Rrëfime autentike të atyre qe mbijetuan vdekjen ne luften e Kosovës.

[fattlumi]

Rrëfimi i Abdullahut-Baks,Qirez,Drenas.



Jam i martuar dhe kam dy djem e dy vajza. Shtepia me eshte shkaterruar gjate luftes dhe e kam ndertuar shtepine e re pas luftes.

Ofensiva e pare serbe kunder fshatit tone kishte ndodhur tashme ne shtator te vitit
1998 dhe shtepia ime dhe shume shtepi te tjera u dogjen. Tere popullsia e fshatit kerkoi strehim kudo qe kishin te aferm. 80% e popullsise nuk rrinte ne fshat. Edhe grate dhe femijet u desh te iknin. Vetem disa burra mbeten per t'u kujdesur per shtazet. Kjo ofensive e perfshiu rajonin e Gllogocit deri ne Skenderaj, ne drejtim te bjeshkeve te çiçavices. Numri i gjithmbarshem i te vrareve ishte 180-190 veta, si gra femije dhe burra. Ne fund te ofensives dy-diteshe rreth 200 000 njerez u tubuan ne Ciçavice. Kishte refugjate edhe nga rajone te tjera, si nga Klina. Askush nga Baksi nuk u vra gjate asaj ofensive.
Derisa ne fshataret, po leviznim per ne çiçavice, ushtria ua vuri zjarrin shtepive dhe na e shkaterruan pasurine si veturat dhe gjene e gjalle.
Pas dy ditesh forcat u terhoqen. Disa njerez ishin kapur per disa dite. Disa jane derguar ne Serbi dhe nuk jane liruar deri me tash.
80% e njerezve nuk kishin vend ku te rrinin dhe organizatat nderkombetare ofruan pak ndihme themelore si mbulesa prej plastike.
E kaluam dimirn 1998-1999 me frike sepse kishte granatime pothuaj per çdo dite. Pikat e koncentrimit per forcat serbe ishin ne fshatin Polac dhe ne uzinen e Feroniklit ne Gllogoc.
Ne mars te vitit 1999, forcat ushtarake u vendosen ne fshatin fqinj, ne Qirez. Kjo ndodhi pasi qe ishte terhequr OSBE-ja nga Kosova. Erdhen me autobuse dhe kamione dhe sollen aramtim te rende, si tanke e artileri. Erdhen nga dy drejtime, nga Gllogoci dhe Skenderaj. Vendi ku jetoja une, fshati Baks, ishte plot me paramilitare dhe fytyra te ngjyrosura dhe me shamia ne koke. Kishte edhe ushtare te UJ«se.
Ata qendruan ne rajon derisa arriti NATO ne qershor te vitit 1999.
Per shkak te pranise se ketyre forcave te medha na u desh te kerkonim strehim kudo ne mal.
Te enjten, me 28 prill 1999, aeroplanet e NATO-s e sulmuan Kombinatin e Feroniklit ne Gllogoc.
Ne mbremjen e dates 28, pas sulmit ne Feronikel, mund te shihnim levizje trupash por nuk e dinim nese do te na rrethonin apo se çka e kishin ndermend te na benin. Ishim 11 meshkuj ne nje grup duke u fshehur ne mal ne vendin e quajtur Fushe e Molles, midis trekendeshit Baks, Verbovc dhe Qirez. Te gjithe meshkujt ne grupin tone ishin te aferm te mite. Ata jane:
1. Une, Abdullah SALIHU,
2. Bexhet SALIHU, vellau im 34 vjeç,
3. Nebih SALIHU, djali i vellait tim Aliut, 16 vjeç,
4. Jahir BAJRAMI, vjehrri i vellai tim Izetit, 50 vjeç,
5. Islam BAJRAMI, djali i Demirit, vella i Jahirit, 16 vjeç,
6. Zaim SALIHU, djali i motres sime, 36 vjeç,
7. Lutfi SALIHU, djali i motres sime, 18 vjeç,
8. Xhavit SELMANI, 16 vjeç,
9. Nje individ nga Verbovci,
10. Nje individ nga Qirezi, 16-18 vjeç,
11. Nje individ nga Qirezi, 16-18 vjeç
Diten e premte, me 29 prill 1999, rreth ores 11:00, forcat serbe na rrethuan dhe na kapen. Serbet e granatuan malin nga distanca. Tanket iu afruan malit duke perdorur mitralozet. Nga vendi ku ishim, mund t'i shihnim forcat duke na u afruar. Kurre nuk kam degjuar as provuar te shtena me te renda se ate dite.
Pastaj erdhen tanket dhe kembesoria dhe na rrethuan. Na rrethuan nga te kater anet dhe nuk patem gjase te iknim.
Kembesoria ishte ajo qe na rrethoi dhe njesiti qe e kapi grupin tone perbehej prej 30 -40 ushtaresh paramilitare. Kishin shamia dhe fytyra te ngjyrosura. Kishin uniforma te gjelberta te larme. Ne krahun e djathte kishin shenjen e Sheshelit. Disa kishin shenje prej metali, te rrumbullaket me nje shqiponje te kaltert. Disa prej tyre kishin po ashtu shenja te rangut ne xhepat e gjoksit. Disa prej tyre kishin shirita te kalter, kuq dhe te verdhe ne supe. Shume kishin floke te gjata dhe mjekra.
Disa prej tyre ishin pa shamia dhe pa shirita por me te njejtat uniforma. Kam degjuar nga te tjeret, se ne radhet e ketij grupi kishte edhe serbe lokale dhe rome si Ramadani, nga fshati Deshevc, dhe Nehadi. Ata tash jetojne ne Fushe Kosove. Me Ramadanin e kemi mbaruar shkollen fillore bashke. Une nuk e pashe por te tjeret i kishin njohur.

Kur na kapen grupi i paramilitareve na urdheruan te ecnim te nje livadh ku na rrahen brutalisht dhe vazhdimisht per dy ore. Na zhveshen deri ne brez menjehere dhe na kontrolluan. Na i vodhen te gjitha sendet me vlere. Mua m'i vodhen 600DM dhe oren e dores. Na i vodhen edhe dokumentat personale. Serbet thjesht i hodhen ato.
Na rreshtuan me fytyre nga toka dhe ata perdornin kondaket e pushkeve dhe copa druri per te na rrahur.
Njeriu pergjegjes i njesitit paramilitar e urdheroi vozitesin e nje tanku ta niste motorin
dhe te na shkilte. Ishim ne dy rreshta dhe tanku manovronte drejt nesh.
Ne te njejten kohe, erdhen aeroplanet e NATO-s dhe qarkullonin mbi rajon. Te gjitha
forcat serbe iken ne mal duke perfshire vozitesin e tankut.
Aeroplanet e NATO-s qendruan ne ajer 10 minuta. Kur u larguan aeroplanet, ne na
urdheruan te marshonim ne drejtim te Qirezit. Tanku shkoi ne drejtim te Shtutices.
Duhej te marshonim me duar pas kokes. Derisa ecnim askush nuk na beri gje. Grupi yne prej 11 vetash u bashkua me nje grup tjeter njerezish qe i kishin kapur. Edhe ata i kishin kapur dhe ky grup i ri perbehej prej 55 individeve.
Kur arritem te xhamia ne Qirez mund te shihja forca neper shtepi ne anen e djathte, 50 metra nga xhamia. Kishte trupa kudo, brenda dhe jashte shtepive. Pothuaj secila shtepi ishte okupuar nga ushtria. U befasova me numrin e madh te forcave.
Arritem te xhamia ne oren 15:00 dhe ne ishim grupi i pare. Njeri ne grupin tone e kishte ende oren e dores me vete. 30 deri 40 ushtare erdhen nga shtepite dhe filluan te na rrahnin. Ata 15 ushtare qe na percollen te xhamia vazhduan per ne bazen e tyre, te tjeret na moren ne dore. Ishte i njejti lloj forcash paramilitare te xhamia si ato qe na kapen.
Pastaj na rrahen me kondake; njerin prej nesh, Ismet Dvoranin, nga Tersteniku, e prene ne balle me thike. Ia bene kryqin serb ne balle. Ky keqtrajtim vazhdoi nje ore brenda oborrit te xhamise.
Pastaj na detyruan te hynim brenda ne xhami dhe na numeruan. Edhe dy grupe shqiptaresh te zene u sollen ne xhami gjate asaj pasdreke.
Ne oren 19:00 na numeruan perseri dhe gjithsej ishim 176 meshkuj ne xhami. Te gjithe ishim civile te pafajshem.
Vendin e ruanin ushtaret dhe gjate nates nuk na trazuan. Nuk mundem te flinim.
Xhamia ishte djegur qe ne ofensiven e pare serbe. Dyert kornizat e dritareve ishin
djegur. (Xhamise i jane vene minat dhe eshte shkaterruar teresisht dy jave para terheqjes se tyre.)
Te nesermen ne mengjes, me 30 prill 1999, kater xhipa ushtarake erdhen te xhamia. Tre me ngjyre te gjelbert te UJ-se dhe nje Landrover i bardhe. Na thane te dilnim nga xhamia dhe te ktheheshim me fytyre nga muri i xhamise. Derisa po dilnim nga xhamia, 4-5 ushtare nga xhipat qendronin te porta dhe na rrahnin rende derisa kalonim neper dere. Na qellonin me copa druri te rrethojes dhe te shkalleve brenda ne xhami.
Na rreshtuan ne dy rreshta. Njeri rresht te muri dhe tjetri permbrapa me duar pas kokes. Oficeri ushtarak serb pergjegjes kishte floke te zeza dhe karakteristike per te ishte se kishte vetem nje dhemb ne nofullen e siperme. Ishte thatanak, 192 cm. i gjate, zeshkan, me sy te zi, nje shami e kuqe ia mbulonte koken. Kishte rang ne xhepin e gjoksit por nuk e di se ç'rang.
Ai tha se po e kerkonte njefare boshnjaku qe quhej Mirsad.

Njeriu pergjegjes na tha te ktheheshim nga ai sepse e donte kete njeri te quajtur Mirsad. Mirsadi ishte ushtar i UQK-se dhe serbet e donin qe t'ia çonin te gjalle Izet Begoviqit. Kur na tha te ktheheshim nga ai, ai e kishte nje fotografi ne dore. Ai nuk na e tregoi por vete e shikonte fotografine. Na shikoi ne fytyre 10 minuta. Pastaj m'u drejtua mua dhe tha, "Ti je ai, dhe ti nuk po pergjigjesh." Me kapu per flokesh (veshi) dhe me ndau nga te tjeret. Ia shpjegova, "Nuk jam ai qe po e kerkon. Une e kam shtepine atje." Ai tha, ti je ai, pse nuk po pergjigjesh. Tre ushtare filluan te me rrahin. Njeri me kondak dhe dy te tjeret me drunj nga rrethoja. Me rrahen kudo ne trup dhe une e humba vetedijen. Me kishin terhequr zvarre deri te qesmja dhe njeri prej tyre me kishte hudhur uje ne fytyre. Ne ate moment isha i kthyer nga rrethoja e metalit e xhamise. Ushtari ishte mbrapa meje dhe prisja te me vriste qdo moment. E pashe kur e nxori pistoleten dhe e ngriti. Ma vuri pistoleten ne qafe. Ai me tha se donte te me ekzekutonte, kurse une i thashe, "me ekzekuto". Pastaj ai tha, "Nuk dua te te ekzekutoj por dua te te mbys ngadale me dru sepse ti je ai". Pastaj e hoqi armen dhe shkoi te te tjeret. Se bashku filluan t'i rrahnin te tjeret. Pas kesaj i sollen shtate burra te tjere aty ku isha une. Pas pak tre kamione te vegjel ushtarake erdhen te xhamia.
Grupi im u urdherua te futej ne kamionin e trete, do te thote, shtate burrat e tjere dhe
une, Dy kamione ishin parkuar te druri i madh afer xhamise dhe i treti ishte parkuar aty ku eshte ura.

I vune njerezit e tjere permbi ne dhe u beme rreth 20 veta ne kamion. Normalisht nje kamion i kesaj madhesie ze 8 veta. Tre njerez te forcave ishin ne kamion po ashtu dhe ata na i kishin drejtuar armet. I mbushen edhe dy kamionet e tjere me njerez dhe njeriu pergjegjes urdheroi qe te niseshin ne drejtim te Gllogocit.
Kur arritem te vendi i quajtur Shavarina, te tre kamionet u ndalen ne rrugen kryesore te udhekryqi. Perpara tre kamioneve ishte nje xhip ushtarak, qe i printe autokolones. Kamioni i pare u zbraz dhe njerezit, rreth 27 sish, ndoshta 30, u rreshtuan ne tre rreshta. Secili rresht kishte dhjete veta.

Dy rreshta afer gropes se minjeres dhe nje perpara dy rreshtave te tjere. Ishin me fytyre nga ushtaret. Tre ushtare me mitraloze te rende e mbulonin secilin rreth ne nje distance prej dhjete metrash. Ata tre njerez me arme i percollen kamionet qe nga Qirezi.
Ne secilen ane dhe perpara rreshtave ishte nje grup prej 4-5 ushtaresh me arme automatike.
Njeriu pergjegjes, ai me nje dhemb, i urdheroi tre njerezit me arme perpara njerezve te rreshtuar te hapnin zjarr. E degjova kur tha te beheshin gati per zjarr. Ai po ashtu beri me dore ne drejtim te rreshtave dhe tha "zjarr!" Te gjithe njerezit me arme hapen zjarr ne te njejten kohe dhe i pashe njerezit duke u rrezuar pertej bregut te gropes. Eshte shume veshtire t'i shohesh njerezit duke u rrezuar ashtu. U vrane me nga tre-kater te shtena te vetme. Jo me shperthim te shtenash. Njeriu pergjegjes urdheroi te hapej zjarr dhjete here. Per çdo urdher nga tre njerez rrezoheshin, nga nje prej secilit rresht. Grupet prej 4-5 ushtareve perpara dhe ne secilen ane te rreshtave nuk hapnin zjarr.
I gjithe operacioni zgjati rreth dhjete minuta.
Tre ushtaret nga kamioni yne nuk moren pjese ne vrasje por dy prej tyre, ne kabine dolen nga kamioni.
Njeri nga ushtaret qe ishte me ne ne kamion ma kapi koken dhe ma drejtoi nga
ekzekutimet dhe me detyroi te shikoja, me tha se kjo do te na gjente te gjitheve. Une isha larg rreth 100-120 metra.

Fill pas plumbit te fundit, dhe kur i ekzekutuari i fundit u rrezua pertej stomit, nje xhip
ushtarak erdhi nga drejtimi i Gllogocit. Voziti ne rrugen ku u bene ekzekutimet. Nje
ushtarak u hodh nga xhipi dhe shkoi te njeriu pergjegjes per ekzekutimet dhe beri nje bisede me te qe zgjati rreth 20 minuta.Dy kamionet vazhduan per Gllogoc. Une isha ne te dytin.
Me te arritur, njerezit nga kamioni i pare u urdheruan te hynin ne sallen e kinemase ne Gllogoc dhe njerezit nga kamioni yne u urdheruan te dilnin ne oborr te stacionit te policise.
Na zbarkuan dhe ushtaret qe na percollen u larguan dhe policia na mori persiper. Pas nje ore te gjithe njerezit ne sallen e kinemase u derguan ne polici ne Prishtine. Vellai, Bexhet SALIHU, me ka treguar sepse ai ishte nder ta.
Ne mbremje na futen ne ndertesen e kinemase. Para kesaj, na rrahen keq dhe gjate ne oborrin e stacionit te policise.

Diten e dyte, nje njeri nga grupi yne u ekzekutua, Rrahman TOPILLA, nga Gllanasella. Nje paramilitar erdhi nga stacioni hekurudhor me nje shishe raki ne njeren dore dhe me armen e tij automatike ne doren tjeter. Ai i tha nje polici, "Ma gjej nje qe me takon mua." Polici i tha, "Zgjidhe cilin te duash." Paramilitari iu drejtua Rrahmanit dhe i tha, "ti". E mori Rrahmanin pese metra larg nesh dhe e vrau me kater te shtena njeshe. Rrahmani u qellua ne koke, ne sy. Kur u vra, ishte me kembe. Paramilitari perpara e pyeti per profesionin e tij. Rrahmani u pergjigj, "Kam punuar si mjeshter". Pas kesaj ai thjesht e vrau me kater plumba. Pasi qe paramilitari e vrau Rrahmanin, ai e mori shishen nga polici dhe u kthye ne stacionin e trenit. Qdo gje ndodhi para nesh. Ne te gjithe ishim te shtrire ne toke. Nuk ishim ne gjendje te qendronim ne kembe per shkak te keqtrajtimit te rende qe na e kishin bere. Polici tha, "te gjithe do te vriteni si ai". Paramilitari qe e vrau Rrahmanin ishte nje serb i vjeter, 50 vjeç, mesatarisht i ndertuar, dhe me gjatesi mesatare. Erdhi duke kenduar nga stacioni hekurudhar. Kishte uniforme paramilitaresh te gjelbert te larme.
Brinjet i kisha te thyera dhe po ashtu gjunji dhe kembet me ishin enjtur pas keqtrajtimit.
Diten tjeter na urdheruan te dilnim nga holli dhe te ktheheshim nga muri. Kur po qendronim ashtu, degjuam disa te shtena ne oborr pas shpines sone. Diku midis ores 10:00 dhe 11:00 nje polic erdhi dhe me kapi mua dhe Kadriun nga Shtutica.

Na tha ta qitnim kufomen e nje njeriu te vrare nga oborri ne nje shtepi te djegur midis
stacionit te policise dhe hollit te kinemase. Nuk e njoh njeriun e vrare. Nuk di kush e ka vrare.
Gjate kohes sime ne stacion te policise nuk kishte police te cilet i njihja.
Na mbajten gjashte dite ne stacionin e policise. Na rrahen çdo dite. Diten qe na kapen ne Verbovc, nuk kishim ngrene tete dite.

Na moren ne pyetje diten e trete. Nje inspektor policie i quajtur Moma PILEVIQ, 45 vjeç, dhe nje polic tjeter ne rroba civile. Kete civilin e urdheronte Moma qe te fillonte te na rrihte. Ky polic me rrahu rreth 20 here me nje shkop policie neper kembe. Me pyetnin per U£K-ne, nese kisha mitraloz. Me akuzuan se kisha vrare ushtare serbe. Nuk me detyruan te nenshkruaja ndonje dokument dhe me intervistuan vetem nje here.

