Dy beteja te Aleksandrit

[Labarnas]

Beteja e Isos

Aleksandri duhet të ketë qëndruar në Isos për një kohë të
konsiderueshme duke pritur për përforcimet e rinjë. Këta janë rekorduar nga Kallisthenes si 5,000 këmbësorë dhe 800 kalorsë, patjetër mercenarë profesionist Shqiptar, dhe mbërritja e tyre duhet të ketë kontribuar në vendimin e Aleksandrit të niset për Siri. Por ai kishte përshkuar vetëm 50 kilometra, dhe sa kishte arritur Myriandros në jug të Iskenderun modern, dhe jo larg nga Portat Syriane, kur e lajmëruan për vendndodhjen reale të Darius në prapavijën e tij. Në fillim ai nuk e besoi këtë, dhe një grup Shokësh u nisën me anije të kontrollojnë bregun e Isos. Por kur lajmi u konfirmua, ai shkëputi një forcë zbuluesish pas të ruajnë shtigjet ku do kthehej ushtria, dhe pastaj ai filloi marshimin mbrapsht.

Madhësia e ushtris Persiane është çeshtje debati, por historianët antik japin figurat në vijim. Arriani 600,000 trupa në total; Diodorus dhe Justin të dy 500,000; dhe Kurtius rreth 300,000. Megjithëse ne s'dimë cili nga këta duhet besuar, është e sigurtë se terreni i ngushtë pengoi Dariusin të përdor tërë fuqinë e tij efektivisht. Sipas Kallisthenes, i cili ishte i pranishëm si shikues në betejë: ‘Distanca nga deti deri te kodrat ishte jo më se 14 stadie (2.59 kilometra), lumi rridhte përkryq kësaj hapësire, me shtigje në brigjet e tij vetëm kur dilte nga malet, por në tërë kursin e tij përmes fushës deri te deti kalonte midis rrëpirave të thyera vështirë për tju ngjitur’. Ai pastaj thotë se brënda kësaj hapësire Darius deploi kalorsin e tij prej 30,000 trupash afër bregut të detit, mercenarët Grek, po ashtu 30,000, pranë tyre buzë bregut të lumit, dhe peltastët Persian në vijim në një linjë që arrinte deri te malet. Peltastët ishin një lloj trupash shtizarësh, dhe fuqia e tyre jepet si 20,000 nga Arriani, i cili pohon se shumica e tyre ishin vendosur sipër kodrave në të majtë, me linjat e tyre të harkuara përpara duke ndjekur konturet e majave të kodrave. Duket se linja e mercenarëve Grek zgjatej deri te rrëzat e kodrave, me reston e ushtris Persiane në prapavijë të tyre. Këta, sipas Kurtius, ishin pozicionuar në formacione aq të thella saqë ‘tërë gryka ishte paketuar me trupa, dhe krahët qëndronin te malet në një anë e te bregu detit në tjetrën’. Mbreti vetë ishte pozicionuar sipas traditës në qëndër të ushtris dhe shoqërohej nga truprojet e tij të zakonshëm, rreth 2,000 kalorsë të zgjedhur.
Fuqia e Aleksandrit jepet nga Kalisthenes si rreth 45,000 këmbësorë dhe 5,300 kalorsë, përfshirë patjetër trupat Grek e Thrak lënë të ruajnë kampin. Sa kohë që fusha bregdetare ishte ende e ngushtë, ushtria avancoi në kolon, por kur, 5 kilometra në jug të lumit, vendi u zgjerua pak, Aleksandri filloj të deploi trupat e tij në linjë beteje. Krahu djathtë si zakonisht mbahej nga këmbësoria Maqedone, me Rojet nën Nikanor të parët, dhe në vijim batalionet e ushtarëve të Koenus; Perdikas- i cili komandonte edhe atë të Kraterus; Meleagrus; Amintas; dhe Ptolemit, djali Seleukut. Në krahun e majtë nga deti ishin trupat Shqiptar, Kraterus duke prirë heshtarët këmbësor, kalorsia nën Parmenion, i cili ishte udhëzuar në asnjë mënyrë nuk duhet të linte ndonjë boshllëk midis vetes dhe detit që kalorsia e shumtë armike do e shfrytëzonte ti merrte krahët ushtris. Restua e forcës ishte ende duke avancuar në prapavijë, në pritje që terreni të zgjerohej ca më tepër.
