Jetëgjatësia, shkencëtarët dhe përpjekja për të zbërthyer gjenin “magjik”

[sirena_adria]

Rini e përhershme me ushqimet e pasura me kolagjen

Kolagjeni është një proteinë që trupi e prodhon natyralisht. Ajo është e rëndësishme për ruajtjen e shëndetit dhe gjallërisë së lëkurës.

Përbërësi kolagjen gjendet në çdo organ të trupit, përfshirë kocka, lëkurë, ligamente dhe kërce.

Kolagjeni bashkëpunon me proteinën elastinë për të ruajtur elasticitetin e indeve. Ai ka nevojë për shumë aminoacide, ndërkohë që inflamacioni ka aftësinë ta shkatërrojë.

Fibrat e kolagjenit përfitojnë shumë nga dy aminoacide: lysina dhe prolina por edhe nga ushqyes të tjetër siç është vitamina C.

Kolagjeni gjendet poshtë shtresës së jashtme të lëkurës. Ai është baza e indeve lidhorë që mbështesin të gjithë strukturën e lëkurës, ndaj është thelbësor për një lëkurë rinore.

Me kalimin e moshës, trupi prodhon gjithnjë e më pak kolagjen, ndërkohë që lëkura hollohet duke i çelur rrugën rrudhave.

Dielli, ndotja, radilalet e lira dhe duhanpirja, janë gjithashtu përgjegjës për rënien e sasisë së prodhuar të kolagjenit.

Trupi prodhon vazhdimisht kolagjen për të riparuar dëmet, por pas moshës 35-40 vjeçare, prodhimi dhe cilësia e tij zbehet.

Lajmi i mirë është se, përveç trajtimeve kozmetike, ushqimi është një tjetër burim i pasur me kolagjen.

Ekspertët thonë se prodhimi i kolagjenit është në varësi të nivelit të përshtatshëm të aminoacideve, 9 prej të cilave nuk prodhohen nga trupi dhe duhen marrë nëpërmjet ushqyerjes.

Burimet shtazore siç janë shpendët, peshku, djathi, qumështi dhe vezët arrijnë të plotësojnë kërkesën për nëntë aminoacide.

Antocianidina-

Frutat e pasura me bioflavonoidinë dhe antocianidinë mbështesin indet lidhore dhe fibrën e kolagjenit. Ato gjenden në ushqimet me ngjyrë të kuqe ose vjollcë siç janë qershitë, manaferrat dhe boronicat e kuqe.

Antocianidina rrit nivelet e vitaminës C në qeliza, mbron kundër dëmeve të shkaktuara nga radikalet e lira dhe parandalon shkatërrimin e kolagjenit në lëkurë.

Ushqyesit e nevojshëm

Vitamina C dhe bakri janë të rëndësishëm për prodhimin e kolagjenit dhe riparimin e indeve. Konsumoni ushqime të pasura me vitaminë C siç janë kivi, brokoli, sallata e ujit, portokalli, speci, pjepri dhe lulerradhiqe.

10 ushqimet më të mira që përmirësojnë kolagjenin në lëkurë në mënyrë natyrale

Lakra
Produktet e sojës
Frutat dhe perimet e kuqe
Fasulet
Karrotat
Arrat dhe farat e linit
Ullinjtë e zinj ose jeshilë
Limonët dhe portokallet
Avokado
Mishi i gjeldetit


Koha Jone

https://kohajone.com/rini-e-perhersh...a-me-kolagjen/

[ATMAN]

1. Japonia - jetëgjatësia mesatare është 84.6 vjet.
2. Monako - jetëgjatësia mesatare është 84.1 vjet.
3. San Marino - jetëgjatësia mesatare është 83.4 vjet.
4. Andorra - jetëgjatësia mesatare është 83.1 vjet.
5. Singapori - jetëgjatësia mesatare është 83.1 vjet.
6. Hong Kongu - jetëgjatësia mesatare është 83.1 vjet.
7. Makao - jetëgjatësia mesatare është 82.2 vjet.
8. Svaziland - jetëgjatësia mesatare është 81.6 vjet.
9. Italija - jetëgjatësia mesatare është 81.6 vjet.
10. San Marino - jetëgjatësia mesatare është 81.5 vjet.

Këto të dhëna janë të fundit të disponueshme dhe mund të kenë ndryshime në të ardhmen, pasi jetëgjatësia ndryshon vazhdimisht nëpër botë.

