Pamjet dhe realiteti

[ARIANI_TB]

Çka e bën sui generis qeverisjen në Kosovë, dhe pse diçka që kudo në botë i rrëzon ministrat e kryeministrat, tek ne i forcon ata?


Nga Bardh Hamzaj më 25.05.2010 në ora 12:06
A është e mundur që Kosova të jetë përjashtim në rruzullin tokësor sa i përket funksionimit dhe performansës së institucioneve? Gjithkund në botë ka Qeveri që funksionojnë mirë ose keq; që disa punë i bëjnë si duhet e disa tjera jo; që kanë kriza qoftë parlamentare apo aso që lidhen me zënien në flagrancë për keqpërdorim pushteti, e të cilat zakonisht ia “hanë kokën” ndonjë ministri apo zyrtari tjetër të lartë qeveritar, etj, et., për të mos numëruar edhe më tutje raste nga llojllojshmëria e pakufishme e krizave të pushtetit që mund të paraqiten kudo e kurdo. Por, pse Kosova edhe në këtë çështje është vërtetë sui generis?

Koalicioni i tashëm qeveritar (PDK-LDK) ka arritur që më “sukses të plotë” ta tejkalojë “armiqësimin” në baza partiake gjatë fushatës elektorale për pushtetin lokal, vitin e kaluar. Me elegancë të paparë është mbijetuar edhe kulmi i kësaj “krize”, siç ishte kërcënimi i njohur i “Zanzibarit”, kur Kryeministri i dërgoi një “ultimatum” disaorësh Presidentit të vendit për “përzënien” e tij dhe të partisë së tij nga pushteti. Tashmë kjo është histori aq e harruar, saqë shumëkush mund të thotë se edhe përkujtimi i saj është i pavend. Fakti se si u trajtuan nga vetë partia e tij qëndrimet antiqeveritare të Kryetarit të Prishtinës, Isa Mustafës, gjatë fushatës por edhe tash, e tregon më së miri nivelin e konfuzionit që mbretëron brenda njërit nga partnerët e koalicionit. Por, kjo tash është e shkuar e harruar.

Kriza tjetër është më e freskët dhe, për publikun, vetëm sa ka filluar. Normalisht se fjala është për hetimet e shpallura të EULEX’it ndaj kreut dhe vetë Ministrisë së Transportit dhe Telekomunikacionit, për miliona të keqpërdorur të buxhetit të Kosovës, dhe për paralajmërimet e prokurorit ndërkombëtar se janë duke u hetuar edhe zyrtarë tjerë të lartë, përfshirë edhe ministra. Vënia e një ministri, dhe jo cilitdo ministër por më të fuqishmit të kësaj Qeverie, nën barrën e dyshimit për korrupsion, dhe paralajmërimi se e njëjta gjë i pret edhe disa të tjerë, kudo në botë do t’i dridhte themelet e qeverive. Edhe në qeveritë më të forta perëndimore, jo për dyshime për vepra të drejtpërdrejta korruptive, por edhe për konflikte interesi që kanë të bëjnë me mundësi përfitimi të të afërmve apo miqve të tyre, ministrat japin dorëheqje të menjëhershme.

Te ne po ndodh diçka tjetër, gati e kundërt me praktikat qeverisëse të vendeve me demokraci të stabilizuar. Krerët e institucioneve (nga partia e ministrit që udhëheq ministrinë e bastisur), edhe pse e përsërisin se “askush nuk mund të jetë mbi ligjin” (sigurisht për të lënë përshtypje në opinion se janë të përkushtuar ndaj sundimit të ligjit në vend), menjëherë i shpallën veprimet e EULEX’it si ndërhyrje politike. Mund ta paramendojmë se sa i lehtë është zbatimi i ligjit në një vend ku udhëheqësit e institucioneve kryesore të tij shprehen kështu.

