-
Ja pse duhet ta duam Muhammedin s.a.v.s.
JA PSE DUHET TA DUAM MUHAMMEDIN (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!)
Esselamu alejkum we rahmetullahi we berekatuhu!
Me tė vėrtetė falėnderimi i takon Allahut s.v.t., Atė e falėnderojmė, te Ai mbėshtetemi dhe prej Tij falje kėrkojmė, te Allahu kėrkojmė mbrojtje prej tė keqes sė shpirtrave tanė dhe prej veprave tona tė kėqija. Kė e udhėzon Allahu nė rrugėn e drejtė, askush nuk mund ta dėrgojė nė humbje, ndėrsa kė e lenė Allahu nė humbje, pėr tė nuk ka udhėzues.
Ndoshta ėshtė e vėshtirė tė paramendohet se, njeriu qė me lejen e Allahut e ndryshoi botėn, kishte lindur jetim, ngase para se tė lindte i kishte vdekur babai. Ai edhe ishte rritur jetim me plotė kuptimin e fjalės, ngase nė moshėn gjashtė vjeēare i vdes edhe e ėma. Ky ėshtė jetimi, pėr tė cilin u pėrkujdes Krijuesi i tij, i cili u rrit nėn mbikėqyrjen e kujdesit hyjnor. Ajo qė pėr njerėzit e rėndomtė ėshtė humbje, vuajtje, mungesė, pėr Muhammedin, tė birin e Abdullahut, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), ishte pėrparėsi. Nė vend se tė lihej nė kujdesin e krijesės, qoftė ai edhe shumė i dashur, sikur ėshtė prindi, atė e mori nė pėrkujdesje Krijuesi.[1]
Pėr kėtė arsye, ai, edhe para se tė bėhej pejgamber, ishte shėmbėlltyrė nė sjellje, qėndrime dhe fjalė. Biografia e tij, edhe para shpalljes ėshtė e pastėr dhe pa njolla. I lartėsuar qoftė Allahu qė Muhammedin e zgjodhi dhe pėrgatiti pėr tė Dėrguar tė Vetin! E tėrė jeta e tij ishte mrekulli nė vete, sepse jetoi nė njė rreth ku, sipas kritereve njerėzore, njeriu e kishte vėshtirė tė mbijetojė qoftė edhe vetėm fizikisht, e lėre mė, tė bėhej njeri i ndershėm, i moralshėm dhe me virtyte tė larta. Por, kėtė rregull e theu Muhammedi, duke u bėrė pishtar ndriēues dhe shembull, virtytet e tė cilit i admirojnė tė largėtit para tė afėrmve. Ai, pėrfundimisht dėshmoi se Allahu, as edhe pėr njė moment tė vetmin nuk ka hequr dorė nga njerėzimi, por ėshtė kujdesur pėr ta duke e lėshuar Mėshirėn e Vet tė pakufishme, pėrveē tjerash edhe nėpėrmjet tė Dėrguarve tė Tij. Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), Allahu e bėri yll qė ndriēon dhe shėmbėlltyrė tė ndritshme pėr mbarė njerėzimin. Prej tij patėn dobi tė gjitha krijesat dhe tė gjithė njerėzit pa pėrjashtim.[2]
Ėshtė e pamundur tė tregohet nė mėnyrė gjithėpėrfshirėse pse duhet ta duam Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), por secili prej neve po qė se mendon sado pak, do tė vijė nė pėrfundim se ai ishte manifestim i mėshirės sė Allahut pėr njerėzimin, andaj i jemi borxhli, duhet ta duam, respektojmė dhe pėrfillim mėsimet dhe udhėzimet e tij. Para se tė flasim pėr disa nga tė mirat e shumta me tė cilat Allahu e privilegjoi njerėzimin nėpėrmjet tė Dėrguarit Muhammed, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), e shoh tė udhės tė pėrmend disa fakte qė dėshmojnė se Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), kishte autoritet dhe pozitė shumė tė lartė tek Allahu i Madhėruar, gjė qė edhe neve na obligon nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė qė ta respektojmė atė. Allahu i Madhėruar e ka veēuar Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), me disa veēori specifike, prej tė cilave:
- Prej tė gjithė tė dėrguarve tė mėhershėm, Allahu ka marrė zotimin se, nė rast se Muhammedi paraqitet nė kohėn e tyre dhe derisa ata janė gjallė, ata e kanė obligim tė konfirmojnė besimin e tyre nė misionin e tij dhe ta pasojnė:
“Pėrkujtoni (o ithtarė tė librit) kur Allahu mori zotimin e pejgamberėve: Nga ajo se juve ju dhashė libėr e urtėsi, ju patjetėr do ta besoni dhe ndihmoni pejgamberin qė vjen pas juve, e qė vėrteton atė qė ju keni pranė vetes. Tha (Allahu): "A pranuat, a e morėt sipėr obligimin Tim"? Ata thanė: "Ne e pranuam"! Tha (Allahu): "Dėshmoni pra, edhe Unė dėshmoj bashkė me ju!" (Ali Imran, 81).
Kėtė zotim Allahu e ka marrė prej secilit tė dėrguar. Kjo dėshmon vlerėn dhe autoritetin e tij tek Allahu dhe te tė dėrguarit tjerė. - Misioni i Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), kishte karakter universal, si nė kohė ashtu edhe nė hapėsirė. Kėtė e vėrteton fjala e Allahut nė Kur‟an:
“Dhe Ne nuk tė dėrguam ty tjetėr, pėrveēse mėshirė pėr botėt.” (Enbija, 107).
Njė gjė e tillė nuk ishte evidente te shpalljet dhe tė dėrguarit qė Allahu i zgjodhi para Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!). Ēdonjėri prej tyre ishte dėrguar te njė popull dhe pėr njė kohė tė caktuar. Kėsisoj Allahu pėrmend Nuhun, Hudin,Salihun, Shuajbin, e tė tjerėt, gjithnjė duke vėnė nė pah dhe pėrmendur edhe popujt te tė cilėt ishin dėrguar kėta pejgamberė. Kjo nėnkupton se ēdo njeri qė jeton pas Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), duhet ta besojė dhe pranojė pėr tė dėrguar tė Allahut. Lidhur me kėtė thotė i Dėrguari i Allahut, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!):
“Pasha Atė nė Dorėn e tė Cilit ėshtė shpirti i Muhammedit, nuk dėgjon pėr mua ndonjė njeri, qoftė ai ēifut apo i krishterė, duke mos mė besuar, e qė Allahu tė mos e fusė nė zjarr.”[3]
Nė njė hadith tjetėr ai gjithashtu potencon specifikat, me tė cilat e ka veēuar Allahu i Madhėruar:
“Mė janė dhėnė pesė gjėra qė nuk i janė dhėnė asnjė tė dėrguari para meje: ...ēdo i dėrguar para meje, dėrgohej pėr njė popull tė caktuar, ndėrsa unė jam dėrguar pėr gjithė njerėzimin.”[4]
Ai, madje, ka qenė i dėrguar jo vetėm pėr njerėzit, por edhe pėr xhinėt, fakt ky qė nė mėnyrė shumė tė veēantė tregon universalitetin e misionit tė tij. - Allahu i Madhėruar me tė e pėrfundoi procesin e shpalljes dhe vulosi pejgamberinė. Pas tij nuk do tė ketė mė tė dėrguar tė tjerė.
“Muhammedi nuk ka qenė babai i asnjėrit prej burrave tuaj, por ai ishte i dėrguari i Allahut dhe vulė e tė gjithė pejgamberėve, e Allahu ėshtė i dijshėm pėr ēdo send.” (Ahzabė, 40).
Andaj, si konfirmim i kėsaj qė thuhet nė kėtė ajet, muslimanėt duhet bindshėm tė besojnė se Allahu nuk dėrgon pejgamber pas Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), me tė cilin e ka pėrmbyllur shpalljen dhe pejgamberinė. I Dėrguari i Allahut thotė:
“Unė jam „el-akib‟, pas tė cilit nuk ka tė dėrguar.”[5] Ai gjithashtu nė njė hadith tjetėr thotė: “Benu Israilėt administroheshin nga pejgamberėt, sa herė vdiste njėri, vinte pejgamberi tjetėr. Pas meje nuk do tė ketė pejgamberė, por vetėm halife.”[6]
Si plotėsim tė kėsaj mirėsie, Allahu ka marrė pėrsipėr ruajtjen dhe garancinė e mėsimeve tė shpalljes qė i erdhi Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), qė tė mbetet origjinale pėr tė gjitha kohėt.
“Ne me madhėrinė Tonė e shpallėm Kur'anin dhe Ne gjithsesi jemi mbrojtės tė tij.” (Hixhėr, 9).
“Ata qė e mohuan Kur'anin kur u erdhi janė tė marrė; ai ėshtė njė libėr ngadhėnjyes (i pashoq). Atij nuk mund t'i mvishet e pavėrteta nga asnjė anė; ėshtė i zbritur prej tė Urtit, tė Lavdishmit.” (Fussilet, 41-42).
- Ekziston edhe njė privilegj shumė i madh dhe i rėndėsishėm me tė cilin Allahu e ka graduar tė Dėrguarin e Tij, e ai qėndron nė mundėsinė e ndėrmjetėsimit qė ka Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), pėr njerėzit nė Ditėn e Gjykimit. Kjo madje, jo vetėm qė ėshtė nder pėr Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), por ėshtė mirėsi e madhe edhe pėr njerėzit. Nė tė vėrtetė, Allahu i Madhėruar i ka premtuar tė Dėrguarit tė Vet se nė Ditėn e Gjykimit do ta nderojė me njė pozitė tė lartė e tė lakmueshme tė cilėn e ka quajtur „El-mekamul-mahmud‟ (Pozita e lavdishme).
Allahu i Lartmadhėrishėm thotė:
“Dhe nė njė pjesė tė natės zgjohu me tė (me Kur'anin - namazin), ėshtė e sigurt se Zoti yt do tė ngrejė ty nė njė vend tė lavdishėm.” (Israė, 79).
Dijetarė tė shumtė tė Islamit, nė mesin e tė cilėve edhe Taberiu konsiderojnė se kjo pozitė e lavdishme ėshtė mundėsia qė do t‟i jepet Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), pėr t‟u angazhuar tek Allahu me ndėrmjetėsim pėr tė mirėn e njerėzve. Ai, pra e pėrdorė autoritetin dhe pozitėn qė ka tek Allahu, vetėm e vetėm pėr t‟ua lehtėsuar tė tjerėve gjendjen dhe vuajtjet. Kjo ndodhė nė kohėn kur tė gjithė njerėzit, pėrfshirė kėtu edhe tė dėrguarit e Allahut janė tė brengosur dhe tė preokupuar se ēfarė do tė ndodhė nė atė ditė tė tmerrshme, andaj secili i dėrguar i ikė pėrgjegjėsisė sė ndėrmjetėsimit (shefa‟atit) me arsyetime tė ndryshme, ndėrsa kėtė e pranon Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), i cili edhe nė kėtė botė ka dėshmuar se tėrė aktivitetin e vet e ka drejtuar kah nxjerrja e njerėzve nga errėsira nė dritė. Arsyet qė na obligojnė ta duam Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), janė tė shumta. Disa prej tyre u cekėn mė lartė. Prej tyre kuptojmė se njeriu, tė cilin Allahu e ka nderuar dhe privilegjuar me shpėrblime tė ndryshme, nuk heq dorė nga Umeti i tij, edhe pse vet ėshtė i siguruar dhe garantuar pėr ēdo tė mirė. Me kėtė ai tregon humanizmin, altruizmin dhe virtytet tjera tė shumta, me tė cilat e ka begatuar Allahu i Madhėruar. Si tė mos e duam njeriun qė Allahu e zgjodhi pėr t‟ia besuar pjesėn mė tė rėndėsishme tė misionit tė komunikimit tė Fjalės sė Tij njerėzimit? A nuk meriton tė duhet njeriu, nėpėrmjet tė cilit, Allahu derdhi mirėsitė dhe mėshirėn e Tij mbi ne? Njeriu, nė jetėn e tė cilit u betua Allahu i Madhėruar, a nuk ėshtė i madh dhe meritor pėr ēdo respekt? Ēdo njeri qė ėshtė pjesėtar i Umetit tė tij duhet tė ndiejė se ėshtė i nderuar me tė qenit i kėtillė. Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), ishte ai, Umetin e tė cilit, Allahu e ngriti mbi tė gjitha umetet, e bėri mė tė numėrtin dhe mė tė mirin. Kėtij Umeti Allahu ua largoi tė gjitha barrėt dhe rėndimet qė nėpėrmjet shpalljes ua ngarkonte umeteve tjera pėr shkak tė rebelimit dhe ngritjes krye kundėr mėsimeve hyjnore.
“Qė pranojnė tė Dėrguarin (Muhammedin), Pejgamberin arab, (qė nuk shkruan as nuk lexon), tė cilin e gjejnė tė cilėsuar (tė pėrshkruar me virtytet e tij), te ata nė Tevrat dhe nė Inxhil, e qė i urdhėron ata pėr ēdo tė mirė dhe i ndalon nga ēdo e keqe, u lejon ushqimet e kėndshme dhe u ndalon ato tė pakėndshmet, dhe heq nga ata barrėn e rėndė tė tyre dhe prangat qė ishin mbi ta. Pra, ata tė cilėt e besojnė atė, e nderojnė dhe e ndihmojnė, veprojnė me dritėn qė iu zbrit me tė, tė tillėt janė tė shpėtuarit.” (A‟rafė, 157).
