Fe dhe Shtet Shqiptar

[Anesti_55]

Interesante eshte qe kete shkrim e gjeta ne nje web te nje forumi, per bashkimin e trojeve shqiptare.Natyreshem deridiku me perputheshin idete dhe mendova ta sjell ne forumin tone, per te diskutuar dhe ne kete sens,pra Fe dhe Shtet Shqiptar.Ka nje perputhje me idene e shkrimeve te mija, pra ketu kemi te perbashket "idene e nevojes per ndryshim."Une ne shkrimet e mija kam kerkuar te arrij ndryshimin, duke u kthyer ne identitetin tone fetar te krishtere dhe kam theksuar qe mund te behemi te gjithe te nje feje te krishtere ndoshta protestanete.Une e kam shpjeguar dhe arsyen per nevojne e ndryshimit te madh, ndersa Profesor Plasari, mjaftohet duke na shpjeguar neprmjet tipologjise te krijimit te shtetit ne vende te ndryshme te europes perendimore dhe lindore ,duke na dhene idene e nevojes te nje shteti qe ne perkatesi eshte shtet i nje populli te krishter.Ai me bagazhin e tij ne histori eshte nga njerezit me te pregatitur ne kete fushe, por dhe perse jo ploteson dhe egon tone per nje figure intelektuale te pa perlyer ne politike.Me idene e tij ai e radhit veten si pasues i figuarve te medha te Elites se Partioteve Shqiptar, si Konica Fishta etj, te cilet dhe ato kane aspiruar te njeten ide. A do te jene dhe antaret e forumit tone mebshtetes te kesaj ideje, apo aspirate te patrioteve tane?Me kenaqesi pres te shohe komentet tuaja. Anesti


FE DHE SHTET SHQIPTAR


Në Perandorinë osmane, e cila nga fundi i Mesjetës europiane përfshinte popujt ballkanikë të Europës, nisur prej shekullit XVIII u përçua parimi i "nacionalitetit"....

Nga AUREL PLASARI

Në emër të një parimi të këtillë grupe të ndryshme njerëzore, të bashkuara prej një bashkësie territori, gjuhe, traditash dhe synimesh, do të luftonin për të themeluar shtetet politike përmes të ashtuquajturave "lëvizje kombëtare".
Në Perandorinë osmane, e cila nga fundi i Mesjetës europiane përfshinte popujt ballkanikë të Europës, nisur prej shekullit XVIII u përçua parimi i "nacionalitetit". Në emër të një parimi të këtillë grupe të ndryshme njerëzore, të bashkuara prej një bashkësie territori, gjuhe, traditash dhe synimesh, do të luftonin për të themeluar shtetet politike përmes të ashtuquajturave "lëvizje kombëtare". Mbështetja që iu dha këtyre lëvizjeve prej kancelerive apo armatave të Fuqive të Mëdha europiane, u lejoi popujve ballkanikë të themelonin shtetet e tyre. Me radhë, një Serbi, një Greqi, një Rumani, një Bullgari, një Shqipëri e, së fundi, një Turqi anadollase, u shfaqën së pari si njësi autonome, dhe në vijim si shtete të pavarura. Anët e "jashtme" që çuan në formime të tilla janë të përshkruara përgjithësisht e edhe te studiuara në gjerësi, ndërsa "anët e brendshme" do të vijojnë të mbesin ndër topikët e trajtuar kalimthi apo të sapocekur nga specialistët e Çështjes së Lindjes. Problemi i modelit të shtetit adoptuar prej popujve të ndryshëm ballkanikë në konceptimin e shteteve të tyre u ka rënë ndesh, si në Ballkan edhe jashtë tij, paragjykimeve, manipulimeve të historiografive zyrtare, heshtjeve, ndonjëherë edhe tabuve.


Parimet e nacionalizmit llogariten të prura në rajonin ballkanik nga "Perëndimi": si refleks i ideve të Revolucionit francez, në përgjithësi, apo edhe si përkthyerje e ideve nacionaliste gjermane. Franca e Revolucionit do të akreditonte idenë se "nënshtetësit" e të njëjtit shtet përbëjnë një "nation", d.m.th. një bashkësi homogjene të lidhur prej një territori, një gjuhe (ndonëse atë mund ende të mos e flasin të gjithë) dhe një vullneti për të jetuar së bashku. Këtë parim, që do të quhet tani e mbrapa "parim i kombësisë", do ta formulojë dhe do ta shpallë Zonja De Staël (1766-1817), e bija e financierit Necker dhe e shoqja e baronit Staël-Holstein, ambasador i Suedisë në Paris, në veprën e saj "Mbi Gjermaninë". Në vetë Gjermaninë ishte Fichte-ja që do ta rimerrte këtë nocion ("Fjalim kombit gjerman", 1808) kur ende nuk kishte shtet gjerman. Për Fichte-n gjuha dhe bashkësia kulturore ishin një e dhënë, ndërsa shteti dhe territori një ideal për t'u realizuar. Kështu francezët e Zonjës de Staël zunë të besonin te shteti-komb: ishte shteti që krijonte kombin. Ndërsa gjermanët e Fichte-s ngulmonin te kombi-shtet: ishte kombi paraekzistues që duhet të krijonte shtetin.
Duke përfituar prej kontingjencave të krijuara nga Revolucioni frëng dhe luftërat perandorake të Napoleonit, si dhe duke u ushqyer nga aspiratat e popujve për liri, në emër të këtij parimi të ri u luftua dhe u përmbys Europa politike e traktateve të 1815-s: u bë bashkimi i Italisë, ai i Gjermanisë etj., si dhe filluan të lëviznin popujt e Europës qendrore dhe lindore, posaçërisht ata të Ballkanit. Në Europën qendrore dhe lindore një orvatje për të krijuar shtetin à la française, d.m.th. brenda kufijsh historikë, me një gjuhë të vetme të njohur, pavarësisht ndryshimeve reale mes popullsish, e përfaqëson Revolucioni hungarez i 1848-s. Mbas dështimit të tij, mësimi që u nxor për të ardhmen ishte: shteti-komb i llojit francez, duke e shpërfillur identitetin etnik, vuhej si shtypje nga ana e grupeve njerëzore që, prej faktit të zhvillimit të vet historik, të mos kenë identitet tjetër veç atij dhe mbas tij të jenë të lidhur fort. Kudo gjetiu, madje dhe në vetë Hungarinë mbas këtij dështimi, erdhi e u imponua një tjetër konceptim: ai i kombit-shtet.