Faktori i ushqimit ka një ndikim të rëndësishëm në jetëgjatësinë e një popullate. Ushqimi i shëndetshëm mund të ndihmojë në zvogëlimin e rrezikut të shumë sëmundjeve kronike si diabeti, sëmundjet kardiovaskulare dhe kanceri, të cilat janë disa nga arsyet kryesore të vdekshmërisë në botë. Një dietë e shëndetshme e përfshin një gamë të gjerë të ushqimeve të pasura me vitamina, minerale dhe antioksidantë që ndihmojnë në mbajtjen e trupit të shëndetshëm dhe funksionues.

Në anën tjetër, një dietë e dobët dhe e varfër në ushqime të shëndetshme mund të rrisë rrezikun e sëmundjeve kronike dhe mund të ulë jetëgjatësinë. Në disa raste, një mungesë e ushqimeve të rëndësishme mund të çojë në mungesë të vitaminave dhe mineraleve, dhe kjo mund të çojë në sëmundje dhe vdekje.

Në përgjithësi, një ushqim i shëndetshëm dhe i balancuar përbën një faktor të rëndësishëm në përshpejtimin e rritjes dhe zhvillimit të një popullate të shëndetshme dhe të gjatëjetësishme.

[sirena_adria]

Jetëgjatësia mesatare në vitin 2030?

2017


Vendet e pasura, si Japonia, Zvicra dhe Australia, kanë jetëgjatësinë më të lartë, edhe pse vlerësimet ndryshojnë në varësi të metodologjisë. Hulumtimi i ri në mesin e 35 vendeve të pasura, të autorizuar nga shkencëtarët në “Imperial College” në Londër dhe “Organizata Botërore 3 Shëndetësisë, të publikuar në revistën mjekësore “Lancet”, përdor një kombinim të 21 modeleve statistikore në vend. Autorët thonë se rezultatet janë më të besueshme, por edhe të habitshme.

Sipas tyre, deri në vitin 2030 në Korenë e Jugut jetëgjatësia do të zgjatet si për gra, ashtu dhe për burra. Në vitin 2030 ka të ngjarë që gratë të jetojnë më shumë se 90 vjet, 7 vjet më gjatë, në qoftë se janë të lindur në vitin 2010 pritet që edhe burrat të jetojnë më shumë se 84 vjet.

Vende të tjera konsiderohet se do t’i përmirësojnë rezultatet për arsye të ngjashme. Trashjet në mesin e grave në Francë dhe Zvicër ndodhin rrallë. Deri në vitin 2030 burrat hungarezë pritet të jetojnë një mesatare prej 7.5 vjet më shumë se në vitin 2010, pjesërisht për shkak se disa prej tyre përdorin alkool apo duhan.

Zelanda e Re, Australia dhe Kanadaja kanë nivele të ulëta të vdekshmërisë dhe vdekjeve nga aksidentet.
Autorët megjithatë presin shumë më pak përparim në vende të tjera. Në vendet më pak të pasura jetëgjatësia mesatare është e shkurtër dhe nuk pritet të bëhet më e gjatë. Suedia dhe Japonia kanë gjithashtu gjasa për të shënuar zgjatjet e jetëgjatësisë.

Të dhënat më të habitshme janë për SHBA-në. Ekonomia më e madhe në botë është në mesin e pesë shteteve në fund të listës për përmirësime të jetëgjatësisë për burrat dhe gratë, me një jetëgjatësi 77 vjet për burrat dhe 81 vjet për gratë në vitin 2010. Tashmë është ndër më të ulëtat në botën e pasur.

Kjo është pjesërisht për shkak të faktit se SHBA-ja është i vetmi vend në OECD që nuk ka kujdes shëndetësor për të gjithë. Përveç kësaj, vendi ka vdekshmërinë më të lartë në mesin e nënave dhe fëmijëve, e më pak njerëz vërtet arrijnë moshën e vjetër.


https://www.albinfo.ch/jetegjatesia-...ne-vitin-2030/

[sirena_adria]

Sekretet e Jetëgjatësisë Fshihen tek Gjenetika – Zbuloni Faktet Interesante

Një shprehje e urtë popullore thotë që jetëgjati nuk bëhet jetëshkurtër.

Kjo rezulton të jetë e vërtetë, nëse u beson të dhënave të deritanishme të një studimi sipas të cilit, jetëgjatësia është e shkruar në gjene.

Njerëzit që jetojnë përtej të njëqindtave janë të rrallë ama gjithnjë janë në qendër të vëmendjes sepse mesa duket kanë një sekret.

Njeriu që ka jetuar më gjatë në botë (e dokumentuar), quhet Jeanne Calment.

