Mareveshja e shtetit shqiptar me Kishen Orthodhokse Autoqefale te Shqiperise

[Albo]

Nënshkruhet marrëveshja e bashkëpunimit mes qeverisë shqiptare dhe komuniteteve fetare


Në ceremoninë e nënshkrimit të marrëveshjes, firmën për Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë e vuri Kryepiskopi Anastas

Qeveria shqiptare ka firmosur një marrëveshje historike me komunitetet fetare tradicionale në vend me Komunitetin Musliman, Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe Komunitetin Musliman Bektashi. Kujtojmë se marrëveshja mes Qeverisë Shqiptare dhe Kishës Romano Katolike është firmosur më parë, në vitin 2002.
Në bazë të kësaj marrëveshjeje, shteti respekton pavarësinë e komuniteteve fetare për t’u organizuar dhe për të ushtruar veprimtarinë e tyre, si dhe për të administruar pasurinë që zotëron në bazë të parimeve, rregullave, traditave dhe statutit të tyre. Qeveria angazhohet t’i përjashtojë ato nga taksat, ndërsa merr përsipër të përshpejtojë punën për rikthimin dhe kompensimin e pronave për këto komunitete.
Për nënshkrimin e kësaj marrëveshje, në datë 24 Tetor, në hotel “Tirana Internacional” në Kryeqytet, u zhvillua një ceremoni e posaçme nga Ministria e Kulturës, me pjesëmarrjen e Kryeministrit z. Sali Berisha, Kryepiskopit të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Fortlumturisë së Tij Anastasit, Kryetarit të Komunitetit Musliman, z. Haxhi Selim Muça, Kryegjyshit të Kryegjyshatës Botërore të Bektashinjve, Haxhi Dede Reshat Bardhi dhe Arqipeshkvi i Tiranës dhe Durrësit, Imzot Rrok Mirdita. Në ceremoni ishin të ftuar edhe personalitete të tjera të politikës, të kulturës, të komuniteteve fetare, të përfaqësive diplomatike në vend si dhe përfaqësues të medias.
Nga komuniteti i krishterë orthodhoks merrnin pjesë bashkë me KryepiskopinAnastas edhe Mitropoliti i Beratit, Hirësi Ignati, Mitropoliti i Gjirokastrës, Hirësi Dhimitri, Episkopi i Apollonisë, Hirësi Nikolla, Episkopi i Krujës, Hirësi Andoni, klerikë dhe besimtarë.

* * *
Fortlumturia e tij,Imzot Anastasi, në fjalën e tij tha: “Kushtetuta e vitit 1998 e Republikës së Shqipërisë është një nga më të mirat e Ballkanit, veçanërisht për sa i takon lirisë fetare. Në nenin 10 të saj, parashikohet një marrëveshje zyrtare midis Qeverisë dhe Komuniteteve Fetare Tradicionale, meqenëse ato përbëjnë thesarin kulturor dhe shpirtëror të vendit. Megjithëse shteti është laik, ai e njeh faktin se komunitetet fetare kanë një rol të rëndësishëm në shoqëri dhe japin kontributin e tyre, jo vetëm në bashkekzistencën paqësore fetare, por edhe në një atmosferë të përgjithshme tolerance, mirëkuptimi, drejtësie dhe paqeje. Prandaj ne përshëndesim me kënaqësi dhe gëzim nënshkrimin historik të sotëm të Marrëveshjes mbi “Rregullimin e lidhjeve të ndërsjella” midis Qeverisë Shqiptare dhe Komuniteteve Fetare Tradicionale dhe do të donim të shprehnim në emër të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, mirënjohjen tonë për të gjithë ata që kanë kontribuar në këtë ngjarje të shënuar. Para së gjithash, për Shkëlqesinë e Tij, Kryeministrin prof. Sali Berisha, për Kryetarin e Komitetit Shtetëror të Feve, av. Rasim Hasanaj dhe për të gjithë ata që kanë punuar për finalizimin e kësaj marrëveshjeje. Pas kësaj ngjarjeje historike të shënuar, komunitetet fetare, duke punuar në harmoni njëra me tjetrën, do të kenë më tepër mundësi për aktivitetet dhe iniciativat e tyre, me qëllim lartësimin e njerëzve nga ana shpirtërore, në mënyrë të veçantë të të rinjve, për të bërë një jetë ndershmërie, krijimtarie dhe solidariteti. Duke u shprehur në gjuhën e fesë, për një jetë besimi te Perëndia, dashurie për të afërmin dhe shprese për të ardhmen, duke dhënë në këtë mënyrë një kontribut vendimtar për zhvillimin e Shqipërisë, për progresin e përgjithshëm shpirtëror dhe kulturor të shoqërisë shqiptare”.

Kryetari i Komunitetit Musliman të Shqipërisë, z. Haxhi Selim Muça tha: “Ky është një eveniment i rëndësishëm dhe i shumëpritur në fushën e zhvillimit fetar në vendin tonë. Kjo marrëveshje është hartuar mbi bazën e parimeve kushtetuese që garantojnë lirinë e shfaqjes dhe të ushtrimit të fesë dhe të bindjeve fetare. Ajo rregullon çështje të njohjes si dhe marrëdhënieve të bashkëpunimit midis shtetit dhe komuniteteve fetare në të mirë të shoqërisë shqiptare... ”

Ndërsa Kryegjyshi botëror i bektashinjve Haxhi Dede Reshat Bardhi, në fjalën e tij tha: “Jam i lumtur, sepse 41 vjet më parë kur shteti i diktaturës së urryer u vërsul me kazma, lopata për të prishur teqetë, xhamitë, kishat, është e vështirë të sjellin ndër mend një ditë të tillë historike. Emocionet vijnë vetvetiu kur sheh mirëkuptimin, kujdesin dhe ndihmën e pakursyer të shtetit për besimtarët e vet. Kjo marrëveshje është një akt historik dhe veç të tjerave do të ruajë të kulluar besimin sipas devizës “pa atdhe, nuk ka fe...”.

Arqipeshkvi i Tiranës dhe Durrësit, Imzot Rrok Mirdita theksoi në fjalën përshëndetëse: “Uroj që kjo marrëveshje të mos jetë një akt simbolik, por një shprehje e qartë e vullnetit të përbashkët të komuniteteve fetare dhe shtetit shqiptar, jo vetëm për çështjet e natyrës ekonomike e tatimore, por për gjithçka çfarë është e nevojshme për ecurinë normale të veprimtarisë së tyre. Uroj që shembulli i vullnetit të mirë për të gjetur pikëtakimin dhe mirëkuptimin nga ana e komuniteteve fetare dhe qeverisë shqiptare të gjejë shtrirje edhe në sferat e tjera shoqërore në vendin tonë”.

* * *
Marrëveshja parashikon hartimin e një ligji specifik për financimin e bashkësive fetare nga shteti, duke u bazuar në përvojën evropiane për mbështetjen eveprimtarive të bashkësive fetare.
Kryetari i Komitetit të Kulteve, z. Rasim Hasanaj theksoi se në projektligjin për fenë që do të përgatitet do të gjejnë pasqyrim edhe problemet që do të kenë komunitetet dhe grupet e tjera fetare. “Kjo marrëveshje iu rikthen statusin komuniteteve fetare që e kishin humbur në vitin 1967. Në këtë marrëveshje parashikohet një ligj specifik për ndihmën financiare nga shteti ndaj komuniteteve fetare, duke u bazuar në standardet evropiane. Objektet e kultit të besimeve të ndryshme do të bëhen të vizitueshme në kuadrin e një strategjie të zhvillimit të turizmit fetar. Do doja të falënderoja klerikët, të cilët ruajnë traditat fetare të vendit dhe harmoninë mes tyre, e njohur tashmë edhe në botë” – nënvizoi z. Hasanaj.

Ndërkohë që kreu i qeverisë z. Sali Berisha, e vlerësoi marrëveshjen një dokument historik dhe u zotua për zbatimin e saj dhe për hartimin e një ligji për financimin e tyre. “Marrëveshja që ne sot firmosim me autoritetet më të larta fetare të vendit shënon një kapitull të ri në marrëdhëniet midis shtetit shqiptar dhe besimeve fetare në Shqipëri. Ndaj marrëveshja është një dokument historik dhe dua t`ju garantoj ju udhëheqësve më të lartë të besimeve të mëdha të kombit se do të bëj çdo përpjekje për zbatimin e saj, për jetësimin e saj në interesin më të mirë të vendit dhe kombit”, - tha kryeministri z. Berisha.
Gjithashtu ai u kërkoi ndjesë publike të gjitha përfaqësive të komuniteteve fetare në vend dhe të gjithë besimtarëve, që për dekada me radhë u privuan nga e drejta e besimit. “Nuk mund të mos theksoj se kjo marrëveshje në vetvete mbart detyrimin madhor të këtij shteti për t’u paraqitur një ndjesë të thellë, një falje të gjithë atyre klerikëve shqiptarë, besimtarëve shqiptarë që për besimin tek Zoti, tek e vërteta u flijuan, u sakrifikuan, por qëndruan të pamposhtur, pasuruan altarin e martirëve të këtij kombi, me vlera që ndrisin dhe do ndrisin përjetë” - theksoi Berisha.
Përfaqësuesit e komuniteteve fetare shprehën falënderimet e tyre ndaj qeverisë për ndihmën që u ka dhënë atyre gjatë gjithë kësaj kohe.

