Tenderat e makinave, ja skema e abuzimit

[{A_N_G_E_L_69}]

Në këtë konkluzion ka dalë Autoriteti i Konkurrencës, pas një hetimi të thelluar, i cili ka filluar që në muajin dhjetor të vitit të kaluar. Autoriteti ka dalë në përfundimin se, kompanitë kanë vite që operojnë me një marrëveshje të fshehtë, duke kufizuar kështu tregun e prokurimit të automjeteve të reja dhe në këto kushte ka gjobitur katër kompanitë në masa të ndryshme. Kështu kompania "Classic" është gjobitur në shumën 25,7 milionë lekë, "Hyundai Auto Albania" - 5,3 milionë lekë, "Ultra motors" - 1,5 milionë lekë dhe "Noti" sh.p.k. - 2,9 milionë lekë. Kompanitë i ka tradhtuar ekzistenca e shenjave të ngjashme apo të njëjta në dokumentet e dorëzuara në autoritetet kontraktore. "Të tilla shenja janë: gabime drejtshkrimore, vërtetime të lëshuara në të njëjtën datë dhe numra serial të njëpasnjëshëm nga kompani sigurimi të njëjta, numër protokolli i njëjtë ose i njëpasnjëshëm, noterizime nga e njëjta notere, përkthime nga persona të njëjtë, i njëjti formulim, formatim, madhësi dhe lloj shkrimi, përfaqësues të njëjtë në prokurime", thuhet në vendimin e Autoritetit.
Hetimi dhe skemat
Në fillim, nga ana e Autoritetit të Konkurrencës u ndërmor vetëm një monitorim dhe më pas një hetim paraprak. Pas shfaqjes së evidencave të mjaftueshme për abuzim u fillua me hetimin e thelluar, në fund të të cilit konkludohen edhe skemat se si kanë vepruar kompanitë për të kufizuar konkurrencën. Kështu, skema e parë është ajo e nënkontraktimit. Kjo skemë ka në thelb blerjen e automjeteve nga njëra-tjetra me një çmim të caktuar dhe prokurimin e tyre me të njëjtin çmim të blerjes. Kjo mënyrë sjell fitim për të gjitha palët, pasi fitohet një tender në emër të konkurrentit tjetër, i cili mund të ketë rezultuar jo i suksesshëm ose nuk është pjesëmarrës në tender. Skema e dytë e abuzimit është ajo e ofertës së mbuluar. Kjo, në thelb ka të bëjë me një marrëveshje paraprake të kompanive se cili do të jetë fituesi para hyrjes në tender. Pas kësaj, kompanitë hyjnë në procesin e prokurimit me oferta shumë afër fondit limit dhe afër ofertave të njëra-tjetrës. Konkurrenti për të cilin është rënë dakord të jetë fitues, bën një ofertë pak më të ulët sesa konkurrenti tjetër. Skema e tretë lidhet me ofertën rotacion. Pra, kompanitë i lënë radhën njëra-tjetrës për të qenë fituese përmes ofertave më të ulëta, por gjithmonë afër fondit limit.

Skemat e manipulimit
Skema 1
Ndërmarrjet nën hetim, “Classic” sh.p.k, “Hyundai Auto Albania” sh.p.k, “Ultra motors” sh.p.k dhe “Noti” sh.p.k, përdorin skemën e nënkontraktimit (furnizimit), duke blerë automjete objekt prokurimi nga njëra-tjetra. Këto automjete blihen nga ofertuesi i suksesshëm pas shpalljes së tij fitues nga një prej ndërmarrjeve nën hetim, e cila mund të jetë: një konkurrent jo i suksesshëm ose një konkurrent jo pjesëmarrës në prokurim. Automjetet blihen dhe shiten me të njëjtin çmim, duke ruajtur në këtë mënyrë çmimin e rishitjes. Nëpërmjet këtyre marrëveshjeve, ndërmarrjet objekt hetimi realizojnë pjesëmarrjen efektive në prokurime si dhe ndarjen e fitimeve të arritura pa të drejtë. Një nga skemat që përdoren për ndarjen e këtyre fitimeve është vërtetuar nëpërmjet marrëveshjes së shkruar midis “Noti” sh.p.k. dhe “Classic” sh.p.k., ku përcaktohet ndarja e fitimeve të realizuara nga shitjet, nëpërmjet caktimit të çmimit të rishitjes dhe përcaktimit të fitimit që do marrë “Noti” nga shitjet. Pra, “Classic” sh.p.k. bëhet aktiv de fakto në tregun e prokurimeve të automjeteve të reja, ndërkohë që ka qenë i përjashtuar nga pjesëmarrja në këtë treg.

