Bashkė me vapėn vjen edhe nxehtėsia e mallit njerėzor. Me makina, avionė apo tragete, ata vijnė e zbrazin nė vendlindje dashurinė e akumuluar. Kėtu kanė kujtimet, prindėrit, shokėt, nostalgjinė. Njerėzore, e bukur dhe e domosdoshme. Rikthimi nė vendin e lindjes ėshtė veprimi mė i menēur qė bėjnė emigrantėt. U bėn mirė edhe psikologjikisht. Bashkė me makinat e shtrenjta, eurot, vathėt nė vesh, disa prej tyre sjellin me vete edhe humorin. Nuk e kanė marrė atje ku jetojnė, sepse nuk e kanė pasur as kur ikėn. Por, tė bėjnė pėr tė qeshur me psikologjinė e marrė borxh atje ku jetojnė. Edhe ai qė ka qenė mė karagjozi kėtu, nga largėsia ėshtė transformuar aq, sa i ka ikur edhe ai sharm qė ia kemi njohur dikur. Disa prej tyre na bėjnė vėrtet pėr tė qeshur. Kur dėgjova nga emigrantėt shprehjen, ju shqiptarėt nuk dini tė jetoni, e mora si njė dukuri tė veēantė. Por kur e dėgjova edhe nga tė tjerė, vura buzėn nė gaz. Mė erdhi keq qė largėsia dhe jetesa nė njė vend tė huaj e shpėrfytyron njeriun deri nė atė pikė sa ta mishėrosh. Jo vetėm se flasin kodra pas bregut. Disa prej tyre, me makina tė shtrenjta, ecin si tė shkalluar nė udhėt e ngushta tė atdheut tonė zemėrgjerė. Kėshtu ndodh gjithnjė. Trupi i varfėr, pėr fat, zemrėn e ka tė madhe. Ata vijnė me makina tė shtrenjta, ecin si tė marrė, dhe pėrplasen shqip me vėllezėrit e tyre shqiptarė. Makinat i kanė marrė me qira atje. Duke u kapardisur rrugėve, shpresojnė tė mburren para bashkėkombėsve, qė ata i konsiderojnė shqiptarė! Pėr ēfarė mburren dhe ku ėshtė leverdia, vetėm mendja e tyre emigrante e di. Krijesa paradoksale qė sillen nė mėnyrė paradoksale nė kėtė tokė. Atje zbatojnė rregullat e qarkullimit deri nė njė, dhe rregullat e mirėsjelljes deri nė dy. Sapo shkelin kėtu, ngrenė zėrin nė rrugė, lokale, shtėpi, si njerėz tė jashtėm dhe qenie speciale. Bėhen harbutė dhe pėrkėdhelin veten nė gjirin e kėsaj Nėne, pėr tė cilėn shumė prej tyre as duan tia dinė. Me siguri kėshtu i ka parė dikur tė huajt kjo kategori. Si qenie superiore qė mund tė bėjnė gjithēka ndaj atyre qė janė mė tė varfėr. Por ata nuk silleshin si harbutė dhe nuk na drejtoheshin, ju shqiptarėt ! Megjithėse kishin tė drejtė. Asnjėherė nuk i kemi parė tė huajt prej vėrteti tė sillen me arrogancė nė kėtė tokė. Ndėrsa vjen njė prej gjakut tonė dhe na prish qetėsinė e varfėrisė qė kemi kėtu! Disa prej tyre duken vėrtet si tė liruar nga zinxhirėt e qytetėrimit. Perėndimi ka rregulla, prandaj ka arritur atė standard. Kėta tipa, pa tip fare, duke pasur nė gen rrumpallėn made in Albania, vuajnė sepse u duhet tė pėrshtaten. Atje ka gjoba. Por, sapo fluturojnė pėr kėtu, dalin menjėherė nė origjinė. Pastaj na thonė: ju shqiptarėt nuk dini tė jetoni! Njė tjetėr tip emigranti bėn sikur ka harruar fjalėt shqip dhe pyet: si i thoni ju shqiptarėt atyre tė gjatave?... Ah po, makavona. Jo... makarona..., ke tė drejtė! Njė tjetėr, me vathė nė tė dy veshėt, i thotė babait tė tij me dy dekorata nė gjoks, qė e ka pritur me mall: Sa mbrapa ke mbetur ti father! Dhe humori emigrant nuk ka tė sosur. Ēfarė policėsh tė shėmtuar keni ju nė Shqipėri! Sa mbeturina keni nė rrugė, thotė ai qė sapo hedh vetė kutinė bosh tė cigareve. My god! Ju nuk keni drita, nuk keni ujė. Si jetoni? Ējanė kėto rrugė, kėto pallate tė pasuvatuara, njerėz qė shesin nė trotuare, plaka me rrudha, qen qė bėjnė seks nė sy tė tė tjerėve? My god! Jeni tė ēuditshėm ju shqiptarėt! Kur i thua, eja jeto kėtu, se mendja xhevahire e njė emigranti na duhet pėr tu ndrequr, tė pėrgjigjet me habi: Unė kėtu? Nooo! Kurrė. Mė mirė vdes, se tė jetoj nė kėtė vend. Dhe ka tė drejtė! Njė shqiptar me emrin Baftjar, djali i Shemsijes dhe Xhemolit, nuk ka se si tė jetojė nė njė tokė tė huaj si Shqipėria, me njerėz tė huaj qė nuk i njeh fare, dhe kulturė qė nuk ėshtė e origjinės sė tij! Posi, posi! Ky emigrant ėshtė po aq i huaj nė kėtė tokė, sa ēėshtė danez njė afrikan i zi dhe i uritur. Kur trupi emigron 1000 kilometra nga vendlindja, mendja ka emigruar dhjetėfishin e saj.
