Gjuha shqipe ne Kosove dhe ne Shqiperi

[illiriani]

Desnickaja ruse ishte mesuesja e atyre te dyve, per dialektologji shqiptare!!!

[Ari-Intimidator]

Dialektet e Gjuhes Shqipe--teme shume sensitive. T'ju them te drejten, ne qofte se udhetoni vetem 50 Km larg Prishtines, do te keni mundesi ti degjoni se paku 5 dialekte te ndryshme te gjuhes Shqipe. Jam i mendimit se cka doli nga Kongresi i Drejtshkrimit eshte me vend. Duhet ta flasim nje gjuhe te perbashket letrare. Nderkaq, jam i mendimit se nuk duhet diskriminuar askend qe flet ndonje dialekt tjeter te Gjuhes Shqipe. Personalisht, kur nuk kam pas problem ndaj dialekteve tjera. Besoj se kam mundesi qe te komunikoj me secilin Shqiptar, prej te gjitha trojeve. Nese i shikoni edhe gjuhet tjera boterore, te gjitha kane dialekte, por gjithashtu, te gjitha e kane nje Gjuhe letrare--e cila perdoret zyrtarisht. Gjuha jone eshte e tille.
Jam i mendimit se sa me shume dialekte egzistojne ne gjuhen Shqipe, aq me e pasur eshte.
Ariani--nga Prishtina

[Flaka]

O Bel Ami....

Intervisten e Kadarese e kam lexuar me LLUPE. Dhe, nese do ta dish, Kadare i ka pranuar gabimet. Ka thene se 'PO JANE BERE GABIME NE '72 DHE ATO DUHET PERMIRESUAR'.
Sa per Anastas Dodin, Shaban Demirajn e Rexhep Ismailin, as nuk ja vlen te humbas kohe te flas per ta, sepse, ata, thjesht, nuk e kane guximin intelektual (si ka Kadare) ta thone hapur se jane bere gabime ne ate kongres. Ata, xhanem, duan ta mbulojne marren e tyre ose duke heshtur, ose duke u munduar te mos japin pergjigje per ate cka ka ndodhur me gjuhen shqipe.

Po ti ulu dhe lexoji edhe nje here mire e mire fjalite e tyre. Lexoje Kadarene me me vemendje, ndersa ata te tjeret lexoji vetem sa per te pare sa te vocerr jane, sa pa guximi intelektual, sa te mjere publikisht.

Askush nuk dp qe ta permbyse punen qe eshte bere ne vitin 1972. Jo. Por, pse te mos flitet? Pse te mbrohet ai vendim kur gjithcka po tregon se dicka nuk eshte ne rregull me te? Pastaj, vetem tek ne shqiptaret na ndodh qe per gjuhen te vendoshet nje here ne jete. Jo oreee....Gjuha eshte organizem i gjalle, zhvillohet, ndryshon...Mjafton t'i shikojme pervojat e vendeve te huaja.

[Bel ami]

Edhe une e pranoj se jane bere gabime dhe ka nevoje per permirsime.Askush nuk flet se Gjuha Letrare nuk duhet permirsuar.Por ashtu si e ngrini ju problemin del qe dialekti geg eshte persekutuar nga ai tosk,gje qe nuk eshte e vertete.
Ngrihe problemin ashtu si qendron,le te flasim per te miren qe do te sjelle lejimi i paskajores,shkurtimi i /ë/ si dhe problemi me madhor i gjuhes sot (qe nuk lidhet me dialektet) ai i huazimit te pa kriter te fjaleve te huaja.