Gjatë kësaj kohe Darius po bënte përgatitjet e tij finale para betejës. Ai kishte ngritur gardhe të lartë gjatë brigjeve të lumit atje ku rrëpira dukej e kalueshme lehtë, perveç asaj pjese afër grykëderdhjes ku masa e madhe e kalorsis së tij ishin vendosur. Kurtius thotë që kjo ishte sepse ai ‘e donte çështjen të vendosej në një ndeshje kalorsie, meqë mendohej se falanksi ishte fuqia kryesore e ushtris Maqedone’. Ai gjithashtu dërgoi akoma trupa në përforcim të peltastëve të tij te kodrat, të cilat vinin në formë L me lumin, dhe kështu duke shpresuar të rrethonte ijën Maqedone siç ata i afroheshin lumit.
Aleksandri po ashtu kur fusha bregdetare arriti shtrirjen e saj të plotë afër lumit bëri rregullimet e tij të fundit. Ai solli përpara përbri Rojeve kalorsin e Shokëve, prodromoit Dardan e kalorsit Pajon. Pastaj në front të këmbësoris një trup forcash të paspecifikuara u stacionuan si një ekran. Arrian thotë se ata prijeshin nga një Andiokus, por pohimi tij se ata ishin shigjetarë është patjetër gabim, meqë Aleksandri kishte vetëm një njësi trupash të tillë-Kretanët, dhe ata ishin në të majtë. Është më shumë e mundur që forca të ishte këmbësori e rëndë, ndoshta nga ata mercenarët Shqiptar që përforcuan ushtrin në Isos. Por jo të gjithë, ama. Disa prej atyre bashkë me tërë kalorsin e tyre u hodhën në një kënd me ushtrin kryesore të përballojnë ata Persianët mbi kodër, të cilët kërcënonin ijen dhe prapavijën e ushtris. Thesalët u mbajtën ende në rezervë, por kalorsia tjetër Greke dhe këmbësorët Thrak nën Sitalkes, u dërguan të mbështesin Parmenion në krahun tjetër.
Kur çdo gjë ishte gati, Aleksandri kalëroi përgjatë tërë linjës së tij të betejës duke u dhënë bërtima inkurajuese burrave të tij. Ai, na informon Arrian, ‘foli me zë të lartë me tërë dallimet e duhur emrat e jo vetëm të gjeneralëve por edhe të komandantëve të skuadronëve dhe kompanive, e po ashtu të ndonjë prej mercenarëve që mbaheshin për rank apo trimëri aksioni’. Pastaj, aty në 1 p.m., ai priu burrat e tij përpara ngadalë që të mbaheshin formacionet e tyre. Sapo afër kodrave ai urdhëroi forcën e tij ijësuese të mësyj forcat armike stacionuar në majë. Kjo u përmbush lehtë e shpejt, ngaqë Persianët duke qënë lehtësisht të armatosur nuk provuan fare të luftojnë, por ja mbathën nga malet në panik, sidomos, thekson Kurtius, nga pamja e frikëshme e ‘hobetarëve’, sigurisht duke e patur fjalën për mercenarët Shqiptar. Aleksandri atëherë la atje dy skuadra kalorsish të vëzhgojne të arratisurit dhe tërhoqi reston të përforcojnë Andiokun në linjën frontale. Me prapavijën e tij tani të siguruar, Thesalët u bënë të padobishëm në këtë anë dhe prandaj u dërguan te Parmenio në të majtë.
