Me poshte lexoni pjese nga gazeta "Rimekembja" e shkurtit 2000, ku A. Baleta shkruan, si pjesemarres direkt, se c'ndodhi ne shkollen e Bashkuar.
Nė paraditėn e 22 shkurtit tek selia e PD-sė Neritan Ceka mė kėrkon tė shkonim bashkė nė njė mbledhje ushtarakėsh ku do tė
pėrfaqėsoheshin partitė politike dhe Forumi pėr tė drejtat e njeriut pasi ishte krijuar njė lloj komiteti ushtarak pėr njė si shpėtim kombėtar, i pėrbėrė nga oficerė tė rinj e kursantė ushtarakė krejt tė panjohur deri nė atė moment. Ata kėrkonin qė fatet e vendit t'i merrte nė dorė ushtria sepse asnjė organizėm tjetėr politik e pushtetor nuk bėnte mė dot asgjė pėr shtetin e popullin.
Nė orėn e caktuar 17-oo bashkė me Neritan Cekėn dhe Agron Ēikėn qė pėrfaqėsonin PD-nė edhe unė hyra nė oborrin e Shkollės sė bashkuar tė oficerave "Enver Hoxha" ku mė dhanė zarfin drejtuar Forumit qė kishte brenda komunikatėn e kėrkesat e ushtarakėve. Atė ditė gjithė para diten kishim ndjekur nė ekranin e TVSH-sė grumbullimet e ushtarakėve
duke vringėlluar armėt e duke kėnduar kėngė revolucionare nė oborret e kėsaj shkolle. Nė qytet ishte pėrhapur panik se pikėrisht nė orėn 14-05 ushtarakėt do tė marshonin drejt sheshit Skendebej pėr tė vendosur munumentin e Enverit me uniformė ushtarake nė vendin ku dy ditė mė parė ishte rrėzuar monmenti i madh. Ishin pėrhapur edhe fjalėt se 500 tė rinj tė Tiranė do tė shtriheshin nė sheshin "Skėnderbej" qė tė mos kalonin tanket. Pėrhapeshin plot fjalė qė dinė t'i sajojnė shėrbimet sekrete pėr provokim dhe t'i ndezė edhe mė shumė fantazia e thashethemja spontane popullore.
Por kur ne hymė pėr takimin me Komitetin e ushtarakėve tė rinj tashmė kishte kaluar ora 14-05 dhe shumė nga ato gjėrat qė pėrfliteshin nuk kishin ndodhur. Gjėra tė rėnda do tė ndodhnin pas kėtij ēasti.
Njerėzit pėrreth mureve tė shkollės ishin shumė tė zemėruar.
Kuadratet e ushtarakėve brenda rrethimit tė shkollės tė armatosur e nė gatishmėri tė plotė pėr betejė dukeshin shumė tė egėrsuar. Nė tarraca ishin vendosur mitrolozė. Nė shkollėn e oficerėve kishin sejllė forca speciale tė policisė. Mbledhja filloi nė katin e dytė tė ndėrtesės sė komandės. Nė sallė ishte njė tavolinė nė formė "U-je" tė gjatė me shumė ushtarakė dhe pak njerėz me veshje civile. Kishte tre vetė qė mbanin uniformėn e policisė sė rendit. Nė krye ishte
komandanti atij Komitetit, aficeri me origjinė nga Tropoja, Agim
Bajraktari. Pranė tij njė pėrfaqėsues i Ministrisė sė Mbrojtjes, dy
pėrfaqėsues tė parėndėsishėm nga aparati i KQ tė PPSH-sė, njė
pėrfqėsues i Frontit Demokratik. Ishtė pėr ēudi njė pėrfaqėsues i
partisė ekologjike tė Namik Hotit qė nuk trazohej mė opozitėn, e cila
pėrfaqėsohej nga dy tė dėrguarit e PD-sė dhe unė qė kisha vajtur nė
emėr tė Forumit tė drejtave tė njeriut pa u konsultuar me anėtarėt e
tij pėr vėshtirėsi kontakti dhe mungesė kohe.
