Shpata e Sulltan Bajazitit II

[Damastioni]

Prof. Frederik de Jong nga Holanda zbuloi ne Tirane ne Institutin e Kultures Popullore shpaten e sulltan Bajazitit II se bashku me 40 shpata te tjera. Shpata eshte mbi 400 vjet e vjeter, dhe eshte perdorur nga Sulltan Bajaziti II ne lufterat e tij kunder Shqiptareve.
"Dhuruar madherise se tij, Sulltanit te larte, Bajazit Huan, i biri i Sulltan Muratit" keto jane fjalet e shkruara ne tehun e shpates ne osmanllisht. Drejtori i Muzeut Kombetar, Moikom Zeqo thote se nuk ka nevoje per shume restaurim te shpates pasi ajo gjendet ne gjendje te mire. Si arrit kjo shpate ketu dhe kush ishte dhuruesi i saj nuk eshte e njohur.
Shpata eshte prodhuar ne Turqi, thot Prof. Frederik de Jong, pasi i kishte analizuar karakteristikat e shpates. Ai e vleresoi shpaten fillimisht me 200.000 Funta.
Cka eshte interesant eshte fakti se si HIstorianet dhe Arkeologet tane nuk ishin ne gjendje ta zbulojne rendesine e nje objekti te tille historik duke e pasur ne duart e tyre qe sa e sa vite, por u dashka te vij nje Prof. nga Holanda e larget te na tregoj se cka kemi ne shtepine tone.

[[xeni]]

interesante... si nuk paska dale nje studiues qe din osmanllisht gjithe keto vite...

[Acid_Burn]

te dish osmanllisht, arabisht, persisht ose te mundohesh t'i mesosh menjihere quhesh TERRORIST ... bile edhe per Khajamin erubairave dikush me pyeti se a eshte terrorist... hmmmm keq ee? ca te besh....

[[xeni]]

te dish osmanllisht, arabisht, persisht ose te mundohesh t'i mesosh menjihere quhesh TERRORIST ... bile edhe per Khajamin erubairave dikush me pyeti se a eshte terrorist... hmmmm keq ee? ca te besh....

paragjykimet dhe si rrjedhoje injoranca do jetojne gjate ne Shqiperi...

[Acid_Burn]

sa per dijeni une kur isha per here te fundit kerkova te kerkoj arkivat ne lidhje me dokumentacionin ne osmanllisht ... me percollen duke me thene se "ekspertet" e atjeshem ishin shembullor dhe se nuk kisha eksperience

[Damastioni]

Nuk më duket se është një arsyetim me vend qështja e njohjes së gjuhës osmane, per mos efikasitetin e autoriteteve tona. Dhe nuk ka të bëj asgjë me terrorizëm apo fundamentalizëm ( është vetëm një gjetje e një arsyetimi cfaredo pa ndonjë bazë të qëndrueshme).
Unë vij nga Prishtina, dhe e njohë shumë mirë gjuhën e armikut tim (serbishten), dhe atë në asnjë mënyrë nuk e kuptoj si nënqmim, por si një përparësi ndaj tij.
Nga ana tjetër, vjen një holandez, vendi i te cilit historikisht nuk kishte të bënte asgjë me Osmanllinjët, dhe na mëson neve të cilet vuajtëm 500 vjet nga gjuha Osmane, dhe na tregon për pasuritë arkeologjike të vendit tonë.
Neglizhenca e Autoriteteve tona është ajo që më mundon më shumë se sa mosdija.

[Pellazgu]

Do të bëje mirë të mësoje edhe nga pak shqip. Fillo me mësimin e shkronjave q, ç, gj dhe xh. Mësoje veshin me drejtshqiptimin e tyre. Ka shumë rëndësi se po na e nxirrni shqipen si serbisht me q të butë e q të fortë. Gjuhët sllave i kanë ato, jo shqipja. Ne kemi ç si tek çështja dhe q si tek qejfi. Kemi gj si tek "gjej" dhe xh si tek xhamia ose Behxhet (jo Behgjet). Kemi Nexmije dhe Gjilan. Latë nam, latë.

[fegi]

Objekti i artit islamik, shpatë beteje e tipit damaskin, bart historinë me emrin e një Sulltani, i lidhur drejtpërdrejt me historinë e Shqipërisë nën sundimin e Perandorisë Osmane, në fund të shek. XV, fillim i shek. XVI.


