Ervin Hatibi: Kontributi osman ne identitetin shqiptar

[Hyllien]

Po kur fliste parlamenti grek Shqip (sukses i madh ky!!!), me arvanitasit, atehere ca keni qe ju ben cudi qe pikerisht arvanitasi Ignat, nipi i atyre qe e benin parlamentin grek te fliste shqip, shprehet i mallengjyer per jeruzalemin serb?

Tjetër temë kjo, tjetër temë ajo. Nëse do të bisedosh andej pak më poshtë ose më sipër ndodhet. Edhe Hamza Kastrioti është Shqiptar, edhe Aristidh Kola është Shqiptar, edhe Spiro Milo luftoi për Greqinë, shqiptar, ndërsa vëllai i vet për Shqipërinë. Ku do të dalësh se nuk po të marr vesh ? Ngado që ta marrësh je i rrethu me shqiptar, ky ësht realiteti.

A e merr vesh, qe pavaresia ka te beje me shume me perkrahje nga fuqite e medha, se sa me Fe?

Temë e ndërlikuar kjo, por këtu nuk është se nuk bie dakort. Gjithsesi vullneti vetvendosës ka të bëj që cke me të. Fundia edhe Serbët do ishin në det sot mos ishte mëma Rusi.

Ja me thuaj, ta zeme se shqiptaret do kishin mbijetuar deri ne shek.19 te krishtere, ortodokse e katolike. A mund ta parafytyrosh se cfare do ndodhte me ta, kur ne ballkan kishte filluar procesi i pavaresimit ndaj turqve?
A do mund te krijohej ndonje Shqiperi katoliko-ortodokse??!!

Sic ka një Gjermani Katolike, Luterane, Protestante, sic ka një Francë të ndarë me disa fraksione. Nuk shoh ndonjë cudi unë këtu !!! Madje të them të drejtën do isha shumë kurioz të dija se sa Greke do ishte Greqia nëse në shekullin e 19-të me gjithë ata arbëreshë matanë në Itali dhe ata Arvanitas do kishim një Greqi që të vinte minimumi deri në Durrës -(minus) një Ali Pasha (më pak) apo një Shqipëri që do shkonte deri në Athinë.

Por nuk mendoj se duhet të shkosh aq larg. Sikur mos kishte një komunizëm sllav thuaj për 50 vjet do isha kurioz ta dija se si do ishte KOASH-i dhe si do ishin marrëdhëniet Shqipëri-Greqi.

[land]

WB: Cila është baza e identitetit shqiptar?

Gjuha eshte kriteri themelor i identitetit shqiptar(por jo unik). Themelor sepse te gjitha kriteret e tjera qe vlejne per percaktimin e identitetit percillen nepermjet gjuhes.

WB: Cila është marrëdhënia midis identitetit shqiptar dhe kulturës islame?

Kultura islame per shekuj te tere ka kercenuar seriozisht identitetin shqiptar, por pa e thyer dot kurre, shembull per kete eshte ndalimi i arsimimit ne gjuhen shqipe vetem per shqiptaret nen sundimin osman. Pas viteve 90 filloi nje vale e re kercenimi i islamit ndaj identitetit shqiptar( flas per ne RSH sepse ne teritoret e banuara me shqiptare ky kercenim ka qene dhe me pare)

WB: Çfarë sjelljeje kanë elita dhe publiku shqiptar ndaj trashëgimisë kulturore Osmane?

Varet nga cfare quajme elite, por ka shume te ashtuquajtur pjestare te kesaj elite qe megjithse ne aparence nuk kane asgje islame jane tipike anadollake.
Kurse publiku ka antipati te thelle ndaj kesaj "trashegimie", anadollak, turqi, turkofil, jane sinonime me i prapambetur ne gjuhen shqipe.

WB: A mendoni se identiteti shqiptar mund të mbijetojë pa islamin?

Islami eshte kercenim akoma per identitetin shqiptar per vete faktin qe pretendon qe eshte nje fe universale.
shqiptaret, raca jone, jane shume me te vjeter se islami.

WB: Çfarë u bë me Shqipërinë pas pavarsisë së saj nga Perandoria Osmane? Marrëdhëniet e Shqipërisë ndaj botës u prenë për gati 50 vjet nën rregjimin komunist. Cilat ishin dinamikat e brendshme në Shqipëri gjatë atyre ditëve?

Ne shume aspekte komunizmi ishte shume negativ, i vetmi aspekt pozitiv i komunizmit, reduktoi islamin pothuaj ne zero.

WB: Si shkon balanca midis laiçizmit dhe fesë në Shqipëri?