Diten e shtate na moren tre kamione ushtarake. Nje kamion u ndal ne Krajkove dhe nje ne Poterk. Kamioni i trete, ku isha une, u ndal ne Vukovc. Na mbajten derisa nuk u terhoqen. Na detyronin te punonim per forcat serbe duke hapur istikame etj. Na sillnin mjaft ushqim. Na trajtonin mire me mjaft ushqim dhe cigare. Brenda ketyre 45 diteve qe i kaluam me forcat serbe, vetem kater prej nesh u keqtrajtuam. Na komanduan te hynim ne nje shtepi gjysme te djegur dhe gjetem disa dysheke ne te cilet mund te flinim. I mbuluam dritaret me najlon prej plastike. Forcat te cilave duhej t'u sherbenim ishin rezerviste te UJ-se. Uniformat e tyre ishin njengjyreshe, te verdha te ndyta.

Diten kur serbet e leshuan Kosoven, na sollen te shkolla ne Krajkove dhe serbet u larguan me tanke dhe gjithe pajisjen. Ne u nisem ne drejtim te shtepive tona dhe arritem ne Baks ne mbremje te njejten dite, me 15 apo 16 qershor 1999.
Fjeta tri nete ne nje kiosk te vogel ne fshat. Familja ime ishte ende ne Vushtrri. Ende vuaj nga plaget dhe marr terapi te rregullt shkaku i ketyre plageve.


Xhamia ku u mbajten shqiptaret qe pershkruhet ne kete rrefim,te ciles i jane vene minat dhe eshte shkaterruar teresisht dy jave para terheqjes se serbeve nga Kosova.





vazhdon.....

[Robbery]

Te pershendes dhe une Fattlumi...

[Brari]

vazhdo Fatlum..

Kjo eshte historia..

prandaj un them.. se nuk i thon koh e luftes..por e masakres..genocidit..

sepse Lufta ka dy pale.. dy pale qe luftojn kunder njera tjetres.. kurse masakra ka nje pal qe masakron e tjetra qe masakrohet..

keto rrefime tregojn shume..

prandaj dhe mutavistet nuk i kan qejf.. me u tregue sot ne Kosov se cka hoq populli..sepse u del se.. kurgja nuk kan ba..vec ja kan mbath per rogner e kan lshue komunikata..te llojit..qeni keq qe sjell ukun ne torisht..

..

[DYDRINAS]

Rrëfimi i Abdullahut-Baks,Qirez,Drenas.



Jam i martuar dhe kam dy djem e dy vajza. Shtepia me eshte shkaterruar gjate luftes dhe e kam ndertuar shtepine e re pas luftes.

Ofensiva e pare serbe kunder fshatit tone kishte ndodhur tashme ne shtator te vitit
1998 dhe shtepia ime dhe shume shtepi te tjera u dogjen. Tere popullsia e fshatit kerkoi strehim kudo qe kishin te aferm. 80% e popullsise nuk rrinte ne fshat. Edhe grate dhe femijet u desh te iknin. Vetem disa burra mbeten per t'u kujdesur per shtazet. Kjo ofensive e perfshiu rajonin e Gllogocit deri ne Skenderaj, ne drejtim te bjeshkeve te çiçavices. Numri i gjithmbarshem i te vrareve ishte 180-190 veta, si gra femije dhe burra. Ne fund te ofensives dy-diteshe rreth 200 000 njerez u tubuan ne Ciçavice. Kishte refugjate edhe nga rajone te tjera, si nga Klina. Askush nga Baksi nuk u vra gjate asaj ofensive.
Derisa ne fshataret, po leviznim per ne çiçavice, ushtria ua vuri zjarrin shtepive dhe na e shkaterruan pasurine si veturat dhe gjene e gjalle.
Pas dy ditesh forcat u terhoqen. Disa njerez ishin kapur per disa dite. Disa jane derguar ne Serbi dhe nuk jane liruar deri me tash.
80% e njerezve nuk kishin vend ku te rrinin dhe organizatat nderkombetare ofruan pak ndihme themelore si mbulesa prej plastike.
E kaluam dimirn 1998-1999 me frike sepse kishte granatime pothuaj per çdo dite. Pikat e koncentrimit per forcat serbe ishin ne fshatin Polac dhe ne uzinen e Feroniklit ne Gllogoc.
Ne mars te vitit 1999, forcat ushtarake u vendosen ne fshatin fqinj, ne Qirez. Kjo ndodhi pasi qe ishte terhequr OSBE-ja nga Kosova. Erdhen me autobuse dhe kamione dhe sollen aramtim te rende, si tanke e artileri. Erdhen nga dy drejtime, nga Gllogoci dhe Skenderaj. Vendi ku jetoja une, fshati Baks, ishte plot me paramilitare dhe fytyra te ngjyrosura dhe me shamia ne koke. Kishte edhe ushtare te UJ«se.
Ata qendruan ne rajon derisa arriti NATO ne qershor te vitit 1999.
Per shkak te pranise se ketyre forcave te medha na u desh te kerkonim strehim kudo ne mal.
Te enjten, me 28 prill 1999, aeroplanet e NATO-s e sulmuan Kombinatin e Feroniklit ne Gllogoc.
Ne mbremjen e dates 28, pas sulmit ne Feronikel, mund te shihnim levizje trupash por nuk e dinim nese do te na rrethonin apo se çka e kishin ndermend te na benin. Ishim 11 meshkuj ne nje grup duke u fshehur ne mal ne vendin e quajtur Fushe e Molles, midis trekendeshit Baks, Verbovc dhe Qirez. Te gjithe meshkujt ne grupin tone ishin te aferm te mite. Ata jane:
1. Une, Abdullah SALIHU,
2. Bexhet SALIHU, vellau im 34 vjeç,
3. Nebih SALIHU, djali i vellait tim Aliut, 16 vjeç,
4. Jahir BAJRAMI, vjehrri i vellai tim Izetit, 50 vjeç,
5. Islam BAJRAMI, djali i Demirit, vella i Jahirit, 16 vjeç,
6. Zaim SALIHU, djali i motres sime, 36 vjeç,
7. Lutfi SALIHU, djali i motres sime, 18 vjeç,
8. Xhavit SELMANI, 16 vjeç,
9. Nje individ nga Verbovci,
10. Nje individ nga Qirezi, 16-18 vjeç,
11. Nje individ nga Qirezi, 16-18 vjeç
Diten e premte, me 29 prill 1999, rreth ores 11:00, forcat serbe na rrethuan dhe na kapen. Serbet e granatuan malin nga distanca. Tanket iu afruan malit duke perdorur mitralozet. Nga vendi ku ishim, mund t'i shihnim forcat duke na u afruar. Kurre nuk kam degjuar as provuar te shtena me te renda se ate dite.
Pastaj erdhen tanket dhe kembesoria dhe na rrethuan. Na rrethuan nga te kater anet dhe nuk patem gjase te iknim.
Kembesoria ishte ajo qe na rrethoi dhe njesiti qe e kapi grupin tone perbehej prej 30 -40 ushtaresh paramilitare. Kishin shamia dhe fytyra te ngjyrosura. Kishin uniforma te gjelberta te larme. Ne krahun e djathte kishin shenjen e Sheshelit. Disa kishin shenje prej metali, te rrumbullaket me nje shqiponje te kaltert. Disa prej tyre kishin po ashtu shenja te rangut ne xhepat e gjoksit. Disa prej tyre kishin shirita te kalter, kuq dhe te verdhe ne supe. Shume kishin floke te gjata dhe mjekra.
Disa prej tyre ishin pa shamia dhe pa shirita por me te njejtat uniforma. Kam degjuar nga te tjeret, se ne radhet e ketij grupi kishte edhe serbe lokale dhe rome si Ramadani, nga fshati Deshevc, dhe Nehadi. Ata tash jetojne ne Fushe Kosove. Me Ramadanin e kemi mbaruar shkollen fillore bashke. Une nuk e pashe por te tjeret i kishin njohur.

Kur na kapen grupi i paramilitareve na urdheruan te ecnim te nje livadh ku na rrahen brutalisht dhe vazhdimisht per dy ore. Na zhveshen deri ne brez menjehere dhe na kontrolluan. Na i vodhen te gjitha sendet me vlere. Mua m'i vodhen 600DM dhe oren e dores. Na i vodhen edhe dokumentat personale. Serbet thjesht i hodhen ato.
Na rreshtuan me fytyre nga toka dhe ata perdornin kondaket e pushkeve dhe copa druri per te na rrahur.
Njeriu pergjegjes i njesitit paramilitar e urdheroi vozitesin e nje tanku ta niste motorin
dhe te na shkilte. Ishim ne dy rreshta dhe tanku manovronte drejt nesh.
Ne te njejten kohe, erdhen aeroplanet e NATO-s dhe qarkullonin mbi rajon. Te gjitha
forcat serbe iken ne mal duke perfshire vozitesin e tankut.
Aeroplanet e NATO-s qendruan ne ajer 10 minuta. Kur u larguan aeroplanet, ne na
urdheruan te marshonim ne drejtim te Qirezit. Tanku shkoi ne drejtim te Shtutices.
Duhej te marshonim me duar pas kokes. Derisa ecnim askush nuk na beri gje. Grupi yne prej 11 vetash u bashkua me nje grup tjeter njerezish qe i kishin kapur. Edhe ata i kishin kapur dhe ky grup i ri perbehej prej 55 individeve.
Kur arritem te xhamia ne Qirez mund te shihja forca neper shtepi ne anen e djathte, 50 metra nga xhamia. Kishte trupa kudo, brenda dhe jashte shtepive. Pothuaj secila shtepi ishte okupuar nga ushtria. U befasova me numrin e madh te forcave.
Arritem te xhamia ne oren 15:00 dhe ne ishim grupi i pare. Njeri ne grupin tone e kishte ende oren e dores me vete. 30 deri 40 ushtare erdhen nga shtepite dhe filluan te na rrahnin. Ata 15 ushtare qe na percollen te xhamia vazhduan per ne bazen e tyre, te tjeret na moren ne dore. Ishte i njejti lloj forcash paramilitare te xhamia si ato qe na kapen.
Pastaj na rrahen me kondake; njerin prej nesh, Ismet Dvoranin, nga Tersteniku, e prene ne balle me thike. Ia bene kryqin serb ne balle. Ky keqtrajtim vazhdoi nje ore brenda oborrit te xhamise.
Pastaj na detyruan te hynim brenda ne xhami dhe na numeruan. Edhe dy grupe shqiptaresh te zene u sollen ne xhami gjate asaj pasdreke.
Ne oren 19:00 na numeruan perseri dhe gjithsej ishim 176 meshkuj ne xhami. Te gjithe ishim civile te pafajshem.
Vendin e ruanin ushtaret dhe gjate nates nuk na trazuan. Nuk mundem te flinim.
Xhamia ishte djegur qe ne ofensiven e pare serbe. Dyert kornizat e dritareve ishin
djegur. (Xhamise i jane vene minat dhe eshte shkaterruar teresisht dy jave para terheqjes se tyre.)
Te nesermen ne mengjes, me 30 prill 1999, kater xhipa ushtarake erdhen te xhamia. Tre me ngjyre te gjelbert te UJ-se dhe nje Landrover i bardhe. Na thane te dilnim nga xhamia dhe te ktheheshim me fytyre nga muri i xhamise. Derisa po dilnim nga xhamia, 4-5 ushtare nga xhipat qendronin te porta dhe na rrahnin rende derisa kalonim neper dere. Na qellonin me copa druri te rrethojes dhe te shkalleve brenda ne xhami.
Na rreshtuan ne dy rreshta. Njeri rresht te muri dhe tjetri permbrapa me duar pas kokes. Oficeri ushtarak serb pergjegjes kishte floke te zeza dhe karakteristike per te ishte se kishte vetem nje dhemb ne nofullen e siperme. Ishte thatanak, 192 cm. i gjate, zeshkan, me sy te zi, nje shami e kuqe ia mbulonte koken. Kishte rang ne xhepin e gjoksit por nuk e di se ç'rang.
Ai tha se po e kerkonte njefare boshnjaku qe quhej Mirsad.

Njeriu pergjegjes na tha te ktheheshim nga ai sepse e donte kete njeri te quajtur Mirsad. Mirsadi ishte ushtar i UQK-se dhe serbet e donin qe t'ia çonin te gjalle Izet Begoviqit. Kur na tha te ktheheshim nga ai, ai e kishte nje fotografi ne dore. Ai nuk na e tregoi por vete e shikonte fotografine. Na shikoi ne fytyre 10 minuta. Pastaj m'u drejtua mua dhe tha, "Ti je ai, dhe ti nuk po pergjigjesh." Me kapu per flokesh (veshi) dhe me ndau nga te tjeret. Ia shpjegova, "Nuk jam ai qe po e kerkon. Une e kam shtepine atje." Ai tha, ti je ai, pse nuk po pergjigjesh. Tre ushtare filluan te me rrahin. Njeri me kondak dhe dy te tjeret me drunj nga rrethoja. Me rrahen kudo ne trup dhe une e humba vetedijen. Me kishin terhequr zvarre deri te qesmja dhe njeri prej tyre me kishte hudhur uje ne fytyre. Ne ate moment isha i kthyer nga rrethoja e metalit e xhamise. Ushtari ishte mbrapa meje dhe prisja te me vriste qdo moment. E pashe kur e nxori pistoleten dhe e ngriti. Ma vuri pistoleten ne qafe. Ai me tha se donte te me ekzekutonte, kurse une i thashe, "me ekzekuto". Pastaj ai tha, "Nuk dua te te ekzekutoj por dua te te mbys ngadale me dru sepse ti je ai". Pastaj e hoqi armen dhe shkoi te te tjeret. Se bashku filluan t'i rrahnin te tjeret. Pas kesaj i sollen shtate burra te tjere aty ku isha une. Pas pak tre kamione te vegjel ushtarake erdhen te xhamia.
Grupi im u urdherua te futej ne kamionin e trete, do te thote, shtate burrat e tjere dhe
une, Dy kamione ishin parkuar te druri i madh afer xhamise dhe i treti ishte parkuar aty ku eshte ura.

I vune njerezit e tjere permbi ne dhe u beme rreth 20 veta ne kamion. Normalisht nje kamion i kesaj madhesie ze 8 veta. Tre njerez te forcave ishin ne kamion po ashtu dhe ata na i kishin drejtuar armet. I mbushen edhe dy kamionet e tjere me njerez dhe njeriu pergjegjes urdheroi qe te niseshin ne drejtim te Gllogocit.
Kur arritem te vendi i quajtur Shavarina, te tre kamionet u ndalen ne rrugen kryesore te udhekryqi. Perpara tre kamioneve ishte nje xhip ushtarak, qe i printe autokolones. Kamioni i pare u zbraz dhe njerezit, rreth 27 sish, ndoshta 30, u rreshtuan ne tre rreshta. Secili rresht kishte dhjete veta.

Dy rreshta afer gropes se minjeres dhe nje perpara dy rreshtave te tjere. Ishin me fytyre nga ushtaret. Tre ushtare me mitraloze te rende e mbulonin secilin rreth ne nje distance prej dhjete metrash. Ata tre njerez me arme i percollen kamionet qe nga Qirezi.
Ne secilen ane dhe perpara rreshtave ishte nje grup prej 4-5 ushtaresh me arme automatike.
Njeriu pergjegjes, ai me nje dhemb, i urdheroi tre njerezit me arme perpara njerezve te rreshtuar te hapnin zjarr. E degjova kur tha te beheshin gati per zjarr. Ai po ashtu beri me dore ne drejtim te rreshtave dhe tha "zjarr!" Te gjithe njerezit me arme hapen zjarr ne te njejten kohe dhe i pashe njerezit duke u rrezuar pertej bregut te gropes. Eshte shume veshtire t'i shohesh njerezit duke u rrezuar ashtu. U vrane me nga tre-kater te shtena te vetme. Jo me shperthim te shtenash. Njeriu pergjegjes urdheroi te hapej zjarr dhjete here. Per çdo urdher nga tre njerez rrezoheshin, nga nje prej secilit rresht. Grupet prej 4-5 ushtareve perpara dhe ne secilen ane te rreshtave nuk hapnin zjarr.
I gjithe operacioni zgjati rreth dhjete minuta.
Tre ushtaret nga kamioni yne nuk moren pjese ne vrasje por dy prej tyre, ne kabine dolen nga kamioni.
Njeri nga ushtaret qe ishte me ne ne kamion ma kapi koken dhe ma drejtoi nga
ekzekutimet dhe me detyroi te shikoja, me tha se kjo do te na gjente te gjitheve. Une isha larg rreth 100-120 metra.

Fill pas plumbit te fundit, dhe kur i ekzekutuari i fundit u rrezua pertej stomit, nje xhip
ushtarak erdhi nga drejtimi i Gllogocit. Voziti ne rrugen ku u bene ekzekutimet. Nje
ushtarak u hodh nga xhipi dhe shkoi te njeriu pergjegjes per ekzekutimet dhe beri nje bisede me te qe zgjati rreth 20 minuta.Dy kamionet vazhduan per Gllogoc. Une isha ne te dytin.
Me te arritur, njerezit nga kamioni i pare u urdheruan te hynin ne sallen e kinemase ne Gllogoc dhe njerezit nga kamioni yne u urdheruan te dilnin ne oborr te stacionit te policise.
Na zbarkuan dhe ushtaret qe na percollen u larguan dhe policia na mori persiper. Pas nje ore te gjithe njerezit ne sallen e kinemase u derguan ne polici ne Prishtine. Vellai, Bexhet SALIHU, me ka treguar sepse ai ishte nder ta.
Ne mbremje na futen ne ndertesen e kinemase. Para kesaj, na rrahen keq dhe gjate ne oborrin e stacionit te policise.

Diten e dyte, nje njeri nga grupi yne u ekzekutua, Rrahman TOPILLA, nga Gllanasella. Nje paramilitar erdhi nga stacioni hekurudhor me nje shishe raki ne njeren dore dhe me armen e tij automatike ne doren tjeter. Ai i tha nje polici, "Ma gjej nje qe me takon mua." Polici i tha, "Zgjidhe cilin te duash." Paramilitari iu drejtua Rrahmanit dhe i tha, "ti". E mori Rrahmanin pese metra larg nesh dhe e vrau me kater te shtena njeshe. Rrahmani u qellua ne koke, ne sy. Kur u vra, ishte me kembe. Paramilitari perpara e pyeti per profesionin e tij. Rrahmani u pergjigj, "Kam punuar si mjeshter". Pas kesaj ai thjesht e vrau me kater plumba. Pasi qe paramilitari e vrau Rrahmanin, ai e mori shishen nga polici dhe u kthye ne stacionin e trenit. Qdo gje ndodhi para nesh. Ne te gjithe ishim te shtrire ne toke. Nuk ishim ne gjendje te qendronim ne kembe per shkak te keqtrajtimit te rende qe na e kishin bere. Polici tha, "te gjithe do te vriteni si ai". Paramilitari qe e vrau Rrahmanin ishte nje serb i vjeter, 50 vjeç, mesatarisht i ndertuar, dhe me gjatesi mesatare. Erdhi duke kenduar nga stacioni hekurudhar. Kishte uniforme paramilitaresh te gjelbert te larme.
Brinjet i kisha te thyera dhe po ashtu gjunji dhe kembet me ishin enjtur pas keqtrajtimit.
Diten tjeter na urdheruan te dilnim nga holli dhe te ktheheshim nga muri. Kur po qendronim ashtu, degjuam disa te shtena ne oborr pas shpines sone. Diku midis ores 10:00 dhe 11:00 nje polic erdhi dhe me kapi mua dhe Kadriun nga Shtutica.

