Spiunazhet e huaja, aktiviteti kunder Shqiperise

[BARAT]

Shkrimi i meposhtem nuk shpreh opinionin tim.
E hap si teme me qellim qe te hidhet informacion ne lidhje me aktivitetin e spiunazheve te huaja kunder Shqiperise.

ps
pune te mbare edhe atyre qe jane akoma aktive e ne krye te detyres, por po deshen, te mos e prishin temen me sharje sic bejne zakonisht



---------------------------

Vërshimi i spiunazheve...

Nga Kastriot Kotoni

Veprimtaria e shteteve të huaja kundër Shqipërisë ka qenë e gjithanshme dhe e shumëllojshme. Për të realizuar synimet e veta në kurriz të vendit tonë ato vunë në përdorim në shkallë të gjerë edhe shërbimet e tyre sekrete. Kuadrot dhe spiunët e spiunazheve të huaja, me ardhjen e Ahmet Zogut në fuqi, vërshuan nga të gjithë anët. Vetë Ahmet Zogu ishte spiun i shërbimit sekret britanik, vënë në shërbim që në vitin 1916, në shkollën “Robert Kolezh “ të Stambollit 1) .

Me ardhjen e Zogut në fuqi, në dhjetor te 1924, shërbimi sekret angleze përforcoi spiunazhin, duke dërguar disa këshilltarë, të maskuar si inspektorë të xhandarmërisë. Në krye të tyre ishte gjeneral Okalin Preci. Kuadro të tjerë subversivë u dërguan gjoja si studiues të folklorit shqiptar, si specialistë të fushave të ndryshme, si turistë, vizitorë, miq etj.

Edhe spiunazhi italian nuk mbeti pas përkundrazi ai e intensifikoi më tepër veprimtarinë informative duke dërguar kuadrot e spiunët e vet më të kualifikuar në rolin e këshilltarit e të inspektorit për ushtrinë, organizatorit të rinisë shqiptare e të dhënies së edukatës fizike në shkollat, specialistë e sipërmarrës të shoqërive të ndryshme etj.

Spiunazhi amerikan prej kohësh kishte kapur fushën e arsimit. Qeveria amerikane, nën maskën e “mëshirëbërsit” hapi disa shkolla si shkollën e gjuhës anglishte në Korçë, shkollën teknike në Tiranë, shkollën bujqësore në Kavajë etj, për të përhapur gjoja kulturën e përparimit në Shqipëri. Por e vërteta është se organet e këtij spiunazhi përgatisnin ne këto shkolla edhe kuadro spiunë që do vepronin në të ardhmen si Lari Post, Abdyl Sharra, Kujtim Beqiri etj.

Spiunazhi gjerman dërgoi gjithashtu kuadro e spiunë nën maskën e njerëzve që vinin për “studime “ të shkencave shoqërore ose për të “gjetur punë “ si inxhinier Viktor Pani, doktor Çune, muzikanti Karl Abdigal, major Shajger etj .

Kështu punonin të gjithë shërbimet informative të shteteve armike që lakmonin ta kishin të vetën Shqipërinë e vogël të shumë vuajtur e ta përdornin si urë për agresione kundër popujve të tjerë

Qendra të organizimit e të drejtimit të të gjithë veprimtarisë subversive të spiunazheve armike u bënë përfaqësitë e ndryshme diplomatike të akredituara në Shqipëri. Italia e Greqia, përveç legatave në Tiranë, kishin ngritur edhe disa konsullata si në Korçë, Shkodër, Durrës, Gjirokastër, Vlorë e Sarandë, të cilat merreshin kryesisht me aktivitete subversive.

Çdo shërbim i fshehtë zhvillonte një veprimtari të ethshme me mjete e forma nga më të ndryshmet, që nga korrupsioni, mashtrimi, intriga e deri tek kërcënimi për të krijuar rrjete subversive dhe për të mbledhur informatat e duhura. Secili shërbim punonte në fshehtësinë më të madhe, duke organizuar prapaskena edhe kundër njëri tjetrit për të realizuar qëllimet e planet e diktuara nga qeveritë e tyre. Kështu Shqipëria u kthye në një vatër ku thureshin intriga nga më djallëzoret.

Populli shqiptar nuk qëndroi në heshtje ndaj këtyre veprimeve. Ndonëse ishte nën shtypjen e shfrytëzimin e egër të regjimit satrap të Ahmet Zogut, nuk u përul por luftoi dhe u përlesh si me regjimin feudo-borgjez, ashtu edhe me shërbimet e fshehta të të huajve. Në Gjirokastër populli demaskoi grupet shoviniste që përpiqeshin nën drejtimin e konsullatës greke, të krijonin shkolla greke. Ai bëri dhe një demonstratë në vitin 1937, por regjimi zogollian nuk mori asnjë masë ndaj shovinistëve. Ne Korçë komunistët dhe disa patriotë u ndeshën me grupin e partisë fashiste, të krijuar nga legata e konsullata italiane me spiunin e saj Vasil Alarupi. Në vitin 1938 ata u përleshën duke rrahur publikisht spiunët italianë. Por qeveria e Zogut nuk dënoi anëtarët e grupit fashist, por patriotët shqiptarë, kundër të cilëve u organizua edhe një poçes gjyqësorë. Ky, megjithëse u bë me dyer të mbyllura, nuk mundi të fshehë qëllimin e vërtetë të Italisë fashiste, që u demaskua nga patriotët. E detyruar nga presioni i masave punonjëse të qytetit të Korçës qeveria e Zogut i liroi ata, por i internoi në qytete të tjera, duke i mbajtur nën vëzhgim të rreptë, kurse ndaj Vasil Alarupit, kryetar i grupit të partisë fashiste italiane në Korçë, nuk u muarr asnjë masë.

Në pragun e 7 prillit 1939, në Shqipëri vepronte kryesisht spiunazhi fashist me OVRA-n*) e SIMI –n**)që e shtrinë rrjetin në të gjithë sferat e jetës, kurse spiunazhi grek e ai jugosllav, megjithëse kishin një rrjet të gjerë në Shqipëri të përgatitur prej kohësh, të kapur nga ethet e pushtimit fashist, që po u kanosej dhe vendeve të tyre, u paralizuan. Shumica e spiunëve të tyre në Shqipëri kaluan në shërbim të SIMI –t, e më vonë të Gestapos ***)dhe ndihmuan nazi-fashizmin për të shpejtuar pushtimin e vendeve të tyre.

Spiunazhi anglez dhe amerikan, pa hequr dorë nga synimet e tyre grabitqare ndaj Shqipërisë, përkohësisht sipas udhëzimeve të qeverive përkatëse u lanë fushë të lirë OVRA-s e SIMI –t . Spiunët anglez dhe amerikanë që ndodheshin në Shqipëri u lanë përkohësisht në pritje të urdhrave të padronëve për te vepruar.

Italia fashiste, pas një përgatitje shumëvjeçare që bëri edhe me anë të rrjetit të gjerë të spiunazhit, pushtoi Shqipërinë me 7 prill 1939. Spiunët e fashizmit e tradhtarët, që ishin nën urdhrat e shefit të tyre, Françesko Jakomonit, në bazë të marrëveshjeve që kishin bërë, për të ligjësuar pushtimin, shpallën me 12 prill 1939 bashkimin e Shqipërisë me Italinë fashiste dhe i dhuruan kurorën e Skënderbeut mbretit të Italisë. Por pushtuesit fashistë duke parë zemërimin e madh të popullit shqiptarë i cili nuk mundi të pajtohej me robërimin e mëmëdheut, për të qetësuar atë dhe për të treguar para opinionit publik botëror se gjoja në Shqipëri qeverisin vetë shqiptarët, krijuan qeverinë kueslinge me spiunët e tyre të vjetër si Shefqet Vërlaci, Mustafa Kruja, Bahri Omari etj.

Por e vërteta është se jo vetëm qeveria dhe dikasteret qendrore por edhe organet e periferisë drejtoheshin nga këshilltarët italiane, spiunë të kualifikuar. Të gjithë ata që kishin qenë në Shqipëri para pushtimit si përfaqësues diplomatikë të legatës e të konsullatave, këshilltarë ushtarakë, instruktorë të edukatës fizike të rinisë, specialistë e përfaqësues të firmave e të shoqërive të ndryshme italiane u kthyen tani funksione të larta në vende kyçe dhe drejtonin gjithë veprimtarinë politike, ekonomike.



Drejtoria Kryesore e Sigurimit Shtetnor

Berlin 16 X I 1942



Me urdhër të shërbimit informativ italian Antiko ka shkuar si civil në Shqipni qysh më 1928. Më 1933 asht kthye në Itali, e ma vonë ka marrë pjesë në luftën Abisinisë. Ç’prejse trupat italiane kanë okupue Shqipëninë, Antiko ka shkue përsëri në Shqipni. Ai e dinë shqipen dhe asht kunsiderue si oficer i vyeshëm informativ. Në shtator të këtij vjeti, kapiteni Antiko u revokue në| Itali, për shkak se gjoja qenka marrë me punë të ndryshme ilegale.

Pasardhës i ti jashtë, kapeteni Gjovineti. Ai nuk e di shqipen, por gjermanishten. Si bashkëpunëtorë të tij kanë ardhë -- njifarë kapiten Mencareli dhe nji farë toger Merlin

ushtarake shoqërore të vendit. Kështu për shembull, Françesko Jakomoni , ish ministër fuqiplotëi legate dhe person kryesor i organizimit të shërbimit të fshehtë në Shqipëri (1930-1939), u bë mëkëmbës i mbretit italian në Shqipëri: Salvadore Meloni, ish konsull në Shkodër (1929-1939), një nga kuadrot më të kualifikuar të SIMI-t u bë sekretarë i përgjithshëm i Luogotenencës (Mëkësisë) dhe shef I SIMI-t në Shqipëri *). Të tjerët u caktuan drejtues të dikastereve qendrore e këshilltarë të kuesturës e të karabinierisë në prefektura, ku kishin shërbyer më parë me maska të ndryshme. Spiunë të tjerë kryesorë, që deri në atë kohë kishin punuar në fshehtësi, dolën sheshit dhe treguan para popullit fytyrën e vërtetë prej tradhtari ndaj atdheut e popullit si Shefqet Vërlaci, Patër Anton Harapi , Pater Gjergj Fishta, Ali Këlcyra etj.



Intensifikimi i veprimtarisë së spiunazheve armike SIMI e OVRA.



Fill pas pushtimit SIMI e OVRA e përforcuan më tepër rrjetin subversiv :u ngritën shumë organizata fashiste dhe u vendos një regjim i rreptë policor, me qëllim qe të zbulohej e të goditej në kohë çdo lëvizje komuniste në Shqipëri.

Veprimtaria praktike e spiunazhit fashist del e qartë nga organizimi e riorganizimi që ju bë atij në Shqipëri menjëherë pas pushtimit .

Ndërmjet shumë zyrave dhe qendrave të maskuara që ngriti spiunazhi fashist me emra të ndryshëm, nga më kryesorët ishin: Ufficio Albania Informazione (Shërbimi informativ për Shqipërinë ), me qendër në Tiranë. Kjo qendër lidhej me qendrat e nën qendrat në Shqipëri e jashtë saj me emërtimin: Ufficio Albania Posta Militare 22 A. Ufficio Albania kishte disa seksione si seksionin e brendshëm (seksioni i kundërspiunazhit )--- CS. Ky seksion ndiqte aktivitetin e njësive guerile, të komunistëve dhe të çetave partizane: seksionin e zbulimit –Of, që merrej me zbulimin jashtë kufijve të Shqipërisë: seksionin situatës që ndiqte gjendjen e brendshme ushtarake e politike, ekonomike e shoqërore si dhe gjendjen ushtarake të vendeve fqinje etj.

Në prefektura e nën prefektura UfficioAlbania kishte qendra të veçanta si në Kukës, Shkodër, Dibër, Korçë, Durrës, Vlorë, Gjirokastër e Tiranë, të cilat vareshin nga qendra e Tiranës. Ato dhe kuadrot e tyre maskoheshin në rojet e financë –kufirit, në zyrat e fashiove etj. Në çdo qendër punonin nga 5-7 kuadro, të cilët drejtonin, udhëzonin e paguanin spiunët. Këta mbanin lidhje të ngushta me këshilltarët italianë në kuesturë e karabinieri. Kuestura dhe karabinieria u plotësonin nevojat atyre si për vëzhgim, kontroll, arrestim, etj. me anën e skuadrës politike të kuesturës dhe të skuadrës gjyqësore të karabinierisë.

Gjithashtu shërbimi sekret italian kishte Shërbimin Informativ Ushtarak në reparte ushtarake –në armata e divizione si në Korçë, Vlorë, Sarandë, Elbasan, Gjirokastër, Shkodër e Tiranë, qe vareshin nga shërbimi informativ i komandës së lartë të forcave pushtuese. Ato bashkëpunonin gjatë reprezaljeve e operacioneve të ndryshme që ndërmerrnin kundër popullit shqiptar.

Ufficio Albania mbante lidhje me Drejtorinë e Përgjithshme të Policisë, Ministrinë e Punëve të Brendshme, Komandën e Përgjithshme të karabinierisë, Komandën e lartë të Rojes së Financës (kufirit ) Luogotenencën, ku kishte qendra të posaçme dhe kuadro të maskuar si këshilltarë. Këshilltarët drejtonin gjithë veprimtarinë në të gjitha dikasteret qendrore e periferike : pa pëlqimin e tyre nuk bëhej asnjë veprim.

Përveç këtyre, me zgjerimin e rezistencës së popullit, u organizua më vete qendra e kundërspiunazhit në Tiranë. Ajo ngriti disa nën qendra të tjera si në Vlorë, Durrës, Gjirokastër , Korçë e Kukës dhe varej drejtpërdrejt nga kryeqendra në Romë. Vetëm

Qendra e kundërspiunazhit në Tiranë kishte dhjetëra kuadro me kualifikim të lartë, me majorin e karabinierisë Guido Ekolini në krye *) përveç kuadrove të periferisë dhe disa dhjetëra të tjerëve që punonin në qendrën e kundërspiunazhit të ushtrisë.

Me spiunazh merreshin edhe armët e tjera. Karabinieria, përveç shërbimit të saj sekret, kishte edhe skuadrën politike e skuadrën gjyqësore dhe grupin e informatorëve, të cilët kryenin detyrat e shërbimit sekret. Drejtoria e Sigurimit Publik kishte “Divizionin I”(Cabineto ), që merrej me spiunazh dhe drejtohej nga një italian. Sigurimi publik (P.S.—Publica Sigurezza) kishte për detyrë të regjistronte të dyshimtët dhe të merrte masa preventive mbikëqyrëse ndaj tyre: të grumbullonte raporte dhe informata rezervate: të kryente censurën dhe të kontrollonte shifrën . Sigurim publik quheshin organet e kuesturës në prefektura e nën prefektura . Prefekti kishte autoritet kryesor, prej të cilit varej çdo shërbim për mbrojtjen e interesave të regjimit shtypës. Në prefekturë sigurimi publik kishte kuestorët, ndërsa në nënprefektura kishte nga një të ngarkuar qe kryente këtë detyrë dhe drejtonte rrjetin subversiv.

Në kuesturë shërbimi sekret bashkërendiste veprimet subversive me organet e tjera me anën e skuadrës politike që përbëhej nga 8-15 veta . Atë e drejtonte një oficer i maskuar nëpërmjet 2-3 ndihmësve të tij. Skuadra bënte vëzhgimin e objekteve të caktuara dhe grumbullonte informata për ilegalët. Organizatori italian sundonte në kuesturë.

MPB, që drejtonte kuesturat e karabinierinë, ishte gjithashtu qendër e spiunazhit fashist me këshilltarin italian në krye.

Edhe Luogotenenca (Mëmëmbësia ) që ushtronte pushtetin më të lartë të diktaturës fashiste në Shqipëri, merrej me veprimtari spiunazhi. Ajo kishte organet e posaçme të spiunazhit. Kështu OVRA maskohej në Mëkëmbësi me emrin Sekretaria Politika della Luogotenenca –sekretaria politike e Luogotenencës.

Drejtuesit e kësaj zyre ishin kuadro të specializuar me pozita e grada të larta . Një nga këto ishte dhe spiun me damkë Dr. Luigji Baldini alias Dott Ene, ish- spiun jugosllav e italian që në vitin 1912. Përveç kësaj në Luogotenencëfuksiononte edhe zyra për çështje politike , e cila në fakt merrej vetëm me punën e spiunazhit fashist ,.Të gjitha qendrat dhe nënqendrat e spiunazhit fashist, në terren dhe në ushtri, informonin zyrën për çështje politike dhe për të gjitha ngjarjet brendshme e të jashtme të Shqipërisë . Pra Luogotenenca ishte kryeqendra qe drejtonte të gjithë rrjetin e spiunazhit në Shqipëri me në krye Salvadore Melonin, sekretar i përgjithshëm i Luogotenencës dhe shef i zyrës për çështje politike.

U krijua, kështu një aparat i gjerë e i fshehtë, qe gjurmonte çdo person të dyshimtë për regjimin. Filloi ndjekja e njerëzve të Lëvizjes Nacionalçlirimtare. “Të gjithë ata persona të cilët çmohen të rrezikshëm për sigurimin , -theksohej në direktivën qe dha Jakomoni më datën 5 qershor 1939 , -------të internohen 1 deri 5 vjet “*. Kështu pa kaluar dy muaj që nga pushtimi fashist, u krijuan fushat dhe kampet e përqendrimit e të internimit si në Gransh, Porto Palermo, Peqin, Peshkopi, Burrel, Bari, Romë, Napoli etj. ku internoheshin komunistët e patriotët shqiptarë. U organizua një censurë e rreptë e të gjithë korrespondencës dhe e boyimeve. Vëzhgohej pa ndërprerje cilido që dyshohej sa do pak. Filluan torturat dhe terrori i pa mëshirshëm fashist ndaj cilitdo qe ngrihej kundër pushtimit . Burgjet dhe kampet e përqendrimit brenda dhe jashtë Shqipërisë, në Itali po mbusheshin me shqiptarë qe nuk duronin zgjedhën e huaj. Vetëm gjyqi special ushtarak i Tiranës dënoi për faje politike 1360 veta prej tetorit 1940 deri më 1 gusht 1941)**

Ndërkohë edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Britania e madhe nuk qëndruan duar kryq .

