EuroStar1 vėlla, ėshtė njė temė shumė shumė e gjer dhe shumė e rendesishme. Unė e dhash njė pergjigje tė shkurtė, pasi qe deshiron me kuptue ma shumė dhe lidhur me pytjen konkrete tėnden, du atė postoj njė pjesė tė njė Libri; "Si na ėshtė Zbuluar Zoti", tė njė autori nga Kosova, besoj se nėse ke durim dhe tė lexojsh me kujdes, aty ka shumė pergjigje te pytjes tėnde tė fundit:
Pjesa e dytė
1. Zoti u zbulua nė krijim tė gjithsisė!
<< Hapi i parė, i zbulimit tė Zotit ėshtė krijimi i mbarė rruzullit. Bibla fillon me kėtė rresht: "Nė fillim Hyji krijoi qiellin e tokėn. Toka ishte e shkretė dhe e zbrazėt; terri e mbulonte humnerėn dhe fryma e Hyjit endej pėrmbi ujėrat. (Zan 1; 1-2).
Siē lexuam, pra, Zoti na zbulohet, Zoti na flet nėpėrmjet krijimit tė Vet. Rreshti nė vijim tė zbulimit tė Zotit sipas Biblės ėshtė: "Hyji tha: Le tė bėhet drita! Dhe drita u bė. Hyji pa se drita ishte gjė e mirė dhe e ndau dritėn prej territ. Hyji e quajti dritėn ‘Ditė’, kurse terrin ‘Natė’. Dhe u bė mbrėmje e mėngjes - dita e parė." (Zan 1; 3-5). Pasi tė lexojmė kėta rreshta biblik pra; mund tė kuptojmė se Ai e krijoj dritėn dhe e ndau nga terri, ndau natėn nga dita. Pastaj nė vijim mėsojmė pėr secilėn veē e veē, dhe se gjithēka qė u krijua, ē’do gjė, ėshtė krijesė e Zotit. Poashtu nė vazhdim duke lexuar nė Shkrimin Shenjė mėsojmė se si Hyji dal ngadalė, sipas ligjeve qė vetė Ai i dha natyrės, gjithēka shkoj duke u zhvilluar dhe zbukuruar.
2. Zoti i krijoj Engjėjt
Zoti krijoj edhe nė Qiell njė sasi tė madhe shpirtrash; Shpirtrat e kulluar tė krijuar nga Zoti. Kėta janė shpirtra dhe quhen me emėr tė vet, Engjėj. Engjėjt janė krijesa shumė tė bukura sepse krejtėsisht shpirtėrorė, e prandaj tė aftė ta njohin dhe ta duanė Zotin nė mėnyrė tė pėrsosur, pra tė lumtur dhe nė miqėsi dhe prani me Hyjin, ku vet Ai i ka ngritur nė lartėsinė e bijve tė Vet, duke u dhėnė atyre Jetėn e vet hyjnore.
Mjerisht shumė prej tyre, meqė iu rrit mendja nga bukuria qė kishin, nuk e njohėn Zotin si Krijuesin e tyre, prandaj u dėnuan dhe u rrokullisen nė ferrin e pėrjetshėm. Padėgjesa e tyre dhe mos pėrdorimi i mirė dhe dinjitoz i lirisė qė kishin, i dėnoi dhe u vetdefinuan porsi tė padėgjuar.
Mosbesnikėria e tyre ndaj dashurisė sė Zotit, dhe mos respektimi i rendit tė Zotit, kėta u bėnė shpirtra tė kėqij. Emri i tyre ėshtė, djaj apo demon dhe qė nė fillim janė armiq tė Zotit dhe armiqtė mė tė mėdhenj tė njeriut.
Ata, megjithėse u krijuan pėr tė gėzuar Zotin, vuajnė nė mėnyrė tė tmerrshme nga mungesa e Zotit, tė cilėt vet nuk e kanė pranuar dhe e urrejnė Zotin, dhe nga urrejtja pėr Zotin, i tundojnė njerėzit qė tė bėjnė keq, duke u pėrpjekur t'i shtijėn nė mėkat dhe t'i tėrheqin me vete nė ferr. Misioni i tyre ėshtė pra tė krijojnė veti tė ngjashme me ato tė vetat: keqbėrja, mosdėgjimi, pabesia, urrejtja dhe tė gjitha vetitė negative qė janė pėrkatėse tė natyrės djallėzore.
