
Postuar mė parė nga
monikal
Profesor Kristo Frashėri ia ējerr maskėn pėrfundimisht shovinistit Janullatos
NGA PROF. DR. ESHREF YMERI
Nė organin Gazeta Shqiptare tė datės 11 tetor 2010 ėshtė botuar njė artikull interesant i prof. Kristo Frashėrit, me titull Tri tė vėrtetat pėr tė cilat gėnjen Janullatosi. Nė kėtė artikull profesori i nderuar parashtron me fakte historikun e fronėzimit tė paligjshėm tė Janullatosit nė krye tė Kishės Ortodokse Shqiptare dhe hedh dritė mbi misionin e vėrtetė tė tij, si kreu i shovinizmit grekomadh nė Shqipėri, i cili sot ėshtė shndėrruar nė njė shovinizėm grekokaragjoz.
Por ajo qė tė bėn mė shumė pėrshtypje nė artikullin e prof. Frashėrit, ėshtė fakti se ai, pėr herė tė parė, nxjerr nė dritė njė marrėveshje tė fshehtė qė Janullatosi, nė bashkėpunim me armikun e betuar tė kombit shqiptar - Sebastianosin - militantėt e tij tė parė i paska rekrutuar nė Himarė. Sė bashku me tė, ai, nė emėr tė Kryepeshkopatės sė Kishės Greke, paska nėnshkruar me Aleko Dhimėn, tė vetėquajturin sekretar tė pėrgjithshėm tė Kishės Ortodokse Shqiptare, njė program-marrėveshje tė fshehtė prej nėntė pikash.
Thelbi i kėsaj program-marrėveshjeje tė fėlliqur, tipike pėr ato qė kanė pas lidhur tradicionalisht kundėr vendit tonė armiqtė e betuar dhe tradhtarėt e kombit shqiptar, zbulohet nė pikėn tetė tė saj. Aty thuhet:
Do tė pėrpilohet njė komunikatė e pėrbashkėt, me anėn e sė cilės do tė pėrcaktohet afati transit i krahinės autonome tė Himarės, deri nė bashkimin me atdheun, Greqinė mėmė (Gazeta Shqiptare, 11 tetor 2010, f. 17).
Me botimin e kėsaj program-marrėveshjeje armiqėsh dhe tradhtarėsh tė kombit shqiptar, prof. Frashėri i ka ējerrė maskėn pėrfundimisht Janullatosit, kėtij armiku tė urryer tė vendit tonė, dhe u ka dhėnė njė mėsim shembullor gjithė sahanlėpirėsve tė shovinizmit grekomadh dhe tė kishės shoviniste greke, se tradhtia nuk tė ēon larg. Duke demaskuar publikisht Janullatosin, kėtė gjarpėr tė rrezikshėn nė krye tė Kishės Ortodokse Shqiptare, pėr firmosjen e kėsaj marrėveshjeje mes njerėzish tė pabesė dhe tinėzarėsh tė regjur, prof. Frashėri u ka hapur sytė edhe tė gjithė atyre ortodoksėve shqiptarė qė deri tani mund tė kenė ushqyer ndonjė kotashpresė (iluzion) pėr ndershmėrinė e figurės sė Janullatosit.
Me kėtė rast, profesori i nderuar thekson:
Sikurse shihet, nė pragun e fronėzimit tė tij si kryepeshkop i KOASH-it, A. Janullatosi ka vėnė nėnshkrimin nė njė dokument, ku, pa asnjė mbėshtetje juridike dhe politike, deklarohet haptazi se Himara ėshtė krahinė minoritare greke; se jo vetėm fshatrat Himarė, Dhėrmi, Palasė, tė cilat dihen se kanė banorė greqishtfolės, por edhe fshatra tė tjera tė krahinės, si Vunoi, Kudhėsi, Qeparoi, madje edhe Saranda e Konispoli, banorėt e tė cilave nuk e njohin greqishten, konsiderohen si vendbanime greqishtfolėse; se qenia e kėtyre vendbanimeve nė shtetin shqiptar ėshtė tranzitore (e pėrkohshme) dhe se sė shpejti do tė caktohet afati se kur ato do tė bashkohen me atdheun mėmė, Greqinė (po aty).
Publikimi i kėtij dokumenti vėrteton se sa objektive, sa shkencore ka qenė publicistika e zotit Abdi Baleta dhe e bashkėpunėtorėve tė tij nė gazetėn Rimėkėmbja,nė vlerėsimin qė i kanė bėrė qė nė fillimin e viteve 90 figurės sė Janullatosit, si kreut tė shovinizmit grekomadh nė Shqipėri.
Nė reagimin e tij ndaj botimit nga ana e prof. Frashėrit tė kėsaj program-marrėveshjeje nė dėm tė tėrėsisė territorial tė vendit tonė, Janullatosi deklaron nė njė mėnyrė krejt mjerane:
Deklaroj me pėrgjegjėsi se kėtė tekst
ėshtė hera e parė qė e shikoj..., se kam mosdije tė plotė pėr ekzistencėn e vetė programit.. (Gazeta Shqiptare, 31 tetor 2010, f. 15).
Interesante! Sa herė qė Janullatosi kapet me presh nė dorė, zė e pėrdridhet dhe ose bėn tė paditurin, ose nuk bėhet i gjallė fare. Nė reagimin e tij ndaj prof. Frashėrit, Janullatosi deklaron:
Ėshtė gjerėsisht e njohur se bėj pjesė ndėr ata grekė, tė cilėt e duan, sigurisht, atdheun e tyre, por njėkohėsisht respektojnė dhe duan atdhetė e njerėzve tė tjerė dhe duan tė kontribuojnė me sinqeritet nė solidaritetin, miqėsinė dhe bashkėpunimin e popujve(Gazeta Shqiptare, 31 tetor 2010, f. 17).