Rezistenca që po bënte populli shqiptar dhe popujt e tjerë kundër pushtuesve fashist dhe veprimet e Italisë fashiste për ta bërë Shqipërinë një urë për të pushtuar vendet e tjera të Ballkanit, nga njëra anë, dhe hyrja e Italisë fashiste në luftë përkrah Gjermanisë naziste, në qershor 1940, nga ana tjetër, prekën thellë interesat e Amerikës e të Anglisë.

Ato, për të ruajtur interesat e tyre dhe për të realizuar qëllimet imperialiste grabitqare ndaj vendeve të pellgut të Ballkanit e të Evropës, ndër të tjera intensifikuan veprimtarinë subversive – organizuan një sistem të ri të shërbimit sekret.

SOE*)dhe OSS *) . Qeveria amerikane, duke qenë në dijeni të përgatitjes së Italisë fashiste për pushtimin e Shqipërisë, krijoi në prill 1939 në Uashington degën e posaçme të spiunazhit kundër Shqipërisë dhe dërgoi po atë vit me përvojë të gjatë të shërbimit sekret Mishel Karl Ruth. Ai posa erdhi në Shqipëri mori kontakt me spiunët kryesorë, si Hasan Reçi ***) Xhelal Hardolli e të tjerë, të cilët i udhëzoi qe, nëpërmjet taktikës ”mirëbërësit “, “butësisë “ e “kujdesit “ të zbulonin forcat përparimtare të vendit, të futeshin në radhët e tyre dhe të mësonin përgatitjet e kundërshtarëve. Po me qe Misheli u zbulua shpejt nga SIMI dhe si i tillë u dëbua. Spiunët e tjerë amerikanë u muarën në lidhje nga qendrat sekrete të legatës jugosllave në Tiranë. Jasho Benoviçit me anë të parullës Traepiro .

Jasho Benoviçi ishte kuadër i disa shërbimeve sekrete si i spiunazhit amerikan, anglez e jugosllav. Ai punonte me të tri shërbimet. J.Benoviçkishte një rrjet të gjerë spiunazhi ne Shqipëri që u përkiste dy a tri spiunazheve. Kështu, për shembull në Shkodër, kishte O.S. e K.M. të cilët ishin dhe të SIMI-t edhe të SOE-së: në Tiranë punonin Kolë Bibë Mirakaj e Maliq Beg Bushati, të cilët ishin dhe kuadro të rëndësishëm të SIMI-t edhe të OSS-së : në Dukagjin vepronte Nik Sokoli me rrjetin e priftërinjve katolikë të përhapur në Dushman . Perkal, Nikaj Mërtur, Guri i Zi, Kavajë etj. Lidhjet me disa nga këta agjentë i mbante vetë, edhe me disa të tjerë, me anë të Beg Sokolit, nëpunës i konsullatës italiane. Të gjithë këta spiunë merrnin rrogë edhe nga spiunazhi jugosllav, edhe nga spiunazhi amerikan, edhe nga ai italian.

Spiunazhi amerikan veproi kundër Shqipërisë edhe nga jashtë.Ai aktivizoi për këtë qëllim kuadro me përvojë dhe spiunë të regjur, të përgatitur prej kohësh për veprimtari klandestine. Spiunët ishin zgjedhur nga ata shqiptarë të degjeneruar qe kishin mërguar jashtë ose që kishin shkuar për studime para vitit 1939 si Lari post, Kostë Çerkezi , Thoma Stefani, Anton Stivensi etj . Këta mbasi mbaruan kursin e spiunazhit për mënyrën e mbledhjes, shifrimit e transmetimit të informatave, si dhe për veprimtari subversive, u shpërndanë nëpër zonat operative, në qendrat e spiunazhit rreth Shqipërisë. Krahas kësaj, kuadri i vjetër spiunazhit amerikan Harri Fulci, i cili kishte qenë në Shqipëri për një kohë të gjatë (1922-1933), i maskuar si drejtor i shkollës teknike amerikane në tiranë, bëri në atë kohë një turne në disa vende të Ballkanit dhe ngriti më në fund selinë e spiunazhit në Kajro ---SBS (ServicBallkan Special). Kjo ngriti disa degë të posaçme, qe vepronin kundra shteteve të Ballkanit. Degën kundra Shqipërisë e drejtonte vetë Fulci. Më vonë qendrën e Kajros e drejtonte kuadri tjetër i këtij spiunazhi Mak Abu, kurse H.Fulci u afrua në Bari me cilësinë e shefit të qendrës së spiunazhit amerikan për Shqipërinë, ku organizoi grupet e para të spiunëve, të cilët u dërguan nëpërmjet rrugëve të ndryshme në rreshtat, gjoja për të luftuar së bashku me atdhetarët e tyre për të çliruar atdheun.

Detyra e këtyre qendrave dhe organizatave subversive ishte të grumbullonin gjithë spiunët e jashtëm, të ndërlidheshin me spiunët e brendshëm, ti përgatitnin e ti futnin ata në rreshtat e Lëvizjes nacionalçlirimtare për ta sabotuar nga brenda. Ndërkohë qeveria britanike bëri riorganizimin e shërbimit sekret. Ajo krijoi me 19 korrik 1940 sistemin e ri të informacionit ---SOE ---Special Operations Executiv, për të organizuar dhe koordinuar të gjitha aksionet subversive dhe të sabotimit në të gjithë vendin ku kishte filluar lëvizja e rezistencës kundër pushtuesve nazifashistë, për të realizuar qëllimet e qeverisë angleze .

SOE përbëhej nga kuadro të regjur në fushën e spiunazhit. Për kamuflim në krye të saj ishte ministri i luftës për çështje ekonomike Dr Daltoni, kurse në të vërtetë ajo drejtohej nga kryeministri i Anglisë. Ajo kishte degë, zyra e seksione për çdo shtet, ashtu siç kishte organizata “D”para vitit 1939.

Dega kundër Shqipërisë punonte pranë shtabit Ushtarak të Mesdheut me qendër në Kajro me emrin “Forca 399” Ajo drejtohej nga majori anglez Krips i,cili kishte shërbyer për një kohë të gjatë (1923-1939) pranë pallatit të Zogut si inspektori xhandarmërisë . Veç kësaj në drejtim të Shqipërisë u ngritën disa zyra e seksione të posaçme , si në Beograd, në Shkup ,në Athine e në Selanik qe mbanin lidhje me “Forca 399”Në krye të tyre u caktuan kuadrot e vjetër të shërbimit sekret britanik si Margarita Haslak , Xhon Benedi, Rolt Paker e Fred Lakrenet etj.

Ndërsa në Turqi , për të kontrolluar veprimet e SOE-s kundër Shqipërisë u emërua pranë legatës angleze koloneli Frank Sterling ish këshilltarë i Ahmet Zogut për xhandarmërinë pranë pallatit më 1927- 1935.

Këto qendra të spiunazhit anglez të ngritur rreth Shqipërisë krijuan lidhje me spiunët e tyre brenda Shqipërisë. P.SH. Julian Ameri u lidh me Jovan Gjenoviçin, ish ministër i legatës jugosllave në Tiranë. Ai, simbas detyrës së ngarkuar i jepte informata të ndryshme mbi gjendjen në Shqipëri, grupet politike, udhëheqësit e grupeve mbi Lëvizjen Nacionalçlirimtare,etj. Gjenoviçi ishte edhe ndërlidhësi kryesor SOE-s me spiunët e tjerë të vjetër si Gani Seit Kryeziu, Gani Kryeziu ishte ndërlidhësi midis Julian Amerit e spiunit tjetër të vjetër anglez Abaz Kupi ,i cili, ishte në atë kohë (1940 –41) në Stamboll.

Pas përgatitjes paraprake, koloneli F.Sterling i dha shpjegimet e nevojshme spiunit Abaz Kupi, të cilin e kishte vënë në shërbim vetëm kur ishte këshilltarë i Ahmet Zogut. Abaz Kupi, sipas planit të qeverisë britanike e udhëzimeve që mori, duhej të kthehej në Shqipëri për të organizuar gjoja rezistencën shqiptare. Sterlingu e siguroi se qeveria angleze do ja plotësonte të gjitha nevojat materiale dhe do i jepte ndihmë morale. Pas kësaj Kupi erdhi (1941) nga Stambolli në Beograd.

Gjithashtu anglezet , nëpërmjet Seit Kryeziut , takoheshin me Mustafa gjinishin dhe elementë të tjerë. Në këtë mënyrë SOE krijoi grupin kryesor të përbërë nga Abaz Kupi ,Gani Kryeziu ,Mustafa Gjinishi, muharrem bajraktari , Xhemal herri etj. Ai u quajt “Fronti I Bashkuar I Rezistencës Shqiptare” dhe udhëhiqej nga Ahmet Zogu . Ndërkohë A,Zogu zhvillonte bisedime me Çërçillin , për të udhëhequr rezistencën shqiptare të organizuar nga grupi i sipërm . Më vonë drejtimi i seksionit që vepronte kundër Shqipërisë me qendër në Beograd iu dha nënkolonelit të SOE-sëOklei Hillit . Krahas kësaj , spiunazhi anglez, duke parë se pas pushtimit gjëndja në Shqipëri ishte acaruar , populli ishte ngritur kundër pushtimit dhe spiunazhit italian e ai gjerman , në bashkëveprim , po minonin interesat e qeverisë britanike në Ballkan . vendosiqe të organizonte më mirë rrjetin subversiv brenda në Shqipëri , me qellim që të ishte në brendi të ngjarjeve dhe të organizonte më mirë nga brënda veprimtarinë minuese , “sepse qendrat që ishin ngritur përreth Shqipërisë nuk ishin në gjëndje të informonin realisht qeverinë angleze mbi situatën e koklavitur në Shqipëri “,i raportonte Oklei Hilli SOE-së . në Londër . Gjendja u ndërlikua më shumë pas pushtimit të jugosllavisë (6prill 1041)dhe të Greqisënga Gjermaniahitleriane . Natën e 7 prillit ,pasi përfundoi kursi I spiunazhit në Beograd , pjestarët e grupit “Fronti I bashkuar I rezistencës Shqiptare “(FBRSH)me Abaz Kupin në krye ,të shoqëruar nga Oklei Hilli e Seit Kryeziu , të maskuar me rroba malësorësh , erdhën nga Jugosllavia në Shqipëri dhe u shpërndanë në vendlindjet e tyre , kurse Hilli e Kryeziu u kthyen në Beograd te gjermanët , të cilët fshehurazi ua dorëzuan autoriteteve të SOE-së . Kjo marëveshje kishte lidhje me qëllimin e tyre të përbashkët agresiv dhe luftën kundër Levizjes Nacionalçlirimtare .

Secili prej pjestarëve të grupit subversiv i ishte ngarkuar një mision i posaçëm :Bazi I Canës e Xhemal herri do të paraqiteshin në popull si nacionalistë dhe do të vepronin në Shqipërinë e Mesme për të krijuar e zgjeruar rrjetin e tyre dhe në një situatë të përshtatshme , kur tu jepej sinjali nga padroni , do të vepronin për të krijuar një organizatë më vehte . Muharrem Bajraktari qe ishte maskuar prej kohësh si antizogist , do të qendronte gjoja asnjanjës në Veri : atij i ishte ngarkuar si detyrë që të organizonte banda të armatosura për ti pasur gati në kohën e duhur . Mustafa Gjinishit si” komunist “do të futej në gjirin e Çetës së pezës , duke u paraqitur si “revolucionar”. Ai duhej të fitonte besimin e komunistëve , të cilët do të vlerësonin, sipas spiunazhit anglez aktivitetin e gjatë të tij si “revolucionare “ e ‘komunist” dhe do ta zgjidhnin në forumet më të larta të lëvizjes, Ky sipas anglezëve , ishte njeriu më I përshtatshëm për të marë frenat e Lëvizjes Nacionalçlirimtare në Shqipëri

Krahas qëndrës së Beogradit , në Stamboll punonte seksioni kundër Shqipërisë me në krye Margarita Haslak , e cila pas pushtimit të Greqisëshkoi në Stamboll ku pregatiti shumë spiunë nga rradhët ë emigrantëve dhe të arratisurve shqiptarë . Në Stamboll ajo ngriti një kurs spiunazhi dhe pregatiti disa grupe . Ne kurs spiunëve ju mësonte mënyrën e sigurimit të informatave , format dhe metodat e punës minuese , mënyrën e mskimit dhe mënyrën e ndërlidhjes , elementët qe duhet ti rekrutonin etj. Pas pregatitjes teorike e praktike ajo filloi të dërgonte spiunë në Shqipëri , nga të cilët grumbullonte informata për gjëndjen . Por ajo qe e shqetësonte , sipas raportit qe I dërgonte qendrës në Londër , ishte se spiunët e dërguar në Shqipëri nuk kishin mundur të mësonin emrat e udhëheqësve të Levizjes Nacionalçlirimtare dhe orientimin e tyre politik .Në këtë mënyrë veprimtaria e spiunazheve armike kundër Shqipërisëpo intensifikohej nga të gjithë drejtimet , sidomos pas themelimit të PKSH. Në këtë periudhë informacioni ishte në fazën fillestare të dukjes së thjeshtë të tij , qe vërehet në format e luftës ilegale të përdorura para e pas pushtimit të vendit deri në nëntor të vitit 1941. Në këtë etapë kërkohen forma e metoda për të bërë një lyftë të organizuar e të efekshme kundër shfrytëzimit të egër të klasave , kundër pushtuesve fashistë . Në këtë kohë informacioni shërben për sigurimin e grupeve komuniste , demostratave , grevave , revoltave : punohej në ilegalitet nga të gjithë ilegalët , qoftë për ruajtjen e radhëve që të mos zbuloheshin nga spiunët , qoftë edhe në kryerjen e veprimeve të ndryshme kundër shfrytëzimit e të shtypjes . Me krijimin e PKSH , më 8 nëntor 1941, u shënua etapa e re në të gjithë jetën e vendit , etapa e organizimit dhe e udhëheqjes të luftës së armatosur të popullit tonë. Kjo etapë përfshin vitet nëntor 1941- mars 1943, që përkon me fazën e dytë , ku del në pah informacioni masiv popullor.



Informacioni Masiv Popullor



(Nëntor1941-mars 1943)

Informacioni masiv .

