Shqipni e mjera Shqipni, kush te ka qite me krye n'hi?

[Brari]

Njeriu dhe uji i bekuar

Nga prof. asc. Sazan Guri |



6 janar

Të gjithë po përballemi me një dukuri natyrore që për nga dëmi i ngjan përmasave të një epidemie, por që, kurrsesi, me këto njohuri të sotme që zotëron pjesa shkencore shqiptare të barazohet me fatkeqësi natyrore.


Pse? Sepse me përkufizim është quajtur dhe do të quhet fatkeqësi natyrore, ajo dukuri e natyrës, që kur ndodh kalon kufijtë e njohjes inxhinierike apo shkencore ose është për herë të parë, e pastudiuar ende, e pandodhur më parë, e pamonitoruar më parë.


Në këtë kuptim janë quajtur proceset vullkanike, ato të tërmeteve, të përmbytjeve, deri në ato të bubullimave, në kohën kur njeriu primat trembesh dhe strukesh në shpella, siç bëjnë qeniet e sotme paranjerëzore, ato me ndërgjegje e arsyetim të ulët - Qentë.


Për disa nga proceset natyrore, kjo tromaksje ka vazhduar edhe në mesjetë, madje për pak nga këto dukuri, që lidhen ende me shkallën e injorancës vazhdon deri në ditët tona (ju kujtojmë eklipsin e vitit '99, se si media struku shqiptarët brenda mureve të shtëpisë).


Por, nuk mund të pranojmë, sot, se tërmeti, vullkani, përmbytja, rrëshqitja e erozioni përbëjnë fatkeqësi natyrore, në një kohë, kur për to në të gjithë botën e shkencëruar ekzistojnë harta të shpërndarjes së potencialeve të tyre të mundshme.


Kësisoj, çdo vend është i rajonizuar sipas kuptimit të rreziqeve natyrore në shkallë të ndryshme, ku edhe vendi ynë e gëzon këtë fakt në sajë të institucioneve shkencore që kishte, që sot janë kthyer si çiban apo si atashe aparatçikësh pranë katedrave pedagogjike. Harrojmë se këta i nevojiten vendit si deveja në shkretëtirë, si fotosinteza në bimë, por mbi të gjitha si oficeri në luftë.


Le të kthehemi tek halli që na ka zënë, por të jeni të bindur e të gatitur or qytetarë e katundarë shkodranë, se ky hall i ngjan miut që kaloi njëherë nëpër mustaqe. Zamzaneja prej qelqi u thye apo shtamba prej balte u kris.


Aq keq më vjen që po ju shkruaj, duke iu drejtuar juve (countryman and countrycitisen) këto reshta, aq sa po më dridhet dora mbi tastierë, por jo mendja, sepse më parë se të kesh këtë fatkeqësi, më saktë këtë zemërim natyror, ulu pak pranë një oxhaku me zjarr bubulak ose mund të ulesh edhe në banjat alla franga, sepse në kësi vendesh njeriu reflekton qetazi për ato që ka bërë dhe për ato që duhet të bëjë.


Çfarë? Së pari, se si ndërtove në zonë përmbytje, duke zaptuar tokë buke, që shqiptari ka ndërtuar në mijëvjeçarë, qysh nga koha e Trojës, në kodra e në rrëzë saj (ju kujtojmë Beratin të ndërtuar në shtatë kodra, prej të cilit mori shembull Roma e Stambolli më pas).


Së dyti, nuk mjaftoi që ky vend fitoi nga ky lumë Drin, (i cili kur ndodh që gjëmon, ndodhka që ky popull edhe e mallkon), tokat që dikur përmbyteshin përgjatë zonës së Gjadrit. Sikur nuk mjaftoi, që ky komb fitoi nga ky lumë Drin, tokat, që dikur përmbyteshin përgjatë zonës së Lezhës.


Sikur nuk mjaftoi, që ky vendimmarrës qaraman fitoi energji elektrike për ditën, duke i zënë rrugën në Vaun e Dejës. Sikur nuk mjaftoi, që ky politikëbërës derëzi fitoi energji elektrike për natën, duke i zënë rrugën në Koman. Sikur nuk mjaftoi, që ky ligjvënës "hallemadh" fitoi energji elektrike për dimër e për verë, duke i zënë rrugën në Fierzë. Dhe pastaj e detyruan të bashkohej i tëri me Bunën.


