"Është trashigimia e 50 viteve të fundit, jo të 500 viteve të mëpërparshme që rëndon mbi vendet e Ballkanit teksa përpiqen të mposhtin një kulturë korrupsioni dhe klientizmi," thotë historiani Britanik.
Jeta Xharra: Doktor Malkolm,Kosova eshte e pavarur per dy vite tani.Ka terhequr njohje vetem nga shtetet perendimore dhe ka probleme ne komunikim dhe njohje nga vendet e botes arabe dhe vendet e botes afrikane dhe ne Ameriken Latine.Cfare duhet kosovaret te bejne gjate bisedave me keto vende?
Noel Malcolm: Eshte veshtire per mua te jap keshille sepse nuk jam diplomat profesional.E di qe ministria e Puneve te Jashtme ne Prishtine eshte duke bere shume gjera ne lidhje me kete,por nuk i di detajet e negociatave.Mendoj qe ka probleme per Kosoven tani.Ne fillim ka qene e qarte qe fuqite e medha perendimore do te ndihmojne dhe do te bejne punen kryesore qe tu drejtohen shteteve dhe tu rekomandojne njohjen e pavaresise.Puna eshte perfunduar me ato shtete qe jane pergjigjur me lehtesi keshillave te Britanise apo Amerikes.Nuk mund te shkosh ne shume vende si nje fuqi e meparshme kolonialiste si Britania dhe t`i tregosh se cka duhet te bejne me politiken e tyre te jashtme.Dhe Amerika,sic e dime,ka pesuar disa deme ne reputacionin e saj ne politike te jashtme,sidomos ne boten islamike,por edhe ne Ameriken Jugore.Nuk besoj qe eshte mire per Ameriken te kete per detyre te keshilloje se qfare duhet bere me politike te jashtme.Mendoj qe eshte detyre e Kosoves te beje kete.Por mendoj qe duhet te merret me disa probleme te vecanta.Njera eshte presioni i politikes ruse.Rusia ka qene shume aktive duke bere presion ne vendet e botes islamike qe te mos e njohin Kosoven.
Jeta Xharra: Kosovaret jane te brengosur te theksojne identitetin e tyre islamik,nga frika qe mos te identifikohen si shtet islamik.A duhet kjo brenge ende te vazhdoje ?
Noel Malcolm: Si paraqitje te pergjithshme per bote,se cfare eshte Kosova dhe si ajo e identifikon veten,kjo eshte nje brenge e arsyeshme.Nuk ka arsye qe Kosova te prezantoje pergjithesisht veten si nje vend islamik,eshte shume me ndryshe se vendet arabike,islamike.Por,ne negociatat e saj me shtetet islamike mbi keto ceshtje,mendoj qe ka te drejte qe t`i ja kujtoje qe shumica e popullates se saj ose eshte e fese islame ose se paku me nje sfond islamik apo trashegimi kulturore.
Jeta Xharra: Per shembull,a duhet Kosova te adresoje keto vende ne leter me "Selam Alejkum"?A duhet ta thote kete?
Noel Malcolm: Nuk e di se si duhen t`i shkruajne letrat individuale.Por,mendoj qe kjo eshte diqka me te cilen mund te ia kujtojne vendeve dhe kur dergojne delegacione ne vendet islame kane te drejte te sjellin libra mbi trashegimine islame te Kosoves.E di qe eshte nje liber me fotografi te xhamive dhe ndertesave tjera islame te cilat jane shkaterruar apo demtuar nga Serbia ne vitin 1999.Ky lloj i materialit ne njefare menyre ka efekt psikologjik.Kur Arabia Saudite njohu Kosoven,kane thene :"Jemi duke e bere kete jo vetem pse e njohim vullnetin e popullit,por poashtu per shkak qe njohim lidhjet e tyre kulturore dhe fetare me popullin tone."
Jeta Xharra: Dhe me afrikanet? Cfare mund te theksojne kosovaret kur flasin me afrikanet?Kjo eshte nese ndonjehere do kene rastin te shkojne pasiqe pasaportat e Kosoves nuk jane te pranuara atje.