Isidor Koti

Shenim: Mareveshja eshte nenshkruar nga palet ne 24 tetor 2008.

[Albo]

Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave dhe Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë

Nga Hirësi Andoni, Episkop i Krujës

(Mbajtur në Asamblenë Kleriko-Laike, më 3-4 dhjetor 2010, në Manastirin e Hirshëm të Shën Vlashit, Durrës)


1. Situata fillestare

Marrëveshja e nënshkruar ndërmjet KM dhe Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, më 24 tetor 2008, në ambientet e Hotel Tirana Internacional, nga i ngarkuari i qeverisë, ministri i Kulturës, Turizmit, Rinisë dhe Sporteve në prani të Kryeministrit të Shqipërisë z. Sali Berisha, si dhe Kryepiskopit të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Fortlumturisë së Tij Anastasit, mbetet një ngjarje e rëndësishme në historinë moderne të Kishës sonë.

Ajo vjen pas një mungese të gjatë ligjore e juridike në lidhje me Komunitetet Fetare në Shqipëri, ku shteti shqiptar nuk kishte përcaktuar, për një kohë relativisht të gjatë, një status të veçantë për organizatat fetare. Edhe pse kishin kaluar dhjetë vjet nga hartimi dhe miratimi i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, në nëntor të vitit 1998, e cila përcaktonte në nenin 10 në paragrafin 5 të saj se: “Marrëdhëniet ndërmjet shtetit dhe bashkësive fetare rregullohen mbi bazën e marrëveshjeve të lidhura ndërmjet përfaqësuesve të tyre dhe Këshillit të Ministrave. Këto marrëveshje ratifikohen në Kuvend.”, si dhe me gjithë gatishmërinë dhe kërkesat e vazhdueshme të komuniteteve fetare për përmbushjen e këtij detyrimi, një gjë e tillë u bë e mundur vetëm pas 17 vjet demokraci dhe pas 10 vjetësh, nga miratimi i kushtetutës.

Për hartimin e marrëveshjes u ngrit një grup pune nga ana e qeverisë, të cilët hartuan dhe draftin parë, që për hir të së vërtetës kishte problematikat e tij, të cilat u negociuan nga ana e grupit të punës së Kishës sonë, ku kontribut të rëndësishëm kanë dhënë në radhë të parë vetë Kryepiskopi Anastas, si dhe Mitropoliti Joan, avokati Stefan Komino e persona të tjerë specialistë e dashamirës të ndryshëm.

Pas negociatave të gjata e të lodhshme, shpeshherë në mungesë të dashamirësisë dhe mirëkuptimit nga pala e grupit të punës qeveritar, përfundimisht u arrit hartimi i një marrëveshje të pranueshme e të kënaqshme për të dy palët.


2. Çështjet themelore që trajton Marrëveshja

Përveç faktit që përmendëm më sipër, në lidhje me detyrimin kushtetues të nënshkrimit të Marrëveshjes ndërmjet shtetit dhe komuniteteve fetare, ose siç shprehet në kushtetutë bashkësive fetare, për Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë kjo Marrëveshje i jep asaj pas gati 18 vjetësh statusin e ligjshëm të personit juridik, e për më tepër të një organizate e bashkësie fetare. Kjo fakt ka një rëndësi të madhe për Kishën tonë, pasi ligjërisht ajo është tashmë e njohur dhe e mbrojtur nga ligjet dhe shteti demokratik si një entitet ligjor, juridik e fetar, së cilës i garantohen të gjitha të drejtat civile e ligjore, si dhe i jepet mundësia e organizmit dhe përcaktimit të saj sipas parimit të lirisë, pavarësisë dhe të vetëvendosjes.

Marrëveshja është kompozuar në gjashtë kapituj kryesorë e në 25 nene. Në parim ajo shërben si rregullator i marrëdhënieve dhe bashkëpunimit të ndërsjellë ndërmjet dy palëve. Që në nenin e dytë të saj, marrëveshja bën fjalë për Statutin e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, ku prej aty del kuptimi i vetë këtij organizmi siç përcakton neni 1 i këtij Statuti: “Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, që ka si themelues dhe Krye të saj Zotin dhe Perëndinë tonë Jisu Krisht, është institucion hyjnor si prania dhe shfaqja në vend e Një Kishe të Shenjtë, Katholike dhe Apostolike, e bashkuar në mënyrë të pandashme me Patriarkanën Ekumenike, me të gjitha Kishat simotra Autoqefale dhe ruan të paluajtshme burimet e besimit, d.m.th. Shkrimin e Shenjtë dhe Traditën e Shenjtë, si dhe Kanonet e Shenjta apostolike e sinodike.” Kjo në vetvete ka rëndësinë e saj, pasi Kisha Orthodhokse nuk mund të trajtohet thjesht si një organizëm i pavarur civil, ose si një shoqatë humanitare apo jofitimprurëse, por si një organizëm fetar, me themelues e mision hyjnor në një vend konkret.

Marrëveshja, nën frymën e Kushtetutës dhe të konventave ndërkombëtare mbi të drejtat e njeriut, garanton lirinë e ndërgjegjes dhe të besimit, njohjen e personit juridik të Kishës Orthodhokse dhe të organizmave e strukturave të themeluara prej saj. Ajo garanton paprekshmërinë e institucioneve të kultit dhe njohjen vetëm të personave përfaqësues të Kishës, të autorizuar nga Sinodi i Shenjtë i saj, duke e siguruar atë nga çdo person ose grup që pretendon emrin, objektet e kultit, pronat, simbolet ose vulën e saj, duke iu referuar njëkohësisht edhe Kanoneve dhe Traditës së Shenjtë të Kishës Orthodhokse (shih nenet 3,5,7). Shteti shqiptar njeh kështu si person juridik Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe të gjitha veprimet e mëparshme të deriatëhershme të kryera prej saj (neni 7/1), një cilësim ky shumë i rëndësishëm për të kuptuar njohjen që shteti i bën të gjitha veprimeve për ringritjen dhe riorganizimin e Kishës, si dhe të gjithë veprës ndërtuese të ndërmarrë prej saj gjatë këtyre 18 viteve. Në bazë të Marrëveshjes gjithsesi, statusi i Kishës dhe organizmave të saj është ai i personit juridik jofitimprurës.

Me rinjohjen dhe rikonfirmimin e saj Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë regjistrohet tashmë si e tillë me vendim të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë, duke paraqitur pranë saj vetëm kërkesën nga Kryepiskopi i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë si dhe të Statutit të saj. Në ndryshim nga organizata të tjera që regjistrohen asaj nuk iu kërkua Akti i Themelimit për arsye të shpjeguara më lart (neni 8). Tashmë Kisha Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë është njohur nga kjo gjykatë me vendim të saj të datës 20 mars 2009, ku njëkohësisht është depozituar dhe miratuar edhe Statuti i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë miratuar me vendim të Sinodit të Shenjtë, më 6 nëntor 2006, të pranuar njëzëri më parë nga Asambleja Kleriko-Laike këtu në Manastirin e Shën Vlashit në Durrës. Tashmë, Kisha jonë ligjërisht ka dhe funksionon në bazë të Statutit të saj të ri, i cili është tregues i frymës gjithëpërfshirëse dhe të pavarur e për më tepër bazuar në normat dhe Kononet e Kishës Orthodhokse. Referimet për statute të mëparshme si dhe të vlefshmërisë së tyre, tashmë janë të pabaza e për më tepër të kota, ato me kohë e kishin humbur funksionin e tyre de jure dhe de facto.

Pavarësia e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë pasqyrohet dhe garantohet qartë në marrëveshje përmes neneve 10 dhe 11,ku asaj i garantohet pavarësia në organizim, veprimtari dhe administrim si dhe në zgjedhjen dhe përfaqësimin e saj në bazë të rregullave dhe Statutit të saj. Gjithashtu, përcaktohet qartë se Kisha zgjedh kreun e saj sipas rregullave dhe procedurave të përcaktuara në Statutin e saj, ku më pas ajo vetëm njofton Komitetin Shtetëror të Kulteve për zgjedhjen e tij, strukturë përfaqësuese kjo e shtetit në marrëdhënie me Komunitetet Fetare.

Një çështje me interes që trajton Marrëveshja është dhe ajo ekonomike e financiare. Tashmë me ligj shteti ka mundësi, ashtu siç edhe ka filluar të zbatohet për këtë vit, të bëjë financimin e Komuniteteve Fetare financiarisht dhe materialisht. Me Vendim të Këshillit të Ministrave mbi financimin nga buxheti i shtetit, më 15.05.2009, siç parashikonte edhe marrëveshja, Kishës i jepet nga fondi i shtetit subvencion për një pjesë të pagave të administratës dhe të arsimtarëve të institucioneve të saj. Në të njëjtën kohë, Kishës i garantohet pavarësia në administrimin e buxhetit të saj financiar (neni 12 & 13).