Te Granikus Aleksandri pati jashtëijesuar Persianët para se ti sulmonte ata. Mirëpo këtu kjo manovër s’mund të përsëritej. Jo vetëm ishin brigjet e Isos më të lartë e shkëmbor dhe mbrojtur nga gardhe, por në anën tjetër burrat e Aleksandrit dë përballonin hoplite nëvend të kalorsëve.Ç’farë Maqedonasi bëri ishte të dërgoj të parët përpara këmbësorin mercenare të rëndë nën Andiokus, misioni tyre të rrëzojnë gardhet dhe të shtyjnë Grekët pak pas nga bregu lumit sa për të bërë ca vënd për kalorsin të kalëroi qark ijes Persiane. Në këtë pikë Kurtius shkruan:

Trupat ( e Andiokus ) hedhur përpara në mes të Persianëve u rrethuan krejtësisht dhe po mbronin veten guximshëm. Por, duke qënë ngjeshur dëndur, ata nuk mund të flaknin efektshëm heshtat e tyre. Kështu, të detyruar të luftojnë trup më trup, ata shpejt ncorrën shpatat e tyre. Atëherë gjaku me të vërtetë që rrodhi, ngaqë dy linjat ishin pleksur aq ngushtë saqë oponentët godisnin fytyrat e njëri-tjetrit me tehet e shpatave. Atje ishte tani e pamundur për të ndruajturin apo frikacakun të rrinte inaktivë. Këmbë kundër këmbe ata ishin pothuaj duke u ndeshur në luftime tek për tek, dhe vetëm duke rrëzuar kundërshtarin e vet mundej ç’do burrë të avancoj. Të plagosurit s’mund të tërhiqeshin nga beteja si në raste të tjera sepse armiku turrej nga para ndërsa shokët e tyre shtynin nga pas.
Megjithëse Kurtius nuk thotë si ky luftim i egër mbaroi, duket sikur në fund Grekët në ketë anë u prapsën pak nga bregu, tamam mjaft për Aleksandrin dhe kalorsin të kalërojnë përqark dhe të godasin në ije dhe prapavijë masën e gjërë të këmbësorëve të lehtë ngjeshur pas mercenarëve. Persianët nuk e prisnin kurrë një sulm në atë anë që dukej më e sigurtë, dhe nuk mundën të përgjigjen në kohë dhe efektivshëm, por shpejt u thyen dhe filluan tja mbathin në masë. Aleksandri dhe burrat e tij atëherë u kthyen majtas drejt Darius dhe truprojeve të tij në qëndër, duke prerë e vrarë këdo që tentonte të rezistonte. Këmbësoria po ashtu ndoqi kalorsin në kryqëzimin e lumit, dhe i erdhi në ndihmë forcës avancuese duke sulmuar furishëm mercenarët Grek në front dhe ije, dhe duke i shtyrë ata pas nga bregu i lumit me humbje të rënda.
Në krahun tjetër ishin Persianët ata që sulmuan të parët. Të prirë nga kiliarku i Darius Nabarzanes, kalorsia e tyre kryqëzoi lumin sipas planit në një tentative shpartallo dhe rretho manovër. Ç’farë pasoi shumë pak dihet. Kalisthenes citohet nga Polybius të ketë shkruar vetëm se Parmenio dhe burrat e tij ‘pritën trimërisht mësymjen Persiane, dhe pastaj, duke dhënë një kundërsulm të fuqishëm, ata luftuan me vendosmëri’. Përveç kësaj asgjë tjetër është rekorduar, deri në fund të aksionet kur ne dëgjojmë nga Kurtius që e djathta Persiane ishte e tëra në arrati, e ndjekur keq nga Shqiptarët. Duke gjykuar nga humbjet dy anët pësuan, mund të thuhet se luftimi duhet të jetë zhvilluar i ashpër dhe të ketë zgjatur ca kohë. Por mungesa e hapësirës dhe terreni thyer duhet të kenë ndaluar Persianët nga të marrit avantazh të plotë të numrave të gjërë të tyre, dhe duke zvogëluar impetusin e mësymjes, sidomos meqë ata ishin të armatosur rëndëshëm
Këmbësoria Shqiptare nuk përmëndet kurrë në aksion, por asistenca vitale e tyre ndaj kalorsis është e padiskutueshme, përderisa komandanti tyre, Kraterus, ishte udhëzuar qartë që të ishte në dispozicion të Parmenios gjatë tërë kohës. Thesalët duhet të kenë luftuar bashkë me Grekët e tjerë dhe Thrakët, meqë Kurtius i përmënd ata në të djathtë të forcës së Parmenios, duke shtuar se ata u gjendën në një rrezik të konsiderueshem në fillim, duke qënë të pamundur tu përmbahen numrit të gjërë të oponentëve të tyre. Por pastaj, kur e djathta ekstreme Persiane u thye dhe ja mbathi, edhe forca që mësynte ata u arratis, duke vuajtur rëndë gjatë tërheqjes së ngutëshme.
