Keqkuptimi i madh i poezise

[deti_bajri]

Mendova te hap kete teme te re, dhe nese ju jeni dakort, mund te behet nje diskutim pikerisht per keqkuptimet e poezise. Eshte fjala per keqkuptimet qe ndodhin c'do dite, c'do minute. Ju te gjithe jeni deshmitar qe keto vitet e fundit botohet pa kurrfar kriteri. Ne pergjithesi shtepite botuese nuk botojne me parat e tyre, por me parat e vet autoreve. Te gjithe jemi deshitar te nje morie botimesh, dhe te gjitha jane botime pa kurrfare perzgjedhjeje. Thjeshte autori i ri, ose poeti ka siguruar nje sasi parash, dhe o burra menjehere dhe ne deren e shtepise botuese. Ata (botuesit) jane te gatshem qe ne emer te asaj sasie parash te botojne cdo lloj "poezie", "proze" etj. Ketu nuk kam ndermend te permend emra botuesish as autoresh. Besoj se nuk eshte e udhes. Por e keqja nuk eshte thjeshte kjo. Fundja kjo eshte pjese e biznesit te ketyre shtepive botuese. Une do te thosha se e keqja me e madhe u behet pikerisht te rinjeve qe tentojne te vijne ne letersi. Une mendoj se pikerisht ketu krijohen keqkuptimet e medha. Te rinjte duke lexuar botime shume te dobeta, fillojne dhe e keqkuptojne poezine, letersine ne pergjithesi. Pra si te thuash krijohen standarte te dobeta. Modele qe gjithcka mund te jene, por vetem letersi nuk jane. Une per vete do te thosha se nuk jane te gjitha botimet e tilla. Edhe te rinjte kane shume nevoj per promovim. Por a duhet te kete perzgjedhje?
Une kam vene re dicka shume te mire tek ky forum, megjithse jam vizitor i vone i ketij forumi. Ketu mund te them me plote gojen, se behet letersi, ketu shkruhet poezi e mrekullueshme! Do ju ftoja tek kjo teme te flasim shume te qete, te diskutojme, fundja kjo eshte si te thuash nje mundesi shume e mire per te cuar me tej mendimin kritik ne te mire te poezise dhe letersise se vertet.
Une jam i ndergjegjshem se pikerisht kjo teme eshte shume e gjere, por them se duke pare nivelin e shume prej anetareve te ketij forumi, ne do te jemi ne gjendje te bejme nje diskutim vertet me vlere.
Edhe nje here jeni te ftuar te diskutojme thjeshte dhe hapur.

Me respekt

[dikeafajtore]

Ide interesante!

Por me duket shume e gjere dhe kerkon shume profesionalizem perndryshe kam frike se shnderrohet thjesht ne muhabet.

Deti Bajri. Specifiko ndonje teme. Po pres.

[macia_blu]

me dukesh shume i madh, nuk e di a je apo thjesht me dukesh, megjithate te falenderoj per gjeresine e temes, dhe sidomos pasi eshte mjaft e rendesishme per gjithe ckeni cituar jume lart pa hequr as presjen e harruar. Ajo cka do te kerkoja , eshte pa i shtuar as presjen time , pergjigjes se diekas... duhet te flasim me te afruar. E qe te ndodhe kjo, na krijo nje sofer meqe na bere nje ftese...ku ne te kemi libra te botuar, qe kane ardhur ne berje te librit, pa e kaluar kritiken, dhe disa libra qe e kane kalua kritiken, ndonje liber qe e kane kaluar kritiken sukseshem.
Jo qe ne ti kritiukojme e te dalin jashte qarkullimit, por thjeshte te dime te edukojme ato shijet tona me te mira. Sa per qoshen ku rrine botuesit te mos e shohim fare tani per tani. Ne nuk duam te behemi botues, duam te behemi poet e te bejme poezi, ate me te edukuaren dhe me te miren...ate me poezine. Une jam duke dshiruar ndonje cikel nga me i munduri qe mund te kemi secili prej nesh...botim i fundit, qe e botuan parate jo vlerat, dhe ndonje cikel qe e botuan poezite jo parate.Keshtu provojme se ke dime te vleresojme ne te ketushmit, ne te tanishmit..?. -Vleren apo anti vleren, shijen apo anti shijen.etj.Me lejo te them ate qe thua ti. Jo cdo liber i botuar ka vlera,( kjo fjali mbaron me presje....) pershendetje...te gjitheve atyre qe shkruajne , sido qe shkruajne....per mua eshte shume te shkruash, pune e madhe se dobet, pune e madhe se me nobelizma te qefberjes se vetes...gjithesesi eshte aq bukur te shkruash...bile akti i te shkruarit eshte pothuaj hyjnor....( me respekt macia_blu)