Engjėjt e mirė - ata qė e njohin Zotin me pėrvujtėri si Krijuesin dhe Zotėrinė e tyre - janė miqtė e Zotit dhe miqtė e njeriut. Ata kėnaqen tashmė me gėzimin e pafund dhe tė amshuar tė Parajsės. Ata dėrgohen shpesh nga Zoti pėr tė kryer ndonjė detyrė tė veēantė. Veē kėsaj, Zoti i ka caktuar njeriut njė Engjėll qė ta ruaj dhe ai thirret Engjėlli Rojtar. Pra kėta janė engjėjt e mirė - shpirtra tė kulluar - tė pa dukshėm edhe pse autorėt dhe artistėt e ndryshėm (piktorėt, shkrimtarėt etj.) i transmetojnė engjėjt me virtyte tė mira dhe dukuri njerėzore, porsi krijesa tė veēanta dhe mosdukshmėria e tyre bėnė qė tė imagjinohen me krah tė bardhė dhe fuqiplotė me trajtė njerėzore. Edhe pse nuk janė tė dukshėm frymėzohen me kualitete tė bukura dhe tė veēanta.
3. Zoti e krijoj njeriu nė pėrngjasimin e Vet!
Shkrimi i shenjtė na mėson se njeriu ėshtė krijesė e Zotit, por edhe mė tė lumtur na bėnė zbulimi i Zotit kur na thotė Ai se ne jemi nė pėrngjasimin e Zotit: "Hyji tha; le ta bėjmė njeriun nė shėmbėlltyrėn dhe nė pėrngjasimin tonė..! Hyji krijoj njeriun nė pėrngjasimin e vet, e krijoj nė pėrngjasimin e Hyjit; i krijoj mashkull dhe femėr. Hyji i bekoj dhe tha; shtohuni dhe shumojuni e mbushni token dhe sundojeni atė!" (zan 1; 26-28). Kjo pra duhet tė na bėjė edhe mė tė gėzueshėm dhe metė lumtur sepse Zoti na ka zbuluar se ne jemi nė pėrngjasim me Tė.
4. Zoti nga pluhuri i tokės krijoj natyrėn e njeriut
Zoti pėrmes shkrimeve biblike na ka zbuluar se ne jemi tė krijuar nga pluhuri i tokės por qė kemi frymėn e jetės nga vet Hyji: "Atėherė Zoti Hyj formoi njeriun nga pluhuri i tokės, nėpėr hundė i shtiu frymėn e jetės dhe, njeriu u bė njė qenie e gjallė" (Zanafilla 2-7). Natyra e njeriut, trupit prej pluhurit tė Adamit iu dha jetė nga Zoti i cili i fryu nė vrimat e hundės njė frymė jete dhe trupi i pa jetė u bė njė qenie e gjallė.
5. Zoti i dha Shpirtin njeriut!
Fjala shpirt do tė thotė krijesė. Trupi dhe shpirti i njeriut bashkohen, pasi tė bashkohet shpirti dhe mishi i njeriut, ai bėhet qenje e gjallė, ndėrsa, nė kohėn e vdekjes sė trupit, shpirti ndahet. Zoti vendosė nė mish (nė trup) tė njeriut frymėn shpirtėrore - shpirtin dhe, nėse Zoti tėrheq nga njeriu shpirtin, trupi bėhet i vdekur apo mė mirė tė them, vdes. Kėtė e dėshmon Shkrimi i Shenjėt nė formė dhe raste tė shumta. Mirėpo, sipas asaj qė Zoti na ka zbuluar, shpirti ėshtė i pavdekshėm deri nė ditėn e gjykimit.
Pra, njeriu ėshtė njė krijesė e Zotit qė pėrmbledhė nė vetvete botėn lėndore dhe atė shpirtėrore.