Dhe pastaj katundarë e malësorë, që nga Shkodra gjer' në Vlorë, i zunë pusi me ndërtime të "legalizuara" anash majtas, anash djathtas, para e prapa rrjedhës, të njohura në mijëvjeçarë si zona përmbytje që janë vetëm për mish e oriz. Çfarë nuk arrijmë të kuptojmë?


Mirë në zonë përmbytje, po pse në zonën gropë të saj, ku ju kujtojmë Nartën, Divjakën, Velipojën, Ulqinin, të cilat janë ndërtuar mbi mezhdë, që përmbytja t'i rrethojë për pak ditë, por jo t`i mbysë shtëpi e katandi për çdo vit.


Mirë në zonë përmbytje, po pse një ngrehinë këtu e një atje, duke betonizuar tokën, që në kësi kushtesh, rrit volumin e ujit përmbytës. Së treti, si mund të derdhësh ujërat e zeza pranë një Liqeni që të ka dhënë ujë me u ngijue, peshk me jetue, shpezë me shijue, bimë me zbukurue, aq më tepër që ti o shkodran vajte e ndërtove jetë, qysh nga pellazgia, tek Liqeni, që pasi e pagëzove me emrin Shkodër, ku s'ka mundur gjuhë tjetër ta thyej, ti sot e thyen dhe e fyen, duke e bërë të thirret gjirizi i Shkodrës.


I dashur countryman and countrycitisen! Jam i bindur, që si çdokush, e dini se uji ka një formulë të thjeshtë të ndërtuar nga dy atome hidrogjeni, si baza kimike e formimit të tokës që na ushqen dhe një atom oksigjeni, si baza kimike e jetës së gjallë, përfshirë dhe njeriun. Pra, uji është baza e jetës edhe për njeriun.


Sikundër jam i bindur, që nuk di të kundërtën e saj, që njeriu dhe qeniet e tjera të gjalla (kafshët, bimët etj.) janë baza e jetës së ujit. Dëgjo këtu tani dhe dëgjomë mirë. Uji, veç përbërjes kimike të mësipërme, duke qenë mineral, si gjithë të tjerët ka dhe ndërtohet prej kristalesh optikë, që marrin një formë të caktuar në varësi të sjelljes me të.


Pra, ndryshe nga të gjithë mineralet e tjerë, këto kristale optikë marrin formë të caktuar nga mënyra se si reagon, ajo qenie për të cilën ai është baza e jetës, pra, si qeniet e gjalla, si edhe njeriu. Ndërkohë që dihet, që qeniet e gjalla, si bimët edhe kafshët kanë ekuilibër dhe mënyrë të sjelluri me ujin sipas ligjeve e rregullave perfekte.


Ai që del nga binarët në marrëdhënie me të është vetëm qenia me dy këmbë. Kështu, në të gjitha eksperimentet e kryera në qindra pika të globit me ujin që rridhte nëpër rrjedha të caktuara, rezultoi se kur njeriu e bekonte me fjalë të ngrohta, dashamirëse e uruese, kristalet optike të ujit të rrjedhës vendoseshin sipas një forme të rregullt, duke e bërë atë ujë paqësor, të qetë, të dashur dhe dobiprurës.


Kur njeriu nuk i bëzante kurrgjë ujit të kësaj rrjedhe, kristalet e tij merrnin formë amorfe dhe nuk reflektonin më vetitë e mësipërme. Por, kur njeriu i pëshpëriste fjalë të mallkuara, ai kthehesh në ujë agresiv, në ujë realisht i tërbuar, sepse kristalet e tij merrnin formën më të çrregullt të mundshme, sepse ato deformoheshin, zgjeroheshin, duke krijuar turbulenca brenda vetvetes, pa shkaqe të jashtme natyrore ose për të njëjtat shkaqe natyrore, si ato më sipër. Me këtë shkak shpjegohet rasti, pse një akshën gatim del me shije, edhe pa hedhur erëza.


Sepse, kuzhinieri apo amvisa e ka këndue apo ia ka pasë kënda ushqimin që gatuan, duke i dhënë një shije të papërsëritur. Kujtoj supën e prerë me vezë, kur dikush nga fisi im sëmurej në Berat, që vetëm nëna Minos (sime Mëje) i kërkohej ta gatiste, sepse ajo e këndonte kur e gatuante. Pra, është uji brenda gatimit që merr formë të gëzueshme, dhe/ose e kundërta, kur gjella del pa shije, dhe kuzhinieri e moleps me erëza.