Na tha ta qitnim kufomen e nje njeriu te vrare nga oborri ne nje shtepi te djegur midis
stacionit te policise dhe hollit te kinemase. Nuk e njoh njeriun e vrare. Nuk di kush e ka vrare.
Gjate kohes sime ne stacion te policise nuk kishte police te cilet i njihja.
Na mbajten gjashte dite ne stacionin e policise. Na rrahen çdo dite. Diten qe na kapen ne Verbovc, nuk kishim ngrene tete dite.

Na moren ne pyetje diten e trete. Nje inspektor policie i quajtur Moma PILEVIQ, 45 vjeç, dhe nje polic tjeter ne rroba civile. Kete civilin e urdheronte Moma qe te fillonte te na rrihte. Ky polic me rrahu rreth 20 here me nje shkop policie neper kembe. Me pyetnin per U£K-ne, nese kisha mitraloz. Me akuzuan se kisha vrare ushtare serbe. Nuk me detyruan te nenshkruaja ndonje dokument dhe me intervistuan vetem nje here.

Diten e shtate na moren tre kamione ushtarake. Nje kamion u ndal ne Krajkove dhe nje ne Poterk. Kamioni i trete, ku isha une, u ndal ne Vukovc. Na mbajten derisa nuk u terhoqen. Na detyronin te punonim per forcat serbe duke hapur istikame etj. Na sillnin mjaft ushqim. Na trajtonin mire me mjaft ushqim dhe cigare. Brenda ketyre 45 diteve qe i kaluam me forcat serbe, vetem kater prej nesh u keqtrajtuam. Na komanduan te hynim ne nje shtepi gjysme te djegur dhe gjetem disa dysheke ne te cilet mund te flinim. I mbuluam dritaret me najlon prej plastike. Forcat te cilave duhej t'u sherbenim ishin rezerviste te UJ-se. Uniformat e tyre ishin njengjyreshe, te verdha te ndyta.

Diten kur serbet e leshuan Kosoven, na sollen te shkolla ne Krajkove dhe serbet u larguan me tanke dhe gjithe pajisjen. Ne u nisem ne drejtim te shtepive tona dhe arritem ne Baks ne mbremje te njejten dite, me 15 apo 16 qershor 1999.
Fjeta tri nete ne nje kiosk te vogel ne fshat. Familja ime ishte ende ne Vushtrri. Ende vuaj nga plaget dhe marr terapi te rregullt shkaku i ketyre plageve.


Xhamia ku u mbajten shqiptaret qe pershkruhet ne kete rrefim,te ciles i jane vene minat dhe eshte shkaterruar teresisht dy jave para terheqjes se serbeve nga Kosova.





vazhdon.....

Mirsad M., nje qytetar boshnjak me origjine shqiptare, nga Sarajeva, te cilin e ndihmova te kalonte kufirin gjate kohes se luftes ne Kosove, i cili ishte shume i njohur gjate luftes ne Bosnje.

[_MALSORI_]

Une doja te te thoja dicka...une i lexova disa prej ketyre rrefimeve, jo te gjitha dhe me sa po kuptoj une,

Fattlumi po mundohet te na sjelle material per te qene ne gjendje ne, qe nuk e kemi jetuar kete periudhe, te gjykojme ose te kemi nje mendim tonin.

..Me vjen keq qe shpesh here ngulni kembe Tek nje Paragjykim..sepse i tille eshte. Eshte e njejta gje sikur une te flisja per 1997 ne Shqiperi..Kush nuk e ka jetuar do te kuptonte me shume, do te kishte nje deshmi te vertete..

Vlereso faktin qe po i jep mundesine shume te rinjve dhe jo vetem, te mendojne me mendjen e tyre, te lexojne dhe te gjykojne VETE, pa televizion dhe pa fjale te degjuara

. Faleminderit per mirekuptimin

ka nje dallim moj roberi ne ato qe sillen ketu per te treguar historine e dickaje qe ka ndodhur dhe asaj cka ka sjelle fatlumi..nuk e di ku e ka pase synimin ky njeri per sjelljen e ketyre rrefimeve..uroj te pakten te moj e kete prure per qellime perfitimi...nje regjisor i madh italian ne mos gaboj ka thene '' nuk ka film te mire apo te keq , por ka film te dobishem dhe jo te dobishem..''..qe ne fillim kur fatlumi ka prure refimet e para une e kam thene se nuk ja vlejne qe keto shkrime te sillen ketu..sepse nuk kane gje te dobishme per lexuesit e tyre..perkundrazi une mendoj se veq dem bejne..dhe demi kryesor eshte urrejtja qe grumbullojne te tilla ngjarje ne zemren e atij qe i lexon..historia na meson se disa gjera duhet te lihen ne heshtje ne harrese pasi eshte e nevojshme harresa..dhe mbi te gjitha kjo harrese eshte e nevojshme per ata qe e kan pesuar me se keqi nga kjo histori..ky eshte thelbi i asaj qe kam dashur te them..dhe vazhdoj te them se nese do isha une moderator i kesaj faqeje do i kisha fshire pa me te voglin hezitim..

ty te prishin pune vrasjet e serbeve, ndersa ato qe paska bere Ramushi te interesojne fort.
Ti je nje shqiptar i keq, nje percares me i keq edhe se Ramushi e tere Ramushet dhe serbet bashke.
Juve mbillni frymen e percarjen nder kosovaret, ashtu sic u ka porositur serbi.

Turp, turp, turp.

doktor kujdes edhe nje here kur me drejtohesh me shprehje te tilla mua..nuk besoj se i meritoj..me se shumti te tilla fjale te renda i meritojne ata njerez qe nxjerrin perifime morale dhe financiare nga histori te tilla rrenqethese ..une nuk jam nga ata qe nxjerri perfitime i dashur...perkundrazi...

ty te prishin pune vrasjet e serbeve, ndersa ato qe paska bere Ramushi te interesojne fort.

doktor nuk me prishin pune fare vrasjet e serbeve i dashur.aspak..megjithese njerez jane edhe ata..megjithese mund te jene vrare edhe te atille pa me te voglin faj..dhe eshte gjynah te vrasesh dike pse ta ka ana ty..megjithese pune e madhe ..fundja nuk eshte objekt diskutimi ketu..mua me shume me prish pune ajo qe ne nuk gjykojme drejt te dyja anet ..nuk ka njeri i nenes e njeri i njerkes..ajo pyetja per ramushin nuk ishte pa vend..tmerr eshte ajo cka ka perjetuar '' x '' nga serbet e tmerr eshte edhe ajo cka ka pesuar '' y '' nga trimat e ramushit..apo ka dy kuptime fjala '' tmerr ''..apo per ramushin nuk duhet te flasim ne..sepse ramushi eshte i joni e serbet nuk jane tonet..nese duhet te jesh i paanshmem duhet te tregosh te verteten ashtu siq eshte ..e jo si na e ka ana neve..

Juve mbillni frymen e percarjen nder kosovaret, ashtu sic u ka porositur serbi.

e ke gabim doktor te paragjykosh te tjeret..nuk me ka porositur kerkush te them kete qe po them..nuk kam pase te bej asnjehere me serbet dhe as me adhuruesit e serbeve..e mbi te gjitha nuk marr porosi dhe urdhera nga askush..une gjithcka qe e them ne kete forum e them mbi baze te bindjes sime..shume kujt nuk i pelqejne mendimet e mija..nuk merzitem fare nese ju pelqejnne apo jo..sepse e di se ne te shumten e rasteve po the te verteten do jesh objekt kritikash nga te tjeret..kam nje te mire i dashur qe me eshte dhene mundesia qe te studioj pikerisht historine dhe sot di te gjykoj me mendjen time pa pase nevoje te marr porosi nga asnje njeri tjeter..pikerisht pse e di historine dhe di te gjykoj me mendjen time e kam kundershtuar qe ne fillim kete teme qe ne gjykimin tim nuk ka as me te voglen dobi per ata qe e lexojne..
vetem nje gje po te them i dashur se faktet historike duhet te kene te pakten 3 burime per te vertetuar ate qe do e sjellim diku si fakt historik..sa te verteta jane rrefimet e ketyre deshmitareve ne gjygjin e hages..i dime mjaft mire se si jane instruktuar deshmitaret para se te shkonin ne hage..te mos fshihemi pas gishtit..megjithese rrefimet qe sjell fatlumi mund te jene shume te verteta por mund te jene edhe shume te manipuluara..ai na tha se ishin rrefime te dishmitareve ne gjygjin e hages dhe ai nuk na i solli ashtu siq ishin dhene keto deshmi ne ate gjygj..por na jane dhene ne forme letrare dhe qe ketu i dashur humbet vertetesine nje rrefim..prandaj kur ti ke nderhyre ne nje ngjarje atehere e humbet vleren e autencitetit..dhe per kete ngul kembe qe nuk duhen sjelle ne forum..pasi nuk vertetohet vertetesia e tyre..dhe nuk bejme mire te shkruajme mbi baze te genjeshtres...

Ti je nje shqiptar i keq, nje percares me i keq edhe se Ramushi e tere Ramushet dhe serbet bashke.

besoj se nuk e ke tagrin ti e askush tjeter te me vleresoni mua se cfare shqiptari jam..une jam ai qe jam..nese nuk te pelqejne shkrimet e mia nuk do te thote se une jam ai qe me percakton tjetri..gjithkush ka argumentat e tij..nese kishe gje per te thene rreth mendimeve te mia komentoi dhe mos nxito ne venie epitetesh te tilla jo te denja per ti nxjerre goja jote..

gjithsesi eshte mendimi jot dhe ke te drejte te thuash gjithcka..

[fattlumi]

Një natë tmerri ne Gjakovë

Rrëfimi i Lulzimit

Nje dite pas fillimit te bombardimit te NATO-s, serbet filluan te digjnin dyqane ne qytetin e
Gjakoves. Nuk pashe kush i dogji por prej shtepise sime pashe tym. Shtepia ime ishte 500
metra nga qendra ku po digjeshin dyqanet. Ne mbremje serbet filluan te shkonin shtepi me
shtepi. Ata i lane grate dhe femijet te shkonin dhe vrane burrat. Nuk i pashe vrasjet por me
vone me treguan fqinjet e mi. Keshtu vazhdoi deri me 1 prill 1999.

Me 31 mars 1999 gruaja ime shkoi te pyeste fqinjen tone, nje grua serbe,nese kishte ndonje
menyre qe ne te iknim prej qytetit. Pergjigjja e gruas serbe ishte: "Mos kini frike. Ju nuk keni
arsye pse te largoheni. Te gjithe fqinjet e dine se ju nuk jeni anetare te UQK-se ose merreni me
politike." Pas ketyre fjaleve, u ndjeme pak me te sigurte. Gjithsesi gruaja ime shkoi te nje
fqinje tjeter, edhe ajo serbe dhe burri i se ciles ishte shef i MPB-se ne Gjakove. Ajo thirret
"Lila". Eshte perafersisht 35 vjeç. Gruaja ime i beri te njejten pyetje. Lila iu pergjigj njesoj si
fqinja e pare dhe ajo gjithashtu tha, "mos beni gabim te leshoni shtepine". Atehere gruaja u
kthye ne shtepi dhe na tha se ishim te sigurte dhe nuk duhej ta leshonim shtepine.
Shefi i MPB-se eshte Novak PITULIQI. Ai eshte perafersisht 45 ose 50 vjeç dhe i martuar. Ka
nje djale dhe nje vajze. Eshte afersisht 180 cm i gjate, shtatmesatar, krejt i rruar dhe me floke
ngjyre geshtenje te dallgezuar. Adresa e tij eshte Millosh Giliq nr. 149, Gjakove, Kosove.
Me 1 prill 1999, Shefi i Policise, Novak PITULIQ, shkoi ne ?do shtepi shqiptare ne lag) en
tone dhe i tha gjithsecilit qe askush te mos e leshonte shtepine. Gjithashtu tha se ne ishim te sigurte. Nuk erdhi ne shtepine time sepse gruaja e Novakut, "Lila", kishte biseduar me pare
me gruan time. Nuk na ndodhi asgje deri ne mesnate nga 1 prilli deri me 2 prill 1999.
Ne shtepine time ishin perafersisht 24 vete dhe qe prej fillimit te bombardimit te NATO-s,
meshkujt benin roje jashte per sigurine tone.

Me 2 prill 1999, ne oren 0:15, policet dhe paramilitaret serbe filluan te trokisnin dere me dere.
Mu para deres ne kishim parkuar makinen ne menyre qe ata te mos mund ta hapnin deren.
Brenda ne shtepine time ishin babai i gruas sime, burri i motres sime dhe une. Grate dhe
femijet po flinin ne bo drum.
Burri i motres ime, Behari i cili degjoi trokitjet ne dere, erdhi ne dhomen time dhe dhomen e
vjehrrit tim dhe na tregoi çfare kishte degjuar. Pak minuta para trokitjes ne dere prej policeve
dhe paramilitareve serbe ne pame flake dhe tym nga nje shtepi e nje fqinji tjeter shqiptar.
Vjehhri im, Hani, burri i motres sime, Behari, dhe une vendosem te iknim nga shtepia prej nje
dritareje te vogel qe gjendej pas shtepise. Behari dhe une dolem permes dritares dhe po
prisnim te vinte vjehrri im. Vjehrri im, Hani, tha: "Do te vij te ju pas pak minutash, dua te shoh
nese jane brenda oborrit tone ose jo". Ne kapercyem murin qe ndante oborrin tone mga oborri
i fqnjit duke pritur ardhjen e Hanit ne oborrin e fqinjit. Pastaj kaluam nga nje oborr ne tjetrin
duke pritur ne secilin prej tyre disa minuta per Hanin. Nderkohe nuk e pame me. Pas 30 ose 45
minutash e pame shtepine tone ne flake. Mendonim se familjet tona ishin gjalle dhe te sigurta,
sepse si? thashe me pare policet serbe vrisnin vetem burrat dhe i linin grate dhe femijet te lire.
Per kete arsye vendosem te mos ktheheshim ne shtepi deri ne oren 7 te mengjesit te po asaj
dite, 2 prill 1999. Tere kohen deri ne 7 te mengjesit ndejtem brenda nje shtepie te braktisur.
Gjate asaj kohe degjuam te shtena ne lagjen tone.

Pas nderprerjes se te shtenave ne oren 7 te mengjesit, vendosem te shkonim ne shtepi. Gjate
rruges per ne shtepi, pame se shtepite e lagjes ishin djegur, perve? shtepive te serbeve dhe disa
shtepive shqiptare qe ishin afer atyre serbe. Kur shkuam te shtepia ime pame se shtepia ishte
djegur krejt. Pame edhe tre police qe po ruanin shtepine. Per kete arsye u kthyem tri shtepi nga
mbrapa ku ishte shtepia e halles sime. Kur hyme ne shtepine e halles, pame hallen time, burrin e saj dhe vjehrrin tim duke qare. Mendova se po qanin meqe ishte djegur shtepia ime. Pas pak
minutash pashe kusheririn tim, Drenin (nipin e halles sime) i cili ishte plagosur ne krahun e
djathte. Te tjeret nuk e lejuan te me tregonte çfare kishte ndodhur.
Hallla erdhi te ne dhe na perqafoi dhe tha se ata qe kishin ndenjur ne bodrum ishin te vdekur.
Dreni, i cili pa dhe degjoi gjithshka, ua kishte treguar krejt ngjarjen halles sime dhe te shoqit.
Ende nuk mund te besoja çfare kishte ndodhur ne shtepine time, mirepo vjehrri dhe kunati im
shkuan te shihnin. Nuk kisha deshire te shkoja dhe te shihja ate qe degjova. Ata shkuan atje
dhe pane se shtepia ime ishte djegur krejt. Bodrumi ishte ende ne flake dhe tym dhe ata nuk
munden te gjenin asnje kufome. Ata gjeten vetem nje cope mishi kufome brenda shtepise sime.
U kthyen dhe me treguan gjithshka. Ne ate moment e pranova ate qe kishte ndodhur.
Pastaj Dreni u dergua ne spital prej halles dhe gjyshit te tij. Rreth ores 9:00 -9:30 te paradites
pame afersisht 7000 ose 8000 shqiptare nga lagjja jone me vetura, traktore dhe ne kembe,
duke ardhur drejt rruges ku ishte shtepia ime. Une, vjehrri im, Hani, djali i halles sime, Aliu,
vellai i Aliut Nehati, burri i motres sime Behari, iu bashkuam turmes. Turma po shkonte drejt
kufirit me Shqiperine. Te gjithe e dinin gfare kishte ndodhur me familjen time dhe kishin frike
se e njejta gje mund t'u ndodhte atyre. Dreni se bashku me hallen dhe gjyshin e tij erdhen ne
Shqiperi nje dite pas nesh.

Para se te hynim ne fshatin Brekoc, ne postbllok policet e veshur me uniforma te kaltra
policore na imoren te tere dokumentat dhe i fiiten ne nje kuti. Ecem afersisht 9 kilometra
derisa arritem ne kufi te Qafa e Prushit ku eshte kufiri i Kosoves me Shqiperine.
Ne vendkalimin kufitar te Qafes se Prushit arritem me 2 prill 1999, rreth ores 12:30 pasdreke.
Rruges per ne kufi, miq nga lagjja ime na treguan per persona te tjere te vrare por ata ishin te
tere burra. Gjithashtu gjate rruges per ne kufi, pame edhe shtepi te djegura ne qytet dhe ne
fshtrat permes te cileve kaluam.
Ne postbllokun ne kufi te Kosoves, personeli i UJ-se na bene te prisnim afersisht 3 ore. Pastaj
na thane te vazhdonim per ne kufirin Kosove/Shqiperi. Njerezit qe ndjeheshin ligsht dhe nuk mund te ecnin me u hipen ne traktore prej ushtrise jugosllave. Edhe une u hipa ne traktor
bashke me vjehrrin. Ne kufirin shqiptar, ushtria jugosllave na zbriti nga traktoret. Pastaj ushtria
jugosllave u kthye pa na thene asgje.

