Mashtrimi me bonot e privatizimit, premtimi më i shkelur elektoral

[shoku_tanku]

Siç dihet, Lekët dhe Bonot e Privatizimit e kanë zanafillën e tyre dhe u shpërndanë në bazë të ligjit Nr.7748 dhe Dekretit Nr.1030, datë 23.2.1995, datë 29.7.1993 si dhe vendimeve të ndryshme të KM për të shpërblyer punën e pa paguar dhe kontributin e të përndjekurve politikë e të punonjësve shqiptarë në krijimin e pronës së përbashkët gjatë sistemit të kaluar.
Me dëshirën, vërtetësisht të mirë mbështetur dhe në eksperiencën pozitive të vendeve të tjera të Evropës Lindore, nga qeveria e asaj kohe dolën aktet e më sipërme dhe ligje, dekrete dhe VKM për emërtimin dhe shpërndarjen e Bonove të Privatizimit për qytetarët dhe Lekët e Privatizimit për ish të përndjekurit politikë. Nëse kjo reformë e rëndësishme e qeverisë shqiptare do të ishte realizuar në kohë do të kishte patur një impakt pozitiv për të gjithë qytetarët që përfituan bono. Qëllimi që ato u emetuan dhe u shpërndanë kishte si pikësynim që gjithë punonjësit e këtij vendi të shumë vuajtur të bëheshin pronarë të ekonomisë që vetë ata e kishin krijuar me punën e pa paguar në sistemin socialist. Dhe kjo do të realizohej nëpërmjet blerjes së aksioneve të shoqërive tregëtare që u krijuan nga transformimi i ish ndërmarrjeve shtetërore. Si fillim, bonot u përdorën në proçesin e privatizimit masiv ku jo pak shqiptarë dhe ish punonjës të shoqërive që privatizoheshin u bënë aksionerë ku janë edhe sot.
Por si eci e si ngeci më tej ky problem!? Kjo reformë a mund të quhet e suksesshme apo është një "mashtrim, spekullim dhe dështim i radhës i qeverisë Berisha" !? ( siç e quajnë të majtët). Le ta shikojmë më konkretisht:


N.Q.S ËSHTË SUKSES, - PSE ?

Sepse qëllimi ishte shumë pozitiv dhe për ideale të pastra në interes të masave të gjëra punonjëse, që me djersën e pa paguar kishin krijuar një pronë gjigande e tërësisht shtetërore. Në këtë mënyrë shlyhej një borxh i shtetit ndaj qytetarëve të vet.
Nëpërmjet përdorimit të tyre shumë qytetarë kanë përfituar e janë bërë pronarë. Nga ana tjetër të gjithë të tjerët kishin të drejtën të bëheshin pronarë aksionesh ku Bonot dhe Lekët e Privatizimit të merrnin e të marrin vlerën e tyre nominale, e më tepër se kaq.
Shumë qytetarë të tjerë i kanë shitur ato dhe me gjithë çmimin e tyre nën vlerën nominale, kanë përfituar të holla, të cilat i kanë përdorur për plotësimin nevojave të tyre apo për biznes.
Shumë qytetarë të tjerë janë marrë me tregëtimin e tyre, veprimtari nga e cila kanë krijuar të ardhura për vete dhe familjen.
Me ligjet dhe VKM-të e nxjerra dy vitet e fundit është hapur drita jeshile për përdorimin e tyre në proçesin e legalizimeve për ndërtimet informale dhe në privatizime të ndryshme.



N.Q.S FLITET PER DËSHTIM, SPEKULLIM E MASHTRIM, CILAT JANË FAKTET!?