Kėtė Umet, Allahu nė kėtė botė e kurseu, e ruajti prej tė gjitha obligimeve tė kėsaj natyre, duke shpallur pėr ta vetėm atė qė ėshtė e lehtė, e natyrshme dhe e dobishme. Nė shpalljen, e cila i erdhi Muhammedit, nuk ka asgjė tė rėndė, tė panevojshme apo vėshtirė tė praktikueshme. Krahas tė qenit tė tė gjitha dispozitave tė kėsaj natyre, Allahu i Madhėruar nėpėrmjet tė Dėrguarit tė Vet e mėsoi njerėzimin se si mund tė praktikohen mėsimet hyjnore nė raste specifike, kur njeriu gjendet nė vėshtirėsi tė sėmundjes, udhėtimit, luftės, etj.. Kjo dėshmon vlerėn e pėrkatėsisė islame, respektivisht tė qenit pjesėtar i Umetit tė tė Dėrguarit mė tė madh qė Allahu i ka dėrguar njerėzimit. Ndėrsa nė botėn tjetėr, ata do tė jenė mė tė numėrtit, mė tė shpėrblyerit dhe tė parėt qė do tė hyjnė nė xhenet. Sikur tė mos kishte kurrfarė pėrfitimi pėrveē nderit tė tė qenit pjesėtar i Umetit dhe pasues i tė Dėrguarit mė tė madh dhe njeriut mė tė famshėm qė ka ecur nė fytyrėn e tokės, do tė mjaftonte. Prej tij, nė botėn tjetėr do tė pėrfitojnė edhe banorė tė xhehenemit. Ebu Talibi do tė ketė dėnim mė tė lehtė se tė tjerėt pėr shkak tė pėrkrahjes qė i ka bėrė Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), edhe pse ka vdekur si jomusliman dhe nuk e ka besuar Allahun si duhet. Ēka dhe pse i obligohemi tė Dėrguarit tė Allahut arsyeja e trajtimit tė njė ēėshtjeje tė kėtillė qėndron nė faktin se virtytet janė margaritarė tek individėt dhe, shumė herė, derisa kemi tė bėjmė me raportet mes njerėzve ngazėllehemi kur hasim nė dikė qė sillet mirė dhe posedon moral tė pastėr dhe virtyte tė larta. Edhe nėse gjejmė njė tė kėtillė, do tė shohim se ato virtyte ekzistojnė pranė disa tė metave dhe mangėsive qė meritojnė sė paku vėrejtje nėse jo edhe kritikė. Ėshtė krejtėsisht e pamundur tė gjesh njeriun, tė gjitha vetitė e tė cilit do tė jenė tė nivelit tė kėnaqshėm. Kjo ėshtė ngase njerėzit, siē dihet, sipas natyrės kanė tė meta dhe janė mėkatarė, andaj edhe nuk mund tė lirohen prej veseve e as t‟i flakin ato nė tėrėsi. Pėr kėtė arsye ėshtė fenomen njeriu, tek i cili dominojnė virtytet pėrballė veseve tė kėqija. Ndėrsa kur flasim pėr personalitetin e Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), nuk mund tė mos themi se ai ishte njeriu mė i kompletuar me cilėsi pozitive dhe njerėzisht i pėrsosur me virtyte dhe sjellje tė mira. Njeriu mahnitet derisa lexon dhe njihet me personalitetin dhe sjelljet e tij. Atė qė logjikisht mund ta arrijė njė njeri, ai e kishte arritur dhe ishte bėrė shembull nė tė, edhe pse realisht askush nuk arriti nė pozitėn e tij. Madje, edhe tė dėrguarit e tjerė tė Allahut, qė gjithsesi dėshmojmė se ishin njerėzit mė tė mirė, ai i ka tejkaluar, e tė mos flasim pėr njeriun e rėndomtė.
Nuk mund tė gjejmė dėshmi mė tė madhe dhe mė me vlerė sesa ajo qė i ka thėnė Krijuesi i gjithėsisė:
“Ti, vėrtetė, je nė njė moral tė lartė.” (Kalem, 4).
Njė pėrshkrim i tillė gjeneral na obligon qė, si muslimanė qė jemi, ta besojmė dhe konsiderojmė pėr tė dėrguar tė Allahut, tė konsiderojmė tė saktė dhe tė vėrtetė ēdo gjė qė na ka informuar dhe ta respektojmė dhe dėgjojmė nė atė qė na ka urdhėruar. Por, mbi tė gjitha, duhet ta duam. Ta duam mė shumė se ēdo gjė nė botė, mė shumė se i duam prindėrit dhe fėmijėt tanė. Mė shumė se vetveten. Njė gjė tė tillė, thjesht, ia kemi borxh pėr shkak tė tė mirave qė i pėrjetojmė, e pėr to, Allahu e ka bėrė shkak Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!).
Nė vija tė pėrgjithshme, obligimet qė i kemi ndaj tė Dėrguarit tė Allahut, mund tė pėrmblidhen nė tri pika:
1. Tė konsiderojmė se ai ėshtė i zgjedhuri dhe i dėrguari i Allahut, tė cilin Allahu e veēoi me shpallje dhe e bėri thirrės pėr mbarė njerėzimin si dhe pėr tė gjitha kohėt e vendet.
2. Tė besojmė ēdo gjė qė ai ka treguar pėr tė kaluarėn, apo ka paralajmėruar pėr tė ardhmen dhe kėto lajme t‟i marrim si e vėrtetė e pakontestueshme.
3. Tė respektojmė atė qė ka urdhėruar dhe ndaluar duke konsideruar se rruga e tij ėshtė rruga e vetme qė shpie te kėnaqėsia e Allahut dhe garanton lumturinė e dy jetėve.
Mbi tė gjithat e duam, ngase ai ishte njeriu mė i mirė qė Allahu krijoi, njeriu mė komplet, mė i sjellshmi, mė i buti, mė bamirėsi. Krahas kėsaj, ai ishte i Dėrguari i fundit i Allahut. Me tė, Allahu e pėrmbushi dhe plotėsoi misionin e pejgamberisė dhe vulosi shpalljen nga qielli. Disa nga virtytet qė na detyrojnė ta duam edhe mė tepėr Askush prej njerėzve nuk ka arritur qė tė pėrmbledhė tė gjitha veēoritė dhe specifikat e tij apo tė shkruaj pėr tė gjitha aspektet e ndritshme tė personalitetit dhe veprės sė tij. Pėr kėtė arsye, hasim nė qindra libra qė trajtojnė jetėn dhe veprimtarinė e Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), nga aspekti biografik, dhe njė mori sosh qė trajtojnė sjelljet, moralin dhe virtytet e tij. Asnjėri prej autorėve asnjėherė nuk ka pretenduar se ia ka dhėnė hakun si e meriton. Pėrkundrazi, tė gjithė e pranojnė se shkrimet e tyre janė vetėm njė pjesė e vogėl, njė shkėndijė, marrė nga dielli i fuqishėm dhe i ndritshėm i tė Dėrguarit Muhammed, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!). As unė nuk pretendoj, dhe Allahu mė ruajt qė tė pretendoj njė gjė tė tillė, se kam bėrė diēka tė rėndėsishme nė kėtė drejtim. Unė vetėm e kam ndier veten tė obliguar qė njerėzit t‟i pėrkujtoj me disa nga arsyet pse duhet tė duan Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), nė kohėn kur janė kapluar nga dashuria ndaj njerėzve qė kryesisht nuk e meritojnė, dhe njėkohėsisht kur kanė filluar ta harrojnė atė qė nė tė vėrtetė duhet ta duan.
Virtytet e tij tė larta ishin tė shumta, por kalimthi do t‟i pėrmendim disa:
1. Bujaria
Ai ishte shembull i paarritshėm nė kėtė drejtim. Kėtė e dėshmojnė transmetimet dhe dėshmitė nė vijim:
- Ai kurrė, derisa kishte diēka afėr vetes, nuk kthente duarthatė lypėsin. Njė njeri njėherė ia kėrkoi pelerinėn qė e kishte veshur, ai hyri nė shtėpi, e zhveshi atė dhe doli e ia dha.
- Xhabiri transmeton se i kishte dhėnė njė njeriut njė tufė tė madhe me dhenė saqė ai u kthye te njerėzit e vet dhe u tha:
O njerėz, shkoni te Muhammedi se ai jep aq shumė sa tė mos i frikohesh varfėrisė mė pas.[7]
- Ibėn Abbasi thotė se i Dėrguari i Allahut ishte njeriu mė bujar. Akoma mė bujar bėhej nė muajin ramazan kur e takonte Xhibrili dhe ia mėsonte Kur‟anin. Ai ishte mė i bekuar se sa era e mirė dhe e bereqetshme e dėrguar nga Allahu. (Shėnon Buhariu).
2. Butėsia
Me kėtė nėnkuptohet vetėpėrmbajtja nė rast tė zemėrimit dhe hidhėrimit tė madh, me ē‟rast njeriu nuk mund tė kontrollojė veten dhe tė pėrmbahet nga fjalėt dhe sjelljet e kėqija. Ai ishte shembull kur ėshtė nė pyetje kjo cilėsi, madje edhe kur kishte mundėsi tė shfrynte zemėrimin dhe mllefin e vet, ai asnjėherė nuk e bėnte njė gjė tė tillė. Nė betejėn e Uhudit u plagos, iu shqye fytyra, iu thyen dhėmbėt, ra nė gropėn qė e kishin hapur armiqtė dhe i rrodhi gjaku. Ai, megjithatė, tha:
“O Allah, fale popullin tim se ata nuk dinė.”[8]
Njė beduin erdhi njė herė pėr tė lypur dhe e kapi pėr petkat e tij, e shtrėngoi aq fortė sa i la shenja nė qafėn e tij tė bekuar duke i thėnė:
O Muhammed, mė jep nga ajo qė tė ka dhėnė Allahu! Ai i buzėqeshi dhe urdhėroi qė ti jepet nga pasuria shoqėrore aq sa i plotėsohen nevojat e tij.[9]
Njė ēifut i quajtur Zejd bin Sa‟neh erdhi pėr tė kėrkuar borxhin nga i Dėrguari i Allahut, e kapi atė pėr krahu dhe iu drejtua nė mėnyrė tė vrazhdėt dhe ofenduese:
Ju, familje e Abdulmuttalibit, vėrtetė jeni tė jokorrektė nė kthimin e borxhit. Umeri u ngrit me shpejtėsi dhe i revoltuar pėr tė reaguar, por Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), i tha: “Jo o Umer nė kėtė mėnyrė. Mė mirė do tė ishte tė kėrkoje prej meje tė ia kthej borxhin dhe tė kėrkosh prej tij ta kėrkojė hakun e vet mė mirė dhe mė butė.” Pastaj urdhėroi qė t‟i kthehet borxhi dhe t‟i kompensohet trishtimi qė ia kishte shkaktuar Umeri me reagimin e tij. Kjo gjė ishte shkak qė ai njeri tė pėrqafojė Islamin. Mė herėt thoshte: Tė gjitha argumentet e sinqeritetit tė Muhammedit i provova, pėrveē dy gjėrave: Butėsia e tij ėshtė shumė mė e theksuar se sjellja e vrazhdtė dhe sa mė keq tė sillesh ndaj tij, ai bėhet mė i butė.[10]
3. Falja dhe toleranca
Falje quhet mosndėshkimi i keqbėrėsit edhe kur ekziston mundėsia, por nė shenjė bamirėsie ndaj tij t‟i falet ajo qė ka bėrė e tė mos ndėshkohet.
Aisheja tregon se i Dėrguari i Allahut kurrė nuk hakmerrej personalisht pėr vete, pėrveē kur ishte nė pyetje shkelja e ligjeve tė Allahut, atėherė ai ndėshkonte pėr kėtė.[11]
Xhabiri rrėfen se i Dėrguari i Allahut ishte nė njė betejė dhe derisa muslimanėt ishin tė shkujdesshėm ndaj tij, i erdhi njėri prej armiqve me shpatė nė dorė, e rrėmbeu fort dhe i tha: Kush tė mbron tani prej meje? Ai i tha: “Allahu”. Atij i ra shpata nga dora. Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), e mori shpatėn dhe i tha: “Po ty tani kush tė mbron prej meje?” Ai i tha: Bėhu mė i miri qė hakmerret. I Dėrguari i tha: “A do tė dėshmosh se nuk ka tė adhuruar pėrveē Allahut dhe se unė jam i Dėrguari i Allahut?” Ai i tha: Jo, por nuk do tė luftoj mė kundėr teje dhe nuk do tė jem nė anėn e atyre qė tė luftojnė. Ai e lėshoi. Kur shkoi te njerėzit e vet u tha: Jam duke ardhur nga njeriu mė i mirė qė keni parė ndonjėherė.[12]
4. Trimėria
Trimėria ka qenė dhe vazhdon tė mbetet virtyt i lartė dhe cilėsi e vlefshme, sidomos kur ėshtė edhe nė mendje ashtu si ėshtė nė zemėr.
Pėr trimėrinė ė tė Dėrguarit Muhammed, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), le t‟i lėmė dy trima tė dėshmojnė:
Ali bin Ebu Talibi thotė: Kur vėshtirėsohej situata dhe lufta bėhej e ashpėr, ne mbroheshim prapa tė Dėrguarit tė Allahut. Askush nuk ishte mė afėr armikut se sa ai.[13]
El-Bera bin Malik thotė: Kur bėhej situata e vėshtirė nė luftė, ne fshiheshim prapa tij, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!). Mė trimi prej neve ishte ai qė barazohej me tė.[14]
5. Modestia dhe afėrsia me njerėzit
Njeriu i madh nė sytė e njerėzve, i vogėl nė sytė e vetvetes do tė jetė i madh edhe tek Allahu i Madhėruar. I kėtillė ishte Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!):
Shokėt e tij tregojnė se nuk kanė parė njeri qė u buzėqeshte tė tjerėve mė shumė se i Dėrguari i Allahut.[15]
Kalonte kah fėmijėt qė luanin nė rrugė, i pėrshėndeste, sillej butė me ta, e ndodhte edhe i pėrkėdhelte.[16]
Tė dobėtit dhe tė varfrit i vizitonte kur sėmureshin dhe i pėrcillte deri nė varreza kur vdisnin. Asnjėherė nuk ka ndodhur qė dikush tė shtyhej dhe pengohej pėr tė arritur deri tek ai, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!).
