Andaluzi.



Viti 514 hënor

1120 kalendari diellor

Beteja Katenda për rimarrjen e Saragosas

Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfin e hidhëroi shumë rënia e Saragosas. Menjëherë ai i kërkoi vëllaut të tij Ibrahim ibn Jusuf ibn Tashfin, që ishte vali i Sevilles, të pregatisë një ushtri dhe të nisej për të rimarrë Saragosan dhe për të penguar përparimin e Alfonsos. Ai u kërkoi dhe valinjve dhe princërve të tjerë që të bashkonin ushtritë nën komandën e përgjithshme. Të krishterët nga ana e tyre kishin mbledhur një numër të madh luftëtarësh nën komandën e Alfonso luftëtarit. Dy ushtritë u takuan në një fsaht pranë qytetit Derka (pranë Saragosas). Beteja u zhvillua shumë e egër dhe e përgjakshme. Dy ushtritë luftuan me mish dhe me shpirt. Për shkak të numrit të madh të kundërshtarit dhe numrit të pakët të ushtrisë muslimane, muslimanët e humbën këtë betejë. Të vrarët në radhët e muslimanëve ishin të shumtë, saqë thuhet se të vrarët arrinin njëzet mijë. Mes të vrarëve muslimanë ishin shumë dijetarë dhe gjykatës muslimanë. Nga dijetarët që ranë dëshmorë në këtë betejë ishte dhe Ebu Alij El-Sadefij, i lindur në vitin 454 hënor dhe që vdiq në vitin 514. Në rini ai kishte udhëtuar në lindjen islame ku kishte marrë mësime nga dijetarët e Basras, Bagdadit, Damashun etj… Në Andaluzi u kthye me dije të shumta dhe u shqua më së shumti në shkencën e hadithit, fikhut dhe letërsisë, të shoqëruara këto me devotshmëri dhe sinqeritet.

Nga dijetarët që dëshmuan këtë betejë ishte dhe gjykatësi i Almeria, Muhamed ibn Jahja që njihet ndryshe me emrin Ibnul Ferra. Ebu Bekr ibnul Arabij, që ishte kadiu i Sevilles dhe autori i librit “El-Avasim minel Kavasim” ka marrë pjesë në këtë betejë dhe ishte dëshmitar i vrasjes së mijëra muslimanëve.



Disa historianë mendojnë që shkak i humbjes së muslimanëve në këtë betejë ishte numri i paktë i trupave dhe armatimit. Kjo për shkak se ushtria muslimane ndodhej larg qyteteve muslimane nga ku mund tu vinte ndihma në trupa dhe armatim. E kundërta ndodhte me ushtrinë e krishterë e cila ndodhej pranë qyteteve të tyre, madje ata ndihmoheshin nga e gjithë Europa. Ishte vetë Papa ai që nxiste mbretërit dhe princërit europianë në luftën kundër të pafeve (muslimanëve).



Viti 515 hënor

1121 kalendari diellor

Çarja e parë e Almoravidëve

Princ Ibrahmi ibn Jusuf së bashku me ushtrinë e mundur u kthyen në Valencia. Humbja e kësaj beteje sikur e kishte tronditur prestigjin dhe forcën ushtarake të Almoravidëve.

Këtë tronditje e shtoi dhe komploti që kishte ndodhur në Marok në vitin 515, nga lëvizja që më pas u quajt “Lëvizja e Ibnu Tomart”. Rreth kësaj lëvizjeje do të flasim më pas.



Situata është e qartë tashmë, kryeqyteti i veriut Saragosa kishte rënë në duart e të krishterëve, ushtria Almoravide ishte thyer në Kande, Hunët prisnin rastin për të sulmuar përsëri nga veriu dhe një lëvizje komplotiste përgatitej nga brenda Dinastisë.



Dijetarët e vërtetë

Pamë që në betejën e sipërpërmendur ranë dëshmorë një numër dijetarësh muslimanë dhe një numër tjetër i madh morrën pjesë në luftë. Dijetarët janë ushtarë të fesë së Zotit. Një dijetar i vërtetë është i ditur përsa i përket çështjeve të fesë, njeh mirë shoqërinë dhe problemet e saj… kurse në fushën e luftës, ai është i pari që lufton me shpatë, heshtë dhe çdo lloj arme tjetër.

Dijetari i vërtetë përshkruhet si burrë i pendës dhe librit dhe në të njëjtën kohë dhe hero i luftës. Ai gjendet kudo që e kërkon nevoja, njeh mirë realitetin në të cilin ndodhet umeti, zgjon vullnetet dhe vendosmëritë e fjetura, është i pari në çdo fushë të jetës. Vallë ku janë dijetarët e shekullit XXI?!



Viti 515 hënor

1121 kalendari diellor

Ali ibn Jusuf kalon në Andaluzi



Për herë të katërt Ali ibn Jusuf kalon në Andaluzi për shkak të disa trazirave, që kishin filluar mes muslimanëve në Kordoba. Këto trazira nuk u qetësuan veçse pas katër viteve kur erdhi Ali ibn Jusuf ibn Tashfin në vitin 515.



Viti 519 hënor

1125 kalendari diellor



Pabesia e të krishterëve që banonin nën sundimin islam



Me rënien e Saragosas në duart e kastilasve dhe fitoreve të njëpasnjëshme të Alfonso luftëtarit, filluan idhtarët e feve të tjera (ehlu dhimme) të komplotojnë dhe ata herë fshehurazi dhe herë të tjera hapurazi. Duke parë situatën e krijuar, ata filluan të japin kontributin e tyre në dobësimin e muslimanëve. Të krishterët më të zellshëm për komplot kundër muslimanëve, ishin të krishterët që banonin në Kordoba. Ata kishin jetuar nën hijen e pushtetit islam, duke gëzuar të gjitha të drejtat, ishin të lirë të zbatonin ritet që u kërkonte feja e tyre, u ishin siguruar kishat dhe manastiret së bashku me jetën dhe pasuritë dhe ndiheshin plotësisht të lirë. Madje shumë prej tyre kishin arritur dhe poste të larta në shtetin islam të Andaluzisë. Megjithatë gjatë gjithë historisë së Andaluzisë, këta u njohën si mosmirënjohës, duke u shfaqur miqësorë vetëm me pasuesit e fesë së tyre, të krishterët. Ata kurrë nuk reshtën së komplotuari dhe intriguari kundër shoqërisë muslimane, nga e cila gëzonin të drejtën për praktikimin e fesë së tyre, kishin të drejta ekonomike, morale dhe etike.



