Teknika nga seminare të mendimit kritik

[Dar_di]

30. NDERTHURJA 2 OSE FLETEKSPERTI

Ndërthurja 2, dallon nga ndërthurja 1, pasi kjo është më shumë e drejtuar.
1 Shpjegoni se do të mësohet një mësim i ri ( drithë apo misër) dhe që ky i mësuar do të jetë në bashkëpunim, ku secili do të jetë ekspert i një pjese të atij teksti dhe atë pjesë do t`ua mësoj të tjerëve në grup, në fund secili do të jetë përgjegjës për mësimin e gjithë tekstit.

Formohen grupet me 4-5 anëtar (grupet fillestare)
1 Shpërndahet fletat me pyetje (FLETEKSPERTAT), zakonisht me 4 pyetje. Sipas rregullit secili anëtar në grup të ketë fletekspert të ndryshëm nga të tjerët me numër rendor 1,2,3 ose 4. Kështu fleteksperti ia cakton secilit anëtar pjesën e mësimit ku ai do të jetë më i angazhuar gjatë leximit (do të jetë ekspert i asaj pjese). Pyetjet të jenë të radhitura sipas niveleve të Blumit .
2 Shpërndahet mësimi për lexim. Secili për kohë të caktuar (sipas gjerësisë së mësimit) e lexon gjithë mësimin, por vëmendje i kushton pjesës ku gjenden përgjigjet nga fleteksperti i tij.

HAPI I DYTË
3 Formohen grupet e ekspertëve. Anëtarët me numra të njëjtë të fletekspertëve bashkohen sipas numrave.
4 Grupet ekspert për kohë të caktuar do tu japin përgjigje pyetjeve nga fleteksperti do të diskutojnë dhe do të mbajnë shënime për përgjigjet.
5 Mësuesi e përcjell punën e grupeve, ndihmon ata me sqarime të nevojshme.
6 Ekspertët kthehen në grupe fillestare, ku secili sipas radhës së numrave të fletekspertëve, për 5 minuta jep përgjigje në pyetjet e fletës së tij. Ecuria e tillë kompleton kuptimin e të gjitha pjesëve të mësimit.
7 Të tjerët të cilët e kanë lexuar gjithë tekstin mund të pyesin apo të kërkojnë hollësi për ndonjë paqartësi.



31. TRYEZA E RRUMBULLAKËT

Kjo mund të bëhet në fazën e reflektimit.
Është një teknikë bashkëpunuese, me të cilën merren ide nga anëtarët e grupeve për një çështje. Letra e cila mban të shkruar (në fund të fletës) një çështje, emër etj., përcillet me radhë nga e majta tek anëtarët e grupit të cilët shtojnë idetë për problemin. Secili anëtar pasi shkruan idetë e tij për problemin e palos pjesën ku ka shkruar (që të tjerët mos ta lexojnë), dhe e përcjell fletën tek partneri në të majtë. Është mirë që mos të shkruhet me një ngjyrë lapsi, por secili anëtar i grupit të ketë lapsin me ngjyrë që e dallon.
Në grupe të ndryshme mund të trajtohen temat e njëjta. Ndërsa brenda një grupi mund të trajtohen një apo më shumë tema. Grupit mund ti ipet një fletë në të cilën është shtruar një problem, apo secilit anëtar të grupit i ipet nga një fletë me problem të veçantë dhe kështu fletat përcillen. Veç në grupe kjo teknikë mund të realizohet edhe me gjithë klasën në një rreth –tryezë.


32. GUSHËKUQI RRETHOR

Është variant i teknikës tryeza e rrumbullakët, por dallon nga kjo teknikë ngase tek gushëkuqi rrethor nuk kemi të bëjmë me të shkruar por me një diskutim rreth një problemi, duke e respektuar mënyrën e angazhimit sikurse tek tryeza e rrumbullakët. Çdo anëtar i grupit në mënyrë rrethore i ndihmon në mënyrë gojore një ideje të ngritur.

[Dar_di]

33. DIAGRAMI I VENIT

Është një teknikë me të cilën mund të bëhen krahasime, të nxirren të përbashkëtat dhe dallimet e dy apo më shumë dukurive. Kjo teknikë u takon lëndëve të shkencave natyrore, por lehtë mund të gjejë përdorim edhe në lëndët shoqërore. Si teknikë aplikohet në fazën e reflektimit, por në orë të caktuara mund ta gjejë vendin edhe në evokim.