Shqiperia eshte nje shtet laik, lejon besimin, por duhet ta lejoje deri ne piken ku sheriati islam nuk prek ligjet shqiptare, personalisht mendoj qe ka nje konflikt te madh ndermjet kushtetutes,ligjeve shqiptare dhe sheriatit.
Pjesmarja e shqiperise ne konferencen islamike eshte absurde, bie ne kotradikte me qenien e shqiperise nje shtet laik.

WB: Si i përgjigjet muslimani intelektual shqiptar keqkuptimeve të imazhit dhe rolit të islamit në shoqëri?

"muslimani itelektual" eshte nje term paradoksal.

[land]

Kete e them me nje llogike te thjeshte, nese ne 10 persona 7 ose gjashte jane muslimane e tre a 4 te tjere katolike-ortodikse i bie te kem te drejte ne ate qe them.

Po jo fetaret( ateistet, agnostiket, dhe ata qe besojne ne fuqi te mbinatyrshme sipas menyres se tyre) ku i le? Te te bej nje pyetje? Ne cilin planet jeton ti?

http://www.forumishqiptar.com/showpo...18&postcount=3

Nder 10 shqiptare i bie qe vetem 4 te jete feja e rendesishme, keta 4 vete beji ndarjet vete, musliman,bektashi, ortodoks apo katolik(mos harro te futesh dhe qindra sektet e pas viteve 90 qe kane hyre ne shqiperi)

Eshte e kote qe per hir te antaresimit ne Be te mohojme ate qe jemi, ne fund te fundit Evropa e di mire cilet jemi, nga rrjedhim jo vetem kaq por e di mjaft mire edhe sa dhembe kemi ne goje, sa kemi te hequr, sa te mbushur e sa te nevojshem per tu hequr ende.
Thua do ta haje genjeshtren Evropa po ti themi se jemi 100% te Krishtere?
Nese Evropa publikon tezat laike e respekton fene e te gjitheve atehere nuk duhet te jete pengese, perndryshe lidhja islamike eshte vetem pretekst per te shprehur impaktin e pakenaqesise ndaj nesh.

Evropa qesh me menyren sesi genjejme veten dhe duam ta genjejme ate.
Mbrojtesit e Evropes nuk kane hyre ende ne Evrope dhe pse gjoja jane faktor i mbrojtjes se krishterimit dhe i vete egzistences se tij.

Europa e di shume mire qe jemi si ajo, agnostike.ateiste dhe jofetare

http://www.forumishqiptar.com/showth...04#post2850004

Me respekt.

Ok, ok, por mos genje

[land]

Rasti i Frang Bardhit është edhe më domethënës. Në njërën nga dy veprat e tij, tek fjalori ''Dictionarum Latino-Epiroticum'', domosdoshmëria e tij lind detyrimisht nga mosnjohja e gjuhës latine nga kleri katolik. Është shumë pak e besushme të pretendohet një fjalor për masat analfabete të popullsisë. Tek titulli i këtij fjalori hasim dy konstatime: i pari qëndron tek termi epiroticum që nënkupton gjuhën epiriote. Koncepti i shqiptarëve dhe i Shqipërisë nuk kishte lindur akoma, dhe rrjedhimisht asnjë lloj tjetër identeti përpos atij fetar nuk ekzistonte. Konstatimi i dytë është se fjalori nuk gjëndet në epiriotisht-latinisht por e anasjellta: pra i vjen në ndihmë njohësve të pjesshëm të gjuhës latine, atyre që i lexojnë këto tekste edhe pa i kuptuar. Kush mund të jetë përdorues tjetër i kësaj vepre përveç se klerit katolik, që shumë herë sipas arqipeshkvit katolik A.Bogdani, karakterizohej nga injoranca?!

Per periudhen ne te cilen flitet ne te gjithe europen masat ishin analfabete, nuk e dije! Latinishtja sherbente vetem si gjuhe kishtare dhe administrative, masat flisnin dialektet....dhe dialektet e shqipes/arberishtes kane qene shume afer me njeri tjetrin krahasuar fjala bie gjuhen sarde me dialektin venecian apo lombard,napoletan etj, bile bile s'mund te quhen as dialekte por gjuhe te vecanta.
Te te bej nje pyetje?cila etni eshte me e vjeter, ajo shqiptare, apo italiane, apo franceze?