Viti 519 hënor

1125 kalendari diellor

Fushatë kryqtare për marrjen e Andaluzisë



Alfonso luftëtari hyri në kontakt me këta të pabesë në të gjithë qytetet e Andaluzisë. Të gjithë shfaqën gadishmërinë për ta ndihmuar me njerëz, ushqime dhe mjete të tjera. Ata i treguan gjithashtu dhe mbi pikat e dobëta të muslimanëve dhe sekretet e tyre. Duke parë që të gjithë ishin gati për të luftuar në krah të tij, Alfonso luftëtari u josh nga këto oferta dhe u nis nga Saragosa në vitin 519, me një ushtri që kishte natyrë kryqtare. Ai u nis nga veriu dhe në çdo vend që kalonte linte pas shkatërrim dhe rrënim. Pasi hyri në mbretërinë e Valencias ai filloi menjëherë në djegjen e të mbjellave dhe të çdo fshati që i dilte para. Ushtria Almoravide nuk mundi t’i bëjë ballë dhe ta ndalojë ushtrinë e Alfonsos. Kjo pasi të gjithë të krishterët që banonin në këto krahina ishin bashkuar me ushtrinë e Alfonsos, saqë forcat e tij arrinin në 50 mijë luftëtarë.



Rënia e qyteteve në duart e Alfonsos



Më pas Alfonso u nis drejt qytetit Denia, kaloi Jativa, arriti në Almeria në jug, duke mos qëndruar në një vend vetëm disa ditë. Të krishterët që bashkoheshin me të i tregonin rrugët dhe shtigjet nga duhej të kalonte për të arritur më shpejt në Grenada. Ai vazhdoi udhëtimin derisa arriti në Guadix, që ndodhej fare pranë me Grenadan. Banorët e Grenadës të frikësuar filluan të përgatiten për të luftuar dhe mbrojtur qytetin.



Viti 520 hënor

1126 kalendari diellor



Rrethimi i Grenadës



Ushtria e tij arriti në Grenada në vitin 520 dhe e rrethoi atë. Nëse do të binte dhe ky qytet i rëndësishëm në duart e të krishterëve, Andaluzia do i shkëpuste lidhjet me veriun e Afrikës. Rrethimi vazhdoi për disa muaj rrjesht. Më në fund deshi Zoti që ushtria e Alfonsos të tërhiqej për shkak të shirave, borës dhe një epidemie të rëndë që preku atë vetë dhe të gjithë ushtrinë e tij.



Forcat muslimane në ndjekje të Alfonsos



Alfonso me ushtrinë e tij u nis nga perëndimi, kurse nga pas iu vunë forca muslimane duke sulmuar fundin e ushtrisë së tij. Kur ushtria e Alfonsos arriti pranë qytetit Malega në ngushticë, kalorësit muslimanë vazhdonin tu sillnin dëme në beteja anësore.



Viti 520 hënor

1126 kalendari diellor



Kur pa Alfonso se nuk e arriti atë që shpresonte, vendosi të kthehej në Toledo. Kështu u nis nga lindja, kaloi Murcian, Jativa dhe më pas Valencian. Atë e ndoqën dhe dhjetë mijë forca vendase të krishtere, të cilët ishin rradhitur në rradhët e ushtrisë së tij. Ata i kishin prerë në besë muslimanët duke luftuar përkrah me Alfonson kundër tyre. Ushtria e Alfonsos arriti në Toledo e rrënuar dhe e raskapitur, pas pesëmbëdhjetë muajsh, të ndjekur nga kalorësit muslimanë.



Kjo aventurë e Alfonsos tregoi se mbrojtja e Andaluzisë nga Almoravidët nuk ishte e sigurtë. Gjithashtu tregoi se banorët e krishterë që banonin mes muslimanëve, për përkatësi të tyre njihnin vetëm fenë dhe idhtarët e fesë së tyre. Gjithashtu ata përbënin një rrezik real, kurdo që tu jepej rasti.

[_Mersin_]

Viti 521 hënor

1127 kalendari diellor



Ibnu Rushdi (gjyshi) kalon në Afrikën veriore



Duke parë këtë gjendje, kryegjykatësi Ebul Velid ibn Rushd (gjyshi i filozofit Ibnu Rushd) kaloi ngushticën e Gjibraltarit për në Afrikën veriore, për tu takuar me Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfin, mbretin e Almoravidëve. Pasi u takua me të, u ulën për të dishunuar rreth gjendjes në Andaluzi. Ai e këshilloi Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfin që të ndërmarrë disa veprime:

1 - E para ishte të largojë nga Grenada, të krishterët që kishin prishur marrëveshjen me muslimanët duke bashkëpunuar me Alfonson. Ky ishte ndëshkimi më i vogël. Monarku Almoravid e pranoi propozimin e tij dhe shumë nga të krishterët u dëbuan për në Marok në vitin 521.

2 - E dyta ishte që të ndërtonte një mur rrethues për qytetin e mbretërisë së tij Merakesh dhe për çdo qytet tjetër që nuk kishte mur rrethues. Emiri urdhëroi menjëherë që të ndërtohej murri rrethues i kryeqytetit, i cili përfundoi në një kohë të shkurtër.

3 - E treta ishte se ai i foli rreth gjendjes së përgjithshme në Andaluzi dhe se vendi kishte nevojë për një udhëheqës të fuqishëm dhe të aftë për ta adminstruar dhe mbrojtur në raste sulmesh. Ai i bëri të qartë se Ebu Tahir Temim, (vëllai i mbretit Ali ibnu Jusuf ibnu Tashfin) nuk i kishte këto cillësi, pasi kishte personalitet të dobët. Mbreti Almoravid e pranoi propozimin e dijetarit, e shkarkoi nga detyra të vëllanë dhe këtë detyrë ia ngarkoi djalit të tij Tashfinit, pasi morri dhe mendimin e Ibnu Rushdit.