Skema 2
Ndërmarrjet nën hetim përdorin skemën e ofertës së mbuluar duke rënë dakord më përpara se cili do paraqesë ofertën fituese në procesin e prokurimit, ku ata do të jenë pjesëmarrës, me qëllim që të kualifikohet ai që ka ofertën më të ulët. Vihet re se në rastet kur ofertues janë vetëm “Classic”, “Ultra Motors”, “Noti” dhe “Hyundai”, ofertat e paraqitura janë shumë afër fondit limit dhe lëvizin shumë pak njëra nga tjetra, duke realizuar objektivin e rritjes së ofertës fituese e si rezultat dhe shumës që fituesi i ofertës do të marrë. Rritja e ofertës nga ndërmarrjet nën hetim varion nga 95%–99%, afër fondit limit. Ndërsa kur pjesëmarrës janë ofertues të tjerë, (përveç ndërmarrjeve nën hetim), vlerat e ofertave fituese variojnë nga 75% – 89 % të fondit limit, si dhe përqindja e ofertës së ndërmarrjeve nën hetim në raport me fondin limit zvogëlohet. Kështu, për shembull:
• Në tenderin e zhvilluar nga ALUIZNI, viti 2007, me fond limit xxx lekë pa tvsh, marrin pjesë “Classic” dhe “Hyundai” dhe fiton “Classic” me 99.6 % të fondit limit (në vlerën xxxx lekë pa tvsh) mbështetur nga “Hyundai” me 99.8% të fondit limit (në vlerën xxxx lekë pa tvsh).
• Në tenderin e zhvilluar nga Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve, viti 2007, me fond limit xxxx lekë pa tvsh marrin pjesë “Ultra motors” dhe “Classic” dhe fiton “Ultra motors” me 100% të fondit limit (në vlerë xxxx lek pa tvsh) mbështetur nga “Classic” me 100% të fondit limit (në vlerë xxxx lekë pa tvsh).
• Në tenderin e zhvilluar nga Porti detar Vlorë me fond limit xxxx lekë pa tvsh, viti 2007, marrin pjesë “Ultra motors” dhe “Classic”, ku fiton “Ultra motors” me 99.9% të fondit limit (në vlerën xxxx leke pa tvsh) mbështetur nga “Classic” me 99.9% (në vlerën xxxx lekë pa tvsh).
• Në tenderin e zhvilluar nga Posta Shqiptare, viti 2007, me fond limit xxxx lekë, marrin pjesë “Anas” dhe “Classic” dhe fiton “Anas” me 84% të fondit limit duke marre pjesë “Classic” me ofertën 89% të fondit limit. Në këtë rast vihet re ulja e ofertës nga ndërmarrja nën hetim.
• Në tenderin e zhvilluar nga Njësia Bashkiake nr. 8 Tiranë, me fond limit xxxx lekë pa tvsh, viti 2008, marrin pjesë “Noti”, “Ultra motors” dhe “Hyundai”, ku fiton “Noti” me 97.6% të fondit limit (në vlerën xxxx lekë pa tvsh) mbështetur nga “Ultra motors” me 99.1% (në vlerën xxxx lekë pa tvsh) dhe “Hyundai” me 99.7% (në vlerën xxxx lekë pa tvsh). Në tenderin e zhvilluar nga Gjykata Kushtetuese, viti 2008, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Hyundai Auto Albania” me ofertë xxxx lekë dhe “Noti” me ofertë xxxx lekë dhe fiton “Noti” me 99.6% të fondit limit mbështetur nga “Hyundai Auto Albania” me 99.9% të fondit limit.
• Në tenderin e zhvilluar nga MPPTT, viti 2008, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Noti” dhe “Ultra motors” dhe fiton “Noti” me 99.6% të fondit limit mbështetur nga “Ultra motors” me 99.8% të fondit limit.
• Në tenderin e zhvilluar nga Njësia e Prokurimeve pranë Ministrisë së Brendshme, Loti VII, në vitin 2008, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Noti” me 75% të FL, “Ultra motors” me 79 % të FL dhe “Anas” me 85% të FL dhe fiton “Noti” me 75% të fondit limit duke ulur vlerën nga FL. Në raste të tilla, kur pjesëmarrës në tender janë edhe ndërmarrje të tjera përveç atyre nën hetim, vihet re një ulje e vlerës së ofertës në raport me fondin limit nga ana e këtyre të fundit.