Roja ne kufirin shqiptar na tha te ecnim dy kilometra ne drejtim te nje shkolle fshati. Ndejtem
ne shkolle deri ne oren 3 te mengjesit te dates 3 prill 1999. Ne oren 3 te mengjesit erdhen disa
kamione te cilet na moren dhe na çuan ne fshatin Krume.
Ne Krume, burri i motres ime Behari, vjehrri im, Hani, dhe une morem nje taksi per ne Tirane.
Ne Tirane arritem ne oren 5 te mengjesit.

Personat qe po flinin ne bodrumin tim at nate qe u vrane e masakruan:
1. Tringa VEJSA (1969) - gruaja ime
2. Dorina VEJSA (10vjeç) -vajza ime
3. Marigona VEJSA (8 vjeç) -vajza ime
4. Sihana VEJSA (6 vjeç) -vajza ime
5. Rita VEJSA (2 vjeç) -vajza ime
6. Arlind VEJSA (5 vjeç) - djali im
7. Fetije VEJSA (60 vjeç) - nena ime
8. Hysen GASHI (50 vjeç) - vellai i nenes sime
9. Shahindere HOXHA (55 vjeç) - nena e gruas sime
10. Flaka HOXHA (15 vjeç) -motra e gruas sime
11. Valbona CAKA (34 vjeç) - gruaja e kusheririt tim
12, Dalina CAKA (14 vjeç) -vajza e kusheririt tim
13. Delvina CAKA (6 vjeç) -vajza e kusheririt tim
14. Diona CAKA (2 vjeç) -vajza e kusheririt tim
15. Dreni CAKA (12 vjeç) -djali i kusheririt tim
16. Valbona HAXHIAVDIA (38 vjeç) - motra ime
17. Doruntina HAXHIAVDIA (8 vjeç) -vajza e motres sime
18. Egzon HAXHIAVDIA (5 vjeç) - djali i motres sime
19. Rina HAXHIAVDIA (4 vjeç) - vajza e motres sime
20. Shirine NUCI (17 vjeç) - fqinja ime
21. Manushe NUCI (50 vjeç) - fqinja ime

Ata u vrane te gjithe perveç Dren Cakes i cili eshte ende gjalle.

[fattlumi]

Një natë tmerri ne Gjakovë


Rreth ores 12:25 naten, me 1 prill 1999, ne Gjakove filluan sulmet afer shtepise sime.
E dija nga rastet e meparshme se kur serbet fillonin te qellonin ne ajer, nga ndertesat e
larta, ata po pergatisnin nje masaker tjeter.
Emri i nderteses, ku u vendosen paraushtaraket serbe, ishte Material Ndertimor Stella,
prona e Xhafer POZHEGUT. Ata ishin aty dhe kishin snajperiste me vete. Keta
persona benin qe ne te jetonim me frike dhe te leviznim me kujdes duke qene se dinim
se po na keqyrnin.
Duke qene se situata u keqesua parapese apo gjashte muajve, megjithese ne ate
ndertese punohej gjate dites, kur njerezit ktheheshin ne shtepi ne mbremje, serbet e
zinin ndertesen si pozicion per sulm. Kur degjoheshin te shtena afer nderteses, ne
dinim se njerezit mund te vriteshin njerez dhe te digjeshin shtepi.
Gjate diteve para ngjarjes, nena ime dilte ne pazar. Meshkujt nuk mund te dilnin.
Serbet, duke perfshire policet dhe rezervistet, e ndalnin nenen dhe e pyetnin se ku isha
une dhe ffare beja. Gjate dites, ne mbeteshim te ngujuar. Te tjeret rrinin ne shtepi te
larta ku mund te shihnin se ffare po ndodhte.
Naten ku filluan te digjnin shtepite, shtepia e pare e kallur ishte shtepia e Bardhyl
RIZES. Nuk kishte viktima sepse ata ishin larguar tashme nga shtepia. Shtepia tjeter
qe sulmuan ishte shtepia e Fehmi LLESHIT. I moren Fehmiun dhe gruan e tij, Kimete
LLESHI. Qe prej asaj kohe nuk jane pare me. Besoj se kane vdekur. Te dy femijte
shpetuan duke ikur prej nje vrime ne mur dhe shkuan ne shtepine e fqinjit, afer
shtepise sime.
Pastaj dogjen shtepine e Besim BOKSHIT, ku banonte Besimi dhe gruaja e tij, te dy
te moshuar, por ata iken dhe shpetuan.
Shtepia tjeter qe dogjen ishte ajo e Esat MULLATAHIRIT. Kishin ikur prej shtepise
pasi pane djegjet e tjera.
Ne kete rresht shtepish, ata dogjen kater shtepite e para. Shtepine e peste e lane sepse
ishte shtepi serbe. Kjo shtepi i perkiste Lubisha RAJQEVIQIT. Ajo sherbente si depo
per mallra te vjedhura: televizore, video, e sende te tjera, nga Gjakova dhe nga
fshatrat e tjera.
Nuk e preken as shtepine e gjashte, megjithese ishte shtepi shqiptare. Ajo ishte lidhur
me shtepine e serbit dhe nuk mund te digjej pa shkaterruar shtepine e serbit. Duke
qene se nuk mund te digjnin shtepine, vrane tere banoret e saj. Nder ata ishin Hysen
DEDA, 75 vjegar, gruaja e tij Caje DEDA, 65 vjeçare, vajza e tyre Aferdita DEDA
DEMJAHA, 38 vjeçare, dhe djali i saj Argjend Ylber DEMJAHA, pese vjeçar, i cili u
var. Vellai i Aferdites, Mentor DEDA, rreth 35 vjeçar, mbijetoi sepse kaloi murin dhe
iku. Ai njihej ne lagje si njeri i mire dhe riparonte makina per njerezit. Per kete arsye,
serbet i telefonuan dhe i thane se ai me gjithe familjen nuk do te prekeshin. Ai kishte
dale nga shtepia duke menduar se vetem djemte e rinj vriteshin, dhe se asgje nuk do te
ndodhte pleqve, grave dhe femijve. Keshtu mendonin edhe familje te tjera.
Pas kesaj dogjen shtepine e Ali LAPIT. Shtepia e tij ishte bosh sepse ai jetonte ne
Shtetet e Bashkuara.

Shtepia tjeter qe u dogj eshte shtepia e familjes se JONUZ CANES. Ne ate shtepi, vajza e tij, Shpresa CANA 43 vjeçare, hapi deren dhe u vra menjehere. Vrane edhe pjesen tjeter te kesaj
familjeje: Jonuz CANA, mashkull, 65 vjecar, gruaja e tij, Ganimete CANA, 60
vjeçare dhe djali i tyre, Fatmir CANA, 41 vjeçar.

Ne shtepine aty afer qendronin 50-60 njerez. Une shkova aty dhe u thashe qe te largoheshin. Ata thane se meshkujt do te largoheshin, kurse femrat dhe femijte nuk do te prekeshin. Une u thashe qe te largoheshin menjehere dhe i mora dy femije per t'i treguar se e kisha seriozisht. Dhe ata iken.
Rreth nje apo dy ore para djegjes se shtepive, ata ndriçuan zonen me projektore. Disa
serbe te lagjes qendronin para biljiardos se Lulezim VEJZES, prane shtepise se tij.
Serbet ishin me uniforme dhe po pinin. Kishin njerez edhe ne ndertesen e larte ne
fund te rruges per te vrojtur rrugen. Femijte degjonin se çfare bisedonin keta njerez ku
po pinin.
Ata perdornin nje kombi per te thyer portat e pronave dhe per te hyre ne oborret.
Njerezit qe kryenin keto sulme ishin serbet me te cilet ishim rritur ne qytet. Nder ata
ishin edhe njerez te mire qe mbase nuk donin te perfshiheshin, por qe kishin frike qe
do te sulmoheshin vete, nese nuk bashkoheshin me serbet e tjere.

Une po qendroja ne bodrumin e fqinjit tim. Shkoja shkurtimisht ne shtepine tone per
te pare se çfare po ndodhte. Njerezit qe digjnin dhe vrisnin ishin serbet e lagjes. Ata
hapen zjarr me automatike ne çdo dhome te shtepise sime dhe moren masa per te
siguruar qe çdo gje te digjej krejtesisht. Kur pashe se po digjnin shtepine e dyte, mora
familjen time dhe njerezit e tjere qe rrinin me mua ne nje fushe te hapur prapa
shtepise sime. Pastaj u ktheva ne nje vend te sigurte, rreth 20 metra nga shtepia ime,
per te pare se çfare po ndodhte.
U kisha thene disa familjeve te largoheshin nga shtepite dhe te iknin, por, me vone
ata u ekzekutuan. Nuk iken sepse thane se nuk kishin bere gje, nuk kishin demtuar
njeri, dhe se do te ishin te sigurte. Serbet nuk çanin koken se kush ishte i mire dhe
kush ishte i keq. Ata i vrisnin njerezit si lepuj.

Kater prona te tjera te djegura ishin te familjeve te Rezak PARASHUTIT, Xhevdet
MUHAXHIRIT, Agron NAGAFCIT dhe Ragip BALLATES. Shtepite u shkaterruan,
por nuk pati viktima sepse familjet kishin ikur.
Ne kete ane te rruges, shtepite shqiptare dhe serbe ishin te perziera dhe te lidhura,
keshtu qe nuk mund te digjeshin pa demtuar pronat serbe; shume shtepi shqiptare nuk
u preken. Megjithate dogjen shtepine e Shkelzen VOGLIT, e cila nuk ishte lidhur me
ndonje shtepi tjeter. Nuk ka patur viktima sepse familja e VOGLIT po qendronte,
bashke me te tjerat, ne shtepine e Njazi PARASHUTIT.
Pas kesaj, sulmuesit serbe kaluan rrugen te shtepia e Luli VEJSES. Zjarri ishte kaq i
madh dhe intensiv sa qe, edhe po te ishin 1000 persona brenda, do te kishin vdekur.
Shtepia e Lulit nuk ishte lidhur me ndonje shtepi tjeter, keshtu qe u godit nga serbet.
Per nje periudhe prej 12 diteve mbeta pa gjume sepse kuptova se çfare do te ndodhte.
Per disa jave, ata na thoshin qe te rrinim aty se nuk do ti ndodhte gje lagjes sone. Por
eshte e qarte se na thane te rrinim qe te ishim te pranishem sa me shume njerez ne
menyre qe te kishte me shume shkaterrim dhe me shume vdekje.
Qe prej nates se pare te bombardimit te NATO-se, ata patrullonin rruget, mbanin
llampa dore dhe i transmetonin sinjal njeri tjetrit. Disa njerez qe digjnin, kishin fytyre
te lyera me te zeza. Ata mbanin jeleke kunder plumbit dhe uniforma te gjelberta me
lara. Nder njerezit qe pashe une duke djegur dhe duke vrare jane keta qe i njoh dhe
kam njohur aty. I pashe duke pire ne bilardon e Lulit afer shtepise se Lulit. Ata ishin
me uniforme ne ate kohe. I pashe me vone me nje kombi qe perdoren per te thyer
portat e pronave dhe per te levizur ne rruget midis shtepive qe po digjeshin. Njerezit
qe i pashe duke bere keto krime jane:
1. Pitulic NOVAK: ish zevendesshefi i policise se Gjakoves, mosha 46. Thone
se ka dhene doreheqjen postin si polic i rregullt ne vitin e kaluar 1998. Ai eshte i
perfshire ne aktivitete te tjera duke perfshire shitblerjen e pronave, por mbetet
formalisht anetar i policise.
2. Millosh SHQEPANOVIQ (Milos SCEPANOVIC): anetar i tanishem i
policise se Gjakoves. Ketate dy, NOVAKU dhe Milosh SHQEPANOVIQI, ishin
kryetaret e ketij grupi.
3. Gajo SHQEPANOVIQ (Gajo SCEPANOVIC), ish shites i hekurit, i cili me
vone mori nje pune ne poste.
4. Millan (Skipi) SHQEPANOVIQ (Milan SCEPANOVIC), postier.
5. Mille SHQEPANOVIQ (Mile SCEPANOVIC), drejtori i qendres per
prodhimin e duhanit.
6. Tihomir RAJQEVIQ (RAIVEVIC), zevendesdrejtori i firmes se
autobuseve.
7. Lubisha RAJQEVIQ (Lubisa RAICEVIC): fillimisht tregtar mekanik, pastaj
polic.
8. Mishko RAJCEVIQ (Misko RAICEVIC), pastrues spitali.
9. Sasho RAJCEVIQ (Saso RAICEVIC), punoi ne poste.
10. Nenad RAJCEVIQ (RAICEVIC), punoi ne poste.
11. Nenad POPADIQ (Popadic NENAD), drejtori i ndermarrjes shteterore te
rrymes ne Gjakove.
12. Stanimir (mbiemri nuk dihet), shoferi i fabrikes se bukes.
13. Llaza (mbiemri nuk dihet), ish-anetari i zjarrfikesve.
14. Novica (mbiemri nuk dihet), fillimisht mekanik, por edhe rezervist per
policine. Ai thirrej me uniforme kur kishte nevoje. Te veshur civile, persona te tille
mbanin arme.
15. Miomir (mbiemri nuk dihet).
Numrat 13,14, dhe 15. Ketatre vellezer jane magjype serbe, dhe jane te
njohur me emra ne ate zone.
16. Nje mashkull (emri, mbiemri nuk dihen), djali i Kostes, i cili eshte drejtori i
ndermarrjes shteterore te sigurimit.
17. Zhika (Zika), nje polic tjeter.
18. Nipi i Zhikes.

Degjova se si bravat e portes se shtepise se Lulezim VEJSES u goditen me plumba
nga keta njerez.
U be pothuajse normale,menyra se si ata vepruan ne lagjen tone, ne trojet e lartpermendura. Degjova se si kombi goditi portat e shtepise se Lulit. Degjova zhurmen e saj. Pasi hyne, pashe se si shtepia e Lulit shpertheu ne flake. Ne shtepine e Lulit, si ne te tjerat, degjova se si
paraushtaraket serbe qellonin ne shtepite me arme automatike pasi kishin hyre ne
oborr me dhune. Para se te qellonin, u bertisnin banoreve qe te hapnin dyert. Djegja
ne lagje zgjati deri ne 4 te mengjesit, dhe e pame nga nje pike e larte te qytetit, ne nje
lagje qe po ndertohej. Gjate tere nates, deri ne ate moment, kishte ende zhurme te te
shtenave automatike. Me pas, zhurma u pakesua dhe degjuam vetem zhurmen e drurit
ne flake. Ishim fshehur nje nje bodrum shtepie ne ndertim. Me vone, rreth ores 6:30 te
mengjesit, une dhe disa te tjere u kthyen ne lagjen tone per te pare shkaterrimin. Pashe
qe tere shtepite tona, pronat e lartpermendura, u dogjen dhe u bene shkrumb.

Brodha rreth shtepive.Pashe shtepite duke u djegur ende, me
kulme te shembura. Pashe gjak ne deren e shtepise se CANAJVE ku u godit Shpresa
CANA. Kufomen e kishin hequr. Shkova ne shtepine e DEDAJVE ku pashe kufomen
e djalit pesevjegar, Argjend Ylber DEMHAJA, i cili ishte varur nga serbet.

Pashe qe makina ime nuk ishte djegur dhe shkova ne shtepi per ta marre, per te ?uar
familjen time ne kufi. Kur iu afrova shtepise, pashe nje burre para portes se shtepise,
me nje pushke ne dore, keshtu qe nuk rrezikova jeten per makinen.

U tubova me familjen time dhe me shume familje te tjera deri sa u beme rreth 500
njerez ne nje lagje te larte, ku kishim kaluar naten te fshehur. Mendonim se do te
ishim te sigurte po te ishim shume bashkerisht. Pas kesaj, kaluam qendren e qytetit ne
drejtim te kufirit. Policet ndane njerezit me makine nga kembesoret. Ata me makina i
drejtonin te Prizreni dhe pika kufitare e Morines. Kembesoret, bashke me familjen
time dhe mua, u drejtuan ne Qafe Prush. Nje prej policeve aty ishte Zhika, qe
permenda me lart. Asgje tjeter nuk ndodhi gjate rruges per ne kufi. Ne kufi, policet
serbe kerkuan dokumentat nga te gjithet. Shumica iu dorezuan atyre dokumentat e
identifikimit. Disa, si une, fshehen dokumentat ose u dorezuan vetem nje leternjoftim.
Une u dorezova ve? leternjoftimin tim dhe i mbajta dokumentat e tjera, duke perfshire
pasaporten. Pasaporten e kisha fshehur ne veshjet. Policet thoshin: "Tere dokumentat qe keni me vete, t'i lini ketu." Si shumica e njerezve, do te kisha dhene gdo gje per te
kaluar kufirin. Ishim shume te frikesuar. Kur po iknim prej Gjakoves, na erdhen
shume njerez te tjere ne kolone, deri sa u beme rreth 10.000 persona ne grupin qe
pashe une. Gjate udhetimit, nuk pashe asnje civil serb ne kolonen qe po largohej nga
Gjakova dhe Kosova.
Duke qene se serbet dogjen shtepite tona dhe bene masakrat qe i pashe aty, une dhe
familja ime kishim frike te qendronim aty. Synimi i serbeve ishte i qarte qe te na
vrisnin, keshtu qe u detyruan te iknim. Djali im nuk donte te shkonte ne Shqiperi. Ai
donte te kthehej ne shtepine e djegur dhe te shkaterruar. Bombardimi i NATO-se nuk
ishte shkaku i largimit tone. NATO-ja sulmoi vetem objekte ushtarake, siç jane
kazermat rreth qytetit.

Kur Misioni Verifikues ne Kosove i OSBE-se ndodhej ne Gjakove, autoritetet serbe
nuk binin kaq shume ne sy ne veprimtarite e tyre te frikesimit dhe te vrasjes. Ata i
vrisnin njerezit ne rrethanat qe nuk zbuloheshin nga Misioni. Megjithate, pas largimit
te Misionit nga Kosova, diten tjeter, u shkaterruan shtepite e perdorura nga punonjesit
e Misionit.
Gjakova ka qene qytet i pasur me rreth 80.000 banore. Vetem nje perqindje e vogel
ishin serbe afer qendres se qytetit. Ne lagjet e tjera, ata debuan njerezit nga shtepite,
por ne lagjen tone, ndodhi me zi me vrasjet.
Nuk merzitem per pronat e djegura, megjithese punuam tere jeten per ato, por per njerezit te cilet u vrane nga kriminelet qe kishin jetuar aty afer tyre.