Gjatė pesė orėve qė ka vazhduar kjo mbledhje ēmendurie asnjėherė nuk
ka pushuar zhurma e kuadrateve ushtarake jashtė sallės, aq sa tė
krijohej bindja se vetėm efekti i njė droge tė fortė mund tė krijonte
kėtė atmosferė. Agim Bajraktari parashtroi se qėllimi mbledhjes ishte
qė forcat politike tė jepnin pėlqimin e tyre qė mbrojtjen e shpėtimin
e Shqipėrisė ta merrte nė dorė ai Komitet, ku pėrveē ushtarakėve
bėnin pjesė edhe disa pedagogė civilė tė shkollave ushtarake qė gjatė
debateve u treguan edhe mė tė egėr se ushtarakėt kundėr demokracisė.
Pra ne ishim si disa pengje qė duheshim aty vetėm pėr tė thėnė se
opozita vetė ra dakord qė ēdo gjė tė vendosej me armėt e ushtrisė.
Kaq mjaftonte pėr tė kuptuar se grushti i shtetit tashmė po arrinte
pikėn e vet kulmore.
Pėrveē denoncimit qė i kishte bėrė mė parė Berisha rolit tė Kiēo
Mustaqit, shenjė e pėrgatitjeve pėr tė shtypur me dhunė lėvizjen e
sapolindur pėr demokraci ishte edhe vizita qė kishte bėrė Ramiz Alia
njė javė mė parė nė Vlorė, pėr ta bėrė Vlorėn qendrėn nga do tė
organizohej dhuna. Fatmirėsisht atėherė Ramiz Alia nuk pati nė Vlorė
atė sukses qė do tė kishin enveristėt e ramizisstėt nė pranverėn e
vitit 1997. Shenjė tjetėr ishte propozimi i bėrė nga kryetari Partisė
Republikane, Sabri Godo, qė tė krijohej njė "Kėshill presidencial", i
cili tė ndihmonte "presidentin" Ramiz Alia, tė vetmin person nė
Shqiupėri qė, sipas Godos, mund tė stabilizonte situatėn e rėndė e
shpėrthyese. Nė fakt, siē doli mė pas, Ramiz Alia kishte shkėputur
nga Presidiumi i Kuvendit Popullor, kryetari kolektiv i shtetit sipas
kushtetutės qė ishte nė fuqi, njė vendim pėr shpalljen e gjendjes sė
jashtėzakonshme, madje dhe me kushtin komod qė duke mbajtur kėtė
vendim nė xhep Ramizi ta shpallte kur tė donte kėtė gjendje. Pra
Ramizi merrte masa tė gejndjes sė jashtėzakonshme, pa e shpallur atė
publikisht dhe pėr kėtė qėllim pėrdorte edhe "opozitarin" Sabri Godo.
Nė atė mbledhjen e Komitetit Sabri Godo nuk kishte ardhur. Ishte
fshehur diku jashtė Tirane nė pritje tė zhvillimit tė ngjarjeve. PR
nuk kishjte dėrguar asnjė pėrfaqėsues nė takimin me "Komitetin
Bajraktari" ( po e emėrtoj tė tillė pėr lehtėsi).
Kėrkesa mė shqetėsusse qė paraqiti Bajraktari ishte marrja e njė
vendimi pėr tė vendosur monumentin e Enver Hoxhės aty ku ishte;
referendum popullor pėr tė pėrcaktuar qėndrimin ndaj Enverit. Edhe
Ramiz Alia kishte thėnė se Enveri nuk i pėrket vetėm PPSH-sė, por
gjithė popullit, prandaj duhej tė votonte gjithė populli. Pra
kėrkoheshin shkase pėr tė filluar pėrleshje me armė, sepse gjithkush
e dinte se tė veproje kėshtu dy ditė pas rrėzimit tė monumentit tė
Enverit duhej tė konfrontoheshe me njė masė tė madhe njerėzish.
Kėrkohej qė TVSH tė vihej nėn drejtimin e Komitetit ushtrarak, i cili
tashmė kishte dėrguar njė kompani pėr ta marrė me forcė Televizionin.
Kėrkohej qė tė gjitha objektet e rėndėsishme tė viheshin nė mbrojtjen
e ushtrisė sė drejtuar nga ky Komitet. Shprehej haptazi mosbesim tek
Ministria e Brendshme dhe sidomos tek ministri Hekuran Isai, tek
qeveria, tek Presidiumi i Kuvendit Popullor, deri tek komandanti i
pėrgjithshėm i ushtrisė, Ramiz Alia.