Kjo grua jetoi plot 122 vjet dhe 164 ditë.

Në mars të vitit 2019, një grua japoneze, 116 vjec, u njoh si njeriu më i vjetër në botë.

Natyrshëm lind pyetja, çfarë kanë të përbashkët këta njerëz dhe çfarë i dallon nga popullata e gjerë?


Sa ndikojnë gjenet?

Pikërisht kjo i ka shtyrë ekspertët të ndërmarrin një studim, i pari i llojit të vet, mbi dëshifrimin e kodeve gjenetike të një burri dhe një gruaje që kanë jetuar përtej moshës 114 vjeç.

Studimi që vazhdon akoma deri më tani ka publikuar këto gjetje:

ADN-ja e njerëzve që jetojnë mbi 114 vjeç është shumë e ngjashme me njerëzit që nuk jetojnë aq gjatë.

Njerëzit që jetojnë mbi 114 vjeç, kanë të njëjtët tregues gjenetikë mbi sëmundshmërinë si popullata e gjerë.

Gjithësesi ata kanë mbi 50 variabla gjenetikë të lidhur me jetëgjatësinë, për disa prej të cilave as që është dëgjuar ndonjëherë.

Hipoteza e studiuesve është që gjenet që lidhen me jetëgjatësinë mund të jenë të prirura të bëhen pengesë për genet që lidhen me sëmundshmërinë.

Pra, është e gjitha një shorte.


Jetëgjatësia Në Shqipëri

Të dhënat më të fundit për jetëgjatësinë në vend, tregojnë se jetëgjatësia në Shqipëri luhatet tek 80.1 vjeç për femrat dhe 78 vjeç për meshkujt.

Ndërkohë, jetëgjatësia në Europë për gratë është mesatarisht 83.6 vjet, krahasuar me 78.2 vjet për meshkujt.

Këto të dhëna tregojnë se jetëgjatësia në vendin tonë është pak më e ulët se mesatarja evropiane.

Sipas të dhënave të revistës Monitor jetëgjatësia mesatare e shqiptarëve në vitin 1961 ishte 62.3 vite, që do të thotë se në periudhën e tranzicionit jetëgjatësia është rritur me pak vite.

Një hartë e përpiluar nga organizata HelpAge falë të dhënave të Organizatës Botërore të Shëndetësisë ka arritur në një konkluzion mbi jetëgjatësinë.

Sipas kësaj harte, një person 60 vjeçar në Shqipëri dhe në një pjesë të mirë të Ballkanit, pritet të jetojë edhe 18 deri në 20 vjet të tjera.

Hapat Drejt Jetëgjatësisë

Njeriu, thonë ekspertët, ADN-në dhe genet nuk i ndryshon dot, ama mund ta ndihmojë veten që të jetojë gjatë duke u siguruar që:

- të mos pijë duhan,
- të jetë aktiv çdo ditë,
- të ushqehet shëndetshëm me perime, shpendë, fruta, yndyrna të shëndetshme e drithëra të plota,
- të shmangë ushqimet e shpejta, me yndyrë dhe kripë,
- të marrë mjaftueshëm vitaminë D dhe kalçium,
- të kujdeset për peshën dhe formën e trupit,
- të sfidojë trurin,
- të ketë një rreth të fortë shoqëror,
- të mbrojë sytë dhe dëgjimin duke bërë shpesh kontrolle,
- të mbajë një higjenë të mirë të gojës,
- të marrë medikamentet e duhura në kohën e duhur për tensionin, osteoporozën dhe çdo problem tjetër shëndetësor.


/ AgroWeb.org

https://agroweb.org/ne-forme/trupi-s...t-interesante/

[sirena_adria]

Jetëgjatësia/ Dieta e qëndrueshme që ul rrezikun e vdekjes me 25%

Miratimi i një diete miqësore nuk është vetëm e mirë për planetin, por mund t’ju ndihmojë të jetoni më shëndetshme dhe më gjatë, sipas një studimi të ri.

Një grup shkencëtarësh zbuluan se njerëzit që ndjekin një dietë të qëndrueshme për mjedisin, përballen me një rrezik të reduktuar prej 25% të vdekjes. Gjetjet e reja u prezantuan në takimin vjetor të Shoqatës Amerikane për Ushqyerjen NUTRITION 2023 në Boston.

Studimi u bazua në hulumtimet e mëparshme, të cilat arritën në përfundimin se ushqimet që mbrojnë mjedisin janë të dobishme për shëndetin (drithërat, frutat, perimet pa niseshte, arrat, vajrat e pangopur dhe të tjera).