[fattlumi]

Rrefimi i Milaimit

Kam qene anetar i UQK-se nga fillimi i prillit 1998, kam qene komandant i nje njesiti dhe po ashtu instruktor per arme dhe armatime per rajonin e UQK-se qe mbulonte 13 fshatra.
Me 28 tetor 1998 u arrestova prej policise dhe nje oficeri te ushtrise ne fshatin Zahaq rreth 7 kilometra nga Peja ne rrugen per Prishtine. Isha ne nje autobus me synim qe te shkoja ta vizitoja bashkeshorten time dhe familjen qe ishin ne Prishtine. Me zbriten nga autobusi dhe me derguan ne automjetin e tyre te policise. E lajmeruan me radio stacionin e policise se Pejes dhe i kontrolluan te dhenat e mia. Nuk ishin te sigurt rreth identitetit tim por me derguan ne stacionin e policise ne Peje.
Ne stacionin e policise ne Peje me çuan ne katin e trete, ne nje zyre, dera e pare ne te majte. E degjova oficerin e ushtrise duke thene se ky ishte kati i sigurimit shteteror.

Duart i kisha ne pranga dhe njeren dore e kisha te lidhur pas rrotes se deres se nje kasaforte te madhe. Ne fillim me moren ne pyetje tete njerez me rroba civile. Pastaj pese. I degjova duke e thirrur njer-tjetrin me emer. I degjova emrat "ZITA", Dem MUJAJ dhe "LUBA". Dy te tjeret mendoj se ishin nga Beogradi. Ata nuk dinin shqip dhe njeri prej tyre kishte theks serb.
Me pyeten rreth UQK-se. Me rrahen tere kohen. Me rrahen me kerbaçe te policise dhe me shkop te bejzbollit ne duar, kembe dhe shpine. Me grushtuan ne fytyre. Me i keqi prej tyre ishte "LUBA", ai ishte me i dhunshmi. Diten e pare me mbajten ne ate zyre prej 09,15 deri ne 23,30. Pastaj me çuan poshte ne nje qeli ku ishin dy te burgosur te tjere.
Ata quheshin Ismet BERBATI dhe Muj TAFILAJ. Ismeti eshte nga Peja. Muja ishte nga Shtariqi, Kline. Muja eshte i vdekur, ai u vra ne burgun e Dubraves.
Te nesermen ne mengjes (me 29), ne oren 08,00 me çuan ne te njejten zyre ne katin e
trete. Aty ishte "LUBA" dhe ata dy te cileve nuk ua dija emrat. Prape me lidhen pas rrotes se kasafortes. M'i hoqen xhaketen, kemishen dhe kepucet. Me rrahen prape
kudo neper trup dhe me pyetnin per UQK-ne. Donin te dinin se çfare armesh kishim,
sa kishim, kush ishte i perfshire ne UQK. Me thane se ata tashme e dinin se kush ishin anetaret dhe se vetem donin qe une t'ua konfirmoja ate qe e dinin.
Une pranova se e kisha nje kallashnikov, 120 fisheke dhe nje kemishe me menge te shkurta te UQK-se. Me detyruan te pranoja se e kisha nje granate dore qe nuk ishte e vertete. Nuk e pranova se isha anetar i UQK-se. Me moren ne pyetje deri ne oren 20,00 dhe pastaj me kthyen ne te njejten qeli. Ne fund te marrjes ne pyetje me dhane nje dokument prej 15 faqesh per ta nenshkruar. Ishte ne serbisht. Duart i kisha aq te enjtura sa qe nuk mund ta mbaja lapsin per ta shkruar emrin keshtu qe i vura vetem inicialet e mia. Ma mori mendja se ishte pranimi vepres qe me thane ta nenshkruaja. Ky ishte fundi i marrjes sime ne pyetje.
Me kthyen ne te njejten qeli bashke me dy te njejtet te burgosur. Aty mbeta 84 ditet e
ardhshme. Pas kater ditesh, me 2 nentor, me derguan ne Gjykaten e Pejes ku me mori
ne pyetje rreth gjysme ore nje gjykates qe quhej Millomir LLAZOVIQ. Ai ishte gjykates hetues. E kerkova avokatin tim, Adem GORANIN, qe te ishte i pranishem. Seanca u shty deri te nesermen kur ai ishte i pranishem. M'i lexuan akuzat. Nuk i pranova. Ato perfshinin edhe qitjen mbi policine. Vendosa te ushtroja te drejten time per te heshtur gje qe e zemeroi gjykatesin. Me kthyen ne qeline time ne burgun e Pejes.
Me 10 nentor 1998, Muj TAFILAJ u dergua ne Gjykate bashke me nje kusheri te tij, Sinan TAFILAJN. Qe te ty Muja dhe Sinani u denuan me nga tri vjet burg. Ata u kthyen ne burgun e Pejes dhe me 10 dhjetor u derguan ne burgun e Dubraves. Me 15 dhjetor 1998, vendin e Mujes ne qeli e zuri njefare Ibrahim KOKALLA nga Cermjani i Gjakoves.
Me 19 shkurt 1999, une dhe 50 - 60 te burgosur te tjere u transferuam ne burgun e Dubraves me xhipa. Duart i kishim te lidhura dhe na percillnin gardianet e Dubraves.
Ishin te veshur ne kemisha te zeza me doreza te gjata te zeza prej leshi qe u shkonin
deri permbi berryla. Kishin kapela te zeza prej leshi iqe mund te perdoreshin per ta mbuluar fytyren si maske. Rreth gjysma e tyre e kishin shenjen e policise ne krah.

Me te arritur ne burgun e Dubraves, une dhe njefare Taf KURTI u vendosem ne bllokun e qelive te njohur si blloku "C2" dhe ne qeline nr. 48 ne anen e majte te katit te siperm.-Ne qeli tashme kishin qene tre te burgosur te tjere qe quheshin: Qamil RAMAJ nga Ponosheci, Gjakove; Arben TAHIRSYLAJ nga Isniqi, Deçan; dhe Fahri KRASNIQI nga Vranoci i Madh, Peje
Na mbanin te mbyllur 24 ore ne dite pa ushtrime. Ne fillim ushqimin na e sillnin ne qeli tri here ne dite, pastaj dy here. Rrahjet ishin refren i perditshem. Gardianet vinin dhe i nxirrnin te burgosurit jashte ne korridor ku i rrihnin, Ndonjehere gardianet madje vinin ne qeli dhe na rrihnin. Si te burgosur te padenuar, ne i kishim rrobat tona.

E dinim se NATO e kishte filluar bombardimin e caqeve serbe me 24 mars 1999. Ate mbremje rreth ores 20,30 i degjuam aeroplanet duke fluturuar permbi. Ne ditet qe pasuan pashe rregullisht aeroplane te NATO-s duke fluturuar permbi ne drejtim te juglindjes, duke u kthyer ne drejtim te Shqiperise. Kishte topa kunderajrore te vendosur rreth nje apo dy kilometra jashte burgut dhe keta qitnin mbi aeroplanet e NATO-s. Nje here apo dy here pashe vijen e tymit te raketave kunderajrore qe leshoheshin kunder aeroplane .

Me 19 maj rreth ores 0930, degjova zhurmen e dy aeroplaneve permbi burg. Pastaj u degjua nje shperthim shume i fuqishem. Ndertesa u dridh. Veshet mu lenduan. Xhamat nga dy dritaret e qelise fluturuan brenda. Une isha ne kembe dhe u preva ne koke nga xhamat. Qelia u mbush me pluhur. Pas nje a dy sekondash pati shperthime te tjera, Kater bomba e kishin goditur bllokun "C2". Dy te parat kishin rene midis zyres se gardianeve ne qender te bllokut dhe ajo qe ishte dhoma e TV-se por e cila pastaj perdorej per te burgosur. Kishte rreth 20 te burgosur
ne ate dhome. Bombat depertuan deri ne katiri perdhes. Dy bombat e tjera rane ne korridor midis dhomave 47 dhe 48 ne anen e majte. Tre te burgosur u vrane ne dhomen afer zyres se gardianeve. Shume u lenduan. Bombat e tjera ne korridor e rrezuan tavanin ne qeline nr. 29 qe i lendoi te burgosurit brenda. Njeri nga te lenduarit ne kete qeli ishte Met ADEMA nga Raushiqi.
Qelite dhe korridori u mbushen me tym e pluhur dhe kishte nje ere te rende te çuditshme qe e bente frymemarrjen te pakendshme. Kishte panik midis te burgosurve qe bertitnin dhe klithnin qe te liroheshin nga qelite e tyre. Te gjitha dyert e renda te qelive perveç njeres kishin mbetur te mbyllura dhe te ndryra perkunder shperthimeve.
Nje dere e qelise ishte hapur nga shperthimet, dhe nje i burgosur, nje shok i imi, Regj HAGJIJAJ nga Gjakova shkoi te zyra e gardianeve dhe e gjeti nje çeles te qelise. Qelesi qe gjeti, siç e deshi fati, ishte çelesi i qelise ne te cilen isha une. Ai ma hapi deren e qelise. Te burgosurit qe kishin qene jashte duke punuar ne kompleksin e burgut kishin vrapuar te blloku i qelive dhe po perdornin mjete dhe vegla qe t'i hapnin dyert e qelive. U desh rreth gjysme ore per t'i liruar gjithe te burgosurit. Gardianet kishin ikur jashte mureve te burgut kur filloi bombardimi.

Te gjithe te burgosurit nga "C2" u mbodhen bashke ne park midis kuzhines dhe teatrit.
Gardianet pastaj u kthyen bashke me komandantin e gardianeve, Miki VIDIQ dhe zevendesin e tij emri i te cilit e dija se ishte Aleksander. Ai njihej si "Aca i Vogel" per ta dalluar nga Aleksander RAKOQEVIQI qe ishte administrator i burgut. Aca i Vogel ishte serb i Bosnjes kurse Rakopeviqi ishte malazias. "Miki" kishte nje automatik me vete, nje kallashnikov. Ai pyeti sa te burgosur ishin vrare nga bombardimi.
Aca i Vogel tha se po te kishte qene ne dore te tij ai do te na kishte trajtuar te gjithe ve ashtu siç kishte bere ne Bosnje, qe do te thote dp te na kishte vrare. Gardiani pergjegjes i njesiteve ne Pranim qe quhej Dragan MILLUNOVIQ na u drejtua. Ai na tha se do te vriteshim te gjithe sepse kishim kerkuar Republike dhe se te gjithe do t'u mermim ere luleve prane varreve tona.

Pas kesaj na derguan ne bllokun e shkolles dhe na thane te rrinim ne korridore. Ishim perafersisht 200 - 250. Qendruam ne bllokun e shkolles pjesen tjeter te asaj dite dhe ate nate. Nuk na dhane as ushqim as uje. Gardianet kishin dale jashte komplcksit te burgut duke na lene pa mbikeqyqe. Mirepo nuk kishte asnje mundesi se si te iknim jashte mureve. Kishte ushtare, paramilitare dhe gardiane qe e kishin rrethuar burgun.
Mbetem gjithe diten e neserme, me 20 maj, ne bllokun e shkolles. Pasdreke na sollen pak buke dhe ushqim. Qdokush prej nesh mori nga nje cope buke sa nje pakete cigaresh.
Mengjesin e neserm, me 21 maj, rreth ores 09,00, tre gardiane erdhen ne kompleksin e burgut dhe te blloku i shkolles. Me thane se gardianet, dy prej te cileve i njihja si "MOMO" dhe Zoran, me nofken "ZOKI", thane se ata nuk e dinin por shpresonin se Zoti do te na ndihmonte ne dhe ata. Na thane se ishim te lire te ecnim neper park rreth kuzhines dhe nderteses se teatrit. Keta gardiane pastaj u kthyen perjashta.

Rreth gjysme ore me vone une isha jashte me te burgosur te tjere midis teatrit dhe kuzhines kur pashe kater aeroplane qe fluturuan permbi burg. Njeri nga aeroplanet i tipit pa pilot, fluturoi poshte permbi burg dhe pashe drita te kuqe dhe te gjelberta qe ndriçuan prej tij per nje apo dy sekonda. Fill pas kesaj, njeri nga aeroplanet e tjere fluturoi dhe bombardoi apo leshoi raketa mbi burgun. Bomba apo raketa e pare e goditi ngrohtoren mu jashte murit, pastaj u godit blloku i administrates. Pas kesaj te gjitha ndertesat brenda kompleksit u goditen. Nje rakete apo bombe qe me sa dukej e kishte per cak teatrin, nuk e qelloi dhe shpertheu ne asfalt rreth shtate metra larg prej ku ishim ne te burgosurit. 18 apo 19 te burgosur u vrane ne vend. Nder ata qe u vrane ishte nje mjek nga Gjakova me emrin Bahri KRYEZIU. Nje i burgosur tjeter mbeti pa koke. Ai quhej Naim KURMEHAJ nga Strellci, Deçan. Shume nga te vdekurit humben gjymtyre. Kishte gjak kudo. Ende i ndjeja pasojat e shperthimit edhe disa minuta me vone. Po dridhesha i teri.

Pas kesaj shkova me te burgosurit e tjere ne bllokun "C2" ku shkuam ne nje dhome ne katin perdhes. I bllokuam dritaret me dysheke per t'i ndalur copat e bombave te depertonin brenda dhe u fshehem ne nje grope ne dysheme. Bombardimi i ndertesave te burgut vazhdoi dy apo tri ore. Caqe te tjera ushtarake jashte burgut vazhduan te
bombardoheshin per nje fare kohe.
Aeroplanet bombardonin dhe hidhnin raketa me radhe. Kur e mbaronin detyren e tyre, ata fluturonin ne drejtimin tjeter dhe zevendesoheshin nga te tjeret per ta vazhduar bombardimin. Ne qendruam ne "C2" deri sa ra terri e pastaj shkuam ne fushen e sportit ku ishin mbledhur shume te burgosur te tjere. Disa te burgosur ketu u goditen dhe u lenduan nga copra te bombave qe erdhen nga jashte murit. Une dhe shoku im Ismeti vendosem te ktheheshim ne bllokun "C2" ku e kaluam naten ne nje dhome nen nje shtrat. Nuk mundem te flinim. Te nesermen ne mengjes, me 22 maj, rreth ores 06,00, degjova nje ze perjashta qe tha ne serbisht, "Nxitoni, autobuset po presin t'ju dergojne ne burgun e Nishit"
Une e Ismeti dolem nga blloku i qelive dhe shkuam te fusha e sportit ku takuam disa nga shoket tane.
Tahir RRACIN nga Llugagjia, Ramiz GJOCIN nga Rashiqi, Peje, dhe Sahit BARANIN nga Barani, Peje.
Nje individ me floke bjond dhe me mustaqe te çeleta i veshur me uniforms gardiani, me moshe rreth 40 - 45 vjeç dhe rreth 175 cm. i gjate, ne kullen me te aferme te vrojtimit, na tha te rreshtoheshim ne kater rreshta dhe te qendronim afer njeri-tjetrit. Kishte edhe nja kater a pese gardiane me uniforme me te ne kullen e vrojtimit. Ne ishim rreth 70 metra nga kulla e vrojtimit dhe afer murit rrethues ne anen tone te djathte. Shoket e mi dhe une ishim ne rreshtin e dyte nga fundi i anes se djathte. Sahit BARANI me tha, "Jemi rreth 1000 veta, do t'u duhen rreth 30 autobuse per te na çuar. Mendoj se diçka do te ndodhe." Papritmas filluan te shtenat dhe u hodhen granata nga ana tjeter e mureve. Ne nje vrime te murit rrethues qe ishte shkaktuar nga
bombardimi i NATO-s, pashe tytat e dy armeve. Kjo vrime ishte rreth 20 metra nga
kulla e vrojtimit dhe ishte me diameter rreth 30 cm dhe perafersisht 70 cm. deri ne nje meter lart nga toka. Ata filluan te shtinin mbi ne. Gardianet nga kulla e vrojtimit shtinin me bazuka dhe me arme automatike. Nga jashte burgut gjuhej me predha mortajash dhe granata nga pushket dhe keto binin midis nesh. I dalloja nga zhurma. dhe gardianet nga dy kullat e tjera te vrojtimit na gjuanin. Sapo filluan te shtenat u hodha pertoke. Se pari u godita ne kemben e djathte ne disa vende nga coprat e nje granate, pastaj ne bel e me vone ne kofshen e majte nga coprat e granates. Plaget rridhnin gjak por nuk ndjeva dhembje ne ate kohe. Ishte kaos kudo perreth. E degjova zerin e te burgosurve qe klithnin nga dhembja, qe therrisnin per ndihme. Te shtenat dhe shperthimet ishin shurdhonjes dhe te vazhdueshem. Mbeta i shtrire aty ku isha rreth 15-20 minuta pastaj, kur te shtenat u ndalen, e shfrytezova rastin te çohesha dhe te vrapoja ne drejtim te blloqeve te qelive. Arrita te blloku "C2". Ndersa po afrohesha shihja plumbat qe goditnin muret e bllokut. Te shtenat vazhduan ne fushen e sportit edhe nja dhjete minuta.
Ne "C2" mu bashkuan edhe te burgosur te tjere. Njeri prej tyre e dija qe ishte Zek HASANRAMAJ nga Strellci. Ai ishte plagosur rende dhe vdiq te nesermen (me 23- tin). Kur e pame se nuk kishte gardiane ne kullat e vrojtimit, vrapuam te ndertesa e spitalit ku morem barna kunder dhimbjeve, antibiotike, fasha etj. Ne kohen qe ishim poshte ne spital nje snajper nga kulla e vrojtimit e vrau nje te burgosur qe ishte midis kuzhines dhe spitalit.
Ai ishte vetem 18 vjeç dhe ishte nga Gjakova. Nuk ia di emrin. Edhe dy te burgosur te tjere u vrane te spitali. Njeri ishte Ramiz MEMIJA nga Shqiperia. Nje i burgosur tjeter dhe une e bartem ne spital por nuk qeme ne gjendje te benim gje per te dhe ai vdiq. Kapakun e kokes ia kishte hequr plumbi.
Rreth ores 16,00 tete ushtare me uniforma te larme te gjelbra u futen ne kompleksin e burgut nga dera ne pjesen e perparme te burgut dhe shtine e vrane nje numer te
burgosurish ne bllokun e pranimit. I njihja tre prej tyre, ata ishin: Napoleon GUTA
nga Gjakova dhe kusheriri i tij, gjithashtu me mbiemer GUTA, emrin nuk ia di. Isha
ne spital kur ndodhi kjo. Une dhe te burgosurit e tjere vrapuam nga spitali te blloku "B2" Na gjuajten kur po vraponim. Aty ndenja dy a tri ore, pastaj u ktheva ne spital ku i morem kufomat e Ramizit dhe te disa te tjereve dhe i vendosem perjashta perpara spitalit.
Bashke me nje grup shokesh i hoqem kapaket prej plastikes se bardhe tc dritave te neonit nga blloku "C2" dhe i shtruam ne toke ne fushen e sportit duke formuar me shkronja te medha fjalen "HELP".
Perdorem edhe çarçafe te bardhe te shtratit per te formuar fjalen "SOS". Shpresonim se pilotet e NATO-s do t'i shihnin keto dhe do ta ndalnin bombardimin. E kalova naten ne bllokun "C2" ku kishim sjelle shume nga te lenduarit. Ishim rreth 50 veta dhe benim roje me radhe. Shume te burgosur ishin strehuar ne bodrumin e kuzhines dhe ne kanalizimin perjashta.