Një pikë tjetër e rëndësishme, edhe pse deri diku modeste, është përjashtimi i Kishës nga të gjitha llojet e taksave, por jo nga tatimet dhe tarifat (neni 15). Këto përjashtime përfshijnë rastet e subvencioneve financiare ndaj saj, ndërtimit të objekteve të reja, si dhe taksës së trashëgimisë dhe kalimit të pasurisë. Njëkohësisht, përjashtohen nga detyrimi i derdhjes së kontributeve për sigurimin shoqëror e shëndetësor misionarët e huaj që shërbejnë pranë Kishës Orthodhokse. Ndërkohë, marrëveshja hap rrugë për një trajtim të diferencuar të nivelit të pagave, për efekt të kontributeve shoqërore e shëndetësore dhe tatimit mbi të ardhurat të personelit të saj. Gjithashtu, i rëndësishëm është edhe përcaktimi i përjashtimit nga paraqitja e bilancit kontabël vjetor për një sërë organizmash të Kishës me karakter fetar e bamirës.

Në fushën e arsimit (neni 17), siç përmendëm edhe më sipër, Kishës i jepet liri e plotë për ngritjen e strukturave për edukim dhe arsimim në të gjitha nivelet, si dhe njohjen e vlefshmërisë së dokumenteve të lëshuara prej tyre. Këtu bëjnë pjesë edhe shkollat fetare, ku për nivelin e lartë universitar të tyre janë duke u bërë përpjekje për përfshirjen edhe të kësaj dege krahas atyre të tjerave. Në kuadrin e propagandistikës dhe të komunikimit me masën Kishës i sigurohet e drejta e përdorimit të mediave të të gjitha formave, si dhe të ngritjes së strukturave të saj për komunikimin publik (neni 20).

Një çështje tjetër e rëndësishme që trajton Marrëveshja është edhe ajo e pronës dhe e objekteve të kultit (neni 22,23). Shteti angazhohet në kthimin dhe kompensimin e të gjitha pronave si dhe me përparësi e objekteve të kultit, duke cilësuar edhe rëndësinë shpirtërore e kulturore që përmbajnë ato për këtë komunitet. Këtu gjithashtu bëhet fjalë edhe për kthimin e shumë pasurive të konfiskuara prej saj në kohën e regjimit komunist. Kishës i jepet mundësi që të drejtën e pronësisë vetëm për objektet e kultit ta sigurojë edhe përmes dokumenteve arkivore, jo vetëm ato kadastralë ose të hipotekuar, duke përjashtuar pronat e tjera, si truall, tokë arë, kullotë ose pyll. Njëkohësisht, bëhet fjalë për kthimin e të gjitha objekteve monumente të kulturës të Kishës Orthodhokse, gjë që mbetet për t’u ndjekur në të ardhmen, me gjithë vështirësitë dhe përgjegjësitë që përmban një operacion i tillë.


3. Disa konkluzione

Nga sa pamë më lart, Marrëveshja siguron një bazë të mirë dhe të rëndësishme ligjore e juridike në rinjohjen dhe konfirmimin e personit juridik të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, si dhe të të gjitha veprimeve e akteve të mëparshme të ndërmarra prej saj. Njëkohësisht, Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë iu dha mundësia e regjistrimit si person juridik përmes vendimit të Gjykatës së Rrethit, Tiranë në të cilën u paraqit dhe u njoh zyrtarisht edhe ligjërisht Statuti i ri i saj i vitit 2006, i cili vë themele të sigurta në mbarështimin dhe përparimin e Kishës Orthodhokse në Shqipëri.

Gjithashtu, Marrëveshja garanton pavarësinë e plotë të Kishës, si dhe të drejtën e vetë administrimit, zgjedhjes dhe përfaqësimit të saj përmes të zgjedhurve në bazë të rregullave, kanoneve dhe statutit të saj. Njëkohësisht, ajo rrit garancitë nga ndërhyrjet dhe abuzimet e personave të mundshëm që venë në dyshim ose mund të keqpërdorin emrin, autoritetin dhe pavarësinë e saj.

Gjithashtu, rëndësi kanë edhe nenet që në tërësi i japin Kishës mundësinë e kontributit në jetën shoqërore në Shqipëri, kjo përmes ngritjes së institucioneve të saj në arsim, shëndetësi, ekonomi, zhvillim e bamirësi. Ajo gjithashtu gëzon të drejtën e plotë të pavarësisë në menaxhimin e burimeve të saj ekonomike, qofshin këto të brendshme apo të jashtme.

Kështu, Marrëveshja bën një hap pozitiv edhe në çështjen e ndjeshme dhe ende të pazgjidhur të pronës, duke dhënë mundësinë e kthimit të objekteve dhe monumenteve, si dhe të materialeve të konfiskuara nga regjimi komunist. Gjithashtu është mirëpritur edhe kontributi financiar që shteti ka filluar të japë ndaj Kishës, si shenjë e mirëkuptimit dhe kontributit ndaj Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave dhe Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dëmeve dhe padrejtësive që i janë bërë asaj për vite me radhë.

Duke përfunduar do të thosha se ajo që mbetet për t’u ndjekur nga afër është implementimi në vazhdim i Marrëveshjes në disa pika të rëndësishme të saj, siç është ajo e pronës, për të cilën presim të bëhet më shumë dhe nga ana e strukturave qeveritare dhe nga krahu tjetër kërkohet më tepër angazhim e punë nga ana jonë për të arritur këto objektiva.

3 dhjetor 2010

[Albo]

LIGJ

Nr.10 056, datë 22.1.2009

PËR RATIFIKIMIN E “MARRËVESHJES NDËRMJET KËSHILLIT TË MINISTRAVE TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË DHE KOMUNITETIT MYSLIMAN TË SHQIPËRISË PËR RREGULLIMIN E MARRËDHËNIEVE TË NDËRSJELLA”


Në mbështetje të neneve 10 pika 5, 78 dhe 83 pika 1 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,


KUVENDI I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË VENDOSI:


Neni 1

Ratifikohet “Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Komunitetit Mysliman të Shqipërisë për rregullimin e marrëdhënieve të ndërsjella”, sipas tekstit që i bashkëlidhet këtij ligji.


Neni 2

Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.


Shpallur me dekretin nr.6032, datë 29.1.2009 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Bamir Topi


MARRËVESHJE

NDËRMJET KËSHILLIT TË MINISTRAVE TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË DHE KOMUNITETIT MYSLIMAN TË SHQIPËRISË PËR RREGULLIMIN E MARRËDHËNIEVE TË NDËRSJELLA


Këshilli i Ministrave i Republikës së Shqipërisë dhe Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, bazuar në parimet e lirisë së ndërgjegjes dhe të besimit fetar, të sanksionuara e garantuara në nenet 10 e 24 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, në marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara me ligj, si dhe në ligjet e tjera në fuqi (më poshtë sipas rastit do të citohen Kushtetuta, ligjet dhe/ose legjislacioni në fuqi), lidhin marrëveshjen si më poshtë (më poshtë do të citohet “Marrëveshja”):


KREU I

DISPOZITA TË PËRGJITHSHME



Neni 1

Objekti

Kjo Marrëveshje rregullon çështje të marrëdhënieve e të bashkëpunimit midis shtetit dhe Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, në të mirë të secilit dhe të të gjithëve, mbi bazën e parimeve kushtetuese që garantojnë lirinë e shfaqjes dhe të ushtrimit të fesë dhe të bindjeve fetare, si dhe të dëshirës së përbashkët për të forcuar dhe zhvilluar marrëdhëniet e ndërsjella.


Neni 2

Kuptimi

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë është bashkësi fetare në të cilën përfshihen edhe tarikatet që kanë qenë pjesë e këtij Komuniteti deri në vitin 1967, kur dekretet për komunitetet fetare u shfuqizuan me dekretin nr.4337, datë 13.11.1967.

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë është organizim i personave besimtarë myslimanë që shfaqin, shprehin dhe/ose ushtrojnë bindjet, parimet dhe praktikat fetare të përcaktuara në burimet e legjislacionit islam, shkollën juridike fetare “Hanefi” dhe statutin e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë.