Me kėtė deklaratė Janullatosi kėrkon tė fshehė hipokrizinė e tij tė kulluar nė qėndrimin ndaj popullit shqiptar dhe mbarė etnisė shqiptare nė Evropėn Juglindore. Ndjenjave tė sinqerta dhe miqėsore tė Janullatosit ndaj popullit shqiptar ua heq vellon e hipokrizisė historiani grek Nikolas Stavros, i cili e meriton tė falėnderohet pėr ēiltėrinė e njė deklarate armiqėsore qė ka bėrė lidhur me pushtimin e Kishės Ortodokse Shqiptare nga kisha shoviniste greke.
Nė emisionin e datės 4 dhjetor 2004 tė zonjės Rudina Xhunga nė Top channel, zoti Petrit Bidoshi, Kryetar i Komitetit pėr Mbrojtjen e Autoqefalisė, deklaroi: Dua tju citoj njė frazė nga libri i njė historiani tė njohur grek, Nikolas Stavros, me titull: Grekėt dhe ballkanasit e rinj. Nė kėtė libėr ai shprehet:
Futja nė dorė e kishės shqiptare ėshtė fitorja mė e madhe e jona nė Shqipėri nė shek. XX. (Citohet sipas: Gazeta Shqip, 6 dhjetor 2004, f. 6).
Pra, vetė deklarata e historianit grek zbulon fytyrėn e vėrtetė tė shovinizmit grekomadh dhe tė kishės shoviniste greke nė raport me Shqipėrinė, duke e zhveshur lakuriq nė sytė e opinionit publik shqiptar edhe pararojėn e tyre nė Shqipėri, Anastas Janullatosin.
Pėr kėtė deklaratė boll tė sinqertė tė njė armiku tė kombit shqiptar, siē ėshtė historiani Nikolas Stavros, Janullatosi deri tani nuk ėshtė bėrė i gjallė. Pra, vetė bashkatdhetari tij historian ia nxjerr bojėn keq Janullatosit, si pararojė e shovinizmit grekomadh nė Shqipėri, dhe dozave tė sinqeritetit dhe tėmiqėsisė qė ai ushqen ndaj popullit shqiptar. Me kėtė deklaratė, historiani Stavros nxjerr nė spikamė strategjinė e kahershme tė shovinizmit grekomadh dhe tė kishės shoviniste greke pėr tė hedhur nė dorė drejtimin e Kishės Ortodokse Shqiptare, pėr realizimin e ėndrrės ēmendurake tė Athinės pėr Epirin e Veriut.
Sinqeritetin dhe miqėsinė ndaj popullit shqiptar Janullatosi e ka shfaqur fare haptas edhe nė njė deklaratėqė ka bėrė nė njė gazetė greke. Pikėrisht nė gazetėn Katerinimis ai ka deklaruar:
Nuk e kuptoj idenė e shqiptarėve qė feja e shqiptarit ėshtė shqiptaria. Kėtė tezė, - thotė ai, - do ta luftojmė, duke dalė hapur kundėr Rilindjes Kombėtare Shqiptare. (Citohet sipas: Nuri Dragoj. Shqiptarėt dhe grekėt. Realitete historike. Shtėpia BotueseWeso. Tiranė 2009, f. 396).
Pra, Janullatosi kėrkon ti zhveshė shqiptarėt nga identiteti i tyre kombėtar, se shqiptaria pėr ta ka qenė, ėshtė dhe do tė mbetet pėrjetėsisht nė themel tė formimit tė tyre psikologjik, se ajo ka qenė, ėshtė dhe do tė mbetet fe mbi tė gjitha fetė, se ajo pėrbėn shtratin e shėndoshė tė vetėdijes sė tyre kombėtare.
Por sinqeriteti dhe miqėsia janullatiste ndaj popullit shqiptar shfaqet fare zbuluar edhe pėrmes njė fakti tjetėr. Po nė studion e sipėrpėrmendur tė zonjės Rudina Xhunga, zoti Bidoshi vazhdoi: Dua tju rrėfej njė tjetėr bisedė qė njė gazetar amerikan, Fred Reed, ka pasur me Janullatosin dhe qė padashur kėtij i nxjerr sytė. Ai ka shkruar njė libėr [ėshtė fjala pėr librin Salonica Terminus (Talonbooks, 1996 - )], ku nė faqen 118 tregon se gjatė njė vizite nė Tiranė kishte takuar Janullatosin dhe ky i fundit i ishte afruar duke thėnė:
Zoti Reed, ju jeni njė gazetar i shquar dhe fjala juaj peshon. Ndaj, ju lutem shumė, sensibilizoni se kėtu duan tė krijojnė njė shtet fundamentalist islamik dhe kanė si qėllim tė shtypin ortodoksinė (po aty).
Edhe pėr kėtė shpifje tė ulėt kundėr popullit shqiptar, tė bėrė publike prej gazetarit Fred Reed, Janullatosi nuk ka dalė nga strofka e tij nė rrugėn e Kavajės dhe tė shprehet haptas se cilat kanė qenė arsyet qė e kanė detyruar tė lėshojė njė deklaratė sa paradoksale aq edhe armiqėsore ndaj vendit tonė. Qė asokohe kur Janullatosi ka bėrė njė deklaratė kaq tė ulėt, kaq shpifėse kundėr atdheut tonė, kanė kaluar 14 vjet dhe deri tani nuk kemi parė e dėgjuar ndokund se nė Shqipėri po u bėkan pėrpjekje pėr krijimin e ndonjė shteti fundamentalist islamik. Kjo dėshmon mė sė miri sė ēarmik i betuar i kombit shqiptar ndodhet nė krye tė Kishės Ortodokse tė Shqipėrisė.