Kjo po më tremb me këta politikëbërës apo me këta vendimmarrës, por më shumë më vjen të bërtas për këta qytetarë, që shajnë e shfrejnë për forcat e verbra të natyrës, duke harruar zemërimin natyror të saj për bëmat që i kanë kandisur. Po kur thonë: - "U çmendën apo u tërbuan ujërat!" Çështja është ujërat apo njerëzit?!


shekulli


.

[Edvin83]

E bukura e dheut
ARDIAN KLOSI | 09/01/2011

Dëgjoja dje krahasimin që i bëri kryeministri ynë Shqipërisë me Të Bukurën e Dheut. Këtë e tha gjatë një mitingu në Elbasan, pasi la të kuptohet se kjo bukuri vendit i ka ardhur qysh nga krijimi i PD 20 vjet më parë, e pasi deklaroi se Shqipëria është shpallur destinacioni i parë për turizmin botëror (nga kush?)

Kjo metaforë e ngritur mbi figurën e moçme të përrallave shqiptare, s'di pse më ndërmendi një qëndrim disaditësh që pata në dhjetor në Shqipëri të Veriut. Që sa lë lagjet e fundit të kryeqytetit, ato të Bathores, dhe del në natyrë të hapur, të bën përshtypje Mali i Skënderbeut përmbi fusha, ku fle dhe kryeqendra historike e Shqipërisë, Kruja qyteti i bekuar, që pret pëllumbin e shkruar, Kruja që e kemi përfytyruar përherë si kurorë për mbretin tonë të zemrës.
Por shpatet e malit nën Krujë sot janë të rrjepura nga aktiviteti i dendur i guroreve. Rreth tyre tymi i zi i gomave që digjen për furrat e gëlqeres. Nuk di ç'turistë mund të tërheqë ai mal. Kruja të kujton një zonjë që qan bukurinë e motit dhe ka turp t'ia tregojë fytyrën botës.

E Bukura e Dheut e ka një faqe të djegur.
Rruga jonë ndali së pari në Shëngjin të Lezhës. Aty rrotull depozita nafte, mu në prag të zonës lagunore të Kune-Vainit. Ishte dikur dhe liqeni i Knallës me ujë të thellë e të kthjellët që u ndot nga një shpërthim depozitash pak vite më parë dhe që sot nuk është më nën mbrojtje. Një vend i vogël Shqipëria, me vijë të shkurtër bregdetare, por me 4 porte për mbledhjen e naftës: Shëngjin, Porto Romano, Durrës dhe Vlorë, me zona të tëra ku nafta pluskon si në fushat e Marinzës e kodrat e Ballshit ose në plazhet e Semanit.
E Bukura e Dheut e ka një faqe të nxirë.

Nga Shëngjini ecëm në këmbë bregut të detit deri në Ishull të Lezhës. Makina aty s'shkon më, sepse deti i është afruar tokës brenda pak vjetësh me qindra metra. Tutje në det mund të shohësh bunkerët që dikur rrinin krenarë përmbi bregun ranor. Brezi tokësor që më parë ndante i plotë detin nga laguna sot është kthyer në një rrip i hollë i hollë që të ngjan se dhe pak e do këputet. Lumenjtë Mat e Drin sot vijnë më të rrëmbyer e më të fryrë se kurrë në Gjirin e Lezhës, ata sjellin duket më pak aluvione se dikur, ngaqë i grabisin rrugës, dhe uji fryn detin dhe deti ha tokën dhe mbush bronket e saj.
E Bukura e Dheut ka pneumoni.

S'kam parë ndonjëherë vend më të trishtuar se ai mes Shëngjinit dhe Ishullit të Lezhës. Rripi i ngushtë që thamë mbushur krejt mbeturinash. Shishe, bidonë, qese, goma, masa plastike pa fund ku zotëron e bardha dhe bojëqielli. Por jo e kaltra e detit, as ajo e qiellit, e kaltra e ndyrë e njeriut, konsumi i shtrydhur prej tij e i hedhur tej që tani i kthehet mbrapsht. Se deti kthen mbrapsht jo vetëm masat e tepërta të ujit, por edhe gjithë mbeturinat që njeriu shqiptar kujton se i ka hequr nga vetja.