Neni 3

Qëllimi

Qëllimi i kësaj Marrëveshjeje është:

a) të garantojë realizimin e të drejtave të sanksionuara nga Kushtetuta dhe ligjet në fuqi në lidhje me lirinë e ndërgjegjes dhe të fesë;

b) të njohë e të garantojë respektimin e të drejtave të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, të statutit dhe traditave të tij, lidhur me të drejtat dhe detyrimet e besimtarëve, respektimin e riteve dhe praktikave tradicionale, të institucioneve dhe strukturave të tij, si dhe personave juridikë të themeluar prej tij, për të zhvilluar lirisht misionin e tyre fetar, edukativ e bamirës;

c) të njohë dhe të garantojë paprekshmërinë e institucioneve myslimane të kultit, për aq sa veprimtaria e tyre nuk vjen në kundërshtim me ushtrimin e lirisë së ndërgjegjes dhe të fesë, me Kushtetutën e ligjet në fuqi, si dhe traditën dhe statutin e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë;

d) të garantojë lirinë e individit për të ushtruar fenë islame, për ta shfaqur atë individualisht ose kolektivisht në institucionet fetare myslimane, ose jashtë tyre, nëpërmjet kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes së riteve përkatëse fetare;

e) të sigurojë lirinë e individit për të mos u ndaluar dhe as detyruar të bëjë pjesë në bashkësinë fetare myslimane, për të marrë pjesë në praktikat, ritet dhe në strukturat drejtuese të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë;

f) të njohë e të garantojë reagimet dhe veprimet e vetë Komunitetit Mysliman të Shqipërisë ndaj deformimeve, prirjeve ekstremizuese apo çdo shfaqjeje tjetër ashpërsie në mjediset e besimtarëve të vet. Për të gjitha rastet e kësaj natyre, Komuniteti Mysliman i Shqipërisë njofton organet përkatëse.

Me anë të kësaj Marrëveshjeje, palët angazhohen në sigurimin e lirisë së mendimit, të ndërgjegjes dhe të fesë. Kjo liri nuk mund të bëhet objekt i kufizimeve të tjera nga ato që, të parashikuara me ligj, përbëjnë masat e nevojshme në një shoqëri demokratike, për sigurimin publik, për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve.


Neni 4

Zbatimi i Marrëveshjes

1. Kjo Marrëveshje i shtrin efektet mbi të gjitha organet dhe institucionet shtetërore që kanë lidhje me fenë dhe me Komunitetin Mysliman të Shqipërisë, si dhe me institucionet dhe personat juridikë të themeluar prej tij.

2. Individët ose grupimet e tyre përfitojnë nga të drejtat e parashikuara nga kjo Marrëveshje, kur marrin pjesë në këtë bashkësi fetare ose në praktikat e saj.


Neni 5

Parime të përgjithshme

1. Shteti respekton Komunitetin Mysliman të Shqipërisë dhe njeh si përfaqësues të saj vetëm personat e autorizuar nga Komuniteti Mysliman i Shqipërisë dhe garanton mbrojtjen e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë nga çdo person ose grup që pretendon emrin, objektet e kultit, pronat, simbolet dhe vulën e saj.

2. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë respekton bashkësitë e tjera fetare të njohura në Shqipëri, besimtarët e tyre dhe ritet që ata praktikojnë.

3. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të organizohet dhe të realizojë misionin e tij në mënyrë të pavarur nga shteti, duke respektuar parimin e laicitetit të shtetit, Kushtetutën dhe ligjet në fuqi.


Neni 6

Bashkërendimi me organet shtetërore


1. Në marrëdhëniet e ndërsjella me Komunitetin Mysliman të Shqipërisë, shteti përfaqësohet nga Komiteti Shtetëror për Kultet. Komuniteti Mysliman Shqiptar bashkëpunon me Komitetin për mundësimin dhe realizimin e një komunikimi aktiv me organet dhe institucionet shtetërore.

2. Në marrëdhëniet me organet dhe institucionet shtetërore, Komuniteti Mysliman i Shqipërisë përfaqësohet nga organet e caktuara prej tij, si dhe përdor vulën dhe shenjat e tij identifikuese.



KREU II

ORGANIZIMI DHE PERSONALITETI JURIDIK I KOMUNITETIT MYSLIMAN TË SHQIPËRISË

Neni 7

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë dhe personat juridikë

1. Shteti njeh dhe respekton personalitetin juridik të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, të riregjistruar në përputhje me këtë Marrëveshje dhe me legjislacionin shqiptar në fuqi, si dhe të gjitha veprimet e deritanishme të kryera prej tij, për aq sa ato nuk vijnë në kundërshtim me Kushtetutën dhe legjislacionin.

2. Themelimi, struktura, organizimi, objekti i veprimtarisë, administrimi, rregullimi dhe mbarimi i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë si person juridik realizohet në përputhje me rregullat e traditat e këtij Komuniteti, me këtë Marrëveshje dhe me legjislacionin në fuqi.

3. Shteti i njeh Komunitetit Mysliman të Shqipërisë të drejtën për të krijuar institucione e struktura me karakter fetar ose jofetar, të cilat e fitojnë ose e kanë statusin e personit juridik, në përputhje me legjislacionin në fuqi.

4. Institucionet e strukturat e krijuara nga Komuniteti Mysliman i Shqipërisë mund të ushtrojnë çdo lloj veprimtarie shoqërore, arsimore, shëndetësore e ekonomike, në përputhje me rregullat e këtij Komuniteti, si dhe me legjislacionin në fuqi, që rregullojnë, ndërmjet të tjerave, edhe pajisjen me licenca dhe lejet përkatëse.

5. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, me vullnetin e tij të lirë, mund të krijojë bashkime fetare, nëpërmjet bashkimit me bashkësi të tjera fetare, me qëllim që të realizohen synimet e përbashkëta. Këto bashkime, edhe nëse nuk regjistrohen si persona juridikë, e fitojnë personalitetin juridik, automatikisht, pas depozitimit të aktmarrëveshjes për krijimin e tyre në Komitetin Shtetëror për Kultet.

6. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, bashkimet fetare, si dhe personat e tyre fizikë, në të gjitha format e ligjshme të organizimit të tyre, janë persona juridikë jofitimprurës.


Neni 8

Personaliteti juridik i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë

1. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë njihet si person juridik me vendim të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë, bazuar në dokumentet e mëposhtme:

a) Kërkesa për regjistrimin e personit juridik, paraqitur nga përfaqësuesi ligjor i bashkësisë;

b) Akti i themelimit të personit juridik, i firmosur nga përfaqësuesi ligjor i bashkësisë fetare, sipas rregullave të saj, ku, ndërmjet të tjerave, përcaktohen selia, natyra dhe objekti i veprimtarisë.

c) Statuti i personit juridik, sipas rregullave të bashkësisë fetare, ku, ndërmjet të tjerave, përcaktohen struktura e organizimit të bashkësisë, organet, drejtuesit dhe funksionarët, si dhe mënyra e emërimit dhe e zgjedhjes së tyre, përfaqësuesit ligjorë të saj, detyrat dhe kompetencat përkatëse, burimet e financimit dhe mënyrat e mbarimit të personit juridik.

d) Mendimi i dhënë nga Komiteti Shtetëror për Kultet, i cili konfirmon njohjen e misionit fetar të kërkuesit.

2. Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, brenda 30 ditëve nga data e paraqitjes së kërkesës, të shoqëruar me dokumentet e sipërpërmendura, bën njohjen e personit juridik dhe regjistrimin e tij, nëpërmjet nxjerrjes së vendimit përkatës.


Neni 9

Afati dhe territori i veprimtarisë së personave juridikë të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë

Personat juridikë të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë mund ta ushtrojnë veprimtarinë e tyre me afat të pakufizuar, në një pjesë ose në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë, sipas përzgjedhjes së vetë Komunitetit.


Neni 10

Parimet e organizimit dhe të veprimtarisë së Komunitetit Mysliman të Shqipërisë

1. Palët angazhohen për respektimin e parimeve kushtetuese mbi të cilat ndërtohet kjo Marrëveshje dhe do të punohet së bashku për zbatimin e legjislacionit shqiptar në fuqi.

2. Shteti respekton pavarësinë e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë për t’u organizuar e ushtruar veprimtarinë e tij, si dhe për të administruar pasuritë që zotëron, në bazë të parimeve, rregullave, traditave dhe statutit të tij.

3. Parimet, rregullat dhe statuti i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë dhe veprimtaria e tij duhet të respektojë interesat kombëtarë dhe traditën shqiptare, bashkëjetesën dhe tolerancën fetare ndërmjet bashkësive fetare në Shqipëri.


Neni 11

Organizimi i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë

1. Në marrëdhëniet me organet, institucionet dhe organizatat e tjera laike e fetare, brenda dhe jashtë vendit, besimtarët e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë përfaqësohen nga organet, funksionarët dhe drejtuesit e formuar, të emëruar a zgjedhur në përputhje me statutin.

2. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të formojë organet e tij, të emërojë funksionarët dhe drejtuesit e tyre në mënyrë të pavarur, si dhe në përputhje me dispozitat e parashikuara në statutin e tij. Titullari i Komunitetit Mysliman Shqiptar caktohet sipas procedurave dhe kritereve të parashikuara në statutin e këtij Komuniteti.

3. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë njofton Komitetin Shtetëror të Kulteve për emërimin e titullarëve të tij.

4. Funksionarëve, drejtuesve dhe organeve të bashkësisë u garantohet liri e plotë e ushtrimit të veprimtarisë fetare, organizative e administrative, në përputhje me aktet e këtij Komuniteti, për aq sa kjo veprimtari nuk vjen në kundërshtim me dispozitat kushtetuese dhe ligjore.