Nė atė situatė tragjike krijoheshin edhe episode komike. Bajraktari
shpallte se Ministria e Mbrojtjes nuk e ka mė nėn kontroll ushtrinė.
Kur e pyesnim pėrfaqėsuesin e kėsaj ministrie nėse ishte e vėrtetė
kjo ai thoshte tė kundėrtėtn se Ministria kontrollonte ushtrinė. Kur
i thonim pėrse nuk e e disiplinon kėtė Komitet ai nuk pėrgjigjej
fare. Kur Komiteti akuzonte policinė se nuk ėshtė mė nė gjendje tė
mbajė rend pėrfaqėsuesit e Ministrisė sė Brendshme thonin se policia
e mban rendin. Pėrfaqėsuesit e PPSH-sė asnjėherė nuk e hapėn gojėn.
Pėrfaqėsuesi i Frontit Demokratik mbėshteste Komitetin ushtarak. Vetė
ushtarakėt paraqiteshin dy kategorishė : disa shumė agresivė qė nuk
donin tė dėgjonin asnjė logjikė, disa heshtnin. Mė mirė kėtė e vumė
re nė njė pushim, kur ata qė nuk kishi folur shpėrthyen me njė gjuhė
shumė agresive. Mbas disa orė debat kishim edhe etje pėr ujė. Pyeta
njėrin nga oficerėt se ku kishte ēezmė nė atė godinė dhe ai mė
pėrmendi fundin e koridorir njė kat mė lart. Sapo nisa tė ngjisja
shkallėt njėri nga oficerėt e policisė tė pranishėm qė e shihnja pėr
herė tė parė dhe nuk e kam parė mė mė zuri nga krahu dhe mė tha : "
mos shko". Kur pa se unė duhej tė shkoja erdhi me mua. Gjatė gjithė
koridorit tė gjatė hapeshin pak dyert dhe dukeshin koka e fytyra
oficerėsh tė egėrsuar. Oficeri i policisė qėndroi aty edhe kur hyra
nė banjė qė tė mos mė linte vetėn nė rrugėn e kthimit pėr nė sallė.
Kishin kaluar vetėm njė orė nga diskutimet bjeri t'i biem kur jashtė
filluan breshėritė e automatikėve dhe tė mitralozit. Hyri nė sallė me
rrėmbim njė oficer dhe njofton : " populli ka sulmuar shkollėn,
ushtarakėt po luftojnė pėr t'u mbrojtur, janė vrarė tre ushtarakė".
Edhe kjo nuk ishte skenė e papritur se qysh para diten shėrbimet e
dezinformimit kishin vėnė nė qarkullin thashethemin se "populli do tė
sulmonte Shkollėne bashkuar pėr tė hequr zvarrė edhe monumentin e
Enverit qė ėshtė nė oborrin e shkollės". Atėherė ne civilėt opozitarė
kėrkuam tė dilnim jashtė tė bėnin njė thirrje qė tė mos kishte
pėrleshje. Morėm pėrgjigjen : " jo nuk mund t'ju lėmė se kemi
pėrgjegjėssi pėr ju". Menjėherė nga vendi ngrihet njėri nga civilėt e
Komitetit dhe njė oficer qė bėnte punėn e specialistit tė ligjeve dhe
kėrkon qė tė shpreheshim se ēfarė duhet tė bjėnė ushtarakėt kur i
sulmon turma, si duhet t'i pėrdorin armėt. Ishte e qartė qė
provokonin pėr tė shkėputur miratim tė opozitės qė ushtria tė
pėrdorte armėt kundėr turmės edhe tej caqeve qė kishte vėnė Ramiz
Alia pėr pėrdorimin e armėve nga policia kundėr "drejtuesve tė
turbullirave" nė njė dekret tė shpallur pak kohė mė parė. U kujtuam
se ushtria i pėrdor armėt nė front kur lufton pėr m,brojtjen e
atdheut nga armiku i jashtėm, kurse me trazirat brenda vendit merret
policia dhe aty kishte oficerė tė policisė qė mund tė jepnin sqarime
e tė kėrkonin nga strukturat e tyre si duhej vepruar. U rindez po ai
debat i fillimit pėr tė drejtėn e ushtrisė tė merrte nė dorė
operacionet policore. Gjatė gjithė kohės ne opozitarėt ngulėm kėmbė
qė ushtria tė respektojė statusin e saj klasik : tė mbrojė atdheuun
nga njė agresion dhe tė marrė pjesė nė operacione tė mbrojtjes civile
nė rast katastrofash natyrore tė shpallura nga organet pėrkatėse tė
pushtetit. U kujtuam se ēdo zgjerim i kėtyre funksioneve pėr tė marrė
vetė operacione policore ėshtė grusht shteti, ėshtė veprim
antikushteues. U kėrkuam oficerėve t'u binden komandave superiore,
ministrisė sė Mbrojtjes dhe sidomos komandantit tė pėrgjithshėm,
Ramiz Alia. Ishte natyrisht njė gjė pak hipokrite, sepse vetė Ramiz
Alia kishte dorė nė atė manovėr pėr tė pėrdorur ushtrinė kundėr
piopullit.