6. Sjellja e mirė me fėmijėt dhe mėshira ndaj tyre
Mirėsjellja, butėsia dhe mėshira janė tė ēmueshme me ēdokėnd, por kur janė nė pyetje mė tė dobėtit, ajo bėhet virtyt edhe me i vlefshėm. Kėsisoj i trajtonte Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), fėmijėt:
Ibėn Mesudi tregon se kur i Dėrguari i Allahut binte nė sexhde, nipat e tij Hasani dhe Husejni i hipnin mbi shpinė. Kur tė tjerėt donin t‟i pengonin nė kėtė, ai, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), u jepte shenjė qė t‟i lėnė. Kur pėrfundonte namazin i ulte nė prehėr.[17]
Enesi transmeton se i Dėrguari i Allahut ka thėnė: “Unė hyj nė namazin duke dėshiruar qė ta zgjas atė, por e dėgjoj vajin e fėmijės, andaj e fal mė shpejt namazin nga frika se mos e ėma ėshtė duke u falur me neve e do tė shqetėsohet.”[18]
Tė shumta janė ato gjėra qė na shtyjnė dhe obligojnė qė ta duam tė Dėrguarin e Allahut, atė qė Allahu e dėrgoi mėshirė pėr botėt, atė me tė cilin Ai i nxori njerėzit nga errėsira nė dritė. Aq shumė kemi pėrfituar tė gjithė prej tij, aq dobi dhe mėsime kemi pasur. Si tė mos e duam!
“O i dėrguar. Vėrtetė, Ne tė kemi dėrguar ty dėshmues, pėrgėzues dhe kėshillues. Dhe thirrės tek Allahu me lejen e Tij dhe pishtar ndriēues. Dhe pėrgėzoji besimtarėt se pėr ta do tė ketė tek Allahu mirėsi tė madhe.” (Ahzabė, 45-47).
O Umet i Muhammedit, ngushėllime! Pamėdyshje, askush nuk mund tė arrijė gradėn dhe autoritetin e Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), sepse ai ishte mė i zgjedhuri dhe mė i miri nga mesi i elitės. Dashuria e madhe qė kemi ndaj tij na bėn tė shpresojmė se do ta takojmė nė botėn tjetėr dhe tė kėnaqemi duke pėrfituar nga ndėrmjetėsimi i tij dhe pirja ujė nga kroi i tij i bekuar. Kjo shpresė ėshtė ngushėllim i madh pėr neve, tė cilėt nuk kemi pasur nderin ta takojmė nė kėtė botė. Mirėpo edhe takimi i botės tjetėr i ka disa kushte dhe kritere, tė cilat, po qė se nuk respektohen, njeriu do tė privohet nga takimi i kėndshėm me Muhammedin, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!). Nė tė vėrtetė, tė gjithė muslimanėt kanė qenė tė preokupuar, madje, edhe tė pikėlluar kur kanė menduar se nė botėn tjetėr, edhe nėse arrijnė tė futen nė xhenet, pozita e tyre sigurisht nuk mund tė jetė aq meritore sa ėshtė ajo e Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!). Kėtė brengė tė tyren ata nuk kanė ngurruar ta shprehin edhe para tė Dėrguarit tė Allahut.
Enes bin Maliku, sipas asaj qė shėnon Ahmedi nė Musnedin e tij, transmeton se njė njeri e ka pyetur tė Dėrguarin e Allahut: O i Dėrguar, nėse njeri e do dikė, por nuk mund tė arrijė pozitėn e tyre me veprat e tij, ēfarė do tė jetė puna e tij? Ai i ka thėnė: “Njeriu, nė botėn tjetėr, do tė jetė me ata qė i do.” Thabit el-Bunani qė e transmeton kėtė hadith nga Enesi, thotė: Sa herė qė Enesi ia tregonte dikujt kėtė hadith, thoshte: O Allahu im, ne tė duam Ty dhe e duam tė Dėrguarin Tėnd.[19]
Kjo dashuri e bėn njeriun tė ngrihet aty ku nuk mund tė arrijė me veprat e veta. Jo rrallė ndodh qė dikush, edhe po deshi, nuk mund tė bėjė vepra tė cilėsisė apo sasisė qė bėn dikush tjetėr. Kjo bėhet ngase edhe mundėsitė e njerėzve pėr tė bėrė diēka janė tė ndryshme. Nė rastin konkret, askush nuk mund tė arrijė me veprat dhe meritat e tij atje ku ka arritur Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), sepse ai ishte mė i miri, mė i devotshmi dhe mė aktivi. E vetmja gjė qė mund tė bėjnė ata qė vijnė pas tij ėshtė qė, krahas besimit dhe pasimit tė rrugės sė tij, ta duan atė me dashuri tė parezervė dhe tė sinqertė, duke shpresuar se ajo dashuri do tė bėhet shkas qė Allahu ata t‟i nderojė dhe shpėrblejė duke i takuar me tė nė Ditėn e Gjykimit dhe duke ua mundėsuar qė tė qėndrojnė sė bashku nė xhenet me lejen e Tij, qoftė i lartėsuar. Nėpėrmjet kėtij fakti ndriēohen dy gjėra shumė tė rėndėsishme.
E para ėshtė gjerėsia e Mėshirės sė Allahut dhe Mirėsia e Tij e pakufishme. Ai u jep mundėsi tė gjithėve qė tė pėrfitojnė prej asaj mirėsie. Nėse nuk mund tė arrihet me vepra, le tė arrihet me dashuri, sinqeritet dhe anim kah e mira dhe kah ēdo gjė dhe ēdo kush qė Allahu do. Dashuria ndaj Allahut dhe tė dashurve tė Allahut, njeriun e shpie nė grada tė larta dhe i siguron privilegje dhe shpėrblime rėndom tė paarritshme.
Gjėja e dytė qė kuptohet ėshtė autoriteti dhe pozita e lartė e tė Dėrguarit Muhammed, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), tek Allahu i Madhėruar. Nuk ėshtė gjė e vogėl dhe e parėndėsishme qė vetėm nėse e do njė njeri, tė tė shpėrblejė Krijuesi. Ai njeri qė ti e do duhet tė jetė shumė i madh, i mirė dhe meritor tek Allahu.
I kėtillė, pa kurrfarė dyshimi ėshtė Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!).
Prej tij pėrfitoi njerėzimi derisa ishte gjallė dhe jetonte nė mesin e njerėzve duke u udhėzuar me mėsimet e tij tė larta. Ndėrsa, ata qė nuk patėn nderin ta shohin dhe ta shoqėrojnė, kanė mundėsinė qė, krahas besimit tė mirėfilltė, me dashuri tė sinqertė tė arrijnė nderin e tė shoqėruarit me tė nė botėn tjetėr, mė konkretisht nė xhenet. E si tė mos vazhdojmė edhe ne tė themi atė qė e ka thėnė Enesi, Allahu qoftė i kėnaqur me tė: O Allahu im, ne tė duam Ty dhe e duam tė Dėrguarin Tėnd!? Kjo dashuri nuk bėn tė jetė vetėm deklarative. Ajo duhet tė jetė e sinqertė, tė burojė nga thellėsia e shpirtit dhe tė jetė e konfirmuar me vepra. Veprat janė shenja mė e mirė identifikuese e njeriut. Sikur edhe ēdo gjė nė Islam, ashtu edhe dashuria ndaj Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), duhet tė vėrtetohet praktikisht. Njė gjė e tillė arrihet me dėshmi praktike se fjalėt janė vėrtetė njė argument i dashurisė sė sinqertė. Pėr t‟i vėnė njerėzit nė provė se sa janė tė sinqertė kur deklarojnė se e duan Allahun dhe tė Dėrguarin e Tij, Allahu ka shpallur ajet nė tė cilin thuhet:
“Thuaj: "Nėse e doni Allahun, atėherė ejani pas meje qė Allahu t'ju dojė, t‟ua falė mėkatet tuaja, se Allahu ėshtė qė fal shumė, mėshiron shumė.” (Ali Imran, 31).
Kėtu ėshtė pikėnisja, fillimi i madh dhe i fuqishėm pėr tė arritur atė qė dėshiron. Rruga deri te caku ėshtė e gjatė dhe e mundimshme. Sprovat dhe pengesat janė tė shumta dhe tė llojllojshme. E vetmja gjė qė simbolizon burimin e pashtershėm tė fuqisė dhe udhėzimit ėshtė pasimi i rrugės, tė cilėn gjatė jetės sė tij tė bekuar e trasoi Muhammedi, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!). Ajo ėshtė rruga e vetme qė shpie nė mėnyrė tė sigurt deri te arritja e qėllimit fisnik. Shikuar nė aspektin praktik, rėndėsia e dashurisė ndaj tė Dėrguarit tė Allahut, vihet nė pah edhe nėpėrmjet njė hadithi, tė cilin e shėnon Muslimi, e tė cilin e transmeton Ebu Hurejre, Allahu qoftė i kėnaqur me tė. Nė kėtė hadith qėndron se i Dėrguari i Allahut ka thėnė:
“Nė Ditėn e Gjykimit do tė vijnė njerėzit e Umetit tim tek unė te Haudi,[20] ndėrsa unė do t‟i pengoj disa njerėz, ashtu si i pengon bariu devetė e huaja qė tė mos u afrohem deveve tė veta.” Dikush i tha: O i Dėrguar, a do tė na njohėsh atė ditė? Ai tha: “Po, sepse do t‟i keni disa shenja tė veēanta qė nuk i ka tjetėr kush. Do tė vini tek unė me shenja nė gjymtyrėt tuaja nga gjurmėt e abdesit. Disa prej Umetit tim do tė pengohen pėr tė arritur deri tek unė dhe unė do tė them: „O Zoti im, ata janė prej Umetit tim‟. Njė melek do tė mė pėrgjigjet: Ti nuk e di se ēka kanė vepruar kėta pas teje.”[21]
Abdesi, si veprim konkret i pėrmendur nė hadith, ėshtė shembull i shprehjes praktike tė lojalitetit dhe dashurisė sė sinqertė ndaj Allahut dhe tė Dėrguarit tė Tij. Kjo dėshmon se dashuria duhet tė ekzistojė, dobia e saj ėshtė e pakontestueshme nė kėtė dhe nė botėn tjetėr, por edhe shenjat identifikuese dhe dėshmitė praktike tė asaj dashurie nuk duhet tė mungojnė.
O Allahu im, ne tė duam Ty dhe e duam tė Dėrguarin Tėnd!!! --------------------------------------------------------------------------------
[1] Allahu i Madhėruar ia pėrkujton Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), se ishte jetim, por njėkohėsisht ishte i privilegjuar me kujdesin qė Allahu e mori pėrsipėr pėr tė: “A nuk tė gjeti ty jetim, e Ai tė bėri vend (tė dha pėrkrahje).” (Duha, 6).
[2] Mėsimet e Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), janė rregull, mirėsi, rend, humanizėm. Kjo padyshim se ėshtė dobi e madhe pėr tė gjithė njerėzit, pėrfshirė kėtu edhe jomuslimanėt, por edhe pėr tė gjitha krijesat. [3] Shėnon Muslimi.
[4] Shėnon Muslimi.
[5] Shėnon Buhariu.
[6] Shėnon Buhariu.
[7] Shėnon Buhariu.
[8] Shėnon Buhariu.
[9] Shėnon Buhariu.
[10] Shėnon Ebu Nuajmi, Hakimi dhe Hejthemiu
[11] Shėnon Buhariu.
[12] Shėnon Ahmedi, Buhariu dhe Muslimi.
[13] Shėnon Ahmedi dhe Begaviu.
[14] Shėnon Muslimi.
[15] Shėnon Tirmidhiu.
[16] Shih: Sahihul-xhami‟.
[17] Shėnon Ebu Ja‟la dhe Ibėn Huzejme.
[18] Shėnon Buhariu.
[19] Shėnon Ahmedi.
[20] Burimi, tė cilin Allahu ia ka dhėnė si dhuratė tė Dėrguarit tė Vet Muhammedit, (Lavdėrimi dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi tė!), ashtu qė kush pi prej atij burimi kurrė mė nuk do tė ndijė etje, ndėrsa kush nuk pi, kurrė nuk do tė ngopet. Besimi nė kėtė, bėn pjesė gjithsesi nė besimin nė Ditėn e Gjykimit, ngase kjo ėshtė prej momenteve shumė tė rėndėsishme tė asaj dite.
[21] Shėnon Muslimi.
Esselamun alejkum we rahmetullahi we berekatuhu!
-
-
Dashuria e fėmijeve tanė ndaj Profetit s.a.v.s - si ta mbjellim atė?
Para fėmijėve tanė ne duhet t’i pėrgjigjemi pyetjes:
Pėrse duhet qė ta duam tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem?
Dhe duhet tė mbėrrijmė nė mendjet e tyre, duke i bindur se ēdo njeri i logjikshėm, i mirė, besimtar dhe i zgjuar duhet ta dojė tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, sepse ai ėshtė personi, i cili ėshtė bėrė shkak pėr udhėzimin e botės drejt rrugės sė drejtė.
Nė tė vėrtetė dashuria ndaj tė Dėrguarit tė Allahut sal-lallahu alejhi ue selem ėshtė njė themel i fesė dhe njė parim i saj, pa tė cilin besimi i njeriut nuk mund tė funksionojė drejt dhe muslimani nuk mund ta neglizhojė atė. Ai nuk mund tė tregohet i pavendosur nė lidhje me tė, sepse dashuria ndaj tė Dėrguarit tė Allahut ėshtė e lidhur ngushtė me dashurinė ndaj Allahut tė Lartėsuar, pėr arsyen se Profeti sal-lallahu alejhi ue selem ėshtė i dėrguari, i zgjedhuri dhe i ngarkuari i Allahut tė Lartėsuar. Kjo ėshtė njė e vėrtetė qė kujdestarėt e fėmijėve dhe prindėrit e tyre duhet ta pėrsosin nė artin e zbatimit tė saj dhe duhet tė pėrpiqen me sa tė munden qė tė rrėnjosin dashurinė ndaj tė Dėrguarit tė Allahut sal-lallahu alejhi ue selem nė zemrat e bijve dhe bijave tė tyre. Pėr ta sqaruar me thellė kėtė gjė na duhet tė theksojmė disa pika tė rėndėsishme:
Sė pari: Pozita e dashurisė ndaj Profetit sal-lallahu alejhi ue selem nė legjislacionin e nderuar Islam.