Neni 12

Marrëdhëniet me bashkësitë e huaja fetare

1. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të krijojë dhe të mbajë kontakte me bashkësi fetare të një vendi tjetër ose ndërkombëtare, të marrë pjesë në veprimtaritë e tyre fetare e bamirëse, për aq sa këto kontakte nuk bien ndesh me rendin e brendshëm kushtetues.

2. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të përfitojë mbështetje financiare dhe/ose materiale nga entitete dhe/ose individë të huaj, për aq sa kjo mbështetje nuk bie ndesh me këtë Marrëveshje dhe me legjislacionin në fuqi.


KREU III

STATUSI FINANCIAR


Neni 13

Mbështetja financiare ose materiale shtetërore

1. Shteti shqiptar mund t’i japë Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, apo subjekteve juridike të themeluara prej saj, mbështetje financiare ose materiale.

2. Modalitetet dhe kriteret për sigurimin e kësaj mbështetjeje financiare duhet të përcaktohen me një ligj specifik për mbështetje financiare nga buxheti i shtetit për kultet fetare.


Neni 14

Regjistrimi në organet tatimore

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, si dhe personat e tij juridikë, duhet të regjistrohen në organet tatimore, sikurse çdo person juridik jofitimprurës, në përputhje me legjislacionin përkatës.


Neni 15

Statusi juridik dhe fiskal

1. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë njeh dhe respekton kuadrin ligjor në Republikën e Shqipërisë në fushën financiare, duke ruajtur tërësisht pavarësinë në administrimin e buxhetit të tij financiar, të krijuar qoftë nga burime të brendshme edhe nga ato të jashtme, në formë dhuratash nga organizma ndërkombëtarë simotra.

2. Përjashtohen nga të gjitha llojet e taksave:

a) Subvencionet financiare të çfarëdolloji dhe çdo e ardhur tjetër e ligjshme, si edhe donacionet materiale të destinuara për të realizuar misionin e vet, kur këto të ardhura apo donacione nuk përdoren për përfitime nga organizatorët.

b) Ndërtimi i objekteve të reja, ndërtesat në pronësi ose në përdorim të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, ose të personave juridikë të themeluar prej tij të regjistruara pranë organeve kompetente shtetërore, në rastet kur ato përdoren pa qëllim fitimi për ushtrimin e besimit, drejtimin dhe administrimin fetar, veprimtarinë fetare, humanitare e bamirëse, formimin e klerikëve, mësimin e teologjisë dhe shkencave të tjera fetare, si dhe të personelit fetar dhe laik në shërbim të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë.

c) Taksa e trashëgimisë ose e kalimit të pasurisë në procesin e regjistrimit të pasurive të luajtshme dhe të paluajtshme të cilat i dhurohen Komunitetit Mysliman të Shqipërisë ose kur ato kalojnë mes entiteteve të vetë Komunitetit Mysliman.

3. Personat juridikë të themeluar nga Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, por që nuk e kanë zotësinë juridike ose nuk janë regjistruar si organizata jofitimprurëse përpara ratifikimit të kësaj Marrëveshjeje, gëzojnë të drejtën që të regjistrohen në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Tiranë sipas nenit 8 të kësaj Marrëveshjeje, brenda dy vjetëve nga dita e hyrjes së saj në fuqi.

4. Përjashtohen nga detyrimi i derdhjes së kontributeve për sigurim shoqëror dhe shëndetësor personeli fetar dhe laik në shërbim të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, me kombësi të huaj, me banim të rregullt në Shqipëri, të cilët nuk përfitojnë asnjë të ardhur apo shpërblim për kryerjen e veprimtarisë së tyre dhe që i kanë derdhur këto kontribute në vendet e origjinës.

5. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, për personelin klerik dhe laik të tij, si kategori profesionale krejt e veçantë, ka të drejtë shkallëzimin e diferencuar për nivelin e pagës, për efekt kontributesh të sigurimeve shoqërore e shëndetësore dhe tatimi mbi të ardhurat e personit.

6. Për veprimtaritë me karakter institucional, si: ushtrimi i kultit, drejtimi dhe administrimi i komunitetit, veprimtaria fetare, humanitare dhe bamirëse, formimi i klerit, mësimi i teologjisë dhe i shkencave fetare, Komuniteti Mysliman dhe personat juridikë të themeluar prej tij nuk janë të detyruar të mbajnë regjistër kontabël dhe t’u nënshtrohen standardeve administrative, të parashikuara në aktet ligjore dhe nënligjore në fuqi për këtë çështje. Si pasojë, për të tilla veprimtari ato nuk e kanë detyrim që të paraqesin bilancin kontabël vjetor tek organet kompetente shtetërore dhe as ta depozitojnë atë pranë organizmave shtetërorë të caktuar nga legjislacioni në fuqi.


KREU IV

BASHKËPUNIMI NË TË MIRË TË SHTETASVE

Neni 16

Festat fetare

1. Ditët e festave fetare që do të jenë ditë pushimi vendosen me ligj. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë mund të propozojë festa fetare që, sipas mendimit të tij, mund të shpallen ditë pushimi.

2. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, në përputhje me nevojat fetare të besimtarëve, ka të drejtë të përcaktojë edhe festa të tjera, veç atyre që do të trajtohen me ligj si festa zyrtare, të cilat nuk janë të detyrueshme për sektorin shtetëror publik dhe privat.


Neni 17

Institucionet edukative dhe arsimore të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë

1. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë, në përputhje me kriteret e parashikuara nga legjislacioni në fuqi, të ngrejë dhe të administrojë institucione edukative dhe arsimore të të gjitha niveleve.

2. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë dhe shteti angazhohen të respektojnë të drejtën e prindërve për të siguruar edukimin e fëmijëve në përputhje me bindjet e tyre fetare.

3. Shteti e njeh vlefshmërinë e dokumenteve të lëshuara nga këto institucione, sipas kritereve të caktuara nga legjislacioni në fuqi për arsimin.

4. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë dhe shteti hartojnë kurrikulat përkatëse për shkollat fetare jopublike, si dhe bëjnë vlerësimin dhe certifikimin e personelit pedagogjik. Për miratimin e tyre ngarkohet Ministria e Arsimit dhe Shkencës.

5. Gjatë procesit mësimdhënës, shteti dhe Komuniteti Mysliman i Shqipërisë angazhohen që arsimimi i fëmijëve të bazohet mbi të drejtat e njeriut dhe parimet demokratike, të drejtohet në përgatitjen e fëmijëve për një jetë të përgjegjshme në një shoqëri të lirë në frymën e mirëkuptimit, paqes, tolerancës, barazisë gjinore dhe vëllazërisë midis njerëzve, grupeve etnike, kombëtare dhe fetare, ose personave me origjinë tjetër, duke iu kundërvënë racizmit e fanatizmit.


Neni 18

Kryerja e veprimtarive sociale

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të ushtrojë veprimtari sociale me karakter ekonomik, edukativ e shëndetësor. Kjo e drejtë përfshin edhe krijimin e mjediseve sociale të përshtatshme, në përputhje me legjislacionin në fuqi.


Neni 19

Organizatat bamirëse

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë mund të themelojë organizata bamirëse, duke respektuar rregullat e përgjithshme dhe legjislacionin në fuqi.


Neni 20

Liria e shprehjes dhe e drejta për informim

1. Shteti dhe Komuniteti Mysliman i Shqipërisë njohin dhe pranojnë mjetet e informimit publik si një element të rëndësishëm për mbrojtjen e lirisë së shprehjes dhe të ndërgjegjes.

2. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të shprehë dhe të përhapë lirisht bindjet e fesë islame nëpërmjet mjeteve të komunikimit publik, medias së shkruar dhe asaj pamore, si dhe në çfarëdo forme tjetër të njohur ose që do të njihet në të ardhmen.

3. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të themelojë struktura të komunikimit publik në përputhje me legjislacionin në fuqi. Në çdo rast përmbajtja që jepet përmes mjeteve të komunikimit masiv nuk duhet të përshkohet nga ide që cenojnë rendin kushtetues, tolerancën fetare, ose që diskriminojnë bashkësitë fetare dhe nxisin grindje ndërfetare.

4. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë ka të drejtë të shprehet nëpërmjet mjeteve të komunikimit dhe informimit publik.

5. Komiteti Shtetëror i Kulteve bashkëpunon me Komunitetin Mysliman të Shqipërisë për shkëmbimin e të dhënave dhe informacioneve për nevoja studimore.


Neni 21

Objektet e kultit

1. Ndërtesat dhe objektet që shërbejnë për kryerjen e ceremonive fetare konsiderohen të shenjta nga Komuniteti Mysliman i Shqipërisë. Ndërhyrja e autoriteteve në to është e ndaluar, me përjashtim të rasteve të flagrancës, kur një gjë e tillë kërkohet në zbatim të një urdhri të prokurorisë, të një vendimi gjyqësor ose titulli ekzekutiv, ose në rast të kanosjes së një rreziku të afërm.