Që në themelimin e saj , PKSH orientoi të gjithë komunistët , patriotët ,simpatizantët dhe të gjithë popullin që të ishin vigjilentë ndaj spiunëve fashist dhe të luftonin pëe bashkimin e radhëve rreth Partisë, kundër pushtuesve e tradhtarëve të vendit . Ajo udhëzonte ;”Ne duhet ti mobilizojmë turmat e popullit shqiptartë qyteteve dhe të fshatrave në luftë kundër agjentëve të kolonës së pestë “ kundër spiunëve . Ky iI Partisë për lufte masive kundër spiunëve kushtëzohej nga rrrethanat e krijuara. Pas krijimit të partisë pushtuesit fashist intensifikuan terrorin e egër ., duke përhapu spiunë në të gjthë anët për të zbuluar e goditur Partinë ., qe u bë shtab udhëheqës I Lëvizjes Nacionalçlirimtare , frymëzuesedhe organizator e luftës për liri . Në të njëjtën kohë ata synonin të zbulonin e të asgjësonin edhe elementët e tjerë përparimtarëqe përkranin dhe bashkoheshin me politikën e PKSH . Prandaj nisën të presekutoheshin jo vetëm personat e lëvizjes që kapeshin , por edhe ata që dyshoheshin për përkrahje . “kushdo qe përkrah të arratisurit dënohet po me ato ndëshkime të parapara prej ligjit për fajet e kryera nga i arratisuri “ ,urdhëronte Jakomoni gjeneral Kripsino Agostinucin kryetar i komisionit qendror të internimeve të të dyshimtëve . Reprezaljet filluan në masë . Në urdhërin Nr. 2814AP, datë 23. 2. 1942. , kryekomandanti i forcave të armatosura të operacionit , gjenerali Xanini urdhëronte të gjithë repartet :vartëse dhe kuestorët ;” Te ndëshkohet në masë popullata armike “Kështu u masakrua popullësia e shumë fshatrave të Korçës, Gjirokastrës, Vlorës,Beratit , Mallakastrës, Përmetit ,Leskovikut e tje. Pushtuesi fashist vuri në lëvizje spiunët e vet që nga ata më ordinerët e deri te më të rregjurit . Ai mandej I futi ata edhe nëpër burgje e kampe përqëndrimi si provokatorë për të marrënga komunistët e revolucionarët informata qe nuk ua nxirrnin dot as me torturat më çnjerzore , Shumë spiunë të tjerë , të pregatitur prej kohësh dhe të maskuar si “revolucionarë “e “patriotë” u hodhën në “ilegalitet “ , gjoja për të luftuar kundër fashizmit , po që në të vërtetë dërgoheshin për të zbuluar e asgjësuar bazat ilegale , ilegalët , celulat e Partisë, njësitet guerile që ishin bërë tmerr për pushtuesit dhe spiunët e tij. Të tjerët u munduan të futen në radhët e PKSH . disa prej tyre të kapur gjoja në flagrancë , u dërguan edhe në kampet e përqëndrimit e të internimit në Itali , ku u muarën në lidhje nga Gestapoja gjermane , spiunazhi anglezdhe spiunazhi amerikan , e më vonë u futën në Lëvizjen Nacionalçlirimtare për ta sabotuar atë dhe për të pregatitur terrenin për të ardhmen . kurse ata qe u zbuluan si spiunë veshën uniformën e pushtuesit dhe luftuan hapur kundër Partisë dhe Frontit nacionalçlirimtar. Ndërkohë nga klasat shfrytëzuese po bëheshin përpjekje për të shkëputur popullin nga PKSH, për të përçarë e për të nxitur vëllavrasjen . Për të arritur këtë qëllim qendra e SIMI-t në Romë udhëzonte qendrën e Tiranës Ufficio Albania :Hidhërimet e vjetra , inatet ,hakmarrjet qe mund të jenë bërë , mund të jenë të çmueshme për të luftuar organizimin e kundërshtarit ose për te krijuar një organizatë tonën kundër vetë armikut , për te bërë qe të luftohet njëri kundër tjetrit , bandat e lindjes me të perëndimit , ato të fushës me të malit , ortodoksët me myslimanët , toskët me gegët .. Të zbulohet armiku , të mos I jepet rast dhe mundësi veprimi , vetëm atëherë popullata do të ketë besim se asgjë nuk,mund të bëjnë bandat kundër forcave tona . Ashtu si në çdo fushë të skllavërimit popullit tonë edhe në çështjet e punës së spiunazhit , pushtuesit fashist patën përkrahje n e feudoborgjezisë së vendit , të klerikëve reaksionarë etë tradhtarëve të tjerë, krerët e të cilëve morën edhe ofiqe të ndryshme e treguan zell të madh për presekutimin e revolucionarëve . Kështu agjenti I vjetër I spiunazhit italian Mustafa Merlika Kruja , qe u vu në krye të qeverisë kuislinge në dhjetor 1941 , u bë i pamëshirshëm ndaj komunistëve e popullit . Ndërkohë edhe spiunazhi anglez , amerikan e gjerman me agjentët e tyre përpiqeshin ta sabotonin nga brenda Lëvizjen Nacionalçlirimtare . Në kët kushte të vështira, komunistët përdorën forma e metoda , mjete e mënyra të ndryshme pune , për tu lidhur me masat . Nëpërmjet formave të thjeshta që përdoren me mjeshtëri , si njohjet e vjetra personale , festat popullore e kombëtare , dasmat , ditët e pazarit , lidhjet familjare e shoqërore etj. Njerëzit e Partisë futeshin në masën e popullit , zhvillonin propagandën bindëse për drejtësin e vijës së Partisë , organizonin greva e demostrata masive . Në të njëjtën kohë ata grumbullonin informata të ndryshme mbi armikun dhe futnin panik e perçarje në rradhët e tij , kryenin sabotime e atentate kundër spiunëve më të rrezikshëm . Karakteristikë ishte se çdo veprim –atentat ,diversion , sabotim etj.. kryhej pasi siguroheshin lajme informative nëpërmjet vëzhgimit të drejtëpërdrejtë nga te afërmit e simpatizantët e llëvizjes .Kjo bëri të mundur që shumë aksione të kryeshin me sukses edhe në kushte tepër të vështira . Dhe kështu ,krahas krijimit të njësive guerile , çetave partizane , këshillave nacionalçlirimtare , lindi e u shtri edhe informacioni , i cili morri karakter masiv popullor . Ai kruhej nga gjithë populli , nga njësitet guerile , këshillat nacionalçlirimtare , çetat partizane e simpatizantë të lëvizjes .



Roli informativ i njësiteve guerile

Në fillim të vitit 1942 u ngritën njësitet guerile në qytetet kryesore . Ato udhëhiqeshin nga komitetet qarkore të Partisë Komuniste të Shqipërisë .Njësitet përbëheshin nga njerëz të sprovuar të lëvizjes , që vepronin në ilegalitet të thellë , në prapavijat e armikut . Të bazuar në udhëzimet e Partisë , njësitet guerile kryenin aksione të ndryshme si vrasje spiunësh e tradhëtarësh , hedhje në erë të depove dhe të objekteve ushtarake , organizonin prita kundër autokolonave armike , prisnin linja telefonike ,etj. Këto aksione njësitet guerile I kryenin pasi kishin bërë studimin dhe verivikimin e informatave të mbledhura nga populli , nga bazat ku strehoheshi dhe nga simpatizantët e lëvizjes . Për këtë shfrytëzoheshin lidhjet individuale të anëtarëve të Partisë , të të rinjve komunistë e të simpatizantëve , me punëtorët , fshatarët , zejtarët , farefisin dhe të afërmit e tyre , e të tëtjerë. Për të kryer një aksion , sigurohej në radhë të parë informacioni I imët . Në rast se do të sulmohej një depo , merreshin informata të hollësishme , për vendin , materialin që kishte , hyrjet daljet , rrugët ,rojet etj.. Mandej bëhej plani i veprimit dhe studjohej mirë çështja e ndërlidhjes gjatë aksionit , maskimi i personave pjesëmarrës dhe pastaj kryhej ai . Kështu u veprua për aksionin e madh të prerjes të linjave telefonike në gjithë vendinnë korrik 1942 : në djegien e fashiove në Korçë , Shkodër ,, në nxjerrjen e të burgosurve nga burgu politik I Tiranës , Gjirokastër : në atentatet e shumta që kryheshin kudo kundër spiunëve etj. Këto ishin disa forma pune më të përshtshme dhe më të përhapura që përdornin njësitet guerile në veprimet e tyre .Gjithë suksesi në kryerjen e aksioneve varej nga konspiracioni i thellë , nga zgjuarësia që përdorej në mbledhjen dhe verifikimin e informatave , guximi , shpejtësia dhe befasia në veprimet . Këto cilësi dhe shumë të tjera bënin që aksioni të dilte me sukses dhe populli ti besonte , ti përkrahte e ti ndihmonte njësitet guerile . Veç kësaj njësitet guerile mblidhnin informata dhe njoftonin komitetet qarkore të Partisë edhe për spiunët fashistë që kishin depërtuar në rradhët e lëvizjes , si për tradhtarin Ludovik, Nikaj në Tiranë , H.K. e M.N. në Gjirokastër , D.G. në Elbasan , L.I.R. në Durrës etj .



Informacioni i keshillave nacional-çlirimtare

Nqbazë të direktivës që lëshoi Komiteti Qendror i PKSH në shkurt 1942, filluan të ngriheshin këshillat nacionalçlirimtaresi organe fillstare të pushtetit demokratik popullor..Krahas detyrave të rëndësishme që kishin , një rol të madh luanin ato në mbledhjen e informatave mbi armikun dhe në luftën kundër spiunëve dhe tradhtarëve . Në krahinat e pa çliruara , krahas detyrave të tjera , këshillat nacionalçlirimtare merreshin dhe me çështjet e informacionit . Ato lajmëronin për lëvizjet e armikut , armatimin , kurthet qengrinin , arrestimet qe do bënte etj. Për këtë qëllim ato përdornin forma e mjete qe Iipërshtateshin kushteve . Kështu , p.sh. kqshillat nacionalçlirimtare të Korçës, kur merrnin vesh se pushtuesit do të kontrrollonin ose do te rrethonin ndonjë bazë ilegale , veç formës së njoftimit të njëri tjetrit , jepnin dhe sinjale me fishkëllima , bilbila ,borie,etj. Kjo pasohej nga njëra shtëpi në tjetrën , nga njëra bazë në tjetrën . Ilegalët e sinjalizuar largoheshin osr merrnin masa maskimi dhe mbrojtje që të mos gjendeshin në befasi . Rëndësi të veçantë këshillat i kushtonin çështjes së zbulimit të spiunëve . Kështu, nga njëra anë ata, vigjëlonin që të mos fytej ndonjë spiun në rradhët e tyre , nga ana tjetër , punonin qe të zbulonin përqëndrimet e forcave armike në zonë .

Informatat këshillat nacionalçlirimtare i mblidhnin nëpërmjet patriotëve dhe simpatizantëve të lëvizjes , nëpërmjet vëzhgimit që bënin vetë mbi armikun që ndodhej në zonën e tyre , nëpërmjet bisedave që bëheshin nga banorët në fshat , qytet ose qender pune , nëpërmjet personave që futeshin në kampin e armikut me pretekste të ndryshme : gjoja për të kullotur bagëtinë , për të prerë dru , për të shitur diçka ,etj. Këto informata ia dërgonin komitetit qarkor të Partisë , sekretarit të celulës të Partisë ,ose njësiteve guerile që vepronin në lidhje e bashkëpunim . Aksionet e ndryshme si atentatet kundër spiunëve e tradhtarëve , sabotimet ,diversionet në objektet e pushtuesve i organizonin në bashkepunim të ngushtë me njësitet guerile , nën drjtimin e komiteteve qarokre të Partisë . Në tokat e çliruara këshillat nacionalçlirimtare vepronin legalisht . Në detyrat e tyre përfshiheshin edhe mbajtja e rregullit dhe qetësisë , lufta kundër tradhtarëve , kontrolli i qarkullimit të personave të ndryshëm , të cilët nuknjiheshin në zonat e tyre ose që dyshoheshin për veprimtari armiqësore . Ata luftonin kriminalitetin , vjedhjet , luftonin për ti zbuluar dhe asgjësuar njerëzit e kolonës së pestë , bënin pajtimin e gjaqeve , etj. Gjithashtu këshillat shqyrtonin edhe elementët e dyshimtë qëshfaqnin dëshirë ose shkonin partizanë , me qëllim që të mos futeshin në rradhët e njësive partizane spiunë , provokatorë etj. Kështu ato kryenin dhe detyrat e policisë e të shërbimit informativ , kur këto shërbime ende nuk ishin krijuar . Kështu pra veprimtaria e këshillave nacionalçlirimtare përfshinte një sferë të gjëre . Ato ishin mbështetje e rëndësishme e shtabeve të njësive partizane , si për të grumbulluar informata , ashtu dhe për të koordinuar veprimet ushtarake dhe luftën kundër armikut . Ato i ndihmonin njësitë partizane me forca të armatosura nga çetat ose skuadrat e vetëmbrojtjes (territoriale )Kurse në tokat e paçliruara , keahas grumbullimit të informatve mbi armikun , bënin edhe kombinimin e veprimeve brenda zonës së tyre si dhe me zonat e tjera e me çetat partizane .





Puna informative e çetave partizane

Gjatë vitit 1942, si pasojë e një pune intensive të Partisë ,u shtuan çetat partizane . Me organizimin e tyre lufta mori një zhvillim të mëtejshëm . Ndërkohëedhe informacioni hyri në fazën e një pune informative më të gjërë, duke marrë një rëndësi të veçantë veprimtaria zbuluese e çetës . Kjo veprimtari kishte disa anë . Së pari , detyra kryesor e çetave ishte që të sulmonin armikun . Mirëpo për pregatitjen e një sulmi a të një prite në fillim grumbulloheshin informatat e nevojshme , në bazë të të cilave shtabi caktonte detyrën luftarake , organizonte aksionin dhe zgjidhte vendin e luftimit .Veç kësaj informatat e grumbulluara u shërbenin atyre për të zbuluar qëllimet e armikut e për tu shmangur ndonjë sulmi të padëshërueshëm ose kurthi të befasishëm . Së dyti , çetat duheshin të kujdeseshin edhe për të ruajtur radhët e tyre . Ato duhej të tregoheshin vigjilente e të mos pranonin në gjirin e tyre njerëz të pa dëshirueshëm e të dyshimtë , elementë provokatorë e spiunë , që mund të dërgoheshin nga armiku . Së treti ato mbështetnin veprimtarinë e këshillave nacionalçlirimtare dhe minonin e sabotonin intrigat dhe përpjekjet e tradhtarëve për të përçarë popullin . Në këto drejtime informatat luanin një rol të rëndësishëm .

Çetat mblidhnin informata nga burime të ndryshme . Burimi bazë dhe më i rëndësishëm ishin masat e gjera të popullit . Këto jepnin informata nga më të ndryshmet ., njoftonin për lëvizjet e forcave armike , për kundërshtarët e Levizjes Nacionalçlirimtare etj. Çetave ju vinin lajme edhe nga këshillat nacionalçlirimtare dhe nga njësitet guerile . Por çetat kishin edhe njerëz të ngarkuar me detyrë informative . Lidhjetme komitetin qarkor të Partisë , me njësite e tjera partizane dhe me këshillat nacionalçlirimtare çeta I siguronte me anë të njerëzve të caktuar .”Çdo çetë caktonte një shok , i cili do të lidh çetën me komitetin qarkor , -udhëzonte KQ i PKSH , komitetet qarkore të Partisëdhe të rinisënë marstë vitit 1942—Ai raporton për punën , nevojat , gjendjen e çetës dhe merr udhëzime e materiale nga komiteti qarkor . Lidhjet për anët ushtarake mbahen me shtabin ushtarak “

Veprimet informative midis çetave , këshillave e njësive guerile , gërshetoheshin e koordinoheshin nga komitetet qarkore të Partisë . Kështu ato ndihmonin njëra tjetrën për qëllimin e përbshkët . Çetat partizane në zonat që çlironin ngrinin këshillat nacionalçlirimtare dhe ishin mbështetja e tyre e armatosur për mbajtjen e rregullit e të qetësisë , për zbulimin dhe asgjësimin e spiunëve dhe për kryerjen e detyrave të tjera që ju ishin ngarkuar këshillave .

Ky gërshetim , bashkëveprim e kombinim detyrash ishte sa i ndërlikuar aq dhe i rëndësishëm .Veprimet e tyre plotësonin njëri tjetrin dhe asnjëherë nuk lindnin keqkuptime . Kjo ishte karakteristikë e veçantë e Luftës Nacionalçlirimtare, që udhëhiqej nga PKSH . Në këtë mënyrë njësitet guerile , çetat partizane dhe këshillat nacionalçlirimtare ishin formacionat e para ku u mësua dhe u përdorën forma e metoda pune të fshehta . . , metoda të thjashta e të mprehta për luftën kundër pushtuesve dhe tradhtarëve të vendit . Ato ishin bërthama prej nga dualën , u mësuan dhe u stërvitën për një luftë më të mprehtë e më të organizuar informative njerëzit e ardhshëm të shërbimit informati.



Minimi i armikut nga brënda

Komitetet qarkore të Partisëtë Tiranës ,Korçës,Durrësit , Elbasanit ,Gjirokastrës, Beratit ,Vlorës etj, në kushtet e ilegalitetit të thellë , nëpërmjet simpatizantëve , qe vepronin në prapavijat e armikut , sëbashku me njësitet guerile dhe çetat partizane , kryen shumë veprime për të minuar pushtetin edhe nga brënda.

Lidhjet me këta njerëzmbaheshin në mënyrë individuale në formë zinxhiri , nëpërmjet një personi të ngarkuar të qarkorit , i cili komunikonte drejtpërdrejt me sekretarin e komitetit qarkor për të dhënë informatat e mbledhura ose për të marrë udhëzime a detyra për kryerjen e ndonjë aksioni .

Në aksione të ndryshme qe organizonin komitetet qarkore të Partisë në prapavijat e armikut , simpatizantë të lëvizjes luanin rolin e grumbulluesit të informatave para se të kryhej aksioni , të ruajtjes të shokëve ilegalë gjate kryerjes se tij dhe kamuflimit pas kryerjes. Kjo taktikë e studiuar e përdorur me forma e metoda të mprehta nga komitetet qarkore dhe celulat e Partisëbëntë të mundur qe aksioni të kryhej me sukses , të mbuloheshin gjurmët ,dhe puna informative të mos ndërpritej .

Kështu kur spiunazhi fashist zbuloi arshivën e Partisë dhe u urdhëruan të gjitha kuesturat me radiogram shifër për të gjetur e arrestuar komunistët që përmendeshin në dokumentet e kapura , simpatizantët informuan komitetet e qarkore të partisë Korçës, Durrësit Tiranës e Elbasanit . Si rrjethim , spiunët fashist ,me disa përjashtime , nuk të arrestonin të gjithë komunistët shqiptarë e të “shuanin PKSH “ siç theksohej në shifrën tepër urgjente e tepër rezervate qe ju dërgohej kuesturave nga qendra e SIMI-t të Tiranës. Në Korçë, spiunazhi fashist zbuloi dhe arrestoi disa simpatizantë të lëvizjes e komunistëdhe për ti diskretituar ,përhapi fjalë sikur gjoja këta ishin spiunë grekë , të cilët punonin për pushtimin e Korçëse të Gjirokastrësnga Greqia . Komiteti Qarkor I Partisë , posa e mësoi këtë , mori masa dhe mundi të siguroi dokumente tepër rezervate të SIMI-t . Në këto dokumente flitej se cilët ndiqeshin si komunistë e simpatizantë të lëvizjes komuniste në Shqipëri dhe cilët si spiunë të huaj . Duke u mbështetur në materialet e tyre komiteti qarkor demaskoi qëllimin e fashistëve që donin të spekullonin me ndjenjat e atdhedashurisë të popullatës, duke u heque si mbrojtës të interesave të Shqipërisë . Qendra e SIMI-tnë Tiranë përdori shumë forma e metoda të rafinuara për te luftuar PKSH. Kështu ,kur spiunët mësuan se PKSH po mblidhte ndihma për lëvizjen , në përshtatje me këtë dhe , me qëllim që të zbulonin komunistët , ta shkëpusnin Partinë nga populli dhe ta asgjësonin më lehtë , duke u paraqitur si parti komitësh , qe gjoja ishte krijuae për të grabitur popullin , organet e SIMI-t krijuan nje qendër të posaçme në Tiranë me kuadro të specializuar nga oficerët kueslingëe dhjetëra spiunë nëpër qarqe. Kjo qendër organizoi edhe mbledhjen e ndihmave në emër të PKSH .Kur ranë në gjurmë të këtij provokacioni , komitetet qarkore udhëzuan simpatizantët e lëvizjes , të cilëve ju kërkohej “ndihmë “ që të denonconin në kuestura mbledhësit e” ndihmave “.Dhe kjo kundër lojë u kurorëzua me sukses . Në Durrës njerëzit e lëvizjes kapën “në flagrancë”Xhuxhin , një spiun të qendrës së SIMI-t në Tiranë , tek po merrte” ndihma “ gjoja për PKSH . I implikuar në këtë çështje u arrestua edhe kapiteni i kuesturës së Tiranës Ruço . Gjatë hetimeve këta pohuan se nuk ishin komunistë , se nuk ishin ata që duheshin arrestuar . Dhe kur

5ështja u mësua nga njerëzit e thjeshtë , nëpërmjet agjitacionit qe organizoi komiteti qarkor dhe mori një drejtim të pakënaqshëm për SIMI-n, vetë Salvatore Meloni , sekretar i përgjithshëm i Luogotenencës, u detyrua të ndërhynte dhe ti shkruante kuestorit të Durrësit që “personat e kapur të dërgohen në Tiranë , për ti gjykuar , pasi çështja është shumë rezervate dhe do të ndiqet nga qendra”Por tani më ishte vonë . Komiteti Qarkor i Durrësit informoi për këtë çështje Komitetin Qarkor të PKSH . Ky proklamoi në të gjithë qarqet , se ishte zbuluar një qendër e fshehtë e posaçme e SIMI-te krijuar në Tiranë për të grabitur popullin në emër të PKSH .Në proklamatë theksoheshin edhe emrat e oficerëve kuesling që bënin pjesë në qendër dhe spiunët e zbuluar e të shpërndarë në disa qarqe , të cilët drejtoheshin nga Salvadore Meloni .