Ėshtė ironi kur ata politikanė qė atėherė kanė mbrojtur veprimtarinė
e "Komitetit Bajraktari" qė ushtria tė vendoste kontroll nė emėr tė
shpėtimit tė Shqipėrisė nga trazirat, nė vitin 1997 deklaroheshin
kundėrshtarėt mė tė vednmosur qė ushtria tė mbronte repartet e saj e
bazat ushtarake nga sulmet e turmave tė organizuara nga
intevencionistė tė huaj, tė zbatonte detyrat nė njė situatė tė
jashtėzakonsshme qė ishte shpalur ligjėrisht. Janė po ata politikanė
e ushtarakė qė sot pėrsėri shkaktojnė nė parlament diskutime tė tė
njėjtės natyrė qė shkaktoi Komiteti i 22 shkurtit tė vitit 1991,
sepse kėrkojnė qė me njė interpretim antikushteues tė (anti)
kushtetutės qė ka Shqipėria, tė justifikojnė pėrdorimin e ushtrisė
pėr operacione policore nė shumė raste, duke pėrfshirė edhe
manipulimin e zgjedhjevve me 1 tetor 2000 dhe tė hapin rrugėn pėr
pėrdorimin e ushtrisė sa herė do t'u duhet pėr tė mbrojtur pushtetin
e tyre tė vendosur me dhunė. Tani pra kallashpushtetarėt imponojnė nė
kallashparlament atė diskutim qė e kemi bėrė nė mbrėmjen e 22
shkurtit 1991 nė shtabin operativ tė grushtit tė shtetit. Ėshtė
paradoks qė Neritan Ceka i atėhershėm tani qėndron si kryetar i
Komisionit parlamentar pėr SHIK-un nė anėn e artyre ushtarakėve.
Minisitri sotėm i Mbrojtjes, Ismail Lleshi, ka qenė politikan nė
ngjitje tė vrullshme nė hierekainė e PPSH nė ato ditė, beniamin i
Ramiz Alisė. Babai i ministrit tė sotėm tė Brendshėm, Ilir Gjonit,
ishte dora e fortė e PPSH-sė nė ato ditė. Madje tė nesėrmen kur
grushtit tė shtetit i ishte thyer tehu i mprehtė dhe kishte vėrtetė
rrezik qė populli i egėrssuar tė sulmonte shkollėn e oficerave dhe
kur kursantėt qė duket u kishte kaluar euforia dhe kishin kuptuar si
i kepėrdornin ishin demoralizuar, Xheli Gjoni detyrohej tė merrte nė
telefon Sali Berishėn pėr tė ndihmuar nė qetėsimin e situatės. PD
dėrgoi njerėzit e saj tė organizonin punėn pėr largimi e popullit nė
njė distancė ku tė mos kishte konfrontime. Kryetari i tanishėm i PS-
sė, Fatos Nano, nė ato ditė bėhej kryeministėr i Shqipėrisė dhe
anėtar i " Kėshillit presidencial" tė paligjshėm e antikushtetues, qė
ishte shtabi mė i lartė politik i atij grushti shteti. Presidenti i
tanishėm i Shqipėrisė Rexhep Meidani ishte anėtar i kėtij kėshilli
antikushtetues, sikurse ishte edhe deputeti i tanishėm Kiēo Blushi,
ministri i tanishėm i bujqėsisė Lufter Xhuveli, veterani i komunizmit
Haxhi Lleshi, krahu i djathtė ligjor i Ramiz Alisė, ish-kryetari i
Gjykatės sė Lartė, i Kleanth Koēi qė u vra me atentat ende tė
pazbuluar nė Tiranė para 3 vitesh. Nė atė shtab politik tė grushtit
tė shtetit Ramiz Alia ishte kujdesur tė pėrfshinte dhe njė ushtarak,
Xhenet Muēo e madje njė pėrfaqėsues tė minoritetit grekofon,
gazetarin Minella Dajlani.