Pjesa lėndore e njeriut ėshtė trupi, i cili, nė gjithėsinė lėndore tė krijuar nga Zoti, ėshtė gjėja mė e pėrsosur qė ekziston ndėr gjallesa tė tjera tokėsore.
Pjesa shpirtėrore e njeriut ėshtė shpirti qė e bėnė njeriun tė ngjashėm me engjėjt dhe me vet Zotin. Shpirti i jep jetėn trupit tė njeriut, na bėnė tė njohim dhe tė duam lirisht atė qė kemi njohur. Prandaj, njeriu ėshtė person, i pėrgjegjshėm pėr zgjedhjet e veta dhe pėr fatin e vet tė amshuar, tė dėshiruar nga Zoti vetėm dashuria dhe liria e plotė.
Pra shpirti ėshtė pjesa shpirtėrore e njeriut, me anėn e tė cilit njeriu jeton, kupton dhe ėshtė i lirė.
Pasi i kemi mėsuar tė gjitha kėto, sigurisht do ta kemi kuptuar qė pjesa e njeriut mė e mirė nuk ėshtė trupi, por ėshtė shpirti. Kompletimi i trupit me shpirt ėshtė njeriu i krijuar Nė tė vėrtetė trupi ėshtė ashtu si tė gjitha gjėrat lėndore, plaket, sėmuhet dhe vdes, ndėrsa shpirti, qė ėshtė shpirtėror, nuk plaket kurrė dhe nuk vdes. Prandaj, kujdesin kryesor duhet t'ia kushtojmė shpirtit dhe jo trupit; vetėm nė qoftė se do ta shenjtėrosh shpirtin tendė mė njohjen, me dashurinė dhe nė shėrbim tė Zotit, ai do tė shpėtojė pėr jetė tė jetėve nė Parajsė, ku njė ditė do tė marrė me vete edhe trupin tė ngjallur.
6. Zoti e provon njeriun!
Nė simbolikėn e krijimit tė Zotit, vendi qendrorė i takoi njeriut dhe tė qenurit e tije.
Zoti krijoi njeriun, pra, e krijoj mashkull dhe femėr, Adami dhe Eva.
Njeriu ishte i lumtur, Hyji e kishte pajisur me njė dhuratė tė pashoq, me hirin shenjtėrues. Njeriu qė nė fillim ishte nė vullnet tė lirė, njeriut qė nga fillimi ju tregua rruga, “e jotja ėshtė gjithēka…”, por edhe: “kėtu mos…”, por njeriu qė nga fillimi u tregua i pa besė ndaj Zotit, lakmiqar, u tregua i ligė nė qėndresė nėn urdhrin e Zotit dhe si pasojė, ai qė nga krijimi humbi hirin e Zotit. Ai as qė e muar me mend se ėshtė nė provė dhe se syri i Zotit e shikon ēdo herė.
Adamai dhe Eva, edhe pse jetonin nė miqėsi me Hyjin nė kopshtin e Paraisit tė tokės, ata aty zgjodhėn mėkatin. Dobėsia mė e madhe e njeriut ishte kur u nxitė nė mėkat nga lakmia atėherė kur i kishte tė gjitha.
Sipas Biblės, Hyji atyre ju tha: “Ha bile lirisht nga ēdo pemė e kopshtit; por mos ha nga pema e njohjes tė sė mirės dhe tė sė keqes, sepse ditėn qė do tė hash prej saj ke pėr tė vdekur me siguri" (Zanafilla 2 v 16-17).
Njeriu nė fillim dėshtoi, dhe kėshtu solli mbi vete dėnimin e vdekjes. Adami dhe Eva u tunduan nga propozimi i gjarprit - djallit, rrjedhimet e kėsaj padėgjese qenė tė mėdha.
Ne, tė gjithė njerėzit, humbėm hirin shenjtėrues, miqėsinė me Zotin, u dėbuan nga kopshti i Parajsės tė tokės, dhe njeriut, si pasojė tė kėti veprimi, Hyji i vendosi; vuajtje, gjėmė dhe ndjerės, dhe pas mjerimeve nė kėtė jetė, njė ditė edhe vdekja porsi pėrmbyllje e njė jete tė jetuar.