1.Përveç përdorimit në proçesin e privatizimit masiv qysh në fillim u kufizua përdorimi duke e bashkëshoqëruar aktivizimin e tyre me lekun; në fillim 100 % në Letra me Vlerë, pastaj 80% Letra me Vlerë e 20 % Lekë e më vonë 20 % Letra me Vlerë e 80% Lekë. Kjo bëri që shumë shqiptarë në mungesë të lekëve për këtë proporcion përdorimi, i shiten ato nën vlerën e tyre nomimale
2.Pas vitit 1997 kur në pushtet erdhi krahu i majtë i politikës degjeneroi aktivizimi i tyre sepse: U ndërpre plotësisht privatizimi në Letra me Vlerë. - Doli Ligji Nr.8306 datë.14.03.1998, në të cilin përcaktohet Paketë për Publikun ku përdorimi i tyre do të ishte deri në 20 % të vlerës kontabile të objekteve strategjikë që privatizoheshin, ligji Nr.8334, datë 23.04.1998 ku Paketa për Publikun parashikonte përdorimin e tyre deri në 50%.
Për çudi këto ligje janë në fuqi edhe sot, por nuk janë zbatuar. Në të gjitha objektet e privatizuara u harrua " Paketa për Publikun" . Nga ana tjetër aksionet e lëna për këtë qëllim në Albtelecom, Armo, INSIG, OSSH u nxorrën në ankand dhe u bë e po bëhet shitja e tyre tek të huajt me valutë. Shqiptarët që e kanë krijuar këtë pronë u përjashtuan dhe po përjashtohen.
3-Aktivizimi i Letrave me Vlerë u përdor keqas nga politika për propogandën e një krahu kundër krahut tjetër të politikës, njëri e quante sukses të politikës së tij kurse tjetri i denigronte ato duke i quajtur edhe "letra me vrimë".Të dy krahët kritikonin njëri-tjetrin dhe asnjëri nuk vepronte në interes të qytetarëve të tij.
4-Tetë vjet qëndroi krahu i majtë në qeverisje dhe asnjë ligj e vendim i nxjerrë nga vet ata nuk u zbatua. Kjo bëri që çmimi i këtyre Letrave me Vlerë në kohën e privatizimit masiv të binte nga 30-35 % në 1%. Pra mbetën pa vlerë, ose " letra me vrimë ", siç i quante politikani Buf.
5-Gjashtë vjet u bënë që në qeverisje ka riardhur krahu i djathtë i politikës dhe çfarë ka ndodhur!?
- Partia Demokratike në vitin 2005 shpalli platformën e saj elektorale në të cilën premtoi me buje:
"Se do të ndezim motorrët e rritjes së shpejtë ekonomike nëpërmjet Privatizimit të plotë dhe të shpejtë të ndërmarrjeve të mëdha duke përdorur dhe Letrat me Vlerë, për t'i shndërruar shqiptarët në pronarë të pasurive të tyre kombëtare." ( me këtë gënjeshtër na mori votat ).
-Kjo u konkretizua dhe në programin e qeverisë.
-Pas fitores së PD-së tregu filloi të riaktivizohet, por çmimi mbeti përsëri qesharak (4-5 %).
6-U bënë shumë prononcime politikanësh:



DEKLARATAT POLITIKE
-Dy-tre vitet e para qeveria propagandoi në tërë Shqipërinë qeverisjen e "premtimeve të mbajtura". Por çdo gjë u konkretizua me "një vërë në ujë". Më 26 Tetor 2005 me shkresën Nr.2732 Kryeministri i përgjigjej Avokatit të Popullit se: "Dëshiroj t'ju falenderoj për letrën tuaj lidhur me shqetësimin e ngritur nga institucioni i juaj për përdorimin e Letrave me Vlerë dhe bonove të privatizimit. Qeveria që unë drejtoj e ka këtë çeshtje në rendin e problemeve për të adresuar. Për këtë unë kam instruktuar institucionet shtetërore përgjegjëse për të përgatitur bazën ligjore dhe nënligjore të nevojshme për të zbatuar politikat që ne kemi parashikuar në programin e qeverisë dhe që janë njëkohësisht në përputhje edhe me shqetësimet e përcjella në letrën tuaj".