Siē shihet, Janullatosi, nė misionin e tij armiqėsor nė krye tė Kishės Ortodokse Shqiptare, demaskohet tėrthorazi nga bashkatdhetari tij Nikolas Stavros dhe i nxirret boja ballazi nga gazetari amerikan Fred Reed.
Pasi arriti tė hedhė nė dorė drejtimin e Kishės Ortodokse Shqiptare, shovinizmi grekomadh dhe kisha e tij shoviniste erdhėn nė pėrfundimin se mėnyra mė e mirė pėr pushtimin e butė dhe shkallė-shkallė tė Epirit tė Veriut, do tė ishte ngritja e varrezave pėr ushtarėt grekė, tė shoqėruara kėto edhe me ndėrtime memorialesh dhe manastiresh nė mbarė territorin e Shqipėrisė sė Jugut. E nisėn me Bularatin dhe Kėlcyrėn, po vazhdojnė me Korēėn. Tani kėrkojnė ti ngrenė ato edhe nė Delvinė, nė Kolonjė, nė Sarandė e gjetiu. Qėllimi i Janullatosit, si kreu i shovinizmit grekomadh nė Shqipėri, ėshtė qė mbarė Shqipėrinė e Jugut ta mbulojė me varreza ushtarėsh grekė, nė mėnyrė qė me kalimin e dhjetėvjeēarėve dhe shekujve, nė Shqipėrinė e Jugut tė jetė shuar kujtesa pėr brezat e tanishėm, dhe brezat qė do tė vijnė tė ndodhen para njė fakti tė kryer: derisa krejt territori i Shqipėrisė sė Jugut qenka mbjellė me varreza ushtarėsh grekė, me memoriale, kryqe, manastire dhe kisha greke, atėherė ky territor qenka tokė greke. Me kėtė rast, lexuesve tė respektuar dėshiroj tju sjell nė kujtesė njė deklaratė qė bėri para do kohėsh kreu i kishės shoviniste serbe. Ndėr tė tjera, ai tha:
Ne do tė kthehemi nė Kosovė, qoftė edhe pas 2 mijė vjetėsh.
Prandaj edhe shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste greke po punojnė me perspektiva shumė afatgjata pėr greqizimin e Shqipėrisė sė Jugut. Por pasionet e tyre tė ethshme pėr arritjen e njė objektivi tė tillė, tė kujtojnė vrundullin e dhelprės qė mė kot endet pas dashit nė kullotė.
Pra, pėrgatitja e terrenit pėr pushtimin e butė, e shkallėshkallshėm tė Epirit tė Veriut, ishte detyra themelore qė Athina zyrtare ia ka ngarkuar Janullatosit pėr ta zbatuar qė para se ai tė nisej me mision pėr nė Shqipėri. Deri tani, kėtė detyrė Janullatosi e ka zbatuar me shumė sukses. Ai erdhi nė krye tė Kishės Ortodokse Shqiptare si kolonel i shėrbimit sekret grek, siē ka deklaruar shqiptaro-amerikani i mirėnjohur Gary Kokalari (Gazeta Shekulli, 06 qershor 2006). Tani dua tė besoj se gradėn e gjeneralit Janullatosi me siguri qė duhet ta ketė marrė me kohė e me vakt. Se jo mė kot anekėnd Shqipėrisė sė Jugut janė ngritur kisha me simbolikė greke, kryqe greke me pėrmasa marramendėse. Madje janė ngritur kisha edhe nė mjedisa tė pastra myslimane, si nė Memaliaj apo nė Greshicė tė Mallakastrės. Mė 27 tetor po kthehesha nga Saranda me autobusin e linjės. Nė Greshicė autobusi qėndroi pėr njė pushim tė shkurtėr. Njė banor vendas qė kaloi aty pari, e pyeta se ku ėshtė ngritur ajo kisha ortodokse. - Atje lart, - mė tha ai. - Po kush shkon nė atė kishė? - e pyeta pėrsėri? - Majė saj dremisin sorrat dhe ciricokat, - ma ktheu ai vetullngrysur dhe iku nė punėn e vet.
Marrėdhėniet diplomatike me Greqinė u vendosėn nė vitin 1971. Por gjatė 20 vjetėve, deri nė shembjen e sistemit komunist nė Shqipėri, shovinizmit grekomadh dhe kishės shoviniste greke nuk i kishte shkuar ndėr mend ndonjėherė qė tė kėrkonte tė shpikte eshtra ushtarėsh grekė nė territorin e Shqipėrisė sė Jugut, nė mėnyrė qė paskėtaj tė kėrkonte tė ngrinte varreza, memoriale dhe manastire nė nderim tė tyre. Athina zyrtare ishte e bindur se do tė vinin kohė mė tė mira pėr realizimin e ėndrrės veriepirote. Prandaj, qė para vitit 1990, ajo kishte planifikuar qė fill pas shembjes sė komunizmit nė Shqipėri, ti shqyente dyert e kufijveme Shqipėrinė, siē edhe i shqeu faktikisht nė dhjetėditėshin e fundit tė dhjetorit tė vitit 1990, pėr tė pritur sa mė shumė emigrantė shqiptarė. Qėllimin e hapjes sė kufijve kat e kat me Shqipėrinė e ka zbuluar qė nga fundi i viteve 80 ish-ministri i jashtėm grek Karolos Papulias, i cili pati deklaruar se emigantėt shqiptarė Athina do ti pėrdorte si peng pėr realizimin e qėllimeve tė veta nė Epirin e Veriut.