Në ndryshim prej grupimeve njerëzore të ndryshme, nganjëherë të quajtura gjithashtu "kombe", që ekzistonin para shek. XIX, tipari dallues i kombit modern bëhet të qenët një "tërësi njerëzish përjashtuese", d.m.th. ku nuk pranohet përkatësi dyfishe: tërësi që ka ose aspiron të ketë për këtë të gjitha atributet e gjykuara të nevojshme: një emër, një gjuhë dhe një kulturë, një histori (gjithsesi) të lavdishme, një territor të përcaktuar qartë, një popullsi homogjene, si dhe një shtet të ngritur mbi të gjitha këto. Po qe fjala për një komb të traditës së krishterë ortodokse, ai duhet të ketë edhe Kishën e vet. Ky ideal, pra ai i kombit-shtet: për çdo popull një shtet i pavarur, me një territor të saktësuar me kufij, pranohet si i vetëkuptueshëm gjatë gjithë shek. XIX, si nga ana e vendeve të interesuara ballkanike, ashtu dhe nga ana e opinionit liberal europian.
Realiteti i fakteve historike dëfton se idetë e ardhura nga "Perëndimi" u zbatuan në rajonin tonë mbi realitete aq specifike, të panjohura për mjediset ku vetë idetë qenë lindur, sa të prodhonin rezultate që jo rrallë të dukeshin të pakuptueshme për vetë autorët e ideve në fjalë. Ndër këto realitete që i quajta "specifike" marrëdhëniet shtet/religjion ngrenë padyshim një peshë mjaft të ndjeshme, duke qenë pikërisht Ballkani një zonë ku tradicionalisht, për thuajse një mijëvjeçar e gjysmë, shteti dhe religjioni patën marrëdhënie mirëfilli specifike.

Prej Mesjetës së vonët Ballkani na shfaqet si një zonë ballafaqimi mes Perëndimit dhe Lindjes, dhe anasjelltas, gjithçka mes herezie dhe skizmash fetarë. Në vijim të ndarjes, këto dy gjysmëzona do të ndienin drejtpërsëdrejti pasojat e ndikimeve të përkundërta të "Dy Kishave": të së vjetrës e të së resë, të zhvendosura mes kufijsh tekanjozë. Lufta ndërmjet ikonklastëve dhe ikonolatëve, për shembull (730-843), i largoi edhe më tepër të dy Kishat mes tyre, duke e vënë drejtpërsëdrejti Romën kundër Kostandinopojës, e anasjelltas. Një kundërvënie e këtillë erdhi duke u theksuar në skizmën përfundimtare të 1054. Formuluar në vija të trasha, kjo na del si një kundërvënie mes dy botësh: njërës "perëndimore" (quajtur gabim "romane" dhe njërës gjthnjë e më tepër "kostandinopojase" (e njohur në vijim jo më pak gabim si "bizantine"). Mund ta gjejmë dëshminë, ndër dokumentet e kohës, në të famshmen "Kronikë të Moresë".
Por, përtej kundërvëniesh të tilla, është e rëndësishme të vihet në dukje se ajo çka gjatë Mesjetës i vinte në të kundërt Romën dhe Kostandinopojën nuk qe aq shumë çështja e epërsisë së një pape, porse ajo e marrëdhënies mes Kishës dhe pushtetit shekullar. Në Romë mbizotëronte gjithnjë e më shumë parimi simbas të cilit Kisha duhej të qe e pavarur nga pushteti shekullar, parim i bërë funksional me reformën e Gregorit VII që e shpinte përfundimisht Shtetin në udhën e laicizimit. Ndërsa për Kostandinopojën, pushteti shekullar dhe pushteti fetar ndërkëmbeheshin, perandori duke mundur (e duke iu dashur) të luante një rol thelbësor në çështjet kishtare, e anasjelltas.
Prej traditës bizantine Ballkani nuk trashëgoi një cezaropapizëm, si ai i Perëndimit, dhe as një teori të "dy pushteteve". Në një letër të famshme, Patriarku i Kostandinopojës, Antoni, i shtjellonte Basilit I, kryedukë të Rusisë, parimet themelore mbi të cilat mbështetej doktrina e universalitetit të Perandorisë bizantine, duke shkruar ndër të tjera: "Dhe nuk është mirë biri im, kur thua se kemi një Kishë, por jo një perandor. Nuk është e mundur që të Krishterët të kenë një Kishë e të mos kenë një perandori. Kishë dhe perandori janë ngushtësisht bashkë [e formojnë] një bashkësi dhe nuk është e mundur që të ndahen njëra prej tjetrës". Marrëdhëniet mes Shtetit dhe Kishës, pra, rregulloheshin simbas bashkësish interesash, duke krijuar madje dhe një "model" të tyrin për një seri shtetesh në formim në Europën juglindore simbas një tradite të tillë bizantine. Një model i këtillë ka mbetur, e ka shumë mundësi të mbesë ende i vlefshëm, edhe se nën trajtë jo gjithnjë të hulumtueshme lehtë për ata që i thërrasim "perëndimorë".