Për të krijuar Indeksin e Ushqimit të Shëndetit Planetar (PHDI), studiuesit shqyrtuan provat e disponueshme mbi marrëdhëniet midis grupeve të ndryshme ushqimore dhe kushteve shëndetësore. Më pas ata aplikuan indeksin për të analizuar rezultatet në më shumë se 100,000 pjesëmarrës të dy studimeve të mëdha të kryera në SHBA. Grupi i të dhënave përfshinte më shumë se 47,000 vdekje gjatë një periudhe pasuese prej më shumë se 30 vjetësh (1986-2018).

Përfundimi i arritur ishte se njerëzit me dietën më miqësore me mjedisin përballeshin me një rrezik 25% më të ulët të vdekjes nga çdo shkak. Në mënyrë të veçantë, rezultatet më të larta PHDI u shoqëruan me një rrezik 15% më të ulët të vdekjes nga kanceri ose sëmundjet kardiovaskulare, një rrezik 20% më të ulët të vdekjes nga sëmundjet neurodegjenerative dhe një rrezik 50% më të ulët të vdekjes nga sëmundjet e frymëmarrjes.

Gjetjet e reja janë në përputhje me hulumtimet e mëparshme që sugjerojnë se ushqimet me bazë bimore, janë të lidhura me një rrezik më të ulët të sëmundjeve kronike si sëmundjet e zemrës, kanceri i zorrës së trashë, diabeti dhe goditjet në tru dhe me ndikime të reduktuara mjedisore si ndotja nga lëndët ushqyese dhe emetimet e gazeve serrë, por edhe ndikimet në përdorimin e ujit dhe tokës.

Studimi i ri ofron një mjet të thjeshtë që profesionistët e shëndetit publik dhe politikëbërësit mund ta përdorin për të zhvilluar strategji për të përmirësuar shëndetin publik dhe për të adresuar krizën klimatike.

“Kufizimi i ndikimeve njerëzore në mjedis është një çështje serioze. Një model i qëndrueshëm ushqimor nuk është vetëm i shëndetshëm, por edhe në përputhje me kufijtë e planetit për emetimet e gazeve serrë dhe parametra të tjerë mjedisorë”, tha Linh Bui, një kandidat për doktoraturë në Departamentin e Ushqyerjes në Shkollën e Shëndetit Publik të Harvardit T.H. Çani.


Infokus.com

https://gazetainfokus.com/jetegjates...vdekjes-me-25/

[sirena_adria]

Bëj këto 8 ndryshime në jetë dhe jeto 20 vjet më shumë, thotë studimi i ri

Tetë ndryshime në stilin e jetesës, të tilla si ushqimi dhe gjumi i mirë, mund të shtojë më shumë se 20 vjet në jetën tuaj, sugjeron një hulumtim i ri.

Hulumtimi, i prezantuar në takimin vjetor të Shoqatës Amerikane për Ushqyerjen në Boston, u bazua te të dhënat nga pyetësorët dhe të dhënat mjekësore të mbledhura midis viteve 2011 dhe 2019. Të dhënat mbuluan më shumë se 700,000 veteranë amerikanë të moshës 40 deri në 99 vjeç.

"Gjetjet tona sugjerojnë se përqafimi i një stili jetese të shëndetshme është i rëndësishëm si për shëndetin publik ashtu edhe për mirëqenien personale," tha Xuan-Mai T Nguyen.

"Sa më herët, aq më mirë, por edhe nëse bëni një ndryshim të vogël në të 40-at, 50-at ose 60-at, ai është ende i dobishëm," shtoi ajo.

Ekipi theksoi se, kur kombinohen, faktorët e stilit të jetesës mund të kenë një ndikim thelbësor në jetëgjatësi, duke rritur jetëgjatësinë e një personi me dekada.

Tetë ndryshimet e stilit të jetesës që mund të zgjasin jetën tuaj:

1. Hani mirë.
2. Shmangni cigaret.
3. Bëni një gjumë të mirë gjatë natës.
4. Jini fizikisht aktiv.
5. Menaxhoni stresin.
6. Shmangni pirjen e tepërt.
7. Mos krijoni varësi ndaj opioideve.
8. Krijoni marrëdhënie pozitive shoqërore.


Bota Sot

https://www.botasot.info/life-style-...-studimi-i-ri/

[sirena_adria]

Sapo ka mbushur 101 vjeç dhe punon çdo ditë, neurologu tregon “sekretin” e jetës së gjatë

Neurologu Dr.Howard Tucker, shumë i njohur në Cleveland të Ohios ka mbushur muajin e kaluar plot 101 vjeç.