Buhariu shėnon nga Enesi radijallahu anhu, se i Dėrguari i Allahut sal-lallahu alejhi ue selem ka thėnė:
“Tri gjėra kush i ka, do tė shijojė ėmbėlsinė e besimit: Kur Allahu dhe i Dėrguari i Tij tė jenė mė tė dashur pėr tė se gjithkush tjetėr pėrveē tyre; kur ta dojė njė njeri vetėm pėr Allahun dhe tė urrejė qė tė kthehet nė kufėr, ashtu siē urren qė tė hidhet nė Zjarr.”
Buhariu shėnon nga Ebu Hurejre radijallahu anhu, se i Dėrguari i Allahut sal-lallahu alejhi ue selem ka thėnė:
“Askush prej jush nuk beson derisa tė jem unė mė i dashur pėr tė se babai dhe fėmija e tij.”
Nė Sahih pėrcillet nga Abdullah ibėn Hishami, se ishim sė bashku me tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, i cili kishte marrė pėr dore Omerin radijallahu anhu qė i tha:
“O i Dėrguari i Allahut! Ti je mė i dashur pėr mua se gjithēka tjetėr, pėrveē vetes sime.” Profeti sal-lallahu alejhi ue selem tha: “Jo, pasha Atė qė ka shpirtin tim nė dorėn e Tij, derisa tė jem mė i dashur pėr ty se vetja jote.” Omeri i tha: “Tani ti je mė i dashur pėr mua se vetja ime.” Profeti sal-lallahu alejhi ue selem tha: “Tani po, o Omer.”
Te tė dy Sahihėt ėshtė shėnuar nga Enesi radijallahu anhu, se njė burrė shkoi tek i Dėrguari i Allahut sal-lallahu alejhi ue selem dhe i tha:
“O i Dėrguari i Allahut! Kur ėshtė Kiameti?” Profeti sal-lallahu alejhi ue selem i tha: “Ēfarė ke pėrgatitur pėr tė?!” Tha: “Nuk kam pėrgatitur shumė vepra pėr tė, veēse unė e dua Allahun dhe tė Dėrguarin e Tij.” Profeti sal-lallahu alejhi ue selem tha: “Robi do tė jetė sė bashku me atė qė do.” Enesi thotė: “Nuk jemi gėzuar kurrė aq shumė me diēka, sesa u gėzuam me ato fjalė tė Profetit sal-lallahu alejhi ue selem: “Robi do tė jetė sė bashku me atė qė do.” Pastaj ai thotė: “Unė e dua tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, Ebu Bekrin dhe Omerin dhe shpresoj prej Allahut, qė tė mė ringjallė sė bashku me ta, edhe nėse nuk kam bėrė vepra si tė tyret.”
Allahu i Lartėsuar e ka bashkangjitur dashurinė ndaj Profetit sal-lallahu alejhi ue selem, me dashurinė ndaj Tij nė ajete tė shumta kuranore, siē ėshtė thėnia e Tij:
“Thuaj (o i dėrguar): “Nė qoftė se etėrit tuaj, djemtė tuaj, vėllezėrit tuaj, bashkėshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria qė e fituat, tregtia qė frikoheni se do tė dėshtojė, vendbanimet me tė cilat jeni tė kėnaqur, (tė gjitha kėto) janė mė tė dashura pėr ju se Allahu, se i Dėrguari i Tij dhe lufta nė rrugėn e Tij, atėherė prisni derisa Allahu tė sjellė vendimin e Tij. Allahu nuk vė nė rrugė tė drejtė njerėzit e prishur.” (Teube 24)
dhe:
“Thuaj: Nėse e doni Allahun, atėherė mė ndiqni mua qė t’ju dojė Allahu.” (Ali Imran 31).
Sė dyti: Si ta prezantojmė dhe si t’i njohim fėmijėt tanė me tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem?
Prindėrit duhet t’ua prezantojnė fėmijėve tė tyre tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem duke marrė nė konsideratė kėto mėnyra:
1- Tė tregohet kujdes pėr paraqitjen e personalitetit tė tė Dėrguarit tė Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, ashtu siē e ka sqaruar Kurani Famėlartė nė thėnien e Allahut tė Lartėsuar:
“Ne tė dėrguam ty si dėshmues, pėrgėzuar, paralajmėrues dhe thirrės pėr tek Allahu me lejen e Tij dhe si njė pishtar ndriēues.” (Ahzab 46).
Pra, Profeti sal-lallahu alejhi ue selem ėshtė pishtari ndriēues dhe feneri rrezatues nėpėrmjet tė cilit Allahu ka udhėzuar tė gjithė botėn dhe i ka nxjerrė ata nga errėsirat nė dritė.
2- Tė tregohet kujdes nė ato pjesė tė personalitet tė tij, qė nxjerrin nė pah qenien e tij si shembull qė duhet ndjekur, ndėrkohė qė i gjithė personaliteti i tij ėshtė njė shembull dhe tė vendoset theksi nė faktin, se ai pėrfaqėson rrugėn qė shpresohet dhe shembullin qė kėrkohet pėr gjithkėnd, qė dėshiron tė ketė sukses dhe shpėtim nė kėtė botė dhe nė tjetrėn.
3- Para fėmijėve tanė ne duhet t’i pėrgjigjemi pyetjes:
Pėrse duhet qė ta duam tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem?
Dhe duhet tė mbėrrijmė nė mendjet e tyre, duke i bindur se ēdo njeri i logjikshėm, i mirė, besimtar dhe i zgjuar duhet ta dojė tė Dėrguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, sepse ai ėshtė personi, i cili ėshtė bėrė shkak pėr udhėzimin e botės drejt rrugės sė drejtė, tė vėrtetės, dritės dhe besimit me mirėsinė e Allahut tė Lartėsuar.
4- Vėnia e theksit tek meritat e Profetit sal-lallahu alejhi ue selem dhe tek pozita e tij e lartė tek Zoti i tij, tek pozita e tij nė mesin e profetėve, tek mirėsia e tij nė Ditėn e Gjykimit, tek pozita e tij si ndėrmjetėsues dhe tek vendi qė do tė zėrė nė Xhenet. Po kėshtu vėnia e theksit tek fjala e tij e shėnuar tek tė dy Sahihėt, siē pėrcillet nga Ebu Hurejre radijallahu
anhu se Profeti sal-lallahu alejhi ue selem ka thėnė:
“Jam dalluar nga profetėt me gjashtė gjėra: Mė janė dhėnė fjalėt gjithėpėrfshirėse...”, qė do tė thotė se Profeti sal-lallahu alejhi ue selem ėshtė njeriu qė pėrdor fjalėt mė prekėse dhe mė domethėnėse. Mė tej Profeti sal-lallahu alejhi ue selem thotė: “Jam ndihmuar me frikėn njė muaj larg, mė ėshtė lejuar plaēka e luftės, toka mė ėshtė bėrė e pastėr dhe vend-falje, jam dėrguar pėr tė gjitha krijesat dhe me mua ėshtė vulosur vargu i profetėve.”
5- Sqarimi i pėrgėzimit qė kanė dhėnė profetėt e mėparshėm pėr ardhjen e tė Dėrguarit tė Allahut sal-lallahu alejhi ue selem, i dashurisė qė kanė ata pėr tė dhe pritja qė i bėri Profeti sal-lallahu alejhi ue selem atyre nė ngjarjen e Israsė dhe Miraxhit, si dhe sqarimi se ai ėshtė Profeti i fundit pėr vargun e tyre, se legjislacioni i tij ka shfuqizuar legjislacionin e tyre, por qė ka pėrfshirė nė tėrėsi tė gjitha vlerat, mirėsitė dhe udhėzimin qė solli mesazhi i tyre –paqja dhe mėshira e Allahut qoftė mbi tė gjithė ata.
6- Vėnia e theksit tek kuptimi i ndjekjes dhe i bidatit duke pėrdorur njė metodikė tė thjeshtė, duke e ripėrsėritur herė pas here kėtė domethėnie.
Sė treti: Disa metoda qė mund tė pėrdoren pėr tė rrėnjosur dashurinė ndaj Profetit sal-lallahu alejhi ue selem nė zemrat e bijve dhe bijave tona:
1- Tregimi pėr mrekullitė e Profeti sal-lallahu alejhi ue selem
2- Tregimi pėr sjelljen e tij shembullore, pėr ndihmėn qė i jepte tė shkelurve, pėr butėsinė qė tregonte ndaj tė varfėrve dhe porosinė e dhėnė prej tij pėr jetimėt.
3- Tregimi pėr butėsinė, mėshirėn dhe tė qarėn e tij, se ai ėshtė Profeti i vetėm qė e ka ruajtur lutjen, qė do tė marrė pėrgjigje nė Ditėn e Gjykimit, nėpėrmjet sė cilės do tė ndėrmjetėsojė pėr umetin e tij, siē ėshtė shėnuar nė Sahihun e Muslimit:
“Ēdo profet ka njė lutje qė merr pėrgjigje dhe secili prej tyre e ka shpejtuar atė lutje (nė dynja), kurse unė e kam fshehur (ruajtur) lutjen time pėr tė ndėrmjetėsuar pėr umetin tim nė Ditėn e Gjykimit.”
Gjithashtu tregimi se ai ėshtė Profeti, qė do t’i lutet Zotit tė tij me fjalėt: “O Zot! Umetin tim. O Zot! Umetin tim” , se ai ėshtė Profeti qė do tė qėndrojė nė urėn e Siratit nė Ditėn e Gjykimit dhe do tė lutet pėr ta kur ta kalojnė me fjalėt: “O Zot! Shpėtoji. O Zot! Shpėtoji.
” Gjithashtu ai ėshtė profeti qė qau nga malli pėr ne, kur ishte ulur sė bashku me shokėt e tij dhe tha: “Mė ka marrė malli pėr vėllezėrit e mi.” Ata thanė: “A nuk jemi ne vėllezėrit e tu, o i Dėrguari i Allahut?!” Tha: “Vėllezėrit e mi janė ata qė kanė besuar tek unė dhe nuk mė kanė parė.”
Kėshtu pėrcillet nė disa tekste tė vlerėsuara si tė mira nga dijetarėt.
4- Tregimi pėr dashurinė qė kishin sahabėt pėr tė Dėrguarin e Allahut dhe sesi sakrifikonin pėr tė, duke e ilustruar kėtė me disa shembuj.
5- Mėsimi pėrmendėsh i fėmijėve i disa haditheve profetike dhe mėsimi i traditės profetike prej tyre, duke ua bėrė tė qartė se ajo e ruan njeriun nga shejtanėt e njerėzve dhe xhindeve.
6- Praktika e dy prindėrve, metoda e tyre nė ndjekjen e tė Dėrguarit tė Allahut sal-lallahu alejhi ue selem dhe kujdesi i treguar prej tyre ndaj traditės profetike ka njė ndikim tė madh nė edukimin e fėmijėve. Autori i librit: “Edukata islame” thotė:
“Ėshtė shumė e thjeshtė tė shkruash njė libėr pėr edukimin, po kėshtu edhe formulimi i njė metodike tė caktuar pėr tė, por ai libėr dhe ajo metodikė do tė mbeten njė bojė mbi letėr, nėse nuk transformohen nė njė realitet qė lėviz, nėse nuk transformohen nė njė njeri qė e pėrkthen kėtė edukatė nėpėrmjet sjelljes sė tij, nė veprimet dhe ndjenjat e tij, nė mendimet dhe parimet e tij. Vetėm atėherė kjo metodikė dhe kėto kuptime do tė mund tė kthehen nė njė tė vėrtetė.”
Udhėzime tė rėndėsishme gjatė zbatimit:
1- Tė tregohet kujdes pėr bindjen nėpėrmjet pėrdorimit tė metodės sė diskutimit dhe pyetje-pėrgjigjes, pa u mjaftuar vetėm me metodėn e diktimit.
2- Pėrdorimi i metodave qė e bėjnė tregimin e historisė sė Profetit sal-lallahu alejhi ue selem sa mė tėrheqėse, duke shtuar kėtu pėrdorimin e metodave tė shpėrblimit dhe dhėnies sė dhuratave, si p.sh. pas mėsimit pėrmendėsh tė disa haditheve ose diēkaje nga Suneti.
3- Pėrqendrimi nė fitimin e kėnaqėsisė sė tė Dėrguarit sal-lallahu alejhi ue selem, nė sqarimin e shpėrblimit tė kėsaj kėnaqėsie dhe pėrqendrimi tek takimi me tė Dėrguarin nė Ditėn e Gjykimit tek Hauzi, duke bėrė gjithmonė dallimin nė ndjesinė e fėmijės mes atyre qė do t’i mirėpresė i Dėrguari dhe atyre qė do t’u drejtohet me fjalėt: “Mjerė, mjerė...”
4- Ndihma e fėmijėve nė veprat krijuese qė kanė lidhje me dashurinė ndaj tė Dėrguarit sal-lallahu alejhi ue selem, siē ėshtė shkrimi i poezive, tregimeve, hytbeve, artikujve dhe nxitja e tyre pėr tė bėrė gara dhe konkurse me tematika qė kanė tė bėjnė me dashurinė ndaj tė Dėrguarit tė Allahut sal-lallahu alejhi ue selem.
Selam alejkum.
-
-
Tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė urdhėrin e Muhamedit alejhi selam!
Faleminderimi i takon Allahut, Zotit tė botėrave, paqja dhe mėshira e Allahut qoftė mbi Muhamedin alejhi selam, familjen dhe shokėt nė pėrgjithėsi.
Faleminderojė Allahu subhanehu we teala qė mė mundėsoi tė marr pjesė nė kėtė takim tė bekuar, nė kėtė natė tė bekuar, nė kėtė xhami e cila ėshtė shtėpi prej shtėpive tė Allahut qė tė rikujtojmė mes nesh pėr atė qė kemi nevojė nga ēėshtjet e fesė dhe pėrmirėsimin e gjendjes tonė.