Lajmin e bëri të ditur personi që është ngarkuar me kryerjen e këtij procesi, Frederik Stamati, i cili është njëherësh njeriu që ra në gjurmët e zbulimit të kësaj shpate, e identifikuar në tetor 2004. "Është përgatitur dokumentacioni zyrtar dhe është miratuar grupi i punës. Do të fillohet me analizimin e gjendjes së shpatës në disa aspekte: optik, strukturë dhe përbërje kimike.


Të gjitha analizat do të jenë jo destruktive, pra gjithçka do të kryhet nëpërmjet metodave që japin të dhëna pa dëmtuar objektin", - tha dje Stamati. "Studimi do të kryhet si një bashkëpunim midis Laboratorit të Konservimit dhe Arkeometrisë të QSA-së, Qendrës së Fizikës Bërthamore të Aplikuar dhe Katedrës së Fizikës të Fakultetit të Shkencave Natyrore.

Së bashku me rrugën e propozuar të restaurimit, do t'i paraqitet për shqyrtim Komisionit të Restaurimit, i ngritur posaçërisht për këtë qëllim. Mbas miratimit të projektit do të realizohet ndërhyrja. Mendohet që puna të zgjasë rreth një muaj. Për arsye sigurie, punimet do të kryhen në mjediset e fondit etnografik dhe jo në laborator.


Tashmë, pajisjet laboratorike janë transferuar".


Përfundon me kaq informacioni i Stamatit, shef i të vetmit Laborator Restaurimi të Trashëgimisë në vend. Ai do të drejtojë punimet mbi këtë objekt, i cili ndodhet në ruajtje në fondin etnografik të Institutit të Antropologjisë Kulturore dhe Studimeve të Artit, pranë Qendrës së Studimeve Albanologjike.

Stamati vazhdon kështu iniciativën e projektit të deskriptimit të mbishkrimeve në shpata.
Mbishkrimi i shpatës në fjalë u transkriptua 5 vjet më parë nga Profesor Frederik de Jong.

Studiuesi i osmanishtes, profesor i Universitetit të Utrecht-it në Hollandë, e transkriptoi këtë mbishkrim osman në shpatën 400-vjeçare, e cila rezultoi të ishte më e vjetra nga 40 shpatat e fondit etnografik që ai studioi gjatë një jave në Tiranë, më 2004-ën.


Ai pati deklaruar se kjo shpatë i është dhuruar Sulltan Bajazitit II: "Dhuruar Madhërisë së tij, Sulltanit të Lartë, Bajazit Han, djalit të Sulltan Mehmet Han, i biri i Sulltan Muratit", është shënimi në osmanishte mbi tehun e shpatës së shek. XV-XVI, pronë e ish-Institutit të Kulturës Popullore.


Veç këtij mbishkrimi, që na informon se kjo shpatë i është dhuruar Sulltan Bajazitit II, ajo nuk përmban asnjë të dhënë tjetër, datë apo vend prodhimi që zakonisht shpatat e kanë.


Doreza është e dekoruar me filigram argjendi, karakteristikë kjo për veriun e Shqipërisë. Nuk është shpatë e plotë, sepse këllëfi dhe doreza prej briri e thyer në të dyja anët, janë të një periudhe më të vonë se tehu. Të tria u përkasin kohëve dhe vendeve të ndryshme.


Për shpatën e betejës të tipit damasik, prof.


De Jong kishte përjashtuar mundësinë e prodhimit në ndonjë nga provincat e Perandorisë Osmane, veçse në ndonjë nga qendrat e saj të mëdha, si Stambolli apo Bursa. Kjo për shkak të cilësisë së lartë të çelikut, kaligrafisë fine, në ar, me reliev. Këllëfi i saj, me pjesë metalike dhe lëkure, i lyer në bojë të zezë, i përket shek. XIX.


Sulltan Bajaziti II ka udhëhequr forcat otomane në fushatat në Shqipëri. Pas vdekjes së Sulltan Mehmetit II, në krye të perandorisë vjen një nga dy djemtë e tij, Bajaziti II, i vlerësuar si "figurë qendrore për stabilitetin që vendosi në Perandorinë Osmane".


Ishte në krye të fushatës kundër kryengritjeve të himariotëve, ashtu si sulltanët e kishin zakon të ishin në krye të betejave, pra më 1481-shin dhe 1492-shin, si dhe në pushtimin e Durrësit, më 1506-ën. Vetë Mehmeti II, në pranverë të vitit 1478, marshoi me trupat e tij drejt Krujës dhe synonte Shkodrën.