Viti 522 hënor

1129 kalendari diellor



Përçarje mes shteteve të krishtera



Gjatë kësaj kohe, të krishterët në veri të Andaluzisë ishin të ndarë në dy mbretëri:

1 - Mbretëria e Aragonit, në veri dhe në mesin e vendit, e cila udhëhiqej nga Alfonso luftëtari.

2 – Mbretëria e Leonit dhe Galicias, e cila njihej dhe me emrin Kastilje, e cila ishte nën udhëheqjen e Alfonsos së shtatë.

3 – Në vitin 523 një burrë i quajtu (Ibnu Rennek) Henriku shpalli pavarësinë e Portugalisë, duke e quajtur atë Mbretëria e Portugalisë.



Viti 528 hënor

1134 kalendari diellor



Beteja Braga



Mbretëria më e fuqishme prej tyre ishte ajo e Alfonso luftëtarit, i cili kërkonte me këmbëngulje që mbretërisë së tij t’i shtojë dhe qytetet Valencia dhe Murcia. Kështu në vitin 528, përgatiti një ushtri të madhe kalorësish dhe u nis për në Valencia. Me këtë sulm, ai shpresonte që të marrë dhe qytetet e tjera të veriut të cilat ishin nën pushtetin e muslimanëve. Kështu gjatë rrugës për në Valencia ai morri shumë fshatra dhe kala.

Dy administratorët e Valencias dhe Murcias, bashkuan ushtritë dhe u përballën me forcat e Alfonsos pranë një qyteti të vogël që quhej Braga.



Pakica muslimane kundër shumicës së krishterë



Disa burime historike rrëfejnë se ushtria e Alfonsos arrinte në 12 mijë kalorës, kurse ushtria e muslimanëve përbëhej nga tre mijë kalorës. Mes dy ushtrive u zhvillua një luftë e zjarrtë dhe e ashpër dhe të dy ushtritë treguan vendosmëri dhe trimëri. Megjithëse muslimanët ishin të pakët në numër, ata luftonin me besimin e tyre dhe një zemër që ka besim në Zotin, nuk mund të tronditet. Të krishterët nga ana e tyre dhe ata luftonin me trimërinë dhe vendosmërinë e udhëheqësit të tyre luftëtar.

Rezultat i kësaj beteje ishte se ushtria muslimane korri fitore ndaj të krishterëve, edhe pse ishin më të pakët në numër. Gjendje në kampin e të krishterëve u vështirësua shumë, pasi shumë prej tyre mbetën të vrarë dhe të tjerët filluan t’ia mbathin nga të mundin. Në fushën e betejës, mbetën të vrarë komandantët më kryesorë të ushtrisë, së bashku me mbretin e tyre Alfonso luftëtarin.

Lajmi i fitores u përhap jo vetëm në Andaluzi por dhe në pjesët e tjera të pushtetit islam, pasi ishte fitore e cila shmangu rrezikun e madh që i kanosej muslimanëve. Fitorja e kësaj beteje u solli ndërmend kujtimin e Zalakas, Barbatit, Ucles... Ajo zgjoi frymën e shpresës në zemrat e banorëve të Andaluzisë. Ajo ngriti përsëri aftësitë dhe autoritetin luftarak të Almoravidëve dhe provoi përsëri se ata ishin të aftë për çdo betejë.

Ushtria e vogël e muslimanëve e theu arrogancën e Alfonso luftëtarit, i cili njihet si monarku më i egër dhe më i gatshëm për të luftuar kundër muslimanëve. Thuhet që ai flinte mbi një krevat pa dyshek. Ai mendonte gjithmonë se është i pathyeshëm dhe ishte betuar se nuk do të largohej nga Braga veçse si fitimtar. Por në këtë betejë u vërtetua premtimi hyjnor për besimtarët “Dhe është detyrë e jona që t’i ndihmojmë besimtarët“ (Rum 47)

Nëse Almoravidët do kishin vazhduar të përparonin drejt Saragosas, askush nuk do i pengonte dhe nuk do të hasnin në asnjë rezistencë nga armiqtë. Ata fare kollaj do të arrinin ta rikthenin atë nën pushtetin e muslimanëve.



Viti 528 hënor

1134 kalendari diellor

Sulltanuci, Alfonso i shtatë



Alfonso i shtatë, e shfrytëzon vdekjen e Alfonso luftëtarit në favor të tij duke e shpallur veten si mbret të Galicias dhe Leonit, veç mesit dhe veriut. Tani i gjithë veriu i Andaluzisë ishte nën sundimin e Alfonsos së shtatë. Pas bashkimit të veriut të Andaluzisë nën pushtetin e tij, Alfonso i shtatë mori titullin “Sulltan”. Kurse burimet muslimane e quanin me emrin “Sulejtin” (sulltanuc). Jashtë pushtetit të tij tani ishte vetëm Portuagalia, e cila ishte nën pushtetin e Henrique.

Për të treguar epërsinë dhe fuqinë e tij, Alfonso i shtatë niset me ushtrinë drejt Badajoz.

Tashfin ibnu Ali i del para me ushtrinë e tij dhe takohen pranë vendit ku u zhvillua beteja e Zelakas. Arrin ushtria e Tashfin ibnu Aliut ta thyejë ushtrinë e Alfonsos duke vrarë dhe marrë robër shumë prej tyre.



Viti 528 hënor

1134 kalendari diellor

Beteja Bikar



Tashfin ibn Ali niset me ushtrinë e tij në muajin Dhil hixhe të vitit 528, duke dashur të sulmojë të krishterët. Gjatë rrugës ata përballen me një ngushticë, nga i cili duhej të kalonin. Ishte bërë zakon që lufta mes dy ushtrive të fillonte në mëngjes, por kësaj radhe teksa ushtria muslimane po pushonte, ushtria e krishterë ishte përgatitur dhe i sulmuan muslimanët në errësirën e natës. Kjo e befasoi Tashfinin dhe ushtrinë e tij, të cilët u gjendën të papërgatitur. Kjo shkaktoi një rrëmujë dhe çoroditje në rradhët e ushtrisë muslimane, ku ushtarët filluan të largohen nga të mundeshin. Britmat dhe largimi nga fusha e betejës ishte në kulmin e saj. Disa kalorës të krishterë arritën deri tek çadra ku qëndronte Princ Tashfini. Disa nga komandantët e ushtrisë e këshilluan Tashfinin të largohej dhe të shpëtonte. Por komandanti musliman e refuzoi diçka të tillë dhe u përgjigj me fjalët:“Nuk do të tërhiqem duke e lënë popullin tim në humbje. Do të vazhdoj të luftoj sa të mundem.“ Në këtë kohë me Tashfinin nuk kishin mbetur më shumë se dyzet kalorës. Pjesa tjetër e ushtrisë ishin tërhequr. Megjithëse vetëm me dyzet ushtarë, ai preferoi të vritej dhe të mos largohej nga beteja i turpëruar.