Noel Malcolm: Mendoj se ceshtja e pasaportave eshte vetem nje detaj praktik.Vendet perendimore mund te ndihmojne ne kete rast nese eshte e nevojshme te rregullojne pasaporte speciale diplomatike.Mendoj qe ky nuk eshte problemi kryesor.Po,Afrika eshte nje rast tjeter me probleme tjera.Mendoj qe njera nga temat qe Kosova ne menyre te arsyeshme mund te theksoje kur bisedon me shume vende afrikane dhe me vendet e botes se trete,eshte qe ne shume menyra Kosova ka qene ne situate te vendit dhe shoqerise se kolonizuar.Dhe keto nuk jane fraza qe i perdori lehte.Ne vitet 1920 Serbia ka pasur nje program zyrtar te kolonizimit dhe kane pasur zyre te kolonizimit ne Beograd.Kane derguar 70,000 njerez qe te kolonizojne Kosoven,qe ne ate kohe ka qene 10% e popullsise te pergjithshme.Dhe e dini qe natyra e politikes serbe pergjate shekullit te XX-te,jo pjesa me e mire gjate periudhes se Titos,por pjesa tjeter e shekullit te XX ka qene shume si politike koloniale.Dhe kjo eshte diqka me te cilen afrikanet mund te lidhen drejtperdrejt.
Jeta Xharra: Ju e keni shkruar historine e pare nderkombetare te Kosoves.Sa eshte e perforcuar dhe e rrenjezuar Kosova si nje territor i vecante,dhe cilat jane sipas jush rrenjet e identitetit te Kosoves?
Noel Malcolm: Varet nga ajo se cfare mendon kur thua e "perforcuar" dhe e "rrenjezuar" si nje territor i vecante.Nuk eshte e nevojshme per nje territor te vecante te tregoje nje egzistence te vazhdueshme si entitet politik qe nga kohet e mesjetes qe sot te beje nje kerkese te mirefillte dhe te vlefshme per shtetesi te pavarur.Nese e zbatojme kete test shume shtete evropiane do te kishin deshtuar.Belgjika u be Belgjike ne vitin 1830.Ka shume vende evropiane te cilat u bene shtet me vone.Shikoni Gjermanine dhe Italine sic i njohim sot.Keshtu qe,mendoj qe nuk ka nevoje qe te kerkohet nje justifikim i gjate historik per kufi te caktuar shteteror ne harte.Cfare eshte me rendesi,eshte popullata e cila jeton aty,ndoshta historia e 100 viteve te fundit,kjo eshte maksimumi i nje kohe te jetes njerezore dhe rregullimi politik nen te cilin njerezit kane jetuar.Dhe eshte absolutisht e qarte qe Kosova ka jetuar ne sistem te pakten per 50 vite te fundit me kushtetutat e Titos.Kosova me kufijte prezent ka qene nje njesi politike,duke vepruar ne menyre te pavarur,duke marre vendimet e veta ne strukturen federale,duke perfaqesuar vetveten ne nivelin federal dhe ne kete menyre ka pasur te drejtat dhe fuqite e barabarta,te njejtin justifikim qe te behet shtet pas shperberjes se Jugosllavise ne nivel te njejte si Sllovenia,Kroacia dhe te tjeret.Dhe kjo eshte e mjaftueshme,historikisht eshte e mjaftueshme.
Jeta Xharra: Kjo eshte sa i perket territorit.Sa i perket popullit,sot disa e quajne vetveten kosovare,por te tjeret i kritikojne duke thene qe nese i thoni vetvetes kosovare atehere e mohoni identitetin shqiptar.Cfare mendoni per kete?
Noel Malcolm: Fjalet dhe emrat zhvillohen,krijohen ne baze te perdorimit te pergjithshem.Nje individ nuk mund te beje qe ato te ndodhin apo te largohen.Dhe nese termi "kosovar" eshte zhvilluar ne kete menyre,dhe mendoj qe eshte,supozoj qe fillimisht ka nenkuptuar cdokush qe ka jetuar ne Kosove,perfshire edhe njerezit qe nuk jane shqiptare.Por eshte zhvilluar ne kete menyre dhe tani perdoret ne kete menyre.Nuk e shoh poenten ne berjen e ndonje fushate qe kjo te ndalohet.Ne lidhje me pyetjen tuaj,se a eshte gabim per keta njerez te perdorin ndonje term tjeter pervec ate "shqiptar",Kosova eshte shtet dhe ka kombin e saj dhe ne nje kuptim politik-ligjor kjo eshte kombesia e tyre.Ata nuk i perkasin shtetit te Shqiperise.Ndoshta ne nje kontest eshte dobishem qe te jete fjale tjeter.