Në qëndër falangitet s’po bënin aq mirë,duke patur thyer formacionit e tyre gjatë sulmit. Arrian fajëson bregun e lartë gërxhor të lumit, por duket sikur lëvizja jashtëijesuese e beftë e kalorsis gjithashtu kishte dorë, meqë duke marrë me vete batalionet këmbësor pranë tyre, ata në qëndër duhet të jenë lënë me ijen e djathtë të tyre krejt të ekspozuar. Sido që ishte, hoplitet Grek e shfrytëzuan rastin dhe kundërsulmuan menjëherë, duke fokusuar përpjekjet e tyre tamam te çarja. Falangitët u shtynë pas në lumë me disa humbje, kurse hoplitet ndoqën suksesin e tyre duke kryqëzuar pas atyre në mënyrë që të sulmonin prapavijën e pambrojtur Maqedone. Mirëpo, ndaj kësaj kohe e majta e vetë atyre ishte shpartalluar krejt nga burrat e Aleksandrit dhe ishte shpërndarë, kështu që Maqedonët në atë anë u kthyen rrotull nga Grekët në qëndër, duke i sulmuar ata furishëm në ije dhe prapavijë. Në rrëmujën që pasoi akoma mercenarë kryqëzuan lumin, dhe atje, duke parë se misioni tyre kishte ndaj tani dështuar dhe që ata po dërrmoheshin nga tërë anët, ata eventualisht ja mbathën përmes prapavijës Maqedone, pa u dalluar fare që po arratisen, thotë Kurtius
dhe sapo do mbërtheheshin me Dariusin dhe truprojet e tij të fortë. Arrian thotë se mbreti ja mbathi menjëherë, sa pa që ai dhe burrat e tij ishin shkëputur nga restua e ushtris, kurse burimet e tjera e vënë arratisjen vetëm në minutën e fundit, dhe vetëm pasi shumë nga truprojet dhe gjeneral besnik të Darius ishin vrarë në aksion duke mbrojtur mbretin e tyre. Të gjithë autoritetet tona bien dakord që ai u largua me një kalë, karroca duke qënë e papërshtatëshme në terren të thyer. Largimi tij nga fushëbeteja u pasua nga një arratisje e plotë e ushtris Persiane, me burrat duke hedhur poshtë armët e tyre dhe duke marrë shtigje të ndryshme shpëtimi.