Në të njëjtën kohë, të prirë nga Kryeministri, jemi duke parë ekspozim akoma më të madh dhe më domethënës pikërisht të këtyre qeveritarëve të vënë nën “llupën” e hetuesve të EULEX’it, në aktivitete ndërkombëtare dhe brenda vendit. Normalisht se këta qeveritarë po na thonë se janë të pafajshëm, dhe derisa nuk ka një vendim gjykate, të tillë edhe janë.

Por, si të shpjegohet rritja e “adrenalinës pushtetare” të tyre?

Më duket se janë dy shpjegime të mundshme. Njëri ka të bëjë me “efektin” e kundërt stimulues, që ka mundur ta ketë tek Qeveria e Thaçit kaptina e re e EULEX’it në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, ani se ajo së pari ka goditur pikërisht këtë Qeveri. Dhe pikërisht kjo logjikë ka të bëjë me faktin se qeverisja në Kosovë është “sui generis” në raport me praktikat qeverisëse tjetërkund në botë. Pra, diçka që kudo i rrëzon ministrat e kryeministrat, te ne i forcon ata!

Shpjegimi tjetër është se “puna e deritashme” e të trajtuarve nga hetuesia e EULEX’it i ka bërë ata aq të fuqishëm dhe aq të sigurt sa mund t’i dërgojnë sinjale drejtësisë ndërkombëtare se nuk ia kanë aspak frikën. Ta themi edhe atë se drejtësia vendore moti i ka çuar duart nga kjo punë.

Për të mos u munduar më shumë në hamendësimet për “specialitetet” qeverisëse të Kosovës, më duket se megjithatë fundamentale është dilema nëse një ministër apo edhe një Qeveri që mban mbi supet e saj pretendime dhe dyshime të këtij niveli (çfarë ia ka ngarkuar EULEX’i kësaj tonës), arrin për të gjetur kohë e koncentrim për të punuar në zgjidhjen e halleve të qytetarëve të saj që janë edhe shumë, edhe të mëdha? Zor për të besuar se e vërteta fshihet në fytyrat e buzëqeshura të pushtetarëve tanë që u panë këtyre ditëve në Aeroportin e Prishtinës pas kthimit nga udhëtimet zyrtare dhe në inspektimet e fushave dhe rrugëve të Kosovës.
Nëse e marrim rolin e kronikut vetëm për ditët e vikendit të fundit, do të shohim se realiteti në Kosovë nuk është sa përafërsisht aq i “buzëqeshur”.

Si shtet jemi aq sovran, saqë ish kryetari i Serbisë, Vojisllav Koshtunica, me gardë personale dhe të armatosur, i papenguar nga askush, bile tash edhe pa pyetur askënd, hyn e del dhe bën fushatë të hapur kundër shtetit të Kosovës. Për të qenë i saktë e korrekt, kjo që ndodhi gjatë vikendit në veri të vendit do të duhej të hapte punë edhe për Shefin dhe Prokurorin e EULEX’it. Vetëm në një ditë u pa se “Strategjia për Veriun”, që në fillimvit Qeveria na tha se e ka hartuar me faktorin ndërkombëtar dhe se do të integronte përfundimisht “pjesën e Kosovës të qeverisur nga Serbia”, është vetëm një farsë.

Pastaj, e pamë se akoma nuk është e qartë se sa të “barabartë” e bën përfaqësimin e Kosovës në “Takimin e Sarajevës” ulja e shefit të UNMIK’ut, Lamberto Zanierit, përskaj Ministrit të Jashtëm, Skënder Hysenit.
Kosova u njoh me qëndrimin e Pieter Feithit për të mos lejuar kthimin e qindra miliona eurove nga fondet e privatizimit dhe Trustit Pensional. Arsye është ambienti i papërshtatshëm për ruajtjen dhe investimin e kapitalit të krijuar nga vetë Kosova. Mund të merret me mend çfarë porosie është kjo për investuesit e huaj.

Këto lajme janë për vetëm tri ditët e fundit…

[ARIANI_TB]

Vështirësimi i rrugës së Kosovës
Nuk është vështirë të paramendohen dëmet që mund t’i vijnë Kosovës dhe synimit të saj për integrim në proceset euroatlantike nga politikanët që sot kanë një politikë, e nesër çohen me një tjetër, apo që një e kanë për “ditën”, e një për “natën”.