Mendoni per nje paralele me te thjeshte,mendoni per Austrine dhe Gjermanine.A eshte e gabueshme per austriaket te thone qe jane austriak e jo gjerman.Flasin gjermanisht,kane kulture gjermane.Nese kthehemi mbrapa para rregullimit definitiv te kufirit,para krijimit perfundimtar te shtetit te Gjermanise ne 1870,njerezit do te thonin qe Austria eshte vetem nje percaktim territorial,njerezit qe kane jetuar aty mund ti quani austriak apo gjerman,ndoshta Austria do te behet pjese e Gjermanise.Por sot askush nuk kundershton qe ti quajme austriak dhe askush nuk i fajeson nese nuk e quajne vetveten gjerman.Keto gjera zhvillohen gjate kohes.
Jeta Xharra: Ne ndertimin e ketij identiteti te ri te Kosovareve,kushtetuta e Kosoves thote se Kosova eshte para se gjithash shoqeri multietnike.Disa thone qe shqiptaret jane duhur te thone kete qe te marrin pavaresine.A eshte kjo nje ideologji,pasi fakti eshte qe 60% e kushtetute sone ka te beje me te drejtat e minoriteteve kur jane mbi 90 % te shqiptareve?A jemi duke e mashtruar vetveten,apo ky eshte nje model i drejte,nje themel i mire per nje kontekst te shtetesise se shekullit 21?
Noel Malcolm: Kur pyesni se a eshte kjo dicka qe jane duhur te thone qe te marrin pavaresine,nje nivel i pergjegjes eshte po.Nese kishin refuzuar te thone kete nuk do ta merrnit pavaresine.Por nuk eshte vetem diqka qe duhet te thuhet,nuk eshte nje formule e vogel qe nuk ka asnje rendesi.E kane thene pasi qe ka qene e rendesishme dhe ka qene e nevojshme te thuhet.E dime pse ka pasur rol aq te rendesishem ne negociatat e Ahtisarit dhe ne dokumentin kushtetues qe doli nga ky plan.Dhe po,ndoshta 60 % e kushtetutes duket qe eshte nje perqindje e zmadhuar.Por parimi themelor qe eshte Kosova vend multietnik duhet te thuhet.Duhet te thuhet per cdo shoqeri ne Ballkan.Eshte nje kusht themelor i jeteses se vertete per cdo vend ne Evrope.Te gjithe kane minoritete.Dhe madje nje shtet i cili refuzon te pranoje qe ka minoritete etnike,jam duke folur per Greqine,sic e dime ka minoritete etnike,ndonese politikanet greke ende e kane te ndaluar ta thone kete.Ndoshta,mund te fillojme te permiresojme kushtetutat e vendeve tjera.Por,e kemi kete kushtetute ne Kosove,ka qene e nevojshme te kemi kete kushtetute per te marre pavaresine.Parimi ne esence nuk eshte gabim.Vemendja e drejtuar ne te mund te kete qene e zmadhuar ne kuptim qe ndonjehere te huajt kane folur per Kosove thuaja ky ka qene i vetmi problem.E dime qe ka shume probleme tjera ekonomike dhe sociale qe duhet te adresohen.Por nuk e kundershtoj parimin.
Jeta Xharra: Ne historine e Kosoves i kemi dy hero dhe ikona te ndryshme qe kane percaktuar,qe kane cuar ne pavaresi dhe jane dy ekstreme.Ne njeren ane e kemi Rugoven me rezistencen e tij paqesore dhe durimin.Ndersa ne anen tjeter,kemi Adem Jasharin,duke sakrifikuar nje duzine te antareve te familjes se tij dhe fqinjeve per mbrojtje deri ne vdekje te shtepise familjare.Si i shihni keto dy ekstreme?Si do te shpjegoni keto dy ekstreme ne udheheqjen e historise se fundit te Kosoves?