Beteja e Gaugameles

Forca e Aleksandrit është rekorduar nga Arrian si 7,000 kalorsë dhe 40,000 këmbësorë, pra pothuajse e njëjtë me forcën luftuese Persiane. Krahu djathte i linjës së tij kryesore mbahej si zakonisht nga Maqedonët, me Shokët të parët, nën Filotas; pastaj Rojet nën Nikanor, dhe pas tyre gjashtë batalionet e falangitëve Ushtarë. Në krahun e majtë ishin trupat aleat Shqiptar, me heshtarët e rëndë nën Kraterus direkt në vijim të Ushtarëve, dhe kalorsia e rëndë nën Parmenio majtas tyre, e mbështetur nga kalorsia e lehtë Greke. Në front të Shokëve, duke përballuar karrocat, ishin një njësi e trazuar trupash të lehtë hështarësh Shqiptar; dhe dy njësi të tjera trupash të tillë ishin vendosur, njëra në një kënd me Shokët, ‘në rast se linja duhej zgjatur apo kontraktuar’, dhe tjetra në prapavijë, ‘duke balluar në të kundërt me frontin, që formacioni qarkor mund të mbronte tërë ushtrin’. Njësia e fundit duket të kenë qënë përbërë kryesisht nga kalorsë, dhe formacioni-betejë i tyre ishte aq flexibël, na thotë Kurtius, saqë ata prap mund të lëviznin lehtë për në front. Krahu majtë po ashtu kishte një forcë mbrojtëse në ije e konsistuar nga kalorsë aleat Shqiptar, mercenarë Lyd, dhe Thrakët. Së fundi, në front të djathtës ekstreme ishin një forcë e vogël por e fortë mercenarësh kalorsish Shqiptar (mbase Ilirë) nën Menidas, dhe pas tyre ishin stacionuar prodromoit Dardan nën Aretes dhe Pajonët nën Ariston. Krahu djathtë i ushtris komandohej si zakonisht nga Aleksandri, i majti nga Parmenio i vjetër. Në ruajtje të kampit ishin lënë si zakonisht këmbësoria Greke dhe Thrake.
Në mëngjesin e 1 Tetorit, 331 P.K., Aleksandri u dha disa fjalë inkurajuese trupave të tij dhe pastaj i priu ata ngadalë kundër armikut, linja e trupave të të cilëve jashtëijesonte atë të tijën aq shumë saqë krahu i tij i djathtë shikonte qëndrën Persiane. Siç burrat lëvizën përpara në rregull të mirë, profeti ushtris Aristander, ‘kalëroi përgjatë radhëve duke u treguar një shqiponjë që qëndroi pezull mbi kokën e Aleksandrit për disa kohë dhe pastaj fluturoi drejt te armiku’. Shenja vinte patjetër nga Zeusi, dhe kështu trupat dhanë një bërtimë të fortë lufte dhe nuk po përmbaheshin më. Por Aleksandri ende nuk kishte dhënë sinjalin e tij; por vazhdoi të avanconte duke mbajtur nga e djathta, që kalorsia e tij të dilte jashtë rrezes së karrocave. Mirëpo, Darius e kuptoi këtë dhe dërgoi një urdhër te Besus të bllokonte avancimin e mëtejshëm armik në atë drejtim. Rrjedhimisht kalorsia ekstra e rëndë në atë krah u shkëput të kalërojnë përqark ijes së djathtë Maqedone. Këta u sulmuan nga mercenarët e Menidas, kundërsulmuan, dhe forca e vogël Ilire u zbraps. Aleksandri atëherë hodhi në sulm kalorsin Dardane dhe Pajonët, dhe ekstra të rëndët u lëkundën. Dhe kur lideri Skyth u vra në dyluftim kundër Aretes, tërë forca u thye dhe u shpërnda, vetëm të rigrupohet përsëri përreth trupit kryesor të Baktrianëve kur ata u bashkuan në përleshje. Në këtë pikë rezerva e fundit e Aleksandrit- forca ijesore e heshtarëve Shqiptar- u kthye rrotull dhe avancoi në mbështetje të kalorsis. Deri tani ata kishin qënë të fshehur pas kalorsis dhe kështu që ndërhyrja e tyre u erdhi si një tronditje Persianëve, të cilët të pamundur të luftojnë nga afër me këmbësori të rëndë filluan të thyejnë formacionet e tyre; disa nga forcat e tyre kalëruan majtas në një lëvizje krahë-marrëse të heshtarëve.