Gjakftohtësia e Tashfin ibn Ali



Dëshmitarët e kësaj lufte e përshkruajnë Tashfin ibn Aliun në këtë rast me fjalët:“Nuk kemi parë më gjakftohtë dhe më të fisshëm se ai në ato çaste tmerri dhe paniku.“

Ai luftoi fillimisht me shpatën e tij derisa iu thye. Më pas luftoi me mburojën dhe me ç’ti binte në dorë. Lajmi i qëndresës së Tashfinit, mbretit të Andaluzisë dhe komandantit të ushtrisë, arriti tek pjesa tjetër e ushtrisë që ia kishte mbathur. Kjo bëri që ata të marrin zemër dhe filluan të kthehen dhe të bashkohen me komandantin e tyre. Kalorësit Almoravidë e rrethuan menjëherë për ta mbrojtur. Njëri prej tyre arriti që ta vrasë komandantin e ushtrisë të krishterë, gjë që shkaktoi pasivitet në rradhët e ushtrisë kastiliane. Duke ndjerë humbjen ata filluan të largohen nga fusha e luftës, duke lënë pas me qindra të vrarë. Kështu arriti Tashfin ibn Ali ta kthejë humbjen në fitore me qëndresën që bëri. Ai risolli dhe njëherë në kujtesë heroizmat e gjyshit të tij Jusuf ibn Tashfin “Ata janë pasardhës të njëri-tjetrit“ (Al Imran 34)

Vallë çfarë burrash ishin burra të tillë? “burra që vërtetuan besën e dhënë All-llahut, e disa prej tyre e realizuan premtimin duke dhënë jetën, dhe ka prej tyre që janë duke pritur (ta zbatojnë)“ (Ahzab 23)

Me burra të tillë u shkrua lavdia e muslimanëve, me burra të tillë u çliruan popujt, me burra të tillë u përcoll kjo fe. Tashfini kishte shembull në qëndrimin e tij, vetë profetin Muhamed a.s në betejën Hunejn.



Viti 537 hënor

1143 kalendari diellor



Tashfin ibn Ali ibn Jusuf



Me porosi të babait të tij, në vitin 533 Tashfin ibn Ali e la Andaluzinë dhe u nis drejt Afrikës veriore. Pasi arriti atje, i ati e shpalli si pasardhës të tij, gjë të cilën e merritonte. Ali ibn Jusuf ndërroi jetë në vitin 537 dhe pas tij pushtetin e morri djali i tij Tashfini. Historianët tregojnë që ai ishte trim i madh. Thuhet që ai kurrë nuk kishte pirë pije dehëse, nuk kishte dëgjuar këngëtare të këndojë dhe nuk pranonte të dëfrehej me gjueti. Ai ishte i devotshëm, i mençur, agjëronte dhe falej shumë.



Viti 539 hënor

1145 kalendari diellor



Shfaqja e lëvizjes së Ibn Tomart



Në veri të Afrikës problemet u shtuan së tepërmi. Kjo, pasi një organizatë me emrin Almohadë

(në arabisht El-Muvehhidun) filloi të shkaktojë trazira në Afrikën veriore. Kjo lëvizje udhëhiqj nga Mehdij ibn Tomart, lëvizje e cila ishte zanafilla e Dinastisë Almohade. Të gjitha këto ndodhi ndodhën në vitin 539 hënor.



Viti 539 hënor

1145 kalendari diellor



Vdekja e Tashfinit



Tashfini nuk e gëzoi për një kohë të gjatë pushtetin, pasi vdiq në vitin 539, gjatë rrugës për në Vehran me disa miq të tij. Në një natë ai u rrëzua nga kali i tij dhe ra në një luginë. Kjo ndodhi në 27 Ramazan të vitit 539.



Konflikti mes të muslimanëve dhe të krishterëve në Andaluzi



Me largimin e Tashfinit nga Andaluzia, atje ndodhën disa konflikte mes muslimanëve dhe të krishterëve, konflite të cilat vazhduan për një kohë të gjatë. Komandanti i ushtrive Almoravide në Andaluzi ishte Jahja ibn Ganije. Shumica e përpjekjeve të tij ishte përqendruar kundër sulmeve të Almohadëve, të cilët pasi kishin marrë nën kontroll veriun e Afrikës, kishin kaluar dhe në Andaluzi.



Ibrahim ibnu Tashfin



Me vdekjen e princ Tashfinit, pushtetin e mori djali i tij Ibrahimi, i cili ishte vetëm 16 vjeç asokohe. Kjo ndodhte kur Dinastia Almoravide përjetonte konfliktin me Almohadët, të cilët ishin në ngjitje e sipër në vendet e Afrikës veriore. Gjendja nuk ishe më shpresëdhënëse në Andaluzi, pasi të krishterët po përparonin çdo ditë. A do të ishte Ibrahimi një yll si Abdurrahmani En-Nasir, apo do humbasë Andaluzia dhe bashkë me të dhe Dinastia Almoravide?



Viti 540 hënor

1146 kalendari diellor



Andaluzia zien dhe Afrika veriore tronditet



Andaluzia në këtë kohë përjetonte një gjendje tepër të nderë. Një gjendje e tillë ishte dhe në veriun e Afrikës, ku ndodhitë ishin tepër të ndërthurura në çdo vend. Kjo çoi në formimin e Dinastisë Almohade dhe përqendrimin e forcave të tyre për t’i dhënë fund Dinastisë Almoravide. Almohadët fillimisht kishin vendosur nën kontrollin e tyre qytetin Fes dhe më pas e shtrinë pushtetin e tyre mbi pjesën më të madhe të Afrikës veriore, përveç qytetit Marakesh. Kështu Dinastia Almoravide përjetonte grahmat e saj të fundit.