E kjo ėshtė mė madhėshtorja dhe mė obligativja qė duhet tė kujdesen Muslimanėt: Rikujtimi, kėshillimi, bashkėpunimi nė tė vėrtetė, tubim nė pėrmendje tė Allahut nė shtėpi tė Allahut, me kėto gjėra ringjallen zemrat me lejen e Allahut.
Ndėrsa tema pėr tė cilėn do tė jetė biseda e jonė, siē e keni dėgjuar edhe ju, ėshtė fjala e Allahut: ”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn-urdhėrin e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63).
Ky ėshtė fundi i ajetit nė radhėt e ajeteve qė flasin pėr edukatėn me Muhamedin alejhi selam, ku thotė Allahu subhanehu we teala:” Besimtarė janė vetėm ata qė i besuan Allahut dhe tė dėrguarit tė Tij, dhe kur janė me tė (tė dėrguarin) pėr ndonjė ēėshtje tė pėrbashkėt (tė rėndėsishme), nuk largohen pa i kėrkuar leje atij. S'ka dyshim se ata qė kėrkojnė leje prej teje, ata i besojnė Allahut dhe tė dėrguarit tė Tij. E kur tė kėrkojnė leje pėr ndonjė punė tė tyre, lejo kė tė duash, e kėrkoi falje Allahut pėr ata, se vėrtetė, Allahu falė shumė e ėshtė mėshirues, Thirrjen e tė dėrguarit mos e konsideroni si thirrjen tuaj ndaj njėri-tjetrit. Allahu i di ata qė tėrhiqen prej jush tinėzisht, prandaj, le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn e tij, urdhėrin e (tė tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 62-63)
Kėshtu na ka mėsuar Allahu subhanehu we teala si tė sillemi me Muhamedin alejhi selam , e kjo ėshtė nga ēėshtjet e besimit nė Allahun dhe nė tė Dėrguarin e Tij, edukata me Muhamedin alejhi selam,madhėshtimi i Muhamedit alejhi selam,nderimi i tij mes asaj qė e ka bėrė Allahu legjitime, ky ėshtė nga ajo qė pėrmban besimi nė Allahun dhe Muhamedin alejhi selam, Allahu thotė: ”Besimtarė janė vetėm ata qė i besuan Allahut dhe tė dėrguarit tė Tij, dhe kur janė me tė (tė dėrguarin) pėr ndonjė ēėshtje tė pėrbashkėt (tė rėndėsishme), nuk largohen pa i kėrkuar leje atij” , (Nur, 62), nėse takohem me Muhamedin alejhi selam pėr ēdo ēėshtje tė rėndėsishme nga ēėshtjet e thirrjes nė Allahun, dhe ēėshtjet e rėndėsime tė transmetimit nga Muhamedi alejhi selam, e posaqėrisht nėse ėshtė i dėrguari ai i cili ka bėrė ftesėn nė bashkim, nuk i lejohet Besimtarėve tė shkojnė-largohen nga ky tubim vetėm pasi tė marrin leje nga Muhamedi alejhi selam , nė kundėrshtim me Munafikėt tė cilėt nuk kanė edukatė me Muhmaedin alejhi selam, dhe kuptimi " pa i kėrkuar leje atij” , d.m.th. kėrkojnė leje prej tij pėr t’u larguar nėse pėrmbanin arsye, “S'ka dyshim se ata qė kėrkojnė leje prej teje, ata i besojnė Allahut dhe tė dėrguarit tė Tij” , argumenton kjo besimin e tyre, madhėshtimi i tyre ndaj Muhamedit alejhi selam, edukata me tė Dėrguarin alejhi selam, dhe kuptimi i ajetit se ai i cili nuk merr leje nga Muhamedi alejhi selam ėshtė argument i besimit tė dobėt apo edhe nuk ka besim fare.
Pastaj Allahu subhanehu we teala e ka urdhėruar Muhammedin alejhi selam t’i lejojė tė shkojė kėnd do nga ta, pastaj Allahu ngarkoi Muhamedin alejhi selam qė t’u jap leje atij qė dėshrion nga shokėt e tij pėr atė qė e shihte tė arsyeshme lejen e tij, dhe Ai Muhamedi alejhi selam pėr muslimanėt ishte mėshirues , nuk ua vėshtirėsonte shokėve tė tij dhe nuk dėshironte rėndim pėr ta, ashtu siē ka thenė edhe Allahu suhbanehu we teala: ”Juve ju erdhi i dėrguar nga lloji juaj, atij i vie rėndė pėr vuajtjet tuaja, sepse ėshtė lakmues i rrugės sė drejtė pėr ju, ėshtė i ndijshėm dhe i mėshirshėm pėr besimtarėt”, (Teube, 128).
“E kėrkoi falje Allahut pėr ata”, kėrko nga Allahu falje pėr ta , respekt ndaj tyre pėr edukatėn qė kishin me Muhamedin alejhi selam, dhe ėshtė e ditur se nėse Muhamedi alejhi selam kėrkon falje pėr ta , kjo realizohet sepse lutja e Muhamedit alejhi selam pranohet, gjithashtu e ka urdhėrua Allahu Muhamedin alejhi selam qė tė kėrkoj falje pėr Besimtarėt ku thotė: ” Atėherė, dije se nuk ka Zot tjetėr pos Allahut, kėrko falje pėr mėkatin tėnd, pėr tė besimtarėve e tė besimtareve”, (Muhamed, 19).
Ndėrsa pėr dyfytyrėt e ndaloi Allahu qė tė kėrkoj falje pėr ta , thotė Allahu: ” Kėrko falje pėr ta ose mos kėrko (ėshtė njejtė), e edhe nėse kėrkon falje shtatėdhjetė herė, Allahu nuk do t'ua falė” ,( Teube, 80).
Allahu thotė: ” Dhe asnjėrit prej tyre kur tė vdesin, mos ia fal namazin (e xhenazės) kurrė, e as mos qėndro pranė varrit tė tij (pėr lutje e vizitė)”, (Tewbe, 84).
D.m.th. : mos bėj lutje pėr tė, mos kėrko falje pėr tė; Se Muhamedi alejhi selam nga tradita e tij kishte se kur u varroste i vdekuri, qėndronte pranė varrit tė tij pasi qė e varrosnin dhe kėrkonte falje pėr tė dhe i urdhėronte shokėt e tij qė tė kėrkojnė falje pėr tė, ku thoshte:” Kėkroni falje pėr vėllain tuaj dhe kėrkoni pėr tė vendosmėri, se ai tani mirret nė pyetje” , kjo ishte sjellja e Muhamedit alejhi selam me Besimtarėt, pasi e kishte urdhėruar Allahu pėr njė gjė tė tillė.
Pastaj Allahu subhanehu we teala drejtoi fjalimin pėr besimtarėt duke thėnė:” Thirrjen e tė dėrguarit mos e konsideroni si thirrjen tuaj ndaj njėri-tjetrit”,(Nur, 63).
Kjo ėshtė si dhe fjala e Allahut: ”O ju qė keni besuar, mos ngritni zėrin tuaj mbi zėrin e Pejgamberit dhe mos iu ngėrmoni atij si i ngėrmoheni njėri-tjetrit, e tė zhduken veprat tuaja duke mos ditur ju, Ata qė ulin zėrat e tyre pranė tė dėrguarit tė Allahut., Allahu zemrat e tyre i ka pėrshtatur pėr devotshmėri, ata kanė falje mėkatesh dhe shpėrblim tė madh”, (Huxhurat, 2-3).
Pastaj pėrmendi gabimin e atyre qė nuk u sollėn me edukatė ndaj Muhamedit alejhi selam duke thėnė: ” Ata qė thėrrasin pėrtej mureve, shumica e tyre janė qė nuk kuptojnė-logjikojnė”, (Huxhurat, 4).
Kėta nuk janė Munafika-Dyfytyrė, por janė fshatarė, qė janė mėsuar me rrethin e fshatrave dhe vrazhdėsisė, dhe e ngriten zėrin duke kėrkuar Muhamedin alejhi selam, Allahu thotė: ”E sikur ata tė bėnin durim derisa tė kishe dalė ti vetė, do tė ishte mė edukative pėr ta”, (Huxhurat, 5).
Pastaj Allahu qetėsoi gjoksat e tyre me falje duke thėnė : ”Po Allahu ėshtė mėkatfalės, mėshirues” , (Huxhurat,5), i qetėsoi me falje pėr vepren e tyre sepse ata nuk ishin nga Dyfytyrėt mirėpo e bėnė kėtė nga injoranca, dhe Allahu subhanehu we teala i falė Besimtarėt ēfarė bėjnė nga gabimet, por iu jep vėrejtėje qė tė largohen pėr atė vepėr nė tė ardhmėn ku thotė: ”Thirrjen e tė dėrguarit mos e konsideroni si thirrjen tuaj ndaj njėri-tjetrit” , (Nur, 63), I dėrguari alejhi selam ka vend dhe rrespekt tek Allahu subhanehu we teala thirret me edukatė dhe ulje tė zėrit, duke u sjellė me tė me edukatė mė tė lartė, e kjo ėshtė nga shenjat e Besimit, e kjo nė pėrgjithėsi me Muhamedin alejhi selam gjatė jetės sė tij dhe pas vdekjes sė tij, gjithashtu edhe ata tė cilėt i bėjnė vizitė dhe ēojnė salavate tek varri i Muhamedit alejhi selam janė tė obliguar tė kenė edukatė dhe tė ulin zėrin nė ato momente ashtu siē kanė qartėsuar shumė nga dijetarėt nė kėtė ēėshtje.
Dhe mos tė ketė edukatė tė ultė tek varri i Muhamedit alejhi selam me ngritje tė zėrit apo zhurmė, dhe ma tronditse se kjo mospasja edukatė me Allahun subhanehu we teala nė kėtė vend, duke kėrkuar nga Muhamedi alejhi selam qė tu plotėson nevojat, apo largimin e ndonjė fatkeqėsie, apo kėrkim ndihme prej tij, sepse kjo ėshtė shirk nė Allahun subhanehu we teala, dhe edukatė e ultė me Muhamedin alejhi selam.
Gjithashtu kjo pėrfshin edhe edukatėn me Sunnetin e Muhamedit alejhi selam, nėse ndėgjon hadithe tė Muhamedit alejhi selam, ndėgjo me pėrpikmėri dhe bėhu i edukueshėm ndaj tij sikur qė Muhamedi alejhi po tė flet, pėr arsye se tė ėshtė transmetuar nga Muhamedi alejhi selam, andaj obligohemi tė rrespektojmė Sunnetin e Muhamedit alejhi selam, se edukata-rrespektimi ndaj tij ėshtė edukatė dhe rrespektim ndaj Muhamedit alejhi selam, andaj tė kemi edukatė me Sunnetin e Muhamedit alejhi selam ashtu siē kemi edukatė me Kuranin se qė tė dyja jan shpallje nga Allahu subhanehu we teala, siē thotė Allahu: “Dhe ai nuk flet nga dėshira e tij, Ai nuk ėshtė tjetėr pos shpalljes qė i shpallet”, (Nexhėm, 3-4).
Obligohemi tė kemi edukatė me hadithet e Muhamedit alejhi selam , imam Ibėn Kajjimi ka kėshilluar nxėnėsin e dijes se nėse prezenton nė mėsime qė nė to ka transmetime tė haditheve nga i Dėrguari i Allahut alejhi selam, obligohet tė ketė edukatė sikur Muhamedi alejhi selam tė ishte prezent, se rrespekti i haditheve tė Muhamedit alejhi selam ėshtė rrespekt i Muhamedit alejhi selam, rrespektimi i Muhamedit alejhi selam dhe edukata ndaj tij ėshtė edhe rrespektimi i Allahu azze we xhel , thotė Allahu: ”Ne tė dėrguam ty (Muhammed) dėshmitar, pėrgėzues dhe qortues, Qė ju (njerėz) t'i besoni Allahut dhė tė dėrguarit tė Tij dhe atė ta pėrkrahni e ta respektoni, e (Allahun) ta madhėroni pėr ēdo mėngjes e mbrėmje”, (Fet’h, 8-9).
Nė tė ka , diēfarė pėr Allahun dhe diēfarė pėr Muhamedin alejhi selam, “t'i besoni Allahut”, kjo pėr Allahun subhanehu we teala, “ta pėrkraheni”, dmth Muhamedin alejhi selam, dhe pėrkrahja, d.m.th rrespektimi, edukata ndaj tij, pastaj prap i njejti kuptim ta rrespektoni qė nėnkupton pėrforcim tė fjalės, “ta madhėroni”, kjo ėshtė pėr Allahun, meditoni si i ka bashkuar edukaten ndaj Muhamedit alejhi selam me edukaten e Allahut Azze we xhel, e cila argumenton vendin dhe pozitėn e lartė tė Muhamedit alejhi selam tek Allahu subhanehu we teala dhe e gjithė kjo nė format qė ka bėrė legjitime Allahu e jo me teprim dhe neglizhencė(zvarritje) siē bėnė ata tė cilėt e teprojnė ndaj tė drejtave tė Muhamedit alejhi selam duke dalė nga ligji tė cilin e bėri legjitim Allahu, dhe Muhamedi alejhi selam i cili ka kėshilluar duke thėnė:” Mos e teproni duke mė lavdėruar ashtu siē e kanė lavdruar Krishterėt birin e Mejremės, por unė jam rob, thuani robi i Allahut dhe i Dėrguari i Tij”.
Gjithashtu edhe kėndi i neglizhencės-zvarritjes ndaj meritave tė Muhamedit alejhi selam duke mos e rrespektuar Sunnetin e Tij, duke mos pas ndjenja ndaj pėrkrahjes sė Muhamedit alejhi selam , ne jemi tė ndaluar nga teprimi dhe nga neglizhenca, jemi tė urdhėruar pėr drejtėsi dhe mesatari ndaj meritave dhe tė drejtave tė Muhamedit alejhi selam.