Gjatë gushtit të vitit 1481, në viset perëndimore të Shqipërisë së Poshtme, sidomos në rajonin e Himarës, u zhvilluan luftime të ashpra ndërmjet shqiptarëve dhe trupave osmane. Gjendja shumë e vështirë që u krijua për forcat osmane, që vepronin në këto vise, e detyroi Sulejman Pashën të nisej vetë në krye të 3 mijë ushtarëve në drejtim të Himarës.

Inventar


Shpata mban numrin e inventarit 841, në Fondin e ish-Institutit të Kulturës Popullore. Është në gjendje të mirë, edhe pse nuk është restauruar. Shpata u gjend në Institutin Shkencor në vitet '46-'47. Më pas, fondi ku ajo bënte pjesë, kaloi në varësi të Institutit të Historisë dh

TIRANE – Restauratoret deshifrojne mbishkrimin e shpates se nje prej sulltaneve me te sukseshem, te perandorise Osmane, Bajazitit te II.

Ne tekstin e transkriptuar nga osmanishtja nga profesori hollandez, Frederick De Jong, thuhet : “Dhuruar Madherise se tij, Sulltanit te Larte, Bajazit Han, djalit te Sulltan Mehmet Han, i biri i Sulltan Muratit”.

Ky eshte i vetmi shenim mbi tehun e shpates, pa date dhe vend prodhimi qe zakonisht shpatat kane. Vete profesor De Jong, mendon se prodhimi saj eshte bere ne qendrat e medha si Stamboll apo Burse. Kjo per shkak te cilesise se larte te celikut, kaligrafise fine ne ar, vlera e se ciles arrin ne 1 milion dollare.

Shpata i perket fundit te shekullit te XV dhe fillimit te shekullit te XVI.

Frederik Stamati, eshte restauratori i cili po udheheq dhe grupin qe do te merret me restaurimin e saj, sqaron se objekti nuk eshte shpate e plote, pasi kellefi dhe doreza prej briri te thyera ne te dyja anet, jane te nje periudhe me te vone se tehu, qe u perkasin koheve dhe vendeve te ndryshme.

“Vendosem te nderhyjme per te bere restaurimin e domosdoshem, me qellim qe ky objekt te jete ekspozuar ne nje nivel te denje”, u shpreh restauratori, Stamati.

Nuk dihen shume te dhena mbi shpaten. Ajo mban numer inventari 841 dhe eshte ne gjendje te mire.

Nuk dihet kur, kush dhe ku eshte gjendur, pasi ishte pjese e arkivit te Institutit Shkencor qe ne vitet ’46-’47 dhe vetem para kater vitesh u zbulua se ajo ishte pikerisht shpata e Sulltan Bajazitit te II. e Gjuhësisë, për të ardhur tek ai i Kulturës Popullore, ku ndodhet sot e kësaj dite. Historia e origjinës së saj nuk dihet.

[yllbardh]

Një gjë këtu duhet të sqarohet. Të thuash se sot dinë një gjuhë nuk do të thotë se kupton po të njëjtën gjuhë të para 500 viteve, sepse gjdo gjuhë me kalimin e kohës ndryshonë dhe zhvillohet nën ndikime të ndryshme varësishtë nga rrethanat gjeo-politike. Gjuha shqipe përshembull nuk është e njejtë me atë të arbëreshëve të kohës së Skenderbeut dhe edhe pse ne ndoshta kuptojmë një pjesë të mirë të saj ka nocione dhe terma që vetëm një liguist me njohuri të gjuhës arbëreshe mundet me saktësi të thotë se kupton në tërësi gjuhën arbëreshe.
Kështu që historiani hollandez mundet të ketë specializuar gjuhën osmane të shekullit të XV dhe për këtë shkak edhe ka qen e nevojshme ekspertiza e tij. Dhe këtu historianët dhe arkeologët tanë nuk mundë të fajsohen për mos njohjen e osmanishtes së kohës reciproke, sepse një historian apo arkeolog që ka doktoraturë në të kaluarën shqiptare kjo doktoraturë nuk do të thotë që ai të konsiderohet edhe si ekspert në historinë gjermane. Ai ka njohuri të përgjithëshme të historis gjermane por nuk mundet kurrsesi të japë mendimin e tij si ekspert për historin gjermane.