Viti 540 hënor

1146 kalendari diellor

Beteja e madhe

Në vitin 540 dhe në një situatë tepër të rrezikshme, të krishterët pregatisin një ushtri të madhe për të nxjerrë muslimanët dhe Almoravidët nga veriu i Andaluzisë. Mes tyre u zhvillua një betejë tepër e ashpër, e cila njihet ndryshe me emrin “beteja e madhe”. Kjo betejë u zhvillua në krahinën Luxh vel Albacete. Muslimanët pësuan një humbje të rëndë në këtë betejë, e cila ishte shenja e parë mbi dobësinë e Ibrahimit dhe rënies së dinastisë së tij.



Viti 540 hënor

1146 kalendari diellor



Beteja Albacete dhe fundi i Ibn Hud



Beteja Albacete u zhvillua mes Ibn Hud dhe të krishterëve të veriut. Nga kjo betejë mbeti i vrarë vetë Ibn Hud, i cili kishte shërbyer mbretit të Kastiljes dhe kishte gëzuar mbrojtjen e tij deri atëherë. Ai ishte bërë shkaktar për konfliktet dhe përçarjet e muslimanëve në Kordoba, Grenada, Jaen dhe Murcie. Ai vdiq në një betejë të cilën nuk e kishte përgatitur vetë dhe vdiq në mbrojtje të popullit të tij. Pas vdekjes së tij, pushtetin e mori komandanti i përgjithshëm i ushtrisë së kufirit në Valencia dhe Murcie, i cili arriti të shpëtojë nga beteja me një pjesë të ushtrisë. Emri i tij është Ebu Muhamed Abdurrahman ibn Ajjad, që më shumë njihet si Ibn Ajjad.

Ai vendosi kontrollin e tij mbi të gjithë kufijtë e Valencias dhe e mbajti pushtetin për një vit dhe disa muaj, derisa vdiq në luftra me ushtritë e Kastiljes në vitin 542.

Pushtetin pas tij e mori dhëndri i tij, që kishte qenë dhe zëvendës i tij në Valencia, Muhamed ibn Martinez.



Principata e Muhamed ibn Seid ibn Martinez në veri të Andaluzisë



Kjo principatë do të hapë një faqe të re të konfliktit mes saj dhe Almohadëve më pas. Ibn Martinez do të qëndrojë në këtë post për njëzet vite me radhë.



Një nga personalitetet më të çuditshëm të Andaluzisë



Ibn Martinez ishte nga personat më të çuditshëm në historinë e Andaluzisë. Gjatë periudhës së sundimit të tij, ai i kishte të gjithë të këqiat. Ai u tregua shumë bujar duke u shërbyer të krishterëve (Alfonsos VII) me ç’të mundej. Historianët pohojnë që Ibn Martinez ishte nga muveledunët (me një prind spanjoll). Ishte tepër i dhënë në imitimin e të krishterëve në mënyrën e veshjes, rrobave, armatimit dhe dëfrimit. Ai preferonte të fliste gjuhën kastiljane, të cilën e njihte shumë mirë. Rreth vetes kishte mbledhur shumë mercenarë të krishterë, numri i të cilëve arrinte në 12 mijë. El-Mukri rrëfen në librin e tij “Nefh Tib” rreth këtij personi:”Ai ishte nga më trimat e kohës së tij”.

Pushtetin e tij e kishte shtrirë në Baza (Besta) dhe Vadi Ash (Guadix) në jug, duke bërë që kufijtë e principatës së tij të bashkoheshin me ato të Dinastisë Almohade. Për këtë konflikti mes të dyve vazhdoi për një kohë të gjatë.

Ibn Martinez, të cilin të krishterët e Andaluzisë e njihnin dhe me emrin “Ujku” u solli mjaft probleme Almohadëve. Ai i dyfishoi taksat dhe haraçet mbi muslimanët, të cilët vuajtën nën pushtetin e tij për një kohë të gjatë. Të gjitha këto, Ibn Martinez i bënte për të fituar simpatinë e të krishterëve në Andaluzi.



Ibn Hemushuk



Interesi dhe cilësitë e përbashkëta, bashkuan mes Ibn Martinez dhe një personi tjetër, Ibrahim ibn Muhamed ibn Muferrexh, që njihet ndryshe me emrin Ibn Hemushuk. Ai si Ibn Martinez, ishte një person i veçantë dhe i çuditshëm dhe arriti të bëhej një nga përkrahësit më të flaktë të Ibn Martinez. Ibn Martinez u martua dhe me vajzën e Ibn Hemushuk, gjë që i forcoi më shumë lidhjet mes tyre. Rreth tyre do të flasim më vonë.



Viti 542 hënor

1148 kalendari diellor

Ibrahim ibn Tashfin, hiqet nga posti



Dy vite pasi kishte ardhur në pushtet, Almoravidët e largojnë Ibrahim ibn Tashfinin nga pushteti, pasi vunë re dobësinë dhe paaftësinë e tij për të qeverisur. Ata zgjodhën xhaxhanë e tij, Is’hak ibn Ali ibn Jusuf ibn Tashfin.





Vështrim i përgjithshëm mbi Dinastinë Almoravide



Dinastia Almoravide u themelua mbi linjat e thirrjes islame. Atë e themeluan dhe e administruan dijetarët. Kjo dinasti kishte si kushtetutë të saj Kuranin dhe traditën profetike dhe qeverisja e tyre ishte e begatë. Ibnul Hatib thotë:”Kjo dinasti nuk e ndërpreu luftën për pesëdhjetë vite me radhë. Ajo fillimisht bashkoi veriun e Afrikës dhe më pas Andaluzinë, duke i dhënë fund konflikteve përçarëse. Ajo u ktheu krenarinë muslimanëve të andaluzisë dhe u dha fund shteteve të përçara. Kësaj dinastie do i mjaftonte fitorja që korrën në Zalaka, si mburrje dhe lavdi.

Kadiu dhe dijetari i njohur, Ibnul Arabij i përshkruan Almoravidët: ”Ata dhanë kontribut të madh në përhapjen e ftesës islame dhe qeverisja e tyre ishte konform traditës profetike.”