Kështu në vend që të zbuloheshin komunistët e të diskretiutohej PKSH, me veprimet e thjeshta që u kryen , u arrit të zbulohej qendra e SIMI-t e Tiranës dhe të demaskoheshin metodat që përdorte Mëkëmbësia kundër popullit shqiptar dhe Partisë Komuniste . Simpatizantët e e lëvizjes në Vlorë dhanë informata të rëndësishme rreth një operacioni që do të organizonin fashistët në atë qark .” Këto ditë ka ardhur nga Tirana Qazim Koculi , i cili së bashku me prefektin e disa të tjerëpo marrin masa për të pregatitur terrenin që populli të mos ngrihet kundër forcave italiane qe do të sulmojnë së shpejti Mesaplikun e Kurveleshit “theksohej në informatën e dhjetorit 1942, dërguar Komitetit Qarkor të Partisë . Nga veriu u nisën për në Vlorë mbi 1100 mercenarëtë kryesuar nga Halil Alija e Selim Kaloshi për të spastruar qytetin e Vlorës nga komunistët , raportohej nga Kukësi . Operacioni do të drejtohej nga kolonel Klementis , denonconte një simpatizant.

Komiteti Qarkor i Partisë, i bazuar në informatat e grumbulluara, mori masa , e me anë të korrierëve e të shokëve të besuar lajmëroi dhe udhëzoi celulat e Partisëdhe popullin në të gjithë krahinat për ti bërë ballë sulmit të ri të forcave fashiste . Krahas kësaj ,për ti çorientuar fashistët e mercenarët ,çeta partizane sulmoi me 26 dhjetor depot e Radhimës . ndërsa në Gjorm, më 30 dhjetor , u organizua një miting I madh .pas mitingut u dërguan shokët qe të organizonin goditje në shpinë të forcave operuese fashiste .

Disa spiunë fashistë –eksponentë të Ballit Kombëtar –ëe morën pjesë në miting , Hysni Lepenica , Skënder Muça etj informuan komandën fashiste në Vlorë , siç raportonin simpatizantët e lëvizjes , se Çeta Plakë nuk kishte më tepër se 45 partizanë , se populli I mbledhur në mitingun e Gjormit ishte shpërndarë “ Tani , – kishte ngulur këmbë në komandën fashiste të operacionit Qazim Koculi , ---- duhet sulmuar “Ata nuk njihnin forcën e madhe të popullit , por mendonin se në atë zonë ishin vetëm 45 partizanë .

E entuziazmuar për këtë “gjendje të favorshme “ komanda italiane e operacionit sulmoi me 31 dhjetor 1942 në drejtim të Gjormit e Radhimë –Tragjasit për të asgjësuar Çetën Plakë .

Sa filloi sulmi , sipas tyre I befasishëm , forcat operuese fashiste e mercenare u gjendën nën goditjet e papritura nga të gjithë drejtimet prej çetave të fshatrave Kuç, Bolenë , Vranisht < Tërbaç,Brataj etj. Të gjendur në këtë kurth , armiqtë lanë shumë të vrarë , midis të cikëve edhe komandantin e operacionit kolonelin Klementisin ,dhe me 1 janar 1943 u tërhoqën të çorganizuar . Për tu shfaqësuar për këtë disfatë të turrpshme para komandës eprore , komanda e operacionit ekzekutoi spiunët e saj Qazim Koculin dhe prefektin “për informata të rreme “ që i paskëshin dhënë komandës . Kjo goditje dhe aksionet e tjera luftarake kundër pushtuesve italian ishin një sukses , sepse ndër të tjera nxir rte në pah rëndësinë e informatave gjatë kryerjes së veprimeve luftarake . Këto suksese nuk mund të injoroheshin dhe nga armiqtë . Lidhur me këtë krye konsulli gjerman në Tiranë Shlip I trasmetonte qendrës së tij në Berlin “Lëvizja në Shqipërinë Jugore po merr hov dhe më të madh dhe po shkakton shqetësime serioze ndër italianët . Orvajtjet e qeverisë me e qetësue pjesën kryengritëse të popullit po shkojnë huq”.



Dështimi i përpjekjeve të spiunazheve armike për të zbuluar e goditur PKSH -–organizatore dhe drejtuese e Luftës Nacionalçlirimtare .

Krijimi i. Partisë Komuniste të Shqipërisë ishte një ngjarje tepër e hidhur për forcat reaksionare të brëndshme e të jashtme . Ato e parandjenin se ajo do të bëhej ashtu si u bë me të vërtetë , frymëzuesja , organizatorja dhe udhëheqësja e Luftës nacionalçlirimtare të popullit shqiptar . Prandaj spiunazhet e hauaja , si të pushtuesve fashist italian , qe vepronin nga brënda , ashtu dhe ato të imperialistëve anglez e amerikanë , qe vepronin nga jasht e nga brënda Shqipërisë , dhe tradhëtarët e vendit të gjitha shigjetat I drejtuan kryesisht kundër PKSH. Ato përdorën forma e metoda të rafineruara në këtë drejtim duke vënë në lëvizje spiunët e tyre më të kualigikuar , duke mobilizuar kuadrot më të mirë , të cilët kishin dhënë prova në luftën subversive klandestine , dhe duke u munduar të organizonin grupe spiunazhi për të prishur unitetin e rradheve të Partisë, të organizonin përçarje në gjirin e saj dhe midis saj dhe popullit .

Të tillë ishin zjarristët me Andrea Zisin në krye ,të cilët u demaskuan në Konsultën e Parë të Partisë , dhe me 8 prill 1942,fraksionistët , përçarësit e radheve të partisëSadik Premtja ,Anastas Lulo dhe elementë të tjerë qe kishin mundur ti gënjenin , ti vinin ne shërbim të tyre dhe të organizonin më vonë fraksionin në organizatat e Partisë Vlorës për të minuar nga brënda , elementët që u demaskuan dhe u përjashtuan nga Partia në Konferencën e Jashtëzakonëshme të saj , me 28 – 29 qershor 1942;Mustafa Gjinishi , qe përpiqej të sillte përçarje në celulën e partisë dhe në grupin partizan të pezës I cili u godit në këtë konferencë . Goditja qe ju bë këtyre elementve dhe të tjerëve i alarmoi qendrat e spiunazheve armike , sepse ata nuk gjetën terrenin e favorshëm .

Duke analizuar gjendjen kritike të spiunëve të saj ne Shqipëri qendra e shërbimit sekret britanik e udhëzonte në këtë kohë Tafarini ‘Njq veprim i tillë i pa matur na diskretiton . Duhet vepruar me kujdes e guxim “ Mustafa Gjinishi për të vënë në jëtë këtë , duke qenë i pakënaqur pse nuk u zgjodh në Komitetin Qëndror dhe në komitetin qarkor të partisë , ne bisedat dinake që bënte me komunistët përçmonte direktivat e partisë dhe nxiste pakënaqësitë që mund të kishin njëri dhe tjetri .

Partia, megjithse endej nuk dinte lidhjet e M.Gjinishit me qendrën e shërbimit sekret britanik , duke u bazuar në sjelljet dhe veprimet e tij , jo vetëm që nuk e zgjidhte në forumet e sja ,por edhe porosiste celulat e Partisë për të mprehur vigjilencën që të ruhet Partia nga futja e agjentëve dhe provokatorëve .

Armiqtë arriten të futin edhe ndonjë spiun e provokatorë në radhët e Lëvizjes Nacionaçlirimtare , por këtë nuk I shpëtuan syrit vigjilent të komunistëve , të patriotëve dhe simpatizanëve të Luftës nacionalçlirimtare .Anëtarët ePartisëme guxim i zbulonin e i demaskonin në mbledhjet e celulave veprimet armiqësore të këtyre elementëve

Në mbledhjet e celulave të Partisënë rend të ditës vihej pika :çështje të ndryshme . Në këtë pikë komunistët diskutonin , kritikonin dobësitë e vërejtura të njërit a të tjetrit , thoshin hapur ,ashtu si e ndjenin .dhe gjykonin , edhe dyshimet qe ju kishin lindur ndaj ndonjë personi që me sjelljen e tij paraqitej I dyshimtë . Për personat qe nuk ishin në Parti e që lindnin dyshime , pasi diskutohej mirë , celula caktonte shokë për ti mbajtur nën vëzhgim , deri sa të sqarohej problemi .

Në dhjetor 1942 oficeri italian Ernesto Bruno alias Varka që shërbenta në bazën e Sazanit “dezertoi “ “dhe shkoi në çetën partizane të Vlorës .Kamuflazhi nuk qe i keq :ai “dezertoi “ se kishte vrarë komandantin e tij mbasi e kishte ofenduar rëndë dhe kjo ishte e justifikueshme , sepse si rezultat i puneë së Partisë , të bërë në radhët e armikut , po bëheshin shumë dezertime . Po megjithëatë “dezertori”si çdo njeri tjetër i dyshimtë , u vu në kontrollin e partizanëve dhe çdo veprim i tij vëzhgohej . Krahas kësaj nga shokët e terrenit jepeshin informata të tjera rreth këtij personi .

Ndërkohë shefii spiunazhit anglez që vepronte në bazen e Sazanit , duke parë se Varka nuk po ndërlidhej për ti dhënë informatat e duhura , vuri në lëvizje , për ta takuar Varkën , spiunin tjetër të betuar që vepronte në terren si njeri “lëvizjes”. Hazis S.H. gjatë kohës që përpiqesh të mësonte për fatin e Varkës , në nj bisedë kofidenciale që bëri me kushëririn e tij qe mbante lidhje me njësitin gueril të Vlorës , I tha se nuk ishte e vërtetë që Varka kisht vrarë komandantin e tij , por kisht dalë partizan me detyrë të ngarkuar prej anglezve . Veç kësaj informate , çeta partizane , gjatë vëzhgimit që I bëri , e kapi Varkën në flagrancë duke mbledhur informata të rëndësishme .

Gjatë proçesit gjyqësor që ju bë nga çeta partizane Varka pohoi se ai bënte pjesë në grupin e spiunazhit anglez të bazeë së Sazanit qe drejtohej nga komandanti I forcave ushtarake italiane të Sazanit dhe mbante lidhje me qendrën e Soe-es pranë Komandës Aleate të Mesdheut në Kajro . Kidhjen e mbante me anë të një nëndetsje që qendra e kajros e dërgonte shpesh në gjirin e Vlorës për të marrë infarmata nga spuiunët e për tu dhenë detyra.

Gjatë kohës qe kërkonte fatin Varkës , Hazis S.H. me urdhër të SOE-së, doli “vullnetar “partizan me detyrë për të organizuar veprimtari minuese në Çetën Plakë të Vlorës

Poë,si spiun dinak që ishte , ai mësoi në rreshtat partizane të vërtetën mbi Varkën , I cili qe ekzekutuar si spiun anglez . Gjithashtu kuptoi se partizanët e mbanin në kontroll . I trëmbur se do të zbulohej , dezertoi nga rreshtat partizane kur po kryhej një operacion luftarak . Ndërkohë spiuni Ali Turbova , që gjoja “dezertoi “nga radhët e milicisë fashiste se paskish “vrarë “ një spiun fashist , futet në radhën e çetës partizane të Skraparit . Përderisa ai tregohej “luftëtar i vendosur “dhe shumë i përpiktë , e idisiplinuar , s kish për se të dyshohej . Duke u kamufluar në këtë mënyrë ai vrau komisarin e çetës dhe dezertoi nga rreshtat partizane . Gjithashtu togeri i milicisë Xhelal Staravecka pasi u “dorëzohet “ në këtë kohë partizanëve të çetës së Skraparit , arriti të bëhej komandant çete . këto raste e të tjera tregojnë se spiunazhet e huaja , për të futur spiunë në radhët e PKSH dhe të lëvizjes nacionalçlirimtare përdorën për kamuflazh edhe dezertimin .

Këto pësime u bënë mësim për të ardhmen . Lidhur me këtë Komiteti Qendrorë I Partisëporosiste vazhdimisht komunistët , ti mbanin sytë hapur ndaj përpjekjeve të pushtuesit fashist , qe ishte armiku kryesor, dhe reaksionit të brëndshëm , të cilët mundoheshin të futnin në radhët e Partisë dhe të lëvizjes spiunë e provokatorë . Të mbështetur në këto udhëzime , në celulat e Partisë , diskutohej dhe vendosej dhe për masat që duheshin marrë për mprehjen e vigjilencës , ruajtjen dhe forcimin e radhëve .

Analiza e thellë , e shëndoshë revolucionare që ish karakteristikë e celulave të partisë , vija e drejtë e aksionit dhe e lufteë , që zbatohej nga çdo komunist, përbënin bazën e njohjes në hollësi të njerëzve , bazën e diferencimit e të provës së tyre . Në këtë mënyrë beheshe e mundur të zbuloheshin metodat dhe format dinake që përdornin armiqt e Partisë , zbuloheshin spiunët e huaj , që me sjelljet e tyre të kamufluara punonin për të minuar Partinë nga brënda . Krahas kësaj njisiti partizan , nën udhëheqjen e Partisë , zhvillonin tashmë një veprimtari më të gjërë informative . Ato krahas veprimeve luftarake , punonin për ti zbuluar e për ti kapur në flagrancë spiunët dhe tradhëtarët . Kjo veprimtari informative bëhej me forma të thjeshta . karakteristikë isht mprehja e vigjilenceë masive e gjithë partizaneve ndaj atyre të cilët kishin dyshime ose disponoheshin informata jo të plota dhe jo të sigurta mbi përkatësinë. . Format më të përshtatshme e më të përhapura qenë vëzhgimi ., bisedat me të dyshimtit , provokimi i tyre në aksione të vështira kundër fashistëve , kontrollimi I informatave që ata jepnin , studimi I jetëshkrimit të tyre , sjelljet në reshtat partizane shkaqet e daljes partizan etj. Këto ishin detyra që kryheshin nga të gjithë partizanët , komunistët , patriotët ,simpatizantët , të rinjë komunistë dhe pionier . Por spiunazhet e huaja përdorën edhe forma të tjera për të futur spiunët në radhët partizane . Ato pregatitnin e dërgonin në Shqipëri grupe subversive nën maskën e patriotëve që vinin gjoja për të luftuar për krah vllezërve të tyre për të c

Çliruar atëdheun .

Në fillim të vitit 1943, kuadri i OSS-së amerikane dhe specialist për çështjen shqiptar Harri Fulci bëri turneun e dytë në disa qendra e organizata subversivetë ngritura në drejtim të Shqipërisë si në Itali , Greqi , Jugosllavi ,Egjipt , Angli e gjetkë , ku koordinoi veprimet midis qendrave të spiunazhit dhe mori masa për shtimin e radhëve të spiunëve .

H.Fulci u dha agjentëve të vet detyra urgjente dhe njëkohësisht bashkërëndoi veprimet edhe me emigracionin reaksionar të arratisur së bashku me Zogun në pragun e pushtimit fashist , që vepronin në Kajro , Beograd , Athinë , Turqi e gjetkë .

Pas këtij turneu Fulci u kthye në Bari me spiunët e tij të vjetër Asim Jakova e Stavri Skëndo , ku krijoi organizata subversive “Shoqëria Bamirëse”Në këtë organizatë u pranuan të gjithë elementët e degjeneruar , agjentë të spiunazhit amerikan. Ajo udhëhiqej e drejtohej nga Harri Fulci duke pasur në krye Asim Jakovën e Stavri Skëndon . Qellimi i kësaj organizate “bamirëse “ishte :të grumbullonte të gjithë emigracionin reaksionar shqiptar në një organizatë të vetme , e ti pregatiste dhe ti dërgonte në Shqipëri kundër PKSH. Pra qe në vitin 1943 spiunazhi amerikan u përpoq të bashkonte kriminelët shqiptarënë vende të ndryshme të Evropës dhe të Ballkanit dhe ti aktivizonte në veprimtari armiqësore kundër Shqipërisë .