Darius duke parë shumicën e krahut të tij të majtë plotësisht në aksion, ai urdhëroi reston e ushtris të avancoj në mbështetje. Karrocat në krahë ishin të parat të mësyjnë, por pa shumë efekt. Ato në të majtë u interceptuan pa vështirësi nga heshtarët e lehtë në front të Shokëve, kurse në të djathtë disa u kthyen kundër burrave të vetë, kuajt e tyre të trembur nga zhurma e shkaktuar nga burrat e Kraterus duke goditur mburojat me heshtat e tyre, dhe disa që penetruan radhët e Shqiptarëve u rrethuan dhe karrocierët e tyre u rrëzuan përtokë, duke mbuluar fushëbetejën me të vrarë. Por rreziku kryesor në atë krah doli të ishte kalorsia Persiane e cila shfrytëzoi rrëmujën të mësynte furishëm burrat e Aleksandrit nga tërë anët dhe të përqarkonte forcat e tyre.
Në të majtë Persianët nuk po bënin aq mirë. Forcat e tyre atje nuk mund të formoheshin dot prapë përball mësymjes befasuese të trupave heshtare, dhe ishin përçarë në grupe, secili duke luftuar më vete. Ata vazhduan të dërgojnë akoma burra majtas në një manovër përqarkuese, por edhe kjo tentativë doli e kotë, meqë atje ata u interceptuan nga kalorsia Shqiptare e prapavijës, të cilët ishin rrotulluar djathtas sipas urdhërave të tyre. Persianët tani jo vetëm që nuk mundeshin të ekzekutonin manovrën e tyre krahë marrëse, por ata kishin lënë ijen e vetë pa mbrojtje. Ky ishte momenti Aleksandri po priste. Ai ndaloi së avancuari tërthorazi djathtas, u kthye rrotull, dhe u sul në krye të Shokëve pikërisht te boshllëku krijuar. Njëherëshi, Rojet të ndjekur nga Ushtarët sulmuan në të majtë të boshllëkut, dhe Persianët në atë pjesë të ushtrisë u thyen krejt dhe filluan të zbrapsen drejt Darius në qëndër. Me pjesët kryesore të ushtris pothuajse të takuara, shkruan Kurtius, dy mbretët tani nxitën burrat e tyre në luftim:‘Darius ishte në karrocë, Aleksandri mbi kal, dhe të dy kishin një truprojë burrash të zgjedhur që s’pyesnin për jetët e tyre para asaj të mbretit, dhe ç’do burrë e mendonte një fat fisnik ti vinte fundi para syve të mbretit të tij. Por ata që hasnin rrezikun më të madh ishin, në fakt, ata që i ruanin më mirë, meqënese ç’do ushtar kërkonte për vete lavdin e vrasjes së mbretit armik’.
Gjatë përleshjës karrocieri i Darius goditet nga një heshtë lëshuar nga Aleksandri vetë dhe ra në tokë i vdekur. Trupat nga të dy palët besuan se ishte mbreti ai që ra, dhe qëndra Persiane që deri tani kish treguar vendosmëri të patundur, në veçanti hoplitet Grek, në këtë pikë filloj të disintigrohej. Kjo e panikoi Dariusin, por meqë shumë nga trupat e tij ende po luftonin heroikisht, ai ndjeu turp ti braktiste ata tani. Sipas Kurtius, ai madje ncorri sqimitarin e tij dhe mësyu armikun në një tentative dëshpëruese të nxis ushtarët e tij ikës. Mirëpo, ndaj kësaj kohe burrat e tij më trima dhe fisnikë kishin rënë njëri pas tjetrit në front të radhëve, duke mbushur vendin me pirgje kufomash, dhe i frikësuar për jetën e tij ai më në fund hodhi armatimin dhe ja mbathi me një kal të ri nëpër radhët e mercenarëve Grek në djathtë të tij. Si zakonisht, largimi mbretit u pasua nga një arratisje e përgjithëshme e qëndrës Persiane, dhe në të njëjtën kohë forca e fortë e Besus u vu në vrap nga burrat e Aleksandrit.
