Bunkeri kundėratomik i Titos
Nė njėrėn prej strehimoreve mė tė shtrenjta kundėratomike, e cila ishte menduar tė shėrbente si kryeqytet alternativ i RSFJsė sė sulmuar, hyhet pėrmes njė shtėpize modeste pushimi. Aparatura pėr ajėr tė kondicionuar (qė funksionon edhe sot) mundėson qė temperatura aty tė jetė gjithmonė 22 gradė Celsius. Bunkeri ka ujėsjellėsin e vet, filtrat pėr ajėr dhe gjithēka tjetėr tė domosdoshme pėr jetė.
Po tė shpėrthente vėrtet njė luftė atomike, gjatė sė cilės do tė pėrdoreshin armėt bėrthamore, Josip Broz Tito, bashkėshortja e tij Jovanka, anėtarėt e Kėshillit Ekzekutiv Federativ dhe Shtabi i Pėrgjithshėm i Armatės Popullore tė Jugosllavisė (JNA) do tė futeshin brenda bjeshkės Prenj, afėr Konjicit (nė BeH), plotė 380 metra nėn tokė.
Bunkeri kundėr-atomik dikur ka qenė sekreti mė i madh shtetėror, dhe lejen pėr hyrje zyrtare nė tė e kanė pasur vetėm katėr gjeneralė tė lartė tė ish- Armatės Popullore tė Jugosllavisė.
Mendohet se vlera e tė ashtuquajturės "komandė e luftės atomike", me tė gjitha pėrmbajtjet, arrinte nė afro katėr miliardė e 600 milionė dollarė.
Pėrndryshe, bunkeri shtrihet nė njė sipėrfaqe prej mbi 25,000 metra katrorė, 6.000 metra katrorė e sė cilės sipėrfaqe janė dhoma banimi. Nė to ėshtė e mundur tė jetohet krejtėsisht i shkėputur nga jeta jashtė bunkerit.
Turizėm nė bunker
Komuna e Konjic dėshiron qė bunkerin e Josip Broz Titos ta shndėrrojė nė njė objekt qė mund tė vizitohet dhe brenda tė cilit mund tė mbahen edhe aktivitete kulturore. Nė vitin 2007 nga Komisioni pėr Ruajtjen e Monumenteve tė Kulturės ėshtė kėrkuar qė strehimorja mbresėlėnėse e Titos tė shpallet si monument me rėndėsi kombėtare pėr Bosnje e Hercegovinėn.
Sė kėndejmi, nė bunker sė shpejti pritet tė mbahet bienalja e artit bashkėkohor figurativ. Bienalja nė strehimoren e Titos do tė pėrbėhet nga ligjėratat, ekspozitat, tryeza tė rrumbullakėta, shfaqje, dhe ajo do tė jetė njė vendtakim i shumė artistėve tė huaj dhe vendorė, por edhe i muratorėve e teoricienėve tė artit. Nė organizimin e saj janė pėrfshirė shumė institucione nga BeH dhe mė gjerė.
Nė gjendje tė pėrsosur
Tavolina komanduese ėshtė e pajisur me telefona tė kuq, aparate telefaksi dhe me drita neoni - pėr tė mundėsuar leximin e hartave ushtarake. Ndėrkaq, pjesa mė interesante e kompleksit sigurisht se ėshtė blloku i banimit tė Titos. Kompleksi ndodhet nė nivel mė tė lartė krahasuar me dhomat tjera. Kabineti i Titos dhe dhoma e tij janė tė ndėrtuara me dru arre dhe lisi tė kualitetit mė tė lartė.
Pėrveē hyrjes nė bunker - i cili ėshtė ndėrtuar para mė shumė se tridhjetė vjetėsh - habinė mė tė madhe e paraqet fakti qė tė gjitha pajisjet shoqėruese tė tij - sistemet e telekomunikimit, gjeneratorėt, mobilet, sistemi i ajrosjes janė nė gjendje tė shkėlqyeshme. Pėr mė tepėr, tė gjitha mobilet ende janė tė mbrojtura me qese tė trasha plastike.
Nė rast lufte
Ky kompleks nė radhė tė parė ka shėrbyer pėr mbrojtje nga sulmi me armė atomike. Bunkeri mund tė pėrballojė sulmin me bombė atomike 30 kilotonėshe, pa asnjė pasojė pėr personat qė banojnė brenda tij. Kapaciteti maksimal i strehimit ėshtė 350 njerėz, dhe ata kanė tė gjitha kushtet pėr jetė dhe punė tė qetė, pa pasur kontakt me sipėrfaqe. Tė strehuarit mund tė jetonin nė bunker pėr 14 ditė pa u munguar asgjė.
Tė gatshme pėr pėrdorim ende janė disa dhoma identike me njėra-tjetrėn, brenda tė cilave ndodhen shtretėr, tavolina tė punės dhe pajisje tė lidhjes. Nė to do tė duhej tė sistemohej i gjithė personeli shoqėrues i presidentit.
Nė rast sulmi ndaj Jugosllavisė, strehimorja do tė shndėrrohej nė njė qendėr tė shtetit, ngase aty do tė ndodhej e gjithė udhėheqja politike dhe ushtarake, nė krye me Titon. Prej aty do tė mund tė drejtoheshin edhe operacionet luftarake, kėshtu qė shkatėrrimi i kėsaj strehimoreje do tė nėnkuptonte edhe rėnien e Jugosllavisė. (DW)
Krijoni Kontakt