Në çdo qytet e fshat tonin që të kaloni, ku ka një lumë a një përrua, do të vëreni se ky lumë e përrua është depozitë plehrash, lumi që është jeta e tyre, arsyeja pse u ngrit fshat a qytet aty, sot ka as më pak e as më shumë po statusin e nevojtores. Dhe kështu ndodh që deti i madh bujar Adriatik e kthen atë që s'është e vetja, gjithë ndotjen që zbret prej Shqipërisë së veriut nga lumenjtë Ishëm, Mat e Drin, te bregu i njerëzve. Madje dëgjojmë që Mali i Zi e Kroacia janë ankuar se mbeturinat e lumenjve shqiptarë deti i ka sjellë deri te ta. Shqipëria i ngjan njeriut që s'mban dot të vjellat.

E Bukura e Dheut ka nausea.
Kujtuam se po shkonim në këmbë në Ishull, por nuk qe aq kollaj. Rruga befas kalonte nëpër një oborr privat. Po po, dikush kishte ngritur një shtëpi (aty ku ndalohet të ndërtosh), kishte rrethuar vendin me gardh dhe tani ishte bërë zot i rrugëkalimit. Që të vazhdoje për në Ishull duhej o ta merrje pronarin me të mirë, ose t'i paguaje atij doganë. E kështu ndodh që Shqipërinë e copëtojnë, e zaptojnë, e marrin peng.

E Bukura e Dheut e ka litarin në grykë.
Gjithë ato ditë që ndenjëm në Lezhë tema kryesore ishin përmbytjet. Do ta pësojë dhe Lezha si Shkodra, dhe sa do qëndrojë sistemi lagunor, çfarë duhet bërë që të mbrohet ai? Në mbrëmje Xhemal Mato na shfaqte nga filmat e tij për mjedisin. Shqipëria e fillimviteve 90 të ngjan me një Parajsë të Humbur, e mua Xhemali më kujton John Miltonin. Ka një film ku ka xhiruar prej ajri bregdetin e Shqipërisë; shumica e atyre plazheve të virgjëra, sot ose janë mbjellë me beton, ose janë ngrënë nga deti. Ndërsa pyjet e Lurës janë vërtetë përrallë nga e kaluara për ish-të Bukurën e Dheut. Sot ca cungje që rrethojnë liqenet e famshme si këmbë e paterica ushtarësh mbas një bombardimi flasin për atë përrallë.

Dhe ia vënë fajin motit për gjithë këto përmbytje dhe do thellojnë Bunën që të shpëtojnë nga to. Nuk shohin se Shqipëria po humbet pyjet, se i ngjan përditë e më shumë asaj gruas që i bien flokët.

E Bukura e Dheut ka qere në kokë.
Kur dolëm nga Lezha kaluam një herë në Balldren para se të merrnim rrugën e kthimit. Aty një firmë italiane po ngre një fabrikë çimentoje, të tretën deri tani në ultësirën e Shqipërisë veriore. Do të jenë tetë së shpejti, nga Fushë Kruja deri në Shkodër. Se Shqipëria ka uri për çimento, tha kryeministri ynë. Se është mafia që ka uri për çimento në Shqipëri, tha Roberto Saviano.

Më ngjan Shqipëria shpesh me një femër që e kanë nxjerrë ta shesin.
E Bukura e Dheut është bërë e përdalë.

[Edvin83]

Plumbi..!
LAVDOSH FERRUNI | 10/01/2011 | Shekulli
**"Mbetja e plumbit është plumb" ishte një nga parullat e protestës së Grupimit të Reagimit Qytetar për ndalimin e importit të mbetjeve në Shqipëri organizuar disa javë më parë para kryeministrisë. Plumbi është një nga 55 llojet e mbetjeve që tashmë me vendim qeverie mund të hyjë në Shqipëri.

Dhe ja mbërriti treni me plumb nga Serbia por nga që ishte predhë u zbulua e u ndalua, u raportua. Sa plumb tjetër do vij, kjo nuk dihet.
Duke mbetur thjesht tek plumbi edhe pse shumëkush e di se sa shkatërrues është ai për shëndetin e mjedisin nuk mund të mos informohet publiku për punishtet që shkrijnë plumb buzë përrenjve e lumenjve dhe sidomos pranë portit të Durrësit.

Edhe pse këto punishte normalisht kanë leje mjedisore helmet e prodhuara prej tyre përfundojnë në plazhet shqiptare.

Shumëkush ka dëgjuar nëpër rrugica pallatesh të thuhet në kërkim të mbetjes së plumbit; "kush ka bateri për të shit?". Dhe bëjnë shumë mirë të shkretët, por halli më i madh është kur këto mbetje do vinë me vapor apo me tren. Në listë të importit janë dhe mbetje të zinkut, nikelit, aluminit, plastikeve etj.