[ILovePejaa]

Kadare pranon gabimet

12 numra ma vonë, konstatoj se angazhimi publik i stafit të gazetës JAVA për dy nga të vetmet sfida kulturore, njerzore e civilizuese sot mbrenda mendimit politik e kulturor shqiptar - Identiteti Kosovar dhe Revidimi i Standardit Gjuhësor të Shqipes - (tana tjerat janë vetëm pordhë e piskamë), ka nis me i dhanë edhe rezultatet e para. Këto ditë në Prishtinë u themelue nji shoqatë e cila ka për qëllim me e mbrojtë ‘gjuhën letrare’. Sado e rëndomtë dhe romantike mundet me u dokë nji iniciativë si kjo, fakti se duhet me themelue shoqatë për me e mbrojtë 'gjuhën letrare' vërteton vetiu se 'gjuha letrare' asht shumë e dobtë, i duhet mbrojtje, vetë s'un rrinë kambë. Po t'kishte qenë 'gjuha letrare' e përcaktueme mbi parimet shkencore e demokratike, s'kishte pas nevojë me e mbrojtë askush. Suksesi i saj kishte me qenë mbrojtja ma e mirë.
E dyta, Kadare ma s'un i shpëton pyetjes: çka ka ndodhë me standardin e gjuhës shqipe në vitin ‘72. Dhe, po ashtu konstatoj, se në çdo interview të tij sjell deklarime gjithnji e ma të hapta e ma të zashme se - "po asht gabue dhe i asht ba padrejtësi pasunisë së gegnishtes, por ato gabime s'janë të pako-
rrigjueshme" (Interview n'RTK, maj '02). Natyrisht, ky pranim publik i gabimit nga ana e Kadaresë nuk u tha pa u mbështjellë me tirada kualifikimesh e përçmimesh për tanë ata që këtë çashtje e kanë ngritë dhe kërkojnë me e debatue, por për këtë ndrrim frapant tezash pak ma vonë.
Fuqia e argumenteve që gazeta JAVA i ban publike s'un e len ma indiferent aske. Nji qëndrim ndaj këtyne argumenteve duhet me u marrë. Kontestimi godet themelet e shoqnisë shqiptare të mbasluftës së dytë botnore dhe e tund tanë ngrehinën shoqnore e kulturore shqiptare. Pyetjet dhe kontestimet e kësaj gazete janë publike, të veshuna me argumente që mbjellin dyshimin te lexuesi. Andaj, diqysh duhet me u vendosë ndaj kësaj sfide.
Tue e pasë parasysh këte, më lejoni me i identifikue disa atituda publike që kam mujt me i hetue mbrenda qarshisë kulturore shqiptare. Due me i personalizue këto qëndrime publike tue i emnue bartësit distinktiv të tyne, sepse kjo e ndihmon përshkrimin e situatës. Pra, diqysh u dashka me u vendosë kundruell faktit të akullt se gazeta JAVA egziston, me tanë sfidën dhe provokimin e saj. Atituda e parë asht - Indiferenca. Këtë qëndrim ma së miri e personifikon Idriz Ajeti, si nji nga konstruktuesit e standardit të vitit 1972, tue hesht dhe tue mos marrë qëndrim publik ndaj kësaj egzistence.
Atituda e dytë asht - Roja. Rojtarët, mbrojtësit e 'gjuhës letrare' dhe standardit të vitit '72. Këtë atitudë e personifikon sa s'ban ma mirë Isa Bajqinca. I prekun bile edhe i fyem me iniciativën e kësaj gazete e cila e ka marrë guximin me e prekë nji 'nga të arriturat më të mëdha të kulturës shqipe', me guximin bile edhe 'paftyrsinë' me e kontestue e me e vu n'dyshim tanë ate 'që baballarët e kombit me mund e me djersë mezi e kanë arritur mbas shekujsh sakrificash'. Tue e ndie veten dhe gjuhën të rrezikueme ky edhe merr iniciativën me e themelue nji shoqatë për mbrojtjen e 'gjuhës letrare'. Vetë themelimi i shoqatës asht argument krucial që vërteton fije e për pe se sa i brishtë, sa kurrfare ka qenë ai standard, sa vetëm botimi i nji gazete periodike mujka me e kontestue e rrezikue. Atituda tjetër asht ajo e veprimi të heshtun, në hije. Këtë atitudë kishte me e personifikue ma së miri Rexhep Ismajli. Tue qenë nji nga të vetmit linguist që njof, i cili të paktën e kupton se çka pyet JAVA dhe ku godet JAVA, nuk merr guximin me folë e me reague publikisht as contra as pro. Hesht, larg dritës së diellit, mendon se po ban punë që s'e ka ba kush deri më sot, andej dikah - skajeve. Vegjeton shkencërisht tue pregatitë seminare të kota për gjuhën e tue folë e shkrue për tanat pos për të vetmen sfidë intelektuale e civilizuese - revidimin e standardit të vitit '72.
Atituda e fundit asht ajo e Kadaresë. Dhe, te kjo atitudë, që e personifikon nji nga figurat fjala e të cilit zakonisht e tallazitë qarshinë kulturore shqiptare, sidomos ate të Kosovës, duhet me u ndalë pakëz ma gjatë. Si nji nga protagonistat e atij Kongresi të Drejtshkrimit të vitit '72, dhe si nënshkrues i tana dokumenteve që u morën n'ate Kongres, ky shkrimtar e ka hetue se ma s'un heshten dhe s'un mbahen nën tepih gabimet që janë ba n'ate Kongres. S'kishte me folë kurrë, por ai e heton se i ka hy uji kësaj pune andaj duhet me u përcaktue. Dhe ky deklarim publik i Kadaresë ndaj çashtjes së revidimit të standardit të përcaktuem në vitin ‘72 e ka nji histori të vockël.
Në revistën me renome botnore The Economist, ku rastësisht jemi si protagonista ne dy, une si ai që apelon dhe kërkon revidimin e standardit ‘72, dhe ai në rolin e Isa Bajqincës, atij pra që e mbron dhe si thotë autori i artikullit, tmerrohet nga ideja se duhet me u ba revidimi i standardit shqip. Por më lejoni me e sjellë pjesën n'origjinal:

Ismail Kadare, shkrimtari ma i njoftun
shqiptar, i cili u gjet n'Prishtinë, kryeqytetin e Kosovës, i ftuem në panairin gjithshqiptar të librit, u çakërdis e tmerrue nga vetë ideja se kjo çashtje duhet me u rishqyrtue. Po si Hoxha, edhe ky asht nga Gjinokastra dhe e ka nënshkrue marrëveshjen për standardizimin e vitit 72. Vetëm me e e përmend këtë çashtje, thotë ai, asht "nji provokim i flliqtë", i cytun nga propagandistët serbë që donë me i përça shqiptarët" (Ismail Kadare, Albania's best-known writer, who was recently in Pristina, Kosovo's capital, for a pan-Albanian book fair, is enraged at the idea that the matter should be re-examined. Like Hoxha, he hails from Gjirokaster - and co-signed the language standardization agreement in 1972. Even to mention the subject, he says, is a "dirty provocation" prompted by Serbian propagandists to divide the Albanians.)

Kështu foli Kadare me 8 Kallnor të vitit 2000 në revistën The Economist dhe artikullin e saj me titull TABUJA E MADHE SHQIPTARE (The great ethnic- Albanian Taboo). Ishte plotësisht në pozicionet që sot i mban Isa Bajqinca me shokë. Por, si shkrimtar që e ka mbijetue Enver Hoxhën dhe diktaturën e tij, ky njeri edhe e ka nji sens të veçantë me e kuptue nga fryen era dhe si duhet me u pozicionue në situata të reja. Kështu, në përvjetorin e KD vitin e shkuem, në interview me redaktoren e radios Deutsche Welle e cila asht edhe bashkepunëtore e JAVËS, Mimoza Cika, Kadare për herë të parë mbas tridhetë vjetësh pranon publikisht gabimet e bame me ‘72, tue i revidue rranjsisht qëndrimet e tij të maparme. Kështu me këte interview, ky shkrimtar bahet protagonisti i parë dhe i vetëm deri sot nga ata të vitit ‘72, që me deklarimet e tij publike hap çashtjen e revidimit të standardit shqip. Por, ma së miri le t'i kujtojmë disa mendime të shkëputuna nga kjo interview:

- Gabimet që u bënë në Kongres kanë qenë se një grup shkencëtarësh stalinistë, gjuhëtarë stalinistë, për fat të keq ka pasur të tillë, u përpoqën aq sa mundën të ndikonin, në çdo mënyrë, që ta nënvleftësonin fondin, pasurinë e fjalorit, të njërit prej dy dialekteve kryesore, atë të gegërishtes. Në mënyrë gati tinëzare, duke bërë sikur harruan, duke bërë sikur iu shpëtoi, duke bërë sikur nuk iu ra në sy, lanë jashtë fjalorit, që u hartua fill pas Kongresit të Drejtshkrimit, një pjesë të madhe të pasurisë gjuhësore

- Kanë kaluar 30 e sa vjet dhe ka gjëra për t'u korrigjuar. Bashkë me qortimin e këtyre gjërave do të qortohej edhe ajo ana meskine, sepse në çdo mënyrë u përpoqën ta denigronin pasurinë, sidomos të shkrimtarëve katolikë të veriut. Pra, bashkë me këtë korrigjim, për të cilin unë mendoj se është korrigjimi themelor që duhet bërë, mund të rishikohen disa nga rregullat të cilat janë vendosur ndoshta jo drejt.

- Shkencëtarët e intelektualët tanë kanë për detyrë morale, mision para popullit shqiptar, të sqarojnë se si ndodhi që një dialekt të bëhet zotërues në një gjuhë. Që u bë njëri nga dy dialektet është një gjë krejt normale. Mund të bëhej dialekti i veriut, mund të bëhej ai i jugut. Natyrisht, politika shqiptare diktatoriale donte, në çdo mënyrë, të bëhej dialekti i jugut, për arsye që i dimë, për arsyet e armiqësisë së tyre, instinktive gati, për kulturën veriore, të shqiptarëve të veriut, sidomos kulturën katolike.

- Partia Komuniste donte të merrte patronazhin e saj, të merrte lavdinë, se është ajo që e krijoi Gjuhën e Njësuar Shqipe, gjë që s'është e vërtetë, sepse gjuhën e njësuar nuk e krijon kurrë një regjim politik, një parti ose një diktaturë. Por, ajo e mori në patronazh dhe u sugjestionuan të gjithë, duke e pranuar këtë mashtrim. Në të vërtetë, duke qenë në ndikim të regjimit, në Kongres u bënë edhe gabime.