Shqiptarët, jo rastësisht, qenë të fundit në rajon që krijuan një shtet të tyrin. Ata kishin pranuar Islamin në shumicë, përveç dy bashkësish të mbetura të krishtera: njëra katolike dhe tjetra ortodokse. Mirëpo, në ndryshim prej popujve të tjerë ballkanikë, ata shfaqeshin së paku prej shek. XIX si një popull shumë më i ndërgjegjshëm për identitetin kombëtar sesa për përkatësinë fetare. Një frymë tolerimi qe zhvilluar mes tyre, e tillë që të huajt, udhëtarë ose diplomatë, ia delnin me vështirësi t'i dallonin të krishterët prej muslimanëve.
Lordi Byron, gjatë udhëtimit të tij në Orient, pati dy përçues shqiptarë: njërin musliman dhe tjetrin të krishterë ortodoks, që e shoqëruan në aventurat e tij në Shqipërinë e Jugut dhe në Greqi deri në vdekjen e tij. Në një shënim për strofën XXXIII të Këngës II të Child Harold-it ai shkruan për ta se nuk i dallonte dot cili qe bestari i Muhametit dhe cili dishepulli i Krishtit. (Ndoshta për një trill të fatit, edhe Montanelli djalosh, në udhëtimin e tij nëpër Shqipëri si gazetar fashist i viteve '30, tregon se e shoqëronin dy përçues të quajtur pikërisht Kristo dhe Muhamet.) Nga na e tij Lordi Hobhause, që nuk ishte poet si miku i tij Byron, bënte kujdes të shënonte në Journey-n e tij se, mes popullsive të ndryshme të Perandorisë osmane, vetëm shqiptarët kishin ndjenjën e kombësisë. Po t'i pyesësh këto popullsi se çfarë janë, shkruante ai, do të përgjigjen "we are Turks" ose "we are Christians", ndërsa një njeri i këtyre viseve përgjigjet "I am Albanian". Pak-a-shumë të njëjtin dallim ndaj popullsive të tjera zbulonte Aubaret-i, përfaqësues i Francës pranë Komisionit të Rumelisë lindore, në raportin e tij për Komisionin më 13 gusht 1880. Shqiptarët ishin, simbas tij, para së gjithash shqiptarë, dhe vetëm mandej katolikë, muslimanë ose ortodoksë. Në të njëtën gjendje e gjeti këtë popullsi, në fazën e konstituimit të shtetit të vet, edhe Miss Edith Durham-i: "The Albanian is always an Albanian. The Moslem Serb and Moslem Bulgar have all sense of nationality swept away by the mighty power of Islam [...]. With the Albanian it is otherwise. He is Albanian first". Po këtë gjendje konfirmonte për shqiptarët edhe një specialist i mprehtë i Çështjes së Orientit, Bareilles-i: "Un fait absolument remarquable et qu' en Orient on doit considérer comme exceptionel, est que ce caracère [national] a prévalu sur toute autre considération. Alors que chez tous les peuples voisins, l'idée religieuse a presque toujours et pendant longtemps dominé le sentiment national [...], les Albanais sont toujours restés Albanais et ont toujours très vif le sentiment de leur solidarité avec leurs compatriotes d'autres cultes".
Një realitet i tillë faktesh duhet të ketë qenë rezultat shkaqesh të shumëfishta: e nevojës së një bashkëjetese sociale, e kërkesës për një mbrojtje kompakte nga trusnia sllave në Veri dhe nga ajo greke në Jug, që shtoheshin me shpërbërjen e Perandorisë osmane, por sidomos e normave të posaçme të së drejtës dokesore (zakonore) shqiptare që i konsolidojnë marrëdhëniet ndërnjerëzore, vëllazërimet dhe afrimet shpirtërore, duke i shtyrë njerëzit të forcojnë lidhnitë e gjakut dhe të zbusin kontrastet fetare gjatë marrëdhënieve të përditshme.
E njëjta situatë erdh e u pasqyrua edhe në aktet politike që paraprinë krijimin e shtetit shqiptar. Kështu, ngjarja që thuhet të ketë shënuar kulmin e lëvizjes rilindëse shqiptare, Lidhja e Prizrenit, organizohej nën moton: "Në Lidhjen tonë nuk ka fe: ne, para së gjithash, jemi shqiptarë". Në Memorandumin që Lidhja i drejtonte Lordit Beaconsfield, kryeministër dhe përfaqësues i Mbretëreshës së Anglisë në Kongresin e Berlinit (1878), nënvizohej: "Shqipëria nuk mund t'i bashkëngjitet Greqisë; dallime të thella racore, gjuhësore, dokesore dhe qytërimore e bëjnë të pamundur një bashkim të tillë; Shqipëria nuk do ta pranojë kurrë sundimin sllav, ardhtë ai qoftë nga kufijtë e Bullgarisë ose nga ato të Malit të Zi; Shqipëria nuk do të jetë kurrë turke; dhe provë për këtë janë katër shekuj e më shumë lufte për të mbajtur të paprekur karakterin, traditatat dhe fizionominë kombëtare. Feja e saj mund të ketë ndryshuar pjesërisht nga ortodoksizmi në islamizëm ose nga ky në katolicizëm, por si ortodoksë, si islamikë, si katolikë, shqiptarët nuk e kanë mohuar kurrë atdheun e tyre". Rreth dhjetë vjet më vonë shqiptarët ia përsërisnin të njëjtën situatë faktesh edhe Vezirit të Madh të Perandorisë: duke kërkuar në peticionin e Komitetit të Reformës Shqiptare që "feja të mos ndërhyjë në punët e shtetit".
Besoj se edhe nga kjo paraqitje sintetike bëhet e kuptueshme përse një popull, në të tillë kushte organizmimi më shumë në një shoqëri civile se në një fetare, në ndryshim prej popujve të tjerë të Perandorisë osmane, u ndodh i detyruar të optonte për një model të ri shteti. Duke mos pasur faktikisht një bazë të përbashkët fetare mbi të cilën të mbështeteshin për organizimin e tyre në shtet, shqiptarëve u duhej domosdoshmërisht t'i mëshonin origjinës së njëjtë, traditave dhe dokeve të përbashkëta, njësisë gjuhësore etj. Këto elemente mund të ngjajnë sot krejt romantike, por në atë kohë përkapeshin si elemente parësore të kombësisë dhe, madje, si të vetmit mund të funksionimin brendapërbrenda jetës politike shqiptare si shtytës përcaktues drejt një njësimi kombëtar.

