Vdekja e Diellit;

[ari32]

Eshte e vertete se vetem rreth gjysma e miliardta e energjise djellore qe prodhon djelli arrin ne planetin tone.Sidoqofte,adhe ajo pak energji djellore qe arrin ne toke eshte e mjaftushme per te beshtetur jeten ne toke.Jo vetem kaq po sikur kjo energji qe mrrin ne toke te shfrytezohej me efektshmeri,mund te plotesonte shume mire nevojat per energji te shoqerise tone moderne,duke lene dhe energji rrezerve.
Ne shumicen e librave te atronomise thuhet se dielli yne eshte nje ylli i zakonshem,"nje objekt qellor mjaft i rendomte".Por a eshte dielli nga cdo pikpamje nje objek i rendomte?
Giljermo Gonzalezi,astronom ne Universitetin e Uashingtonit ne Siatell ,ka hedhur idene se dielli yne eshte i jashtezakonshem.A duhet te ndikoje kjo gje ne kerkimin per te gjetur jete ne nje planet tjeter?Gonzalesi pergjgjet:"Yjet qe ja ne te pershtatshem per te mbeshtetur jeten inteligjente jane me te paket nga c'mendojne njerezit".Ai shton:"Nese atronomet nuk kufizojne kerkimet e tyre tek yjet e jashtezakonshemsa Djelli,atehere do te humbasin shume nga koha e tyre.
Cilat jane disa karakteristika qe e bejne djellin tone te pershtatshem per te ushqyer jeten?

Duke pare keta faktore,duhet te mbajme parasysh qe shume pohime rreth fizikes se universit kane natyre teorike.

Karakteristika magjepse

Nje yll i vecuar :Astronomet perllogarisin se 85%eyjeve fqinje te djellit jane ne grupeprej dy a me shume yjesh qe levizin ne orbite rrotull njeri tjetrit.
Keto yje jane te lidhura se bashku me ane te forces se rendeses.
Djelli,ama,,eshte nje yll i vecuar."Rasti i djellit si yll i vecuar duket,pra,se eshte disi i rralle",-shkruan astronomi Keneth Xh.H Filipsne librin e tijGuide to the Sun thote Gonzalesi,kjo gjendje e diellit sii vecuar i jep tokes nje orbite me te qendrueshme,e cila,nga ana e saj,krijon kushte qe jane nje ndihmese per jeten ne glob.
Nje yll masiv: Nje tjeter vecanti e diellit,sipas Gonzalezit ,eshte se ai bene pjese nder 10% te yjeve me masive ne zonen e tij fqinje,thuhet ne revisten New Scientist ,Filipsi veren:"dielli permban 99.87% te mases se sistemit diellor dhe,per rrjedhoje,kontrollon nga ana gravitacionale te gjithe trupat ne sistemin diellor."
Kjo karakteristike bene te mundur qe toka te jete relativisht larg djellit---150 milione km -dhe prap ,te mos shkeputet prej tij.Nga ana e saj kjo largesi pak a shume e madhe mbron jetem ne toke qe te mos zhuritet nga dielli.

vazhdon

[ari32]

Elemente te renda: Gonzalezi veren se dielli ka 50%me shume elemente te renda---karbon,azot,oksigjen,magnez,silic dhe hekur--sesa yjet e tjere qe jane te moshes dhe te llojit te tij.
Ne kete drejtim dielli yne spikat mes shokeve te tij."Dielli nuk ka nje bollek elementesh te renda,--thote Filips.por disa yje.........kane sasi me te pakta elementesh te renda."Ne te vertete,yjet kane nje sasi elementesh te rendat e perafert me diellin i perkasin kategorise se vecante te quajtur yjet e popullates I.
Si lidhet kjo gje me ekzistencen e jetes ne toke?E pra,elementet e renda jane te domosdoshme per te mbeshtetur jeten.Por ato jane te rralla,duke qene se permbajne me pak se 1%te universit.Megjthese ,toka jone perbehet pothuajse nga element te rende.Perse?Sepse,sic thone astronomet,toka sillet rrotull nje ylli te pa zakont--diellit tone.
Nje orbite me pak eliptike: Nga fakti qe dielli yne eshte yll i popullates I vjen dhe nje dobi tjeter."Ne pergjthesi yjet e popullates I levizin ne orbita thuajse rrethore pereth qendres se galaktikes",---thuhet ne librinGuide to the Sun .Orbita e diellit eshte me pak epiliktike se ajo e yjeve te tjera qe jane ne moshen e llojin e tij.Perse kjo gje do te ndikonte ne ekzistencen e jetes ne toke?Sepse fakti qe orbita e diellit eshte rrethore nuk e le diellin te zhytetet ne pjesen me te brendeshme te galaktikes,ku ka me shumice supernova(yje shperthyese).
Ndryshim ne shkelqim: ketu shohim nje fakt interesant ne lidhje me yllin e sistemit tone diellor. I krahasuar me yje te tjere te ngjashem,dielli ka shume me pak ndryshime ne shkelqim.Me fjale te tjera ,ndricimi i tij eshte me i qendrushem dhe me me pak luhatje.
Ky prodhim relativisht i i qendrushem i drites eshte vendimtar per jeten ne toke.Vete prania jone ne kete planet,--thote specialisti i historise se shkencave,Karl Hufbauer,eshte deshmi se ndricimi i djellit eshte nje nga faktoret me te qendrueshem te mjedisit.
Pjerresi e orbites: orbita e diellit eshte vetem paksa e anuar kundrejt planit te galagtikes Udha e Qumeshtit Kjo do te thote se kendi ndermjet planit te orbites se diellit dhe planit te galaktikes sone eshte shume i vogel .Si ndihmon kjo gje qe ne toke te kete jete?
Ne pjeset me te largeta te sistemit tone diellor nje rezervuar sferik i pafund kometash --i quajtur reja Ort--na rrethon.Te mendojme sikurr pjertesia e orbites se diellit ndaj planit te galaktikes te ishte me e madhe.Atehere dielli do te kryqezohej ne menyre te menjehershme me planin e galaktikes sone dhe kjo mund te shkaktonte trazira ne rene Ort.Cila do te ishte pasoja ?Sic thone astronomet,Toka do te bombardohej nga nje shi katastrofik kometash.