Ecuria:
1 Vizatohen në dërrasë të zezë dy rrathë të mëdhenj të ngjitur në mes veti
2 Të njëjtën e vizatojnë edhe nxënësit në fletoret e tyre
3 Nxënësit udhëzohen që në rrethin e majtë do të shkruajnë për temën 1(Kosova),,ndërsa në rrethin në të djathtë për temën 2 (Shqipëria). Ndërsa, në lidhjen në mes dy rrathëve shkruhen të përbashkëtat e dy temave.
4 Preferohet që së pari të shkruhet për ato çka i dallojnë këto dy tema e më pas plotësohet pjesa ku specifikohen tiparet e përbashkëta.
5 Puna bëhet individuale, pastaj në qifte dhe më pas i gjithë grupi formon një diagram të përbashkët.
6 Prezentimi mund të bëhet nga udhëheqësit e grupeve apo mësuesi vizaton një diagram në dërrasë të zezë duke i shkruar idetë nga diagramet që kanë formuar grupet.

Kosova Shqipëria - Të përbashkëta

Kosova Shqipëria - Të veçanta


34. GJETJE E TITULLIT (EMRIT, NUMRIT) SHENJË

Nxënësve i`u shtrohen probleme apo pyetje të cilat do të mundësojnë eliminimin e disa problemeve, emrave titujve etj., dhe veçimin e një titulli, emri a problemi nga të tjerët. Kështu vijmë deri te një titull a përmbajtje e re (shenjë) e cila do të mësohet. Shembull:
1 Para nxënësve prezentohen emrat e shkrimtarëve:
Naim Frashëri, Sami Frashëri, Gjergj Fishta, Ismail Kadare, etj
2 Më pas u shtrohen pyetjet:
-Autori i cili do të mësohet nuk është bashkëkohor
-Autori i cili do të mësohet nuk e ka shkruar ,,Lahutën e Malësisë``
-Autori i cili do të mësohet ka shkruar ,,Bagëti e bujqësi”
3 Kështu me disa pyetje indirekte vijmë deri tek shkrimtari për të cilin do të mësohet.



35. TURI I GALERISË

1. Nxënësit në grupe 3-4 veta punojnë në një temë të caktuar (vizatim, komentim, detyra etj.)
2. Pasi të përfundohet, punimet vendosen në muret e klasës
3. Me shenjë të mësuesit nxënësit lëvizin rreth klasës, shikojnë punimet, diskutojnë për ato, shkruajnë komente etj.
4. Në fund grupet marrin punimet e veta, rishikojnë, krahasojnë me punimet e të tjerëve, lexojnë komentet e mara nga të tjerët etj.


36. KËNDET

Faza: (Realizim kuptimi)
Është e afërt me teknikën rrjeti i diskutimit. Dallimi në mes tyre është vetëm ndryshimi i fazës kur përdoret. Rrjeti i diskutimit përdoret në reflektim, ndërsa nëse atë ecuri e përdorim në një orë të përsëritjes në fazën e realizimit të kuptimit, me ç`rast e shqyrtojmë një temë në mënyrë më të gjerë. Apo, nëse kemi mundësi që të njëjtën ecuri ta përdorim në orë zhvillimi, prapë kemi të bëjmë me teknikën Këndet.

[Dar_di]

37. VIJA E VLERAVE

Fazat: (Reflektim), orë të përsëritjeve mund të shfrytëzohet në realizim kuptimi.

Nxënësve u shtrohet një temë për diskutim (barazia gjinore, demokracia në Kosovë, ndotja e ambientit etj), për të cilën ata duhet të shkruajnë për disa minuta. Më pas në dërrasë të zezë shkruhet vija e vlerave:

0 1 2 3 4 5

Më pas nxënësit dalin dhe duke shkruar inicialet e emrit dhe mbiemrit e vlerësojnë se në ç`masë është e zhvilluar dukuria në fjalë. Por, edhe tek shkrimi i inicialeve ka një rregull. Nxënësit më herët duhet ta dinë që ata që i shkruajnë inicialet mbi vijën e vlerave, e sigurojnë të drejtën që të marrin pjesë në diskutim. Ndërsa ata që i shkruajnë inicialet nën vijën e vlerave e humbin të drejtën që të marrin pjesë në diskutim rreth problemit. Pra ata vendosin vet paraprakisht nëse do të marrin pjesë në diskutimin vijues ku do të argumentohet mendimi pse dukuria në fjalë është e zhvilluar në një shkallë të caktuar.