[Estella]

Literature re-creates reality by means of words. A poet, a writer recreates those aspects of reality which represent his fundamental view of man and of existence.
( Literatura ne pergjithesi rikrijon realitetin duke perdorur fjalet. Nje poet apo nje shkrimtar rikrijon aspektet e realitetit, qe shfaqin apo perkrahin egzistencen ne syte e tij.)
Me kete dua te them se "ne" njerzit si kritike te krijimeve letrare duhet thjesht te shfaqim mendimet tona dhe tja leme kohes te tregoje se cilet prej ketyre shkrimtarve apo poeteve vertet kishin arritur nje shkalle te larte produktiviteti.
Me nje fjale "Democracy"!
"Democracy refers to unlimited majority rule. A social system in which one's work, one's propriety, one's life are at the mercy on any gang that may muster the vote of a majority at any moment."

E si mund te ndalosh dike qe te botoje nje librin e tij/saj?

Nga ana tjeter.
"Money allows no power to perscribe the value of your effort except the voluntary choice of the man who is willing to trade you his effort in return."
Paraja sot te lejon te besh gjithcka, por ka aq vlera sa edhe personi vete qe e ka ne perdorim parane. Perseri jane "consumers" ( Njerzit qe e blejne produktin) ata qe e vleresojne produktin.

E kam krahasuar poezine apo krijimet letrare si nje produkt, por thjesht doja te thoja se ky eshte kapitalizmi. The recognition of individual rights.

"Since man are neither omniscient nor infallible, they must be free to agree or disagree, to cooperate or to persue their own independent course, each according to his own rational judgement. freedom is the fundamental requirement of man's mind." ( Ayn Rand 20th century phylosopher)

[macia_blu]

nuk po them asgje pervecse faleminderit dhe eshte krejt e vertete dhe aspak nuk e vjen zor te them...se ne nje shrim me lart kundermoja ere..socializmi....tani jam nen parfumin tend krejt e bukur dhe krejt joshese....si te jem rinuar ne heqjen e gjysmes se moshes... eshte e grisur kjo gjysem e vjeter, eshte burg. faleminderit...me solle ne kohen ku jam tani jo ne kohen ku isha. bye.

[dikeafajtore]

Te mos ngaterrohemi mes fjaleve dhe kuptimeve. Askush nuk thote, as Deti, as une, as macja ne komentin e pare se eshte e ndaluar te botosh nje liber sidoqofte ai. Koha kur librat ndaloheshin te botoheshin apo lexoheshin, lavdi zotit, iku. Kush ka qejf te hedhi nje grusht parash dhe te nxjerri nje liber qe shume , shume mund te lexohet nga hallat, xhajat , tezet dhe dajat, bujrum le t'i hedhi. Por fjala nuk eshte ketu. Problemi eshte shume me i gjere se kaq. Kujt i dhemb letersia, poezia apo proza, i vjen shume keq kur sheh se nje brez i tere po coroditet mes botimesh te reja shume "terheqese" per nga kopertinat dhe titujt, qe rrezatojne nje shije ordinere dhe akoma me keq nenordinere. Ne Shqiperi per fat te keq shume shtepi botuese pak e vrasin mendjen per ate qe i serviret lexuesit, mjaft qe botimi te siguroje pjesen e fitimit. Pra botimi i letersise artistike shqiptare dhe te huaj eshte kthyer thjesht ne biznes. Libra te mirefillte pornografike ose ne nje veshtrim me te pergjithshem skematike, qe serviren si kryevepra, ne duart e adoleshenteve apo edhe te tjereve me te rritur, s'bejne gje tjeter vecse shkaterrojne tek individi shijen estetike per te bukuren, artistiken. Ky eshte nje dem, pasojat e te cilit nuk shihen sot , por do te shihen pas 10 , 20 vjetesh.
Eshte e cuditshme , por Letersia ashtu si historia dhe artet e tjera gjithnje ka qene e rrezikuar,si nga diktatura, ashtu dhe nga demokracia. E para ka rrezikuar mbijetesen e vleres se mirefillte artistike duke e ndaluar ate, e dyta duke i dhene nje liri pertej kriteresh normale pa vene dot ne pune mekanizmin e selseksionimit te vlerave. Thuhet se vlera e mirefillte del ne siperfaqe nje dite, se e drejta vonon por fiton etje tj. S'eshte gjithnje keshtu, njoh njerez ne Shqiperi , talente te padiskutueshem por krejtesisht te panjohur apo fare pak sepse me te ardhurat qe marrin zvarrisen dhe nuk mund te jetojne dot normalisht dhe jo me te botojne libra. Nje gje eshte e qarte. Sot eshte koha e heronjve te Balzakut, talenteve te tipit Lysien Shardon qe per te dale ne siperfaqe kane vetem dy rruge: sakrifice deri ne vetemohim, ose kompromise te ndyra me veten dhe te tjeret. Eshte zgjedhja personale e gjithsekujt te vendose se cilen rruge do ndjeke.
Po e le ketu per sot, se u zgjat ca si shume dhe po me ngrihen nervat))).
Ju uroj te gjitheve nje jave te mbare dhe sa me te qete...Dikea

