Alkooli, pse nuk duhet abuzuar me tė
25/10/2010
Efektet pozitive arrihen nga doza shumė tė vogla: 40 gramė nė ditė pėr meshkujt dhe 25 pėr gratė. Vetėm nė kėtė sasi alkooli provokon njė ulje tė vdekshmėrisė me 18 pėr qind, tregon njė studim holandez
Nėse ėshtė e vėrtetė se abuzimi me alkoolin kontribuon pak a shumė drejtpėrdrejt nė 4 pėr qind tė vdekshmėrisė nė botė dhe se ėshtė njė nga shkaqet kryesore tė problemeve tė rėnda me shėndetin, ėshtė njėlloj e vėrtetė se njė sasi e vogėl e tij ēdo ditė mund tė sjellė plot anė tė mira pėr organizmin. Le ta nisim pikėrisht nga jetėgjatėsia qė e konfirmon plotėsisht njė studim qė vjen nga Greqia, njė vend me njė regjim ushqimor tė ngjashėm me atė italian, d.m.th. vend qė aplikon dietėn mesdhetare: e pasur me karbohidrate, fruta, perime dhe qė tradicionalisht pėrfshin njė konsum tė verės mes vakteve. Ky studim pėrfshiu 23 qendra nė dhjetė vende europiane, me qėllimin e vlerėsimit tė impaktit tė faktorėve biologjikė, dietikė, ambientalistė dhe stilin e jetesės nė shkaktimin e sėmundjeve tė tilla si kanceri apo sėmundje tė tjera kronike. Kėrkimi konfirmoi aftėsinė e dietės mesdhetare pėr tė reduktuar vdekshmėrinė e popullsisė, por shtoi edhe disa tė dhėna tė reja mbi efektet mbrojtėse tė dietės tipike tė vendeve nė jug tė Europės. Ai tregoi se ēdo ushqim ndihmonte nė reduktimin e vdekshmėrisė, ndėrsa alkooli ishte ai qė na ndihmonte tė jetonim mė gjatė. Kjo shihet kur pimė verė gjatė vakteve, si njė traditė e vendeve mesdhetare, thonė autorėt. Vetėm pas tij renditeshin konsumi i moderuar i mishit dhe ai i sa mė shumė frutave e perimeve. Njė studim ky qė nuk ėshtė se na befasoi shumė. Nė tė njėjtėn ditė u publikua nė Journal of epidemiology and commmunity health njė kėrkim i gjerė i zhvilluar nė Holandė, ku tė dhėnat i referoheshin popullsisė sė lindur nė fillim tė shekullit tė shkuar. Rezultati? Konsumi i moderuar i alkoolit pėr njė periudhė tė gjatė kohe ul rrezikun e vdekshmėrisė dhe rrit pritshmėrinė e jetės. Nė rastin e verės kjo vihej re pas njė konsumi 5-vjeēar tė saj dhe efektet pozitive regjistroheshin nė sistemin kardiovaskular me njė reduktim tė infarktit dhe iktusit. Me pak fjalė duhet tė pimė alkool pėr tė jetuar sa mė gjatė? Por nė ēfarė sasie? Vite mė parė shtronim problemin se cili ishte impakti i konsumit tė alkoolit mbi shėndetin tonė, tregojnė ekspertėt e studimit. Na interesonte tė dinim nėse efektet pozitive nė sistemin kardiovaskular nuk ishin zbehur nga dėmet e mėlēisė, nga rritja e pėrqindjes sė tumoreve apo vdekjeve prej aksidenteve. Pėr mė tepėr na interesonte tė dinim se nė ēfarė dozash mund tė merrje nga alkooli vetėm efekte pozitive. Kėshtu, pasi u analizuan tė dhėnat nga 34 studime tė vlerėsuara mė parė nė fushėn ndėrkombėtare, qė kishin pėrfshirė tė paktėn 1 milion individė, u pa se sasia e alkoolit qė mund tė na bėjė mirė, ashtu siē besoj se e kemi kuptuar tė gjithė, nuk duhet tė jetė e madhe. Efektet pozitive arrihen nga doza shumė tė vogla, d.m.th. 40 gramė nė ditė pėr meshkujt