38. TEKNIKA ,, R A F T “

1 Pjesëmarrësve u caktohet një temë për të cilën do të shkruajnë, e cila duhet të jetë aktuale (ndotja e ambientit, puna në arsim, pozita e invalidëve të luftës etj.)
2 Nga nxënësit kërkohet që të mendojnë për rolet e mundshme nga të cilat mund të shkruhet (gazetar, nxënës, qytetar, qeveritar, mjek etj.)
3 Rolet e mundshme shkruhen në dërrasë të zezë. Rolet mund t`i përgatitë vet udhëheqësi dhe t`i prezentojë të gatshme për pjesëmarrësit.
4 Formohen grupe me 4-6 anëtar dhe u caktohen rolet apo pozitat nga e cila ata do të shkruajnë për problemin.
5 Tani secili nxënës duhet të mendoj për formën që duhet të marr shkrimi i tij.
6 Për kohë të caktuar 10-15 min. shkruhet në mënyrë individuale.
7 Grupet shkëmbejnë idetë dhe formojnë një shkrim të përbashkët.
8 Lexohet nga një shkrim nga grupet me role të ndryshme.



39. TEKNIKA ,,PYETJE AUTORIT”

Aplikohet në fazën e realizimit të kuptimit. Ecuria e aplikimit është si më poshtë:
1 Tregohet titulli i mësimit, autori, shpjegime tjera të rëndësishme si dhe gjejmë disa karakteristika të personazhit (temës), shembull mësimi:
[Përpunim i një teksti të ri i cili titullohet ``dragonjët gjethorë të detit``, i autorit
(Paul Groves). Karakteristika të kësaj gjallese janë: “mjeshtëria e fshehjes”, “sulmues agresiv”, “ mashkulli mbetet shtatzënë” etj]. Më pas vazhdohet puna:
1 Pjesëmarrësve (nxënësve) u ipen 3 minuta qe në çifte të japin mendimet e tyre dhe të diskutojnë për paranjohuritë e tyre për problemin (pamjen, vendbanimin, ushqimin e karakteristika të tjera të mundshme të këtyre gjallesave).
2 Pas bisedës pyeten: a ka dikush pyetje që kanë të bëjë me problemet për të cilat biseduat (pyetjet shkruhen në dërrasë të zezë.)
3 Shpërndahet teksti dhe pjesëmarrësit këshillohen që t`i respektojnë ndalesat në tekst.
4 PARA LEXIMIT, PJESËMARRËSIT INFORMOHEN: Për pjesët e teksteve që ne si kuptojmë, që s`janë sqaruar sa duhet nga autori, pas çdo ndalese gjatë leximit, do të shtrojmë pyetje për autorin, ngase as autorët e teksteve nuk janë të përkryer, edhe ata bëjnë lëshime. Por, në mungesë të autorit të tekstit, ne vet do të japim përgjigje në këto pyetje pasi të kemi lexuar pjesën vijuese të tekstit.

1. Lexohet në mënyrë individuale teksti deri te ndalesa 1
2. A kemi përgjigje në pyetjet bërë autorit -1-nëse janë bërë pyetje
3. Çfarë ka thënë autori në këtë pjesë
4. Çfarë pyetje keni deri tani për autorin

Lexohet deri te ndalesa 2
1. A zbuloi leximi i tekstit ndonjë nga pyetjet e mëparshme (pyetjet që kanë marrë përgjigje shënjohen me një shenjë përpara)
2. Kishte diç tjetër në tekst e që s`është thënë
3. A ka në këtë pjesë pyetje për autorin

Lexohet deri te ndalesa 3
1. Përgjigje në pyetjet paraprake
2. A ka pyetje për autorin

Leximi i fundit
1. A kemi përgjigje në pyetjet drejtuar autorit
2. Çfarë pyetjesh kemi për autorin
3. Si përfundoi tregimi në tekst.