Nė kėto kushte, detyra kryesore qė qėndronte para Janullatosit, ishin zhvarrimet dhe ngritja e varrezave pėr ushtarėt grekė. Se e dinte se autoritetet shqiptare nuk do tė pipėtinin, pėr shkak tė emigrantėve qė shovinizmi grekomadh i mbante peng, me qėllim qė tė realizonte aksionet e veta politike nė Epirin e Veriut. Prandaj ai e nisi punėn nga Kosina dhe Kutali i Pėrmetit. Plani pėr nisjen e aksionit tė zhvarrimeve nė Pėrmet me siguri qė ėshtė hartuar nė kabinetin e kryeministrit Karamanlis dhe i ėshtė ngarkuar pėr zbatim kreut tė shovinizmit grekomadh nė Tiranė, Janullatosit. Prandaj edhe kryeshovinisti grek Janullatos ia hipi helikopterit dhe zbriti nė Pėrmet pėr tė dhėnė porosi tė drejtpėrdrejta nė terren se si duhej tė niste procesi i zhvarrimeve. Pėr punėn e atyre zhvarrimeve, Janullatosi kėrkon tė bėjė tė paditurin dhe turret me sulme kundėr prof. Frashėrit. Por, sapo iu hoqėn petėt lakrorit tė zhvarrimeve, Janullatosi fluturoi drejt Athinės dhe frymėn e mbajti nėMegaro Maksim - selinė qeveritare tė Kostas Karamanlisit, pikėrisht atje ku ishte hartuar edhe plani pėr zhvarrosjen e eshtrave nė Pėrmet.
Vizita e ngutshme e Janullatosit nė selinė e kryeministrit Karamanlis, lidhur me shqetėsimet qė lindėn pas zhvarrimeve qė u bėnė nė Kosinė, dėshmon fare qartė se ky farė kryepeshkopi ėshtė kryepeshkop jo i Kishės Ortodokse Shqiptare, por i filialit tė Kishės Ortodokse Greke me seli nė Tiranė. Nė tė kundėrt, Janullatosi, pėr shqetėsimet qė lindėn nė Kosinė, duhej ti ishte drejtuar menjėherė kryetarit tė shtetit shqiptar ose kryeministrit Berisha.
Nė sulmet e ulėta qė bėn kundėr prof. Frashėrit, Janullatosi, pėr tė justifikuar ngritjen e varrezave, memorialeve dhe manastireve nė nderim tė ushtarėve grekė, ndėr tė tjera, deklaron:
Pėr sa i takon nderimit pėr tė vdekurit, pėr ata qė respektojnė dinjitetin njerėzor, pėrbėn njė detyrim themeltar, duke nisur nga vitet e Homerit. Madje edhe tė vdekurit e palės armike, ēdo shoqėri e qytetėruar i respekton dhe kujdeset pėr ta, pa urrejtje dhe fobi. Nga ana tjetėr, kėtė gjė bėri edhe qeveria shqiptare, kur ofroi vend pėr njė varrezė gjermane nė parkun e Tiranės, ndėrsa tė gjithė e dinė se nė Luftėn e Dytė Botėrore, gjermanėt ishin pushtues (Gazeta Shqiptare, 11 tetor 2010, f. 15).
Me kėtė deklaratė, Janullatosi kėrkon tė fshehė natyrėn agresive dhe tejet armiqėsore qė manifestuan kundėr vendit tonė trupat pushtuese greke, sapo hyn nė territorin shqiptar gjatė Luftės Italo-Greke tė vitit 1940. Trupat italiane dhe gjermane vėrtet erdhėn si pushtues nė Shqipėri, por ato as edhe njė herė tė vetme nuk prekėn dhe nuk pėrdhosėn asnjė objekt kulti nė vendin tonė, siē bėnė ushtarėt agresorė grekė.
Ja njė fakt kuptimplotė qė vėrteton fare shkoqur se ēfarė urrejtjeje tė egėr manifestuan kundėr etnisė shqiptare ushtarėt agresorė grekė sapo hynė brenda territorit tonė nė vjeshtėn e vitit 1940:
Mė 22 nėntor grekėt pushtuan Korēėn, mė 6 dhjetor Sarandėn dhe mė 8 dhjetor Gjirokastrėn
U dėmtuan dhe u shkatėrruan tė dyja kishat ortodokse shqiptare nė Rehovė, kishat nė Selenicė, nė Mileci, nė Plasė, nė Ersekė, nė Boboshticė, nė Dardhė, nė Kapshticė, nė Voskop, nė Turan, Katedralja Ortodokse, kisha e shėn-Trinisė dhe Pallati i Priftėrinjve katolikė nė Korēė, katedralja e shėn-Marisė dhe kisha e shėn-Kollit nė Drenovė; kuvendi shėn-Ilia nė Vloēisht dhe 11 kishat ortodokse nė Voskopojė. Grekėt shkatėrruan edhe xhamitė e Ersekės, tė Vloēishtit, Pogradecit, Turanit, Leskovikut, Mborjes, Floqit, Zvezdės dhe tė Gjonomatit. Kjo e fundit u shndėrrua nga grekėt nė stallė kuajsh (Prof.dr. Beqir Meta. Tensioni greko-shqiptar. 1939-1949. Shtėpia Botuese GEER, 2002. f. 50-51).