2. Institucionet përkatëse e në veçanti Komiteti Shtetëror i Kulteve, bashkëpunojnë me bashkësitë fetare për të përcaktuar vendin për ndërtimin e objekteve fetare, në përputhje me nevojat fetare të personave, si dhe mbi bazën e planeve rregulluese urbanistike.

3. Këshilli i Ministrave merr përsipër që për objektet e kultit të paregjistruara të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë të ndihmojë në procesin e legalizimit, i cili të kryhet me regjistrim në bazë të kërkesës dhe dokumentacionit teknik të paraqitur nga Komuniteti Mysliman i Shqipërisë, në bazë të legjislacionit në fuqi.


KREU V

ÇËSHTJET E PRONËSISË


Neni 22

E drejta e pronës

1. Shteti i njeh Komunitetit Mysliman të Shqipërisë të drejtën e pronës mbi sende të luajtshme dhe të paluajtshme me të gjitha elementet përbërëse të saj. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë rinjihet sipas kësaj Marrëveshje si trashëgimtar i pronave përkatëse të tij.

2. Në përputhje me legjislacionin në fuqi, shteti trajton me përparësi kërkesat e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë për kthimin dhe kompensimin e pronave të veta.

3. Në rastet kur objektet e kultit të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë nuk gjenden të regjistruara në zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme, Agjencia e Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, pronësinë do ta vërtetojë (provojë) nëpërmjet dokumenteve të Arkivit Qendror të Shtetit.


Neni 23

Mbrojtja e trashëgimisë kulturore fetare

1. Objektet e kultit që kanë statusin e Monumentit të Kulturës t’i kthehen në pronësi Komunitetit Mysliman të Shqipërisë dhe të mbrohen e trajtohen nga ligji për trashëgiminë kulturore.

2. Shteti mund të marrë në përdorim një objekt të kultit vetëm për nevoja e interesa madhorë dhe vetëm pasi të ketë marrë paraprakisht pëlqimin e Komunitetit Mysliman të Shqipërisë.

3. Këshilli i Ministrave dhe Komuniteti Mysliman i Shqipërisë bien dakord të bashkërendojnë përpjekjet në të ardhmen për të evidentuar, vlerësuar e mbrojtur pasuritë kulturore, si dhe godinat e kultit të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë, të cilat bartin vlera të kulturës kombëtare materiale e shpirtërore.

4. Instituti i Monumenteve të Kulturës merr pjesë në restaurimin, projektimin dhe ndërtimin e objekteve të kultit në marrëveshje me bashkësitë fetare përkatëse, duke respektuar ligjin nr.9048, datë 7.4.2003 “Për trashëgiminë kulturore”.

5. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë paraqet në MTKRS (Drejtorinë e Turizmit) listën e objekteve të kultit që janë monumente kulture, për t’u përfshirë ato në planin e turizmit kulturor. Përparësi në planin e turizmit kulturor duhet të kenë ato objekte që janë më të frekuentueshme.


KREU VI

DISPOZITA KALIMTARE DHE PËRFUNDIMTARE


Neni 24

Zgjidhja e mosmarrëveshjeve

1. Interpretimi dhe zbatimi i kësaj Marrëveshjeje, si dhe zgjidhja e çështjeve të diskutueshme, bëhen mbi bazën e mirëkuptimit midis palëve.

2. Ndryshimet e kësaj Marrëveshjeje mund të bëhen me marrëveshje ndërmjet palëve, në përputhje me Kushtetutën, ligjet në fuqi, si dhe me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje.


Neni 25

Dispozita të fundit

1. Shteti i njeh Komunitetit Mysliman të Shqipërisë të drejtën të lidhë marrëveshje të veçanta për zbatimin e dispozitave të kësaj Marrëveshjeje.

2. Kjo Marrëveshje shërben si akt bazë për nënshkrimin e marrëveshjeve të veçanta me Komunitetin Mysliman të Shqipërisë, që ratifikohen në Kuvend.

3. Komuniteti Mysliman i Shqipërisë mund të tërhiqet nga kjo Marrëveshje duke paraqitur një kërkesë me shkrim. Hollësitë rregullohen me marrëveshje të veçantë.

Bërë në Tiranë, më 24.10.2008, në dy ekzemplarë origjinalë.



PËR KËSHILLIN E MINISTRAVE TË PËR KOMUNITETIN MYSLIMAN

REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË TË SHQIPËRISË



MINISTRI I TURIZMIT, KULTURËS, KRYETARI

RINISË DHE SPORTEVE

Prof. Dr. Ylli Pango



Marre nga Arkiva e Shtetit shqiptar.
http://www.qpz.gov.al/doc.jsp?doc=do...22-01-2009.htm

[ilia spiro]

LIGJ
Nr.10 057, datë 22.1.2009

PËR RATIFIKIMIN E "MARRËVESHJES NDËRMJET KËSHILLIT TË MINISTRAVE TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË DHE KISHËS ORTODOKSE AUTOQEFALE TË SHQIPËRISË PËR RREGULLIMIN E MARRËDHËNIEVE TË NDËRSJELLA"

Në mbështetje të neneve 10 pika 5, 78 dhe 83 pika 1 të Kushtetutës, me propozimin e Këshillit të Ministrave,

KUVENDI I
REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË

VENDOSI:

Neni 1

Ratifikohet "Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë për rregullimin e marrëdhënieve të ndërsjella", sipas tekstit që i bashkëlidhet këtij ligji.

Neni 2

Ky ligj hyn në fuqi 15 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare.

Shpallur me dekretin nr.6033, datë 29.1.2009 të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Bamir Topi

MARRËVESHJE
NDËRMJET KËSHILLIT TË MINISTRAVE TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË DHE KISHËS ORTODOKSE AUTOQEFALE TË SHQIPËRISË PËR RREGULLIMIN E MARRËDHËNIEVE TË NDËRSJELLA

Këshilli i Ministrave i Republikës së Shqipërisë dhe Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, bazuar në parimet e lirisë së ndërgjegjes dhe të besimit fetar, të sanksionuara e garantuara në nenet 10 e 24 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, në marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara me ligj, si dhe në ligjet e tjera në fuqi (më poshtë sipas rastit do të citohen Kushtetuta, ligjet dhe/ose legjislacioni në fuqi), lidhin marrëveshjen si më poshtë (më poshtë do të citohet "Marrëveshja").

KREU I
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME

Neni 1
Objekti

Kjo Marrëveshje rregullon çështjet e marrëdhënieve dhe të bashkëpunimit midis Shtetit Shqiptar, dhe Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, në të mirë të secilit dhe të të gjithëve, mbi bazën e parimeve kushtetuese që garantojnë lirinë e shfaqjes dhe të ushtrimit të besimit fetar, si dhe të dëshirës së përbashkët për të forcuar dhe zhvilluar marrëdhëniet e ndërsjella.

Neni 2
Kuptimi

Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë e kupton dhe e shpreh vetveten ashtu siç përcaktohet në nenin 1 të statutit të saj.

Neni 3
Qëllimi

Qëllimi i kësaj Marrëveshjeje është:
a) të garantojë realizimin e të drejtave të sanksionuara nga Kushtetuta dhe ligjet në fuqi në lidhje me lirinë e ndërgjegjes dhe të fesë;
b) të njohë e të garantojë respektimin e të drejtave të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, të institucioneve dhe strukturave të saj, si dhe të personave juridikë të themeluar prej tyre, për të zhvilluar lirisht misionin e tyre fetar, edukativ e bamirës;
c) të njohë dhe të garantojë paprekshmërinë e institucioneve të kultit, për aq sa veprimtaria e tyre nuk vjen në kundërshtim me ushtrimin e lirisë së ndërgjegjes dhe të fesë, si dhe me Kushtetutën e ligjet në fuqi dhe me kanonet dhe traditën e shenjtë të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë;
d) të garantojë lirinë e individit për të zgjedhur ose ndryshuar fenë, për ta shfaqur atë individualisht ose kolektivisht në institucionet fetare, ose jashtë tyre, nëpërmjet kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes së riteve fetare;
e) të sigurojë lirinë e individit për të mos ndaluar dhe as detyruar të bëjë pjesë në një bashkësi fetare, ose të marrë pjesë në praktikat, ritet dhe në strukturat drejtuese të saj.
Me anë të kësaj Marrëveshjeje, palët angazhohen në sigurimin e lirisë së mendimit, të ndërgjegjes dhe të fesë. Kjo liri nuk mund të bëhet objekt i kufizimeve të tjera nga ato që, të parashikuara me ligj, përbëjnë masat e nevojshme në një shoqëri demokratike, për sigurimin publik, për mbrojtjen e rendit, të shtetit, të shëndetit e moralit publik, ose për mbrojtjen e të drejtave dhe të lirive të të tjerëve.

Neni 4
Zbatimi i Marrëveshjes

1. Kjo Marrëveshje i shtrin efektet mbi të gjitha organet dhe institucionet shtetërore që kanë të bëjnë me fenë, me Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, si dhe me institucionet dhe personat juridikë të themeluar prej saj.
2. Individët ose grupimet e tyre, përfitojnë nga të drejtat e parashikuara nga kjo Marrëveshje, kur marrin pjesë në Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë ose në praktikat e saj.