• Në tenderin e zhvilluar nga Gjykata Kushtetuese, viti 2009, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Hyundai Auto Albania” me ofertë xxxx lekë dhe “Noti” me ofertë xxxx dhe fiton “Noti” me 99.6% të fondit limit mbështetur nga “Hyundai Auto Albania” me 99.8% të fondit limit.
• Në tenderin e zhvilluar nga Universiteti i Tiranës, viti 2009, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Noti” dhe “Hyundai” dhe fiton “Noti” me 99.6% të fondit limit mbështetur nga “Hyundai” me 99.8% të fondit limit.
• Në tenderin e zhvilluar nga Njësia e Prokurimeve pranë Ministrisë së Brendshme, Loti IV, viti 2009, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Ultra motors” dhe “Hyundai Auto Albania” dhe fiton “Ultra motors” me 98.2% të fondit limit mbështetur nga “Hyundai” me 99.6% të fondit limit.
• Në tenderin e zhvilluar nga Njësia e Prokurimeve e Ministrisë së Brendshme në vitin 2009, me fond limit xxxx lekë marrin pjesë “Porche Albania” me 87%, “Hyundai Auto Albania” me 91% dhe fiton “Porche” me 87% të fondit limit duke ulur vlerën nga fondi limit.
Skema 3
Ndërmarrjet nën hetim përdorin skemën e ofertës në rotacion, duke paraqitur në rrotullim ofertën më të ulët që të jenë fituese, si dhe duke ruajtur dhe rritur pjesën e përbashkët të tregut të këtyre ndërmarrjeve gjatë vitit 2008. Gjatë rotacionit, përqindja e ofertës fituese është përgjithësisht afër fondit limit, dhe me një ndryshim të vogël ndaj ofertës konkurruese. Kështu, për shembull:
• Gjatë vitit 2007: “Classic” ka fituar 6 herë kundrejt “Ultra motors”, me vlerë totale xxx lekë – “Ultra motors” ka fituar 2 herë kundrejt “Classic” me vlerë total xxxx lekë.
• Gjatë vitit 2008: “Hyundai” ka fituar 2 herë kundrejt “Noti” me vlerë totale xxxx lekë – “Noti” ka fituar 6 herë kundrejt “Hyundai” me vlerë totale xxxx lekë; “Noti” ka fituar 6 herë kundrejt “Ultra motors” me vlerë totale xxxx lekë – “Ultra motors” ka fituar 2 herë kundrejt “Noti’ me vlerë totale xxxx lekë.
• Gjatë vitit 2009: “Hyundai” ka fituar 4 herë kundrejt “Ultra motors” me vlerë totale xxxx lek – “Ultra motors” ka fituar 1 herë kundrejt “Hyundai” me vlerë totale xxxx lekë.

Shenjat e përbashkëta
Ekzistenca e shenjave të ngjashme apo të njëjta në dokumentet e dorëzuara në Autoritetet Kontraktore mbi ofertat e “Classik” sh.p.k, “Ultra motors” sh.p.k., “Noti” sh.p.k. dhe “Hyundai Auto Albania” sh.p.k., është një tregues tjetër i marrëveshjes ndërmjet ndërmarrjeve nën hetim. Shenja të tilla të njëjta janë p.sh. gabime drejtshkrimore; vërtetime të lëshuara në të njëjtën datë dhe numra serialë të njëpasnjëshëm nga kompani sigurimi të njëjta; numër protokolli i njëjtë, ose i njëpasnjëshëm; noterizime nga e njëjta notere; përkthime nga persona të njëjtë; të njëjtin formulim, formatim, madhësi dhe lloj shkrimi; përfaqësues të njëjtë në prokurime. Kështu, për shembull:
a) Në tenderin e zhvilluar nga Autoriteti Kontraktor “Njësia Bashkiake Nr.6”, më datë 04.10.2007, me Fond Limit xxx lekë pa tvsh, me ofertues: “Hyundai Auto Albania” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; “Ultra motors” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; dhe “Classic” sh.p.k. me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; nga shqyrtimi i dokumenteve të ofertuesve rezultuan karakteristika të njëjta, si:
• Ekstrakti i Regjistrit Tregtar (për Classic – Ultra motors – Hyundai) ka datë lëshimi të njëjtë për të tre konkurentët – 21.09.2007;
• Vërtetimi i Gjendjes Gjyqësore (për Classic – Hyundai – Ultra motors) mban të njëjtin Nr. Prot. dhe të njëjtën datë lëshimi - 25.09.2007;
• Vërtetimi nga Zyra e Përmbarimit (për Classic - Hyundai - Ultra motors) ka datë lëshimi të njëjtë për të tre konkurrentët - 20.09.2007, si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm;
• Vërtetimi nga Gjykata Tiranës (për Hyundai - Ultra motors – Classic) ka datë lëshimi të njëjtë për të tre konkurrentët - 21.09.2007;
• Vërtetimi nga Prokuroria (për Hyundai - Ultra motors – Classic) ka datë lëshimi të njëjtë për të tre konkurrentët - 21.09.2007;
• Vërtetimi nga Tatimet për Shlyerjen e detyrimeve (për Hyundai -Ultra motors) ka datë lëshimi të njëjtë për të dy konkurrentët - 26.09.2007, si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm.