Mediat e huaja shkruajnë se Tucker ka lindur më 10 Korrik 1922 dhe ai pavarësisht moshës së thyer ende punon me kohë të plotë dhe është mjaft i lumtur me gruan e tij me të cilën ka 66 vite martesë.


Ai ka rrëfyer në një podcast “sekretin” e jetëgjatësisë së tij. Tucker beson se marrëdhëniet e shëndetshme me njerëzit dhe të ndjerit përherë i ri janë elementët që garantojnë një jetë shumë të gjatë. Por veç këtyre, ai jep dhe disa këshilla të tjera.

101-vjeçari është shumë aktiv me aktivitetet sportive, ai vrapon deri në 4.8 kilometra disa herë brenda një jave dhe nuk pi duhan. Tek ushqimi ai është mjaft selektiv!

Në mëngjes ai konsumon drithëra dhe fruta. Ai thotë se pjepri, bananet, luleshtrydhet dhe boronicat shoqëruar me drithëra nuk duhet të mungojnë kurrë në mëngjeset e verës. Po ashtu të dy, bashkë me gruan e tij pinë qumësht me 2% yndyrë të reduktuar dhe janë adhurues të çajit të zi e kafesë.

“Marrja e lëndëve ushqyese që trupi juaj ka nevojë mund t’ju mbrojë nga sëmundje të tilla si diabeti, kanceri dhe sëmundjet e zemrës”, shprehet neurologu.

Tucker thekson se ai zakonisht e anashkalon drekën sepse e bën atë të ndihet më efikas dhe e pengon atë të përgjumet në punë.

Në darkë, ai ushqehet me peshk dhe perime, duke përfshirë shumë brokoli e mish herë pas here. E pas këtyre, sipas tij është e domosdoshme të konsumosh fruta ose akullore.

Darka tipike e Tucker është e ngjashme me dietën mesdhetare, e cila është konsideruar prej kohësh “standardi i artë” për ushqim të shëndetshëm. Dieta fokusohet në perime, yndyrna të shëndetshme si vaji i ullirit, proteina pa yndyrë dhe karbohidratet komplekse si drithërat. Studimet tregojnë se plani i të ngrënit mund të zvogëlojë rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare dhe të promovojë shëndetin e trurit.

Këto sugjerime ndoshta do ju vijnë dhe ju në ndihmë për një jetë shumë të shëndetshme e të gjatë!


Gazeta Tema

https://www.gazetatema.net/lifestyle...retin--i401927

[sirena_adria]

101-vjeçarja që ende punon dhe i jep makinës jep 6 këshilla për jetëgjatësinë


101-vjeçarja, Jayne Burns, ka zgjedhur që të punojë akoma në zanatin e saj, dhe jo siç bëjnë shumë njerëz që pas daljes në pension nuk punojnë më. Ajo gjithashtu i jep edhe makinës.

Prej 25 vitesh ajo punon me kohë të pjesshme në dyqanin Joann në Mason, Ohio, e cila pret copa dhe pëlhura. Ajo thotë me plot bindje se puna është një nga sekretet e jetëgjatësisë së saj.

“Duhet të vazhdoni të lëvizni dhe të mos rrini ulur në shtëpi gjatë gjithë ditës. Thjeshtë më pëlqen të punoj dhe të kem kontakte të vazhdueshme në përditshmëri me njerëz të ndryshëm”, tha Burns.

Në "ditë normale", udhëtimi i saj me makinë zgjat 20 minuta. Orari i saj i punës në dyqan nuk ndryshon, por mund të ndodhë që 3 ditë në javë të ketë angazhim nga ora 9 e mëngjesit deri në 5 të pasdites. Puna e saj kërkon pak forcë fizike, por Burns është shprehur se nuk e ka fare problem këtë gjë.

Profesioni i saj i hershëm ishte kontabiliste, e cila më pas doli në pension, por kurrë nuk doli plotësisht në pension, raportojnë mediat e huaja.

Ajo ruan edhe format e saj trupore dhe kujdesin e saj për lëkurën, e cila ha pothuajse çdo gjë që dëshiron, duke përfshirë mishin, proshutën dhe gjalpin, ku dikur kujdesej shumë për konsumin e sheqerit, por tani jo më.

Kur u pyet nëse punën e bën për të plotësuar nevojat financiare apo për kënaqësi, ajo u shpreh se të dyja si arsye qëndrojnë.