Egėrsia e trupave fashiste greke, me mizoritė qė kryen nė trojet e pushtuara shqiptare, skishte tė krahasuar me natyrėn pushtuese tė trupave italiane, tė cilat nė Shqipėri, gjithsesi, siē u theksua mė lart, nuk i fyen ndjenjat fetare tė popullit shqiptar. Kur njihesh me tė tilla mizori tė ushtarėve barbarė grekė nė Jug tė Shqipėrisė, padashur tė vijnė ndėr mend fjalėt e kronistit bizantin Niketa Koniati, i cili, tek pėrshkruan pushtimin e Konstandinopojės nga kryqtarėt dhe venedikasit mė 13 prill 1304, thotė se edhe myslimanėt janė njerėzorė dhe tė mirėsjellshėm nė krahasim me kėta njerėz qė mbajnė kryqin e Krishtit nė krahė (Georg Ostrogorski. Historia e Perandorisė Bizantine, f. 290).
Ēdo shqiptar i ndershėm, me vetėdije kombėtare, kur lexon kėto tė dhėna tronditėse, tė nxjerra nga vepra shkencore e prof. Metės, nuk mund tė mos kujtojė fjalėt e arta tė Faik Konicės:
urrejtja pėr grekėt ėshtė rrėnjosur aq shumė nė zemrat e gjithė shqiptarėve tė vėrtetė
(vėll.4, f.277).Dhe mė poshtė vazhdon:
ēdo gjė qė ti ketė bėrė Italia Shqipėrisė ka qenė e natyrės politike. Ndėrsa ajo qė i ka bėrė Greqia Shqipėrisė, mė shumė se politike, ka qenė agresion ndaj shtėpive dhe nderit tė familjes(po aty).
Pikėrisht pėr kėtė arsye eshtrat e ushtarėve agresorė grekė nuk mund tė kenė vend kurrsesi nė truallin e Shqipėrisė sė Jugut. Leja qė ka dhėnė qeveria e kryeministrit tė dyshimtė Fatos Nanos qė nė marsin e vitit 2005 pėr ngritjen e varrezave tė ushtarėve agresorė grekė nė territorin e Shqipėrisė sė Jugut, pėrbėn njė poshtėrim shumė tė rėndė pėr mbarė kombin shqiptar.
Nė sulmet qė ndėrmerr kundėr prof. Frashėrit, shovinisti Janullatos kėrkon tė justifikojė pushtimin prej skotės sė tij ortodokse tė Shtėpisė sė Kulturės Naim Frashėri nė Pėrmet. U bėnė kaq vjet qė kur tė trija shkallėt e gjyqėsorit kanė vendosur pėr ruajtjen e asaj shtėpie kulture, e cila pėr ne pėrfaqėson njė simbol kombėtar. Por Janullatosi, nė bashkėpunim me sahanlėpirėsit e tij, nuk duan ta lėshojnė shtėpinė e kulturės.
Mė 07 tetor 2010, u bė e njohur se nėnkryetari i Kėshillit tė Lartė tė Drejtėsisė, zoti Kreshnik Spahiu, me njė grup juristėsh tė kėtij institucioni, zbriti pėr kontroll nė Gjykatėn e Shkallės sė Parė tė Tiranės. Duke folur para kamerave pėr zvarritjen e pafundme tė proceseve gjyqėsore nė kėtė institucion tė drejtėsisė, zoti Spahiu deklaroi:
Nė kėtė gjykatė njerėzit vijnė tė rinj dhe dalin pleq, vijnė me flokė tė zinj dhe dalin tė thinjur.(Citohet sipas: Emisioni i lajmeve i TV Alsat, 07 tetor 2007).
Po si shpjegohet qė ky zoti Spahiu, deri tani nuk qenka kujtuar tė zbresė nė zyrėn e pėrmbarimit nė Pėrmet dhe tė kėrkojė llogari pėr moszbatimin e vendimit tė tė trija shkallėve tė gjyqėsorit pėr pronėsinė e Shtėpisė sė Kulturės Naim Frashėri? Me sa duket, Janullatosi ia paska zėnė kokėn me derė edhe Kėshillit tė Lartė tė Drejtėsisė. Prandaj nuk janė pa bazė fjalėt qė qarkullojnė poshtė e pėrpjetė se Janullatosi, si kreu i shovinizmit grekomadh nė Shqipėri, ėshtė guvernator faktik dhe ka ngritur njė shtet brenda shtetit, qė ėshtė shumė mė i fuqishėm sesa shteti zyrtar. Ndryshe nuk ka se si shpjegohet shkelja skandaloze e ligjit nga ana e zyrės sė pėrmbarimit nė Pėrmet.
Lidhur me ngjarjen e paradokoshme tė Himarės, fill pas reagimit publik tė Janullatosit, prof. Frashėri, me shumė tė drejtė, i drejtohej atij me njė pyetje nėse e kishte ngritur zėrin edhe nė rastet kur shovinizmi grekomadh ka kryer sa e sa vrasje emigrantėsh nė Greqi. Reagimi i Janullatosit ndaj vrasjes qė ndodhi nė Himarė kishte njė qėllim tė pastėr politik. Sepse opinionit publik evropian ai donte ti jepte tė kuptonte se vrasja, sipas tij, kishte ndodhur nė njė zonė, tė cilėn Janullatosi, kisha shoviniste greke dhe shovinizmi grekomadh qė qėndrojnė pas tyre, e konsiderojnė si minoritet grek. Prandaj edhe kisha janullatiste e trajtoi vrasjen nė Himarė si njė vrasje politike. Po nė kėtė mėnyrė e vlerėsoi atė vrasje edhe Athina shoviniste.