Nëse nuk do të ishte ndërhyrja e Almoravidëve në Andaluzi, ky vend do të kishte rënë që para katër shekujsh nga rënia e tij përfundimtare. Ky është një pohim i të gjithë historianëve muslimanë të asaj kohe, të cilët thonë:”Almoravidët e vonuan rënien e Andaluzisë për katër shekuj.”





Përmbledhje e ngjarjeve në epokën e Dinastisë Almoravide



485 h Banorët e Valencias preferojnë të udhëhiqen nga Kadiu i tyre.



487 h Rënia e Valencias pas një rrethimi të gjatë dhe pabesisë së Don Kompeador më pas.



488 h Ribashkohet Andaluzia nga Jusuf ibn Tashfin.



495 h Rimerret Valencia pas një rrethimi të gjatë.



500 h Vdes Jusuf ibn Tashfin dhe djali i tij vjen në pushtet.



501 h Fitorja e muslimanëve në betejën Ucleas.



512 h Saragosa dorëzohet, pasi u rrethua nga aleanca e Alfonsos me monarkët europianë.



515 h Pushteti i Almoravidëve tronditet pas humbjes në Katenda.



519 h Mësymje kryqtare për të marrë Andaluzinë.



528 h Muslimanët fitojnë në betejën Braga, duke kthyer prestigjin e Almoravidëve.



528 h Muslimanët fitojnë në Bikar.



537 h Ali ibn Tashfin vdes dhe pas tij pushtetin e merr i biri Tashfini.



539 h Vdes Tashfin ibn Ali.



540 h Ibn Hud humbet në betejën Busit, ku mbeti i vdekur.



541 h Fundi i Dinastisë Almoravide në Afrikën veriore.









Dijetarët që jetuan në pushtetin e Dinastisë Almoravide



Gjatë sundimit të Almoravidëve, u përhap dija dhe u shtuan dijetarët dhe njerëzit e ditur në të gjithë fushat e jetës. Disa nga dijetarët ne i kemi përmendur më lart, kurse në rrejshtat e mëposhtëm do të përmendim disa të tjerë.



1 El-Hixhari.

Emri i tij ishte Muhamed Abdullah ibn Ibrahim El-hixhari, letrar i shquar, poet dhe njeri i ditur dhe autor i librit “Elmus’hib”. Origjina e tij është nga Vadil Hixhare, por kur kjo zonë ra në duart e të krishterëve, ai udhëtoi në të gjithë Andaluzinë dhe në fund u stabilizua në kalanë Tahsub pranë Grenadas. Një herë u mor rob nga të krishterët, por administratori i Tahsub, pagoi një shumë të hollash dhe e liroi. Ai vdiq në vitin 550 hënor.



2 Ibn Bashkeval.

Ibn Bashkeval. Emri i tij ishte Hilf ibn Abdul Melik. Njohës shumë i mirë i shkencave të hadithit në Andaluzi, autor i “Historia e Andaluzisë”, njohës shumë i mirë i transmetuesve të haditheve dhe shumë i përkushtuar në këtë lëm. Ai u lind në vitin 494 hënor dhe vdiq në vitin 578.

Ai njihet si elita e kohës së tij, e dinte Kuranin përmendësh dhe ishte historian. Të tjerët e përshkruajnë si të devotshëm, i besueshëm dhe i durueshëm me nxënësit e tij. Ai la pas pesëdhjetë libra të shkruar në fusha të ndryshme.



3 Ibn Baxhe

Ibn Baxhe njihet si filozofi i Andaluzisë. Ai u dallua në shumë fusha të dijes, si astronomia, matematika dhe filozofia. Ai merrej si shembull në zgjuarsi, mendimet e drejta, mjekësi, muzikë dhe në çështjet e ndërlikuara të filozofisë. Vdiq në qytetin Fas në vitin 533 hënor.



4 El-Hazrexhi

Fusha në të cilën u dallua El-Hazrexhi është mjekësia.



5 Ibnu Kuzman

Ai ishte letrar i shquar dhe është i pari që përdori zexhelin andalusian (poezi popullore e recituar me këndim). Ai ishte fjalë ëmbël, dallohej me prozën e tij tërheqëse dhe përdorte epitete të goditur në përshkrimin e gjërave.

Ai i përkiste një rangu të lartë letrarësh dhe ishte i pakonkurueshëm në këtë fushë. Ishte një mrekulli dhe artist i kalibrave të lartë.



Kordoba si kryeqytet, më pas Grenada



Kryeqytet i vendit fillimisht ishte Toledo. Nga Toledo kryeqyteti u lëviz për në Kordoba, më pas në Grenada, gjë e cila shënoi fillimin e zhvillimit të saj. Më vonë kryeqyteti u vendos përsëri në Kordoba.



Vendi që zinte drejtësia në Dinastinë Almoravide



Almoravidët arritën kulmin në vënien e drejtësisë në vend. Ata nuk merrnin nga populli veç zekatit dhe një të dhjetën e haraçit (prodhimit të tokës). Njerëzit trajtoheshin mirë dhe në bazë të drejtësisë dhe secili e arrinte qëllimin e tij në rrugë të ndershme. Në kohën e tyre u zhdukën hajdutët dhe banditët e rrugëve, në të gjithë qytetet dhe fshatrat e Andaluzisë. Autori i librit “Reudul Kirtas” thotë rreth Dinastisë Almoravide:” Fisi Lamton (nga i cili rrjedhin Almoravidët) ishte fis me traditë fetare, me qëllime dashamirëse dhe që ndiqnin rrugën e drejtë. Ata qeverisnin Andaluzinë dhe veriun e Afrikës deri në Sudan. Gjatë sundimit të tyre nuk u kërkua nga popullsia ndonjë taksë e papranueshme dhe e vështirë. Minberet nga ku predikohej feja në ditën e premte, e kalonin numrin dy mijë syresh.

Ditët e qeverisjes së tyre ishin ditë të mirëqenies, qetësisë dhe luksit. Të mirat u shtuan së tepërmi dhe u populluan vende të reja. Në kohën e tyre nuk kishte hajdutë dhe banditë rrugësh dhe njerëzit i donin. Kjo gjendje vazhdoi derisa u shfaq Muhamed ibn Tomart, themeluesi i Dinastisë Almohade, në vitin 515 hënor.