Noel Malcolm: Duket si nje kontrast dramatik.Por,ate qe une e shoh si nje historian,eshte qe keto jane dy produkte te se njejtes situate politike.Pothuajse dy anet e nje monedhe.Dhe kjo situate ka qene nje situate me rritje jotolerante te krijuar ne Kosove nga politikat e Millosheviqit.Mbi te gjitha nga politikat e tij por ne kuptim me te gjere nga nje karakter afatgjate te politikes se Beogradit ndaj shqiptareve te Kosoves.Ne thelb,kriza e krijuar nga Millosheviqi ka pasur pasoja te pashmangshme.Nje prej pasojave ka qene qe mobilizimi politik ka pasur nevoje te kete nje karakter te posaqem,ka pasur nevoje qe te jete jo vetem nje parti,por nje levizje popullore.Rugova e ka plotesuar kete rol ne kohen kur ka qene patjeter e nevojshme qe te jete dikush i durueshem dhe i kujdesshem,nje figure e unifikuar qe eshte figure evropiane,nje intelektual me reputacion ne Evrope,i cili nuk do te paraqitet si nje ekstremist vendor,i cili nuk do te paraqitet si nje radikal islamist.Dikush qe nuk eshte nje ekstremist vendor,qe nuk eshte radikal islamist.Dhe Rugova i kishte keto te gjitha,i ka plotesuar te gjitha keto role.Ka qene shume me rendesi per popullin e Kosoves qe ka qene dikush si Rugova ne ate kohe.
Jeta Xharra: Madje,ka mbijetuar reputacionin per takimin me Millosheviqin pergjate pastrimit etnik?
Noel Malcolm: Po,por ato kane qene rrethana te jashtezakonshme kur ai eshte mbajtur ne terr mbi shumeqka qe ishte duke ndodhur.Ne te njejten kohe,rendesia e Adem Jasharit shpjegohet me te njejtat ngjarje.Nga fakti qe ky lloj i politikes ka qene i nevojshem per te terhequr simpatine dhe perkrahjen e perendimit.Perkrahje e thelle ne nivel moral,por shume ngurruese ne nivelin praktik.Ne fund kjo politike nuk do te perfitonte drejtperdrejte nga Millosheviqi,gjerat qe kane qene absolutisht te nevojshme.Kjo ndjenje e deshperimit ka cuar drejt veprimeve ushtarake dhe drejt veprimeve ndonjehere te mburrjes,ndonjehere te heroizmit,ndonjehere te martirizimit.Eshte e nevojshme qe te shihen qe te dy keto fenomene si pjese e te njejtit proces.
Jeta Xharra: A mund t`ju pyes pak per ballkanin dhe modeli te sjelljes sone te cilen e tregojme.Sipas raportit te progresit te BE-se dhe kritiket per ballkanin thone qe kemi vese te perbashketa si vende,cdo vit kur marrim raporte per vendet tona.Dhe keto vese jane sjellje te korruptuara,klasa politike,nepotizmi,klanizimi,krimi i organizuar,jofunksionaliteti i sundimit te ligjit...Dua te ju pyes,a jane keto sjellje te percaktuaranga mostrat e kaluara te sundimit?Si per shembull,sociologu Robert Putman ne studimin e tij "Making democracy work" thote qe tendenca e Italise jugore per klientelizem dhe krim te organizuar eshte atribut i trashegimise te sundimit te Normaneve dhe Burboneve.Ne kete kuptim,a duhet ne te fajesojme perandorine Otomane she ate te Habsburgut,apo njeren me shume se tjetren?