Po ku ishte ky Janullatos efendiu kur qytetarin shqiptar Vasil Begolli, nga Korēa, ushtarėt grekė e dhunuan, e poshtėruan, duke i lėshuar qentė pėr ta masakruar, pėr tė vetmen arsye se ai, nė kėrkim tė djalit tė tij 13-vjeēar, aksidentalisht ishte futur 50 m nė thellėsi tė tokės greke (Shekulli, 26 mars 2004, f. 3). Pse u sollėn me kaq egėrsi ushtarėt shovinistė grekė ndaj njė qytetari tė thjeshtė shqiptar, i cili shkeli kufirin pa ndonjė qėllim tė keq? Normalisht, ushtarėt grekė mund ta arrestonin dhe ta ēonin nė postėn e kufirit. Paskėtaj mund tua pėrcillnin organeve pėrkatėse, tė cilat, nė pėrputhje me legjislacionin grek pėr shkelėsit e kufirit, mund ta gjobisnin ose ta burgosnin, duke vėnė nė dijeni edhe organet shqiptare tė kufirit. Por jo! Ushtarėt shovinistė grekė nuk mund tė vepronin nė kėtė mėnyrė, se ata nuk i linte tė qetė instinkti i urrejtjes pėr shqiptarėt, se Shkencėn e Urrejtjes pėr kėta tė fundit, tė cilėn ua kanė kultivuar nė shpirt shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste greke, ata e kanė studiuar shumė mirė.
Ku ishte ky Janullatosi kur u bė e njohur publikisht se vetėm gjatė 9 muajve tė parė tė vitit 2004, nga Kapshtica janė kthyer kufomat e 20 emigrantėve shqiptarė (Sot, 22 shtator 2004). Atij as qė i ka interesuar tė dinte se kufomat e sa emigrantėve janė kthyer nga Greqia qė prej fundit tė dhjetorit tė vitit 1990 e deri tani dhe sa emigrantė janė zhdukur pa nam e pa nishan nga shteti shovinist grek.
Janullatosi ka heshtur kur ėshtė bėrė e ditur se 300 emigrantė vetėm nė prefekturėn e Elbasanit figuruakan tė zhdukur nė Greqi dhe se shumica e tyre paskan pėrfunduar me njė plumb pas koke e tė humbur nėpėr humnera (Ballkan, 14 tetor 2004 f. 2).
Janullatosi ka heshtur pas vrasjes sė emigrantit Gramoz Palushi dhe masakrimit tė 300 tė tjerėve, vetėm e vetėm se ata, natėn e 4 shtatorit, duke u gdhirė 5 shtatori i vitit 2004, manifestuan me ngazėllim nėpėr rrugėt e qyteteve greke pėr fitoren e pėrfaqėsues sonė tė futbollit me pėrfaqėsuesen greke nė Stadiumin Kombėtar Qemal Stafa.
Pėr tė gjitha kėto vrasje dhe masakrime qė shovinizmi grekomadh ka kryer kundėr emigrantėve tė pafajshėm shqiptarė, Janullatosi ka bėrė shurdhin dhe memecin deri tani. Se atij nuk i dhimbsen shqiptarėt e vrarė dhe tė masakruar nė territorin e Greqisė, se atė nuk e lidh asgjė me etninė shqiptare, se ai, si mish i huaj nė krye tė Kishės Ortodokse Shqiptare, pėrfaqėson dhe mbron vetėm interest e shovinizmit grekomadh dhe tė kishės shoviniste greke.
Pas analizės sė hollėsishme qė i bėn veprimtarisė armiqėsore tė Janullatosit, si kreu i shovinizmit grekomadh nė Shqipėri, prof. Frashėri jep njė vlerėsim pėrfundimtar pėr figurėn e tij:
Nuk ka dyshim se dinakėria e tij pėr ta fshehur veten si militant i politikės shoviniste greke, njė ditė do tė zbulohej. Rastin e dha ndėrhyrja e tij pėr aksidentin fatkeq qė pati himarioti Aristotel Guma - njė ndėrhyrje e kombinuar nga Athina me kronometėr me akuzėn e tė ashtuquajturit shpėrthim tė nacionalizmit shqiptar, qė shprehėn mė 13 shtator 2010 zėvendėsministri i jashtėm i Greqisė Dh. Drutsas, deputeti i parlamentit shqiptar Vangjel Dule dhe kryetari i shoqatės Omonia Vasil Bollano. Ėshtė pikėrisht ky kombinim kronometrik qė i shndėrroi dyshimet e mia mbi A. Janullatosin, si simpantizant i Greqisė, nė njė militant tė politikės shoviniste greke. Pavarėsisht nga synimet e tij tė fshehta,..puna e do qė ai tė largohet
nga Shqipėria. Mė nė fund, ėshtė e domosdoshme qė, me largimin e tij, ndonėse me vonesė, tė mblidhet njė kongres i rregullt i KOASH-it, i cili tia kthejė Kishės Ortodokse Shqiptare prestigjin qė kishte kur ajo u krijua nga i pavdekshmi mitropolit, Fan Noli (Gazeta Shqiptare, 11 tetor 2010, f. 19).