Kryejuristi i Ramniz Alisė, Koēi nė polemikat e mėpasme ėshtė munduar
tė argumentonte se nuk kishte grusht shteti nė shkurt tė vitit 1992,
sepse ushtria nuk u rebelua pėr tė rrėzuar pushtetin. Nė fakt edhe
nga pikėpamja thjesht juridke ushtria po rrėzonte pushtetin, sepse
ishte shkelur kushtetuta pa u ndryshuar kushtetuta, duke u spostuar
Presidiumi i Kuvnedit Popullor dhe duke u zevendėsuar me
njė "Kėkshill presidencial" kur Shqipėria ende nuk kishte president.
Pra Ramiz Alia ishte vetshpallur me ndihmėn e ushtrisė president. Ky
ishte grusht shteti klasik. Por grushti i shtetit po bėhej pėr tė
pėrmbysur pluralizmin politik, pėr tė vendosur juntėn ushtarake nė
pushtet. Nėn shtabin politik tė grushtit tė shtetit ishte shtabi i i
tij i vėretėt ushtarak nė Ministrinė e Mbrojtjes i kryesuar nga Kiēo
Musstaqi. Kėtu ishin ngritur njė sėrė strukturash pėr organizimin e
drejtimin ushtarak madje dhe politik tė grushtit tė shtetit, pėr
armatosjen e njėsive, pėr rrethimin e Tiranės, pėr mobilizmin e
rezervsitėve, pėr bashkrendimin me disa kuadro tė Ministrisė sė
Brendshme, duke mėnjanuar ministrin Isai qė u akuzua se nuk kishte
mbrojtur me armė monumentin e Enverit dhe pastaj ishte i pari qė
Ranmizi e dėrgoi nė duart e drejtėsisė. Ishin pėrgatitur disa lloje
armėsh kimike qė vetėm pak kohė mė parė ishi sjellur nga Kina.
Nėpėmjet agjentit francez Rosh ishin bėrė porosi me vlerė 300 000
dollarė pėr armė tė sofistikuara nė Perėndim. Rezervistėt e
Skraparit, sikurse doli mė pas, ishin sjellur njė muaj mė parė nė
afėrsi tė Tiranės.
Ndėrsa atė qė ndodhte nė shkollėn e oficerave e drejtonte njė shtab i
komandantėve e komisarėve tė shkollave ushtarake qė rrinte pas perdes
dhe njė "Komitet i shpėtimit" qė kishte dalė nė publik. Shumė nga ata
komandantė e komisarė mė pas u bėnė me pozita tė larta nė ushtri,
disa nga pushteti i PD-sė e disa nga ai i PS-sė, deri nė shef shtabi
si Aleks Andoni. Shumė prej tyre kanė luajtur rolin e vet nė
shpartallimin e ushtrisė nėn goditjen e intevencionit grek e
rebelimit labokomunist nė vitin 1997 dhe sot kėrkojnė qė me
interpretim tė Gjykatės Kushtetuese tė legalizohet edhe ai grusht
shteti qė bėnė nė vitin 1991.
Mbas shumė orė debatesh tė ashpra tensioni nė sallėn e mbledhjes
filloi tė ulej. Dukej ushtarakėt morėn sinjale se grushti i shtetit
nė tėrėsi nuk po shkonte si ishte planifikuar. Jashtė mureve tė
shkollės njė veturė e bardhė kishte kaluar me shpejtėsi dhe tė
shtėnat nga kjo veturė kishin lėnė tė vrarė njė ushtarak nga fashati
Lin i Pogradecit. Akuza e menjėhershme se kėtė e kishin bėrė njerėzit
e Azem Hajdarit nuk piu ujė. Populli bllokoi rrugėt duke ngritur
barrikada. Njė njėsi tankesh kishte refuzuar urdhėrin pėer tė filluar
veprimin. Nga Dibra rezervistėt nuk kishin pranuar tė niseshin drejt
Tiranės, duke thėnė se shkojmė nė qoftė se ka dalė atje serbi.