"N'atë dhe ku lulezojnë Dotoretë, Leteraretë e dieja, lulëzon ende shenjteja Fe", shkruan një nga figurat më të veshura me atdhetarizëm, Pjetër Bogdani. Siç vërehet tek kjo pjesëz, feja është qëllimi i letërsisë dhe dijes. Bogdani nuk e koncepton dot ekzistencën e Shqipërisë, pasi veprën e tij e titullon "Çeta e Profetëve". "Cvnevs prophetarvm de Christo salvatore mvndi et eivs evangelica veritate, italice et epirotice contexta, et in duas partes diuisa a Petro Bogdano Macedone": pra është Krishti shpëtimtari i njerëzimit për Bogdanin maqedon tek ky citat nga vepra, ku ne "epiriotët" nuk ishim shëndërruar akoma në "shqiptarë''. "Zmajeviç o drita jonë", një varg tjetër nga vepra e Bogdanit, kushtuar arqipeshkvit të Tivarit Andrea Zmajeviç, na ndihmon të përcaktojmë rëndësinë e identitetit fetar, aq i fortë dhe i "hekurt" sa shtyn "atdhetarin" Pjetër Bogdani ti "këndojë" një sllavi sepse ky i bindet të njëjtit Zot.

Religjioni nuk eshte aspak nje kriter identiteti, religjioni sulmon identitetin. Religjionet(ato monoteiste) kane natyre universale dhe si te tille nuk mund te konfondohen kurre me kombin apo etnine apo identitetin e nje kombi, i vetmi religjion qe ben perjashtim eshte ai judaik...komb jude = religjion judaik.

[Uriel]

Etnia shqiptare del në skenë pas fund shek XVIII. Askush nuk di të japë një përgjigje definitive se si u formësua shëndërrimi nga arbër, dhe rolin e islamit në këtë formësim. Deri sa teorikisht religjioni si një ideologji universale sulmon identitetin si një maskë apo krijesë sociale individuale, nuk duhej të kishte më kombe mbi tokë. Por meqë praktika ka treguar komplet të kundërtën, ku religjioni ka shërbyer si shtyllë kryesore identiteti, kompleksiteti i çështjes shtrohet në tjetër plan. Dhe në këtë prizëm, kombet europiane dhe sidomos ato ballkanike nuk na qenkëshin kombe, dmth nuk i përkasin atij kombit mitologjik që fort i mëshohet.

Idem; në vitin 1592 Lekë Metranga boton ''E Mbsuame e krështerë'', një përkthim i veprës së Ledezmës. Kol Ashta është ai që ka përllogaritur në 28 faqet e veprës, 497 fjalët e katekizmit të përkthyer. Pjesa më interesante qëndron tek "Kënga e Përshpirtshme", që është një lutje që i drejtohet besimtarëve në një gjuhë të kuptueshme. Në këtë aspekt janë përsëri ligjet e kundër-reformës që tolerojnë ose nxisin disa përkthime, jo pa qëllim jezuite, ku gjuha shihet përherë si mjet dhe duhet të njihet vetëm për qëllime fetare. Paqartësia e shkaktuar nga mos njohja e gjuhës latine duhej mbushur me katekizëm të përshtatshëm - vërejnë A.Schonmetzer dhe H.J.D.Denzinger tek ''Enchiridion Symbolorum et Definitionum'' duke u mbështetur tek ''Concilium Tridentinum, Sessio XXII, Doctrina de ss. Missae sacrificio''.

Vëllimi i dytë i Bogdanit titullohet "De vita Jesu Christi salvatoris mundi", dhe i kushtohet Dhjatës së Re. Përkthimet e fragmentizuara të shkrimeve të shenjta, sakramentet, rëndësia e lutjeve, katekizmi dhe tregime biblike janë shtylla kryesore e veprimtarisë letrare të Bogdanit, brënda vizionit të cunguar të kundër-reformës, e cila e konsideron gjuhën e përdorur një mjet, siç e kam cituar dhe më lart, dhe jo një identitet. Të gjitha veprat e hershme të letërisë shqiptare, kanë për qëllimim promovimin e frymës fetare, dhe rruga që ato ndjekin është e përcaktuar qartë nga Papati. Që trojet shqiptare i përkisnin këtij vizioni, e vërteton më së miri mos përkthimi i Biblës në gjuhën shqipe për shekuj me rradhë.

[land]

Etnia shqiptare del në skenë pas fund shek XVIII

Je gabim, emertimi shqiptar del ne skene ne fund te shekullit XVIII, persa i perket etnise kemi vazhdimesi ilir-arber-shqiptar, pra kemi te bejme me nje etni te vjeter.
Tjeter, per te kuptuar universalizmin e religjioneve monoteiste njafton te lexosh kuranin dhe biblen.
E theksoj, religjoni nuk mund te merret si kriter identiteti, religjioni ndikon mbi identitetin, e sulmon, e dobeson ate.