Fjala e fundit nuk ėshtė vdekja, por ėshtė Ringjallja, na mėson vet Jezu Krishti me dėshminė e jetės sė vet.
7. Zoti dėnoi njeriun; mėkati dhe vdekja!
Zoti na ka zbuluar se mėkati ėshtė mosbesim i fjalės sė Tij, dhe mosbindje ndaj dėshirės sė Tij. Efektet e mėkatit janė universale. Ndėrsa vdekja ėshtė ndėshkimi pėr mėkatin. “Shpirti qė mėkaton ka pėr tė vdekur” (Ezekiel 18; 4).
Njeriu i prirė nga lakmia zgjodhi mėkatin, siē u tha edhe mė parė, me kėtė fitoi vuajtje dhe mundime tė ndryshme. Njeriu duke lakmuar qė ti hapen sytė dhe tė bėhet i ngjashėm me Zotin, atėherė iu hapėn sytė dhe e pa lakuriqėsinė e vet, e pa turpin dhe u turpėrua para Zotit: “ata qepėn gjethe fiku dhe bėnė breza pėr t`u mbuluar”. Kjo pra ėshtė ajo qė sjelli mėkati; lakuriqėsinė e njeriut.
Fakti pra, qė kemi pėrpara na tregon se, Krijuesi jo vetėm qė e krijoi njeriun tė lirė, por i dha atij edhe njohuri tė plotė (pėrmes urdhėresės) nė mėnyrė qė njeriu tė provonte tė qenit e tij i lirė.
Kėtė fakt duhet ta mbajmė paramendėsh porsi themelorė dhe tė rėndėsishėm. Aktualizimi i kėtij fati duhet tė jetė gjithmonė i vlefshėm dhe aktual nė ēdo moment tė jetės sonė.
Njeriu vendosi tė hajė nga pema e ndaluar, pa menduar pėr pasojat. Ky fakt bėri qė Njeriu tė binte nėn dėnim. Para tij tani humbi njėherė e pėrgjithmonė jeta me Zotin duke i lėnė vendin vdekjes. Pra, ai u nda pėrjetė me Perėndinė, duke u mbyllur nė skllavėri tė mėkatit. Pėrzgjedhja e tij e lirė solli skllavėrinė dhe vdekjen.
Mund ta pyesim pandėrpre vetveten se: a e meritonte njeriu kėtė fund?
Pėr mendimin tim, me plot gojė them se, po, e meritonte.
Afirmimi i kėsaj pėrgjigjeje ėshtė se, liri nuk do tė thotė, tė bėjshė at qė duam dhe atė qė mundesh, por liri do tė thotė: tė bėsh atė qė duhet tė bėsh mirė, me pėrgjegjėsi tė plotė dhe me virtyt tė shėndoshė.
Shėn Pali lidhur me kėtė thotė: “Jam i lirė pėr gjithēka, por jo ēdo liri mė bėn mirė".
Njeriut qė atėherė pra ju shqiptua dėnimi; “Unė do tė shumėzoj nė masė tė madhe vuajtjet e tua”!
Pastaj si pasojė e mosdėgjesės ndaj Zotit, njeriu mori edhe kėtė dėnim; “hėngre nga pema pėr tė cilėn tė kisha urdhėruar duke thėnė: “Mos ha prej saj”, toka do tė jetė e mallkuar pėr shkakun tėnd, prej saj me mund do ta nxjerrėsh kafshatėn e gojės pėr ēdo ditė tė jetės sate deri sa tė rikthehesh nė dhe prej tė cilit qe nxjerrė, sepse ti je pluhur dhe nė pluhur do tė rikthehesh”. (Zan 3;17-19).