Me këto mendime të shprehuna, Kadare bahet i vetmi protagonist i vitit ‘72 dhe i vetmi nënshkrues i atij dokumenti, i cili publikisht deklarohet për revidimin dhe korrigjimin e vendimeve të vitit ‘72. Dhe, kjo gja i ban nder atij vetë ma s'pari. Tashti së fundi, në RTK, Kadare edhe njihere publikisht deklaron se duhet me u rishikue e me u revidue vendimet e Kongresit ‘72. Po e citoj:
"Po asht gabue dhe i asht ba padrejtësi pasunisës së gegnishtes, por ato gabime s'janë të pakorrigjueshme".
Kështu, duhet konstatue se ky njeri i ridizajnon dhe i rishqyrton qëndrimet dhe vendimet e veta tue evolue ngapak dhe ngadale nëpër kohë. Po si me e shpjegue se Kadare tue i sha ata që ngrit këte çashtje e kanë, në të vërtet provon dhe përkrah tana kërkesat e tyne?
Kjo, po, asht zor me u kuptue nga nji njeri normal, i cili nuk e di se çka do me thanë me jetue me Enverin, në shtetin e tij, në diktaturën e tij. Me qenë shkrimtar i tij. Asht zor me e kuptue këte taktikë të Kadaresë i cili "tue sha - përkrah".
Me lejoni me ju kujtue nji libër të këtij shkrimtari, i cili demonstron eksplicite nji kësi qëndrimi absurd për nji njeri normal, ku 'tue sha - përkrah'. Në librin ''Migjeni, uragan i ndërprerë", Kadare ngre zanin kundër shkrimtarëve ma të mdhej modernë të shekullit dhe, në mesin e tyne edhe kundër shkrimtarit të shekullit Kafka, dhe kur e pyesin shumë vjet ma vonë se si shpjegohet ky shkrim jueji, ai përgjegjet me nji nga përgjegjet ma të çuditshme në historinë e letërsisë shqipe - po, tue i kritikue e akuzue une e kam mbajt gjallë idenë se ata egzistojnë!
E di, asht zor me ja shpjegue gjeneratave të reja se si mundet nji njeri me përgjegjësi me deklarue diçka të tillë, por, s'un kuptohet Kadare pa e kuptue e njoftë Enverin, shtetin e tij, diktaturën e tij. Me fjalë, tjera, s'un kuptohet Kadare pa Enverin. Njani tjetrin e kanë motivue, frymëzue e modelue, por për këtë nji herë tjetër.
Le të kthehemi te ai ndërrim monumental tezash që ky shkrimtar e ban kur akuzon ata që angazhohen për revidimin e standardit si - përçamës. Por, nëse gabime janë ba në vitin 72, dhe padrejtësi i asht ba gegnishtes, dhe kjo gja thuhet e pranohet publikisht, atëhere angazhimi publik për revidim s'un shpjegohet si tendencë përçamjeje por, përkundrazi, asht tendencë unifikimi. Angazhimi për rishqyrtimin e vendimeve që janë marrë me ‘72 asht angazhim për me e kthye e me e ba gjuhën të tanë, të plotë, normale. Ata që vendosën me e lanë nji dialekt të tanë jashtë standardit gjuhësor shqip, tue i lanë tre milionë shqiptarë që gjuhë amtare e kanë dialektin geg të shqipes jashtë standardit e tue i shpall të huej mbrenda gjuhës së tyne amtare, ata janë - PËRÇAMËSIT. Ata e kanë damtue shqipen, e kanë pakue fuqinë dhe potencën e saj, e kanë dystue relievin dhe pasuninë e saj. Andaj them se ky ndërrim monumental tezash që Kadare e ban s'un shpjegohet pa Enverin dhe njofjen e asaj diktature. Pasojave që ajo diktaturë u ka shkaktue njerëzve, mentalitetit të tyne, karakterit të tyne.
Sepse, si me e shpjegue faktin se azilanti ma i famshëm i Shqipnisë - Ismail Kadare - flet e gjuen gur e dru mbi azilantët e ri shqiptarë. Azilanti flet e u thotë azilantëve - mos ikni, ku jeni nisë?
Si me e shpjegue se benjamini i diktaturës, shkrimtari i oborrit, miku i shpisë së diktatorit asht ai që i mohon të gjitha a thue se s'jeton njeri me mbamendje të shnosh e me sy n'ballë n'Shqipni?
Si me e shpjegue faktin se ky shkrimtar e kritikon dhe shan Kafkën tue u arsyetue se ka dashtë me e vërtetue se ai egziston?
Po them, kjo s'un kuptohet pa Enverin. Kadare pa Enverin mbetet nji enigmë.
Njani pa tjetrin s'un shpjegohen.
Por, për këtë herës tjetër.

Nga Migjen KELMENDI
Marre nga "Java", gazette javore qe botohet ne Prishtine

[fisnik]

E mjera gjuha!

Pasi Shqiperine e beme fshise tash ia kemi nisur gjuhes ta bejme shkoze. Sa brithyri na ka dalur e po tallet me gjuhen, jo ky dialekt i ka hypur ketij ne qafe, jo ky tjetri i ka hypur ne shpine. Medet, mor vaj medet!