-Në një përgjigje të dhënë Shoqatës së Letrave me Vlerë me datë.19.02.2008, Avokati i Popullit, pasi rendit një sërë veprimesh dhe përpjekje të tij për t'i dhënë zgjidhje këtij problemi, duket sikur dorëzohet me duart lart para murit të pengesave qeveritare dhe mungesës së vullnetit politik për zgjidhjen e këtij problemi duke shkruar:
"...Në këto kushte, gjykojmë se kemi shfrytëzuar të gjitha mundësitë tona ligjore për të ndërmjetësuar në zgjidhjen e kësaj çështje, bazuar në ato kompetenca që na jepen prej Ligjit..., në zgjidhjen e këtij problemi. Sa më sipër, gjykojmë se nuk ka vend për ndërhyrjen tonë të mëtejshme në këtë çështje". A nuk është ky "Dorëzim" pa kushte?!


Në fillim të vitit 2008 Kryeministri u prononcua për herë të parë publikisht në TVSH se METE ka marrë porosi të qarta për përdorimin e Letrave me Vlerë në Privatizim sipas një "SKEME TË RE".
-Zonja Guxholli, Këshilltare e Kryeministrit, rreth dy muaj më vonë ju përgjigj shqetësimit të qytetarëve po në TVSH se Bonot e Privatizimit do të përdoren, përveçse në ndërmarrjet që privatizohen edhe në objektet që jepen me konçesion.
-Po ashtu edhe zoti Neritan Alibali, zëvendësministër i METE-s me datën 23.06.2008, ju përgjigj interesimit të teleshikuesve se aksionet shtetërore që nuk u jepen blerësve strategjike do të privatizohen me Bono Privatizimi, por pa përmendur konkretisht "Paketën për Publikun", sipas ligjit përkatës.
Më datë 26/11/2008 në mbledhjen e qeverisë u tha: Qeveria do të vendosë futjen në përdorim të letrave me vlerë.
Kryeministri Berisha: "Si hap fillestar në drejtim të përdorimit të tyre, do të jetë dhënia e të drejtës pronarëve për ta parablerë me letra me vlerë një objekt të nxjerrë në privatizim".
Kryeministri Berisha bëri të ditur, në mbledhjen e Këshillit të Ministrave, se së shpejti, qeveria do të vendosë për përdorimin e letrave me vlerë, të emërtuara në vitin 1995.
Më datë 17.12.2008: Kryeministri Berisha:" Qeveria i konsideron letrat me vlerë të vlefshme dhe të paskaduara".
- Në qershor 2009 në mitingun elektoral në Elbasan Berisha bëri thirrjen: "Hidhuni në tregun e letrave me vlerë " ndërsa m 11.06.2009 deklaroi se: "Çelja e tregut të letrave me vlerë është një detyrim madhor i qeverisë ndaj qytetarëve shqiptarë ".
- Në Paskuqan duke iu referuar vendimit të sapomiratuar të qeverisë për legalizimet dhe përdorimin e letrave me vlerë, Berisha tha se ky proçes do të ndikojë pozitivisht në zgjidhjen e problemeve të të gjithë qytetarëve që kanë ndërtesat e tyre për t'u legalizuar. "Legalizimi po ecën. Para dy ditësh vendosa të hap tregun e letrave me vlerë. Hapja e tregut të letrave me vlerë është interesi i 800 mijë shqiptarëve, që i kanë marrë ato dhe që pas rebelimit u përpoqën t'ua shndërrojnë në letra pa vlerë. Tani ato bëhen letra me vlerë. Tregu i letrave me vlerë ndihmon edhe të gjithë banorët, të gjithë qytetarët që legalizimet t'i bëjnë me një çmim edhe më të arsyeshëm".
- Edi Rama në Bathore i kundërvihet: "Sali Berisha rishfaqet për të bërë të njëjtin premtim të 18 viteve, ndërkohë që kishte 4 vjet në dispozicion për t'i legalizuar shtëpitë e ngritura me gjak në rrethinat e Tiranës dhe qyteteve të mëdha të Shqipërisë, gjë që e premtoi se do ta bënte qysh në vitin e parë të qeverisjes". Rama nënvizoi se sot, jo vetëm nuk i ka legalizuar, "por është shfaqur me një rrenë të re, me letrat me vlerë, ndërkohë që shqiptarët e dinë fatin e letrave me vlerë, të gjithë e dinë se çfarë kanë pësuar këto letra me vlerë dhe të gjithë e dinë se tani është koha për ta mbyllur këtë faqe të historisë 18-vjeçare të premtimeve e zhgënjimeve. Është koha për të hapur një faqe të re, për ta mbyllur një faqe, ku një grusht njerëzish kanë shkruar historinë si kanë dashur dhe e kanë përdorur qeverinë e Shqipërisë për interesat e tyre dhe për interesat e një familjeje të vetme".
-Kryeministri në Sauk, më datë 16.6.09 kundërpërgjigjet: " A nuk ishte Edi Rama që përpjekjen time të ndershme për t'u dhënë vlerë letrave me vlerë, për të njohur detyrimin ndaj tyre, i quajti një bllof ato, në një kohë kur 500 mijë shqiptarë kanë të drejtë t'i shesin ato dhe të marrin para prej tyre. Ndërkohë që 600 mijë qytetarë të tjerë kanë të drejtë t'i blejnë ato dhe të lehtësojnë barrën e pagesës së legalizimit. Atëherë le ta pyesim pak: Zotëri, ti nuk je për rritjen e pensioneve, ti nuk je për rritjen e rrogave, ti nuk je për letrat me vlerë. Por për çfarë je? Ti je për lejet e ndërtimit".
- Gjithashtu në Kuvend më datë 11.03.2010 Berisha, në fjalën e tij para deputetëve, foli ndër të tjera, për letrat me vlerë dhe përdorimin e tyre në proçesin e legalizimit. Që në fillim të fjalës së tij, ai theksoi se ligji për përdorimin e letrave me vlerë është plotësisht në fuqi dhe vlera e tyre në total është përllogaritur në 820 milionë dollarë. Përveç kësaj shtoi se: " Qeveria ka vendosur njohjen e vlefshmërisë së letrave me vlerë në interesin më të mirë të qytetarëve shqiptarë, duke bërë të mundur që tregu i letrave me vlerë të jetë më i madh. Nga ky vendim i Qeverisë nuk përfitojnë vetëm qytetarët, që do të legalizojnë ndërtimet pa leje, por edhe qytetarët që dëshirojnë të blejnë dhe, në këtë kuadër, Ministria e Financave do të marrë të gjitha masat për të mundësuar përdorimin e gjërë të letrave me vlerë prej atyre që i zotërojnë". Sipas prononcimit në shtyp të z. Selami Xhepa, Kryeministri kishte idenë që Bonot e Privatizimit të përdoreshin edhe në privatizimin e objekteve strategjike.
-Nëse këto deklarime e prononcime do të ishin bërë realitet në praktikën e veprimeve të qeverisë, atëherë aktivizimi i Letrave me Vlerë me të vërtetë do të ishte sukses dhe tregu i tyre do te ishte në lulëzim, por meqënëse kjo nuk ka ndodhur tregu i tyre është i vakët dhe çmimi është më pak se 10%. Pra është dështim e jo sukses.