Pastaj thotė Allahu: ”Allahu i di ata qė tėrhiqen prej jush tinėzisht”, ishte nga tradita e dyfytyrėve tė cilėt prezentonin tubimet e Muhamedit alejhi selam apo prezentonin nė tubime qė thirrte Muhamedi alejhi selam, por ata largoheshin duke mos marrė leje dhe tinėzisht nga tubimet; ngase ata nuk e donin Muhamedin alejhi selam, dhe nuk ia vėnin veshin fjalėve tė Muhamedit alejhi selam, andaj ata tinėzisht tėrhiqeshin nga tubimi, d.m.th ata zvarriteshin nė tėrheqje nė mėnyrė qė mos t’ i hetonte Muhamedi alejhi selam, kjo nė rangun e tradhėtisė, duke bėrė hile largoheshin dhe nuk posedonin arsye apo nevojė pėr largim, por tėrhiqeshin nga urrejtja ndaj Muhamedit alejhi selam, mirėpo Allahut nuk i fshefet asgjė, i mposhti ata dhe nxorri nė shesh punėn dhe ndyrėsirat e tyre ku thotė: ” Allahu i di ata qė tėrhiqen prej jush tinėzisht”, pastaj tha Allahu i lartėsuar : ” Tė kenė kujdes ata qė kundėrshtuan urdhėrin e tij”, urdhėrin e tė Dėrguarit, “se do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, kjo ėshtė vėrejtja nga Allahu pėr robėrit e tij besimtarėt qė kundėrshtojnė urdhėrin e tė Dėrguarit alejhi selam, “ Tė kenė kujdes”, folja ėshtė nė urdhėrore, “se do t’i zė ndonjė telashe”, dėnim nga Allahu subhanehu we teala pėr atė qė kundėrshton urdhėrin e Muhammedit alejhi selam dhe telasheja, fitneja siē ka thenė Imam Ahmedi Allahu e mėshiroftė: ” A e din se ēfarė ėshtė Fitneja? Fitneja ėshtė shirkė, e ndoshta nėse refuzon disa nga fjalėt e tij,d.m.th fjalėt e Muhamedit alejhi selam tė ngulitet nė zemrėn e tij lajthitje-shmangie e shkatėrrohet”, dhe thotė prapė Imam Ahmedi Allahu e mėshiroftė: ” ėshtė ēudi me njerėzit e ditėn isnadin dhe saktėsinė e tij, dhe marin mendimin e Sufjanit”, d.m.th Sufjan e Thevrit, Imam i nderuar, Fakih, dijetar i njohur nė islam, d.m.th marin mendimin dhe fetvatė e tij, duke lėnė praktimin e hadithit pasiqė e njohėn zinxhirin dhe saktėsinė e tij.
Nėse ėshtė marrja e mendimit dhe fetvave tė Sufjan Ethevrit dhe lėnja e hadithit ajo qė tė shpie nė kėtė kėrcėnim, e ēfarė mbet pėr atė i cili pason epshet, e ēfarė pėr atė i cili merr ligjet e kufrit dhe u jep pėrparėsi ndaj ligjit tė Allahut?!!
Disa njerėz thonė pasi qė filani ka thėnė kėshtu na mjafton neve ajo si ka thenė Fulani. Nėse fetvaja apo vendimi i tij ia plotėson epshet e tyre, ata fjalėt e dijetarėve i marrin ato qė ju pėrshtaten dėshirave tė tyre, duke mos pyetur pėr argument, cili ėshtė argumenti i fulanit e i fulanit, por marrin lehtėsimet, nė kėtė ka kėrcėnim pa kurrėfarė dyshimi , “ose do t'i godasė”, telashe nė zemrat , qė ti largoj Allahu zemrat e tyre dhe ti lajthisė me humbje, pėr arsye se kundėrshtuan hadithin e Muhamedit alejhi selam, kundėrshtuan urdhėrin e Muhamedit alejhi selam, duke pasuar dėshirat dhe epshet e tyre, siē ka thėnė edhe Allahu:”Thuaj: "Ecni nėpėr tokė e mandej shikoni se si qe pėrfundimi i gėnjeshtarėve”, (An’am, 11).
Kujt i kumtohet e vėrteta nga Allahu dhe i Dėrguari i Tij, pastaj zbrapset nga ajo , duke pasuar epshet apo dėshirėn e tij, apo duke bėrė tė kėnaqur dikė nga njerėzit ai do tė bie nė lajthitje, siē e ka pėrshkruar edhe Allahu subhanehu we teala: ”E kur zbret ndonjė kaptinė (qė turpėsinė e tyre) ata shikojnė njėri-tjetrin (e thonė mes vete): a ju pa ndokush ju, e pastaj largohen. Allahu prapėsoi zemrat e tyre ngase ishin popull qė nuk kuptonte”, (Tewbe, 127).
Kur u larguan nga fjala e Allahut dhe fjala e Muhamedit alejhi selam, Allahu largoj zemrat e tyre nga e vėrteta si shpagim pėr ta, duke mos pranuar tė vėrtetėn pas kėsaj, se Allahu subhanehu we teala lajthiti zemrat e tyre duke ua vulosur ,shkaku qė ata refuzuan tė vėrtetėn qė u erdhi herėn e parė, pasi qė iu kumtua atyre, refuzuan.
Ky ėshtė rreziku i madh, sa e sa ndėgjojmė hadithe tė vėrteta nga Muhamedit alejhi selam, mirėpo sa i marim ato, dhe sa veprojmė me to, obligohemi ta llogarisim veten tonė, tė frikėsohemi nga lajthitja, dhe tė i kėshillojmė tė tjerėt tė kenė kujdes ashtu siē na ka kėshilluar Allahu tė kemi kujdes duke thėnė: ”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn e tij, urdhėrin e (tė tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63), sprova, ėshtė sprovė e zemrės me lajthitje, dhe largim nga e vėrteta, ashtu siē ka thėnė edhe Allahu subhanehu we teala:”E kur ata u shmangėn (nga e vėrteta), Allahu i largoi zemrat e tyre, pse Allahu nuk e vė nė rrugė tė drejtė popullin e prishur”, (Saff, 5).
“Kur u shmangen”, d.m.th refuzuan tė vėrtetėn, Allahu ua largoi zemrat atyre, d.m.th Allahu i largoi ata nga pranimi i tė vėrtetės, e qė nuk kanė mundėsi tė pranojnė tė vėrtetė pas kėsaj.
Ky ėshtė rreziku i madh, pėr atė qė i ėshtė kumtuar Sunneti i Muhamedit alejhi selam, pastaj e lė atė, duke mos dashur, apo mos kujdesje ndaj tij, qė ta godas Allahu me lajthitje, prishje tė zemrės, dhe shkatėrrim tė natyrshmėrisė.
Kjo ėshtė ēėshtje e rrezikshme, obligohemi tė jemi syēelė dhe tė pėrpiktė, d.m.th ēdo Musliman tė cilit i arrin Hadithi i Muhamedit alejhi selam, ta pranojė atė me mirėpritje tė mirė, dhe tė veproj me tė sipas mundėsisė, duke mos ia kthyer shpinen apo tė shmangurit nga ai , apo ta cilėsoj diēfarė shumė tė thjeshtė e mos tė i kushtoj shumė vėmendje, se kėtu vie rreziku mė i madh, thotė Allahu subhanehu we teala:”O ju qė besuat, respektoni Allahun dhe tė dėrguarin e Tij, e mos e leni atė qė ju po e dėgjoni, Dhe mos u bėni si ata qė thanė: "Dėgjuam", por nuk dėgjojnė Krijesat (gjallesat) mė tė dėmshme te Allahu janė ata tė shurdhėtit, memecėt, tė cilėt nuk logjikojnė Sikur tė dinte Allahu pėr ndonjė tė mirė prej tyre, do t'i bėnte tė dėgjojnė, po edhe sikur t'i bėnte tė dėgjojnė, ata do tė zbrapseshin dhe do tė refuzonin. O ju qė besuat, pėrgjigjuni Allahut dhe tė dėrguarit tė tij kur ju ftojnė pėr atė qė ju jep jetė, (pėr fenė e drejtė), dhe ta dini se Allahu ndėrhyn ndėrmjet njeriut dhe zemrės sė tij, dhe se ju do tė tuboheni te Ai. Ruajuni nga e keqja (nga dėnimi) qė nuk godet vetėm ata qė bėnė mizori prej jush, (por edhe tė mirėt), dhe ta dini se Allahu ėshtė ndėshkues i rreptė”, (Enfal, 20-25).
Kėshtu ka urdhėruar Allahu robėt e vet Besimtar me rrespekt ndaj Allahut, dhe rrespekt ndaj tė Dėrguarit tė tij, duke iu pėrgjegjė Allahut, dhe tė Dėrguarit tė tij,duke ndaluar qė tė kundėrshtojnė praktikimin e urdhėrave tė Allahut dhe urdhėrat e Muhamedit alejhi selam, duke u dhėnė vėrejtje prej njė dėnimi, se Allahu ndėrhyn mes tyre dhe zemrave tė tyre nėse kundėrshtojnė dhe nuk e praktikojnė, pra Allahu ndėrhynė mes tyre dhe zemrave tė tyre duke mos pasur dobi tė mėtutjeshme, se zemra gurėzohet, bėhet e fortė, prishet dhe nuk pranon tė vėrtetėn e gjithė kjo si denim nga Allahu subhanehu we teala, sepse zemra ėshtė vendi i pėrmirėsimit apo prishjes nė trupin e njeriut, siē thotė Muhamedi alejhi selam :”Nė trupin e njeriut ėshtė njė cope mishi, nėse ajo ėshtė e mire i tėrė trupi ėshtė i mire e nėse ajo ėshtė e keqe i tėrė trupi ėshtė i keq, e ajo ėshtė ”, pėrmirėsohet duke pranuar urdhėrat e Allahut, dhe urdhėrat e Muhamedit alejhi selam pėr kėtė edhe ringjallet, edukohet, ndriēon dhe bėhet zemėr e mirė, zemra nuk rregullohet vetėm se duke u mbushur me fjalė tė Allahut dhe tė tė Dėrguarit tė Tij, e nėse ndėrpritet ky burim, prishet sikur toka e cila kur i ndėrpritet shiu vdes, e nėse bie shiu ajo ngjallet me lejen e Allahut.
Muhamedi alejhi selam e ka pėrshkruar njeriun si toka qė Allahu e ringjallė, duke thėnė: ”Shembulli i asaj me tė cilėn mė ka dėrguar Allahu prej udhėzimit dhe dijes ėshtė si shembulli i shiut tė begatė i cili bie nė tokė, njė pjesė e sė cilės ėshtė e mirė, e pranon ujin dhe nė tė mbin kullota dhe bar i shumtė. Nė tė ka edhe pellgje tė cilat e mbajnė ujin dhe ajo u bėn dobi njerėzve tė cilėt pinė nga ajo, u japin tė pinė kafshėve dhe vadisin tė mbjellat. Ndėrsa njė pjesė tjetėr toke ėshtė shterpė, as nuk e mban ujin dhe as nuk mbin bar nė tė. Kėshtu ėshtė edhe shembulli i atij qė e ka kuptuar dhe ka dije nė Fenė e Allahut dhe tė cilit i ka bėrė dobi ajo me tė cilėn mė ka dėrguar Allahu mua, ai mėsoi dhe ua mėsoi tė tjerėve, dhe shembulli i atij i cili nuk ka ngritur kokė me kėtė dhe nuk e ka pranuar udhėzimin e Allahut me tė cilin unė jam dėrguar.”
Lloji i parė: Shembull i atyre tė cilėt mbrojnė fenė, mėsojnė Hadithet, kujdesen pėr zinxhirėt e transmetimeve, i qartėsojnė tė vėrtetėn nga e dobėta e tyre, kėta janė njerėzit tė cilėt u kapen pėr islam qė ti mėsojnė njerėzit, mėsuan dhe studiuan paragrafet e tij.
Lloji i dytė: Kėta janė studiuesit e dispozitave, dijetarėt e hadithit, qė transmetuan hadithe, duke u zhytur nė kuptimin e tyre, sqarimin, duke ua bėrė burime tė gatshme pėr njerėzit, ky grup i kėrkuasve tė diturisė ėshtė mė i mirė se i pari.
Lloji i tretė: Nga njerėzit, siē ėshtė toka e cila nuk pranon ujin dhe as nuk mbinė fryte mbi tė siq thotė Muhammedi alejhi selam,”Ndėrsa njė pjesė tjetėr toke ėshtė e shterpė, as nuk e mban ujin dhe as nuk mbinė bar nė tė”, shembulli i atij i cili nuk pranon udhėzimin e Allahut me tė cilin ka ardhur i Dėrguari alejhi selam dhe nuk ngrit kokėn.
Ky ėshtė shembulli i Dyfytyrėve dhe mohuesve dhe ēdo njėri i cili nuk ngre kokėn ndaj fjalės sė Allahut dhe fjalės sė Muhamedit alejhi selam, kėta janė ata tė cilėt kundėrshtuan urdhėrin e Muhamedit alejhi selam duke mos ia vėnė mendjen fare:”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn urdhėrin e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63), nė kėtė botė dhe nė botėn e amshueshme,, nė kėtė botė dėrgon Allahun ushtri tė vet duke i mbytur ata ose nėnēmuar, dhe nė botėn e Amshueshme, i dėnon Allahu subhanehu we teala me Zjarr, ata i pret dėnimi i merituar, i tashėm apo i ardhėshėm, rrjedhė e sė cilės ėshtė kundėrshtimi i urdhėrit tė Muhamedit alejhi selam, e nė kėtė ka kėrcėnim tė tmerrėshėm pėr ēdo njėrin i cili kundėrshon urdhėrat e Muhamedit alejhi selam dhe nuk kujdeset pėr ta dhe nuk ua vė mendjen.
Thotė Allahu nė tjetėr ajet: ”Ēfarė t'ju jep Pejgamberi, atė merrne e ēfarė t'ju ndalojė, pėrmbaju dhe kinie frikė Allahun”, (Hashėr, 7).