[deti_bajri]

Me duket se filloi pikerisht ajo qe une kerkoja: DEBATI. Fundja une kete kerkoja te arrija, te behej nje debat i vertet per vlerat dhe rrugen nga po ecen letersia ne pergjithesi dhe poezia ne vecanti. Dhe kjo jo pa arsye. Une po rendis disa prej tyre.
Se pari, une mendoj se letersia e realizmit socialist ishte nje burg i madh per poetet dhe shkrimtaret shqiptar. Dhe me e keqja ishte se ajo u kthye ne nje institucion ku analizoheshin dhe beheshin gjyqe per autoret e tyre. Nuk ka gje me te dhimbshme dhe te trishtueshme se sa te denohet nje poet (edhe me vdekje!) per vargjet qe ka shkruar! Dhe kjo gje nuk ka ndodhur ne pak raste. Ketu nuk do te doja te permendja emra, fundja shume prej tyre i dime te gjithe.
Se dyti, ka dhjet vjet qe me ne fund letersia dhe arti ne pergjithesi eshte i lire! Kjo sigurisht nuk eshte pak. Por kjo nuk do te thote qe tani te botohet pa kriter, te botohet gjithcka qe shkruhet. Fundja te gjithe ne kemi nje rruge nga kemi ardhur. Kemi nje tradite te cilen e kemi shfrytezuar. E merrni me mend se cfare mund te benim ne po te mos kishim Letersine e Tradites? A do mund te shkruanim qoft edhe nje varg te vetem po te mos kishim traditen e mrekullueshme te Naimit, Fishtes, Mjedes, Poradecit, Konices? Ne te gjithe jemi rritur me vargjet e tyre, ata mendoj se na kane mesuar edhe ta duam atdheun, na kane bere me te mire dhe me te ndjeshem, na kane dhene dashuri nga shpirti i tyre i madh.
Mendoj se do mjaftonin pikerisht keto dy arsye, qe ne te mendojme mire se nga po ecen letersia. Ne cilen rruge. Sepse arsyeja e pare beri te vriteshin shpirterisht shume shkrimtare dhe poet, disa edhe fizikisht; beri qe shume vepra te shuheshin pergjithmone ose te mos shkruheshin kurre, ndersa arsyeja e dyte mendoj se na mbajti gjalle, na dha force dhe shprese se nga duhet te ecim, nga duhet te fillojne shume e shume gjera, nga duhet te filloje edhe DASHURIA E MADHE PER SHQIPERINE!
Po cfare po ndodh sot e gjithe diten me letersine tone? A nuk e shikoni se shume prej jush jane me letra te mbushura me poezi, dhe shume te mira madje, dhe dritherohen nga mendimi se nuk kane mundesi te botojne qofte edhe nje varg te vetem, sepse nuk kan nje lek per tua dhene botuesve qe bejne gjithe diten e lume vetem biznes dhe vetem biznes! Ata botojne vetem ata qe u afrohen me nje grusht lekesh, ose masakrojne autor te medhenje boteror duke u copezuar veprat, ne menyre qe te nxjerrin sa me shume fitime nga veprat e tyre. Sigurisht nga librat e botuara ka edhe shume libra me vlere, por ka edhe blloqe me "poezi" qe vlera e vetme e tyre eshte fatura prej disa qindra lekesh qe siguron botuesi i tyre! Po fondacionet qe jane ngritur gjoja per ndihmen qe japin per zhvillimin e artit dhe te letersise? A e dini se cfare pazaresh te ndyra behen pikerisht me keto para?
Une e di se kjo teme eshte shume e gjere, dhe ndoshta kerkon angazhim me te madh, por une do ju lutem vetem per nje gje.
Te debatojme pa e prekur tjetrin, por vetem te mundohemi te japim ndimesen tone ne te mire te asaj per te cilen mendoj se shume prej nesh e kane tashme jo thjeshte nje enderr dhe deshire, por per ata eshte vet jeta. Per letersine e vertet pra.
Ne kemi ardhur ne kete forum dhe po shkruajm letersi. Une do te thosha se vertet eshte nje vlere kjo, por se pari merita u takon nismetareve dhe atyre qe e mbajne hapur kete forum te shpirtit tone. Fundja te gjithe deshirojme te shkruajm poezi sa me te bukura, dhe te gjithe; pa perjashtim te gjithe mendoj se e duam vendin tone, SHQIPERINE.
Ndoshta ju kam hapur nje teme te madhe? Jo, une them se kjo eshte TEMA jone, kjo eshte buka jone e perditshme. Uroj qe te shkruajm te gjithe gjera sa me te bukura. Sepse tani ne jemi ne kete komunitet, dhe sigurisht te gjithe jemi mbrenda races sone, races se poeteve...
Gjithnje me respekt per te gjithe,