b) Në tenderin e zhvilluar nga Autoriteti Kontraktor: “Njësia Bashkiake Nr. 8”, Tiranë, më datë 15.08.2008, me fond limit xxxx lekë pa tvsh, me ofertues: “Hyundai Auto Albania” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; “Ultra motors” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; dhe “Noti” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; nga shqyrtimi i dokumenteve të ofertuesve rezultuan karakteristika të njëjta, si:
• Ekstrakti Historik i Regjistrit Tregtar (për Noti - Ultra motors –Hyundai) ka datë lëshimi të njëjtë për të tre konkurrentët - 21.03.2008.
• Ekstrakti i Regjistrit Tregtar (për Noti – Ultra motors) data e lëshimit është e njëjtë për të dy këta konkurrentë - 17.06.2008.
• Formulari i sigurimit të ofertës (për Noti - Hyundai ) është lëshuar nga e njëjta kompani sigurimi; në të njëjtën datë lëshimi - 15.08.2008; me numër serial të njëpasnjëshëm.
• Vërtetimi nga Tatimet për sigurimet shoqërore-shëndetësore (për Hyundai -Ultra motors), ka datë lëshimi të njëjtë për të dy konkurrentët - 01.08.2008; si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm.
• Vërtetimi nga Tatimet për Xhiron Vjetore (për Hyundai -Ultra motors) ka datë lëshimi të njëjtë për të dy konkurrentët - 01.08.2008; si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm.
• Vërtetimi nga Tatimet për shlyerjen e detyrimeve (për Hyundai -Ultra motors) ka datë lëshimi të njëjtë për të dy konkurrentët - 01.08.2008; si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm.
• Vërtetimi nga Përmbarimi për Hyundai -Ultra motors, data e lëshimit është e njëjta për të dy konkurrentët 16.06.2008 si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm .
c) Në tenderin e zhvilluar nga Autoriteti Kontraktor: “Autoriteti Kontraktor – Bashkia Vlorë data 25.05.2009, me fond xxxx lekë pa tvsh, me ofertues: “Hyundai Auto Albania” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; “Ultra motors” sh.p.k me vlerë oferte xxxx lekë pa tvsh; nga shqyrtimi i dokumenteve të ofertuesve rezultuan karakteristika të njëjta, si:
• Vërtetim nga Zyra e Përmbarimit “Hyundai - Ultra motors”, data e lëshimit është e njëjta për të dy konkurrentët 21.05.2009 si dhe nr. prot. të njëpasnjëshëm
• Formulari i çmimit të ofertës, “Hyundai – Ultra motors”. Tek të dy konkurentët është i njëjti format i tabelës, është plotësuar me të njëjtin formulim të fjalive si dhe ka të njëjtën hapësirë bosh (dy rrjeshta tabele).
• Formulari i Deklarimit të Ofertës “Hyundai -Ultra motors”. Tek të dy konkurrentët, është plotësuar me të njëjtin formulim të fjalive, me të njëjtën madhësi dhe tip shkrimi si dhe me të njëjtën hapësirë bosh ndërmjet fjalive me numër rendor.
• Sasia dhe Grafiku i Lëvrimit “Hyundai - Ultra motors”. Tek të dy konkurrentët, formulari është plotësuar me të njëjtin formulim të fjalive, me të njëjtin format të tabelës dhe me të njëjtën madhësi dhe lloj shkrimi.
• Deklarata mbi konfliktin e interesit “Hyundai - Ultra motors”. Tek të dy konkurrentët, është plotësuar me të njëjtin formulim të fjalive dhe me të njëjtën madhësi dhe lloj shkrimi.
• Vërtetim Përkthimit të Marrëveshjes “Hyundai”. Vërtetimi i përkthimit nga gjuha angleze e marrëveshjes së ndërmarrjes “Hyundai Auto Albania” me shoqërinë “Hyundai Motor Company” është bërë nga punonjësi i cili është drejtor i shitjeve të ndërmarrjes “Classic” sh.p.k.