Në të njëjtën kohë Harri Fulci grumbulloi në vilat Axona dhe Roza të Barit një grup prj 35 spiunësh , me të cilin krijoi grupin e “Shqiponjve “Pjestarët e këtij grupi ishin zgjedhur me kijdes nga OSSe SBS. Aty kishte elementë tradhtarë të vënë në shërbim nga gjiri i të internuarve dhe të burgosurve në Itali , si kundërshtarë të rregjimit pushtues fashist në Shqipëri , ish kundërshtarë të rregjimit të Zogut , persona qe kishin shkuar për studim jashtë ose të mërguar prej kohësh . , për shkaqe ekonomike ., elementë qe sipas OSSamerikane ishin të pakopromentuar me armikun “atëdhedashës “ , “patriotë të flaktë |për çështjën ëe atdheut . Pra taktikat që përdori spiunazhi amerikan në këtë kohë për zgjedhjen , vënien në shërbim dhe pregatitjen e spiunëve ishte shumë delikate .Këta tipa spiunësh mund të depërtonin lehtë në rreshtat partizane e të mërrnin përgjeqqsi, sepse ata , sipas OSS, ishin njerëz të “presekutuar “nga fashistët , të mërguar si pasojë e urisë , në kohën e rregjimit të Zogut . Si të tillë për ata nuk do të dyshohej , aq më tepër mbasi “ktheheshin në atdhe për të çliruar atë nga kthetrat fashiste “Kështu edhe qëllimi I OSS-së, amerikane ,për të krijuar një opozitë brënda Frontit Nacionalçlirimtar –taktikë kjo e ndjekur që në fillim të pushtimit , mund të realizohej disi më lehtë , sipas ekspertëve për çështjen shqiptarenë qeverinë amerikane .

Para se të niste Grupin e “Shqiponjave “ në Shqipëri H.Fulci e ndahu atë në tri nën grupe, me qëllim që pjestarët e tij ta kishin më lehtë për të manovruar , të kryenin më mirë detyrat sipas specialiteteve që kishin mësuardhe ishin më të maskuar .Këto nëngrupe ishin :I inteligjencës ,i cili do merrej me grumbullimin e informatave dhe me propogandë, këto nëngrupe i instruktoi vetë Harri Fulci bashkë me Lari Postin , i cili do të merej me çështje ushtarake . këtë e pregatiti kuadëri i vjetër iOSS-sëNik Koki , I radiotelegrafistëve radistëve , që do të merreshin me transmetimin e informatave . Atë e pregatiti Anxhelo Mitro . .

Për të konfirmuar besnikërinë e tyre OSS-ja lidhi me spiunët një kontratëme anën e së cilës ata zotoheshin që ti shërbenin deri në fund spiunazhit amerikan , si gjatë luftës dhe pas saj . SBS-ja zotohej tu siguronte atyrejetën dhe të ardhmen e familjeve të tyre . Midis tyre më kryesorët ishin Hasan Reçi , Beqir Çela , Kujtim Beqiri , L.G. N.XH. etj

Pas këtyre pregatitjeve Fulci i raportonte shefit të degës sëOSS-se për Shqipërinë në Uashington , majorit DrKon :”Grupi prej 35 agjentësh u rekrutua nga SBS-ja me një marrëveshje të veçantë . Tre anëtarët e grupit u zgjodhën dhe u dërguan tek Tanku . Ata janë në repartet partizane në rrethin e bazës(Vlorë-TH.B.).ndërsapjesa tjetër e grupit po bën stërvitje për tu dërguar së shpejti në Shqipëri . Kështu grupi i parë u dërgua dhe u fut në rreshtat partizane ,. Ndonjëri prej tyre , duke u treguar si luftëtarëi “vendosur “për çlirimin e e atëdheut , arriti të zgjidhej edhe në këshillin e Përgjithshëm Nacionalçlirimtar, si Hasan reçi etj . Këta spiunë punuan në fshehtësi të madhe për të pregatitur terrenin e minimit nga brëbda të Luftës Nacionalçlirimtare . Ndërkohë ,me të njëjtin qëllim vepronte dhe grupi “Fronti i Bashkuar i Rezistencës Shqiptare”dërguar nga SOE. Por me gjithëse spiunët amerikanë e angleztë futur në Lëvizjen Nacionalçlirimtareishin kamufluar bukur , punonin shumë fshehtë dhe nuk linin dyshime se ishin pjestarë të grupeve të spiunazheve armike , ata nuk I shpëtuan syrit vigjilent të anëtarëve të Partisë , partizanëve dhe simpatizanëve të Lufteë Nacionalçlirimtare Shqiptare dhe kush më shpejt e kush me vonë u demaskuan si armiq e tradhëtarë. Krahas zbulimit të spiunëve e tradhëtarëve dhe operacioneve luftarake ,, nën drejtimin e komiteteve qarkore të Partisë kryheshin edhe aksione informative .

vijon....

E Enjte, 05 Mars 2009-Gazeta Ndryshe

[BARAT]

....vijimi



Aksionet e para informative

Aksionet informative kryheshin në kompleks të luftës së armatosur kundër pushtuesve kudo e nga çdo drejtim për ta çorjentuar e asgjësuar armikun .

Kryerja e aksioneve informative , si në burgje , kampe , në dikastere , objekte të rëndësishme , në kuestura karabinieri , xhandërmari e gjetkë , krahas veprimeve të tjera , tregonte se Lufta Nacionalçlirimtare kishte depërtuar edhe në skutat më të erreta të diktaturëssë egër fashiste .

Për për kryerjen e këtyre aksioneve koordinoheshin veprimet e brendshme me ato të njësiteve guerile e të çetave partizane . Njerëzit e brëndshëm pregatisnin dokumente falco , siguronin ndërlidhjen e veprimit të brendshëm me atë të jashtëm , sinjalizonin çastin e volitshëmpër kryerjen e aksionit dhe merrnin pjesë drejtpërdrejt ose tërthorazi në kryerjen e tij , në bazë të udhëzimve të Partisë . Aksione informative janë kryer në të gjitha qarqet . Karakteristikë ishte se asnjë aksion informativ nuk mund të kryhej pa një studim e veprim të kujdes shëm . Kështu në Tiranë Partia kishte caktuar detyrë jo vetëm që të sigurohej lidhja me celulën e Partisë në burg, por të organizonte edhe nxjerrjen e shokëve nga burgu . Për këtë u studjua dhe u tërhoqën në shërbim simpatizantë të lëvizjes ., që organet e SIMI-t u kishin dhënë të drejtë të tregtonin mallra në burg , Keta ishin disa të rinj që shërbenin si shegertë në disa tregtarë të Tiranës . Nëpërmjet këtyre shokët e burgut u paisën me mjete dhe armë , të cilat futeshin në burg, duke i fshehur në sende ushqimore ose në fundin e arkave , qe ishin të dubluara po për këtë qëllim .

Veç kësaj shokët që vepronin në burg , nën drejtimin e celulës së Partisë , si dhe pjestarët e njësitit gueril jashtë u ndanë në disa grupe , si ai i vëzhgimit dhe I sinjalizimit të jashtëm , I veprimit të brendshëm për hapjen e tynelit , I veprimit të jashtëm që do të priste telefonike dhe elektrike dhe do të helmonte qentë për të mos I alarmuar fashistët gjatë kryerjes së aksionit , grupi që do të këndonte këngë revolucionare gjatë kohës së hapjes së tynelit , për të mos dëgjuar zhurmat e punimeve nga rojet dhe patrullat e burgut etj. Grupi i shegertëve siguronte lidhjet e grupeve të brendshme me njësitin gueril , kurse sekretari i celulës së Partisë mbante lidhje drejtpërdrejt me shokun e ngarkuar të qarkorit . Të gjitha veprimet për kryerjen e aksionit të burgut drejtoheshin nga celula e Partisë burgut dhe nga I ngarkuari I komitetit qarkor të partisë. Kështu u arrit që në fund të vitit 1942, pas njëpune të gjatë për hapjen e tynelit aksioni të kryhej sukses;u arrastisën 26 shokë nga burgu politik , disa nga të cilët ishin dënuar me vdekje ,si Ali Demi ,Avran Koja etj. Me veprime të tilla të mprehta , të guximëshme e të bashkërenditura u organizua edhe arratisja e dy te burgosurve politik në Korçë, dhe dy të tjerëve në Gjirokastër . Spiunazhi fashist nuk ariti të binte në kurrfarë gjurme . Ajo që e trondiste SIMI-ndhe gjithë aparatin e diktaturës fashiste ishin aksionete ndryshme e të vazhdueshme që kryheshin brëbnda organeve të diktaturës fashiste në kuesturë , karabinieri e M.P.B. .Me kryerjen e këtyre veprimeve mpkekseshinnjë seri formash pune , që kërkonin përvojë,e sidomos , guxim e mprehtësi . Puna për veprimtari minuese në MPB, kuesturë e karabinieri etj , nisej që nga organizimi i përgjimit , i vëzhgimit e i zbulimit të veprimeve që ndërmernin këto organe e deri në gjyrmimin e kontrollin e lëvizjes të kuadrove të tyre kryesorë . Qëllimi ishte që nëpërmjet kësaj mbikqyrje e kontrolli të zbuloheshin synimet e armikut kundër ilegalëve dhe të merreshin masa në kohë për të kryer veprime të rëndësishme nga Partia , me anë të njesiteve guerile dhe njësiteve partizane . detyrat qenë sa delikate aq dhe të vështira e të ndërlikuara . Si kryhen këto ? Ja disa veprime ;

Postieri i postës sekrete , djaloshi 15vjeçar, Tomas Shtegu , së bashku me një punëtor kontrollonin , në një shtëpi të vjetër të një rrugice të gjithë telegramet ,shkresat .etj ,që MPB merte nga organet periferike e qendrore ose u dërgonte atyre . Kështu posta sekrete para se tu kalonte shefave të SIMI-t , kontrollohej nga njerzit e lëvizjes . Koorespondenca hapej me kujdes, me mjete të thjeshta , lexohej , kopjohej ajo që duheshe dhe dërgohej në destinacion me urgjencën e kërkuar . .Më vonë u kopjuan çelësat e sirëtarëve dhe të kasafortave të zyrës sekrete dhe u arrit të merrej dhe çelësi I shifrazhit që përdorte ministri I Punëve të Brendshme në koorespondencënme kuadrot kryesorë të SIMi-t . Nëpërmjet këtyre veprimeve u zbuluan shumë spiunë të rrezikshëm të fashizmit , disa prej të cilëve hiqeshin edhe si përkrahës të Lëvizjes Nacionalçlirimtare.Kështu u zbulua një kuadër i SIMI-t në nënprefekturën e Libohvës, i cili kishte arritur të futej në radhët e lëvizjes të Gjirokastrës. Ai informoi qendrën e e SIMI-tnë Tiranë se një agjent , i tyre I maskuar në PTT-në e Libohovës , dhe po I pregatitej atentat nga guerilet , se në nënprefekturën e Përmetit punonte një njeri i PKSH . Në bazë të kësaj informate SIMI mori masa . Ndërkohë Komiteti Qarkor i Partisë I Gjirokastrës, sapo u vu në dijeni nga Komiteti Qarkor i Partisë i Tiranës mori masa , nëpërmjet të ngarkuarit të informacionit u udhëzuan dy simpatizantë që të mbanin nënkontroll spiunin e SIMI-t, të ruheshin nga ai dhe të zbulonin dhe të tjerë. Në të njëjtën kohë u njoftua njeriu i zbuluar në Përmet që të hidhej në ilegalitet dhe u udhëzua njësiti gueril që të kryente atentat kundër spiunit fashist D.G. I cili ato ditë ishte transferuar në një zonë tjetër të Gjirokastrës. Gjithashtu nëpërmjet këtyre dhe formave të tjera bëhej e mundur të merreshin masa në kohë për tu ruajtur nga goditjet e pushtuesve fashist dhe në të njëjtën kohë të organizohej çorientimi i armikut dhe kundërgoditja . Kështu ,për shëmbull kur mësohej se pushtuesi merrte masa për të organizuar goditjen –arrestimin e komunistëve që kishte arritur ti zbulonte , merreshin masa në kohë , lajmëroheshin komunistët nëpërmjet simpatizantëve qe të largoheshin nga baza ose të mos shkonin në bazë . Në këtë mënyrë u veprua me 11janar1943, kur Ministri i Punëve të Brendshme urdhëroi kuesturat e Korçës, të Durrësit e të Elbasanit për të goditur anëtarë të komiteteve qarkore , aktivistë , si dhe bazat ilegale që ishin zbuluar . Simpatizantët e lëvizjes arritën të kopjonin listat që dërgonte qendra dhe ato që gjetën në kartoteka dhe ua dhanë komiteteve qarkor . .Ndërsa personat që urdhëri theksonte : “të arrestohen me një herë” u lajmëruan të largoheshin nga familja dhe baza . Një veprim i tillë i shpejtë bëri të mundur që të dështonte operacioni armik për të arrestuar brënda një nate dhjetra aktivistë dhe komunistë të lëvizjes në këto qytete . Si pasoj e këtyre aksioneve dhe të tjerave si këto veprimtaria e disa kuesturave poparalizohej . Për të dalë nga kjo gjendje e vështirë SIMI mori një masë tjetër të fortë subversive : vuri spiunë të posaçëm për të kontrolluar e për të zbuluar shkaqet e gjendjes së keqe brenda rradhëve të tyre . Lidhur me këtë para celulave të Partisë doli një detyrë e vështirë : të punohej me kujdes që të zbuloheshin spiunët e SIMI-t dhe të demaskoheshin këta para popullit . Kjo ishte shumë e vështirë . por pa bërë këtë ishte e pamundur të veprohej për të kryer detyrat e tjera. Ne vazhdim të zbatimit të kësaj detyre u zbuluan shumë spiunë provokatorë të SIMI-t. Kështu në Gjirokastër u zbulua spiuni V.K.(qe SIMI mundi ta fuste në rradhët e simpatizantëve )icili spiunoi shokun qe e mbante në lidhje . Në Elbasan u zbulua spiuni H. D. qe mbahej në lidhje nga këshilltai italian . Në Kukës nëpërmjet Vetëtimës , u zbulua spiuni i SIMI-t S.Q. I cili ishte vënë për të zbuluar njerëzit e lëvizjes . Nga fillimi vitit 1943,krahas punës qe behëj për mobilizimin e të gjithë popullit në luftë kundër pushtuesit , dilte si detyrë që të zbuloheshin marëveshjet e prapasknat që kurdisnin krerët e organizatave tradhtare me fuksionarët e SIMI-t. Në këtë mënyrë demaskohej patriotizmi i rremë i eksponentëve të organizatave tradhtare , të cilat hiqeshin si atdhedashës. Edhe në këtë drejtim informacionet që ipeshin luajtën një rol të rëndësishëm . Kështu komitetet qarkor të Partisë ,të Gjirokastrëse të Tiranës , zbuluan në janar 1943, se teqeja e Zallit në gjirokastër ishte bazë e rëndësishme e SIMI-t dhe e ballit Kombëtar. Ajo isht kthyer në një depo armësh dhe babai I saj Dervishi (sot i arratisur në Amerikë ,ku merret me veprimtari spiunazhi kundër Shqipërisë )ishte soiun dhe mbante lidhje me Ministrinë e Punëve të Bredshme , Fytyra e tij prej spiuni doli qartë edhe nga udhëzimet që mori ai nëpërmjet prefektit të Gjirokastrës dhe kuestorit lidhur me një goditje të befasishëme që fashistët dhe ballistët do të ndërmernin kundra forcave partizane të Gjirokastrës , Këto udhëzime të dhëna me shifër u zbuluan nga njerëzit e lëvizjes , të cilët dhanë informata në kohë dhe forcat partizane morën masa . Ato ngritën prita dhe shpartalluan forcat fashiste e bashibozuke . Përveç kësaj Komiteti Qarkor i Partisë , i bazuar ne informatat e mbledhura , organizoi punën dhë bëri të dështoj dhe mbledhja që pregatitej me kujdes në fillim të vitit 1943 nga Dervishi në të cilën do të merrnin pjesë ballistët dhe besimtarë të Zallit , tatzatit dhe të fshatrave të tjera , që nën maskën e fesë , mendohej të hidheshin në luftë kundër te pa feve , partizanëve . Ne Korçë Partia zbuloi ,në janar 1943,dokumente të rëndësishme , që nxirrnin në shesh patriotizmin e rremë të Safet Butkës .në to flitej se si Safet Butka , në bazë të marëveshjes që kishte lidhur me SIMI0n, kishte krijuar një çetë bashibozukësh për të luftuar kundër partizanëve . Për të mbuluar qëllimin e vërtetë ajo u “vu në ndjekje “,nga forcat fashiste në disa fshatra ku kishte qënë . Mirëpo në shkresën rezervate të 2shkurtit 1943 që karabinieria e Ersekës i dërgon kuesturës së Korçësshkruhej “Evitoni veprimet ndaj Safet Butkës e çetës së tij , sepse është njeriu jonë “, veproni shumë konspirativë “ ky dokument dhe disa të tjera u fotokopjuan nga Komiteti Qarkor i Partisë . Më vonë ai u përdor për të demaskuar Safet Butkën , që hiqej vetën nacionalist . “Kemi zënë dokumente që vërtetojnë tradhëtinë e Safet Butkës .. Njerëz të Ballit në Korçë shëtisin me spiunët e fashizmit . Dekomentet deklarojnë se Safet Butka është kundër Lëvizjes Nacionalçlirimtar . theksoi shoku Enver Hoxha në Konferencën II NÇL . Qëllimi i fashizmit ishte që nëpërmjet këtyre spiunëve , që i hodhi në çeta , të mashtronte popullin që të mos shkonte mbas çetave partizane ,por pas atyre të Safet Butkës me shokë . Këto edhe dokumenta të tjera që u futën në dorë u botuan në shtypin e Partisë , demaskuan parapopullit jo vetëm Safet Butkën e djallëzit e fashizmit , po forcuan edhe më shumë vigjilencën revolucionare të popullit edhe në krahina të tjera për ti ruajtue nga provokacionet e armikut dhe për të forcuar radhët e lëvizjesrreth PKSH . Në Vlorë fashistët krijuan një njësit spiunësh e kriminelësh me spiunin e rregjur S.M.në krye . por vigjilenca e celulës së Partisë dhe e partizanëve zbuloi se ky njësit ishte organizuar nga fshistët për tëçorjentuar popullin .Me porosi të komitetit qarkor të partisë kjobandë u ndoq nga forcat partizane dhe u bë e pamundur qëndresa në mal . Ndërsa në Kukës për të mashtruar popullin , një fuqi fashiste me Tahir Koligjinin e Gjon Markagjonin filloi gjoja ndjekaj e bandës së Muharrem Bajraktarit . Nëpërmjet simpatizantëve të lëvizjes , u mësua se jo vetëm që Muharrem Bajraktari bashkëpunonte me fashistët, dhe se kjo “ndjekej “ishte një manevër e fashistëve , por ai ishte lidhur dhe me Drago Mihaloviçin për të luftuar kundërforcave partizane .

