Gjuha shqipe ne Kosove dhe ne Shqiperi

[Klejdi]

Lexova titullin e temes, e vendosa te shkruaj dicka. Mesazhet qe jane me lart s'kisha kohe t'u hidhja ndonje sy, keshtu qe te me falni nese s'jam ne koherence me ato qe shkruani me lart.

Mgjte, kam nje dileme, pyetje, merreni si te doni. Nje mikesha ime amerikane ka mbaruar per linguistike, e po vazhdon per Phd. Teme per dizertacion ka vendosur te jete per gjuhen shqipe, dhe me sakte, teoria qe ajo hedh eshte qe gjuha Gege dhe Toske jane dy gjuhe krejt te ndryshme. Une jam i mendimit qe per te dale ne nje konkluzion te tille, se pari duhet t'i flasesh keto dy gjuhe, por shqipja e saj eshte teper e kufizuar. Mgjte, keto idera ia ka futur ne koke i fejuari i saj qe eshte shqiptar (nga veriu) dhe ka nje urrejtje te thelle per pjesen tjeter te Shqiperise. Une jam i bindur qe teoria e saj eshte gabim, por dua te di nese ndonje prej jush, mund te jape argumenta per ta provuar ose kundershtuar kete teori. Ndoshta i fejuari i saj, per shkak te urrejtjes se madhe ndaj jugut te Shqiperise, eshte i verber ne gjykimin e tij, keshtu qe cdo mendim, ide qe mund te keni do ishte mese ndihmes per te. Ajo ndodhet ne Shqiperi per momentin duke bere kerkime rreth kesaj teme, por shoh qe shume prej jush jeni te mireinformuar ne kete ceshtje.

Faleminderit,
Klejdi Velcani!

[Albo]

Postuar më parë nga Klejdi
Mgjte, kam nje dileme, pyetje, merreni si te doni. Nje mikesha ime amerikane ka mbaruar per linguistike, e po vazhdon per Phd. Teme per dizertacion ka vendosur te jete per gjuhen shqipe, dhe me sakte, teoria qe ajo hedh eshte qe gjuha Gege dhe Toske jane dy gjuhe krejt te ndryshme.

Mund ti trasmetoni shoqes tuaj dy fjale nga une:

1. Hap fjalorin dhe lexo perkufizimin e fjales "gjuhe" dhe "dialekt" qe te mos i ngaterroje dialektet me gjuhet

2. Te mesoje te shkruaje e flasi mire shqip perpara se te ndermari nje inisiative te tille

3. Perfundimet ti nxjerri pasi te jete njohur me materialet gjuhesore shqipe dhe jo perpara.

Gjithe te mirat !

[Actec]

Bej te fala asaj amerikanes edhe nga une dhe
i thuaj mos te lodhet shume me gjuhen gege e toske por
le te vertetoj qe anglishtja dhe amerikancja jane dy gjuhe
krejt te ndryshme me kete rast ka vertetuar dhe ate problemin
e mesiperm.

[Actec]

Illirian 01 me i qete more djale .
Gjuhen letrare qe ti dhe disa te tjere nuk e flisni mire
duhet ta mesoni dhe te mos hedhni balte mbi te.
Nuk do kete asnje kohe qe ajo te rishikohet sic cirreni ju.
Nuk eshte gjuhe e nje njeriu sic thoni ju por e pjeses me te zhvilluar te Shqiperise.Eshte absurde ta mendosh qe te filloj
krijimi i nje gjuhe te re qe do te jete shartim i dy dialekteve
kryesore,do te ishte nje bllof.Mbetet qe te perpunohet dialekti
gege dhe te jete gjuhe letrare.Kjo kerkon te pakten gjysmen e shekullit qe ka filluar.A ja vlen?Dhe per cfare?Sepse nje pjese e vogel nuk mesojne dot gjuhen letrare.
Le te perpiqet kjo pjese e vogel ne ushtrimin e gjuhes standarte,le ta leshoj veten te asimilohet nga pjesa me zhvilluar
se i ben mire.
.

[D'artist]

O ti ILoveePeja ose meqe quhesh Dardan, Dardan!

