Çimkat...

[Brari]

OPINION

Çimkat...
17-01-2011 /

Nga Eden Babani (Bruksel)


Saç është përmendur e saç është lakuar javën e shkuar emri përgjithshëm “çimkë” në faqet gazetave shqiptare, s’besoj të gjendet rast në gjithë historinë e shtypit tonë. Madje, edhe sikur ndonjë gjurmues i lajthitur statistikash të humbiste e të thinjej arkivave të bibliotekave, të qëmtonte faqe më faqe gazete emrin “çimkë”, zor t’ia dilte t’i afrohej numrit të arritur kësaj jave. Çimkë, i (e) çimkës, çimkës, çimkën (prej) çimkës... çimka, çimkat, çimkave... Rasti e solli të dalin neologjizma e kompozita lloj-lloj që do të zënë vend në fjalorët e sotëm dhe të së ardhmes: çkimkëzoj, çimkëzim çimkaxhinj, kryeçimkë, video-çimkë... Togfjalësha të panumërt, ndërtuar për nevoja të të shprehurit, mbase, do të ishin të pranueshëm pa kurrfarë kufizimi kuptimor, përveç kufizimeve që sjellin rregullat gramatikore: “koha e çimkave”, “moral i çimkës”, “zakon çimke”, “shpirt prej çimke”, “çimka të pangopura”, “falë një çimke”, “mësymje çimkash”, “mijëra çimka”, “kutërbim çimke”, “surrat çimkë” etj, etj...
Të gjithë e dinë domethënien e fjalës “çimkë”, por jo kushdo e di sesi e përcaktojnë fjalorët e gjuhëve të ndryshme. Kuptimin e parë, ata e japin gati-gati njësoj, duke iu referuar zoologjisë: Insekt i vogël, jo fluturues (pa krahë), me trup të sheshtë, që lëshon erë të keqe po ta shtypësh. Pastaj ndahen duke sjellë shprehje të sajuara me emrin “çimkë”, secili sipas kushteve që u ka detyruar popujve përkatës nevoja e të shprehurit në shekuj, por gjithherë për të shprehur një qëndrim negativ ndaj një dukurie të caktuar. Fjalori i Gjuhës Shqipe, fjala vjen: “iu qep si çimkë”, çka do me thënë “iu bë ferrë”, “nuk iu nda”. Në gjuhën frënge, fjala “çimkë” (punaise) përdoret po aq sa edhe në shqipe, në mos më shumë. Për shembull: “Çfarë çimke!” (Quelle punaise!). “Çimkë!” (Punaise!) - (thirrje e papritur urrejtjeje). “Çimkë sakristie” (Punaise de sacristie) - (sakkristi – vend në kishë ku mbahen vazot e shenjta, rrobat ceremoniale të priftit etj.) Kjo e fundit, përdoret më tepër për femra të përdala (putain), ndaj, për rastin tonë, ka vlerë të dyfishtë: për “çimkën” dhe për “kryeçimkën”...
Nuk kam dëgjuar të jetë përdorur ndonjëherë emri “çimkë” si pseudonim. Në art, jam i bindur që s’është përdorur. Kush do ta pranonte, pa le që ta zgjidhte vetë! A thua ta ketë pranuar ndonjë “kalec” nga ata që turbullira e përmbysjeve i fllusko në sipërfaqe dhe u dha grada? Sigurimi s’të pyeste si e do emrin, po ku nuk i shkonte mendja. Them se persona me pseudonime të tilla, si fjala vjen, “çimkë”, do të jenë ata që hidhen përpjetë, po t’u kujtosh hapjen e dosjeve. Gjithsesi, do të vijë një kohë dhe çimkat s’do të kenë nga t’ia mbajnë.
Ne, në Jug, çimkave u themi tartabiqe. Në Vlorë, gjatë viteve ’50 – ’60, mund të dëgjoje rëndom shprehjen “hiqu tartabiqe!”, çka, pak a shumë, donte me thënë “hiqmu sysh”, “më lër rehat!” Si insekt të pështirë deri sa më s’ka, kush e duron çimkën t’i qaset? Ta largosh tej, çimka është e qullët, shtypet, shpërthen gjakun që ka thithur në trupin tënd a të një tjetri, dhe qelbet erë që të ndjell të vjellët. Ta shtypësh, keq. Ta lësh, s’të ndahet. Qëmoti, kur shtëpia na zinte çimka, e dezinfektonim me lloj-lloj helmesh, sa rrezikonim të helmoheshim edhe vetë. Krevatet e hekurta, i përvëlonim me ujë të valuar, shtrojat e mbulojat i zienim. Edhe leshin e dyshekëve e lanim, e thanim dhe e çepkatnim me kujdes, sepse çimkat ku nuk fshiheshin. Ndodhte që netëve të nxehta, të na mësynin çimkat. Atëherë, një çarçaf a ç’të na zinte dora dhe merrnim oborret ose kopshtet. Le të na hynte lagështia e tokës në trup, le të na zinte vesa e mëngjesit. Nga çimkat të shpëtonim. Sot, çimkave ua kanë gjetur me preparate më të lehta, por që, gjithsesi, e pastrojnë mjedisin e banimit.