Zhvillimi gjatë sundimit të tyre



Siç e përmendëm më lart, Almoravidët e filluan zhvillimin dhe përparimin e tyre në Rabat. Që atje ata u nisën drejt lavdisë, dijes dhe luftës për mbrojtjen e vendeve muslimane. Ata i kushtuan një rëndësi të veçantë burimeve bujqësore, arkitekturale dhe prodhuese. Ata ndërtuan shkolla, fabrika luftarake, punishte për prodhimin e pëlhurave dhe mëndafshit, ashtu siç u zhvillua përpunimi i metaleve si hekuri dhe alumini. Një rëndësi të veçantë iu kushtua dhe shërbimeve publike.



Fuqia luftarake



Karakteristika më dalluese e Dinastisë Almoravide ishte ana luftarake e saj, gjë e cila është e domosdoshme për një shtet i cili rrezikohet gjithmonë nga armiqtë. Thotë Zoti në Kuran:”O ju që besuat, rrini të përgatitur (të armatosur) dhe dilni (për në luftë) grup pas grupi apo të gjithë së bashku.” (Nisa 71)

Kështu u përgatitën njësi luftarake verore dhe të tjera dimërore. Fushatat luftarake vazhduan përgjatë pesëdhjetë viteve të sundimit të tyre në Andaluzi. Thotë autori i “El-Hulel El-Mushije”: “Dijetarët e Almoravidëve erdhën në Andaluzi. Ata ishin burra që i kishte rritur shkretëtira, kishin qëllime të pastra dhe nuk arriti t’i korruptojë civilizimi dhe përzierja me të ligët”.



Administrata



Kurse përsa i përket anës administrative, Andaluzia qeverisej nga një komandant i përgjithshëm, i cili kishte nën pushtetin e tij komandantët e çdo qyteti, të cilët administronin çështjet luftarake dhe ekonomike. Këto komandantë njihen ndryshe dhe me emrin valinj, të cilët jepnin llogari para Princit të muslimanëve, mbi qeverisjen e tyre. Ata ndëshkoheshin nëse tregoheshin neglizhentë ose largoheshin nga funksioni që zinin.

Andaluzia ishte e ndarë në disa vilajete gjatë Dinastisë Almoravide, numri i të cilave ndonjëherë arrinte në gjashtë të tilla.



Gjykata



Gjykata ishte organ i pavarur dhe askush nuk mund të ushtronte presion mbi të. Emirët (princërit) i dëgjonin këshillat e gjykatësve dhe vepronin sipas tyre. Këtë e pamë më mirë në rastin kur gjykatësi Ibn Rushd vajti tek emiri Ali ibn Jusuf dhe i dha mendimin e tij mbi tre pika, ku njëra prej tyre ishte largimi i vëllaut të tij nga posti i valiut të Andaluzisë.

Kjo ishte një dinasti e fuqishme, ishte në ngritje e sipër, dinasti e dijes dhe besimit, dinasti e përgatitjes së përhershme… Çfarë e bëri të bjerë vallë? Si ra dhe cilat ishin shkaqet e rënies?





Shkaqet e rënies së Almoravidëve



Shkaqet që çuan në rënien e Dinastisë Almoravide janë tre:



Dobësia e komandës qëndrore:

1- Marrja e pushtetit ndonjëherë nga persona që nuk e merritojnë dhe të paaftë. Këtë e pamë kur pushteti u la në dorën e një fëmije që ishte vetëm 16 vjeç, në një kohë që vetë dinastia ishte në krizë. Kështu pushtetin e mori Ibrahim ibn Tashfini, megjithëse situata kërkonte që pushtetin ta udhëhiqtë një burrë i aftë, i fuqishëm, politikan i mirëfilltë, njohës i intrigave të armihun dhe i gatshëm për të mbrojtur shtetin dhe thyer sulmet e komplotistëve.



Konfliktet e brendshme politike:

2- Konflikti që nisi brenda një grupi muslimanësh – i udhëhequr nga Ibn Tomart në emër të Islamit – dhe mes Almoravidëve në qendrën e pushtetit të tyre, në Marok. Ky konflikt e dobësoi fuqinë e Almoravidëve dhe ua uli autoritetin.

Ky shkak është nga shkaqet më të fortë që çuan në rënien e kësaj dinastie. Kjo, pasi konfliktet e brendshëm gryejnë dhe përçan radhët e shtetit. Thotë Zoti në Kuran:”Mos u përçani, e të dobësoheni e ta humbni fuqinë (luftarake).” (Enfal 46)



Proekupimi i dijetarëve me çështje dytësore.

3- Largimi i dijetarëve nga njohja e realitetit dhe situatës ku jeton popullsia e rëndomtë dhe mos përzierja me ta. Kjo çon në lënien e njerëzve të papërgjegjshëm që të veprojnë në fushën që ka të bëjë me njerëzit dhe aktualitetin ku jetojnë. Kështu njerëzit e ditur e lanë fushën për të cilën janë aftësuar, fushë të cilën e pushtuan menjëherë njerëz jokompetentë dhe injorantë në shumë raste.

Dijetarët filluan të mos merreshin me nevojat dhe çështjet që kishin të bënin me njerëzit, por u zhytën në çështjet e fikhut e të shkollave të ndryshme që ishin përhapur deri atëherë. Kjo çoi në shfaqjen e një shtrese dijetarësh që mësonin gjëra që nuk kishin asnjë lidhje me aktualitetin, duke hapur debate mbi tema që nuk ekzistonin. Rezultati i kësaj ishte një vakum i madh që u krijua mes njerëzve dhe asaj që duhej të mësonin mbi fenë dhe çështjeve të aktualitetit ku jetonin. Diçka e tillë ka ndodhur në disa periudha të ndryshme, ku aktualiteti dhe nevojat e njerëzve, nuk përputheshin me çështjet fetare që trajtoheshin nga dijetarët. Kjo ka çuar jo rrallë në një ftohje dhe largim nga ligjet e sheriatit, ose ka çuar në humbjen e qëllimit të ligjeve të sheriatit.





Almoravidët ... të vërteta dhe konkluzione



Dinastia Almoravide ishte një shtet që u themelua mbi baza devotshmërie dhe lindi burra të tillë që rikthyen në mendjet e të gjithëve biografinë e paraardhësve të tyre, në asketizëm, devotshmëri, trimëri dhe dije. Kësaj dinastie i mjafton si krenari që në gjirin e saj kishte burra të tillë si Jusuf ibn Tashfin.