7-Qeveria, METE dhe MINFIN nuk po u shesin as puntorëve të ARMO-s e OSSH-së aksionet e tyre familjare me Bonot e Privatizimit që kanë përfituar, kjo me gjithë prononcimet e ministrit Prifti, etj.
8-Shqipëria është i vetmi vend ku nuk funksionon Bursa e Kapitaleve ku mund të trajtoheshin edhe Letrat me Vlerë. Ku janë premtimet e Ministrit të METE-s për këtë problem?
9-Është miratuar e ka hyrë në fuqi Ligji Nr.10198, Datë. 10.12.2009 "Për Sipërmarrjet e Investimeve Kolektive" , duke shfuqizuar Ligjin Nr.7979, datë 26.7.1995 "Për fondet e investimit". Ligji i ri parashikon dhe ka vënë rregulla të qarta për funksionimin e Fondeve të Investimeve. Ështe shumë i dyshimtë dhe negativ fakti që nuk u zbatua pika 1 e nenit 137 të këtij ligji, sipas të cilit i hapej rruga futjes në privatizim të Shoqërisë Anglo-Adriatika. (Kështu tha dhe Ministri Bode në Kuvend në fjalën e tij për shpjegimin e këtij ligji). Në fakt MINFIN nxitoi të zbatonte pikën 4 të këtij neni. Kjo bëri që fondi i investimeve i Anglo-Adriatika në vend që të futej në privatizim ose kapitalet e tij t'i kalonin një tjetër fondi, ai u shpërbë duke shpërndarë Letrat me Vlerë të rreth 47 000 familjeve shqiptare të cilat po i tërheqin e po i shesin në treg me një vlerë edhe 5 % në vend që ata të ishin bërë pronarë para 12 vjetësh. Nga mos zbatimi i pikës 1 të Ligjit nuk arritën të bëheshin as tani pronarë duke shmangur në këtë mënyrë tronditjen dhe deformimin e tregut të Letrave me Vlerë.