Diku rreth ores 0500 ne mengjesin e dates 23 maj, isha ne roje me dy te burgosur te tjere, njeri quhej Sahit HAGJOSA J nga Prokolluku, Deçan, kur pashe njerez me unforma me ngjyra te ndryshme qe po shkonin te gypat e kanalizimit, i ngrinin kapaket dhe leshonin granata dore ne to. Ne nje vrima te kanalizimit afer kuzhines ata e hoqen kapakun, e leshuan nje granate poshte dhe e vune kapakun parseri. Tete te burgosur ishin te fshehur aty. Dy prej tyre u vrane nga granatat. Emrat e te gjashteve qe shpetuan ne ate vrime kanalizimi jane:
Besnik REGJA,
Shefqet ADEMI,
Fahri KRASNIQI,
Shpetim AHMETI, dhe
Arif dhe Qail BEKTESHI.

Disa prej tyre kishin uniforme njengjyreshe bojeulliri me fjalen "MILICIJA" ne shpine. Te tjeret kishin uniforme te kalter me te njejten ngjyre si gardianet. Pashe uniforma te tjera te gjelbra te larme me shenja,te bardha ne menge me "koke ujku" dhe te shkruar perfundi "Vukovi". Ata punonin si ekipe. Ndersa po sulmoheshin vrimat e kanalizimit, nje ekip tjeter shkoi ne kuzhihe ku qiten ne dyer e pastaj poshte ne bodrum. Ne ndertese hodhen granata dore. Atyre qe ishin ne bodrum u dhane pese minuta afat qe te dilnin jashte. Nje ekip po ashtu shkoi te teatri ku hodhen granata brenda dhe qiten me automatike. Degjova se dhjete te burgosur u vrane ketu brenda, njeri prej te cileve quhej Gani LEKAJ nga Lumbardhi i Deçanit.

Ende isha duke i ruajtur te plagosurit ne bllokun "C2" me dy te burgosurit e tjere. I pashe te burgosurit duke dale nga bodrumi i kuzhines keshtu qe edhe ne vendosem ta leshonim bllokun tone. Na thane te rreshtoheshim ne dy rreshta me duar mbrapa kokes. Pastaj na çuan te salla sportive. Ishim rreth 500 vete. Na kishin rrethuar 20 apo 30 njerez ne uniforma te ndryshme. Pashe dy me uniforma te ndryshme te gjelbra te larme dhe nje me uniforme gardianesh te kaltet te mbyllet. Te gjithe kishin maska. Nje i burgosur nga Peja e njohu njerin prej tyre dhe e thirri me emer. Ky njeri e hoqi masken dhe e pyeti te burgosurin çka po bente aty. Ne sallen sportive na u drejtua i njejti njeri qe na kishte folur nga kulla e vrojtimit me daten 22. Ai kishte vene nje
maske te zeze prej leshi me vrima per sy. Kishte sy te kalter. Ia njoha zerin. Kishte uniforme gardiani. Menduam se do te na vrisnin. Ai na detyroi te shtyheshim ne fund
te salles sportive dhe na tha se nese aeroplanet e NATO-s, ktheheshin, duhej te shtriheshim ne dysheme. Kur mori vesh se ne ndertesa kishte ende te burgosur te lenduar ai tha se te gjithe duhej te silleshin ne sallen sportive.
Met ADEMA dhe une shkuam ne bllokun "C2" per t'i sjelle te burgosurit e plagosur. Ne bllok Meta u fsheh nen nje shtrat ne qeline nr. 49 dhe une e mbulova me berllog betoni. Kur po dilja nga blloku me ndalen gjashte gardiane. Njeri ma vuri gryken e pushkes ne gjoks dhe me pyeti se çka po beja. U thashe se me kishin derguar per te mbartur te burgosurit e lenduar. Me la te shkoja. Ishin 20 apo 30 prej nesh gjithsej qe po i ndihmonim te burgosurit. Secili prej nesh e mori nga nje dhe e çoi ne sallen sportive. I bera dy rruge me nga nje te burgosur te lenduar dhe heren e trete i thashe Ramiz GJOCAJT nga Rashiqi se do te fshihesha. Qe te dy shkuam ne bllokun "CI" per tu fshehur. Ne korridor ne katin e siperm e pashe nje te burgosur te varur te hekurat e portes.
Ai ishte varur me rripin e vet. Shoket e tij me treguan se ai nuk deshi te kthehej ne Nish. Kishte qene ne burg atje gjashte vjet, ishte rrahur keq dhe ishte keqtrajtuar. Nuk ia di emrin.
Ramizi dhe une u fshehem ne nj e qeli ne katin e dyte dhe shikuam se çka po ndodhte jashte ne burg. Pas nje ore i pame te burgosurit duke levizur andej kendej lirisht neper oborr. Kur kuptuam se nuk do vritcshim e leshuam qeline dhe dolem jashte.
Te burgosurit e tjere te lenduar nga blloqet e tjera i kishin mbledhur dhe i kishin çuar ne sallen sportive, pastaj une dhe disa te burgosur te tjere shkuam te fusha e sportit ku ende dergjeshin te vdekurit. Me mua ishte Zeqir GASHI nga Broliqi i Pejes. Kishte me se 150 te vdekur. Per çudi nje i burgosur ishte ende gjalle. Ai quhet Bedri KUKALAJ nga Prilepi i Deganit.
Njoha tre nga te vdekurit:
Xhevdet BISTRICA nga Gjakova, Dervish SYLA nga Ratishi, Deçan, dhe Krist PERVORFI nga Dujaka e Gjakoves.
Kufomat e te vdekurve u rreshtuan dhe u mbuluan me batanije. Te dhenat e tyre, emrat, fshati prej nga ishin, u shkruan ne copa letre dhe u vendosen afer kokes se tyre ose ne xhep te xhaketave te tyre. Ata u identifikuan nga shoket e burgut qe i njihnin.
Pas kesaj shkova me te burgosurit e tjere ne bllokun "Bl". Te nesermen ne mengjes rreth ores 08,00 arriten autobuse dhe kamione jashte burgut. Na nxorren perjashta dhe na hipen ne ta. Te plagosurit rende u vune ne kamione. Nuk na lejuan te mermim asgje me vete, vetem çka kishim veshur. Duhej t'i linim dokumentat tane te identifikimit mbrapa dhe çkado tjeter qe e kishte emrin tone te shenuar ne te.
Jashte Istogut kolona u ndal rreth dy ore derisa policet i shenuan te dhenat e secilit. Pastaj vazhduam dhe na çuan ne burgun e Lipjanit Ketu na vendosen nga 17 - 20 vete ne nje qeli. Nuk kishim shtreter dhe duhej te flinim ne dysheme. Na dhane shume pak ushqim per te ngrene.
Me mbajten ne Lipjan 17 dite deri me 10 qershor 1999, kur me transferuan me te burgosorit e tjere ne burgun e Pozharevcit ne Serbi. Me 13 dhjetor 1999 dola para gjyqit te Leskovcit Me akuzuan per organizim te terrorizmit dhe me denuan me 18 muaj burg.
U lirova mc 26 prill 2000. Kryqi i Kuq me çoi ne zyren e lyre ne Prishtine ku po mc priste familja ime.
Do ta pershkruaja komandantin e gardianeve ne Dubrave, Mirolub VIDIQIN, te njohur si "MIKI", se ishte rreth 47 - 48 vjeç, rreth 180 cm i gjate, rreth 80 - 85 kilogram me floke te zinj. Ishte fytyrekuq me fytyre dhe hunde te gjate. Mendoj se kishte sy bojekafe.
Aleksandri ("ACA i Vogel) ishte rreth 37 - 38 vjeç, rreth 165 - 170 cm. i gjate, perafersisht 70 kg. kishte floke te zinj dhe sy te zinj. Kishte hunden te ngritur (si te derrit) dhe nofull te qitur.
Aleksander RAKOQEVIQI, ("ACA i Madh"), drejtor i burgut me moshe rreth 52 vjeç, rreth 180 cm. i gjate, fytyren e kishte si te vrare lije, ishte rreth 80 kg. Kishte floke bojekafe te çelet qe kishin zene t'i thinjeshin.Dragan MILLUNOVIQI, ishte rreth 36-38 vjeç, 190 cm. i gjate, me trup te lidhur, rreth 100 kg. me floke shume te zinj. Ka nje vrrage ne faqen e djathte dhe nofulla katrore. Ai ishte shef i gardianeve ne pranim i cili i bente te rrahurat. Kishte dy yje dhe dy shirita ne spaleten e tij.
Dua ta permend nje gardian qe ishte vesanerisht i keq ndaj nesh ne Dubrave. Ai quhej Dragan BRANKOVIQ. Ishte serb, me moshe rreth 30 vjeç, rreth 185 cm. i gjate, rreth 80 - 85 kg dhe me shtat te zhvilluar mire. Kishte floke te rralle me ngjyre te mbyllet. Kishte fytyre te gjate me nje vrrage 3 cm. ne faqen e djathte.
Nje i burgosur me emrin SVETLLAN, nje malazias nga Shqiperia, u lirua nga qelia e tij pas bombardimit te NATO-s, iu dha nje pushke dhe ai iu bashkua serbeve per te na sulmuar. Kishte qene ne Dubrave sepse kishte kryer dy vrasje. Ne ate kohe nuk kishte qene ne gjyq per denim.




vazhdon...

[SERAFIM DILO]

He,te shkruara bukur.

[fattlumi]

Vrasja e familjes Bala ne Pejë.Qershor 1999.

Nga Matthew Mcallester

Gjashtë vjet pas masakrimit të familjes Bala në Pejë (pesë fëmijë dhe dy të rritur) në Argjentinë është arrestuar Nebojsha Miniç, një kriminel serb. Në librin me titull "Matanë maleve të të nëmurve - Lufta brenda Kosovës”, gazetari britanik Matthew Mcallester përshkruan hollësisht krimin e llahtarshëm serb. Me pëlqimin e revistës “Pasqyra”, ku është botuar fillimisht ky tekst, “Shekulli” në tri vazhdime sjell ekskluzivisht për opinionin e gjerë kapitullin mbi vrasjen e familjes Bala dhe rolin e Miniçit dhe paramilitarëve të tjerë serbë në Pejë.
Matthew McAllester, gazetari që mbuloi luftën e Kosovës për të përditshmen amerikane “Newsday”, dhe që pas përfundimit të luftës ka botuar një libër për luftën që preku në terren
Në mesin e shumë gazetarëve që mbuluan luftën në Kosovë ishte dhe britaniku Mattheë McAllester, që punonte për “Newsday”, e përditshme amerikane. Por lufta në Kosovë nuk mbeti thjesht në raportet e përditshme të gazetarit. Dy vjet pas përfundimit të luftës ai botoi librin "Përtej maleve të të nëmunve – Lufta brenda Kosovës". Atëherë kur NATO-ja sulmonte caqet serbe, UÇK-ja luftonte në tokë, paraushtarakët dhe njësitet serbe masakronin civilë. Historia që ai sjell, është historia e zakonshme e një familjeje shqiptare në Pejë që është përpjekur të mbijetojë në kohën e aparteidit, që u përpoq të mbijetonte gjatë sulmeve ajrore të NATO-s dhe që në momentin e fundit kur sulmet ajrore përfunduan dhe NATO-ja vetëm kishte mbërritur në Prishtinë, paraushtarakët e Miniqit vrasin pesë nga shtatë fëmijët e familjes Bala, njëherësh dhe Vjollcë e Musa Balën, duke lënë pas vëllain tjetër, Isa Balën, bashkëshorten e tij, Halishen, dhe dy fëmijë që mbijetuan vetëm në saje të fatit.
Libri i publicistit McAllister është historia e një jete, e një familjeje që pavarësisht kushteve të vështira dhe dhunës, beson se fëmijët dhe puna i japin kuptim jetës. Natyrisht, kjo nuk mjafton për familjen Bala, historia e së cilës është historia e njeriut që kalon nga komunizmi në aparteid e më pas në luftë. McAllester nuk tregon luftën virtuale, por atë të vërtetën, ku çdo frymëmarrje më tepër është dhe shenjë fati që je gjallë apo e kundërta, shenjë se duhet ta mbash në shpinë një fat të tmerrshëm. Në vazhdim, nga ky libër sillet kapitulli "Vrasjet", një dëshmi më shumë se tmerret e ndodhura në Kosovë nuk janë treguar ende.
** ** ** **
Dukej sikur një betejë e armatosur kishte shpërthyer në të gjithë Pejën, ndonëse nuk mund të qe kështu. Në qytet nuk kishte më armiq ndaj të cilëve mund të luftonin serbët. Halishja ishte e trembur. Serbët ishin çmendur krejt. "Duhet të ketë një marrëveshje", tha Isai që kishte dëgjuar lajmet në televizionin e fqinjit, derisa sateliti i tij nuk punonte më. "Mos u shqetëso. Ata janë marrosur krejt dhe do të festojnë edhe humbjet e tyre". Është e mërkurë, 9 qershor dhe serbët kanë humbur dhe një tjetër betejë në Kosovë. Por këtë radhë, ndryshe nga 1389-a, fundi është i qartë. Është një humbje e pastër. 610 vjet më parë beteja në Fushë-Kosovë kishte shënuar rrënimin e Serbisë si një vend i pavarur, çfarë bëri që beteja e famshme të shihej si humbje. Por këtë radhë është mundur. Nuk ka keqkuptime, se marrëveshja që Millosheviçi do të nënshkruajë me NATO-n është humbje dhe në dallim nga 1389-a, shumica e serbëve të Kosovës nuk po rrinë të kundrojnë si do të ecin gjërat pas konfliktit. Ndonëse pala e tij - NATO-ja dhe guerilët e UÇK-së, kanë fituar - Isai është i trembur. Ushtarët e mundur mund t'iu kthehen civilëve për t'u hakmarrë. Dhe serbët e thjeshtë, fqinjët, që tashmë duhet të largohen nga shtëpitë e tyre pa faj, ndoshta nuk do të jenë aq të sjellshëm sa kanë qenë në këto 11 javë të bombardimeve. Gjatë natës Isai ulet në dritare, i shqetësuar se dikush do të vijë në shtëpinë e tyre. Balajt janë ndër të paktat familje të mbetura në qytet dhe të gjithë e dinë këtë. Ata janë një cak i kollajshëm për dikë që do të hakmerret. Isai shikon rrugën dhe heton me kujdes hijet që lënë dritat e makinave të mbushura me veshje, gjëra të vlefshme dhe fëmijët. Fillimisht ishin fqinjët e tij shqiptarë që ikën kështu, ndërsa tani ata serbë kanë filluar të braktisin shtëpitë dhe qytetin. Ka nga ata që po ikin me traktorë, njësoj si shqiptarët, duke u larguar nga fshatrat afër, përmes Pejës, drejt maleve që të çojnë në Mal të Zi.

Krimineli këndon

Duke ndenjur i menduar pranë dritares, një ditë pasi NATO-ja kishte ndërprerë bombardimet, Isai pa një Lada Niva të forcave policore të kamufluar në ngjyrë blu dhe të purpurt. Ai e dinte se ajo i takonte Nebojsha Miniqit. E kishte parë të kalonte gjatë këtyre javëve nëpër rrugë dhe lutej të mos i vinte re se Balajt ishin ende në qytet. Kishte dëgjuar shumë për Miniqin gjatë këtyre javëve dhe nga të gjitha ato e dinte se qe më mirë që Miniqi të mos e dinte se ata ishin ende në shtëpinë e tyre. Niva është në krye të një kolone prej 15 makinash që ecnin ngadalë, kur hynë në rrugën Dushan- Mugosha dhe kaluan para shtëpisë së Isait. Makinat e tjera janë të zeza, derisa banda e Miniqit thirret Munje apo Rrufeja. Isai i sheh dhe mendon: "Ata kanë armë të luftojnë me gjysmën e Evropës". Rada, e dashura e Miniqit, një refugjate serbe e Bosnjës, qëndron e ulur në vendin e pasagjerit, pranë Miniqit, që mban një megafon në dorë derisa ecën ngadalë në rrugët e Pejës. "Vëllezër serbë, mos e lini Kosovën! Kosova është e jona! Mos e lëshoni Kosovën!"- thërriste Miniqi nëpër rrugë. Më pas ai fillon të këndojë këngë popullore serbe, nga ato që flasin për krenarinë serbe dhe fitoren. Më pas makinat e tjera kanë pankarta ku shkruhet "Serbia e Kosova janë tonat". Parada e makinave kalon shtëpinë e Isait dhe drejtohet në pjesët e tjera të qytetit, derisa zëri bëhet gjithmonë e më i largët, kurse autokolona i bie qytetit dy herë radhazi.
"Ai ishte i dëshpëruar dhe donte të riorganizonte njerëzit e tij dhe të bashkohej me ata që kishin mbetur nga ushtria, policia dhe grupet e tjera paraushtarake që ishin të gatshëm të qëndronin dhe të prisnin ardhjen e italianëve në qytet", kujton një ushtar serb me pseudonimin "Gjorgje", që e kishte njohur Miniqin gjatë luftës dhe kishte bashkëpunuar ngushtë me Munje. "Ishte parashikuar që ata të qëndronin dhe të mbronin serbët e mbetur, të gatshëm për të qëndruar. Njëherësh të mbronin qytetin nga UÇK-ja, derisa nuk kishin ardhur italianët. Nuk e di sesa ishin, pasi vetë jam larguar dy ditë para fundit", - tregon Gjorgje.
Të premten Isai shikonte civilët serbë, jo larg lagjes së tij, që kishin injoruar thirrjet e Miniqit dhe largoheshin këtë radhë me shumicë. Makinat e tyre kaluan para shtëpisë së Isait në drejtim të Malit të Zi. Vetëm pak njerëz kishin mbetur: pak ishin shqiptarët që qëndruan dhe mbijetuan, tashmë janë pak civilë serbë që janë të gatshëm të qëndrojnë, duke rrezikuar ardhjen e UÇK-së dhe NATO-s, për hir të shtëpive të tyre. Të shtunën në mbrëmje Peja ishte më e qetë, krahasuar me ditët e fundit. Rryma ishte ndërprerë që në drekë, kështu që Balajt u bënë gati për shtrat më herët se zakonisht. Musai e kaloi paraditen te Riza. Ai kishte marrë dy litra raki me vete dhe pas disa orësh, kur ishte larguar, kishte mbetur vetëm një litër. Tani ai është disi i pirë dhe qëndron i ulur duke pirë cigaret njëra pas tjetrës. Halishje po ngroh fasule në një ngrohëse të vogël gazi. Nuk ka më kuptim të qëndrohet më gjatë në errësirë derisa fëmijët po bëhen edhe më shume grindavecë. Ata po e ndiejnë se koha e çlirimit për ta është afër, pas tre muajsh që kanë qëndruar mbyllur. Dje Halishja kishte bërë petulla në oborr. Fëmijët, pasi i kishin ngrënë petullat me sheqer, i kishin puthur duart Halishes. Ishte një ndjesi feste. Edhe sonte fëmijët ndieheshin njësoj, por Isai kishte ankth. Halishja dhe Vjollca i veshën fëmijëve pizhamet që t'i çonin në shtrat menjëherë pas darkës me fasule. Isa po ndihmonte duke shtruar përdhe në dhomën e ndenjies për familjen e tij dhe në dhomën ngjitur për familjen e Musait. Nesër, kishte njoftuar televizori, trupat e NATO-s do të arrinin dhe në Kosovën perëndimore.