Dhe ja në Bari të Italisë u kapën hedhurina frigoriferësh e lavatriçesh që natyrisht përmbajnë nga këto mbetje me shumicë të destinuara për Shqipëri, që po ti kish lejuar dogana Italiane nuk do kish problem për pritësit në Shqipëri, qëkurse përfaqësuesi i Ministrisë së Mjedisit tha në publik se "për ne nuk janë mbetje".

Mbetja e Bismuthit është M..

"Mbetja e Bismuthit është M.." ishte një tjetër parullë e protestuesve. Edhe kjo jo aq për të treguar që Bismuthi si mbetje që rrezikon për derisa përdoret edhe në reaktorët bërthamorë, se sa për ti treguar publikut se nuk duam "m..ra" të botës në Shqipëri.

Por ja që pas VKM-së famëkeqe të importit të mbetjeve një tjetër edhe më poshtëruese u miratua në fundvitin që shkoi, ku spikat bërja zero e tarifave doganore për llumrat e ujërave të zeza, krahas mbeturinave urbane e klinike. Nuk e di se sa do të na ndëshkonte OBT ( aspak, po më mirë ndëshkim) po të mos zeronim tarifat e ujërave të zeza. Por duket se terreni për ta menderosur Shqipërinë është gati.

Mbetja e turizmit shqiptar

Në një debat televiziv për importin e mbetjeve u aludua nga një kundërshtar i këtij importi (vetë artikullshkruesi) se edhe në Vlorën turistike është projektuar të ngrihet impiant riciklimi mbetjesh, e paraprirë e mbështetur dhe nga një tjetër VKM sipas të cilës pritet pylli i Sodës dhe shpallet zonë e lirë për rreth 500 hektar. Aludimi duket paska qenë i saktë.

Mësohet këto ditë nga shtypi se sipas projektit S.C.O.R.I.A hartuar nga Agjencia Rajonale për Parandalimin dhe Mbrojtjen e Ambientit (ARPA) me qendër në Pulja qenka dhe qyteti i Vlorës si vend-përpunim plehrash. Në projekt për impiante përpunim plehrash është dhe Shkodra dhe fusha pjellore e Maliqit në Korçë, ku do të ndërtohet impianti gjigant që mund të mbledh plehrat e gjithë rajonit.

Por pa u futur tek çështja e raportit të industrisë së plehrave me bujqësinë e ushqimin (temë e një shkrimi tjetër) le të shihet se ç'farë i mbetet turizmit bregdetar Shqiptar. Gjiri i Drinit veç planit për përpunim plehrash ka plan të miratuar për TEC (pranë kënetës zonë e mbrojtur e Merxhanit) që do punoj me bio-llumra të importit, Gjiri i Lalzit do ketë pranë super TEC-in me qymyr. Durrës - Krujë-Shkodër do jenë edhe nën "kujdesin" tymrave e pluhurit të serisë së fabrikave të çimentos.

Bregdeti i Semanit është "i siguruar" nga Industria e naftës. Gjiri i Vlorës "dashuria" e veçantë e Berishës, por dhe e Nanos është tashmë pjesërisht e pushtuar nga industria antituristike, si petrolifera dhe TECi i zi, e pritet të kapitulloj nëse aty ngulet dhe superporti i kontinierve.

Mrekullia e Karaburunit, Llogorasë e Shashicës është projektuar për gardhim me 250 super kulla çeliku nga 117 metra të larta. Ajo që i mbetet turizmit në Shqipëri është bregdeti Jonian me vendas të revoltuar për vjedhje pronash, si në Gjirin e Kakomesë, për shembull.

Dhe akoma nuk dihen mirë projektet në këtë bregdet, si ai i marrjes së ujit në Syrin e Kaltër për ta dërguar në Itali (Plani i Berluskonit me Nanon), apo projekti për gazsjellësin Rus që do kaloj nga Igumenica deri në Gji të Vlorës etj., për të parë se ç'mbetet nga mbetja e turizmit në Shqipëri.

Protestuesit kur shkruan parullën "Mbetja e Plumbit është Plumb" donin t'i thonin qytetarëve se importi i mbetjeve është një atentat ndaj Super Miss Planetit, ndaj të Bukurës së Dheut. Ka akoma kohë për të shmangur atentatin.