Në fillim të shek. XX njëri nga ideuesit e shtetit të shqiptarëve, si dhe themelues i ndërgjegjes së tyre kombëtare, Faik Konica dallohet të ketë pasur vizione ndoshta më të qarta mbi tipologjinë e modelit të shteteve në formim e sipër në Ballkanin gjatë periudhës së fundit të Perandorisë osmane. Duke bërë revistën e shtypit të huaj mbi Shqipërinë tek "Albania" e tij vitit 1903/4, në rubrikën "Shënime politike" ai veçanonte fjalinë e gazetës "Temps" si vijon: "Të bësh reforma në Turqi do të thotë të shndërrosh një shtet fetar në një shtet laik". Më tej ai e shtjellon vetë këtë topik. "Turqia është një teokraci, - shkruan ai. - Feja muslimane është fe e shtetit. Tërë jeta politike, shoqërore dhe intelektuale e Perandorisë u është nënshtruar parimeve të kësaj feje, ndërsa tërë funksionimi i qeverisë aspiron të sigurojë triumfin e saj. Në rrethana të këtilla të kërkosh reforma që kanë për qëllimi përfundimtar zëvendësimin e një shoqërie fetare me një shoqëri civile, do të ishte një punë mjaft e rëndë në Turqi". Çfarë ngre peshë më shumë, Konica konstaton se teokracia ekzitonte edhe në mjedise të tjera ballkanike. "Edhe popuj të tjerë të perandorisë osmane, - vijon ai, - si për shembull bullgarët, kanë një konceptim identik. Është vënë re se të ashtuquajturit "maqedonë", të cilët kërkojnë të drejta e reforma, këto nuk i kërkojnë as si "viktima" dhe as si "të shtypur", por si "të krishterë". Edhe bullgarët u ngritën në kryengritje si "të krishterë", por jo për shtak të shkeljes së të drejtave njerëzore. Kemi të bëjmë pra me kërkesën për zëvendësimin e një supremacie fetare me një tjetër". Në fund të "shënimeve" të tij Konica vëren: "I vetmi element përparimtar në Perandorinë osmanë është aspekti kombëtar shqiptar […] Ne shqiptarët i respektojmë të gjitha besimet fetare, por ato i konsiderojmë si çështje të ndërgjegje […] Edhe redaksia, ku ka anëtarë me fe të ndryshme dhe jofetarë, beson se teologjia nuk ka të bëjë aspak me çështjen tonë, këtu non est hic locus".Po tek Albania e 1909-s, nën syzën "Rreziku i afërm i shqiptarëve muhamedanë" formulonte shkrimin me titull "Një lajmërim i shkurtër muhamedanëve". Duke i paralajmëruar ata për krijimin e mundshëm të një shteti shqiptar, me një fryme të hapur civile ai u bënte thirrje bashkatdhetarëve të tij të paraqiteshin përpara Europës si një komb i njësuar. Me stilin e vet të prerë, i përmblidhte kështu porositë e veta: "1) Osmanllinjtë në pakë vjet do të dëbohen nga Evropa; 2) Shqipëria, e pabashkuar dhe e paqytetëruar, e mbetur nga faji i saj pa miq të fortë përjashta, do të ndahet; 3) Shqiptarët muhamedanë do të dëbohen duke humbur mallin dhe kamjen; 4) Osmanllinjtë nuk do t'i qasin n'Anadoll shqiptarët e dëbuar; 5) Në mos idealismi, të paktën buka dhe detyra që kini te fëmija juaj ju shtrëngon të bëni nga dy gjëra njërën: a të ktheheni te feja e stërgjyshërve t'uaj, a të mbeteni muhamedanë, por duke u lidhur me aqe vërtetësi dhe zemrë me të krishterët nga gjaku juaj, sa t'i jepni kombit t'uaj një karakter gjysmë të krishterë". Dhe, në atë shkrim, i argumentonte pohimet e veta. Sado që shkrimi përfundonte me këshillën: "Mejtohuni për këto që ju thom, se s'janë përralla".
Vizioni i qartë i Konicës mbi këtë tipologji të modelit të shtetit spikat edhe në një mesazh të tijin të 4 dhjetorit 1912. Ndërsa në Vlorë ish-deputeti i Parlamentit turk Ismail bej Qemali shpallte pavarësinë e Shqipërisë dhe organizonte një qeveri të parë (të përkohshme) të shtetit shqiptar, në emër të Federatës të shqiptarëve të Amerikës Konica, si leader i kësaj federate, shkruante: "Federata Pan-shqiptare e Amerikës "Vatra" i dërgon urime të nxehta ngjarjes së do të mbetet e kujtueshme. Lutemi, me këtë rast, të mos e bëni Shqipërinë një shtet orientale si Khiva, Bukharaja, Afganistani, Tunisia etj. Mbani për ideal një Shqipëri si Norvegjia, Danimarka, Hollanda, Belgjika. Prandaj duam më mirë një princ prej një familjeje mbretërore europiane i cili të na lidhë me traditat oksidentale". Pati qenë një mesazh mjaft i diskutuar prej të parëve politikanë të shtetit shqiptar mbledhur në atë moment historik në Kuvendin e Vlorës; mandej ky mesazh u injorua ose u mbajt në heshtje. Do të mjaftonte të vihej re se, në përmbledhjet me dokumente të botuara gjatë periudhës së diktaturës mbi pavarësinë e Shqipërisë ose veprimtarinë e Qeverisë Qemali, ky mesazh është përjashtuar me këmbëngulje.
Deklarata të ngjashme bëheshin në fazën e kirijimit të shtetit shqiptar prej një numri të ndjeshëm mendimtarësh të përfshirë në procesin e krijimshtetit, duke filluar prej vetë Qemalit me atë çfarë ai shkruante në "Ditarin" e tij. Një shqetësim i tillë regjistrohet posaçërisht në shkrime të asaj kohe të Konicës tek "Albania" e tij, të Lumo Skëndos (Mit'hat Frashërit) te "Lirija" e tij, të Fishtës te "Hylli i Dritës" i tij etj. Nga Kuvendi franceskan i Shkodrës Fishta, për shembull, u dëftonte shqiptarëve dallimet mes një qytetërimi dhe një tjetri, si dhe mes një kulture dhe një tjetre. Duke u nisur nga fakti që kultura është produkt i shpirtit njerëzor, ai dëftonte se si këto dallime nuk mund të burojnë veçse prej ndryshimeve që ekzistojnë në mendësitë e popujve të ndryshëm. Ai saktësonte konkretisht dallimet mes sistemit kulturor "aziatik" dhe kulturës europiane. Në artikullin me titull sugjestionues "Kur do t'bashkohen shqyptarët", shkruar tetëdhjetë e ca vjet më parë, e përcaktonte kushtin kështu: "Shqyptarët kanë me u bashkue […] kur shumica e tyne t'mendojë e t'veprojë mbas parimeve t'nji kulturës s'vetme. Përndryshe kurrë s'ka me mujtë me u vërtetue nji bashkim kombtar ndërmjet shqyptarëve. Sot nuk asht besimi qi dan zemrat e njerzve m'shekull [në botë, A.P.], por asht kultura e ndryshme qi nuk i len me u bashkue". Sikurse shihet, një hap mjaft përpara Konicës sa takon skajimin e problemit prej kontrastit fetar, te kontrasti kulturor. "Prandej, - vijonte Fishta, - t'gjithë njatà qi e kanë me detyrë, si dhe ata qi ia kanë vue vedit me detyrë me organizue jetën shoqnore e t'qytetnueme n'Shqypnië, per n'daçin pernjimend bashkimin e kombit shqyptar, pa t'cillin bashkim nuk mund t'perbahet kurrë nji shtet i qytetnuem, ma s'parit t'caktojnë se mbas t'cillës kulturë duen me e organizue kombin shqyptar, e mbasandej me ligjë, me punë e me kohë të mundohen me i ba shqyptarët qi t'mendojnë e t'veprojnë mbas parimesh t'asaj kulture, tue mbajtë parasysh entologiën, psikologiën e ndijesitë besimtare t'tyne".