10-Deklarohet se Legalizimet do përfundojnë brënda këtij viti, por nga ana tjetër pas deklarimit në qeveri për përdorimin e Letrave me Vlerë në proçesin e legalizimeve dhe deri kur u hapen sportelet e ALUIZN-it janë bërë disa herë ndryshime në ligje dhe VKM me diference të madhe kohore . Kjo të krijon përshtypjen se qëllimi është vonimi i proçesit dhe përafrimi i tij për të katërtën herë me fushatën elektorale. ( Në vitin 2005, në zgjedhjet lokale në 2008, në zgjedhjet e 2009 dhe tani përsëri në zgjedhjet lokale të 2011). Nëse është vërtet kështu, atëherë shtrohet pyetja: A ka kufi se sa herë mund të gënjehet ky popull vetëm e vetëm për t'i marrë votën me të njëjtin premtim, (Letrat me Vlerë)?! Besoj se këtë radhë populli nuk do e hajë më.

11-Janë evidentuar paqartësi e vështirësi në përdorimin e letrave me vlerë në proçesin e legalizimeve të cilat nuk po sqarohen qartë e prerë, formularët shkojnë me vonesë, etj. Por mbi të gjitha tek njerëz jo të paktë ekziston mendimi se gjoja nuk është nevoja për legalizim, se qeveria do e lejojë legalizimin pa lek e bono dhe se, po erdhi në pushtet Edi Rama nuk i njeh Letrat me Vlerë, etj. etj.

E gjithë kjo vjen për arsye se qeveria nuk ka nxjerrë një akt ku të parashikohen gjoba e penalitete të tjera të forta për ata persona që u janë bërë gati dokumentat e legalizimit dhe nuk paguajnë. Na duket shumë me vend prononcimi në shtyp i drejtorit të ALUIZNI-t të qarkut Shkodër për penalizim duke bërë shtetëzimin e truallit dhe legalizimin e tij me çmimin e tregut (të pa reduktuar), për gjithë sipërfaqen e zënë dhe pa të drejtën e përdorimit të Bonove të Privatizimit për ata që nuk paguajnë në kohë. Në rast se do të vendosej një penalizim i tillë me ligj ose me VKM, atëherë përveç përmirësimit të të ardhurave në buxhet, do të kishim zbatim në kohë të tre reformave njëherazi:

-a-Legalizimin e ndërtimeve informale,
-b-Kompesimin e pronarëve dhe
-c-Aktivizimin e Letrave me Vlerë.

12- Thashetheme të ndryshme qarkullojnë në tregun e lirë të Bonove sikur ka Bono të fallsifikuara (këtë një gazetë e vinte dhe në raportin e SHISH-it në Komisionin e Sigurisë të Kuvendit), sikur bankat që i grumbullojnë ato nuk i presin në dy të tretat e gjërësisë së tyre si u veprua në privatizimin e parë të vitit 1996 dhe ato rihidhen në qarkullim duke manipuluar tregun, etj.
13-E gjithë kjo është jo një " telenovelë " por një "roman" ku dalin qartë demagogjia, mungesa e vullnetit politik, veprimet e mos veprimet e politikës në tërësi dhe e Qeverive në veçanti. Mesa duket synimi është për të shtyrë në "Kalendat Greke" shpërblimin e djersës së punonjësve dhe kthimin e borxhit të shtetit ndaj qytetarëve. " De jure " shteti e njeh këtë borxh,ndërsa " de fakto" nuk e kthen. Kur nuk e kthen tek i zoti kuptohet që do të vidhet.