dhe 25 pėr gratė. Vetėm nė kėtė sasi alkooli provokon njė ulje tė vdekshmėrisė me 18 pėr qind. Sigurisht njė e dhėnė e rėndėsishme, por vetėm pėr tė gjithė ata qė dinė ta ruajnė kėtė prag. Tek alkooli gjenden disa pėrbėrės qė ndalojnė koagulimin e gjakut dhe rrjedhimisht edhe infarktet dhe iktuset. Pastaj nuk duhet harruar edhe efekti i substancave antioksiduese, siē janė polifenolet. Mbi kėtė pikė mbėrrin njė hipotezė e propozuar kohėt e fundit nė njė studim tė publikuar nė Journal agricultural and food Chemistry, qė i pėrket verės. Efekti antioksidues i pijes, sipas kėrkuesve, do tė shpjegohej mbi tė gjitha nė stomak, qė funksionon si njė lloj bioreaktori. Aty, pėrbėrėsit antioksidues tė sjella pėrmes verės, janė nė gjendje tė neutralizojnė efektet e dėmshme tė yndyrave tė oksiduara, tė pranishme nė ushqime, tė njėjtat yndyra qė i janė atribuuar aretereoskerozės, kancerit, diabetit apo parkinsonit. Por kjo nuk ėshtė gjithēka. Njė tjetėr mekanizėm duket se shpjegon efektet pozitive tė alkoolit: njė tjetėr studim ka treguar se konsumi i verės ėshtė i lidhur me rritjen e plazmės dhe membranave qelizore tė acideve yndyrore omega 3. Kjo tė ndihmon pėr tė shpjeguar efektet pozitive nė sistemin kardiovaskular, sipas kėrkimeve tė zhvilluara deri mė tani. Hipotezat shtohen, por nė fakt, kėrkuesit jo pėr ēdo gjė bien dakord: nėse ka njė efekt tė pijeve alkoolike mbi sistemin kardiovaskular, kjo i detyrohet alkoolit nė vetvete, qė ndihmon edhe nė uljen e kolesterolit. Por, pavarėsisht se mbrojnė me forcė sasinė qė duhet konsumuar, shkencėtarėt vėnė vazhdimisht theksin te rreziku qė na vjen nga abuzimi me tė. Nė fund ata thonė se nuk duhet tė harrojmė se ėshtė pija fisnike qė na shoqėron nė ēdo festė, ngjarje tė rėndėsishme, apo thjesht nė ditėt e zakonshme tė jetės, pėrveēse aleatja mė e mirė e shėndetit. Nuk ka njeri qė nuk ka dėgjuar pėr vetitė ēudibėrėse tė saj. Pjesė e ēdo studimi, qė nga e kaluara, tani tė gjithė e dimė se njė gotė verė nė ditė ndihmon nė parandalimin e infarktit dhe shumė sėmundjeve tė zemrės, kancerit tė prostatės, apo rrezikut tė Alzhajmerit, ndėrkohė qė jo pa tė drejtė e kanė cilėsuar si eliksir i jetėgjatėsisė. Shkencėtarėt, kudo nėpėr botė, thonė se kanė gjetur arsyen pėrse vera e kuqe parandalon rrezikun e sėmundjeve tė zemrės dhe, sipas tyre, i gjithė sekreti qėndron te njė substancė kimike, e cila parandalon bllokimin e enėve tė gjakut, shkaktarėt kryesorė tė kėtyre sėmundjeve. Sipas tyre, janė pikėrisht substancat e quajtura polifenole qė gjenden nė lėkurėn. Nė Amerikė, njė rritje e madhe e konsumit tė verės sė kuqe u pa mė 1990-n. Tashmė ėshtė e qartė se konsumi i rregullt gjysmė gote nė ditė ul vdekshmėrinė dhe mundėsinė e sėmundjeve tė zemrės pėr njerėzit mbi moshėn 35 vjeē. Sidoqoftė, me sasi mė tė mėdha tė konsumuara, ky efekt balancohet me mundėsinė e rritjes sė sėmundjeve tė lidhura me konsumin e alkoolit, si pėr shembull kanceri i gojės, probleme tė frymėmarrjes dhe eventualisht ceroza e mėlēisė.
shqip.
Krijoni Kontakt