"Vis intima creatrix" e quante më 1914 procesin e krijimit të shtetit të tyre prej shqiptarëve Eugenio Vaina de Pava, një nga dëshmitarët e këtij procesi. Duhet të ketë qenë vërtet një "vix" për nga vështirësitë që u nxirrte ai krijuesve të tij. Thuajse në të gjitha rastet e destabilizimit të shtetit shqiptar, po të analizohen mirë, shkaqet mund t'i atribuohen jo aq ndonjë "paaftësie të lindur të popullit shqiptar" apo ndonjë "mangësie në traditat shtetërore", sesa brishtësisë inherente të modelit të zgjedhur: lëvizja rebele anti-Wied nën flamurin turk e fanatikëve islamikë të Shqipërisë së mesme; aventura ortodokse me grusht shteti e "Qeverisë Provizore të Vorioepirit" kryesuar nga Kristaq Zografosi, ish-ministër i Punëve të Jashtme i Greqisë etj. Pikërisht në një sfond të tillë spikat në historinë e shtetit shqiptar rëndësia e Kongresit të Lushnjës, më 1920. Ndërsa në Paris zhvillohej Konferenca e Paqes, shtetarët shqiptarët morën në duart e veta fatin e shtetit të tyre: prej kongresit ky "fat" iu besua një "këshilli të naltë mëkambsie" përbërë prej katër përsonalitetesh që përfaqësonin të katra bashkësitë më të mëdha fetare që zotëronin në vend: të muslimanëve, të krishterëve ortodoksë, të krishterëve katolikë, të bektashinjve. Një akt i tillë vuloste simbolikisht modelin e shtetit të adoptuar nga shqiptarët.
Sa i përket brishtësisë së këtij modeli dhe një potenciali të tij për mosstabilitet, kemi të drejtë të pyesim se cili popull vallë ia ka dalë ta mbërrijë konsolidimin e shtetit të vet në mënyrë të lehtë? Mos qenë vallë më "stabël" se shqiptarët, ndaj shteteve të tyre, serbë, grekë, bullgarë etj., që patën zgjedhur modelin e vjetër për ta me traditë të gjatë historike? Konstituimi i një shteti mbërrihet nëpërmjet shkatërrimit të interesave të veçantë në kontrast njëri me tjetrin, nëpërmjet kufizimit të lirive individuale dhe anarkike, nëpërmjet një shkrirjeje të ndërgjegjeve në një ndërgjegje kolektive etj. - të gjitha procese afatgjata. Shqiptarët nuk mund të bënin përjashtim nga ky rregull, me gjasë, universal. Në teorine e shtetizmit shteti trajtohet edhe si një "krijim i mirëfilltë". Kjo do të thotë që një popull të shfaqet i aftë për të krijuar një shtet në masën në të cilën ai di ta përfytyrojë atë. Nëse çdo popull ka pasur një kufi në evoluimin e vet shtetëror, ky ka qenë pikërisht kufiri që ia imponon fantazisë së tij historia e vet. Falë ndoshta këtij anticipimi të mendjemprehtësisë së tyre shtetiste, asaj "vis intima creatrix" të tyre, shqiptarët sfiduan dhe vijojnë të sfidojnë veten e vet dhe fqinjët e tyre në Ballkan me modelin e shtetit të zgjedhur.