Noel Malcolm: Si historian,jam i befasuar te degjoj qe mafia te fajesohet per shkak te sundimit te Normaneve.Ky eshte kthim ne mesjete.Eshte njejte sikur te fajesohet familja Balsha apo Kastriotet per ate qfare ndodh ne Kosove apo Mal te Zi,eshte shume e cuditshme.Historia e len vulen e vet ne shoqeri nganjehere ne menyre te qarte,ndonjehere ne menyre te rregulluar dhe subkoshiente.Jam skeptik lidhur me kete argument,qe duhet te kthehemi nje apo dy shekuj mbrapa qe te gjejme arsye pse sot ka korrupsion,mito apo krim te organizuar.Nese shikojme perreth,menjehere do te shohim arsyet para nesh,nuk duhet t`i drejtohemi librave te historise per kete.E dime qe korrupsioni ndodh ne kushte te posaqme ekonomiko-sociale dhe ne kushte te posaqme politike.Kur fuqia politike eshte e dobet,kur gjyqesia eshte e dobet,kur vlerat e shtetit nuk jane te zgjeruara plotesisht ne shoqeri dhe kur ka ndjenje qe njerezit duhet te shikojne vetem vetveten dhe qe ska rendesi,mungese e papergjegjesise,ideja e pageses se tatimit eshte diqka qe vetem njerezit budallenj e bejne.Keto gjera kane shpjegime te tyre politike.Ne rast te Ballkanit do te thosha 50 vite te komunizmit jane shume me te rendesishme si pjese e nje historie rreth ketyre fenomeneve negative se sa rreth 500 vite te sundimit Otoman.Dhe mendoj qe nuk duhet ti fajesojme Austro-Hungarezet per asgje.Nese shikoni se qfare ka ndodhur ne Bosnje me ardhjen e Austro-Hungarezeve,ka pasur reforma te medha ne shoqeri dhe benefite te medha.
Jeta Xharra: Nese shikoni harten e Evropes sot dhe shikoni se ku eshte ballkani,a do te thoni qe ballkani eshte ende nje fushe e lojes ku fuqite e medha jane ende duke i rregulluar punet e tyre?
Noel Malcolm: Jo,jo ne menyren qe ishte ne shekullin e 19-te,per shembull ne Kongresin e Berlinit.Jo ne menyren qe ishte ne 1914 kur nje vrasje ne Sarajeve solli tere sistemin e fuqive ne nje lufte boterore.
Jeta Xharra: Atehere ne qfare menyre ?
Noel Malcolm: Ne nje kuptim me te kufizuar.Mendoj,posaqerisht nese shikohet politika ruse ndaj Kosoves.Eshte veshtire te shihet ndonje arsye e brendshme ne Kosove apo brenda situates se ngushte ne Ballkan,qe Rusia te kete qendrime apo deshira aq te forta qe te bllokoje politiken perendimore.Kjo eshte nje loje shahu per arsye tjera.Dhe eshte pjese e deshires se madhe te Putinit qe te krijoje telashe per politiken perendimore,qe te tregoje qe Rusia ka ende fuqi qe te bllokoje gjerat,te kerkojne shperblime per ceshtje tjera per te cilat jane te interesuar,por teresisht jashte Ballkanit.Rusia ende eshte duke e trajtuar Ballkanin ne menyre instrumentale dhe besoj qe jane duke e trajtuar Serbine ne menyre instrumentale.Njerezit ne Beograd qe imagjinojne qe kane nje vellazeri te madhe dhe qe nje simpati sllave eshte e drejtuar kah ata nga Moska,jane shume ne gabim.Ata jane te perdorur dhe manipuluar.E kemi pare me manovrimin e Rusise me naftesjellesin dhe me blerjen e industrise se naftes te Serbise me nje cmim qesharak te ulet.Rusia eshte duke luajtur loja me ata dhe ne fund do t`i braktise.Pra Rusia eshte nje rast ku eshte fjala per fuqi politike te madhe.Kur eshte fjala per fuqite evropiane,ata kane nje interes te drejtperdrejte.Nuk jane duke e bere kete ne menyre te vjetruar sepse duan qe te zhvillohet nje situate koherente dhe perparimtare ne kufijte e tyre.Dhe ne rast te SHBA-ve mendoj qe eshte afer pozites evropiane.