Nga Bardh Hamzaj më 11.05.2010 në ora 12:06
Në një intervistë me një lider të dikurshëm të njërit nga vendet e rajonit, e pata pyetur edhe lidhur me raportet që kishte me njërin nga shtetet fqinje (bëhet fjalë për vitet 90’ta).

Pasi lavdëroi marrëdhëniet mes dy vendeve dhe kishte nënvizuar rëndësinë për dy popujt dhe rajonin në përgjithësi që ato të ishin të mira e funksionale, tha se, megjithatë, ai personalisht e kishte një hall. “Është pak problem të mbështetesh në një partner i cili nuk të shkakton telashe të mëdha në arritjen e ujdive, por që, për shkak të jostabilitetit të brendshëm, i ndërron shpesh qëndrimet. Kështu asnjëherë nuk je i sigurt nëse vlen, apo sa do të jetojë marrëveshja e arritur”. Pastaj, jozyrtarisht, ky ish-lider që sot nuk është aktiv në jetën politike, shpjegoi se kishte mirëkuptim për politikën e fqinjit dhe se ajo sjellje ishte pasojë e rrethanave të brendshme e jo për shkak se udhëheqësit e atij vendi dëshironin të silleshin me dy fytyra ndaj vendit të tij. Po të ishte e kundërta, pra që ajo sjellje të ishte e menduar paraprakisht, thoshte ai, nuk do të mund të bëhej fjalë për kurrfarë bashkëpunimi.

E kujtova këtë detaj në hyrje të këtij shkrimi për shkak të ngjashmërisë që më duket se ka me situatën në të cilën gjendet sot Kosova.

A ka sjellje të dyfishtë në politikat e udhëheqësve institucionalë (në Qeveri apo edhe në segmente tjera) të Kosovës?

Sjellje e dyfishtë është edhe mosrealizimi i premtimeve elektorale, apo të fazave tjera në të udhëhequrit e institucioneve. Jo si pamundësi për ta bërë atë që premtohet, por si premtim i gjërave që paraprakisht dihet se nuk mund të realizohen. Mjafton të përkujtohen fushatat zgjedhore, të fundit dhe të mëhershme, për të patur shembuj me bollëk. Apo, luajtja e rolit të politikanit opozitar me të vetmin qëllim që posa të bie perdja zgjedhore, të merret ndonjë post nga kryeministri dhe qeveria e kritikuar. Por kësaj radhe nuk e kemi fjalën për këtë lloj të jokonsistencës dhe joprincipialitetit në politikë.

Të shohim se si është gjendja në politikat e shtetit të Kosovës në raport me partnerët ndërkombëtarë. Së pari, të themi se nuk mund të ketë parti apo politikan i cili synon të marrë apo mbajë pushtet në Kosovë, që nuk shprehet në favor të partneritetit të ngushtë me faktorin ndërkombëtar euroamerikan. Deklarimi ndryshe është i barabartë me vetëpërjashtim nga tereni politik. Kështu që nuk është kurrfarë çudie që secila parti e Kosovës përbetohet në këtë bashkëpunim. Po flasim për ato subjekte politike që besimin e popullit të Kosovës provojnë ta marrin në një garë të hapur zgjedhore, e jo për ndërmarrje që me forma tjera, pra jo me matje elektorale, e kontestojnë realitetin politik, ekonomik, social, etj., që ekziston në Kosovë.

Por, a është kështu edhe në realitet? Personalisht jam me bindjen se tek te gjithë akterët politikë të Kosovës që kanë arritur të fitojnë qoftë edhe një vend deputeti në Parlament, edhe është. Por, kohëve të fundit e kam një luhatje, apo drojë, se ka raste kur përkushtimi ndaj partneritetit me faktorin ndërkombëtar perëndimor dhe respekti ndaj vlerave demokratike bëhet vetëm sa për sy e faqe, dhe në realitet synohet një praktikë krejt tjetër e të udhëhequrit, që tashmë edhe në Ballkan i takon së kaluarës.