[Jeton Aliu]

sa budalla del dhe shkruan ne nuk mund ti pergjigjemi
per ju anesti mos fut urrejtje nese je i mendimit kthehu ne te krishter kthehu ne paganizem kthehu ne zjarrputizem kthehu ku te duash
nese dua une te kthehem ne fen e stergjysheve te mi ata kane qen musliman andaj edhe une jam musliman nese doni te ktheheni ne kohen e mesjetes kur kisha kishte ndikim atehere ktheni edhe ligjet e inkuzicionit te kishes djegni shkenctaret fillimisht mbytni shkenctaret fillimisht andaj merrne kete rruge nashta me mbytjen e shkenctarve kjo arritet
nuk e di valle perse deshironi te ktheheni vetem tek nje kohe perse nuk themi hajde te kthehemi te gjithe te feja kur ka qene babai i pare ne rruzullin toksor Ademi a.s. perse nuk ktheheni ne kete kohe ta besojmi Allahun nje
a mundesh te me tregosh se perse te kthehen ne te krishter mos e lidh me styrgjysher se kjo ska te bej, ky eshte mit i vjeter i komunizmit
o njeri mos u servilizo perse po beheni servil bota po shkon ka islami e ne te kthemi ka bota e mesjetes ,
bota na don me qen njerez te qendrueshem e jo servil nese don evropa te na pranoj si te till le te na pranoj nese jo atehere kuptojeni qellimin e evropes perse ateher jane te formuara OKB perse te gjitha keto konventa per te drejtat dhe lirite e njerze perse.............
besom eshte turp kur po i lexoj disa shkrime edhe sikur rasti i till me bold qe e ke bere nese don servilizohu ti po ne jemi musliman te Ehli Synetit jemi te till na don kush na don per neve ska rendesi

[Jeton Aliu]

po ua dergoj nje shkrim qe sadopak ta kuptoni realitetin se qfar ndodh

Të mos jemi inferiorë ndaj Perëndimit
Kusht i mirëqenies dhe përparimit është që të ru-ajmë fenë dhe kombin dhe të lirohemi nga kompleksi i inferioritetit ndaj kulturës, civilizimit dhe botëkupti-meve perëndimore. Duhet t’i përkujtojmë vetes se Evropa nuk është çdo gjë dhe nuk shkëlqen vetëm ajo në botë. Historia e Evropës nuk është edhe historia e botës, civilizimi perëndimor nuk është civilizimi më ideal. Perëndimi ka civilizimin, thesarin, principet dhe vlerat e veta, edhe muslimanët kanë civilizimin, thesarin, principet dhe vlerat e veta të cilat burojnë nga botëkuptimet islame. Prandaj nuk jemi të obliguar që të shkojmë hap pas hapi pas Perëndimit dhe të hyjmë në birën e miut nëse ata hyjnë.[12]

Mënyra e jetesës së shfrenuar të Perëndimit e cila është joshëse për gjithë botën është si refleks i pjellës së një egoizmi dhe egocentrizmi kulturor, i cili nuk mund të ketë aftësi për t’i ndryshuar kahet pozitive në shpirtin e njeriut dhe në vete ngërthen potencimin e kaosit moral dhe etik të njeriut. [13] Si produkt i këtij botëkuptimi janë: ateizmi, devijimi moral, moda, klubet e natës etj. Këto assesi nuk duhet t’i marrim nga Perëndimi. Edhe mendimtarët e lirë objektivë nga Perëndimi kanë filluar t’i shpalojnë dhe kritikojnë të metat e këtij civilizimi dhe bëjnë thirrje që nëse nuk evitohen këto të meta mund të shkatërrohet i tërë qytetërimi perëndimor.[14] Nëse duhet të marrim diçka nga Perëndimi le të jenë gjërat pozitive siç janë: tradita e punës, dituria, saktësia, drejtësia etj.

Është evidente se në trojet mbarëshqiptare edhe pas rënies së komunizmit në fushën sociale, kulturore e politike, feja aspak s’është prezente duke menduar se kështu veprojnë si shtetet evropiane, ndërsa realiteti është se në Evropën e sotshme në këto fusha feja nuk është e ndarë nga shteti dhe jeta politike, por është e ndarë vetëm kisha si institucion.[15]

Ata me rendin e ri botëror na servojnë në mënyrë perfide pikërisht fenë e tyre. Këtë më së shumti e bëjnë me organizatatat e tyre humanitare joqeveritare, të cilat në fakt janë organizata të krishtera misionare që punojnë në koordinim me qeveritë e veta. Më se tetëdhjetë organizata të tilla veprojnë në Shqipëri[16] dhe askush s’i pengon. Nëse do të vehej re praktikimi i Islamit në Shqipëri nga popullata shtatëdhjetë përqindshe, menjëherë do të paditeshin për funda-mentalizëm.