Burns i ka mbijetuar sëmundjes së kancerit. Ajo u diagnostikua me kancer në zorrën e trashë në vitin 1995 dhe iu nënshtrua një operacioni. Mjekët e diagnostikuan shumë shpejt, kështu që ajo nuk iu nënshtrua kimioterapisë.

101-vjeçarja thotë se këshilla e saj kryesore për të jetuar gjatë dhe shëndetshëm është të kënaqeni duke qenë rreth njerëzve.

“Thjeshtë më pëlqen të jem e rrethuar nga njerëz, shumica prej tyre janë shumë miqësorë", tha Burns.

Një shkencëtar britanik, Andrew Steele, tha se jetëgjatësia e njerëzve varet 20% nga gjenetika e tyre dhe 80% nga stili i jetesës.


Shqiptarja.com

https://shqiptarja.com/lajm/101vjeca...-jetegjatesine

[sirena_adria]

E vërtetuar shkencërisht: Ja si e qeshura na zgjat jetën

Argëtimi përgjithësisht përkufizohet si një emocion lumturie që shkaktohet nga humori, na ndihmon të shoqërohemi (të lidhemi duke qeshur së bashku), të mësojmë (nxit interesin, veçanërisht te fëmijët që mësojnë përmes lojës) dhe të qetësohemi.

Carl Reiner, një komedian amerikan, me një eksperiencë 70-vjeçare në daljet e tij televizive është shprehur gjithmonë se, humori i ka shtuar jetën. Pikërisht në moshën 97 vjeçare ai tregon se nuk ka më asnjë dyshim se ka jetuar kaq gjatë vetëm falë humorit të mirë që e karakterizon.

“Të qesh është përparësi për mua në çdo gjë. Pothuajse çdo natë shikoj diçka që më bën për të qeshur, gjithashtu edhe kur jam me familjarët apo miqtë e mi gjithnjë i bëj për të qeshur ata. Mendoj se nuk ka ndonjë gjë më të rëndësishme se sa të jesh i aftë të qeshësh dhe t’i bësh të tjerët të qeshin. Kjo gjë na mban të rinj,” shkruan Reiner.

Gjithashtu, ai tregon se edhe shumë aktorë të tjerë të cilët janë të shëndetshëm dhe gjallë vetëm falë profesionit të tyre. Kjo nuk mund të duket e vërtetë por disa psikologë që kanë studiuar efektet e humorit, shprehen se këtë qasje e hasim në dy mënyra. Është e lehtë të qeshësh kur nuk ke probleme, por studimet tregojnë se njerëzit duhet ë përpiqen të qeshin edhe në momente të vështira, pasi e qeshura lehtëson stresin dhe ndihmon të sëmurët që të kalojnë më lehtë dhimbjet, duke zgjatur kështu jetën.

“Ndjenjat e humorit dhe të miqësisë do t’ju bekojnë me marrëdhënie më të mira shoqërore, si dhe aftësi për të përballur dhe rrezikun e zvogëluar të vdekjes së hershme,” shprehen Seven Svebak, profesor i Shkencës dhe Teknologjisë në universitetin Norvegjisë, i cili ka studiuar ndikimin e humorit tek shëndeti për më shumë se 50 vjet.

Ai shprehet gjithashtu se e qeshura vepron njëjtë si amortizuesi në një makinë, si një absorbues i jetës së përditshme që na ndihmon të përballojmë më mirë një sërë frustrimesh, shqetësimesh dhe acarimesh. Norman Cousins, një gazetar i vjetër në profesion, shkruajti për vetitë e të qeshurës në librin e tij të vitit 1979, me titull “Anatomia e një Sëmundje të Perceptuar nga Pacienti: Reflektime mbi Shërimin dhe Rigjenerimin”.

Në këtë libër ai pohon se filloi të qëndronte në humor të mirë gjatë gjithë kohës, në momentin kur u diagnostikua me sëmundjen “Spondilititi ankyloz”, një lloj artriti në të cilin ekziston një inflamacion afatgjatë i nyjeve të shtyllës kurrizore. Cousins, jetoi edhe shumë vite të tjera nga çka përjetuan doktorët. Për të qenë të sigurt përvoja e gazetarit nuk ishte një eksperiment shkencor i monitoruar vazhdimisht, megjithatë dëshmitë sugjerojnë se ajo çfarë ai përshkruan në librin tij janë të vërteta.
“Kur njerëzit janë të qeshur, ata tërheqin edhe njerëz të tjerë dhe kjo lidhje e komunitetit është monedha shoqërore për jetëgjatësi,” thotë Edward Cregan një profesor i onkologjisë në Kolegjin “Clinic of Medicine and Science” në Minesota.