vazhdon

[ari32]

Ne sistemin tone diellor gjenden te pakten 60 satelite.Ata rrotullohen perreth shtate prej nente planeteve te sistemit.Megjitheate,toka duket se eshte i vetmiplanet se sistemin diellor qe gezon shpaqjen e eklipseve te plota.
Pse keshtu?
Nje eklips i diellit ndodh kur hena vjen ndermjet diellit dhe tokes.Per te pasur njembivendosje te persosur,duhet qe madhesite e dukshme te diellit dhe henes te jene afersisht njesoj,ne menyre qe hena ta mbuloj gati plotesisht diellin. E tamam keshtu ndodh!Ndonese dielli ka nje diameter 400 here me te madh se hena ,ai ,gjithashtu ndodhet 400 here me larg tokes sesa hena.
Por largesia e tokes nga dielli e keshtu edhe madhesia e dukshme e diellit--eshteme shume sesa thjesht faktor per te formuar eklips te plot.Eshte dhe nje kusht thelbesor pet te pasur jete ne toke."Sikur te ishim pak me afer ose pak me larg diellit "thote Gonzalezi,---Toka do te ishte teper e nxete ose teper e ftohte dhe,ne kete menyre,e pabanueshme"
Ka edhe me.Madhesia e jashtezakonshme e Henes,satelitit te tokes,eshte nje ndihmues per jeten ne toke pasi terheqja e saj gravitacionale nuk le tiken te rrotullohet teper rreth boshtit te vet.Nje rrotullim i tille do te shkaktonte ndryshimete tmerrshme dhe katastrofike ne klime.Prandaj,per te pasur jete ne toke,ajo qe nevojitet eshte gershetimi i perpikte i largesise se duhur ndernjet diellit dhe tokes,si edhe nje sateliti me madhesin e duhur---e kjo krahas gjithe faktoreve te tjere te lidhur me natyren e dillit.

[gladiator]

Te nderuar forumista;
Para dise ditesh pash nje emision rreth shkaterrimit te Galaksise Milky Way fundi i se ciles do shkaktohet nga ( Vdekja e diellit),dhe ne Toke nuk do kete me jete;
Dielli tani ka bere 20% te jetes,dhe shkencetaret kane zbuluar qe atij kur do i vij fundi ai do bymehet dhe temperatura ne Toke do arrij mijera grade.
Pas kesaj katastrofe Toka do shnderrohet ne nje mas meteorite pa jete.
Por ashtu si u krijua galaksia jone (Milky Way) prej Big-Bangut larg ne Universe do krijohen plenete te tjere ,dhe jeta fillon perseri nga e para;

[Vinjol]

cdo gje qe lind vdes

[iliria e para]

Sipas llogarive te shkences dielli "jeton" edhe 5 miliarde vjete.

[gladiator]

Iliria.
Nuk jam i sigurt ,por duhet te jete ne miliona ,jo miliarde.
Flm

[Nickmaster]

Shkencetaret thone se do te jetoje 5 miliard vjet deri sa te behet supernove apo dicka tjeter sipas fazave por kjo s'do te thote se edhe Toka do te jete me jete per 5 miliard vjet sepse temperaturat rriten e Dielli afrohet me Token (zmadhohet) prandaj jeta do te jete shume me e shkurter nga 5 miliard vjet.
Megjithese shkencetaret mund te gjejne jete ne planetet e tjere te Sistemit diellor me larg nga Toka: Per shembull- Dielli zmadhohet dhe keshtu neser dej mund te dale se Plutoni ka jete pasi rrezet e diellit tani arrijne atje dhe Plutoni eshte planet qe nuk njihet shume nga shkencetaret (duke ditur se eshte i akullt, temperatura te uleta, etj.).

[gladiator]

Nick;
Po mbaroj Dielli , Sorry.
Kush do shkoj me pare te Plutoni.?
Flm

[Nickmaster]

Une nuk thashe se njerezit do te shkojne te Plutoni kur Dielli ka kthyer kembet nga vetja e tij!
Une thash se kjo eshte nje shembull qe njerezit do te gjejne jete! Pastaj ti e di se sa do te kete ecur shkenca vetem brenda 1 milion vjetesh!!! Jane bere mrekullira deri atehere!
Pastaj ne nuk dime se nuk ka popuj te tjere ne universin e madh, dhe keshtu vjen popujte gjejne planete te tjere ose shuhen!!! Asnje s'ka vertetuar se jemi te vetem ne univers!