Nuk e di si mund të shpjegohen ndryshe deklaratat e ditëve të fundit të udhëheqësve kryesorë të vendit, Presidentit, Kryeministrit dhe Kryeparlamentarit. Normalisht, konteksti ka të bëjë me veprimet, tashmë të para por dhe të paralajmëruara, të EULEX’it në goditjen e korrupsionit dhe krimit të organizuar në Kosovë.

I pari (Presidenti) nuk po bën ballë për të shkuar përtej fjalisë së famshme “se askush nuk është mbi ligjin”, e cila po duket se është shndërruar në alibi fantastike për t’i ikur deklarimit për vështirësitë e mëdha të rrugës që e siguron që vërtetë “askush të mos jetë mbi ligjin”. Deklarimet e tilla më shumë do t’u shkonin vrojtuesve, bile jo shumë të vëmendshëm, të asaj që po ndodh këtu, sepse kudo në shtetet perëndimore është më se normale që askush të mos mendojë se mund të jetë “mbi ligjin”. Prandaj, President, në të ardhmen do të kishit bërë mirë nëse do të na flitnit qoftë edhe për një veprim tuajin për të mos lejuar që dikush t’i hipë “sipër” ligjit.

Dy të tjerët (Kryeministri dhe Kryeparlamentari) hapur kanë shprehur papajtueshmërinë e tyre me veprimet e përfaqësuesve të mekanizmave ndërkombëtarë-perëndimorë, EULEX’it dhe ICO’së, që nga Brukseli dhe Uashingtoni janë të ngarkuar si mbikëqyrësit finalë të funksionimit të Pavarësisë së shpallur të Kosovës në bazë të Pakos Gjithëpërfshirëse të Marti Ahtisarit. Duhet theksuar se të njëjtit, para se EULEX’i t’i bastiste zyrat e një ministrie dhe publikimit se ekziston proces hetues për korrupsion ndaj disa zyrtarëve të lartë të kësaj Qeverie, asnjëherë nuk ia kanë bërë me dije opinionit kosovar se diçka nuk është në rregull lidhur me punën e përfaqësuesve ndërkombëtarë që udhëhiqen nga Piter Feith dhe Iv de Kermabo. Për të mos u hyrë në hak, edhe këta të dy nuk po i ndahen Presidentit, duke na “siguruar” se “askush nuk duhet të jetë mbi ligjin”.
Kryeministri dhe Kryeparlamentari na kumtuan se përfaqësuesit e Brukselit që bëjnë punën e prokurorit në Kosovë, po “linçojnë” zyrtarë qeveritarë dhe se veprimet e tyre janë të karakterit politik që kanë për qëllim dëmtimin e imazhit të kësaj Qeverie dhe udhëheqësve të saj.

Me fjalë tjera, atyre që sillen kështu në këtë mënyrë u thuhet se janë të padëshirueshëm në Kosovë. Normalisht se këta politikanë të Kosovës që sot po udhëheqin institucionet e saj, kur ballafaqohen me faktin se angazhimi tyre prodhon këso efektesh, fillojnë të thonë të kundërtën, deri edhe në përbetim në “kokë të faktorit ndërkombëtar” dhe vlerat e demokracisë perëndimore.

Nuk është vështirë të paramendohen dëmet që mund t’i vijnë Kosovës dhe synimit të saj për t’u integruar në Bashkimin Europian nga kjo lloj politike. Fati i mirë i Kosovës është se këtu ku gjendet ka arritur falë veprës së përbashkët të popullit të saj dhe botës perëndimore, kështu që gjërat e mëdha nuk mund të kthehen prapa. Por, politikanët e papërgjegjshëm që sot kanë një politikë e nesër çohen me një tjetër, apo që një e kanë për “ditën” e një për “natën”, mund ta zvarrisin dhe ta bëjnë më të vështirë rrugën e përparimit të saj.

(Autori është Gazetar dhe kontribues i Gazetës Express)