40. TEKNIKA ,, KARRIGA E AUTORIT ”

Realizohet në fazën e evokimit, me qëllim nxjerrjes së paranjohurive të nxënësve për një problem.
1 Para nxënësve shtrohet problemi për të cilin ata do të shkruajnë (ambienti, mjedisi ynë ku jetojmë)
2 Formohen grupet me anëtarë çift, 4 apo 6 anëtarë, ose punohet në çifte
3 Për kohë të caktuar 10-15 min. ata shkruajnë në mënyrë të lirë për atë çfarë dinë për problemin, duke shkruar një rresht dhe lënë tjetrin rresht të fletës të zbrazët
4 Pasi t`përfundojnë të shkruarit, çiftet shkëmbejnë fletoret në mes veti dhe plotësojnë njëri tjetrin me ide e informacione të reja
5 Rikthehen fletoret, shikohet ajo që është shtuar nga shoku, shoqja, rregullohet apo shtohet diç nëse është e nevojshme
6 Më pas me radhë nga një nxënës nga secili grup, ulet në karrige para nxënësve tjerë dhe e lexon atë çfarë ka shkruar
7 Më pas nxënësit tjerë bëjnë pyetje apo paraqesin probleme tjera, të cilat janë me rendësi, por që nuk janë paraqitë gjatë leximit. Nxënësit që kanë lexuar i shtojnë (shkruan) idetë e të tjerëve në fletoren e tij.

[Dar_di]

41. TEKNIKA ,,IMAGJINATË E DREJTUAR”

1 Vendoset jashtë derës shenja ,,Mos na shqetësoni“
2 Kërkohet që pjesëmarrësit që ti`u përmbahen me përpikëri udhëzimeve të drejtuesit
3 Kërkohet që pjesëmarrësit ti ulin kokat mbi tryezë dhe ti mbyllin sytë
4 Kërkohet që të marrin frymë tri herë, ,ngadalë e thellë, për t`u qetësuar
5 Aktiviteti përcillet me muzikë
6 Drejtuesi lexon mesazhet, këshillat jo shumë të qarta, me të cilat e drejton imagjinatën e tyre
7 Lihen pushime midis këshillave, mesazheve
8 Pas përfundimit të ushtrimit nxënësve u lihet kohë të shkruajnë për përfytyrimet e tyre, për ta vazhduar përfytyrimin nga aty ku është ndërprerë
9 Pas përfundimit të shkrimeve, ato mblidhen përzihen dhe lexohen disa prej tyre në mënyrë anonime.


42. TEKNIKA ,,KLLIPING (KOLLAZH)”

Një orë para përpunimit të një teme, nxënësit angazhohen që në shtëpi (libra, gazeta internet etj.) të kërkojnë material përmbajtjesorë rreth asaj teme.
Materiali sillet në klasë, vendoset mbi një bankë dhe ecuria e punës bëhet sipas Seminarit të lexuesve

AKTIVITETI: SEMINAR I LEXUESVE- Përfshinë në vete teknikat: Minileksion procedural e përmbajtjesorë, mësim në miniature, lexim, përgjigje dhe bashkëbisedim.
• Pas leximit, për pesë minuta çiftet komentojnë atë që kanë lexuar.


43. TEKNIKA ,, MINILEKSION PROCEDURAL”

Kjo teknikë nënkupton udhëzimet të cilat ua jep mësuesi nxënësve rreth procedurës si do të bëhet një aktivitet brenda një ore mësimi, i cili aktivitet përfshinë disa veprimtari, të cilat veprimtari sipas radhës që kanë,duhet të përfillen nga nxënësit.


44. TEKNIKA ,,MINILEKSION PËRMBAJTSOR”

Kjo teknikë nënkupton udhëzimet apo sqarimet të cilat ua jep mësuesi nxënësve në fillim apo fund të orës, rreth një përmbajtjeje të cilën ata nuk mund ta kuptojnë, apo nëse është e nevojshme të nxirret një përfundimi.


45. TEKNIKA ,, MËSIM NË MINIATUR”

• Mësuesi jep udhëzime për ecurinë e gjithë procesit
• Vendosen libra në një pjesë të klasës mbi tryezë
• Secili nxënës del e zgjedhë dhe e merr një nga ato libra


46. TEKNIKA ,,47. LEXIM

• Për 15 min. nxënësit e lexojnë titullin, shikojnë për autorin dhe lexojnë ndonjë pjesë sipas dëshirës për të cilën duhet të mbajnë shënime.


47. PËRGJIGJJE”

• Vullnetarë lexojnë apo komentojnë pjesën në të cilën janë angazhuar
• Të tjerët i bëjnë pyetje lexuesit apo dhënë komentet e tyre
• Mësuesi nxitë lexuesin me pyetjet: A të pëlqeu stili i të shkruarit nga autori, A do ti kishe shtuar apo hekur diç asaj pjese etj.
• Lexojnë dhe të tjerë, ecuria përsëritet si te lexuesi 1.