[land]

Idem; në vitin 1592 Lekë Metranga boton ''E Mbsuame e krështerë'', një përkthim i veprës së Ledezmës. Kol Ashta është ai që ka përllogaritur në 28 faqet e veprës, 497 fjalët e katekizmit të përkthyer. Pjesa më interesante qëndron tek "Kënga e Përshpirtshme", që është një lutje që i drejtohet besimtarëve në një gjuhë të kuptueshme. Në këtë aspekt janë përsëri ligjet e kundër-reformës që tolerojnë ose nxisin disa përkthime, jo pa qëllim jezuite, ku gjuha shihet përherë si mjet dhe duhet të njihet vetëm për qëllime fetare. Paqartësia e shkaktuar nga mos njohja e gjuhës latine duhej mbushur me katekizëm të përshtatshëm - vërejnë A.Schonmetzer dhe H.J.D.Denzinger tek ''Enchiridion Symbolorum et Definitionum'' duke u mbështetur tek ''Concilium Tridentinum, Sessio XXII, Doctrina de ss. Missae sacrificio''.

Mos harro se po flasim per shekujt e erret te mesjetes, une te garantoj ty qe latinisht dinte vetem kleri dhe administrata, por jo napoletanet, venedikasit, genovezet...turma.
Latinishtja ndryshe nga arberishtja ka qene nje gjuhe kishtare, nuk jepte identitet.

Nje pyetje devijuese.

Cfar identiteti me jep mua kenga e hoxhes ne arabisht, une nuk di asnje fjale arabe

[Uriel]

Ideja konsistonte se letërsia e parë në gjuhën arbëre u lëvrua për shkak të kundër-reformave fetare, dhe nuk dilte jashtë kornizave të këtij vizioni mesjetar. Pra nuk ekzsitonte identitet tjetër përpos atij fetar. Dhe kur nuk bënin përjashtim fqinjët që lëvronin gjuhën e shkruar 4 shekuj përpara arbërve apo perëndimorët, formësimi i një identiteti të ri dhe vetdijësimi nuk mund të lindin me zhgarravinat prehistorike të shpellave.

E kam të qartë se kush e dinte dhe kush nuk e dinte latinishten.

[Seminarist]

Nuk eshte vertete qe religjioni promovon nje identitet universal ne kurriz te nje identiteti me te ngushte lokal. Kjo nuk ka mbeshtetje as nga ana Biblike e as nga ana e historise se religjionit.

E verteta eshte se gjithnje ka pasur DY ose me shume rryma qe bashkejetonin, here njera e here tjetra me e forte. Pastaj, identiteti religjioz nuk duhet pare i shkeputur edhe me mentalitetin jo-religjioz te kohes. Psh, identiteti universal i te qenit Helen, nuk eshte identitet religjioz, por kulturor dhe gjuhesor qe me vone depertoi edhe ne religjionin kristian.


Nga ana tjeter, letersia qe dime te dokumentuar eshte ajo qe i ka fillesat me baze kundra-reformacionin. Por ne nuk dime gjithcka. Nje deshmi e shekullit te 14 ben fjale per literature shqipe nder shqiptaret, dhe para ketij shekulli nuk mund te behet fjale per kundra-reformacion.

[polikumi]

ne gjuhet moderne eksiaton fjala asimilim
kur nje popull merr kulturen e nje tjetri quhet i asimiluar.fati i mire i yne eshte qe kete nuk e kane bere te gjithe shqipetaret dhe ketyre shqipetareve deri me sot nuk u eshte shprehur asnje mirenjohje per sakrificat qe kane bere per te ruajtur identitetin e tyre kombetare shqipetar
saper islamin ai perbeben njollen historike te kombit te cilen sa me shpejt ta heqim aq me mire do te jete jo per ate se cfare eshte islami (besim i respektueshem ne shume aspakte) por per menyren se si eshte imponuar ne shqiperi dhe shqipetareve
ne duke kerkuar lidhje historike,kulturore apo cfare dokrrash te tjera japim mesazhin me te keq te identitet shqipetar:nje populli pa kulture qe adopton me lehtesi kulturat e te tjereve sidomos te atyre qe e pushtojne
une jam shqipetar qe nuk pranoj te identifikohem si i tille
po ju sjell edhe nje shembull te politikes se koheve te sotme urku erdogan i kerkoi germanes merkel qe te mos ndodhe asimilimi i turqeve qe jetojne ne gjermani por te mbrohet identiteti i tyre ndersa ne flasim se si te mbrojme identitetin turk ne shqiperi dhe kete e bejme ne menyre shume impenjative pastaj tu lutemi gjemaneve qe te na pranojne ne bashkesine e tyre sepse jemi europiane .
une besoj qe kemi me te vertete nje problem te madh.dhe ky problem sa vjen e behet me i madh kur disa elemente te shkolluar ne shkollat islame fonamentaliste perpiqen te japin argumenta te cilat kane vetem nje baseagesa te majme nga qarqe ahtishqipetare