Basri Iljazi

DALJA NGA DEKADENCA

http://www.zeriislam.com/artikulli.php?id=1611 lexo ne tersi dhe e kupton

[Anesti_55]

sa budalla del dhe shkruan ne nuk mund ti pergjigjemi
per ju anesti mos fut urrejtje nese je i mendimit kthehu ne A krishter kthehu ne paganizem kthehu ne zjarrputizem kthehu ku te duash
nese dua une te kthehem ne fen e stergjysheve te mi ata kane qen musliman andaj edhe une jam musliman nese doni te ktheheni ne kohen e mesjetes kur kisha kishte ndikim atehere ktheni edhe ligjet e inkuzicionit te kishes djegni shkenctaret fillimisht mbytni shkenctaret fillimisht andaj merrne kete rruge nashta me mbytjen e shkenctarve kjo arritet
nuk e di valle perse deshironi te ktheheni vetem tek nje kohe perse nuk themi hajde te kthehemi te gjithe te feja kur ka qene babai i pare ne rruzullin toksor Ademi a.s. perse nuk ktheheni ne kete kohe ta besojmi Allahun nje
a mundesh te me tregosh se perse te kthehen ne te krishter mos e lidh me styrgjysher se kjo ska te bej, ky eshte mit i vjeter i komunizmit
o njeri mos u servilizo perse po beheni servil bota po shkon ka islami e ne te kthemi ka bota e mesjetes ,
bota na don me qen njerez te qendrueshem e jo servil nese don evropa te na pranoj si te till le te na pranoj nese jo atehere kuptojeni qellimin e evropes perse ateher jane te formuara OKB perse te gjitha keto konventa per te drejtat dhe lirite e njerze perse.............
besom eshte turp kur po i lexoj disa shkrime edhe sikur rasti i till me bold qe e ke bere nese don servilizohu ti po ne jemi musliman te Ehli Synetit jemi te till na don kush na don per neve ska rendesi

Nuk doja te pergjigjem sepse nuk je ne nivelin per te bere debat, por dy fjale po ti them.

sa budalla del dhe shkruan ne nuk mund ti pergjigjemi

Pikerisht per kete sjellje per ket fjalor te ndyre duhet qe shume gjera ti fillojme nga e para. Ti kur s'din se ne cfe ka qene stergjyshi e c'te merrem me me ty.Po te leverdisi, ti dhe bashkekombesit tuaj qendroni ashtu sic jeni , ska nevoje me u hudhe perpjete e me fyer te tjeret.Zoti ta bofte per hajer , por me sa kuptoj une vuajtjet tuaja s'do te kene fund.Kurre s'do te jetoni ne paqe, ashtu si deri me sot. Ju kujtoni se po te fitosh pavarsine fituat dhe paqen, por jo mer te mjere, pikerisht tani ju e keni humbur ate perfundimisht.Theksoj perfundimisht ,sepse kerkush ne europe e ballkan nuk ju perkrah per edukimin ne kundrasens, por do tju mbajne te izoluar perjetesisht.Serbet dhe ruset do te ndjekin politika qe t'ja u bejne te padurueshme jeten atje, keshtu qe pak nga pak do te perfundoni ne Irak e Afganistan tek vellezrit tuaj ne fe.

[Jeton Aliu]

Nuk doja A pergjigjem sepse nuk je ne nivelin per te bere debat, por dy fjale po ti them.


Pikerisht per kete sjellje per ket fjalor te ndyre duhet qe shume gjera ti fillojme nga e para. Ti kur s'din se ne cfe ka qene stergjyshi e c'te merrem me me ty.Po te leverdisi, ti dhe bashkekombesit tuaj qendroni ashtu sic jeni , ska nevoje me u hudhe perpjete e me fyer te tjeret.Zoti ta bofte per hajer , por me sa kuptoj une vuajtjet tuaja s'do te kene fund.Kurre s'do te jetoni ne paqe, ashtu si deri me sot. Ju kujtoni se po te fitosh pavarsine fituat dhe paqen, por jo mer te mjere, pikerisht tani ju e keni humbur ate perfundimisht.Theksoj perfundimisht ,sepse kerkush ne europe e ballkan nuk ju perkrah per edukimin ne kundrasens, por do tju mbajne te izoluar perjetesisht.Serbet dhe ruset do te ndjekin politika qe t'ja u bejne te padurueshme jeten atje, keshtu qe pak nga pak do te perfundoni ne Irak e Afganistan tek vellezrit tuaj ne fe.

hahahhaha po te ishin edhe shqiptaret e tjer si ju ne as qe do te kthemi ne Kosove pas luftes se viteve 99-ta e di qe ju keni deshir qe ne mos te egzistojmi sepse ja kemi prishur rahatin qe kishit me Bashkim Vllaznimin me serbet
hahhah a more idiot a sdo te na ndihmosh neve a ta mbrojmi kombin shqiptara
ne nuk bejmi dallimet e tilla si po i beni ju diferencimet fetare
hajt tash mos u merr me shkrime se sje per shkrime ti as per debate

[Anesti_55]

hahahhaha po A ishin edhe shqiptaret e tjer si ju ne as qe do te kthemi ne Kosove pas luftes se viteve 99-ta e di qe ju keni deshir qe ne mos te egzistojmi sepse ja kemi prishur rahatin qe kishit me Bashkim Vllaznimin me serbet
hahhah a more idiot a sdo te na ndihmosh neve a ta mbrojmi kombin shqiptara
ne nuk bejmi dallimet e tilla si po i beni ju diferencimet fetare
hajt tash mos u merr me shkrime se sje per shkrime ti as per debate