Si rrjedhim i këtyre zbulimeve spiunazhi fashist edhe në këto veprime të fshehta sub-vesive që ndërmori në shumë drejtime jo vetëm që nuk mundi të stabilizonte gjëndjen në kusturë e karabinieri,por u çorjentuamë keq.

Gjëndja në kuesturë e karabinieri nuk po përmirësohej,përkundrazi në to qe futur pasigurija dhe shumë milicë e karabinierë dezertonin.Bile kuestura e Gjirokastrës u paralizua krejt.Kjo gjëndjie i alarmoj shumë organet e larta të diktaturës fashiste,të cilët u detyruan që disa kuestura e karabinieri ti shpërndanin,siç bënë me kuesturën e Gjirokastrës,në shkurt 1943,me të Elbasanit në mars 1943 etj.Por edhe pas kësaj gjendja vazhdoi të ishte e nderë.Detyrë tjetër që ju ishte ngarkuar simpatizantëve ishte dhe diskreditimim I fuksionarëve fashist që implikoheshin në rtshfete , kondrabandë etj. Në këto raste organet e larta detyroheshin të merrnin edhe ndonjë masë ndëshkimore për të treguar se gjoja ato mbronin lidhëshëmërinë . Kështu , për shëmbull , ata vepruan me kuestorin e Durrësit që për ryshfete e pushuan nga puna . Çështë e vërteta ai u pushua si pasojë e veprimeve të holla qe u bënë kundër tij . Kështu në këtë periudhë veprimtaria informative qe kryhej kundër armikut ishte e gjithanëshme . Por në vija të përgjithshme ajo synonte në dy drejtime kryesore : informimin dhe kundërveprimin . Nëpërmjet kësaj veprimtarie komitetet qarkore të partisësiguronin informacion nga burime të ndryshme , për përmbajtjen e raporteve qe jepnin spiunët fashist ,për masat qe parashikonte të mërret kuestura e karabinieria për të vëzhguar ose arrestuar shokët e lëvizjes., për personat që ndiqte spiunazhi fashist (komunistët e simpatizanët e lëvizjes ) ,për bazat e ilegalëve që spiunët fashist zbulonin , për arrestimet që do bëntë kuestura , pqe provokatorët që perpiqej të fuste armiku në radhët e lëvizjes , në burgje e kampe përqëndrimi , për operacionet ushtarake që do të ndërmerrte etj. Ndërkohë krahas sigurimit të informacionit , kundërveprohej ndaj masave qe merrte ose parashikonte të merrte spiunazhi fashist . Qëllimi ishte të sabotohej çdo informatë që kuestura e karabinieria kishte ose mblidhte për njerzit e lëvizjes , të çorientoheshin spiunët qe ndiqnin komunistët dhe ilegalët , të shpëtoheshin ilegalët nga arrestimet , të nxirreshin ata që arrestoheshin , të ruheshin udhëheqësit e partisë dhe të lëvizjes , si duke u shoqëruar nga njëri vend në tjetrin , ashtu dhe gjatë qëndrimit të tyre në baza ose gjatë mbledhjeve të ndryshme ., të diskreditoheshin kuadrot e spiunazhit fashist me anë të kompromentimit , me anë të zbulimit të formave e të metodave qe përdornin kundër PKSH . Kur ndonjëri zihej në flagrancë nga spiunët fashist , ai që e mbante në lidhje dilte ilegal , me qëllim edhe sikur i kapuri të tradhëtonte të mos zbuloheshin të tjerët . Kështu shkëputej lidhja zinxhir dhe spiunët fashist nuk kishin mundësi të binin në gjurmët e të tjerëve , ndërsa puna informative vazhdonte pandërprerje . Në këtë mënyrë njerëzit e Lëvizjes Nacionalçlirimtare , me gjithë që nuk dispononin mjete, nga ato që dispononte spiunazhi fashist , duke pasur mbështetjen e masave të tjera të popullit , të cilat përkrahnin në çdo veprim , dilnin me sukses në aksionet që ndërmerrnin .

Këto dhe shumë veprime të tjera të marra në kompleks me zhvillimin e LNÇSH tregonin shtrirjen dhe prefeksionomin e përditshëm edhe të formave e metodave të punës informative . por në kushtet e reja konkrete historike të LNÇSH dilte nevoja objektive e organizimit dhe e centralizimit të shërbimit informativ .





Organizimi dhe centralizimi I shërbimit informativ

(mars 1943 – maj 1944)

Situata dhe nevoja e informacionit të organizuar .







Siçdhe dihet , lufta në ilegalitet është një luftë e fshehtë në shpinë, në gjirin e armikut . Dhe si e tillë ajo krijon format e saj për të mësuar çdo veprim e kundërveprim të kundërshtarit dhe për ta goditur e për ta asgjësuar atë . Por LNÇSH nuk ishte një luftë vetëm ilegale . Ajo ishte njëluftë e organizuar , në të cilën kombinoheshin format e luftës ilegale të guerileve me ato të luftës legale të hapët të njësive partizane , që luftonin për të shpartalluar forcat armike . Prandaj edhe format e luftës së fshehtë që përdoreshin ishin të një natyre të veçantë , që mbanin orgjinalitetin shqiptar, në bazë të strategjisë e të teknikës së PKSH në përputhje me mësimet e markzizëm –leninizmit .

Në vitin 1943 L.NÇ e udhëhequr nga PKSH , mori përpjestime të gjëra dhe karakterizohej nga një veprimtari intensive në shkallë më të organizuar e të centralizuar . Veprimet e ushtrisë nacional

çlirimtare shqiptare kaluan nga aksionet e veçanta në goditje të bashkërenditura e operacione në shkallë të gjëeë, Pushteti i këshillave nacionalçlirimtare po rritej e po forcohej më shumë .Në shumë qyteteu ngritën këshillat ilegale , të cilat , në bashkëpunim me njësitet guerile e njësitet partizane ,nën drejtimin e komiteteve qarkore të partisë , po zhvillonin një veprimtari të gjërë kundër pushtuesve e tradhtarëve të vendit . Hovi që kishte marrë Lufta Nacionalçlirimtar , qëndresa gjithnjë e më e madhe e popullit dhe sulmet e pandërpreatë njësive partizane e thelluan më shumë krizën në radhët e pushtuesve në Shqipëri . Gjëndja e tyre bëhej çdo ditë e më e dëshpëruar . Lidhur me këtë situatë në bisedën konfidenciale me kolegun e tij , kryekonsullin gjerman në Tiranë më 20 janar 1943F.Jakomoni ndër të tjera tha : “Në qëndrimin e shqiptarëve ndaj italianve është bërë një kthesë e vrullshme prej fundit të vitit të kaluar ,e ky qëndrim po forcohet vazhdimisht , tashmë duhet të sundohet me dorën e hekurt “ Shqetësimin e pushtuesve e shohim edhe pohimin që bën Konti Çiato në ditarin e tij më 1 shkurt 1943:”Informatat nga Shqipëria janë tepër shqetësuese . Njerëzit tanë më besnik janë duke dale jasht përdorimit . Bile edhe Vrioni , bile edhe Vërlaci . Këto janë shenja të kohës “ Ndërsa shefi I SIMI-t , Karlo Tuçi dhe komandanti I forcave të armatosura , Renco Dalmaco , në direktivën që ju dërgonin qendrave dhe nënqendrave të SIMI-t , urdhëronin “duhet mësuar e përfituar për të kaluar krizëat “më tepër se kurrë duhet kihet parasysh në këtë situatë proverbi latin “përça e sundo “ Pra si rrugëdalje për të ruajtur rregjimin e pushtimit në Shqipëri fashistët shihnin forcimin e dhunës ushtarake për shkatërimin e PKSH , shtypjen e popullit dhe të levizjes nacionalçlirimtar me hekur e me zjarr për tia arritur këtij qëllimimorën dhe masa të ndryshme ushtarake dhe administrative , Kështu në shkurt 1943zëvëndësuan Jakomonin me gjeneral Parianin . Veç kësaj hartuan një plan të ri për një seri operacionesh kundër forcave partizane që vepronin në krahina të ndryshme . Në mars 1943Renco Dalmaco , gjeneral dhe krye komandant I forcave pushtuese fashiste në Shqipëri , dhe Ali Këlcyra, përfaqësues i Ballit Kombëtar, nënshkruan marveshjen efshehtë për të bashkëpunuar kundër LNÇSH . U intensifikua edhe veprimtaria e spiunazhit italian dhe atij gjerman , ëe e përhapën rrjetin e tyre në të gjitha krahinat .

Ndërkohë edhespiunazhet anglo – amerikane gjatë vitit 1943e shtuan veprimtarin subversive nëpërmjet qendrave të ngritura përrreth Shqipërisë si në Beograd, Shkup ,Prishtinë ,Janinë ,Bari e gjetkë për të sabotuar LNÇSH. Pra gjendja ishte e tillë qe veprimtariaespiunazheve armike ishte në ofensivë nga jashtë e brënda kundër PKSH . dhe luftës së popullit tonë . Në këto kushte , kur veprimtaria subversive e spiunazheve armike po gërshetohej me një përdorim më të gjërë të forcës së armëve , kur LNÇ po merrte hov gjithnjë e më të madh , kur po kalohej në kryengritjen e përgjithshme të armatosur dhe në krijimin e një ushtrie moderne , PKSH , si udhëheqëse e organizator e vetme marksiste – leniniste e Luftës Nacional çlirimtare , për të realizuar misionin e saj historik , nuk,mund të mos merrte parasysh në këto rrethana dhe nevojën e domosdoshme të organizimit dhe të centralizimit të shërbimit informativ . As një parti ,popull e ushtri , që merr përsipër organizimin e luftës në shkallë të gjërë . nuk mund të bëjë pa pasur edhe shërbimin informativ të organizuar . Veç kësaj , në këtë kohë ishte grumbulluar një përvojë e pasur për luftën ilegale dhe qenë aftësuar kuadrot për një luftë më të përsosur e të centralizuar informative , gjë që po e bënte të mundur , që krahas organitë tjetër të legalitetit . . Këtu ata diskutuan për rrezikun e vendosjes së një rregjimim demokratik popullor në të ardhmen . Duke ditur forcën e PKSHdhe të Lëvizjes Nacional

ÇlirimtareDejvis bëri propozimin dinak që të bëhej bashkimi i Ballit , legalitetit dhe i Partisë Komuniste në baza të barabarta . këtë ai e quante si më të lehtë që forcat reaksionare të merrnin pushtetin . Kjo ishte rruga sipas Dejvisit , qe mund të gëlltitej lehtë nga PKSH . Ai këshilloi spiunët që fill mbas këtij takimi të bënin një deklaratë me shkrim , me anën e së cilës të zotoheshin se balli Kombëtar hynte në luftë me një herë kundër pushtuesve gjerman . Pas pesë orë debatesh Mit-hat Frashëri pranoi , me kusht që komunistët të pranonin që të krijohej jashtë shtetit një komitet , i cili të njihej nga aleatët si qeveri e popullit shqiptar. Kryetari I komitetit do të ishte Ahmet Zogu .Kështu ranë në ujdi ballistët dhe legalistët , anglezët dhe amerikanët për bashkimin dhe unitetin e reaksionit të brendshëm .

Për të kamufluar këtë komplot dinak , Edmond Dejvisi i paraqiti Shtabit të përgjithshëm deklaratën e firmosur nga kreu i reaksionit Mit-hat Frashëri , në të cilën flitej se ballistët e legalistët ranë në ujdi , të luftonin kundër gjermanëve . Këtë ai e paraqiti në Shtabin e përgjithshëm si “suksesin “ më të madh që arriti në takimin e bërë me përfaqsuesit e reaksionit të brendshëm për bashkimin e tre palëve . Ky veprim djallëzor i Dejvisit u kuptua nga shoku Enver dhe ai u paralajmërua se s duhet të kënaqet me deklarata që do tu a marrë ballistëve në odat e Shëngjergjit , ai duhej t dërgojë BBC –s lajmet e luftës së vërtetë që duhet të bënte balli kundër gjermanëve , dhe jo deklarata . të gjithë ata që luftojnë me ne dhe pa hile janë miqtë tanë . , të gjithë ata që kërkojnë të bëjnë dallavere janë armiqtë tanë . Pasi nuk shkoi dhe kjo demagogji për t ja hedhur PKSH ,misioni anglez , I kryesuar nga gjenerali Dejvisi , vazhdoi haptazi organizimin e reaksionit të brendshëm dhe bashëpunimin me pushtuesit gjerman kundër L. N.Ç. . ndërkohë kryeministri britanik Çërçilli zhvillonte bisedime me Ahmet Zogun në Londër për të krijuar qeverin e mbretërisë shqiptqre në mërgim .

Ndërsa Abaz Kupi sipas urdhërit të Dejvisit dhe me ndihmën e drejtëpërdrejt që I dhane oficerët abglez kolonel Sejmer e kapiten Kroser , shpallën me 21nëntor 1943, krijimin e organizatës tradhtare të ilegalitetit . Në këtë u çorrdhe maska e Dejvisit dhe maska e kryespiunit anglez Abaz Kupi , I cili duke pandehur se kishte ardhur çasti I përshtatshëm doli haptazi në lufte kundër lëvizjes nacional çlirimtare . Që misoionet anglo amerikane ndihmonin forcat reaksionare dëshmon dhe ky fakt : 50 000 mijë stërlina qe kishte marrë Dejvisi gjoja për të ndihmuar Levizjen N.Ç. ,siçe pohon vetë në librin e tij , u a dha kryespiunëve Abaz Kupi dhe Mit-hat Frashëri . kështu pas nëntori 1943 , misionarët anglez , si dështuan me metoda dinake e të rafinuara , filluan të përdorin arrogancën dhe të nxisnin forcat reaksionare në luftë kundër ushtrisë N.Ç. .Më 1nentor 1943 forcat reaksionare e pushtuesit prej 20 000 mijë vetësh me Xhem Gostivarin ,Hysni Demën ,e Myftar kaloshin në krye sulmuan forcat partizane të qarkut të Dibrës . Forcat partizane megjithëse ishin pak , u dhanë një goditje vdekjeprurëse dhe I shpartalluan . Midis 20 oficerëve dhe ushtarëve gjerman të kapur rob ishte dhe majori anglez Rikard Redllei me shtabin e tij .Redllei zën ngusht pohoi në gjygjin partizan se ishte ushtar dhe zbatonte urdhërat e qeverisë tij . këtu u duk qartë bashëpunimi I pushtuesve gjerman me aleatët anglez .Kjo vërehej dhe në një letër që kapi shërbimi informativ i qarkut të Dibrës Ajo Iidërgohej nga Fiqiri Dinia e Xhem Gostivari . në këtë letër flitej për bashëpunimin e oficerëve të misioneve angleze me forcat e qeverisë kuslinge të ushtrisë pushtuese gjrmane . Pozita armiqësore e gjeneralit Edmond Dejvis arriti kulmin në ato ditë të vështira të operacionit armik të Dimrit ,kur ai pasi u diskretitua gjeti çastin dhe u bashkua me pushtuesit nazist , më 7 janar 1944 . Kështu përfundoi edhe misioni I gjeneral Edmond Dejvisit ose Trockit , siçe quante qendra e tij kuadri me shumë përvojë në luftën klandestine , njepjesë e misionit të tij ju dorëzua gjermanëve së bashku me të , pjesa tjetër kaloj pranë shtabit të Abaz Kupit këto veprime nxorren në shesh gjithashtu se Operacini armik I Dimrit 1943- 1944 ishte një veprim I përbashkët I pushtuesve gjerman ,reaksionarëve të vendit dhe qeverive angleze e amerikane për të asgjësuar Levizjen N.Ç.