Kërcënime me dhunim

Miku i vjetër i Isait, Ramë Gashi, po mbante cigaren në gishtat e hollë tashmë në ngjyrë kafe dhe tymoste në errësirën e natës. Ora sapo ka kaluar tetë dhe është shumë errësirë. Rama rri uluar në karrige në oborrin e shtëpisë së tij të mbyllur me dyer të larta hekuri, që gjendet në krye të rrugës Kozmonauti. Derisa thithte cigaren, mendonte se si ia kishte dalë familja e tij të mbijetonte në Pejë. Vetëm një grusht njerëzish kanë qëndruar dhe kanë mundur të mbeten gjallë në Pejë. Familja e tij ishte në mesin e 10 mijë njerëzve që u dërguan në stadiumin e basketbollit dhe që të nesërmen i thanë të kthehen në shtëpi. Përveç kësaj ata u përpoqën dhe dy herë të tjera, por çdo herë i kthyen mbrapsht. Policia ushtarake dhe paraushtarakët serbë e dinin që familja e tij ishte në qytet. Rama madje ishte me Isanë në gjykatë ditën e gjyqit të Musait. Ai i mbante mend fjalët e Baçkoviqit.
Nga jashtë dëgjohet zhurma e një makine dhe më pas ndalet. Për fat të keq, dëgjohen të trokitura në derë. Rama qëndron i heshtur pa bërë as zhurmën më të vogël. "Hapeni", dëgjohet një zë burri që thërret në serbisht. "Hapeni!", Rama sërish nuk lëviz. Kushdo që të jetë ndoshta troket e shkon. Brenda në shtëpi janë gruaja dhe tetë fëmijët, mes të cilëve dhe tri vajza adoleshente, Shpresa, Shqipja dhe Valbona. I kujtohet dita kur filluan bombardimet dhe kërcënimet e atij që dihet se çfarë nami ka. Ishte një serb i madh i quajtur Nebojsha Miniq. Njerëzit e tij kishin ardhur në fillim të bombardimeve dhe kishin kërkuar para, duke kërcënuar se do të dhunonin tri bijat e tij, nëse plaku nuk jepte para në dorë menjëherë. Rama është 65 vjeç dhe punët me shëndetin nuk i ka fort mirë. Ka punuar si inxhinier dhe ka dalë në pension pak vite më parë. Paratë nuk i ka me shumicë, por atë ditë i dha aq sa mundi njerëzve të Miniqit. Rama shpreson se kushdoqoftë ai që po troket në derë, nuk është Miniqi, djalli që ai e njeh se si është. Sapo kishin dëgjuar të goditurat në derë, fëmijët ishin mbledhur te dritaret, shihnin oborrin dhe kishin ngulur sytë nga porta e hekurt e shtëpisë. Ai filloi të dëgjonte njerëzit që ngjiteshin në muret e shtëpisë dhe më pas ja ku janë dorezat e zeza pa gishta, derisa një xhip kaki rrafshoi muret e derës dhe hyri në oborr. Rama e dinte se tashmë nuk mund të bënte asgjë. Më pas një fytyrë e vizatuar me viza të zeza shfaqet. "Hapeni derën ju të q… nëne", thërriste fytyra e vizatuar.

Fytyra të vizatuara

"Oh, tungjatjeta, prit vetëm një minutë se po vij ta hap derën", - thirri Rama me zë mikpritës. Hapi derën ku po rrinin Miniqi dhe njerëzit e tij. Ishin gjithsej rreth 30 veta, të gjithë në tesha kamuflazhi, të gjithë me fytyra të vizatuara me viza të zeza dhe pa shenja identifikuese. Kishin ardhur në gjashtë xhipa të mëdhenj. Një nga njerëzit e Miniqit i vuri armën në fyt Ramës dhe shkuan nga dhoma e ndenjies. Fëmijët filluan të bërtasin. Rreth nëntë prej njerëzve të Miniqit ishin brenda në shtëpi. "Mbylleni gojën", iu kërcënua një nga burrat, duke ia drejtuar armën fëmijëve. Miniqi u ul në kaluçin trengjyrësh, të trëndafiltë, të zi e blu në dhomën e ndenjies, që ishte përballë me derën e hyrjes dhe fuste gishtat në flokët e zinj të prerë shkurt. Dy nga njerëzit e tij erdhën në dhomën e ndenjies derisa ai nga aty ku ishte, mund të jepte urdhra edhe atyre që ishin ende në oborr të shtëpisë. Miniqi kishte radiolidhje nga ku dëgjohej një tjetër zë burri, nga i cili dukej se Miniqi merrte urdhra. Njëherësh ai bisedonte me familjen e Ramës. Ai dukej të ishte në një gjendje të paparashikueshme, ku sa kërcënonte me vrasje, në minutën tjetër përpiqej të fitonte simpatinë e njerëzve të shtëpisë. "Këto janë kohë të vështira", tha Miniqi, ndërsa djersiste nën uniformën e policisë. Në dhomën e ndenjies ishte ngrohtë, pasi aty qe dhe nxehësja e bardhë. "Janë kohë të vështira. E di që do të vritem, por sonte do të përpiqem të shpëtoj jetët tuaja".
Ata e dinë pseudonimin e tij, Mrtvi (vdekja). Sonte vdekja kishte dhe dy kryqe rreth qafës, një prej ari dhe një prej druri. Njerëzit e Nebojsha Miniqit as qeshnin dhe as bënin shaka. Për një kohë të gjatë ata qëndruan në heshtje, e natyrisht prisnin urdhra nga zëri në radiolidhje. Herë pas here Miniqi thoshte ndonjë fjalë, si për të shpjeguar vetveten. Fytyra e zeshkët e Miniqit dukej e lodhur dhe frymëmarrja i vinte era raki. Rama dhe fëmijët i kishin parë tatuazhet e Miniqit më parë dhe disa prej tyre mund t'i shihnin sërish. Ja ku ishte sëpata, shkurtesa JNA e veteranëve të ushtrisë, një kobër në shpatulla që niste poshtë në shpinë, katër S-të cirilike të sloganit serb dhe një thikë. Por është dhe një thikë tjetër, por prej vërteti, që varej në brez së bashku me revolen në xhepin e bluzës së gjelbër. Ata e dinë pseudonimin e tij, Mrtvi. Sonte vdekja kishte dhe dy kryqe rreth qafës, një prej ari dhe një prej druri. Njerëzit e Miniqit as qeshnin dhe as bënin shaka. Për një kohë të gjatë ata qëndruan në heshtje, e natyrisht prisnin urdhra nga zëri në radiolidhje. Herë pas here Miniqi thoshte ndonjë fjalë si për të shpjeguar vetveten.
"Ne jemi luftëtarë", i tha ai familjes dhe shton se "asnjëri nga ne nuk do të ikë prej këtej deri sa të vdesë dhe i fundit prej nesh. NATO-ja kurrë nuk do të vijë këtu sa të jemi ne gjallë". Më vonë ai shpjegon se "sonte më në fund po pastrojmë qendrën e qytetit". Kaloi një orë, ndoshta dhe një orë e gjysmë derisa Miniqi dha një urdhër. "Joska, merre atë dhe le të të tregojë shtëpinë", - i tha ai njërit prej njerëzve të tij që Rama e dinte se quhej Dalibor Banjac, por që njihej ndryshe si Joska. Banjac ka flokë të shkurtra të verdha dhe është rreth tridhjetë vjeç. "Ti e di se ç'duhet të bësh". Rama ngrihet i tmerruar dhe drejtohet nga Joska dhe dy burra, një nga të cilët është i gjatë e me mjekër të zezë. Ata e vunë Ramën në ndenjësen e pasme të makinës së zezë që priste përjashta. Rama e ndien se aty ku u ul, pantallonat e tij u lagën. Vë dorën të shohë se çfarë është dhe kur e ngre para syve, dora është e mbuluar në gjak. Ai i drejton ata drejt shtëpisë së mikut të tij, Isa Bala, kasapit. Në shtëpinë e Isait, Joska dhe paramilitari me mjekër shkojnë në derën kryesore, ndërsa i treti qëndroi jashtë me Ramën.

Një zë në serbisht

Agoni duhet të lodhet pak para se ta zërë gjumi. Ai është në atë gjendje superaktive përpara se lodhja ta kaplojë dhe ta kthejë, si në filmat me kartona, në gjumë të pandërprerë. Kështu që Isai e merr në qafë dhe ecin së bashku përreth shtëpisë. "Babë, dua të shkoj në shkollë", - thërret ai, ndërsa i grah shpatullave të gjera. "Patjetër do të shkosh", - thotë Isai.
- A mundem me pas çantë shkolle?
- Po, kam me të ble një çantë shkolle prej ari.
"Unë do të kem çantë shkolle prej ari", - thërriste Agoni në mes të të qeshurave.
- Pse nuk do të na blesh dhe ne çanta shkolle të arta?- pyet një nga fëmijët e Isait, që shikonte ndërsa i ati kalëronte në shpinë Agonin.
- Unë do t'u blej çanta diamanti krejtve, - hidhet Halishja dhe e gjithë familja është e lumtur.
Goditjet vijnë nga poshtë prej portës kryesore. Është nëntë e gjysmë e mbrëmjes. Njerëzit nuk vijnë për vizitë në këtë kohë, veçanërisht kur nuk ka rrymë. Dëgjohet një zë burri në serbisht. Isai ul Agonin përdhe. "Hapeni derën. Hapeni derën, o shk….. Do t'ua u shkërdhej zotin tuaj. Hapeni këtë derë".
Nuk kishte asnjë nevojë të liheshin jashtë, ndaj Isai nxitoi shkallëve me çelësa në dorë. Dhe ndërsa bëhej gati të fuste çelësin në portë, çelësi i bie nga dora. Mungesa e rrymës ka krijuar errësirë të plotë. Me të futur çelësin, nis ta rrotullojë. Dardania del në krye të shkallëve.
- Ç’ka do të na bëjnë? Çfarë do të bëjnë ata me ne, babë?
- Shko brenda, loçka ime. Mos u shqetëso!
Gishtat e mëdha të Isait ndiejnë çelësin dhe e hap derën. "Nuk do të na e hapësh derën?" - dëgjon ai një zë hakërrues. Përballë Isait janë shtatë a tetë burra me kamuflazh të pajisur me kallashnikovë, pistoleta, thika dhe granata. Një tjetër pret përjashta në derën e një makine. Të tjerët turren drejt shtëpisë dhe Isai nxiton të ngjisë shkallët me ngut, ndërsa burrat bërtasin pas tij. Ndonëse errësirë, Isai mund të thoshte me siguri se nuk njihte asnjë prej tyre. Isai është në krye të shkallëve, kur ndalet dhe u thotë të sapoardhurve: "Merreni orën time", - tha Isai, thua se kjo do t'i kthente ata pas.
- Mbaje orën dhe të gjithë të mblidhen në dhomën e ndenjies dhe qëndroni atje. Tani menjëherë!
Familja Bala i bindet urdhrit dhe të gjithë në rresht ulen në kauçin e lakuar që shtrihet në murin qendror dhe përfundon në dhomën e ndenjies. "Ju jeni Musa dhe Isa Bala?" - pyet një nga burrat. "Po. Mos na vrisni, kemi fëmijë të vegjël", - ia ktheu Isai.

“Ku i keni paratë?”