Këmbësoria e lehtë Persiane në prapavijë gjithashtu ja mbathi në panik, dhe Aleksandri sa do vihej në ndjekje, kur një mesazh mbërriti nga Parmenio duke kërkuar për ndihmë urgjente.
Fatkeqësisht shumë pak dihet për luftimin në atë krah, por duket se avancimi i vrullshëm i Aleksandrit djathtas pati, si te Isos, krijuar një boshllëk në linjën e tij kryesore. Mazaeus e shfrytëzoi këtë plotësisht, dhe, siç kalorsia e tij në koordinim me mësymjen e karrocave sulmoi frontalisht, një pjesë e forcës së tij u udhëzua të kalëroi nëpër boshllëk dhe në prapavijën armike. Veçse atje në vënd të surprizonin Maqedonët nga pas, ata shkuan akoma më larg të sulmojnë kampin e bagazheve të ushtrisë. Përse ata bënë këtë, nuk dihet, por manovra dështoi të arrinte ndonjë gjë sinjifikante, ngaqë forca e ngelur prapavijëse Shqiptare u informua në kohë për sulmin Persian dhe nxitoi në ndihmë të kampit, duke vrarë shumë nga bastisësit para se restua tja mbathte në panik.
Gjatë kësaj kohe Mazaeus kishte vazhduar ‘të ushtronte presion mbi skuadronet e Parmenios duke bërë një mësymje të fortë me tërë kuajt e tij dhe, duke patur numra superior, ai tashmë kishte përqarkuar kalorsin Maqedone’. Ç'farë ndodhi në vijim nuk dihet e sigurtë, por para se ti vinte ndihmë nga Aleksandri, Parmenio arriti të dilte vetë nga rreziku, dhe me mëndjemprehtësinë e tij ai e ktheu situatën në favor të Shqiptarëve duke i vënë Persianët në arrati të plotë. Kurtius thotë se ishte arratisja e Darius që e bëri Mazauen të sinjalonte tërheqjen finale. Kurse Diodorus ja atribuon fitoren ‘cilësive luftuese të kalorsis Thesale’, pa emëruar ndonjë kontigjent tjetër në atë krah, megjithëse kur Mazaeus po korrte disa sukses fillestar ishte kalorsia Maqedone ajo që pësoi një kërdi të madhe. Por kontua e tij, si tjetërkund, është tepërsisht fikcion- imagjino trupat Thesal të armatosur me shtiza dhe pa armor mbrojtës dukë përballuar kalorsin e shkëlqyer Persiane shumë herë më e madhe në numër sesa forca e tyre.
Sido që ishte, siç Aleksandri u rrotullua majtas të ndihmonte Parmenion, ai priste ti mësyj Persianët nga pas, por meqë ata tani po ja mbathnin, ai i hasi ata ball për ball. Shumica e të arratisurve devijuan rrugë shpejt dhe ja mbathën, por ata më të mirët e më të numërtët, disa Parthian e Indian, u bënë tok dhe kundërsulmuan trimërisht. Përleshja është përshkruar nga Arrian si më e ashpra e tërë aksionit:
‘Persianët, të cilët ishin rreshtuar në skudrone të thellë, u grumbulluan dhe u ndeshën me trupat e Aleksandrit trup më trup: atje nuk pati më hedhje-shtize apo manovrim të kuajve, si zakonisht në një përleshje kalorsie, por secili orvatej zorshëm të çante rrugën e tij mes përmes radhëve armike; ata vazhduan të japin e të marrin goditje pakursim, duke trajtuar këtë si të vetmen shpresë shpëtimi, meqënse ata ishin burra tani që nuk luftonin më për një fitore, por për vetë jetët e tyre. Atje rreth gjashtëdhjetë Shokë të Aleksandrit ranë, por prapë ai i mposhti edhe këto forca armike’.
Tërë ushtria Persiane ishte ndaj tani në arrati, dhe Aleksandri u kthye pas të vazhdoj ndjekjen e ndërprerë të Darius, dhe Parmenio bëri njëlloj me oponentët e tij