Kontributi i shërbimit informativ gjate operacioneve të vitit 1943-1944



Pas kapitullimit pa kushte të pushtuesve fashist italian , më 8 shtator1943, vendin e tyre e zunë nazistët gjerman . Qendra e Gestapos në Tiranë ,kishte qrritue në përfundimin se në Shqipëri po zhvilloheshin në disfavor të fashistëve italian . pamvarësisht nga rrjeti I spiunazhit që kishin ngritur në Shqipëri , hitlerianët e ndjenin vehte të pa sigurt e shumë të shqetësuar , sidomos në pragun e kapitullimit të Italisë fashiste .Unë nuk e kam tani të qartë si janë rrethanat atje dhe kush do të marre timonin në dorë mbas tëheqjes eventuale të italianëve , shkruante më 21 gusht 1943 ministri I punëve të jashtme të Gjermanisë të ngarkuar me punë në Shqipëri . Për kët ai udhëzonte të gjëndej ndonjë person I dëgjuar e i

me popullaritet , cili me përkrahjen politike e ushtarake që do ti jepej të vihej në krye të qeverisë për të marre situatën në dorë . Por nuk ishte e lehtë . Asnjeri nuk pranonte të vihej në krye të qeverisë , pse u kisht hyrë paniku , mbasi shumica e krahinave të shqipërisë së jugut dhe një pjesë e Shqipërisë së mesme e të veriut ishin në duart e lëvizjes N.Ç. , prandaj Shlipi kërkonte të dërgohej urgjent majori Shajger , i cili i njihte mirë të personalitetet shqiptare që vinin në konsiderim . yhreri pranon që majori Shajger të përdorte për këso punësh . Duhet me pas kujdes , gjithashtu, që majori Shajger të mund të dërgojë , raportet drejtpërsëdrejti ministrit të punëve të jashtme , e jo nëpërmjet organeve ushtarake ., i gjegjej , më 1 shtator 1943 , qendra e Berlinit . Në këtë mënyrë Gestapoja naziste krijoj në shtator 1943 një qendër speciale të spiunazhit në Tiranë . Sapo mbërriti në Tiranë ,Shajgeri u lidh me miqtë e tij të vjetër ,të cilet me shumë vështërsi I bindi të shpallin formimin e të ashtuquajturit Komiteti Ekzekutiv Provizor . Në krye të tij gestapoja vuri spiunët e saj tq sprovuar , ata qe i vinin në “konsiderim “ Hitlerit si mihal Zallari ,Ibrahim Biçaku ,Eqerem Telhaj ,mehdi Frashëri ,bedri pejani ,Xhafer deva etj, Dhe pas shumë mundimesh , me 21 tetor 1943,nën diktaktin e Gestapos , u emërua Këshilli i Lartë i Regjencës me mehdi Frashërin , Fuat Dibrën ,Lef Nosin dhe patër Anton Arapi . Por po atë ditë , sa filloi mbledhja e të ashtuquajturës Asamble Kombërare , për tu betuar publikisht për besnikërinë ndaj nazistëve , ajo u qellua me top nga kodrat e Saukut .Të alarmuar nga kjo goditje e pa pritur , ata u shpërndanë në panik , pa diturseku të futeshin . Kjo tregonte për pozitat e forta qe kishte Levizja N.Ç në Shqipëri , e cila udhëhiqej nga PKSH . Kjo tregonte njëkohësisht edhe për informacionin e saktë që kishte lëvizja në prapavijat e armikut . Kështu pushtuesit e rinj , nazistët gjerman , nuk e gjetën “shpinën të sigurt “ siç parashikonin ata , gjë për të cilën rrjeti i spiunazhit hitlerian kishte punuar vite me radhë , për të kthyer gjendjen në dobi të vetë pushtuesit nazistët morrën shumë masa . ndër të tjera Gestapoja hitleriane intensifikoj më tepër veprimtarinë e spiunazhit , duke shfrytëzuar për këtë , veç spiunëve të saj , edhe ish kuadrot e spiunët e spiunazhit italian dhe krerët reaksionarë . I tërë rrjeti i Gestapos nq shqipëri u centralizua nën drejtimin e shefit të saj gjeneral Fictumit . Organizata tradhtare e Ballit Kombëtar , Legalitetit dhe gjithë reaksioni i brendshëm u bënë mbështetja më e përshtatëshme e nazistëve për të realizuar qëllimet e njëjta .: shkatërimin e PKSH dhe asgjësimin e Levizjes N.Ç, .Ndër format dhe metodat që përdori Gestapoja ishe dhe futja e spiunëve në njësitë e Ushtrisë N.Ç. SH. Dhe në zonat e çliruara . Ajo I maskoi spiunët si matraoazë , tregtarë-shëtitës , argatë , të cilët shkonin gjoja nëpër fshatra për punë , ose si studiues . Kishte edhe nga ata qe gjoja dezertonin nga radhët e nazistëve ose qe dilnin partizanë ,. Në këto kushte u shtrua më shumë nevoja e përsosjes së mëtejshme të informacionit , për sa i përket si aftësimit të kuadrove e zgjerimit të rrjetit të shërbimit informativ në njësitë e Ushtrisë N.Ç.dhe në terren , ashtu edhe kryerjes së veprimeve dhe mprehjes së mëtejshme të vigjilencës revulucionare të masave .



Zbulimi i spiunëve të Gestapos

Shërbimit informatik i dilnin detyra shumë të vështira e të ndërlikuara . Ai duhej të zbulonte e të informonte Partinë dhe Shtabin e përgjithshëm për veprimet që ndërmerrte pushtuesi i ri , të zbulonte dhe të demaskonte spiunët e kamufluar në rreshtat partizane , të organizonte veprime e kundër veprime , për të çorientuar pushtuesin dhe veglat e tij , të vëzhgonte e të zbulonte veprimtarinë armiqësor që mund të zhvillonin misionet e huaja ushtarake , të grumbullonte lajme mbi të gjithë elementët , të cilët u shërbenin në mënyrë të hapët ose të fshehtë të huajve . Duke punuar në këtë drejtim shërbimi informativ zbuloi dhe kapi shumë spiunë . Kështu , informacioni i Grupit Partizan të Pezës , me ndihmën e fshatarëve , zbuloi dhe kapi në këtë kohë shumë spiunë. Midis tyre ishin edhe spiunët që u ekzekutuan nga gjygji partizan në shtator 1943, SH, GJ. Nga Dibra me banim në Shkodër , i maskuar si fshatar argat , qe gjoja kërkonte punë në krahinën e Pezës , A.B. nga Zhëllima e Petrelës ,i maskuar si punëtor I zyrës botrore , F.L. nga Ndroqi ,si matrapaz bagëtish , H.GJ. si tregtar-shetitës , R.K., L.L., B.PL. etj. Ata pohuan në gjygjin partizan se ishin dërguar nga Gestapoja për të zbuluar përqëndrimet partizane , sa forca të armatosura kishte Peza , sa çeta , komandantët e tyre, lëvizjet , bazat ,të kurdisnin shpifje në krahinën e Pezës kundër Lëvizjes Nacional çlirimtare ., të nxisnin grindje e përçarje brenda radhëve të partizanëve .

Ndërkohë shokët e Dibrës informuan Komitetin Qarkorë të Partisë të Shkodrës se në këtë qytet qe nisur për të vepruar spiuni me damkë Fajë Xhema,i cili kishte tradhtuar shumë shokë dhe dispononte dokumente të rëndësishme të Gestapos.Një shok, i pa

Raqitur si tregëtarë shitës u njoh me Fajën dhe i u lut këtij ta ndihmonte për ta lidhur me gjermanët për punë tregtare .

Një ditë tregtari me një shok të tij la takim me Fajën në një pijetore. Në pije e sipër tregtari shtiret si i dejshëm.Faja pranojë ta shoqëronte për në shtëpi ,por gjatë rruges u arrestua dhe u dërgua në gjyqin partizan,i cili i vërtetoj krimet që kishte kryer,i mori dokumentat që dispononte dhe i dha dënimin e merituar.

Në shtator 1943 njerëzit e informacionit lajmëruan Komitetin Qarkor të Partisë në Shkodër se nga Podgorica do të vinte me detyrë të posaçme prof.Rudi Bambiqi,spiun

i vjetë I Gestapos.

Komiteti Qarkor mori masa dhe Rudi Bambiqi sapo shkeli në qytetin e Shkodrës,pa

arritur të lidhej me shefin e Gestapos të qytetit, u vra.

Gjithashtu natën e 22 shtatorit 1943 , kur Gestapoja po pregatiste listat e arrestimeve

të reja, njisiti guerril kreu aksionin e guximshëm , duke djegur ndërtesën e kuesturës me gjithë dokumentat sekrete.

Por ndër kohë pati edhe veprime të pa kujdesshme që mund të kishin pasoja të rënda.

Në tetor 1943 Gestapoja arrestoi në qytetin e Lezhës një anëtar të Komitetit Qarkor të Partisë të Shkodrës.Sa u mësua kjo iu dergua një letër kërcënuese rreth-koma

ndantit të Lezhës ,me anën e së cilës I kërkohej të lironte të arrestuarin.Rrethkoma-ndanti,si spiun i regjur që ishte njoftojë Gestapon.Ndërkohë i arrestuari u lirua,por Gestapoja organizoj përsëri kapjen e tij.Anëtari i Qarkorit hipi në nji veturë FIAT për tu kthyer në Shkodër.Kur arriti te ura e Bahçallëkut makina u ndal nga postoblloku gjoja për të marrë tre gjermanë deri në Shkodër.Sa u nis Fiati shoferi dhe antari Qa- rkorit u arrestuan.Jeta e tyre e tyre ishte në rrezik.Por Komiteti Qarkor organizoi një kundërveprim . Tre pjestar të njësitit gueril u veshën si gjermanë eduke u paraqitur si patrullë e feldxhandarmërisë i dorëzuan drejtorit të burgut rdhërin “e lëshuar gjoja nga qarkkomandanti , ku thuhej : “Drejtorisë së burgut të madh , këtu . Për hetim të ëtejshme , dy të arrestuarit e ditës së sotme ti dorëzohen patrullës së feldxhandarmërisë , qe komandohet nga herr leitnant Hans Ferlinger , për ti shoqëruar në Gestapo “ Drejtori i burgut e hëngri këtë lojë dhe i dorëzoi “patrullës gjermane dy të burgosurit . Të nesërmen , kur qarkkomandanti i xhandarmërisë Ndrec Prenga e mësoi këtë u bë i pamëshirshëm . Por edhe ky nervozizëm nuk zgjati shumë Pas ca kohe njësiti gueril e qëroi qarkkomandantin në mes të pazarit të Shkodrës. Ky ishte një aksion shumëiI guximshëm dhe i suksesshëm , I cili në kompleks me të gjithë veprimet e tjera thelloi më tepër panikun në radhët e armikut dhe shtoi më tej prestigjin e njerëzve të Lëvizjes N.Ç. , të cilët vepronin me guxim kudo . Gestapoja naziste punonte në shumë drejtime . Kur filluan të organizohen njësi të mëdha të Ushtrisë nacional çlirimtare , ajo ,sa informohej , përpiqej ti shkatronte ose ti shpartallonte duke I zënë në befasi në kohën e inagurimit dhe duke I goditur në mënyrë të pa pritur . Po edhe shërbimi informativ si të gjithë partizanët ishin vigjilentë dhe punonin për ti dalë të keqes përpara . Kështu ,bie fjala , në tetor 1943, partizanët e zonës së Tiranës dhe Grupi i Pezës u grumbulluan në fshatin Arbanë për të inaguruar brigadën e III S. Në këtë kohë , zyra e informacionit të Komitetit Qarkor të Partisë të Tiranës I raportonte shtabit të grupit :”Tash u informuam se Irfan Ohri paska pregatitur një fuqi të madhe gjermanësh dhe në bashkëpunim me komandantët e ballise Hamit Matjani , Murat Gora , Musa Picari Isa manastirliu në Durrës kanë vendosur me ju sulmue sonte natën nga të gjithë anët . Mbrëmë natën kanë ardhur në Luz 150 kamion me ushtri gjermane “ Informata u muar një ditë para inagurimit . koha nuk priste . Shtabi vendosi të dilte nga kurthi vetëm më luftë manovruese . Forcat naziste dhe reaksionare sulmuan pozicionet ku ishin vendosur forcat partizane . përleshja u bë e ashpër dhe e përgjakshme . Në këtë përleshje armiqtë lanë 52 të vrarëdhe shumë të plagosur e robër , 21 mushka me materiale , 4 mortaja e 5 mitraloza , kurse nga partizanët kishte 8 të vrarë. Midis robërve ishin dhe dy oficer nazistë . Në çantën e oficerit të Gestapos Ofman u gjend skica e hollësishme e dislokimeve të forcave partizane . Një gjë e tillë e alarmoi celulën e partisë dhe shtabin e grupit partizan të Pezës. Celula bëri një mbledhje urgjente dhe arritinë përfundimin se në radhët e partisë duhej të ishte futur ndonjë spiuni Gestapos . Ofmani , gjatë hetuesisë , pohoi se këtë skicë ja kishte dhënë komanda e tij eprore në Tiranë . Shërbimi informativ deri në atë kohë nuk kishte ndonjë informatë të dyshimtë . Celula e Partisë , pasi e diskutoj mirë në mbledhjen e sja sulmin që armiku u mundua të bëntë në befasi , vendosi , që përveç shokëve të shërbimit informativ , të punonin të gjithë komunistët për ta zbuluar patjetër tradhtarin : për ndjekjen e këtij problemi u caktua një komision me 4-5 partizanë me të ngarkuarin e informacionit të grupit në krye . Ajo që duhej theksuar është se çdo komunist u ngarkua që të studionte në repartin e vet ,personat që ju jepnin shenja dyshimi nga sjalljet e veset e tyre dhe sidomos të shiheshin me kujdesata që kishin ardhur në radhët partizane në muajt e fundit . nga informatat që u grumbulluan u arrit në përfundimin se tradhëtar duhej të ishte njëri nga pesë partizanët e rinj që kishin ardhur muajt e fundit (tre nga Durrësi dhe dy nga Tirana ) . Ky përfundim ju rraportua Komitetit Qarkor të partisë , i cili , nëpërmjet organeve të partisë dhe rrjetit të terrenit ,bëri dhe përcaktoi si të dyshimtë Xhavit Jevgun . Ky dyshim u përforcua ngaqë të treata , me arsye të ndryshme , kishin ikur me leje në Durrës në fund të shtatorit 1943. Mirëpo rrjeti i Durrësi informonte se dy prej tyre kishin vajtur në familjet e tyre , kurse Xhavit jevgu ,jo , .Një informatë tjetër e rëndësishme theksonte : Xhavit jevgu , kishte shkuar në Tiranë dhe jo në Durrës . Mbi këtë bazë Xhavit jevgu në bisedë e sipër , duke parë se ai mundohej të shkiste , u pyet ,pse kishte shkuar në Tiranë e jo në Durrës . , dhe ku kishte vajtur . Atij ju kërkua të tregonte të vërtetën , duke i thënë se informata të sakta vërtetonin se ai kishte shkuar në Tiranë . Ai u mundua të manovronte , por kur ju tregua skica e dislokimeve të bëra nga ai , shtangu në vend , dhe duke u drithur , deponoi se kishte qenë spiun I kuesturës fashiste në Durrës dhe më vonë kishte kaluar në shërbim të Gestapos . Ai tregoi detyrën që i kishte dhënë Gestapoja për të punuar në rreshtat partizane , format e ndërlidhjes me gestapon në tiranë dhe mënyrën si e kisht pregatitur skicën e dislokimeve . Po kështu ngjau edhe në Vlorë. Ditën që inagurohej Brigada e V.S. ,nazistët filluan Operacionin e Dimrit në atë krahinë , me qëllim që ti asgjësonin forcat partizan dhe të nënshtronin popullsinë . por ata nuk,mundën .



Informativ Perfeksionimi i mëtejshëm i shërbimit

(maj –nëntor 1944)