Neni 5
Parime të përgjithshme

1. Shteti respekton Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë dhe njeh si përfaqësues të saj vetëm personat e autorizuar nga Sinodi i Shenjtë i kësaj Kishe dhe garanton mbrojtjen e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë nga çdo person ose grup që pretendon emrin, objektet e kultit, pronat, simbolet ose vulën e saj.
2. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të organizohet dhe të realizojë misionin e saj në mënyrë të pavarur nga shteti, duke respektuar parimin e laicitetit të shtetit, Kushtetutën dhe ligjet në fuqi dhe kanonet e traditën e shenjtë të Kishës Ortodokse. Shteti mbron bashkëjetesën fetare.

Neni 6
Bashkërendimi me organet shtetërore

Në marrëdhëniet e ndërsjella me Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, shteti përfaqësohet nga Komiteti Shtetëror për Kultet. Kisha bashkëpunon me Komitetin për mundësimin dhe realizimin e një komun ikimi aktiv me organet dhe institucionet shtetërore.

KREU II
ORGANIZIMI DHE PERSONALITETI JURIDIK I KISHËS ORTODOKSE AUTOQEFALE TË SHQIPËRISË

Neni 7
Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë dhe personat juridikë

1. Shteti njeh dhe respekton personalitetin juridik të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, si dhe të gjitha veprimet e deritanishme të kryera prej saj për aq sa ato nuk vijnë në kundërshtim me Kushtetutën dhe legjislacionin.
2. Themelimi, struktura, organizimi, objekti i veprimtarisë, administrimi, rregullimi dhe mbarimi i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, si person juridik, realizohet në përputhje me legjislacionin në fuqi, me këtë Marrëveshje dhe me kanonet dhe traditën e shenjtë të Kishës Ortodokse.
3. Shteti i njeh Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë të drejtën për të krijuar institucione e struktura me karakter fetar ose jofetar, të cilat e sigurojnë statusin e personit juridik, në përputhje me legjislacionin në fuqi.
4. Institucionet dhe strukturat e krijuara nga Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë mund të ushtrojnë çdo lloj veprimtarie shoqërore, arsimore, shëndetësore e ekonomike, në përputhje me rregullat e saj, si dhe me legjislacionin në fuqi, që rregullon ndërmjet të tjerave edhe pajisjen me licenca dhe lejet përkatëse.
5. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, me vullnetin e saj të lirë, mund të krijojë bashkime fetare, nëpërmjet bashkimit të dy ose më shumë bashkësive, me qëllim që të realizohen synimet e përbashkëta. Këto bashkime, edhe nëse nuk regjistrohen si persona juridikë, njihen nga shteti pas depozitimit të aktmarrëveshjes për krijimin e tyre, në Komitetin Shtetëror për Kultet.
6. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, si dhe organizatat e tjera që krijon për ushtrimin e veprimtarisë së saj, në të gjitha format e ligjshme të organizimit të tyre, janë persona juridikë jofitimprurës.

Neni 8
Personaliteti juridik i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë

1. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, e rinjohur dhe rikonfirmuar nga shteti shqiptar, regjistrohet si e tillë me vendim të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë dhe i njihen të gjitha veprimet e mëparshme. Për regjistrimin e saj Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë do të paraqesë dokumentet e mëposhtme:
a) Kërkesën për regjistrimin e personit juridik, paraqitur nga përfaqësuesi ligjor i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë (Kryepeshkopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë).
b) Statutin e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.
2. Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, brenda 30 ditëve nga data e paraqitjes së kërkesës, të shoqëruar me dokumentet e sipërpërmendura, bën njohjen e personit juridik dhe regjistrimin e tij, nëpërmjet vendimit përkatës.

Neni 9
Afati dhe territori i veprimtarisë së personave juridikë të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë

Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë dhe personat juridikë të krijuar prej saj, mund ta ushtrojnë veprimtarinë e tyre me afat të pakufizuar, në një pjesë ose në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë, sipas përzgjedhjes së vetë Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.

Neni 10
Parimet e organizimit dhe të veprimtarisë së Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë

1. Palët angazhohen për respektimin e parimeve kushtetuese mbi të cilat ndërtohet kjo Marrëveshje dhe do të punojnë së bashku për zbatimin e legjislacionit shqiptar në fuqi.
2. Shteti respekton pavarësinë e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë për t'u organizuar e ushtruar veprimtarinë e saj, si dhe për të administruar pasuritë që zotëron, në bazë të parimeve, rregullave, traditave, kanoneve dhe statutit të saj.
3. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë respekton interesat kombëtarë dhe bashkëjetesën e tolerancën fetare në Shqipëri.

Neni 11
Organizimi i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë

1. Në marrëdhëniet me organet, institucionet dhe organizatat e tjera laike e fetare, brenda dhe jashtë vendit, besimtarët e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë përfaqësohen nga organet, funksionarët dhe drejtuesit e formuar, të emëruar a zgjedhur në përputhje me statutin.
2. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të formojë organet e saj, të emërojë funksionarët dhe drejtuesit në mënyrë të pavarur, në përputhje me dispozitat e parashikuara në statutin e saj. Titullari i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë caktohet sipas procedurave dhe kritereve të parashikuara në statutin e saj.
3. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë njofton Komitetin Shtetëror për Kultet për emërimin e titullarit të saj.
4. Funksionarëve, drejtuesve dhe organeve të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë u garantohet liri e plotë e ushtrimit të veprimtarisë fetare, organizative e administrative, në përputhje me aktet e Kishës, por aq sa kjo veprimtari nuk vjen si kundërshtim me rendin kushtetues dhe ligjor.

Neni 12
Marrëdhëniet me bashkësitë e huaja fetare

1. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të d rejtë të krijojë dhe të mbajë kontakte me bashkësi fetare të një vendi tjetër ose ndërkombëtare, të marrë pjesë në veprimtaritë e tyre fetare e bamirëse, për aq sa këto kontakte nuk bien ndesh me rendin e brendshëm kushtetues.
2. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të përfitojë mbështetje financiare dhe/ose materiale nga entitete dhe/ose individë të huaj, për aq sa kjo mbështetje nuk bie ndesh me këtë Marrëveshje dhe me legjislacionin në fuqi.

KREU III
STATUSI JURIDIK DHE FINANCIAR

Neni 13
Mbështetja financiare ose materiale shtetërore

1. Shteti shqiptar mund t'i japë Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, apo subjekteve juridike të themeluara prej saj, mbështetje financiare ose materiale.
2. Modalitetet dhe kriteret për sigurimin e kësaj mbështetjeje financiare duhet të përcaktohen në një ligj specifik për mbështetje financiare nga Buxheti i Shtetit për kultet fetare.

Neni 14
Regjistrimi në organet tatimore

Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, si dhe personat e saj juridikë duhet të regjistrohen në organet tatimore, sikurse çdo person juridik jofitimprurës, në përputhje me legjislacionin përkatës.

Neni 15
Statusi juridik dhe fiskal

1. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë njeh dhe respekton kuadrin ligjor në Republikën e Shqipërisë në fushën financiare, duke ruajtur tërësisht pavarësinë në administrimin e buxhetit të saj financiar, të krijuar qoftë nga burime të brendshme edhe nga ato të jashtme, në formë dhuratash nga kisha dhe organizma ndërkombëtarë simotra.
2. Përjashtohen nga të gjitha llojet e taksave:
a) Subvencionet financiare të çfarëdo lloji dhe çdo e ardhur tjetër e ligjshme, si edhe donacionet materiale të destinuara për të realizuar misionin e vet, kur këto të ardhura apo donacione nuk përdoren për përfitime nga organizatorët.
b) Ndërtimi i objekteve të reja, ndërtesat në pronësi apo në përdorim të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, ose të personave juridikë të themeluar prej saj të regjistruara pranë organeve kompetente shtetërore, në rastet kur ato përdoren pa qëllim fitimi për ushtrimin e besimit, drejtimin dhe administrimin kishtar, veprimtarinë baritore, humanitare e bamirëse, formimin e klerikëve, mësimin e teologjisë dhe shkencave të tjera kishtare, si dhe të personelit fetar dhe laik në shërbim të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.
c) Taksa e trashëgimisë ose e kalimit të pasurisë në procesin e regjistrimit të pasurive të luajtshme dhe të paluajtshme, të cilat i dhurohen Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë ose kur ato kalojnë mes entiteteve të vetë Kishës.
3. Personat juridikë të themeluar nga Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, por që nuk e kanë zotësinë juridike ose nuk janë regjistruar si organizata jofitimprurëse përpara ratifikimit të kësaj Marrëveshjeje, gëzojnë të drejtën që të regjistrohen në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Tiranë, sipas nenit 8 të kësaj Marrëveshjeje, brenda dy vjetëve nga dita e hyrjes së saj në fuqi.
4. Përjashtohen nga detyrimi i derdhjes së kontributeve për sigurim shoqëror dhe shëndetësor personeli fetar dhe laik në shërbim të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, me kombësi të huaj, me banim të rregullt në Shqipëri, të cilët nuk përfitojnë asnjë të ardhur apo shpërblim për kryerjen e veprimtarisë së tyre dhe që i kanë derdhur këto kontribute në vendet e origjinës.
5. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, për personelin klerik dhe laik të saj, si kategori profesionale krejt të veçanta, ka të drejtë shkallëzimin e diferencuar për nivelin e pagës, për efekt kontributesh të sigurimeve shoqërore e shëndetësore dhe tatimi mbi të ardhurat e personit.
6. Për veprimtaritë me karakter institucional, si: ushtrimi i kultit, drejtimi dhe administrimi kishtar, veprimtaria baritore, humanitare dhe bamirëse, formimi i klerit, mësimi i teologjisë dhe i shkencave fetare, kisha dhe personat juridikë të themeluar prej saj nuk janë të detyruar të mbajnë regjistër kontabël dhe t'u nënshtrohen standardeve administrative të parashikuara në aktet ligjore dhe nënligjore në fuqi për këtë çështje. Si pasojë, për të tilla veprimtari ato nuk e kanë detyrim që të paraqesin bilancin kontabël vjetor tek organet kompetente shtetërore dhe as ta depozitojnë atë pranë organizmave shtetërorë të caktuar nga legjislacioni në fuqi.