Te kam rixha, mos na ve ketu tani plehrat e gazetarise se Prishtines. Le te merremi vesh tani! Une jam i mendimit se nese do te thuash mendimet e tua personale, atehere thuaji! Ama, te na vesh ca plehra intelektuale te atyre gazetave qe nuk shiten me me shume se 79 kopje ne te gjithe Kosoven, tani sikur s'ka lezet e? Na u shpif tashme me inferioritetin e pamate i cili kalon menjehere ne intelektualizem te kulluar, sapo KFOS-i jep ndonje pare per kesi projektesh fshatareske. Nese na i boton ato shkrimet e Krajes cdo te shtune tek Shtojca e Kultures mire, por nese jo, "bile" mos na merr kohen neve me gjera qe njerezit i bejne se duan te marrin pak fame dhe ndonje pare andej-ketej. Keta njerez s'mund te drejtojne dhe moderojne asnje diskurs kulturor, e jo me ceshtje te gjuhes qe s'dine ta shkruajne ne asnje variant apo dialekt te saj.

ILoveePeja, too!

[etno]

Postuar më parë nga Tal Aga
Flakë!

Problemi këtu sa i përket vështirësive në Hagë, është mjaft i thjeshtë: PËRKTHYESIT NUK JANË NË NIVEL TË DETYRËS!!!
E, pse them kështu?
- Sepse nga dëshmitarët nuk mund të kërkohet të njohin gjuhën letrare dhe as dialektin e përkthyesit(ses), përkundrazi përkthyesi(ja) duhet të njohë GJUHËN E KLIENTIT pavarësisht nga dialekti, frazat, zhargonet etj., gjithashtu duhet pasur parasyshë edhe karakterin (natyrën) e klientit, përgatitjen profesionale, prejardhjen etj.

Për kryerjen e kësaj detyre (në Hagë) jam i mendimit se zgjedhja e përkthyesve ka dështuar (nuk i di kriteret se si i kan zgjedhur). Duke dëgjuar procesin në fjalë, shpeshherë kisha edhe vetë vështirësi për ta kuptuar të tërë përkthimin e nganjëherë koklaviteshin gjërat p.sh. te emërtimet gjeografike, kur përkthyesi e thoshte ashtu si e dëgjonte nga folësi i mëparmë (p.sh. thoshte ..... Uroshevac....., pa e ditur se shqip është Ferizaj e kështu me radhë).

Nejse, sa i përket mendimit tënd se për moskuptimin e shqiptarëve ndërmjet veti (ai nga Prishtina me atë nga Tirana) fajtor na qenka Kongresi i '72-shit, nuk pajtohem fare se edhepse mos të ketë qenë i përsosur ai megjithate në një masë na ka afruar gjuhësisht.

[armando2001]

E si mund te quhet gjuhe e njesuar apo gjuhe letrare nje gjuhe e cila nuk arrin te perfaqsoje shumicen e nje kombi dhe me ane te se ciles nuk arrin te kuptosh ndoshta poetin me te madh te kombit qe flet kete gjuhe e pikerisht Gjergj Fishten. E pra Fishta shkruajti vetem reth 70 vjet me pare dhe ne kemi veshtiresi ta kuptojme, pervec atyre qe studjojne gjuhesi, ndersa anglezet jane ne gjendje te kuptojne Shekspirin edhe 500 vjet pas krijimtarise se tij.

Persa i perket atyre studiusve dhe personaliteteve qe minimalizojne gabimet e Kongresit te 72-shit, mjafton te shikosh se sa objektive jane ata ne mendime dhe vlersime, sa te pakushtezuar nga perkatesia lokale apo krahinore qe i ka karakterizuar gjithmone shqiptaret jane keta personalitete, shumica e te cileve ne fakt vijne nga jugu.

[Tal Aga]

Armando, s'di a të kuptova drejtë a po mundohesh të thua që Kongresi i drejtshkrimit... i 72-ës po të penguaka që ta kuptosh Fishtën?! Nëse po, atëherë me duket mjaft i çuditshëm ky pohim yti.
S'besoj që problemi qëndron aty (te '72-shi pra), sepse sipas asaj logjike atëherë Fishta paska qenë më i kuptueshëm para vitit 1972, e paskëtaj qenka bërë i pakuptueshëm!
(Edhe Shekspiri paraqet vështirësi, madje edhe për anglezët sidomos për ata me më pak shkollë, por i rishkruar dhe përshtatur në anglishte moderne është i kuptueshëm edhe për mua!)

Gjuha shqipe ka një leksik mjaft të pasur, problemi qëndron aty se NE nuk e njohim ate, sepse mundësitë janë të pakta, sa për shembull: kam këtu Fjalorin e Gjuhës së Sotme Shqipe të botur nga Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë , Instituti i GJuhësisë dhe Letërsisë në Tiranë më 1980, kurse tani jemi në vitin 2002 !!! di ti për ndonjë fjalor më të freskët?
Në gjuhët tjera, fjalorë të tillë botohen pothuajse për çdo vit, mirëpo këta fatlumë kanë edhe gjuhëtarë edhe institute gjuhe të mirëfillta e edhe shteti i kushton rëndësi dhe i mbështetë ato, sepse ia dinë rëndësinë gjuhës. Po institutet tona, a thua a kanë tanimë kompjutorë në përdorim apo janë të lënura pas dore?