Misioni i kėtyre emigrantėve problemorė, ėshtė tė shkelin rregullat me makinė, tė bėrtasin me gjithė fuqinė e zėrit, tė hedhin plehra nė rrugė, e pastaj tė na japin kėshilla si tė jetojmė ne shqiptarėt. Disa prej tyre, nė vendin ku jetojnė nuk kanė punuar asnjė ditė. Jetojnė prej vitesh me asistencė nga taksapaguesit vendas. Nė banesėn e vet jetojnė aq pis dhe rrėmujė, sa njė miku im nė Amerikė, Ardiani, thotė: Kur futesh nė ēdo shtėpi, duhet tė pastrosh kėpucėt. Ndėrsa nė shtėpinė e kėtyre, duhet ti pastrosh kur del jashtė saj! I sheh tėrė ditėn duke vjedhur nė supermarkete, shtiren si tė sėmurė, hyjnė e dalin nėpėr burgje, dhe pastaj bėhen lektorėt tanė tė qytetėrimit nė kėtė tokė. Tė shkretėt! Falė kėsaj toke tė ēuditshme, atje nuk i konsiderojnė idiotė. Tė liq, hajdutė, dembelė, drogmenė dhe vrasės, po. Atėherė, pse tregohen injorantė kur vijnė kėtu? Edhe pa ata, kemi plot tė marrė me dhe pa imunitet. Nuk na duhen tė tjerė qė sjellin probleme kėtu dhe tė na japin mend si tė jetojmė. Atje, nė shtėpinė e tyre tė thonė, mbylle dushin se harxhoj shumė! Ndėrsa kėtu kanė dėshirė tė ftohin shalqirin me ujė tė rrjedhshėm dhe tė lajnė makinėn me ujė Selite. Njė kuletė e fryrė nė xhepin e pasmė, nuk do tė thotė menēuri nė anėn e djathtė tė kokės tė kujtdo. Qoftė edhe emigrant.Injorancės tonė autoktone i shtohet njė herė nė vit, si baticat e detit, edhe ajo e disa emigrantėve. Me kėtė rast kemi mundėsi tė ballafaqojmė cilėsinė e injorancės tonė me tė atyre. Nuk kanė shumė ndryshim. Vetėm se ajo, e emigruara, ka nė xhepa mė shumė euro, mban aromė tė mirė dhe ka pasaportė tė huaj.Pse jemi kėshtu? Kudo tė shkojmė, ēfarėdo jete tė bėjmė, sado pasuri tė veme, nė injorancė mbetemi shqiptarė. Ndryshojmė nė fasadė, etikė, ndėrsa brenda na vlon arroganca. Fakti qė shqiptari i larguar i thotė vėllait tė tij, ju shqiptarėt, tregon mė sė miri nivelin tonė. Vini re disa prej atyre qė janė kthyer pėr gjithnjė nė atdhe. A u ka mbetur ndonjė sjellje qytetare, perėndimore? Asnjė! Janė katandisur mė keq se ne, vendasit. Sapo u ikėn aroma e rrobave e shpenzojnė eurot e fundit, kthehen nė origjinė dhe ia nisin borxheve. Gjithsesi, ardhja e kėsaj kategorie emigrantėsh ėshtė e mirėpritur. Unė pėr vete gėzohem shumė. Kėta tipa na kthejnė buzėqeshjen ne, tė humburve nė kėtė tokė tė lashtė me mundime dhe gėzime tė ēuditshme. Njėherėsh, kėta na bėjnė mė tė vėmendshėm ndaj vlerave tona pėr tė zbuluar si katandisemi kur eksportojmė veten tonė, dhe mė pas, kur e importojmė atė. Ikėn shoku injorancė dhe vjen zoti injorancė. Kur emigron trupi, mendja ka emigruar prej kohėsh. Sikur injoranca tė ishte maja, do gatuanim kulaēė pėr gjithė globin!
luan.laze@hotmail.com .
Krijoni Kontakt