O Bel ami, ulu ne breg e shikoj çbersit e gjuhes pasi Shqiperine e çberi greku e serbi me ndihmen e injoranteve shqiptare, tash ne e kemi lehete ta çbejme gjuhen.

Aman sa shume filosofe te gjuhes kane dalur!

[illiriani]

LUM PER GJUHEN E MJERE PER FISIN QE NDAU GJUHEN

aman fisnku i nje fisi, sa greku e serbi akademik moskovit na futi nje te folme fisi gjoja eshte gjuhe moderne!

Shqiperine ta zhberi greku e gjuhen ta zhberi akademillaku moskovit te flasesh e mos ta dijsh prejardhjen e fjaleve: tema, teza, teoria, teater, metoda, metodika, sinteza, paranteza, metateza, dioceza, autori, autoriteti, aritmetika etj., qe kurre nuk mund ta dijsh shqip me keto formime sllave, kur ne shqipen jane thjeshte: thema, theza, theoria, theatri, methoda, methodika, sintheza, parantheza, diotheza, authori, authoriteti, arithmetika etj. ku dihen prejadhjet e seciles fjale - po mjere per fjalorin sllavistik, qe e zhberi dhe e beri te panjohur fjalorin shqip, pa ia dijte domethenien ne shqip, asnjeres prej ketyre fjaleve te larteshenuara!

Lum per shqipen, qe po formohet shqip!

[Bel ami]

Jo mor vlla nuk jam nga ata qe bejne sehir une kur me digjet shtepia.Ske ci ben kur nje nga vellezerit i ve flaken,por mar nje kove uje dhe e shuaj aq sa mundem e di,te pakten nuk i hedh benzine si komshinjte.

[ILovePejaa]

Belam nuk jeni duke e kuptuar te verteten apo une jam gabim?

Ne vellezerit tuaj nga Kosova nuk po kerkojme qe te djegim apo te nenvlersojme gjuhen Shqipe perkatesishte Kongresin e '72. Jam i bindur dhe nuk kam lexuar asnje shkrim apo ndonje fjalim, interviste apo diqka te ngjajshem nga ndonje shqiptare qe kerkon qe Kongresi i '72 te hudhet poshte por te gjithe kerkojne qe Gjuha Shqipe te pasurohet me idioma dhe jo vetem me idoma nga te gjitha dialektet e Gjuhes Shqipe dhe te krijojme nje Gjuhe reale Letrare apo e Unisuare.

Duhesh te tregosh jo injorante ndaj problemeve qe kane shqiptaret rreth Gjuhes se Unisuare (kuptohet ata ne Kosove dhe jashte shtetit te Shqiperise).

Se Kongresi Drejtshkrimore i '72 ka deshtuare ne nje mase deshmi eshte Kosova dhe trojet tjera shqiptare qe kane qene jashte shteti Shqiptar.

Me se mire ka thene Cabeji qe kam frike qe mund te krijohen dy Gjuhe nga Kongresi. Citimin e me larte dhe komplete te Cabejit e gjene ne faqen e pare te AlbaSoul-it.

Pra, asnjeri nuk kerkon qe Kongresi i '72 i cili na nxjeri Gjuhen Letrare te quhet me plote kuptimin e fjales i deshtuare por kerkojne qe gabimet te permiresohen sepse Gjuha eshte ajo qe po na ndan, per kete flasin disa komente ne faqen e pare te AlbaSoul-it ndaj nje postimi tim, por nuk do te thote qe nje postim te perfaqeson te gjithe...

Jam i sigurte qe jo nje numeri i vogel po ta lexojne "Lahuten e Malsise" apo shkrimet e Omerit Shqiptare (Fishtes) nuk i kuptojne.

Suksese dhe shendet ne jete Bel-am!

Sinqerishte Dardani.

[Redi]

Fshiva disa poste qe ishin komplet jashte teme dhe qe kishin sulme personale. Cdo post i tille ne te ardhmen do te fshihet p paralajmerim.

Pershendetje