Jeta Xharra: Atehere cfare do te thoshit,ne cilin drejtim eshte duke shkuar Ballkani sot?Kur e dime qe marrveshjet qe kane ndalur luften e viteve te 1990 kane ndikuar deri tash,por nuk jane dizajnuar qe te zhvilloje keto vende.Marreveshja e Dejtonit e cila e ka mbajtur Bosnjen dhe Hercegovinen ne status-quo,per shembull perpjekjet e fundit te Karl Bildit dhe James Steiberg te sjellin reforma ne Bosbje nuk kane treguar sukses,Dodik eshte duke insistuar ne ndarjen e Republikes serbe nga Bosnja.Pastaj Serbia eshte duke refuzuar qe te pranoje shtetesine e Kosoves dhe eshte duke mbajtur veriun si peng,duke penguar themelimin e sundimit te ligjit atje dhe duke e perdorur kete si monedhe per bisedime per statusin e Kosoves,sikurse shpresojne.A eshte ardhmeria e Ballkanit ne rrezik meqe vemendja e bashkesise nderkombetare kalon ne vende tjera ne bote?
Noel Malcolm: Nuk do te kisha gjeneralizuar ne lidhje me Ballkanin.Por dy vendet qe i permende,Bosnja dhe Kosova,kane me te vertete probleme dhe rreziqe,ka rreziqe sidomos ne rast te Bosnjes.Nuk mendoj qe ne rast te Kosoves ka ndonje rrezik te madh.Rreziku i vetem eshte ngecja dhe mospermbushja e perparimit sa me te shpejte qe Kosova duhet bere dhe sa mundet te beje.Ne rast te Bosnjes eshte rrezik i vertete,nje rrezik politik.Dhe mendoj qe komenti juaj i fundit qe ndoshta fuqite perendimore ka kaluar diku tjeter.Eshte e vertete per Ameriken qe per disa vite tani,involvimi i madh ne Irak dhe Afganistan ka marre energjine e departamentit te shtetit.Tani ka me shume nje lloj te mentalitetit te mbajtjes gjalle te operacioneve kur shikojne Ballkanin.Keshtuqe me shume pergjegjesi i takon fuqive evropiane.Dhe kam frike qe Evropa eshte tani ne nje moment te veshtire.Eshte moment kur per here te pare eshte duke u munduar qe zyrtarisht te zhvilloje nje politike te jashtme,me nje perfaqesues te politikes se jashtme,me nje kuazi-Ministri te Puneve te Jashtme,me diplomate.Ky eshte nje projekt i veshtire,sepse se fundmi,politika e jashtme ne cdo vend evropian eshte plotesisht ceshtje kombetare.Dhe e dime qe keto kombe nuk pajtohen ne shume ceshtje kyce,e kemi pare kete me ceshtjen e Kosoves.
Jeta Xharra: Cilat jane rreziqet nese nuk pajtohen?Cfare efekte mund te kene keto crregullime qe vijne nga Kosova dhe Bosnja ne anetaret e BE-se?
Noel Malcolm: Sic e thashe,nuk mendoj qe rreziku per Kosoven eshte nje lloj i crregullimit serioz,nuk shoh luftime apo tankse qe shkojne ne ndonje drejtim ne Kosove.
Jeta Xharra: Jo,por per shembull mospranimi qe te hyjme ne BE per shkak qe Spanja,Sllovakia dhe Qipro nuk na njohin dhe nese vazhdon keshtu per dekada e me shume?
Noel Malcolm: Kjo eshte ajo qe e quaj ngecje serioze.Ka rreziqe per zhvillim ekonomik,ka rrezik qe nje vale e njerezve qe nuk gjejne punesim ne Kosove te vershojne vendet evropiane duke kerkuar pune.Jam i sigurte qe keto rreziqe kuptohen.Mendoj qe rreziku ne Bosnje eshte me serioz.Eshte problem qe ka qene i qarte qe nga marrveshja e Dejtonit.Shume njerez kane shkruar per kete,shume njerez kane folur per kete,nuk ka asgje te re te thuhet per kete.
Marreveshja e Dejtonit ka deshtuar te zgjidhe problemet themelore.Thjeshte ka ngrire situaten ku ka ndodhur pastrimi etnik dhe ku njerezit pergjegjes per pastrim etnik jane ende ne fuqi ne nje pjese te madhe te Bosnjes.Ka ngrire kete situate dhe pastaj njerezit ne terren qe e zbatojne kete kane refuzuar qe te perdorin fuqite e tyre qe ta bashkojne Bosnjen siq duhet.