Rezervistėt e Matit filluan tė iknin tė nesėrmen kur kuptuan se i
kishin mashtruar. Nė Jugė tė Shqipėrisė u shpall shoqata "Vullnetarėt
e Enverit" nė kryue tė tė cilės vunė pėr demagogji njė ushtarak nga
Macukulli i Matit, Hysni Milloshin, sikurse do tė vendosnin me
dinakėri njė tė pėrndjekur politik po nga Macukulli i Matit, Kurt
Kolėn, nė krye tė "Forumit pėr Demokraci" nė kohėn e rebelemit tė
vitit 1997. Por nė Jugė veprimtaritė politike i morėn nė dorė
zelltarėt e PPSH-sė, sekretarėt e parė tė rretheve. Gramoz Ruēi
shpallte " demokracia nė Tepelenė nuk vjen pa kaluar mbi trupin tim".
U krijua Lidhja e Jugut dhe u hodh parrulla "Vlora kryeqytet". U
dėgjuan parrullat "nuk e duam Kosovėn", si hakmarrje pėr ndikimet
politike qė patėn nė Shqipėri zhvillimet e nė Kosovė, sidomos greva e
urisė nė Tregun e Vjetėr. Rol tė veēantė luajti Kavaja, bastioni i
demokracisė, qė tregoi vendosmėri tė veēantė pėr tė mos lejuar
kalimin drejt Tiranės tė kontigjenteve tė egėrsuara enversite qė do
tė dėrgohesshin nga bastionet komuniste tė jugut. Edhe nė vitin 1997
Kavajės i takoi tė luante po tė njėtin rol qė tė mos realizoheshin
ultimatumet e komitetve tė jugut pėr marshim me forcat e tyre
ushtarake mbi Tiranė.
Nė mbremje vonė tė datės 22 mori fund mbledhja nė "Komitetin
Bajraktari" pa atė deklratėn shumė tė dėshiruar nga ky komitet qė
opozita pranonte ta merrte nė dorė situatėn ushtria. Atėherė nė
oborrin e shkollės sollėn njė furgon ( na thanė se ishte i blinduar)
tė policisė, na nxorrėn me shpejtėsi qė andej qė populli i zemėruar
tė mos na godiste gabimisht dhe na transportuan nė njė stacion
policie nė anė tjetėr tė kryeqytetit, ku u ndamė nga policėt dhe
morėm rrugėn secili nė punėn e vet.
Mė datėn 23 ishin forcat demokratike nė Tiranė qė u fusnin frikė
atyre qė kishin organizuar grushtin e shtetit. Njerėzit filluan tė
dėrgonin nė shkollėn e oficerėve rroba civile pėr ushtarakėt qė donin
tė largoheshin. Pushtetarėt nisėn menjėherė tė mohonin se kishte
patur tentavivė pėr grusht shteti. Kohė mė vonė Agim Bajraktari na
thoshte se atė zallmahi e kishte bėrė qė tė ndihmonte Ramiz Alinė se
e kėcėnonin politikanėt dhe ushtarakėt konservatorė. Sabri Godo u
mobilizua sėrish tė justifikonte propozimin e tij pėr Kėshillin
presidencial dhe lėshonte thirrje qė njerėzit tė hiqnin dorė nga
demonstratat, tė ktheheshin punės dhe ta linin tė qetė Ramzin ta
bėnte demokracinė si e kishte menduar. Gjatė njė jave pas kėsaj
ngjarje m'u duk mė me arsye tė ndėrroja vendqėndrimet. Njė arsyetim
naiv sepse agjentėt e Sigurimit dinin ēdo lėvizje. Pas njė jave i
dhashė fund edhe kėsaj sorollatje, sepse mė duhej tė merresha me njė
ekip tė madh tė Federatės Ndėrkombėtare tė Helsinkit me seli nė Vienė
qė erdhi tė bėnte verifikime nė Shqipėri dhe unė shkova me ta nėpėr
burgjet ku kishte ende tė burgosur politikė. Por kėto janė ngjarje tė
marsit.
Krijoni Kontakt