Miku im, Myrteza Bajraktari, ish i burgosur politik - në Jugosllavi prej UDB-s së Titos, në Shqipëri prej Sigurimit të Enverit (bëmë baba, të të ngjaj!) - tregon se, kur e çuan në burgun famëkeq të Spaçit, i miri Osman Kazazi u përpoq t’i gjente një copë napë të hollë që të mbështillej mirë, të mos linte qoftë edhe një të çarë të vogël, sepse çimkat do ta sulmonin si “ushtri e kuqe”, ani se ishte ende i panjohur për detashmentet e tyre. Nuk të falnin çimkat. Ishin të etura për gjak njeriu. Aq më tepër që gjakun e tij nuk e kishin provuar, pa duhej ndërruar gjella.
Një histori me çimka, Myrtezai më ka treguar edhe nga ato të burgut të Idrizovës, në Shkup, jo më pak famëkeq sesa ai i Spaçit. Histori e çuditshme kjo e dyta, sado që jo me tortura policie. Ku nuk i shkonte mendja njeriut!... Ndoshta është e para dhe e fundit herë të kem dëgjuar se çimkat e Idrizovës paskan pasur edhe një farë soj vlere. Ja pse po marr leje ta tregoj. Në atë burg të përmendur për egërsi, Myrtezai u gjend i dënuar në vitin 1953, si kryetar i Organizatës Atdhetare “Shkëndia”, që synonte të ndalonte spastrimin etnik të trojeve shqiptare nga banorët e tyre të stërlashtë. Shpesh, në dhomën e madhe ku i mblidhnin të sëmurët, vizitonte babanë e një shokut tonë të përbashkët, një ish arsimtar prej Gjirokastre, i burgosur për të njëjtin faj, qysh më 1951, me Organizatën Atdhetare “Liria”. Xha Zijai, ish kryetar i organizatës, kishte qëlluar bri një maqedonasi, bashkëpunëtor i UDB, të cilin, pasi e kishin shtrydhur mirë e mirë si spiun, e kishin rrasur brenda. Gjirokastriti atdhetar donte të hakmerrej me “qenin”, por ishte shëndetlig. Si t’ia bënte? Kishte vendosur të mblidhte çimka në një kuti duhani metalike, të mbyllur mirë. “Edhe se ditë - kujton Myrtezai - çimkat s’donin t’ia dinin, lëvrinin ashiqare poshtë e lart shtretërve. Xha Zijai i shtynte në kuti me një copë letër, pa i lënduar, se, përndryshe, ato të qelbnin erë. Kutinë e ruante nën shtrat”. “M’i jep t’i shtyp” – i kishte thënë një ditë më i riu, duke menduar ta ndihmonte, sado që e dinte se ato nuk zhdukeshin edhe t’i mblidhje me kosha, jo me kuti. “Më duhen” – ishte përgjigjur tjetri. Myrtezai kishte ngritur supet i habitur. “Do t’ia lëshoj natën atij qenit, mu në qafë...” Ishte e vetmja mundësi hakmarrjeje në kushtet e tij si i burgosur, i sëmurë dhe i moshuar...
Kjo histori më kujtoi ngjarjen me çimka të ditëve që po përjetojmë. Ka diçka të ngjashme, më duket mua, me atë të Idrizovës, ndonëse kokëposhtë. Kryeçimka s’ia doli dot me kutitë. S’ia doli dot as me protesta, as me bojkote, as me shpifje, as me më the, as me të thashë nga ato që thuhen, por s’bëhen, që dëshirohen, por nuk arrihen. Atëherë vendosi të ndjekë taktikën e çimkëzimit. O burra të çimkëzojmë institucionet, të mbledhim sa më shumë çimka nga janë e nga s’janë, të aktivizojmë ato që kemi dhe ta marrim kalanë urtë e butë!
A thua t’i dalin mbanë me çimka?