Kjo ka sjellë, ndoshta qëllimisht mbajtjen e vlerës së Bonove në shifrat minimale dhe në këtë mënyrë i hapet rruga spekullimit galopant nëpërmjet manipulimit të këtij tregu shumë atraktiv, siç e ka quajtur kohë më parë dhe ish Ministri i METE-s. Ky konkluzion del edhe për faktin se qeveria nuk po zbaton edhe disa ligje e VKM të saj për përdorimin e tyre në privatizimet strategjike, në privatizimin e trojeve në zonat e lira (Sipas VKM,Nr.804, datë 22.7.2009), dhe në privatizimin e trojeve që deri tani janë dhënë me qira; ( sipas ligjit " Për rentën mbi të drejtën e përdorimit të truallit shtetëror", aksionet familjare që u takojnë nuk po u shiten punonjësve të disa objekteve strategjike të privatizuara. Kjo po ndodh në ARMO, OSSH. etj. etj ).



SA ËSHTË ULUR NË FAKT VLERA E LETRAVE ME VLERË?

Nuk po flasim për çmimin e saj në tregun e lirë që ka shkuar edhe 20% e që aktualisht është nën 10 %. Por secili le të bëjë një llogari të tillë: Në vitin 1996 për një pensionist që kishte përfituar 1 000 000 Lek (të vjetra) Bono Privatizimi, kjo sasi ishte e barabartë me 1 000 000 lekë të vjetra në vlerë nominale. Po çfarë mund të blinte ky pensionist në atë kohë dhe çfarë mund të blejë sot? Atëherë mund të blinte 100 m 2 truall, sot nuk blen dot as 10 metër katror. Kush ka statistika të qarta mund të bëjë llogari edhe për artikujt ushqimore "të shportës" si dhe për apartamentet e banimit se sa duheshin atëherë dhe sa duhen sot. Po sikur pensionisti t'i kishte futur këto Bono në privatizim sa aksione do të merrte atëherë në Albtelekom apo AMC ( le të pyeten punëtorët e AMC-së sa aksione blenë atëherë e çfarë dividenti marrin sot), dhe sa aksione mund të merren sot? Pa llogaritur këtu dividentin e humbur për rreth 15 vjet. Po sikur të ishin mbajtur premtimet e propagandës së kohës për Fondin Anglo-Adriatika duke e futur atë në privatizim? Në vitin 2000 ai do të kishte shlyer aksionet me vlerën 100 %. Dhe tani pas rreth 12 vjetësh në vend që ato bono të ishin aktivizuar, u "myken" në depot e " Raiffeisen Bank " (apo u përdorën një herë nga "dikushi" që i ribleu?!) dhe tani u rifutën në treg për t'i riblerë përsëri me çmime qesharake. Me qëllim që këto veprime e mos veprime negative në dëm të poseduesve të Letrave me Vlerë, për të mbajtur e qëndruar korrekt premtimeve e prononcimeve të më sipërme nga Qeveria e z Kryeministër, për të shlyer këtë borxh real e shumë të prapambetur në kohë, shteti ka mundësi të pa kufizuara që t'u thotë shqiptarëve: BLINI AKSIONET,TROJET,PRONAT DHE OBJEKTET SHTETËRORE ME VLERËN E TREGUT POR ME BONO E LEK PRIVATIZIMI. Besoj se ka përvojë të tillë nga vendet e tjera të Evropës Lindore. Përveç privatizimeve të përmendura më lart, kjo besoj se nuk kërkon më shumë se 5 % të aksioneve ( madje janë tepër ) në, KESH, OSSH, INSIG, Porte, Miniera, etj. etj. që të thith gjithë Letrat me Vlerë të emërtuara në vitet e para të vendosjes së ekonomisë së tregut në vendin tonë.
E meriton ky popull këtë "shpërblim", i cili në fakt s'është gjë tjetër pos "shlyerje borxhi". Dhe më në fund kemi besim se këtë hap transformues në interes të shtetit dhe të qytetarëve do ta bëjë kreu i qeverisë

Rrezon Çepa / Jurist -Shekulli