Or mashkull, shqiptaret nuk kane bashkejetuar kurre me serb dhe as si turiste nuk i kane hase ne jeten e tyre, ndersa ju keni bashkejetu, per shekuj dhe problemet qe keni me to mos na i ngarkoni ne.Nder dy popuj qe grinden e drejta eshte tek njeri dhe jo tek te dy.Nese gjen nje artikul te vetem qe nderkombetaret te flasin mire per tipa si ty, ( qe mjerisht kosova i ka me teprice)na i sill ketu dhe do te bie pardon, po ketu qendron problemi dhe ne te tjeret kerkojme tju ndihmojme.Ndonese serbet ben mekatin e madh te genocidit perseri , ato Malazezet , maqedonasit, sllovenet croatet, popuj keto qe benin pjese ne te njeten bashkesi jugosllave me ju, hyne perpara kosoves dhe Bosnjes ne sistemin e liberalizimit te vizave.Per shkakun tuaj u la jashte dhe shqiperia.Ju tronditet europen ,kur u perleshet per nje ndeshje sporti dhe dolet rrugave me thirrje se jeni me te afert me turqit.Pikerisht ajo pune qe bej ketu ne forum eshte te ndihmoj popullin tim dhe brenda tij dhe veten qe jeta te na behet me cilesore, pra mire qe kemi fukarallikun porte mos kemi dhe sherrin apo urrejtjen mes vedit dhe natyrisht po me te njeten rendesi dhe me te tjeret qe kemi interesa bashkepunimi e bashkejetese.Mjaft mire e thoshte diku Chino, nje bashkeatdhetari yt,se tipa si ty jane veshur me nje korace per te ruajtur perjetesisht padijen.

[MafiaWarz]

Fe dhe Shqiptari, te lutem!!!

Ja shiko ku i ka derguar disa feja, dhe dijetaret e tyre fetare, ja si i falenderohen Clirimtarve pasi i kan nxerrur nga thika e shkaut keshtu i shperblein, ja sa paqesor jane, edhe pse kjo meriton tem ne vete vendosa ta postoj ketu dhe ta bashkangjis ne ket tem, sepse kesi feje si e predikojn keta dhe SHQIPTARI zor qe ka, ose duhesh te jesh arab e pakistanez ose jo Shqiptar.

SHKOUESE!!!!!

[Jeton Aliu]

Or mashkull, shqiptaret nuk kane bashkejetuar kurre me serb dhe as si turiste nuk i kane hase ne jeten e tyre, ndersa ju keni bashkejetu, per shekuj dhe problemet qe keni me to mos na i ngarkoni ne.Nder dy popuj qe grinden e drejta eshte tek njeri dhe jo tek A dy.Nese gjen nje artikul te vetem qe nderkombetaret te flasin mire per tipa si ty, ( qe mjerisht kosova i ka me teprice)na i sill ketu dhe do te bie pardon, po ketu qendron problemi dhe ne te tjeret kerkojme tju ndihmojme.Ndonese serbet ben mekatin e madh te genocidit perseri , ato Malazezet , maqedonasit, sllovenet croatet, popuj keto qe benin pjese ne te njeten bashkesi jugosllave me ju, hyne perpara kosoves dhe Bosnjes ne sistemin e liberalizimit te vizave.Per shkakun tuaj u la jashte dhe shqiperia.Ju tronditet europen ,kur u perleshet per nje ndeshje sporti dhe dolet rrugave me thirrje se jeni me te afert me turqit.Pikerisht ajo pune qe bej ketu ne forum eshte te ndihmoj popullin tim dhe brenda tij dhe veten qe jeta te na behet me cilesore, pra mire qe kemi fukarallikun porte mos kemi dhe sherrin apo urrejtjen mes vedit dhe natyrisht po me te njeten rendesi dhe me te tjeret qe kemi interesa bashkepunimi e bashkejetese.Mjaft mire e thoshte diku Chino, nje bashkeatdhetari yt,se tipa si ty jane veshur me nje korace per te ruajtur perjetesisht padijen.

hahahah a more burri qe te koke tani shifen idiotizmat e juaja qe i shpalosni ne forum
po perse nuk hyret ju ne Evrop hahahah e kuku mjer Kosova e mjer Shqiperia qe i ushqen disa tradhtar si rasti juaj e te tjerve
tani e kuptova perse e deshironi ndrrimin e fese vetem qe te servilizohemi hahahah nuk je i pari para teje e ka thene edhe Kadare por u mposht sepse edhe evropa nuk ju don o servila
ju jeni ne gjendje siq tha nje profesor nga Shkodra Mentor Quku ndodh se i thot babai drejtorit a po e merr vajzen time ne udhetim zyrtar nashta e merr nje meditje e ne kete gjendje eshte edhe populli i Kosoves pra njerzit si ju jane ne gjendje ti shesin edhe me te dashurit e familjes e lere me fene pra ky servilizem nuk na duhet neve
duhet te qendrojmi me burreri dhe trimeri siq kane qendruar atdhetaret e me hershem e kane mbrojtur shtetin nga qdo furtune
e nese ju ka ardhur keq perse shqiptaret kane qen me Turqin ne ndeshjen e basketbollit perse nuk vishit me dal pertej ibrit me u bere me serbet hehehheh o kali o magar ajo eshte ndeshje futbolli dhe qdo kush eshte i lire te gezohet per ekipin e vete qe e don kur fiton dhe kane te drejte e nese ju doket gjest jo i mir rri trus by... aTY SE JE IDIOT DHE KUSH NUK JU DO kane te drejte shqiptaret sepse edhe pjesa veriore eshte e Kosoves edhe kete e doni ju sepse krejt aksionet dhe punet qe punohen me rendesi ne Shqiperi dhe rasti Gerdevcit kane ndodhur me nje qellim dhe fajtor per kete jane vet shqipfolsat si rasti juaj e i Chines se e shesit kombin vetem per perfitime materjale ju i dini besoj punimet qe kryhen nga punekryesit Fazliq po hajt si i ri je ti me debatue per kesi lloj gjerash dhe problemesh