Pra, paga e dėnimit ėshtė vdekja, njeriu u bė i vdekshėm. Gjithsesi duhet tė kujtojmė dhe ėshtė i thjeshtė ky pohim se: MĖKATI SJELL VDEKJEN. Prandaj, ėshtė e njė rėndėsie parėsore tė zbulojmė se ēfarė ėshtė mėkati, nėse duam tė gjejmė njė mėnyrė pėr tė shpėtuar nga vdekja e pėrjetshme."Sepse tė gjithė mėkatuan dhe u privuan nga lavdia e Perėndisė". (Romakėve 2 v 23). Adami dhe Eva ia kaluan kėtė tendencė fatale tė gjithė pasardhėsve tė tyre. Si rrjedhojė te njeriu, formon natyrėn njerėzore, ose atė qė Bibla e quan mish dhe gjak, ose mendje trupore e njeriut. Hyji na ka zbuluar pėrmes Shkrimit Shenjtė se natyra njerėzore sjellė shumė pasoja; "Dhe veprat e mishit janė zbuluar dhe janė: kurorėshkelja, kurvėria, ndyrėsia, shthurja, idhujtaria, magjia, armiqėsimi, grindjet, xhelozitė, mėritė, zėnkat, pėrēarjet, tarafet, smira, vrasjet, tė dehurit, grykėsia dhe gjėra tė ngjashme me kėto" (Galatasve 5 v 19-21).
Kėshtu, pra, nga Adami dhe Eva tė cilėt pėrmblidhen nė fjalėn njeri erdhi mėkati nė botėn njerėzore. Sikurse njė burim i ujit qė po tė helmohet aty ku buron, do tė helmohet nė tėrėsi. Apo, pasi qė ata ishin "rrėnja", ne sot (dmth. mbarė njerėzimi) jemi "degėt", dhe natyrisht qė edhe "degėt" do te kenė tė njėjtėn natyrė me "rrėnjėt". Pra, ne, duke qenė pasardhės tė tyre, sepse prej njeriut vjen njeriu, natyrisht qė do tė jemi tė njėjtė nė tė gjitha parametrat tė qenies “Njeri”.
Tani pasi kemi njohur se kush ėshtė njeriu si dhe nė ēfarė pozite ai ndodhet, e kemi mė lehtė pėr tė kuptuar drejt, se ēdo njeri, qė nga mosha e foshnjės e sapo lindur ėshtė “mėkatare”!
Meqė se mora si shembull "burimin e ujit" - Adam, e cila mė pas bėhet "Pema" njerėzore, do ta pėrdor pėrsėri kėtė shembull nė mėnyrė qė tė bėj sa mė tė qartė dhe tė tregoj se, cila ėshtė pozita e njė foshnje nė lidhje me mėkatin. Natyrisht qė frytet e "pemės" nė ēdo degė qė ti kėputėsh pėrmbajnė tė njėjtėn natyrė. Nėse "Pema" ka natyrė tė egėr, kėshtu do tė jenė edhe tė gjitha frutat e saj. Pra ky fakt na tregon se, nėse "pema" Njeri (Adam) ka natyrė tė rėnė nėn dėnim tė mėkatit, tė njėjtėn natyrė do tė kenė tė gjitha frutat e saja. Natyra jonė nuk kushtėzohet nga mosha, qoftė ajo foshnjore apo madhore. Natyra jonė vjen nga trashigimija dhe prejardhja nga ku dhe kemi rrjedhur. Ēdo njeri qė vjen nė botė, ka nė thelb tė tij tė njėjtėn natyrė me Njeriun Adam; (Pemė e egėr dhe duhet shortuar).
Kėshtu, pra, sipas shkrimeve Adami dhe Eva, shpejt i sprovuan vuajtjet, rrjedhimin e mėkatit. Ata me sy tė vet arritėn tė shohin vdekjen, ata me sy tė vet e panė djalin e vet Kainin se e vrau vėllaun e vet Abelin e drejt. Mėkati pra shtyri vėllaun tė vret tė vėllain! Menjėherė filloj vdekja dhe me dhunė tė lagėt toka me gjak, i shtyrė nga smira dhe urrejtja.