Megjithë mangësitë, mendoj se Kongresi i '72-shit është një e arritur e jona krahas Kongresit të Manastirit, e si të tillë duhet ta vlerësojmë e jo ta shajmë kinse na paska lënë të gjymtuar dhe për të gjitha zhgënjimet tona qenka fajtor ai - Kongresi i '72-shit.

Shpresoj të më kesh kuptuar.

Tung

[armando2001]

Fatmirsisht une jam nga Shkodra dhe e kuptoj ndoshta disa here me mire Fishten sesa mund ta kuptojne shume te tjere. Nuk e kisha fjalen aty, pasi Fishta perdor nje dialekt te theksuar, por e mora thjesht si shembull per te treguar se gjuha letrare ka mbetur larg perfaqsimit te gjithe kombit. Shume shoke dhe shoqe nga jugu me jane ankuar se nuk arrijne ta kuptojne. Nga ana tjeter shumica e rilindasve me origjine nga jugu kuptohen fare mire edhe ne trevat me veriore te banuara nga shqiptare. Kjo eshte prove e pakundershtueshme dhe logjike qe verteton se gjuha letrare anon nga toskerishtja.


Nga ana tjeter jam plotesisht dakord me verejtjen tende se fjalori shqiptar nuk shikohet, punohet, ripunohet, plotesohet dhe riperterihet cdo vit sic behet me fjaloret e tjere ne bote. Psh., fjalori i Anglishtes riperterihet, plotesohet dhe pasurohet cdo vit nga Universiteti i Oksfordit, qe ka edhe te drejten zyrtare per te bere kete sherbim si dhe per te bere botimin e tij.

Ndersa per piken e trete qe shtrove, megjithese Kongresi i 72-shit solli shume te mira kjo nuk do te thote qe nuk pati te meta. Pikerisht keto te meta duhen rishikuar dhe riparuar. Perse duhet te kemi kete kokefortesi prej shqiptari qe dicka qe eshte bere keq nuk mund te cbehet. Mund te cbehet qe cke me te, pervecse ne mendjet tona.

[alvi]

Une kam pasur pershtypjen se ndryshimet ne gjuhen e folur ne Kosove dhe asaj ne Shqiperi ishin thjesht pasoja te dialekteve te nryshme. Me vone, si zoterues i gjuheve Sebo-kroatishte dhe gjermanishte kam bindjen se fajtor eshte asimilimi i pjesshem dhe lehtesia qe sjell perdorimi i serbishtes ne ish jugosllavi. Shume fjale ne Kosove jane thjesht serbisht. Zastave-flamur, zid-mur, voz-tren, stan-apartament etj. Po aashtu karakteristike e gjuhes serbokroate eshte perdorimi i termave teknike ne gjermanisht. Ne Shqiperi jane ne italisht, p.sh. Gepek-baagazh, hauba-kofne, sharfziger-kacavide etj. Po te kalosh pertej ketyre fjaleve te huaja ne perdorim ne te dyja vendet, atehere problemi thjeshtohet ne nje rrjedhoje e dialekteve te ndryshme. Mendoj se tani do te jete me e lehte per shqiptaret e Kosoves, te mos perdorin fjae ne serbisht. I njejti fenomen, vihet re ne fjalorin e emigranteve shqiptare ne USA, ku cdo tre fjlae e katerta eshte anglisht. Si fillim per shume sherbime e terma nuk gjenden ekuivalente ne shqip, sidomos ne teknologji.
Disa fjale te jera nga serbishtja qe perdoren ne kosove:

struje = korent (rryme elektrike)
derzhava = shteti (qeveria)
maice-bluze
fermerka-pantallona xhins
kvacille-friksion
"-Kesh tej n'sup me overit qat liqna kartë se i ka dal rroki e mujne me me kazmit milicija "
qe dmth
"Isha deri ne polici per ta vertetuar leternjoftimin se me denojne policia "
Bio sam u policiju da ovjerim licnu kartu posto je rok istek'o i necu da me ne kazni milicija.
Trik majica, si ata qe veshin ata qe luajne basketboll, ose podkosulja
frizure = forma e flokeve, qethje
Apoteka-farmaci
Gjakovar-kavajs