Riorganizimi I reaksionit nga zbulimet armike



Fitorja që korri Ushtria Nacional –Çlirimtare Shqiptare në Operacionin armik të Dimrit 1943-1944 dhe ofensiva e përgjithshme që filloi ushtria staliniane , në janar 1944 në frontin e Lindjes , i tronditi si pushtuesit nazistë , ashtu edhe “aleatët “anglo –amerikanë . Këta po përpiqeshin të gjenin rrugë dalje për të shpëtuar nga situata e vështirë . Të gjitha shpresat në Shqipëri i mbështetën në organizimin e një operacion të ri , të koordinuar e të rrufeshëm kundër ushtrisë N.Ç.. Misionet ushtarake anglo –amerikane I përforcuan lidhjet e bashkëpunimit me Gestapon . Në fillim lidhjet I mbanin nëpërmjet spiunëve SS si prifti Lekë Sala , bajraktari Nikë Sokoli e të tjerë . Më vonë gestapoja dërgoi për marëveshje te shefi I misionit anglez Mak Nel misionin e vet me nënkolonelin e Gestapos Brand në krye . Pjesëtarët e këtij misioni u paraqitën tek anglezët gjoja si dezertorë, që kërkonin ndihmë e përkrahje . Qëllimi i Gestapos ishte : të bashkërëndonte veprimet për riorganizimin e reaksionit e kundër Lëvizjes N.Ç, Kjo doli e qartë ,më 13 maj 1944, kur ata ,së bashku me krerët e reaksionit . krijuan “Lidhjen e Shkodrës”në kinema rozafat të Shkodrës. . Në këtë mbledhje të organizuar ngakuadrot e SOE-së dhe të Gestapos morën pjesë përfaqësues të klerit reaksionar, të legalitetit ,të ballit Kombëtar e Nacionalindipendetes të kryeauar nga Gjon Marka Gjoni . Më vonë , në bazë të” Lidhjes së Shkodrës” dhe të disa itifakteve të tjera, krijuan “Lidhjen e maleve” , aprovuan programin e veprimit kundër Lëvizjes N.Ç.dhe vendosën të thirrej një “kongres “ për të bërë një organizim e mobilizim më të mirë të reaksionit . Reklamuan se kishin grumbulluar 4000 mijë vetë . për paisjen me armatime e mjete të të tjera u zotuan major Mak Neli e nënkolonel Brandi , që organizuan dhe drejtuan këtë “Lidhje të maleve “ ,reaksioni i brendshëm ishte gati për operacion . Lidhur me këtë pregatitje Komiteti Qarkor i Partisë për Shkodrën , në bazë të lajmeve që kishte mbledhur nga shërbimi informativ , në raportin që i dërgonte Komitetit qarkor të partisë në atë kohë theksonte : “këtej nga Kryeziu i Pukës punon një reaksionar, angleziDavit Smile (ky ishte pranë A . Kupit –Th.B. ) Ai mbante lidhje me halit dhe Jup Kazazin (ballistët ) deri te Klë Bibë Mirakaj . Në Cukal janë vendosur dy oficer anglezësë bashku me 40 gjerman .Ata po i shpërndajnë të holla gjithkujt, janë munduar me harmonizue reaksionin rreth vedit , me I grumbullue eme I udhëheq. E informuar prej kohësh për këtë pregatitje të pushtuesve e të reaksiont , partia mori masa që krahas përforcimeve të rrjetit informativ , të bëhej punë politike bindëse me masat që të mos mashtroheshin nga propoganda e pushtuesve dhe e krerëve të reaksionarë, të zbulohej e të demaskohej bashkëpunimi i këtyre me misionet “aleate”anglo-amerikane dhe të mobilizohej gjithë populli në ofensivën e përgjithshme për 135lirimin e plot të atdheut . Krahas kësaj , shërbimi informativ zbuloi se oficerët anglez kolonel Bill Mak Leon ,Mak Neli e Julian Ameri së bashku me nënkolonelin e Gestapos Brand dhe dhe krerët e reaksionit Abaz Kupi , Muharrem Bajraktari ,Gani Kryeziu etj, në takimin që bënë me 2 qershor 1944 vendosën të thërisnin “Kongresin e Veriut në Lurë , më 10 korrik 1944, për të organizuar e ngritur në luftë gjithë gjithë reaksionin e Shqipërisë së veriut deri sa të arrihej në krijimin e një qeverie kualicioni nën mbikqyrjen e “aleatëve “ .Kjo , sipas tyre , do të pengonte vazhdimin e ofensivës së përgjithshme të ushtrisë nacional çlirimtare dhe do të krijonte mundësit e zbarkimit të ushtrive “aleate” Komanda e Përdhithshme , pasi u informua për këtë pregatitje të reaksionit edhe nga njerëzit e rrjetit informativ ushtarak e simpatizantët e lëvizjes , urdhëroi ,me 3 korrik 1944 ,forcat e Divizionit I .S .që të mos lejonin Abaz kupin të organizonte frontin kundër Ushtrisë N.Ç. Ndërkohë reaksioni kishte sjell në Lurë forca të mëdha e të armatosura mirë për të treguar se ishin besnikë dhe të vendosur për ti zbatuar urdhrat e padronëve të tyre anglez,amerikanë dhe gjerman . Por këto orvajtje dështuan sepse forcat partizane sulmuan dhe ja rrembyen gjallërin mbledhjes , pohonte Julian Ameri , pjesmarës dhe një nga iniciatorët e kësaj mbledhje . Kështu kongresi dështoi , krerët e bajraktarëve dhe shefat e misioneve angleze dhe nenkoloneli i Gestapos u shpërndanë pa marrë asnjë vendim. Pas këtij dështimi të turpshëm kolonel Bill Mak Leoni i kërkoi komandës aleate të Mesdheut që ti bënte presion Enver hoxhës dhe ta detyronte që të pranonte kushtet e anglezve , sepse, përfundonte ai I dëshpëruar “ne e bëmë detyrën tonë dhe tani vetën komanda supreme aleate ose dora e perëndisë mund ta mbante akoma enver Hoxhën “ në ultimatumet e njëpasnjëshme që komandanti I forcave aleate të Mesdheut i dërgonte pas 6 korrikt 1944 komandantit të përgjithshëm të Ushtrisë N.Ç. shokut Enver Hoxha , kërkonte , duke i bërë presion , që të ndalohej lufta kundër Abaz Kupit në veri , sepse i prisheshin qëllimet strategjike . Veç kësaj kolonel Bill Mak Leone , nëpërmjet spiunit të Gestapos Toptani , hyri në bisedime të drejtpërdrejta me komandën e lartë gjermane në Tiranë dhe lidhi marëveshje sipas udhëzimeve të veçanta që kishe marrë.Shefi I misionit anglez pranë shtabit të A,Kupit koloneli Bill Mak Leone merrte përsipër të organizonte frontin antikomunist me forcat e legalitetit , ballit kombëtar , të qeverisë kueslinga eme gjithë krerët bajraktarëdhe hiqte nga çdo nxitje e shqiptarëvë kundër gjermanëve . Komanda e lartë gjermane zotohej të mos u sillte pengesë oficerëve britanik dhe spiunëve të tyre . Në repartet e ushtrisë nacional çlirimtare dhe në terren u forcua dhe urrit edhe më shumë roli dhe rëndësia e informacionit dhe e kundërinformaconit .



Zgjerimi dhe prefeksonimi i mëtejshëm i shërbimit informativ



Ende pa u hedhur në hartë plani i Operaconit armik të qershorit 1944 , qendrat e nënqendrat e shërbimit informativ u jepnin lajme të sigurta e të shpejta komandave partizane përkatëse . Në mbështetje të këtyre lajmeve shtabet e njësive në ushtrinë naconal çlirimtare , duke filluar nga njësia më e vogël deri tek më e madhja , përpilonin planin e goditjeve të përqëndruar . Lajmet informative të kombinuara me planin operativ – luftarak dhanë rezultate të shkëlqyeranë përdorimin e taktikave luftarake simbas situatave operative për zbatimin me sukses të planit strategjik të Shtabit të përgjithshëm për çlirimin e atdheut. Qe në fillim të operaconit shoku Enver Hoxha porositi komandat e njësive që të organizonin rrjetin informativ në vënde kyçe, në rrugë kryesore , në pika të caktuara strategjike të qyteteve për të mbledhur informata të sigurta për përqëndrimin e forcave armike , gjendjen e tyre morale , , mënyrën e furnizimit , rojet, lëvizjet e armikut , paisjet e tij , sasinë e automjeteve etj. Për ti pasur këto informata , të cilat ju duhen të na I trasmetoni direkt dhe rregullisht me shpejtësin më të madhe në Staraveckë , ju –I shkruante shoku Enfer shtabit të batalionit akmarrja “me 19 prill1944 duhet të organizoni një shërbim informacioni me anë të fshatarëve dhe me partizanët direkt . Gjatë kësaj faze rëndësi ju kushtua zgjerimit të qendrave dhe nënqendrave të shërbimit informayiv nëpër qytete , . ku ishte mbyllur armiku , dhe në rrugët kryesor ku ai lëvizte . Përveç qendrave eksiztuese informative , simpatizantë të lëvizjes që vepronin në objekte të rëndësishme , komitete qarkore të Partisë së Tiranes , Korçës , Vlorës ,Durrësit , Gjirokastrës, Shkodrësdhe celulat e partisë në Dibër , Tropojë , Kukës etj., zgjeruan dhe organizuan shumë mirë rrjetin informativ në prapavijat e armikut , ,në qytete ,fshatra dhe rrugë kryesore nga grumbulloheshin informata të rëndësishme . Disa qendra informacioni në qarkun e Korçës mbanin nën kontrroll rruget kryesore të komunikacionit Follorinë –Korçë –Janinë : ato të qarkut të Vlorës e të Gjirokastrës kontrollonin rrugët Tepelenë-Gjirokastër , Sarandë-delvinë –Kakavijë , ndërsa nyjet e informacionit të qarkut të Kukësit mbanin nën kontroll rrugën Kukës – Prizren . Këto qendra informacioni shërbenin edhe për të koordinuar veprimet goditëse për të mos lënë armikun të qetë . Ndërsa qendrat e tjera që vepronin në qytete dhe në zonat e pushtuara nga armiku ,kontrollonin përq ëndrimet , lëvizjet dhe zbulonin planet dhe qëllimet e armikut . Të tilla qendra informacioni vepronin në qytetin e Korçës, në afërsi të Pojanit , Zemblakut , në Boboshticë, Drenovë , Ersekë . Në qytetin e Tiranës ,u ngriën qendra informative si në Sauk , në Laprakë , në ish hotel Berlin e London . Po kështu u shtuan qendrat e informaconit në Pogradec, në Elbasan ,Durrës ,Vlorë ,Shkodër Gjirokastër ,Kukës , Dibër etj, të cilat jepnin lajme të rëndësishme që shërbenin për të kryer goditje të ndryshme nga njësitet e forcave partizane dhe brebda në qytete. Po sjellim disa shëmbuj për të treguar rolin e rëndësishëm që luante informacioni në këtë periudhë . Nga informatat e mbledhura nga qendrat informative shtabi I Brigadës V I raportonte me 28 prill Shtabit të përgjithshëm “ nga informatat e përditëshme e të besuara rezulton se në Gjirokastër ndodhen 400-500 ballistë të vendosur përqark qytetit duke pasur 5-10 gjermanë më artileri të vendosur në Kala si dhe mortaja . Një masivitet i tillë i shërbimit informativ ishte karakteristike për gjithë perjudhën e luftës nacional çlirimtare . Sapo zbuloheshi forcat armike nga rrjeti informativ dhe zbuluesit e njësive partizane , shtabet e njësive jepnin urdhra përkatëse . Kjo taktikë e zbatuar me sukses nga shtabet e njësive të Ushtrisë N.Ç, dha rezultate të mira dhe në asgjësimin e çerdheve të fundit të bajraktarëve .



Zbulimi dhe shpartallimi i përqëndrimit të reaksionit në veri

Pas dështimeve qe pasuan në krahinat e Shqipërisë së jugut e të mesme , pushtuesit hitlerian i vrënë shumë shpresat te reaksioni në veri . Poë edhe në këtë përpjekje të fundit pësuan disfatë , sepse populli përkrahu pa rezerva vijën e partisë dhe u bashkua si një trup i

vetëm me partinë kundër pushtuesve dhe reaksionarëve të vendit . Rol të rëndësishëm në këtë drejtim luajti dhe shërbimi informativ .Pra me kalimin e forcave të Divizionit i në veri ai u gjallërua më tepër Rrjeti informativ i brigadave , i divizionit dhe i njësive të tjera që u krijuan më vonë u shtri në të gjithë zonat e veriut dhe ndikoi pozitivisht në zbulimin dhe shpartallimin në kohë të përqëndrimit të reaksionit . Simbas informatave që marrim edhe në krahinën e Kthellës (Mirditë ), dhe Lurë populli eshtë pro nesh . Bile n ë Lurë Halil Alinë e kanë ndjekur. Forcat e Brigadës I , që veprojnë në Qafën e Murrixit , Qafën e Shtamës –Burrel –Remull , Lis e Qafën e Bardhë , kanë shtrirë rrjetin informativ në çdo drejtim , për të goditur kokën e reaksionit . Reaksioni ka marrë tmerr dhe është çorientuar si rezultat I kësaj pune , u shkryhej shokëve që vepronin në Mat më 11 gusht 1944. Krerët e reaksionit nuk lanë mjete e forma pa përdorur . Ata , veç rezistencës me armë , u përpoqën ta godasin nga brënda lëvizjen nacional çlirimtare , duke bërë marveshje të fshehta me disa elementë , të cilët ishin futur në radhët e lëvizjes dhe e hiqnin veten si patriotë para popullit . Kështu rrjeti informativ i komandës së qarkut të Peshkopisë zbuloi se Dan Kaloshi , i hedhur në rreshtat e ushtrisë nacional çlirimtare , mbante lidhje të fshehta me një nga krerët e reaksionit në veri ., kolonel Hysni Demën . ndaj këtyre njerëzve shërbimi informativ përforcoi vëzhgimin . “Me sa kuptova për Danin , i shkruante shokut Enver shoku Hysni Kapo , më 26 gusht 1944, jo vetëm që nuk do të kemi fryt , por duket si njeri is dyshimtë . ndërkohë kryespiuni tjetër i SOE-së dhe i Gestapos , kryekrimineli Muharrem Bajraktari , i cili kishte punuar në fshehtësi të madhe , duke qëndruae gjoja asnjanës e duke qenë kështu i “pakopromentuar “filloi përpëlitjet . Ai ,sipas planeve e deduksioneve të spiunazhit anglez, ishte njeriu më i përshtatshëm në atë situat për të udhëhequr reaksionin e për tu vënë në krue të një qeverie të ardhshme , sepse , spas tij , gëzonte “influencë”. Ai ishte më i përshtatshëm se Abaz Kupi , i cili me veprimet armiqësore që zhvilloi kundër Lëvizjes nacional çlirimtare ishte diskretituar dhe kishte nxjerrë fytyrën e vërtetë të tij prej spiuni të rregjur para popullit , duke bashkëpunuar haptazi me pushtuesit .


E Enjte, 05 Mars 2009-Gazeta Ndryshe

[BlueBaron]

Barat, nuk te vjen turp qe ben te tilla postime ne Forum ?!? Postim per diskutim eshte ky i joti ?!?

[BARAT]

postuar nga b.yt.hjashta
Barat, nuk te vjen turp qe ben te tilla postime ne Forum ?!? Postim per diskutim eshte ky i joti ?!?

Qe kur ke nxjerrur b.y.then ne foton e profilit na plasi cipa edhe ne te tjereve.
Nese di te lexosh, lexo vetem fillimin, ku shkruaj:
Shkrimi i meposhtem nuk shpreh opinionin tim.
Ti dhe skuthet e tjere mund ta pasuroni kete teme. Eshte pikerisht, per ju, qe te diskutoni.

Mund te sjellesh materiale ose t'i kundershtosh me te tjera ne vend qe te besh leksione morali

psh

The Complete Idiot's Guide to Spies and Espionage
By Rodney Carlisle



vetem se ketu ngaterrohet Imre Hoxha me Enver Nagin

[Popull Thjesht]

Barat, nuk te vjen turp qe ben te tilla postime ne Forum ?!? Postim per diskutim eshte ky i joti ?!?

Sukthi i vogel, çfarë të dogji ?
Ne nuk te mbajme mëri , përse ke shitur b.y.thën , ose te pakten na i ke nxjerre ne treg. Ky eshte problemi yt !

Por nuk duhet te harosh se ka shume qe te njohin qe nga rrenja !

[BlueBaron]

Sukthi i vogel, çfarë të dogji ?
Ne nuk te mbajme mëri , përse ke shitur b.y.thën , ose te pakten na i ke nxjerre ne treg. Ky eshte problemi yt !

Por nuk duhet te harosh se ka shume qe te njohin qe nga rrenja !

Do te keshilloja te kontrolloje bythkat e ndonje familjares tende te shohesh mos kane ate tatuazhin ...


Ti enveristi vogel nuk me njeh fare. Je ti qe je e njejta plehre ...

[BlueBaron]

Qe kur ke nxjerrur b.y.then ne foton e profilit na plasi cipa edhe ne te tjereve.
Nese di te lexosh, lexo vetem fillimin, ku shkruaj:
Shkrimi i meposhtem nuk shpreh opinionin tim.
Ti dhe skuthet e tjere mund ta pasuroni kete teme. Eshte pikerisht, per ju, qe te diskutoni.

Mund te sjellesh materiale ose t'i kundershtosh me te tjera ne vend qe te besh leksione morali

psh

The Complete Idiot's Guide to Spies and Espionage
By Rodney Carlisle



vetem se ketu ngaterrohet Imre Hoxha me Enver Nagin

Eh mer klysh enverist-sigurimsi, nqs shkrimi mesiperm nuk do te ishte opinioni yt, nuk do t'a sillje ne Forum, por do te vinte peshtire nga genjeshtrat qe populli degjoi per 50 vjet ...


Plehra keni qene, plehra jeni e plehra do te mbeteni ...

[fegi]

Eh mer klysh enverist-sigurimsi, nqs shkrimi mesiperm nuk do te ishte opinioni yt, nuk do t'a sillje ne Forum, por do te vinte peshtire nga genjeshtrat qe populli degjoi per 50 vjet ...


Plehra keni qene, plehra jeni e plehra do te mbeteni ...

Nji fjal popullore,thot" qeni i mir e bjen ujkun ne torisht dhe i han delet"

[BARAT]

Eh mer klysh enverist-sigurimsi, nqs shkrimi mesiperm nuk do te ishte opinioni yt, nuk do t'a sillje ne Forum, por do te vinte peshtire nga genjeshtrat qe populli degjoi per 50 vjet ...


Plehra keni qene, plehra jeni e plehra do te mbeteni ...

Une sapo te solla nje citim joshqiptar:
The Complete Idiot's Guide to Spies and Espionage-By Rodney Carlisle

...keshtu qe nuk ke pse fillon te nxjerresh jarge dhe shkume. Ti mbase nuk e di, por une mund te jem edhe i persekutuar dhe nuk flas me te njejtat jargavitje sic ben ti. Kjo te ben te njejte me ata qe urren...=SKUTH (meqe ra llafi..t'u rrit gje rroga? )

[BlueBaron]

Une sapo te solla nje citim joshqiptar:
The Complete Idiot's Guide to Spies and Espionage-By Rodney Carlisle

...keshtu qe nuk ke pse fillon te nxjerresh jarge dhe shkume. Ti mbase nuk e di, por une mund te jem edhe i persekutuar dhe nuk flas me te njejtat jargavitje sic ben ti. Kjo te ben te njejte me ata qe urren...=SKUTH (meqe ra llafi..t'u rrit gje rroga? )

Rodney Carlisle e ngaterron Enver "Plehre" Hoxhen me Imre Nagin, apo do te thuash ashtu ka qene ne arkivat e CIA. Nejse, pak rendesi kane arkivat e CIA. Ai operacioni per te cilin ben fjale pasazhi i librit qe ke sjelle eshte i vertete dhe bente pjese deri para renies se murit te Berlinit ne manualet e shkollave te spiuneve te vendeve lindore.

Persa i perket historise se "arte" qe ke sjelle (artikulli i "Ndryshe"), nqs do te ishe i persekutuar nuk do te kishe as deshiren t'a lexoje per supergenjeshtrat qe permban.

Nuk mund te flas me gezim kunder nje rrace kriminelesh. (Rri i qete, urrej falas) ...