Duhej shpresuar qė kėrkesėn e profesorit tė nderuar Kristo Frashėri ta pėrkrahnin edhe tė gjithė ata ortodoksė shqiptarė qė sillen rrotull Janullatosit. Por, fatkeqėsisht, ky takėm ortodoksėsh e ka tradhtuar veprėn e Fan Nolit, ka shkelur mbi amanetin e tij. Ata kanė shkelur mbi gjakun e Papa Kristo Negovanit, tė atė Stath Melanit, tė Koto Hoxhit, tė Anastas Kulluriotit, tė Naum Veqilharxhit, tė Petro Nini Luarasit e tė sa e sa martirėve tė tjerė ortodoksė, me gjakun e tė cilėve kisha shoviniste greke i ka lyer duart deri nė bėrryl. Me qėndrimin e tyre prej sahanlėpirėsish tė Janullatosit, ky takėm ortodoksėsh ka shkruar njė faqe tė turpshme nė historinė e ortodoksisė shqiptare.
Kėta ortodoksė shqiptar tė grigjės janullatiste vazhdojnė tė heshtin para synimeve tė greqizimit tė fesė ortodokse shqiptare nga ana e shovinizmit grekomadh dhe e kishės shoviniste greke. Madje disa prej tyre, ca sahanlėpirės tė pėshtirė kėta tė kishės ortodokse greke dhe tė uzurpatorit Janullatos, herė pas here kanė ndėrmarrė sulme tė pahijshme nė shtyp kundėr atė Nikolla Markut. Mes tyre duhen pėrmendur Thoma Dhima (Sot, 12 gusht 2005), Jani Trebicka, Stavri Ēipi, Vasil Thomollari, Petraq Simsia, Andon Merdani (Sot, 14 gusht 2005), besimtari ortodoks Daniel N. Naēi (Sot, 19 gusht 2005), njė grup besimtarėsh ortodoksė tė pa emėr nga Berati (Sot, 20 gusht 2005), Jani Trebicka, i cili Kishėn Shėn Mėria tė Elbasanit paturpėsisht e quante kishė fantazmė (Sot, 24 gusht 2005), Romano Trako dhe Gjerasim Ēakeli (Sot, 25 gusht 2005).
Disa grekomanė tė kohės sė tij, tradhtarė tė kombit shqiptarė, tė cilėt kishin pėrfunduar kokė e kėmbė nė prehrin e shovinizmit grekomadh dhe tė kishės shoviniste greke, Fan Noli i quante ruajtės tė stallave tė Megaliidesė, nė tė cilat vegjetojnė, fatkeqėsisht, edhe disa bagėti tona (Vepra, 2, f. 83).
Gazetari Gėzim Ashimi, dikur i pati marrė njė intervistė Fatmir (Joan) Pelushit. Nė atė intervistė ai e pati pyetur se nėse do ti ofrohej posti i Kryepeshkopit tė Kishės Ortodokse Shqiptare, ai do ta pranonte ose jo. Dhe Pelushi i pėrgjigjej se nuk e ndien veten tė pėrgatitur qė tė drejtojė nė rrethana tė caktuara Kishėn Autoqefale Shqiptare, pasi nė fronin e kryepeshkopit ndihet edhe mė shumė pesha e kryqit(Gazeta Tirana Observer, 8 dhjetor 2006, f. 2).
Pesha e kryqit nė krye tė Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė me tė vėrtetė ndihet shumė kur atė e mban nė qafė njė kryepeshkop me kombėsi dhe me gjak shqiptari, qė i shėrben shqiptarizmės me mish e me shpirt. Kurse njė kryq nė qafėn e njė pushtuesi tė Kishės Ortodokse Shqiptare, si uzurpatori Janullatos, i cili ka pėr mision greqizimin e Shqipėrisė sė Jugut, jo vetėm qė nuk ka asnjė peshė, por ai, sipas njė pėrcaktimi tė shkėlqyer tė Fan Nolit, vetėm nė qafė tė gomarit i ka hije tė varet (Vepra, 2, f.95).
Madje, sipas Pelushit, pėrgatitja e njė peshkopi kėrkuaka 15-20 vjet!!! Ky ėshtė njė mashtrim i pastėr. Se njė njeri normal, po tė dėshirojė dhe po tė ketė vullnet, brenda njė periudhe tė tillė mund tė pėrfundojė 4 ose 5 universitete. Emėrndėrruari Pelushi as skuqet, as zverdhet me vetėposhtėrimin qė bėn publikisht. Kjo ėshtė pikėrisht ajo derexheja ku e ka katandisur uzurpatori Janullatos shpėrfytyrimin e figurės sė njė shqiptari ortodoks! Ja ē forcė magnetike ka ēorba janullatiste pėr njė takėm ortodoksėsh shqiptarė, si puna e emerndėrruarit Pelushi, i cili, pasi e ka gėlltitur, tashmė e ka tė pamundur tė mos shpėrthej me gromėsira vetėdemaskuese si tradhtar i Kishės Ortodokse Shqiptare dhe i kombit shqiptar. Ja ēfarė pushteti absolut kanė asprat janullatiste mbi mbarė skotėn e disa klerikėve dhe tė disa besimtarėve ortodoksė tė lartpėrmendur, tė cilėt, nga faqet e shtypit, siē u pėrmend mė lart, e sulmonin nė njė mėnyrė aq tė ulėt peshkopin e nderuar nacionalist tė kishės Shėn Mėria tė Elbasanit. Nė kėtė rast, edhe paaftėsia e Pelushit pėr tė drejtuar Kishėn Ortodokse Shqiptare, paaftėsi kjo, tė cilėn ky na e bėn tė ditur pėrmes njė vetėdemaskimi publik, edhe qėndrimi prej zvarranikėsh para Janullatosit i atyre klerikėve dhe besimtarėve ortodoksė tė lartpėrmendur, ėshtė njė tradhti e hapur kombėtare, e cila i vjen aq shumė pėr osh armikut tė betuar tė kombit shqiptar, Anastas Janullatosit.