[denku]

E lexova këtë artikull si dhe gjithë përgjigjet tuaja.Unë mendoj se mund të bëjmë dicka për botimin e vjershave apo prozave të forumit.Mjafton të interesohemi ,se përsa i përket botimit mund ti gjejmë fondet.Sikur pak nga te gjithë ne do ndihmonte që këto krijime të lexohen nga kushdo si në Shqipëri ashtu edhe në diasporë.Pra le të bëjmë një përmbledhje te këtyre shkrimeve të bukura.Pastaj mos të lëmë gurë pa levizur derisa t'ja arrijmë qëllimit.
Përshëndetje!!!!!!!

[Estella]

Eshte fare e lehte qe krijmtaria qe ndodhet ne kete forum te botohej ne nje liber. Paraja nuk eshte ajo qe na mungon per mendimin tim, eshte ambicja, deshira, vullneti. Ne Amerike shume shtepi botuese mund tju botonin librin falas dhe me pas te merrnin nje perqindje te shitjeve te librit. ( thjesht nje fakt ky)

Dikeafajtore,
E si mund ti standarizosh gjerat? Me c'fare kritere, pika. E si mund te thuash qe kjo eshte nje kryeveper e kjo jo? Jam me se s igur qe ti e di mjaft mire se kryeveprat e te gjithe shkrimtarve apo piktoreve jane kryevepra mbas vdekjes se tyre. Mbasi njerzit e kane kuptuar vertet se c'ka dashur te thote autori apo poeti ne vargjet e shkruara apo piktori ne zhgarravinat e tij?

jam dakord me ty se jo cdo gje qe botohet ja vlen tja hedhesh syte, por gjithsesi ky eshte thjesht nje opinioni im apo joti apo i dukujt tjeter. Nejse se nuk dua te bej debate me ty, por thjesht doja te thoja se n.q.s me te perzgjedhurat e poezive apo librave do te botoheshin atehere cili do te ishte ndryshimi nepermjet nje kryevepre apo nje tjetre. Librat dhe krijimet letrare qe jane botuar jane thjesht aty prezente vetem qe kritiket te kene dicka ta krahasojne te bukuren nga e shemtuara, terheqesen nga ajo joterheqese. Nejse me fal por ne disa gjera qe thua nuk jam dakord me ty sepse je shume specifike pa e pare ne pergjithesi. "As a whole" than go into specifics. (Eshte thjesht mendimi im)

Faleminderit qe haper kete debat sepse me pelqen te debatoj per qeshtje te rendesishme.
Thanks for all the input everyone!

[macia_blu]

dihet se te deshtuarit ne art' dhe kritike, merren ose me gazetari, ose me mesuesi.
ndersa per fisniket thuhet. "Nje fisnik njihet nga dhenie e fytyres dhe dores"...po qe se nuk i ka kato, te jep emrin dhe sojin e fisnikerise.