Ēfarė t’ju jep i dėrguari pėrfshin ēdo gjė qė urdhėron Muhamedi alejhi selam umetin e tij nga urdhėrat, udhėzimet,kjo ėshtė e pėrgjithėshme pėr ēdo gjė qė ka dhėnė Muhamedi alejhi selam pėr Umetin e tij qė ta pranojmė, dhe ta marrin me vullnet dhe dėshirė, se nė tė ka tė mira qė rregullon zemrat, trupat-fizionominė, dhe veprat, “e ēfarė t'ju ndalojė, pėrmbanju dhe kinie frikė Allahun” , ēfarė tė urdhėroj Muhamedi alejhi selam pėr largim largohuni, se nuk ndalon nė diēfarė vetėm se ėshtė e dėmshme dhe posedon tė kėqija, dhe nuk ka ndaluar Muhamedi alejhi selam nė diēfarė qė ka tė mira nė tė pėr njerėzit, edhe nėse mendohet se nė tė ka tė mira, mirėpo tė kėqijat janė pa dyshim mė tė dyfishuara, atė qė e ndalon Muhamedi alejhi selam ose ėshtė krejtėsisht e dėmshme ose, ma sakėsishtė ėshtė e keqe.
“Allahu ėshtė ndėshkues i rreptė”, (Enfal, 25), ky ėshtė kėrcėnim i Allahut pėr atė i cili nuk merr mostėr tjetėrkėnd nė kapje pėr atė qė ka urdhėrur Muhamedi alejhi selam dhe largim nga ajo qė ka ndalue prej saj.
Muhamedi alejhi selam thotė: ”Ēfarė t’ju ndaloj nga diēfarė largohuni prej saj, e ēfarė t’ju urdhėroj praktikoni atė sa tė keni mundėsi”, tė praktikojmė sa tė kemi mundėsi, mirėpo atė qė nuk kemi mundėsi, Allahu subhanehu we teala thotė:“Allahu nuk ngarkon askė pėrtej mundėsive tė veta”, (Bekare, 286).
Nėse le diēfarė nga ajo qė ka urdhėruar Muhamedi alejhi selam ngase nuk ke mundėsi nuk denohesh pėr kėtė:“Allahu nuk ngarkon askė pėrtej mundėsive tė veta”,mirėpo nėse e le dhe ti ke mundėsi, por e le nga mosdashja e tij, apo pasim i epsheve tua,duke i dhėnė pėrparėsi epsheve tua para rrespektimit tė Muhamedit alejhi selam apo i jep pėrparėsi dėshirave tė njerzėve para rrespektimit tė Muhamedit alejhi selam kėtu vjen ndėshkimi:”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn-urdhėrin e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63).
Allahu subhanehu we teala, ka urdhėruar pėr pasim tė Muhamedit alejhi selam nė shumė vende nė Librin e Tij:
Disa herė ka urdhėruar rrespektimin e Muhamedit alejhi selam krahas rrespektimit tė Allahut subhanehu we teala, siē ėshtė fjala e Allahut:”O ju qė besuat, bindjuni Allahut, respektoni tė Dėrguarin dhe pėrgjegjėsit nga ju”,(Nisa, 59).
“Bindjuni Allahut dhe bindjuni tė dėrguarit e kini kujdes (mos kundėrshtoni). E nėse refuzoni, atėherė pra, dine se obligim i tė dėrguarit Tonė ėshtė vetėm komunikimi i qartė”, (Maide, 92).
“E kush do qė i bindet Allahut dhe tė dėrguarit, tė tillėt do tė jenė sė bashku me ata qė Allahu i shpėrbleu: (me) pejgamberėt, besnikėt e dalluar,dėshmorėt dhe me tė mirėt. Sa shokė tė mirė janė ata!”, (Nisa, 69).
Disa herė ndalon mėkatin ndaj Allahut, dhe mėkatin ndaj Muhamedit alejhi selam siē ėshtė fjala e Allahut:”Kush e kundėrshton, bėnė mekat Allahu dhe tė dėrguarin e Tij, dhe i shkel dispozitat e Tij, atė e shtie nė zjarr tė pėrjetėshėm. E pėr tė ėshtė njė dėnim i rėndė”, (Nisa, 14).
Thotė Allahu subhanehu we teala:”Kush e kundėrshton-bėnė mekat Allahun dhe tė dėrguarin e tij, i tij ėshtė zjarri i Xhehennemit, aty do tė jenė pėrgjithmonė, pambarim”, (Xhinn, 23).
“Atė ditė ata qė nuk besuan dhe kundėrshtuan tė dėrguarin, do tė dėshironin (tė varroseshin) tė rrafshohej mbi ta toka ngase nuk mund t'i fshehin Allahut asgjė”, (Nisa, 42).
Disa herė pėrmend rrespektimin e Muhamedit alejhi selam tė ndarė, siē kemi fjalen e Allahut:”Kush i bindet Pejgamberit, ai i ėshtė bindur Allahut”, (Nisa, 80).
“Ne nuk dėrguam asnjė tė dėrguar vetėm qė me urdhėrin e Allahut t'i bėhet respekt (nga njerėzit) atij”, (Nisa, 64).
“ Dhe respektoni tė dėrguarin nė mėnyrė qė tė mėshiroheni”, (Nur, 56).
“Thuaj: "Respektone Allahun, respektone tė dėrguarin!" Nėse ata refuzojnė, atėherė atij i takon pėrgjegjėsia me ēfarė ėshtė i ngarkuar ndėrsa juve pėrgjegjėsia me ēfarė jeni tė ngarkuar, nėse i bindeni atij, atėherė keni gjetur tė vėrtetėn-udhėzimin”, (Nur, 54).
Ka bėrė rrespektimin e Muhamedit alejhi selam shkaktarė tė udhėzimit, gjithashtu ka bėrė edhe rrespektimin e Muhamedit alejhi selam shkaktarė tė mėshirės.
Pastaj na lejmėroi se kush nuk rrespekton Muhamedin alejhi selam ai pason-rrespekton epshet e veta thotė Allahu:”E nėse ata nuk tė pėrgjigjen ty, atėherė dije se ata ndjekin vetėm dėshirat e veta, e kush ėshtė mė i humbur se ai qė duke pasur fakt prej Allahut, ndjek epshin e vet? S'ka dyshim se Allahu nuk udhėzon popullin zullumqar”, (Kasas, 50).
Pra rrespektimi i Muhamedit alejhi selam ėshtė obligim pėr ēdo besimtar dhe ēdo musliman, gjithashtu edhe pėr ēdo besimtare dhe muslimane sipas mundėsis, dhe largim nga e gjithė ajo qė ka ndalue Muhamedi alejhi selam.
Kundėrshtimi i Muhamedit alejhi selam ėshtė lajthitje,shtrembėrim, fatkeqėsi, e mund tė ndodh dėnimi i shpejtė; ishte njė njeri qė mbante unazė tė arit dhe kur e vėrejti Muhamedi alejhi selam ia nxori unazėn dhe i tha:” Mer dikush nga ju gacė nga zjarri dhe e vė nė dorė”, e hodhi unazėn nė tokė, kur u ngrit Muhamedi alejhi selam, i thanė tė pranishmit njeriut, mere dhe pėrfito nga ajo, tha Jo Vallahi nuk mar diēfarė qė hodhi Muhamedi alejhi selam, kjo pra ėshtė Besim.
Ndėrsa njeriu tjetėr tė cilin e vrejti Muhamedi alejhi selam duke ngrėnė me dorėn e majtė i tha atij,” Ha me dorė tė djathė”, tha nuk mundem,e qė nuk e shtyu tjetėr pos mendjemadhėsisė, Muhamedi alejhi selam i tha,”Mos mundesh”, bėri lutje qė mos tė ketė mundėsi, dhe nuk ka pas mundėsi ta ngris dorėn mė pastaj, pėr atė se Allahu subhanehu we teala ia paralizoi dhe nuk iu dha mundėsia ta ngrisė mė, kjo ishte ndėshkim nga Allahu pėr tė.
Pra ai tė cilit i ka arrit Sunneti i Muhamedit alejhi selam obligohet, tė ketė edukatė me tė, t’ia jep vendin dhe pozitėn e merituar, tė veproj me tė, se urrjetja e asaj qė ka ardhė Muhamedi alejhi selam me tė ėshtė mohim dhe dalje nga feja, siē thotė Allahu nė Kuran: ”Kėtė pėr shkak se ata e urrejtėn atė qė e zbriti Allahu, prandaj atyre ua zhduk veprat”, (Muhamed, 9).
Nėse le diēfarė ēfarė ėshtė vėrtetuar nga Muhamedi alejhi selam duke urrejtur atė kjo ėshtė dajle nga Islami :”Kėtė pėr shkak se ata e urrejtėn atė qė e zbriti Allahu, prandaj atyre ua zhduk veprat”, (Muhamed, 9).
Mirėpo nėse ėshtė lėnja e tij jo nga urrejtja por nga pėrtacia apo nga pasimi i epsheve, kjo ėshtė mė e butė se e para,mirėpo ėshtė nė rrezik tė madh, qė tė goditet me lajthitje dhe shmangie nė zemrėn e tij, Allahu na ruajt nga kjo.
Rezultat i kėsaj ngase Allahu subhanehu we teala ka urdhėruar nė rrespektimin e tė Dėrguarit tė Tij, duke na obliguar me njė obligim qė nuk kemi zgjedhje tjetėr nė tė:”Kur Allahu ka vendosur pėr njė ēėshtje, ose i dėrguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjė besimtari dhe asnjė besimtareje qė nė atė ēėshtje tė tyre personale tė bėjnė ndonjė zgjidhje tjetėrfare. E kush e kundėrshton Allahun dhe tė dėrguarin e Tij, ai ėshtė larguar shumė larg sė vėrtetės”, (Ahzab, 36).
Pra ai i cili dėshiron shpėtim, rregulli, pėrmirėsim, nė dunja dhe nė ahiret duhet pa tjetėr ta pasoj kėtė tė Dėrguar ta rrespektoj nė urdhėrat e tij, tė largohet nga ndalesat e tij,mos ta adhuroj Allahun vetėm me atė qė e ka legjitimuar, tė besojė atė qė ka lajmėruar Muhamedi alejhi selam, dhe kjo ėshtė edhe kuptimi i fjalės Muhamedi i dėrguar i Allahut.
Siē kemi kuptimin e dėshmisė se nuk ka tė adhuruar tjetėr me merit pos Allahut, tė vetėm e pa shoqė, tė veēohet nė adhurime, duke u larguar nga adhurimet tjera pos tij, thotė Allahu subhanehu we teala: ”Ne dėrguam nė ēdo popull tė dėrguar qė t'u thonė: "Adhuroni vetėm Allahun, e largonu djajve (adhurimit tė tyre)!",( Nahl, 36).
“Ne nuk dėrguam asnjė tė dėrguar para teje e tė mos i kemi shpallur atij se: nuk ka zot tjetėr pėrveē Meje, pra mė adhuroni!",(Enbija, 25).
Ky ėshtė kuptimi i dėshmisė “Nuk ka tė adhuruar tjetėr me merit pos Allahut”.
Ndėrsa kuptimi i dėshmisė, “Se Muhamedi ėshtė i Dėrguar i Allahut”, kjo ėshtė rrespektimi nė atė qė urdhėron, besim nė ēfarė lajmėron,largim nga ajo qė ndalon, duke mos adhuruar Allahun pos me atė qė ėshtė bėrė.
Mėsoni fjalėt e sipėr permendura, ua sqarojnė juve kuptimin e fjalės “Nuk ka Zot i cili meriton tė adhurohet pos Allahut, dhe se Muhamedi ėshtė rob dhe i Dėrguar i tij”, nuk ėshtė qėllimi vetėm mėsimi i tyre, por mėsimi dhe praktikimi.
Rrespektimi ndaj Muhamedit alejhi selam ėshtė rrespektim ndaj Allahut, se rrespektimi i tė Dėrguarit ėshtė rrespekt ndaj atij qė e ka dėrguar e Ai ėshtė Allahu, pėr arsye se i Dėrguari predikon atė qė e ka ngarkuar Allahu me tė siē thotė edhe Allahu:”Dhe ai nuk flet nga dėshira e tuj. Ai (Kurani) nuk ėshtė tjetėr pos shpalljes qė i shpallet”,(Nexhm, 3-4).
“Kur thirrėn besimtarėt pėr gjykim ndėrmjet tyre te Allahu dhe te i dėrguari i Tij, e vetmja fjalė e tyre ėshtė tė thonė: "Dėgjuam dhe respektuam!" Tė tillėt janė ata tė shpėtuarit. Kush respekton Allahun dhe tė dėrguarin e Tij, ia ka frikėn Allahut dhe i pėrmbahet udhėzimit tė Tij, tė tillėt janė tė fituarit”, (Nur, 51-52).
Ka treguar Allahu pėr dyfytyrėt tė cilėt betohen, qė sikur tė i urdhėrojė Muhamedi alejhi selam do ta rrespektonin, gjė e cila nuk ka nevojė pėr betim, por detyra e jote ėshtė qė kur tė vjen urdhėri i Muhamedit alejhi selam, ta praktikosh atė, pa u betuar fare, se ndoshta nuk ke mundėsi ta realizosh kėtė premtim. Allahu ka treguar pėr veprėn e Dyftyrėve nė Kuran ku thotė:”Ata (hipokritėt) betohen me njė betim tė fortė nė Allahun se sikur t'i urdhėrosh ti, ata gjithsesi do tė dilnin (pėr nė luftė). Thuaj: "Mos u betoni!" Bindja ėshtė e ditur, (ju vetėm me gojė thoni e jo me zemėr). S'ka dyshim, Allahu hollėsisht di ēfarė veproni, Thuaj: "Respektojeni Allahun, respektojeni tė dėrguarin!" Nėse ata refuzojnė, atėherė atij i takon pėrgjegjėsia me ēfarė ėshtė i ngarkuar ndėrsa juve pėrgjegjėsia me ēfarė jeni tė ngarkuar, nėse i bindeni atij, atėherė keni gjetur tė vėrtetėn. I dėrguari ka obligim vetėm komunikimin e qartė”,(Nur, 53-54).