Mė lart citova Faik Konicėn pėr urrejtjen e shqiptarėve tė vėrtetė kundėr grekėve, urrejtje kjo qė ėshtė e rrėnjosur thellė nė zemrat e tyre, meqenėse ajo ėshtė paraprirė nga njė histori e gjatė nė marrėdhėniet midis kėtyre dy etnive, histori qė nis fill pas shpalljes sė pavarėsisė sė Greqisė. Kėto vlerėsime pėr urrejtjen e shqiptarėve atdhetarė kundėr grekėve Faik Konica i ka shprehur nė njė letėr tė 06 dhjetorit 1940 qė u dėrgonte nga Uashingtoni Dervish Dumės dhe Anton Logorecit. Qė asokohe kanė kaluar 70 vjet. Por kjo urrejtje vazhdon tė qėndrojė nė kuota tė larta edhe sot e gjithė ditėn. Kėtė urrejtje ishte i detyruar ta pranonte publikisht edhe Vangjel Dule, i biri i Janullatosit, i cili nė njė emision tė paradokohshėm nė stdudion e Blendi Fevziut tė TV Klan, shprehu habinė se si shpjegohet qė urrejtja pėr helenizmin ėshtė e rrėnjosur mė tepėr nė radhėt e tė rinjve. Tani lind pyetja: ky Vangjel Dulja bėn tė paditurin qėllimisht apo kėrkon tė hiqet sikur ėshtė naiv? Qė Dulja ta marrė vesh njė herė e mirė arsyen e urrejtjes sė tė rinjve shqiptarė kundėr grekėve, pėr kėtė duhet tė pyes shovinizmin grekomadh dhe kishėn shoviniste greke. Se pikėrisht shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste greke janė ata qė e kanė kultivuar me shumė kujdes urrejtjen e tė rinjve shqiptarė kundėr grekėve. Qėndrimet shtazarake ndaj mijėra e mijėra emigrantėve tė pafajshėm, operacionet e tipit fashist me emrin fshesa,vrasjet dhe masakrimet e egra qė policia greke ka kryer kundėr tyre, e kanė bėrė punėn e vet pėr lindjen dhe ngulitjen e urrejtjes sė tyre kundėr grekėve. Veē kėsaj, pėrpjekjet e shovinizmit grekomadh dhe tė kishės shoviniste greke pėr greqizimin e Shqipėrisė sė Jugut, me ngritje varrezash fantazma pėr ushtarė agresorė grekė, me ngritje memorialesh, manastiresh, kryqesh dhe kishash me simbolikė greke, i kanė hedhur edhe mė shumė benzinė zjarrit tė urrejtjes sė tė rinjve shqiptarė kundėr grekėve. Manifestimi madhėshtor i mijėra e mijėra tė rinjve shqiptarė nėpėr rrugėt e Tiranės pas fitorės sė pėrfaqėsueses sonė tė futbollit kundėr pėrfaqėsueses greke mė 04 shtator 2004, nuk ishte gjė tjetėr, veēse njė shprehje e kulturuar e urrejtjes sė tyre kundėr shovinizmit grekomadh dhe kishės shoviniste greke qė ka bėrė njėrėn pėr ndėrrimin e emrave tė emigrantėve shqiptarė. Ne nė gjuhėn shqipe kemi njė shprehje-mallkim: Tu ndėrroftė emri! Dhe gjithė atyre tė rinjve emigrantė qė shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste greke, duke shfrytėzuar poshtėrsisht varfėrinė e tyre ekonomike, i ka detyruar tė ndėrrojnė emrat, nuk mund tė mos u lindte dhe tė mos u kultivohej nė shpirt urrejtja pėr grekėt.
Nuk duhet harruar fakti se pėr zgjidhjen e ēėshtjes sė Kosovės, pa e kuptuar as vetė, ndihmoi edhe shovinizmi serbomadh me dhunėn e egėr qė ushtroi dhe krimet qė kreu kundėr popullit shqiptar tė Kosovės. Egėrsia e shovinizmit serbomadh bėri qė tė dilte nė skenė Ushtria Ēlirimtare e Kosovės.
Prandaj edhe shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste greke janė vetė fajtorė pėr urrejtjen qė kanė mbjellė nė zemrat e tė rinjve shqiptarė kundėr grekėve. Shovinizmi grekomadh edhe sot e gjithė ditėn vazhdon ta mohojė ekzistencėn e ēėshtjes ēame dhe tė mbajė tė pėrvetėsuara pronat e popullsisė ēame. Unė mendoj dhe jam i bindur se njė ditė tė bukur shovinizmit grekomadh dhe kishės shoviniste greke do ti pėlcasė nė dorėbomba e Ēamėri-Arvanitisė, se nė Greqi jetojnė 2 milionė arvanitas, siē ka deklaruar arvanitasi Kolė Boēari, profesor historie nė Universitetin e Kuislandit nė Australi. (Citohet sipas librit tė sipėrpėrmendur tė Nuri Dragoit, f. 326).
Tiranė, 12 nėntor 2010
Krijoni Kontakt