Kthim - Aleksander Dardeli

[Henri]

(postuar me pare tek forumi i vjeter nga Katana)

KTHIM
Kur kishin përdhunuar Lindën, ai priste tek kangjellat e parkut të lodrave duke shtërnguar faqoren që ia kishte mbushur vëllai me konjak dhe ndërtuar në mendje se si mund të shpalosej nata e parë që do të kalonin bashkë. Bënte ftohtë. Linda do të vinte nga pas shkollës së baletit dhe do të dilte në rrugën përballë piterisë me xhama të thyer. Kishte çaste që përfytyrimet ia merrnin frymën me një rrahje të fortë në gjoks dhe një lehtësi të çuditshme në kokë. I dukej sikur aty pranë tij shtrihej një perde e padukshme që e ndante nga një botë tjetër. Duhej një kombinim i rastësishëm forcash, një ngjarje a një aksident që ta fuste në botën tjetër. Ideja se ishte kaq pranë hyrjes në atë botë-hije, padurimi për ta hedhur hapin dhe frika se mos diçka shkonte ters nuk e linin të qetë. Pastaj kishte momente qetësie kur para sysh i dilte vija e vogël që shfaqej në gushën e saj kur ulte kokën mbi libra. I faniteshin dhëmbët e saj të mëdhenj kur qeshte. Fijet që i ishin vjedhur bishtalecit aty ku i mbaronin flokët dhe fillonte qafa e bardhë. Sa e kishte pritur Lindën atë mbrëmje!

Kur ishte larguar me valën e parë të refugjatëve pas fillimit të trazirave kujtonte se nuk do të kishte mall për të ardhur prapë. I ulur në hambarin e anijes mes një gruaje që i jepte vjedhurazi gji fëmijës dhe një bixhozxhiu që ankohej se i kishte lënë ato pak dollarë që kishte marrë me vete për faj të ortakut, nuk shihte rrugë tjetër veçse të humbte diku në një qytet të madh. E dinte se nuk do ta donte njeri shumë me ato xhinset e veta të lira dhe fytyrën e hequr të një lindori. Por anonimiteti i qytetit të madh dhe kufiri me të cilin do ta ndante gjuha e huaj do t'i krijonin një hapësirë të tijën pa kokëçarje dhe njohje të mëparshme.

Nina ishte njeriu i parë të cilit i kishte folur në atë qytet. Nina kishte ardhur para dhjetë vjetësh nga Rusia me nënën e saj balerinë. Nëna ishte martuar përsëri me drejtorin e një agjencie të madhe reklamash dhe banonte në një shtëpi si kështjellë buzë lumit. Nina kishte një punë të mirë. Punonte në zyrën e punësimit të qytetit sepse dinte rusisht dhe mund të ndihmonte emigrantët rusë. Paratë që i merrte ndonjëherë nënës ose njerkut i përdorte për të blerë bojra, kavaleta, dhe korniza për pikturat që bënte në kohën e lirë. Ajo i dëgjonte gjithnjë me kujdes përshtypjet që i krijonin atij pikturat e saj të inatosura por vetëm një herë i kishte kërkuar t'i përsëriste fjalët dhe kishte filluar ta ndryshonte bojën me të cilën kishte pikturuar lumin.

Ditën e parë që filloi kursin për të mësuar gjuhën e shkruar shkoi të blente një akullore me Renatën. Renata e nuhati se ai nuk fitonte shumë prandaj këmbënguli t'i paguante akulloret. Kur u ndanë, ajo e ftoi për drekë të djelën ndërkohë që ai ende po mendohej të gjente një mënyrë për ta falenderuar për akulloren. Pas drekës të djelën biseduan për orë të tëra për rrugët ku kishte kaluar fëmijërinë, për udhëtimin me anije, për prindërit e tij dhe për Siçilinë. Renata ishte nga Siçilia. Ajo nuk kishte shumë kohë që kishte ardhur dhe banonte me vëllain e saj, një mi kompjuterash tepër i shëndoshë që punonte për IBM-në. Renata i thoshte se Sirakuza nuk ndryshonte shumë nga qyteti i tij. Asaj nuk i pëlqente jeta nën një strehë me vëllain dhe gruan e tij por e dinte se nuk kish ç'të bënte në Siçili. Renata në fakt i thoshte shpesh se nuk duhej të kthehej. Jeta e tij ishte në këtë qytet. Po të kthehej, do të humbiste kot. Si në Siçili, i thoshte ajo. Mbrëmjet me Renatën kalonin si pa kuptuar. Të dy e flisnin ende keq gjuhën e huaj por u pëlqente që mund të flisnin pa vrarë mendjen për gabimet.

Pastaj erdhi një periudhë vetmie. Problemi nuk qe se s'po takonte dot ndonjë vajzë. Në fakt në punën e re kishte shumë vajza që e kishin ftuar të shkonte në mbrëmjet e tyre. Por ai e ndjente veten të lodhur nga metroja, parqet boshe, reklamat që ndërprisnin orë e çast filmat, sirenat e autoambulancave, rap-i dhe vera e lirë. Vendosi të kthehej. Për pak kohë.

Në aeroport e priti nëna dhe vëllai. Babai nuk dilte dot se kishte kohë që ishte sëmurë. Nëna iu duk e lodhur dhe e plakur. Sikur kishte jetuar në një botë ku koha ecte me shpejt. Kur shihte rudhat që i kishin dalë në cepat e syve donte ta merrte dhe ta shtërngonte fort në krahë por e ndjente veten të paralizuar. Në kokë i gëlonin mijëra mendime tek shihte fshatarët që ecnin buzë pistës së aeroportit, makinat e vjedhura që parakalonin makinën e tyre, magazinat me blloqe betoni gri që ishin ngritur në të hyrë të qytetit. Por nuk i dilte asgjë nga goja. Ndjehej sikur ta kishin fshehur pas një xhami të trashë që i pengonte të gjitha zhurmat. E dinte se të tjerët nuk e dëgjonin dot.