KREU IV
BASHKËPUNIMI NË TË MIRË TË SHTETASVE

Neni 16
Festat fetare

1. Ditët e festave fetare që do të jenë ditë pushimi, vendosen me ligj. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë mund të propozojë festa fetare që, sipas mendimit të saj, mund të shpallen ditë pushimi.
2. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, në përputhje me nevojat fetare të besimtarëve, ka të drejtë të përcaktojë edhe festa të tjera, veç atyre që do të trajtohen me ligj si festa zyrtare, të cilat nuk janë të detyrueshme për sektorin shtetëror publik dhe privat.

Neni 17
Institucionet edukative dhe arsimore të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë

1. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipë risë ka të drejtë, në përputhje me kriteret e parashikuara nga legjislacioni në fuqi, të ngrejë dhe të administrojë institucionet edukative dhe arsimore të të gjitha niveleve.
2. Shteti dhe Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë angazhohen të garantojnë të drejtën e individëve për t'u arsimuar, pa asnjë dallim, duke respektuar të drejtën e prindërve për të siguruar edukimin e fëmijëve në përputhje me bindjet e tyre.
3. Shteti e njeh vlefshmërinë e dokumenteve të lëshuara nga institucionet arsimore fetare, sipas kritereve të caktuara nga legjislacioni në fuqi për arsimin.
4. Shteti dhe Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë hartojnë kurrikulat përkatëse për shkollat fetare jopublike, si dhe bëjnë vlerësimin dhe certifikojnë personelin pedagogjik. Për realizimin e tyre ngarkohet Ministria e Arsimit dhe e Shkencës.
5. Gjatë procesit mësimdhënës, shteti dhe Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë angazhohen që arsimimi i fëmijëve të bazohet mbi të drejtat e njeriut dhe parimet demokratike, të drejtohet në përgatitjen e fëmijëve për një jetë të përgjegjshme në një shoqëri të lirë, në frymën e mirëkuptimit, paqes, tolerancës, barazisë gjinore dhe vëllazërisë midis njerëzve, grupeve etnike, kombëtare dhe fetare ose personave me origjinë tjetër, duke iu kundërvënë racizmit e fanatizmit.

Neni 18
Kryerja e veprimtarive sociale

Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të ushtrojë veprimtari sociale me karakter ekonomik, edukativ e shëndetësor. Kjo e drejtë përfshin edhe krijimin e mjediseve sociale të përshtatshme, në përputhje me legjislacionin në fuqi.

Neni 19
Organizatat bamirëse

Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë mund të themelojë organizata bamirëse, duke respektuar rregullat e përgjithshme dhe legjislacionin në fuqi.

Neni 20
Liria e shprehjes dhe e drejta për informim

1. Shteti dhe Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë njohin dhe pranojnë mjetet e informimit publik, si një element të rëndësishëm për mbrojtjen e lirisë së shprehjes dhe të ndërgjegjes.
2. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të shprehë dhe të përhapë lirisht bindjet e saj, nëpërmjet çfarëdo forme ligjore të njohur, ose që do të njihet në të ardhmen.
3. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të themelojë struktura të komunikimit publik, në përputhje me legjislacionin në fuqi. Në çdo rast, përmbajtja që jepet përmes mjeteve të komunikimit masiv nuk duhet të përshkohet nga ide që cenojnë rendin kushtetues, tolerancën fetare, ose që diskriminojnë bashkësitë fetare dhe nxisin grindje ndërfetare.
4. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë ka të drejtë të shprehet nëpërmjet mjeteve të komunikimit dhe informimit publik.
5. Komiteti Shtetëror për Kultet bashkëpunon me Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë për nevoja studimore e informuese.

Neni 21
Objektet e kultit

1. Ndërtesat dhe objektet që shërbejnë për kryerjen e ceremonive fetare konsiderohen të shenjta nga Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë. Ndërhyrja e autoriteteve shtetërore në to është e ndaluar, me përjashtim të rasteve të flagrancës, kur një gjë e tillë kërkohet në zbatim të një urdhri të prokurorisë, të një vendimi gjyqësor ose titulli ekzekutiv, ose në rast të kanosjes së një rreziku të afërm.
2. Paprekshmëria e hapësirës publike garantohet nga shteti. Shteti mbron objektet dhe vendet e caktuara fetare, në përputhje me ligjin.
3. Për nevojat e saj dhe në përputhje me procedurat ligjore, Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë mund të ndërtojë objekte të reja kulti.

KREU V
ÇËSHTJET E PRONËSISË

Neni 22
E drejta e pronës

1. Shteti i njeh Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë të drejtën e pronës mbi sende të luajtshme dhe të paluajtshme.
2. Shteti do t'i kthejë dhe kompensojë Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë të gjitha pronat, me përparësi objektet e kultit tashmë të njohura nga të gjithë, të cilat kanë qenë për shekuj qendra shpirtërore dhe kulturore të komunitetit ortodoks dhe përbëjnë historinë e këtij komuniteti, si objektet e kultit, manastiret e shenjta, pasuritë, arkivat e saj, të konfiskuara nga regjimi komunist, në përputhje me legjislacionin në fuqi.
3. Në rastet kur objektet e kultit (kishat dhe manastiret) e komunitetit ortodoks nuk gjenden të regjistruara në zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme, Agjencia e Kthimit dhe Kompensimit të Pronave, pronësinë do ta vërtetojë (provojë) nëpërmjet dokumenteve të Arkivit Qendror të Shtetit.

Neni 23
Mbrojtja e trashëgimisë kulturore fetare

1. Objektet e kultit që kanë statusin e monumentit të kulturës t'i kthehen në pronësi Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë dhe do të mbrohen e trajtohen nga ligji për trashëgiminë kulturore.
2. Shteti mund të marrë në përdorim një objekt të kultit vetëm për nevoja e interesa madhorë dhe vetëm pasi të ketë marrë paraprakisht pëlqimin e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.
3. Këshilli i Ministrave, duke u bazuar edhe në mendimin e Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, bashkërendon përpjekjet në të ardhmen për të evidentuar, vlerësuar e mbrojtur pasuritë kulturore, si dhe godinat e kultit të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, të cilat bartin vlera të kulturës kombëtare, materiale e shpirtërore.

KREU VI
DISPOZITA KALIMTARE DHE PËRFUNDIMTARE

Neni 24
Zgjidhja e mosmarrëveshjeve

1. Interpretimi dhe zbatimi i kësaj Marrëveshjeje, si dhe zgjidhja e çështjeve të diskutueshme, bëhen mbi bazën e mirëkuptimit midis palëve.
2. Ndryshimet e kësaj Marrëveshjeje mund të bëhen me mirëkuptim e marrëveshje midis palëve.

Neni 25
Dispozita e fundit

1. Shteti i njeh Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë të drejtën që të lidhin marrëveshje të veçanta për zbatimin e dispozitave të kësaj Marrëveshjeje.
2. Kjo Marrëveshje shërben si akt bazë për nënshkrimin e marrëveshjeve të veçanta me Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, që ratifikohen në Kuvend.
3. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë mund të tërhiqet nga kjo Marrëveshje me anë të denoncimit të marrëveshjes së ratifikuar në Kuvend.

PËR KËSHILLIN E MINISTRAVE PËR KISHËN ORTODOKSE AUTOQEFALE
MINISTRI I TURIZMIT, KULTURËS, RINISË TË SHQIPËRISË
E SPORTEVE FATLUMTURIA E TIJ,
Ylli Pango KRYEPESHKOPI I TIRANËS, DURRËSIT
DHE GJITHË SHQIPËRISË
Prof.Dr.Anastasi