“Askush nuk dëshiron të rrethohet nga njerëzit negative dhe të zymtë. Ne tërhiqemi nga njerëzit e qeshur,” shtoi ai. Që e qeshura është ilaçi më i mirë, kjo është një klishe e vjetër, por si shumë klishe të tjera edhe kjo gjë është bazuar edhe në të vërtetat. Efektet psikologjike të një humori të mirë janë të dukshme dhe mund të sjellin edhe përfitime fiziologjike. Për më tepër e qeshura është falas dhe nuk ka efekte anësore të këqija. Sipas ekspertëve e qeshura stimulon thithjen e oksigjenit në organe të ndryshme si mushkëri zemër dhe njëkohësisht stimulon trurin për të liruar më shumë endrofinë. Gjithashtu i ndihmon njerëzit të përballojnë stresin duke lehtësuar tensioni.

“E qeshura, zvogëlon nivelin e kortizolit të hormoneve të këqija të stresit. Kur jemi të stresuar niveli i kotizolit ngrihet dhe ndërhyn me pjesët e trurit duke rregulluar emocionet. Kur kjo gjë ndodh sistemi imunitar përkeqësohet, një faktor që mund të shkaktojë një sërë sëmundjesh si atë të zemrës, kancerit dhe demencias,” shprehet Creagan.

Rezultatet e një studimi të madh , 15 vjeçar norvegjez me 53.556 pjesëmarrës të kryer nga Svebak dhe koleget e tij, tregojnë se humori mund të vonojë ose parandalojë disa sëmundje kërcënuese për jetën. Shkencëtarët matën ndryshimet fiziologjike dhe e psikologjike tek të gjithë pjesëmarrësit, duke i’u kërkuar atyre vazhdimisht të përballonin pa stres dhe duke qeshur edhe situatat e vështira. Studimi tregoi se gratë kishin më shumë probabilitet se burrat për të menaxhuar situatat e vështira, duke bërë kështu që të jetojnë më gjatë, gjithashtu edhe duke qenë më pak të rrezikuara nga sëmundjet kardiovaskulare dhe ato infektive.

“Kjo nuk do të thotë se e qeshura është një “vaksinë” për t’iu mbrojtur nga vdekja e parakohshme, megjithëse do të rrisë probabilitetin për të pasur një jetë të gjatë dhe të shëndetshme,” shprehet Svebak. Një tjetër diçka të veçantë që ekspertët cilësojnë është edhe fakti se të qeshësh me një grup miqsh, apo të bësh humor për ta, mundëson përmirësimin e shëndetit mendor. “Përgjithësisht humoristët, ose komedianët shprehin batuta duke u bazuar në ngjarjet e tyre personale. Njerëzit më të mirë për të bërë humor, apo për të qeshur vazhdimisht, janë ata me të cilët keni ndarë shumë përvoja në jetën tuaj,” shton Svebak.

Duke shkruar Reiner tregon edhe sekretet për një jetë të gjatë.

“Një ndër gjërat më të rëndësishme që kam kryer është se nuk kam ngrënë kurrë ushqime të pjekura dhe nuk kam përdorur asnjëherë makina sportive, por gjëja më e mirë që mund të bëni pavarësisht të tjera është të qëndroi të qeshur gjatë gjithë kohës. Kjo do ju mbajë gjallë,” shtoi ai.


/ The Washington Post / Gazeta Express

https://www.gazetaexpress.com/e-vert...a-zgjat-jeten/

[sirena_adria]

Jetëgjatësia jonë nuk është vetëm një numër

Jetëgjatësia e njeriut është më shumë se një numër, dhe hulumtimet e reja zbulojnë se si sekuenca në të cilën shfaqen sëmundjet mund të formësojë në mënyrë dramatike shëndetin e një personi në vitet në vijim.

Më shumë se një e katërta e të rriturve në Britani kanë dy ose më shumë probleme afatgjate shëndetësore. Ky numër është edhe më i madh sa më i vjetër të jetë personi.

Studimi, i udhëhequr nga profesorja Rhiannon Owen nga Universiteti Swansea, shqyrtoi përparimin dhe ndikimin e kushteve të shumta shëndetësore afatgjata – psikoza, diabeti dhe dështimi kongjestiv i zemrës – në jetëgjatësinë e njerëzve. Kushtet e sipërpërmendura së bashku mund të shkurtojnë ndjeshëm jetën e njeriut.