Besimtari nuk ka nevojė tė betohet pėr rrespekt ndaj Allahut dhe tė Dėrguarit tė tij, se besimi i pastėr e ngrit atė nė rrespekt edhe pa u betuar fare, apo ndoshta nuk ka mundėsi nė rrespektim dhe ėshtė i arsyeshėm, mirėpo nėse ėshtė betuar dhe ka dhėnė premtimin Allahut ai nė mos realizmin e tij duhet tė shpaguaj pėr tė, siē ka thėnė Allahu nė Kuran: ”E prej tyre (hipokritėve) pati sish qė i patėn dhėnė besėn Allahut qė: "Nėse na jep (Allahu) nga mirėsia e Tij, ne do tė ndajmė lėmoshė dhe do tė bėhemi prej punėmirėve, Kur ju dha (Allahu) nga tė mirat e Veta, ata bėnė koprraci me atė (qė u dha), e thyen besėn dhe u zbrapsėn nga respekti ndaj Allahut”, ( Tewbe, 75-76).
Pėr kėtė edhe tė Dėrguarit e Allahut, nuk ishin nga ata qė u betuan nė rrespekt ndaj Allahut, mirėpo e rrespektonin Allahun azze we xhel dhe u mbėshtetėshin nė dėshirėn e tij, siē ka thėnė Ismaili alejhi selam: ”O babai im, punoje atė qė urdhėrohesh, e ti do tė mė gjesh mua, nėse do Allahu, prej tė durueshmėve!”, (Saffat, 102).
D.m.th nuk ka thėnė vallahi do tė mė gjesh prej durimtarėve; se kjo ėshtė lavdatė pėr vetėn e vetė, sepse ka mundėsi tė mos jetė nga durimtarėt:”E nė dashtė Allahu, ti do tė gjejsh nga durimtarėt”, (Kasas, 27).
Gjithashtu edhe Plaku tė cilin e shoqėroi Musa alejhi selam, nuk i tha Musa alejhi selam do tė mė gjesh Vallahi nga tė devotėshmit; se kjo ėshtė lavdatė pėr vetėvetėn, por ka thėnė: ”Do tė mė gjeshė me lejen e Allahut nga tė devotėshmit”.
Ai kėrkoj ndihmė nga Allahu azze we xhel, kjo ėshtė edukata e tė Dėrguarve dhe tė devotshmėve, dhe Musa alejhi selam kur i tha atij Hidri:”Ai (Hidri) tha: "Sigurisht, ti nuk do tė mund tė kesh durim me mua!”, (Kehf, 67),
I tha:”(Musai) Tha: "Nė dashtė Allahu, do tė shohėsh se do tė jem i durueshėm dhe nuk do tė kundėrshtoj ty asgjė!”, (Kehf, 69).
Caku i kėrkuar ėshtė qė njeriu tė ketė qėllim me zemėr pėr rrespekt ndaj Muhamedit alejhi selam, dhe mos tė kundėrshtoj urdhėrin e Muhamedit alejhi selam, pasi qė t’i ketė arritur.
Ai vepron atė qė ėshtė urdhėruar nga Muhamedi alejhi selam, ndalohet nga ajo qė ka ndalue Muhamedi alejhi selam se lėnja ėshtė mė e lehtė se veprimi, ndėrsa fjala e Allahut subhanehu we teala:”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn-urdhėrin e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63), na jepė tė kuptojmė tė jemi Syēelė-Syhapur ēdo herė me urdhėrat e Muhamedit alejhi selam.
Dėgjojmė hadithe tė Muhamedit alejhi selam, nė xhami, nė rrugė, nė shkolla, nė hytbe, nė ligjerata, andaj e jona mbeten tė shpejtojmė nė praktikimin e tyre e kush nuk ka mundėsi pėr momentin tė ketė qėllim pėr nė njė tė ardhme tė afėrt, e pėr kėtė shpėrblehet pėr qėllimin e mirė.
E kush dėgjon hadithe tė Muhamedit alejhi selam dhe nuk ia vė mendjen shumė, apo nuk e praktikon fare, apo nuk ka dėshirė nė praktikim tė tij, ky ėshtė nė rrezik tė madh qė tė goditet me atė qė ka cekė Allahu: ”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn-urdhėrin e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63).
Sa shumė mėsojmė prej haditheve tė Muhamedit alejhi selam nė ligjeratat tona, mirėpo obligohemi ta llogarisim vetėn tonė, ēfarė qėndrimi kemi ne me hadithet e Muhamedit alejhi selam, e para obligohemi tė kemi edukatė dhe sjellje, t’ua japim vlerėn haditheve tė Muhamedit alejhi selam, pastaj obligohemi tė realizojmė atė qė jemi urdhėruar nga Muhamedi alejhi selam, atė qė jemi obliguar.
Ndėrsa ato gjėra qė na ka urdhėruar, me urdhėresė tė pėlqyer apo tė lejuar, ajo qė ėshtė e pėlqyer praktikimi i saj ėshtė shpėrblim, ndėrsa lėnja e sajė nuk ėshtė mėkat, kurse ajo qė ėshtė e lejuar, si praktikimi ashtu edhe lėnja nuk kanė shpėrblim e as dėnim se tė dy kahjet janė tė njejta.
Ēfarė thua pėr disa pėrsona tė cilėt pretendojnė se janė nga dijetarėt,, pretendojnė se janė nga ata qė kuptojnė, dhe se janė thirrėsa nė rrugė tė Allahut, filluan duke kundėrshtuar, luftuar hadithet e Muhamedit alejhi selam, nė vend qė tė kenė edukatė me ta dhe tė i nderojnė e rrespektojnė ata sulmojnė duke thėnė: Edhe sikur tė vėrtetohet nga Muhamedi alejhi selam se e ka thėnė kėtė, derisa mendja nuk e kap dot, ne marim atė qė ėshtė e logjikshme dhe kundėrshtojmė hadithet e Muhamedit alejhi selam me mendjen dhe mendimet e tyre, apo i kundėrshtojnė duke thėnė Qytetrimi nuk e pranon kėtė e atė qė e pranon Qytetirimi ajo ėshtė e saktė.
U them se nuk ka dot, dituri apo qytetėrim tė vėrtetė qė kundėrshton hadithet e Muhamedit alejhi selam, mirėpo ajo qė kundėrshton hadithet ėshtė Injoranca edhe nėse ajo buron nga mjekėt apo profesionalistet, sepse ato janė hipoteza gėnjeshtare, siē kan thėnė njerėzit e dijes: Transmetimet e vėrteta nuk kanė kundėrshtime me mendjet e kthejellėta, ndodh qė ne e vrejmė apo nuk e vrejmė, e ajo i qartėsohet tjerėve qė vijnė pas nesh.
E rėndėsishme se ajo ēfarė sakėsohet ta ketė thėnė Muhamedi alejhi selam obligohemi nė pranimin e tij, pamarrė para sysh e kuptuam qėllimin e tij apo jo, apo i pėrshtatet mendjes tonė apo kundėrshton atė, andaj obligohemi tė akuzojmė mendjet tona e jo hadithet e Muhamedit alejhi selam, pėr kėtė jemi tė obliguar.
Mirėpo tė gjykojmė me logjikėn tonė ndaj haditheve tė Muhamedit alejhi selam apo tė gjykojmė me qytetrimin dhe hipotezat e ndėrtuara nga provat, qė mė tė mirėt njeriu, dhe tė themi se ēdo hadith qė bie nė pėlqim me kėto prova ėshtė i vėrtetė dhe ēdo hadith qė kundėrshton refuzohet?! Kjo ėshtė kotėsi e madhe, Allahu na ruajt prej saj.
Kjo ėshtė humbje dhe frikėsohem pėr atė i cili posedon kėto mendime me shtrembėrim, lajthithje dhe dalje nge feja e Allahut, e sikur mos ta merrnim gjykimit e tij , ngase ai ėshtė injorant, do tė gjykonim me tė si i dalur nga feja, mirėpo duke shikuar injorancėn e tij apo edhe pasimin e verbėr tė thėnsit tė kėsaj hipoteze themi pėr tė se ai ėshtė i humbur, apo gabimtar, porse ai ėshtė nė rrezik shumė tė madh.
E nga njerėzit nė kohėt tona qė kundėrshtojnė hadithet e Muhamedit alejhi selam , e disa prej tyre e mohojnė Sunnetin tėrėsisht dhe thonė se nuk punohet vetėm se me Kuran, kėta quhen Kuranijjun,dhe ky grup janė pabesimtarė dhe nuk punojnė me Kuran sepse Kurani na ka drejtuar nė Sunnet thotė Allahu: ”Atė qė ia jep i Dėrguari merreni, dhe atė qė u ndalon nga ajo distancohuni”, gjithashtu thotė Allahu: ”T'u mėsojė atyre librin dhe urtėsinė”, (Bekare, 129).
Libri, ėshtė Kurani, ndėrsa Urtėsia ėshtė Sunneti i Muhamedit alejhi selam thotė Allahu subhanehu we teala: ”Ty ta zbritėm Kuranin qė t'u shpjegosh njerėzve atė qė u ėshtė shpallur atyre”, (Nahl, 44).
E ngarkoi Muhamedin alejhi selam pėr qartėsim, e ky qartėsim gjindet nė Sunnetin e Muhamedit alejhi selam, se Sunneti qartėson gjėrat sipėrfaqėsore tė Kuranit, e komento Kuranin, dhe kush thotė se nuk veproj vetėmse me Kuran bie mbi tė fjala e Allahut: ”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63).
Dhe ata tė cilėt e kundėrshtojnė Sunnetin e Muhamedit alejhi selam , apo kundėrshtojnė disa nga Sunnetet dhe marin disa prej tyre, duke thėnė i marim ato qė janė Mutevatire, dhe nuk pranojmė Hadithet Ehad, nėse i kundėrshtojnė rregullat e logjikės dhe nuk pranojmė tė tilla nė ēėshtje tė Besimit dhe nuk i pranojmė ato nė punėt qė i quajmė studimore; e kjo faktikishtė ėshtė injorancė e madhe dhe e gjithė kjo bie nėn fjalen e Allahut: ”Le tė kenė kujdes ata qė kundėrshtojnė rrugėn-urdhėrin e tij (tė dėrguarit) se ata do t'i zė ndonjė telashe, ose do t'i godasė dėnimi i idhėt”, (Nur, 63), e kėto janė kundėrtshime mė tė rėnda se ata tė cilėt nuk pėrfillin urdhėrin e Muhamedit alejhi selam nga epshet dhe teket e tyre, se kėta kundėrshtuan me qėllim, Allahu na ruajt.
E gjithashtu ajo qė ėshtė shfaq nė kohėn e fundit, e posaqėsisht nė mesin e tė rinjėve, sulm kundėr disa haditheve tė Muhamedit alejhi selam duke i bėrė tė dobėta tė vėrtetat, e tė vėrtetat tė dobėta pa dituri, edhe ky ėshtė rrezik i madh, nuk lejohet pėr ēdonjėrin tė flet pėr hadithe tė Muhamedit alejhi selam pos atij qė ka dituri dhe njohje pėr tė.
Ndėrsa njė njeri ka filluar tė lexoj disa libra vetėm duke mos nxėnė dituri nga dijetarėt dhe burimet e vėrteta fillon duke bėrė hadithe tė vėrteta dhe tė dobėta, ky ėshtė rrezik i madh, dhe kjo ėshtė edukatė e ultė me hadithet e Muhamedit alejhi selam, dhe duhet tė ndalen nga ky veprim se ky ėshtė rrezik i madh pėr vetėn e tyre dhe pėr Muslimanėt nė pėrgjithėsi.
Edukata dhe sjellja me Sunnetin e Muhamedit alejhi selam ėshtė obligim pėr ēdo njeri, duke mos u zhytur pos me dituri dhe njohje tė vėrtetė, e qė tė jetė nga njerėzit e dijes dhe tė kėtij profili, ndėrsa njeriu qė ėshtė i vogėl dhe dėshiron tė hyj nė shtėpi nga kulmi dhe nuk hynė nga dera ky ėshtė rrezik shumė i madh, e gjithė kjo hyn nė edukatėn e ultė me Muhamedin alejhi selam, dhe me Sunnetin e tij, andaj kėrkohet nga ne tė jemi syēelė pėr kėtė gjė ngase ėshtė ēėshtje madhėshtore.
Sunnetin e Muhamedit alejhi selam e kanė lėnė anash nė kohėn tonė shumė njerėz dhe flasin kundėr tij nga injoranca e madhe, nga mohuesit, nga bartėsit e mendimeve shkatėrruese, andaj obligohemi tė kemi qėndėrim me atė i cili kundėrshton Sunnetin e Muhamedit alejhi selam, qėndėrim tė Besimit, qėndrim tė besimtarėve me hadithet e Muhamedit alejhi selam, me dituri, praktikim, rrespektim, edukim, ashtu siē e nderojmė Muhamedin alejhi selam, ashtu tė nderojmė edhe hadithet e Tij, sepse ato janė nga Allahu subhanehu we teala: ”Ēfarė t'ju jep Pejgamberi, atė merreni e ēfarė t'ju ndalojė, pėrmbanju dhe kini frikė Allahun”, (Hashėr, 7).
“Dhe ai nuk flet nga dėshira e tij, Ai (Kurani) nuk ėshtė tjetėr pos shpalljes qė i shpallet”, (Nexhm, 3-4), kjo ėshtė shpallje nga Allahu subhanehu we teala.
Kėrkoj falje nga Allahu pėr vetėn time, juve dhe muslimanėt nė pėrgjithėsi, duke kėrkuar nga Allahu tė mė furnizoj mua dhe juve me dituri tė dobishme, dhe vepėr tė mirė, syēeltėsi nė fenė tonė, vendosmėri nė tė vėrtetėn, dhe mos tė shtrembėroj zemrat tona pasiqė na ka udhėzuar, paqja dhe shpėtimi i Allahut qoftė mbi Muhamedin, familjen dhe shokėt nė pėrgjithėsi.
Selam alejkum!
-
Regullat e Postimit
- Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
- Ju nuk mund tė postoni nė tema.
- Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
- Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
-
Rregullat e Forumit
Krijoni Kontakt