Jeta Xharra: Une ju kam lexuar dhe kuptuar juve,qe ju mendoni qe do te ishte natyrale qe Kosva dhe Shqiperia te jene nje shtet,jo tani por ne kushte te tjera,ndoshta pas nje kohe.
Noel Malcolm: Mbi ceshtjen e bashkimit te Kosoves dhe Shqiperise.Eshte nje shembull klasik i ceshtjes politike qe cdo gje varet nga menyra se si e perpiloni pyetjen.Nese e pyetni ndonje shqiptar ne Shqiperi apo shqiptar ne Kosove se a mendojne qe nje dite do te ishte mire qe keto dyja te bashkohen dhe te keni nje shtet te madh shqiptar?Jam i sigurt qe nje shumice e madhe do te thote po,nje dite kjo do te ishte mire.Dhe natyrisht nese pyesni se a eshte bere nje padrejtesi historike ne 1913 kur u krijua versioni i pare i ketij kufiri dhe ndarja,te gjithe do te thone qe kjo ishte nje padrejtesi e madhe.Keshtu qe nese e shtroni pyetjen ne kete menyre,natyrisht qe do te merrni pergjigje qe duket si nje thirrje e madhe per bashkim.Por mendoj,qe nese i pyesni njerezit ne nje referendum te mirefillte politik sot apo neser se a do te preferojne te jane shtet i bashkuar,keshtuqe politika juaj dhe vendimet qe ndikojne ne jeten tuaj mund te jane te dominuara nga politikane nga vendi tjeter dhe jo nga vendi juaj.Per vite kam pyetur shume njerez se cfare mendojne mbi ate se si keto referendume mund te zhvillohen dhe shumica e njerezve qe njohin Kosoven dhe Shqiperine mire,perfshire politikanet kryesore me kane thene qe sinqerisht mendojne se nuk do te arrijne te marrin shumicen.Nga te dy anet e kufirit.Keshtu qe nuk mendoj qe do te ndodhe ne nivel praktik shume shpejt.Ne nivel teorik mund te ndodh por njerezit nuk marrin vendime tani per ate qe do te ndodh pas 50 vitesh.Dhe ne nivelin se a eshte ne parim e gabuar qe kjo te ndodh,me duket e qarte qe nuk do te ishte gabim nese dy vende ne menyre demokratike vendosin ta bejne kete.
Jeta Xharra: Duke ditur si operon Evropa dhe mentalitetin e saj, a mund të shohim Serbinë të futet në BE pa njohur Kosovën, e më pas ta bllokojë atë?
Noel Malcolm: Nëse njerëzit në Evropë janë tejet budallenj, po. Unë nuk jam ndonjë admirues i madh i BE. Nuk mendoj se është një projekt politik koherent, mendoj se shpie në politikë të jashtme shumë jo-koherente. Tek e fundit, qeveritë kombëtare kanë ide dhe preferenca kombëtare thelbësisht të ndryshme. E kemi parë mjaft qartë me … situatën e habitshme ku BE pretendon përgjegjsinë për zhvillimin e Kosovës si shtet por dërgon një mission [misioni për rendin ligjor, EULEX,që nuk e njeh Kosoën si shtet. Unë jam i shqetësuar për politikën evropiane. Unë mendoj se i hynë një rruge të gabuar në rastin e Qipros. Po shohim një prej rjedhimeve të saj tani me qëndrimin tejet të ashpër të qeverisë së Qipros kundër njohjes së Kosovës. Nëse e kujtoj drejt, ata kanë thënë se edhe nëse Serbia e njeh Kosovën, Qipro kurrë nuk do ta njohë Kosovën. Kjo është e habitshme. Unë nuk jam optimisht për politikën e Brukselit. Por Bruksesli ka njerëz inteligjent dhe të mirë-infromuar… kështu që shpresoj se do formësoj politika inteligjente për këtë cështje tejet të rëndësishme.
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga fattlumi
Krijoni Kontakt