8. Zoti na fton nė besim!
Siē thamė mė parė, pra, mėkati ėshtė mosbesim i fjalės sė Zotit, dhe mosbindje ndaj dėshirės sė Tij. Efektet e tij janė universale. Ndėrsa vdekja ėshtė ndėshkimi pėr mėkatin. Mirė, por, Zoti pėr nga mėshira e Tij na fton nė pendim dhe besim. Shkrimi Shenjtė thotė se Njeriu mund tė fitojė faljen e mėkateve, duke besuar Fjalėn e Zotit dhe duke ju bindur dėshirės sė Tij. Falja e mėkateve ehtė filli i jetės sė pėrjetshme. Jeta e pėrjetshme ėshtė dhuratė e Zotit nėpėr Krishtin dhe do t'u jepet fėmijėve tė Tij besnikė - atyre qė i besojnė.
"Duke qenė se mendimet e mia nuk janė mendimet tuaja, dhe as rrugėt tuaja nuk janė rrugėt e mia, thotė Zoti. Ashtu si qiejt janė mė tė lartė se toka, kėshtu rrugėt e mia janė mė tė larta se rrugėt tuaja dhe mendimet e mia janė mė tė larta se mendimet tuaja" (Isaia 55; 8-9).
Ėshtė e qartė jo vetėm pse njeriu vdes, por dhe pse ai duhet tė vdesė. Zoti ėshtė i drejtė dhe drejtėsia e tij nuk mund t'i lejojė mėkatarėt tė jetojnė pėrgjithmonė. Dy nga shumė tiparet e tij janė; mėshira e Tij dhe falja e mėkateve. "Por te ti ka falje, mė qėllim qė tė kenė frikė prej teje" (Psalmi 130; 4).
Njeriu gjatė historisė sė tij ka kuptuar se ėshtė njė nevojė bazore pėr faljen e mėkateve nga Zoti, sepse njeriu nuk mund tė mos mėkatojė. "Po tė themi se jemi pa mėkat, gėnjejmė vetveten", thotė Shėn Gjoni (1 Gjoni 1 v 8). Bibla pėrshkruan me detaje rrugėt e Zotit - rrugėn e vetme pėr t'u ēliruar nga mėkati dhe vdekja. Rruga, nė njė frazė ėshtė, pėrmes besimit. Besimi qė Zoti kėrkon ėshtė njė cilėsi tepėr e veēantė. Ai ėshtė pėrkufizuar si: "Feja ėshtė njė mėnyrė pasjeje tė sendeve qė shpresohet, mjet tė mihen sendet qė nuk shihen" (Hebrenjve 11; 1).
Besimi ėshtė besim i plotė te Zoti dhe besim i qėndrueshėm, nuk ėshtė bindje e verbėr, ose besim absurd. Ai qė do tė thotė tė besosh atė qė ai ka premtuar, megjithėse, plotėsimi i kėsaj duket i pamundur. Kėshtu besimi ynė duhet tė shfaqet me bindje ndaj urdhrave tė Zotit. Kapitulli i njėmbėdhjetė i letrės sė Shėn Palit drejtuar Hebrenjve pėrshkruan shumė shembuj praktikė besimi. Ndėrsa nė shkrimet e shenjta tė Besėlidhjes sė Vjetėr takojmė besimin e pa shoq tė i Noehia. Ai i besoj nė Zotin dhe gjithēka qė Hyji i premtoj, ashtu edhe ndodhi. Zoti e shpėrblej Noehin pėr besimin qė pati dhe Zoti i dha atij shpėrblimin tė pa shoq; i pari i njerėzve pas pėrmbytjes. "Nuk do tė mallkoj mė kurrė tokėn pėr shkak tė njerėzve" (Zan 8;21).
Poashtu nė shkrime biblike mėsojmė se si Abrahami i besoj Zotit! Vėrtetė Abrahami i besoj Zotit; por ai mori shpėrblimin mė tė madh qė mund tė i epet njė njeriut, nga Hyji mori nderin tė jetė babai i njerėzve - pasardhėsve. "Dhe ai i besoi Zotit, qė ia vuri nė llogari tė drejtėsisė" (Zanafilla 15; 6).
Zoti na ka zbuluar pra se bindja dhe besimi nė mėshirėn e Tij, sigurojnė faljen e mėkateve tona, dhe nga dashuria e Zotit ndaj njeriut vdekja mund tė mposhtet........>>!
Nga libri: "Si na ėshtė zbuluar Zoti"
Krijoni Kontakt