"Ata nuk do të na vrasin, hë", siguron Hajriu të atin. "Ata nuk do të na vrasin se ne jemi vetëm fëmijë". Burrat kanë kapelë të zeza dhe janë të armatosur rëndë. Një nga burrat në dhomën e ndenjies është Joska, por për momentin familja nuk e di se kush është ai. Tjetri është i gjatë dhe me mjekër të zezë. Ata i vënë flakën një jastëku me shkrepëse dhe e vënë në mes të dhomës për t'u parë fytyrat anëtarëve të familjes, t'u hedhin një sy pengjeve të tyre dhe ndoshta të sigurohen se janë në familjen e duhur. "Ku i keni paratë?" - pyesin ata Isain dhe Musanë. Isai ngrihet dhe shkon drejt një dhome të pasme të shtëpisë nga ku nxjerr tri mijë marka.
"Ejani me mua!" - i thotë Joska Isait dhe Musait. "Të tjerët të rrinë ulur! Përjashta është një tjetër paraushtarak me Ramë Gashin. Një burrë qëndron të shohë shtëpinë, por të tjerët marrin makinën e zezë dhe i bien shkurt te rruga Dushan Mugosha, kalojnë përmes rrugës Ushtria Popullore Jugosllave dhe rrotullohen te qoshja, nga ku shtëpia e Ramës është e para në të djathtë. Nebojsha Miniqi po priste kur ata erdhën. Isai e njohu atë menjëherë. Miniq. Mrtvi. Vdekja. Është ai që ka blerë suxhuk në shitoren e tij, që banon jo larg prej aty, ishte po ai që ngiste një Lada Niva një ditë më parë, duke u bërë thirrje nëpër rrugë bashkëqytetarëve të tij serbë që të qëndronin. Duket qartë se ai është në krye të njerëzve që janë mbledhur te shtëpia e Ramës. Dhe duket se ai di shumëçka për Isanë dhe familjen e tij. Joska i jep Miniqit paratë.
-"Tre, mirë",- thotë Miniqi.
-"Po".
-"Jo. Aty ka shumë më tepër. Nxirrini jashtë, thyejini nga një këmbë dhe do të vijnë me shumë më tepër para se kaq. Do t'ua vrasim fëmijët, nëse nuk na japin paratë!" Ai i thotë këto fjalë i shkujdesur dhe njëherësh nxjerr revolen, duke ia vënë në kokë Isait.
- "Kam dhe 4 900 të tjera", - thotë Isai.
- "Joska, merre atë dhe sill paratë", - thotë Miniqi.
Joska dhe Isa shkojnë sërish në shtëpinë e Isait. Rama dhe Musa rrinë me Miniqin në dhomën tjetër të ndenjies të shtëpisë së Ramës, që është në të majtë të derës kryesore.
- "A doni kafe? - e pyet Rama Miniqin, siç bëhet me mysafirët e respektuar.
- "Po plak, e dua një kafe", - thotë Miniqi.
- "Edhe unë", - thotë Musa.
Të tre qëndrojnë të ulur në heshtje, ndërsa një nga bijat e Ramës përgatit kafen turke, që e sjell në filxhanë të vegjël dhe i vendos nga tabakaja në tryezën e kafes prej druri. Rama, i dobët dhe i zbehtë, por i mençur, shpreson se e ka krijuar një lidhje me Miniqin gjatë kafes. Ai do që ta bëjë Miniqin të ndiehet si mik, me gjithë mirësjelljen e Ballkanit që e kërkon ky rol. Nëse ju hyni në shtëpinë e një shqiptari, padyshim ai ju mbron me jetën e vet.
- Dëgjo, a do të ma kursesh jetën, sepse kam shumë fëmijë? - pyet Rama.
- Do të jetë shumë e vështirë për ta shpëtuar jetën, por sonte do të përpiqem,- thotë Miniqi. "Por pas natës së sotme do të jetë shumë e vështirë të të shpëtoj jetën, pasi dhe unë kam urdhrat e mia".
Rama nuk e kupton krejt se çfarë do të thotë kjo, por nuk e shtyn më tutje, duke besuar se e ka një grimë vullneti të mirë nga Miniqi. Rama beson se Miniqi është paramilitari i dytë më i fuqishëm tani në Pejë dhe nëse ai thotë se dikush duhet të vdesë, ai do vdesë. Duket sikur familja Gashi ka dhe një ditë më shumë jetë falë mëshirës së Miniqit. Në këtë kohë në shtëpinë te rruga Dushan Mugosha, Isa merr 4 900 markat e fshehura dhe ia jep Joskës.
- Sa para të tjera ke? - pyet Joska.
- Kjo është e gjitha, 4 900 marka, - përgjigjet Isai.
- A je i sigurt?
Isa mendon se Joska do të mbajë një pjesë për vete, pa i treguar Miniqit.
- Jam i sigurtë.
Joska e beson Isanë. "OK-ej, shkojmë", - thotë ai. Në shtëpinë e Ramës Miniqi merr 4 900 markat dhe duket i bindur se nuk ka para të tjera në shtëpinë e Isait.
- Ktheje ku e more, - thotë Miniqi, duke drejtuar dorën nga Isai.
- Po mua? - pyet Musa.
Miniqi qesh: "Ty do të të mbajmë" - ia kthen. Joska dhe Isa kthehen në shtëpinë e Isait. Musa mbeti dhe duket se e ka mbërthyer paniku. "Merreni këtë", i thotë Miniqi dy nga njerëzve të tij për Musanë dhe Rama dëgjon zhurmën e makinës që mori Musanë. Në rrugën Dushan Mugosha, Isa dhe Joska ngjisin shkallët e shtëpisë dhe u bashkohen anëtarëve të tjerë të familjes dhe paramilitarëve me mjekra. Isa ulet bri të preferuarit të tij, Agonit, dhe i përkëdhel qafën e hollë.
- Po të kisha një pushkë, i kisha vrarë ata, - i pëshpërit të atit në vesh Agoni. Isa e përqafon djalin e tij të vogël. Joska shikon nga Vjollca dhe me veprime i thotë asaj, duke i drejtuar pushkën, "Ngrihu". Dhe Vjollca ngrihet.
"Mbylle gojën ose ju vramë"
Njeriu me mjekër në dhomën e ndenjies mbikëqyr me armë anëtarët e familjes, derisa Joska e çon Vjollcën në dhomën e pasme, përbri me dhomën ku gjendet e shtrirë Mahia. Plaka e paralizuar dëgjon ngashërimat e nuses së djalit, derisa e gjithë shtëpia bie në heshtje. Pas pak minutash hapet dera e dhomës ku ishte Vjollca dhe ajo del prej andej me flokë të shprishur dhe e heshtur.
- Çfarë të bëri?- e pyet Isai.
- Asgjë,- thotë ajo ndërsa dhunuesi e kthen atë sërish në kauç.
Njeriu me mjekër rrotullohet tek Isai dhe i vë pushkën në kokë si ndëshkim për pyetjen. "Babë, Babë", thërret një nga fëmijët e Isait. "Mbylle gojën ose ju vramë", hakërrohet burri. Ndërsa ecin drejt kauçit, Joska kërkon nga Vjollca t'i japë krejt bizhutë, përfshi unazat, qaforen, byrzylykun. Ajo heq të gjithë arin dhe ia jep paramilitarit. Vjollca ndihet e turpëruar. Burri me mjekër sapo e kishte detyruar të bënte gjithçka me të, ndërsa pjesa tjetër e familjes gjendej në dhomën e ndenjies e kërcënuar me pushkë, kurse vjehrra e dëgjonte. Çdo anëtar i familjes që ishte në një moshë që kuptonte, e dinte se Vjollacën sapo e kishin dhunuar, ndërsa më të vegjëlit e kishin kuptuar se mamit apo teta Vjollcës, burri me mjekër i kishte bërë diçka të keqe. Është fat që burri i saj, i cili tani mund të ishte i vdekur, nuk ishte aty. Ndoshta ai kurrë nuk do ta merrte vesh.
Vjollca po vuante turpin e saj dhe për pak minuta ndërsa po ulej në kauç, kurse dy burrat bënë gati kallashnikovat dhe pyetën: "A janë të gjithë këtu?"
- Po, - tha Isai, - Të gjithë këtu jemi!
Pa asnjë fjalë shtesë ata ngrehën armët dhe i bënë gati për t'i shkrepur AK-47. Ata qëlluan së pari fëmijët. Halishja bëri atë që do të bënte çdo nënë. U hodh mbi fëmijët, duke u përpjekur që plumbat të binin mbi të. Ndërsa ajo gjendet përgjatë kauçit, ata masakrojnë fëmijët. Plumbat grijnë trupat e tyre, duke hedhur në të katër anët copa lëkure apo organesh të brendshme, ndërsa ata vazhdojnë me breshëritë e tyre. Plumbat kur dalin nga trupat lënë në kurriz vrima edhe më të mëdha se kur kanë hyrë në trup. Më pas plumbat përshkojnë kadifen e kauçit për t'u përplasur në mur. Disa rikthehen në dysheme, ndërsa të tjerë plumba shpërndahen andej-këtej.
Kur filluan breshëritë e plumbave, Vetoni vrapoi dhe brenda sekondit u gjet në dritaren tip francez që çonte drejt ballkonit. Shtyu derën, kacavirret nga ballkoni dhe më në fund hidhet në oborrin e shtëpisë. Ndonëse i vogël dhe me eshtra ende të brishta, dukej se në ato momente asgjë nuk i bën përshtypje. Madje nuk e vuri re që kishte vrarë këmbën teksa kacavirrej në hekurat e ballkonit. Pas tij vraponte Isai, që e pa djalin të largohej nga kauçi në drejtim të ballkonit. Ai mori menjëherë vendimin, se duhej ta mbronte të birin, pasi të tjerët në dhomë nuk kishin më asnjë shans të mbeteshin gjallë. Vetëm Vetoni kishte shpresë të mbijetonte. Ndonëse peshë e rëndë, ai u hodh nga ballkoni, kapi djalin për dore dhe vrapoi rrugëve nëpër natë. Një nga burrat me kallashnikovë vazhdonte të lëshonte breshëri plumbash, por ato nuk arritën të preknin as Isain e as Vetonin. Ata arritën së pari në shtëpinë e një fqinji serb, të cilët nga frika nuk i ndihmuan. Isai vrapoi dhe e la Vetonin në shtëpinë e Rizës për t'u kthyer pas pak minutash në shtëpinë e tij.
Në kaosin e krijuar nga arratija e Vetonit dhe Isait edhe një fëmijë tjetër arriti të largohej. I pa vënë re nga burrat e armatosur, Roni i vogël u hodh nga kauçi dhe vrapoi në korridorin e shtëpisë. Ai vrapoi për atje ku besonte se ishte i sigurt, tek gjyshja e paralizuar. Gjyshja Mahie qëndronte e shtrirë dhe dëgjonte tek vdisnin njerëzit e familjes. Dhe ja dëshpërimisht në krahët e saj u gjend i nipi. Ajo mendoi se ndoshta tani ishte rradha e saj. Megjithatë, mendja i shkoi se mund ta mbronte Ronin me trupin e saj. Kështu e mori djalin e vogël, -fëmija i fundit nga shtatë fëmijët - dhe e fsheh poshtë këmbëve të saj të pajeta. Ishte hera e parë që ato këmbë, pas kaq vitesh, po shërbenin për diçka, dhe këtë rradhë po shpëtonin një jetë. Kur burrat e armatosur hynë në dhomën e saj thanë se nuk ia vlente të merreshin me të, dhe nuk e panë fëmijën që rrinte i heshtur i fshehur nën mbulesa, i bërë njësh me trupin e gjyshes. Ndoshta edhe ata e kishin humbur aftësinë të numëronin se sa fëmijë mungonin. Ndoshta ua mori mendja se ai mund t’ia kishte marrë vrapit natën nëpër rrugë. Ndoshta kishin në plan të digjnin shtëpinë e bashkë me të, gjithçka ishte brenda.
“Nuk e lë mamin”
Dhe kur mbaruan me gjithçka, kur menduan se kishin vrarë gjithë familjen, me përjashtim të plakës së paralizuar në dhomën e pasme, me të cilën nuk ia vlente të merreshin, e ndërsa i ati dhe biri ishin arratisur nga ballkoni, ata i vunë flakën disa jastëkëve dhe i lanë ata të digjeshin. “Shkërdhatat, e kërkuan vetë këtë”,- dëgjoi Halishja të thoshin teksa dy burrat largoheshin. Hapat e tyre dukeshin të rëndë tek ecnin nëpër dyshemenë që e kishte mbuluar gjaku, i cili po përphapej me shpejtësi ngado. Vendet që nuk i kishte mbuluar gjaku, dukeshin si ishuj të rrethuar nga det gjaku. “Këta qenër kërkuan NATO-n”. “I kam dhier mu në shpirtin shqiptar”, - iu përgjigj tjetri. Shiko, le të hedhim ca granata, kështu që shtëpia të digjet. Më mirë të mos lëmë shenja që t'i gjejnë të tjerët. Burrat u heqin siguresën dy granatave të dorës dhe i lënë në shkallë, të cilat duke qenë prej druri do merrnin flakë lehtësisht. Me shpejtësi ata u larguan. E shtrirë mbi trupat e fëmijëve, Halishja dëgjoi dy shpërthime, që nuk shkaktuan dot zjarr. Ndoshta mjekëroshave nuk u interesonte shumë të digjnin shtëpinë pasi nuk u kthyen më pas të kontrollonin a t'i torturonin sërish. Ndoshta ishin shumë të zënë. Trupat e NATO-s ishin në Prishtinë dhe brenda një dite ato do vinin edhe në Pejë. Ndoshta atyre u duhej të bënin bagazhet gati për t'u larguar para se të niseshin nga malet drejt Rozhajës.
Kishin kaluar 30 minuta që kur paraushtarakët erdhën në shtëpinë e Isait. Ora shënonte 10 e mbrëmjes. Pesë nga shtatë fëmijët gjendeshin në kauç me trupat e copëtuara nga plumbat. Katër prej tyre kishin vdekur. Nita kish humbur vetëdijen, por ishte ende gjallë. Nëna e saj, Vjollca, edhe ajo kish vdekur. Halishja ishte qëlluar tetë herë, në krah, në kraharor në gjoks. Burrat menduan se ishte e vdekur. Edhe Halishja besonte se shpejt do të vdiste. Halishja u tërhoq dhe pa mbi kauç trupat e fëmijëve njëri-mbi tjetrin si dhe Vjollcën. Zvarritet nëpër tërë shtëpinë duke kërkuar kush kish mbijetuar, por nuk gjeti askënd. Mahia dhe Roni ishin të heshtur në tmerrin e tyre. Kontrollon në banjë, në depo, derisa gjaku ishte ngado dhe ajo duke u mbajtur në mure i leu ato gjithë gjak.Kthehet sërish në dhomën e ndenjes, ku sheh se Nita ishte ende gjallë, por e plagosur rëndë. “Oh loçkë, tani duhet të shkojmë”, - thotë Halishja. “Duhet me shku në spital”. “Nuk e lë mamin”,- thotë Nita. “Nuk e lë, jo, ajo do zgjohet shpejt.” Halishja përpiqet ta bindë Nitën, por ajo nuk do të largohet.
10 minuta pas breshërive, Isai kthehet në shtëpi vetëm. Ishte i tmeruar nga ajo që besonte se do të gjente në shtëpi, vrasësit dhe kufomat e fëmijëve. Brenda në shtëpi ishin Halishja dhe Nita, dëmet e shkaktuara nga granatat, dhe ajo pishinë e errët gjaku në dhomën e ndenjes. Isai dhe Halishja folën nxitimthi, pa kuptim, por askush nuk e dëgjonte njëri-tjetrin. Isai përpiqej ta merrte Halishen me vete e të largoheshin nga shtëpia. Ai ishte i tmerruar se ata do ktheheshin sërish. Tani ishte rradha e Halishes të mos pranonte t'i linte kufomat vetëm. Fëmijët e saj kishin vdekur dhe ajo ishte qëlluar aq shumë herë, po humbte aq shumë gjak, saqë padyshim do të vdiste së shpejti. Ajo do të qëndronte me ta.

Breshëri plumbash

Isai u largua të shihte sërish Vetonin dhe kur kthehet nuk e gjen Halishen aty. E frikësuar për vdekje se ata do ktheheshin prapë, Halishja ish hedhur nga ballkoni dhe trokiti tek shtëpia e Rizës. Më vonë në ditarin e tij, Riza shkruan: “Ia hapa derën. Mezi qëndronte në këmbë. E ndihmova të hynte brenda dhe pashë se ishte e mbuluar në gjak. E vendosëm në qilar si vendi më i sigurt, kurse ajo na tha se ishte plagosur në gjoks. Ajo nuk pushonte së qari e së rënkuari për fëmijët, duke thënë se nuk kishte më kuptim të jetonte pa fëmjët, jeta e saj nuk vlente më asgjë. Ishte errësirë e thellë, aq sa nuk mund të shikonim as se ku ishin plagët. Edhe fëmija i saj qante. Isai nuk po dukej. Më vonë e pamë se kishte hemorragji të madhe, nga e cila dhe mund të vdiste, por si ta ndihmonim, kur nuk kishim as dhe një shkrepse të vetme. Breshëritë e plumbave dëgjoheshin pa pushim dhe nga drejtime të ndryshme. Tani as mund ta mendonim të largoheshim nga shtëpia. Si mund ta linim të plagosurën vetëm. Ta merrnim me vete ishte e pamundur, pasi ajo nuk mund të ecte. Nga ana tjetër nuk e mbanim dot, pasi ishte e rëndë, mbi 100 kile. Kështu ia lëmë veten në dorë fatit.
Ende në shtëpi, Isai gjen Ronin në dhomën e pasme dhe vendosi të mos e linte tek shtëpia e Rizës, në mënyrë që familja të kishte më shumë gjasa t'i mbijetonte sulmeve të tjera të paraushtarakëve. Isai e la nënën në dhomën e saj dhe doli në rrugë së bashku me Ronin. Nita nuk pranoi të largohej nga e ëma dhe mbeti aty e shtrirë në mesin e të vdekurve, ndërsa plagët i kullonin gjak në kauçin, ashtu të zhytur në gjak. Në cepin e një shtëpie të djegur, vetëm dy dyer larg shtëpisë së tij, Isai hyn në rrënoja dhe gjen një cep ku çatia ende mbahej. Aty ndihej era e djegies së dy muajve më parë. Kjo ishte një nga shtëpitë e para të djegura në Brezhnik. Nuk dihet se si, por flakët kishin harruar një shtrat, në të cilin Isai vë Ronin. Djalin e vogël e zuri gjumi. Isanë nuk e zinte gjumi. Roni u zgjua herë pas here natën dhe kapej pas Isait, i trembur nga ëndërrat e këqija. “Mos ki frike. Fli”, - ia kthente Isa. I ulur mbi mbulesat e shtratit, me kokën pas murit, Isai shtriu qafën. Ishte e dhimbshme, e padurueshme, i mbushur me mëri. Kjo ishte hera e parë që i duhej të mendonte. Kish parë t'i vriteshin fëmijët, ndërsa nuk dinte ku e kishte të vëllanë. I kujtohej hakërrimi i Baçkoviçit se do t’ia vriste të vëllanë me thikë, duke e prerë në copa.
Riza, për atë natë, shkruan në ditarin e tij: “Halishja rrinte pa bërë zhurmë, vetëm nuk pushonte duke kërkuar ndjesë për shqetësimin që na kishte shkaktuar. Nuk ankohej për dhimbjet e veta, vetëm donte të kthehej në shtëpi, që të mos na dëmtonte ne. Shihja në të një shpirt të madh e bujar. Breshëritë dëgjoheshin ende. Halishja më tha se kishte ftohtë kur e pyeta si ndihej. E mbuluam sërish dhe e vendosëm në kauç, i kërkova të mbahej dhe e këshillova të mos lëvizte shumë që të kufizonte humbjen e gjakut. Isai ende nuk kishte ardhur. Druheshim se e kishin vrarë dhe atë”. Rreth orës 5 të mëngjesit, Isa zgjon Ronin dhe ata ecën në rrugë drejt qendrës së policisë. Riza kryqëzohet me ta dhe u ndje i lumtur që ishin gjallë. “Pas gjysmë ore vjen Isai me djalin e Musës”, - shkruan Riza. “Ai tha se kishte qenë në qendër dhe kishte kërkuar ndihmën spitalore për Halishten dhe Nitën. Ata i kishin premtur se urgjenca do të vinte”.
Isai gjeti një polic serb që e njihte, me emrin Kaplan, e që ra dakord t'i çonte Halishen dhe Nitën në spital. Isa trembej nga Kaplani. Ai e pyeti se kush e kishte bërë këtë. “Miniq dhe njerëzit e tij”, i tha Isa. “Më vjen keq. Kjo nuk është në rregull”, tha Kaplan. Ai po i çonte ata në spitalin që gjendej në pjesën perëndimore të qytetit, në rrugën që të çonte nga Patriakana dhe gryka e Rugovës. Halishja dhe Nita qëndronin afër njëra-tjetrës, e megjithëse kishin kaluar 12 orë, ende u rridhte gjak. Ato ishin tepër të këputura. “Faleminderit Zotit ti ke shpëtuar”, - i pëshpërit Nita Halishes. “Ti do kujdesesh për mua njësoj si mami, apo jo?” “Po, loçkë.” Halishja ndjeu përqafimin e butë të Nitës.

Macet lëpijnë gjakun

Kur arritën në spital Halishja dhe Nita u rrethuan nga një numër motrash medicionale shqiptare që kishin mbetur. Ato i çuan menjëherë tek kirurgjia, ku në shërbim ishte një mjek serb. Quhej Jovica Marinkoviç. Në Pejë nuk kishin mbetur mjekë shqiptarë. Marinkoviç ishte mjek ushtarak, me uniformë. Pa gruan dhe vajzën e vogël dhe iu drejtua Isait: “Duhet t'u japim gjak menjëherë”. Mjeku pyet për grupin e gjakut të Halishes dhe Nitës. “Sa anëtarë të familjes të kanë vrarë?”- pyet doktori Isën. “Pesë, kurse vëllai është zhdukur”, - thotë Isa. Marinkoviçi bëri kryq dhe pyeti: “Si mund ta bënin një gjë të tillë? Si? Shiko unë do përpiqem t'i shpëtoj. Mos ki frikë se jam serb. Do të bëj gjithçka mundem”. Isa u largua nga spitali pasi la atje gruan dhe mbesën. Kishte një energji brenda tij. Ai nuk mund ta përballonte idenë se macet mund të lëpinin gjakun dhe trupat e familjes së tij, apo se ato mund të merrnin erë në të nxehtën e qershorit. Ai nxitoi drejt shtëpisë dhe gjeti qese plastike, i vuri ata në katin nëntokë, ku ishte freksët e ku fëmijët rrinin gjatë bombardimeve. Riza ndenji me Isanë dhe e ndihmoi. Një nga një ata i morën trupat nga dhoma e ndenjes nëpër shkallë dhe i sollën poshtë, duke i shtrirë në plastikë. Riza u ndje i pafuqishëm kur pa se një pjesë e kokës së Dardanes ishte shkëputur nga breshëritë. Teksa Isa e ngre në krah kufomën e Dardanes, pjesë nga truri dhe kafka bien në dysheme. Isait iu desh të mblidhte me dorë trurin e së bijës. Edhe një pjesë e kokës së Agronit të vogël nuk ishte në vend. Kur i solli të gjithë në katin nëntokë, ai i mbylli plastikat dhe u sigurua se tani asnjë kafshë nuk do ushqehej me trupat e fëmijëve të tij. ... Në spital Marinkoviçi operoi së pari Nitën, gjendja e së cilës ishte më e rëndë. Ajo vdiq gjatë operacionit. Pesë nga shtatë fëmijët, tani kishin vdekur. Më pas ai i shpëton jetën Halishes. Në dhomën e operacionit, ai i tregon asaj se ishte qëlluar tetë herë, gjashtë herë në trup dhe dy herë në krah dhe se ishte me fat të mbijetonte pas kaq orësh duke humbur gjak. Ai i thotë se ajo duhej të qëndronte në sital për dy muaj e të pushonte, duke i shprehur keqardhjen për vdekjen e fëmijëve. Ai më pas i tregon se Nita vdiq.