55


-

[goldian]

ca dmth cimkat se se kam degju nej here

[drague]

ca dmth cimkat se se kam degju nej here

kjo te pin gjakun goldi

[Xhuxhumaku]

tartabiq or gold,...lol

si i thoni ju nga shkodra...

[Anesti_55]

Cimkat , por konkretisht "pergjimi", kjo eshte tema e dites.Ceshte pergjimi, nje fenomen shkaterues ne jeten e njeriut apo nje fenomen zhvillues ne te mire te tij.Kjo eshte dilema e cila prek mendjet njerzore.Ne baze te kushtetutave nderkombetare si dhe ate te Shqiperise ajo bie ne kundershtim me te drejtat e njeriut.Pavarisht kesaj teme , une mora shkas te perfshihem ne diskutim nisur nga emisioni opinjon, ku u skanadlizova me mendimet e nje petagoge te gazetarise por me keq akoma nga diskutimi i ish drejtori i SHIKUT,Klosi.Ai kishte mendimin se kushdo mund te pergjoje e te pergjohet dhe kjo eshte nje arritje e shkences qe ka prodhuar apratura te tilla qe njeriu i ka ne dore perdite, si ps. celulari.Sigurimsi i SHikut ndonese ne 20 vjet demokraci kishte mbete ne mendesite e sistemit diktatorial , ku njeriu skishte asnje privatesi,c'do gje dhe vet jeta e tije i perkiste partise e pushtetit te saj.Ai kishte harruar se ne 91 diktaturat rane ,pikerisht per te na siguruar sot privatesine , pra lirine vetjake, e cila saksionohet me ligj ne te gjitha kushtetutat demokratike.Kushdo mund te kete aftesi te dhunoje tjetrin , pavarsisht aparaturave, por ne fund te fundit do te perballet me ligjin.Futja e frymes se pergjimit ne jeten e njeriut eshte nje fenomen shkaterrues.Njeriu eshte i prirur te gaboje, apo te mekatoje por qellimi shoqerore , mejdisi qe e rrethon , nuk ka per qellim kapjen dhe denigrimin, neprkembjen diskrititimin vend e pa vend te njeriut te pergjuar.Pasojat e ketij fenomeni mund te sjellin pasoja te rrezikshme qe demtojne jo vetem jeten e personave te lidhur me pergjimin por dhe te personave te trete , apo familjet e tyre.Une pashe Zotin Klosi te shprehej per Meten qe dikur e kishte per shok,"c'far privatesie me thua ti , ai eshte hajdut.Te gjithe ne ne veshtrim te pare mund te kemi te njetin gjykim , por nese jemi njerez me men , duhet te kuptojme se perballe kemi ligjin dhe pa u shprehur ai nuk mund te dalim ne konkluzion.Meta sot eshte njeri i lire dhe nese me te drejtat e tij do te abuzohet ai mund te kthehet ne nje rrezik serioz per veten familjen , per kundershtaret politkie, per vete Priftin , familjen e tij etj. Kerkush nuk ka te drejte te pergojoje ne tribuna , ne TV, gazetari,apo ne salla parlamenti.Per kete pune duhet te merren organet e specializuara.E drejta per te folur me buri, vjen vetem pasi te jete shprehur ligji.
Prandaj une do te thoja se eshte tjeter gje pergjimi si akt dhe tjeter gje gallata dhe abuzimi me te.Cdo mashkull mund te thote se ka te drejte te pergjoje gruan e tij, por ai nuk ka te drejte te demaskoje ate ne publik.Ai nuk ka te drejte te preke privatesine e saj.Ai nuk ka te drejte te pergojoje nenen e femijeve etj.Ai ka vetem nje te drejte , qe ta dergoje vpergjimin ne organin gjyqesore dhe te beje shkurorezimin me te.Nes do te fusim mendesine e prgjimit, atehere do te kemi fenomene te shemtuara si dhe me pare kane ndodhur, ku nje prostitute e perdorur nga nje prokuror, vdiq ne menyre makaber dhe vrasesi nuk u gjet.Jeta e njeriut, privatesia etij eshte me e vlefshme se rroga e nje gazetari mijeran apo privilegji qe dikush kerkon per te ruajtur nje vend pune etj.Edhe Ajnshtajni ishte qefli femrash,kerkush su mor me tratimin e kesaj sjellje te tij,por merreni me mend sikur ai te vihej perballe politikaneve dhe gazetareve shqiptare.

[Konstantin]

edhe un se kisha degju kur ne jet cimka, duhet te jen kamerat e vogla me siguri??