Rreth Jusuf ibn Tashfinit folëm në rreshtat e mësipërm dhe tani do të bëjmë disa komente mbi disa ngjarje, që ndodhën pas vdekjes së tij:

· Kur në pushtet erdhi Ali ibn Jusuf ibn Tashfin – pas të atit – ai ishte vetëm 23 vjeç!! Këtë mision të rëndë

dhe të rëndësishëm, ai e kreu në formën më të mirë, duke ndjekur gjurmët e të atit. Me këtë ai ishte një pasardhës i mirë i një parardhësi të mirë. Diçka e tillë nuk do të ishte arritur, nëse ai vetë nuk do të ishte përgatitur për të qeverisur që në vegjëli. Ai ishte edukuar që në vegjëli me përgjegjësi të ndryshme. Islami ka nxjerrë gjithmonë të rinj të tillë, ambiciozë, të vendosur për tu përballuar me vështirësitë e jetës dhe të aftë për vendim marrje në shërbim të misionit që i është ngarkuar.

Të rinj që majat arritën

Veç Islamit fe tjetër nuk dijtën

Kur në luftë hynin pa frikë

Asnjë kala nuk u qëndronte dot në pritë

Dhe kur nata mbulonte gjithshka

Të gjithë në sexhde duke të lutur o Allah

Njerëz të tillë islami edukon

Të rinj, të dlirë dhe besën kërkon.



Të rinjtë janë zemra e jetës së umetit, janë krahët e saj të fuqishëm dhe janë e ardhmja që që shpresojmë të ndërtojmë. Pikërisht për këtë duhet që përpjekjet të bashkohen për edukimin dhe mbjelljen e shpirtit ambicioz dhe vullnetit në zemrat e tyre, ashtu siç bashkohen përpjekjet e armiqve tanë për të shkatërruar dhe rrënuar vullnetin e tyre, duke i mësuar me jetesën e luksit dhe perversitetin e jetës moderne, duke ndërtuar në vend të xhamive, disko dhe qendra argëtimi për të përhapur ligësinë. Në vend të zërit të Kuranit dhe të ezanit, ata u ofrojnë këngët dhe videoklipet e shthurura. Ata përpiqen që ta varrosin historinë heroike dhe të lavdishme të parardhësve tanë, duke e këmbyer atë me të reja rreth yjeve të muzikës. Me këtë ata kanë si qëllim ta shndërrojnë rininë tonë në një rini pa ambicie dhe pa vullnet.

Qëndrimi i rrallë i Tashfin ibn Ali – nipi i Jusuf ibn Tashfinit – në betejën Bikar, ku refuzoi të braktisë fushën e betejës, edhe pse ushtria e tij e kishte bërë diçka të tillë. Ai e pa të ardhmen e umetit të lidhur me qëndrimin e tij në atë betejë, duke qenë udhëheqësi i tyre. Ose do të dorëzohej dhe të pranonte rënien e Andaluzisë, ose të rezistonte me shpresë se Zoti do u japë zemër dhe pjesë tjetër të muslimanëve dhe ishte kjo ajo që ndodhi.

Me këtë rast ai citoi thënien e udhëheqësit të sinqertë dhe besnik: “Nuk dorëzohem, me qëllim që të mos dorëzohet dhe umeti.“

Këto ishin fjalët e një burri që ishte rrethuar nga të katër anët nga armiqtë dhe ku vdekja i kishte hapur derën.

Ajo që i interesonte në ato çaste të vështira, ishte umeti i tij, për të cilin kishte frikë se mos do të humbasë pas tij...

Në ato çaste dëshira e trupit dhe shpirtit për të jetuar u zbeh, duke nxjerrë në pah dëshirën për ngadhnjim të fesë...

Ky qëndrim madhështor i tij, është zhgënjyer sot nga qëndrimet e udhëheqësve tanë, të pallateve dhe llogarive sekrete. Ata nuk janë të ndjeshëm ndaj halleve dhe shqetësimeve të popujve të tyre. Veç kësaj ata i shohin popujt si një tufë robërish të cilëve u duhet treguar shkopi dhe se nuk duhet të bëjnë gjë tjetër veçse të binden. Proekupimi më i madh i tyre është si të mbushin xhepat, kurse popujt le të vdesin.



Veten time shoh kudo në këtë botë

Në vdeksha unë, askush mos jetoftë



Ajo që të dhemb dhe që të dëshpëron është se si përfundoi Dinastia Almoravide nga abuzimi i të vegjëlve dhe neglizhenca e të mëdhenjve, pasi kishte lindur dielli i saj dhe ishte bërë i njohur emri i saj. Dhe ky është një defekt i përgjithshëm, ku shohim se sapo të ngrihet një shtet musliman mbi bazë të drejtësisë, fuqisë dhe bëhet shpresa e njerëzve, fuqia e këtij shteti fillon të vyshket. Pasardhësit e shkatërrojnë atë që ndërtuan parardhësit, nipërit humbasin atë që gjetën nga gjyshërit. Lexojeni atë që thotë poeti dhe mendimtari musliman Muhamed Ikbal rreth kësaj:“Unë u rrëfej historinë e qeverive dhe të burrave të shtetit me dy fjalë: Ata e fillojnë me shpatë dhe armë dhe e përfundojnë me fyell (muzikë) dhe këngë. I tillë është fillimi dhe fundi i tyre“.

Fjalët e këtij poeti, tingëllojnë më fuqishëm në ditët tona. Ato përshkruajnë gjendjen e nderë në të cilën ndodhet umeti musliman. Sa herë që vjen një udhëheqës reformator dhe ndërton lavdinë dhe krenarinë tonë, vjen dikush tjetër pas tij dhe e shkatërron atë që u ndërtua për vite, në disa çaste. Sa lehtë është të shkatërrohet dhe sa e vështirë të ndërtohet. Thotë poeti arab:



Si mund të ndërtohet një ndërtesë

Nëse ti ndërton dhe një tjetër shkatërron?

Një mijë ndërtues të kishin një shkatërrues do mjaftonte

Si vallë nëse njëri ndërton dhe një mijë shkatërrojnë?