Gjatë një periudhe 20-vjeçare, të dhënat nga baza e të dhënave SAIL u përdorën për të analizuar zhvillimin e kushteve shëndetësore afatgjata në 1.6 milionë të rritur të moshës 25 vjeç e lart në Uells. Janë marrë parasysh edhe intervistat me pacientët dhe publikun për të kuptuar më mirë jetën me kushte të tilla shëndetësore.

Duke përdorur modele statistikore, Owen dhe ekipi i saj hetuan rendin dhe kohën e zhvillimit të këtyre kushteve dhe se si ato ndikuan në jetëgjatësinë e individëve të së njëjtës moshë.

Rendi në të cilin u zhvilluan këto sëmundje ishte vendimtar, zbuluan shkencëtarët britanikë. Zhvillimi i diabetit, psikozës dhe më pas dështimi kongjestiv i zemrës rezultoi në uljen më të madhe të jetëgjatësisë (mesatarisht rreth 13 vjet).

Sekuenca të ndryshme zhvillimi çuan në efekte të ndryshme. Për shembull, një burrë 50-vjeçar në një zonë mesatarisht të varfër mund të përjetojë më shumë se 10 vjet diferencë në jetëgjatësinë bazuar në rendin e shfaqjes së sëmundjeve afatgjata.

Ata që fillimisht zhvilluan diabetin, të ndjekur nga psikoza dhe dështimi kongjestiv i zemrës, ishin në rrezik më të madh për të zhvilluar probleme të mëtejshme shëndetësore ose për të vdekur brenda pesë viteve nga diagnoza e fundit.

Është interesante se prania e kushteve shtesë nuk tregonte gjithmonë një jetëgjatësi më të shkurtër. Individët e diagnostikuar me psikozë dhe diabet, pavarësisht nga radha, kishin një jetëgjatësi më të gjatë në krahasim me ata me vetëm psikozë. Supozimi ishte se ndërveprimi i rregullt me ​​profesionistët e kujdesit shëndetësor, për shembull në klinikat e diabetit, mund të përmirësonte mirëqenien e përgjithshme të pacientit.

Hulumtimi gjithashtu vuri në dukje se dështimi kongjestiv i zemrës, qoftë i vetëm ose i kombinuar me psikozë, ka një efekt të ngjashëm në jetëgjatësinë si kombinimi “rasti më i keq” i të tre kushteve në një sekuencë të caktuar.

Studimi i lartpërmendur është i pari që hulumton sesi sekuenca e zhvillimit të kushteve të shumta afatgjata ndikon në jetëgjatësinë. Gjetjet mund të informojnë pacientët, ofruesit e kujdesit shëndetësor dhe vendimmarrësit për identifikimin e sëmundjes dhe menaxhimin e kujdesit ndaj pacientit, duke përmirësuar potencialisht rezultatet si për pacientët ashtu edhe për sistemin e kujdesit shëndetësor.

Hulumtimi gjithashtu kontribuon në ofrimin më të mirë të kujdesit shëndetësor duke përcaktuar faktorët që rrisin rrezikun e sëmundjes dhe duke zbuluar mundësitë për zbulimin e sëmundjes dhe ndërhyrjen e hershme.

Duke hedhur shikimin përpara, kërkimet e ardhshme mund të vlerësojnë ndikimin e iniciativave dhe ndërhyrjeve për zbulimin e sëmundjeve në vonimin e shfaqjes së kushteve shtesë afatgjata dhe zgjatjen e jetës.

Megjithatë, mbështetja e studimit në të dhënat rutinë shëndetësore pranohet nga autorët e tij si një kufizim, sepse ato të dhëna mund të mos jenë gjithmonë të sakta ose në kohë për shkak të diagnozave të munguara ose të vonuara dhe pasaktësive në përshkrime.

Megjithëse studimi u fokusua në një kombinim të veçantë të kushteve të shumta afatgjata, qasja mund të përsëritet për kombinime të tjera sëmundjesh, të tilla si zhvillimi i problemeve shëndetësore afatgjata pas një infeksioni COVID-19 (COVID afatgjatë) dhe efekti i tij mbi cilësinë e jetës.

Ata që kanë të bëjnë me kushte të shumta afatgjata shpesh kanë rritje të kujdesit shëndetësor dhe përdorimit të ilaçeve, si dhe vështirësi në rritje me detyrat e përditshme, duke çuar në uljen e cilësisë së jetës dhe jetëgjatësisë.


/ Katror.info

https://katror.info/jetegjatesia-jon...tem-nje-numer/