Të nesërmen doli nëpër qytet. Nga kafenetë e vogla që kishin mbirë në parqet e qytetit dëgjoheshin zëra të çjerrë. Kur u gjend para kangjellave të parkut të lodrave, vendosi të ndalte pak. Bënte ftohtë si atë ditë kur kishte pritur Lindën. Kangjellave u kishte rënë boja e zezë vende-vende. Tek ky vend koha i kishte mbetur borxh përjetësisht. I kishte marrë diçka që i përkiste atij, vetëm atij dhe nuk kishte dreq që ta gjente përsëri. Ndoshta jo, mendoi. Ndoshta Linda do të kishte ecur me të rrugëve të lagështa të qytetit, do ta kishte lënë ta puthte dhe t'i shtëngonte gjinjtë pa pranuar të vinte me të. Ndoshta të puthurat nuk do të shkonin më larg se herën e fundit që kishin qenë bashkë. Linda do qeshte. Do vraponte me të nën pishat e rënduara nga shiu dhe në fund fare do t'i thoshte se i duhej të ikte. Po ta donte me të vërtetë, do të priste. Disa fëmijë me kuti cigaresh në duar ia ndërprenë mendimet. Jo, tundi kokën kur njëri prej tyre i zgjati një paketë.

Vëllai i kishte thënë dy ditë më vonë se Linda ishte në spital. Po të donte, i kishte thënë se do të vinte me të deri tek dera e dhomës spitalit. Gijthçka kishte ndodhur rrufeshëm kur Linda kishte dalë nga pallati dhe kishte marrë rrugën pa drita për në qendër të qytetit. Vëllai kishte marrë vesh se disa banorë të apartamenteve buzë rrugës i kishin dëgjuar britmat e saj por kishin pasur frikë të dilnin jashtë. Askush nuk e kishte parë targën e makinës apo sa veta ishin brenda. Ishte dimër dhe qyteti më të shumtën e kohës nuk kishte drita. Grupe njerëzish të armatosur vërtiteshin rrugëve. Shumë veta thoshin se ishin adoleshentë që kishin dalë jashtë kontrollit ngaqë shkollat nuk punonin. Disa të tjerë thoshin se njerëzit me xhakoventat e zeza, flokët e gjata dhe të palara, dhe pantallonat e gjera në fund nuk ishin nga qyteti.

Ato ditë nuk e mbante shtëpia. Edhe prindërit duhej ta kishin marrë vesh sepse nuk i thoshin gjë kur kthehej pas mesnatës. Kthehej në këmbë nga qendra e qytetit duke kërkuar një shpjegim. Nuk gjente dot ndonjë shpjegim. Mos vallë Linda buzëqeshte më tepër se duhej dhe të tjerët e merrnin buzëqeshjen e saj si flirt? Mos duhej të kishte shkuar ai ta merrte vetë nga shtëpia deri në qendër megjithë këmbënguljen e saj që fqinjët të mos i shikonin bashkë? Mos vallë duhet të kishin lënë një vend takimi pranë shtëpisë së saj? Ai do ta shpëtonte po t'i kishte dëgjuar britmat. Po cilët ishin këto kafshë? Vëllai duhej të takohej patjetër me ata shokët e tij të tetëvjeçares që ishin bërë huliganë profesionistë. Ata mund ta gjenin se cilët kishin qenë në atë makinë. Bota i dukej herë e madhe me mijëra shtigje dhe vrima ku mund të humbisnin plehrat që mbante dhe herë tepër e vogël, sikur nuk kishte vend për të. Me të marrë vesh se ishin hapur portet dhe mijëra refugjatë po largoheshin me anije, mori me vete disa fotografi dhe iku pa i thënë gjë as vëllait as prindërve.

Pas shtatë vjetësh, qyteti kishte ndryshuar shumë. Rrugët e varfra por të pastra ishin bërë rrugë të varfra dhe të ndyra. Restorantet ishin të mira dhe baret kishin më tepër pije. Vëllai e çoi në një bar pranë xhamisë ku mblidhej me shokët. I pëlqeu. Iu desh t'i shpjegonte barmanit se martini është koktej me xhin ose vodka dhe vermuth. Ulur në tryezën pranë xhamave të barit, vëllai i tregoi se me të marrë letrat e tij kishte shkuar ta takonte Lindën, por nuk e kishte gjetur dot. Fqinjët e saj i kishin thënë se Linda kishte shkuar së bashku me prindërit dhe vëllain e vogël tek disa kushërinj në Kosovë. Kishte shkuar përsëri pas gjashtë muajsh. Askush nuk e dinte se ku ishte familja e Lindës. Apartamentin e kishte blerë një mësues anglishteje i cili e përdorte për kurse. Kishte pyetur shoqet e shkollës por edhe ato nuk dinin gjë. Tezja e vetme që kishte Linda në qytet nuk gjendej gjëkundi.

Fillimisht ndjeu një farë lehtësimi që nuk do ta takonte Lindën sepse nuk dinte ç't'i thoshte dhe si të vepronte. Por pastaj u mërzit sepse gjithçka iu duk si një shaka pa shije. Sikur gjithçka kishte ngjarë në mendjen e tij dhe nuk ekzistonte asnjë frymë për të vërtetuar të kundërtën. Ah sikur të gjente një provë se kishte dashur një vajzë prej mishi e kockash, se edhe ajo e kishte dashur ndoshta po aq shumë, se do ta kishin kaluar natën bashkë. Linda kishte humbur në rapullimën e ndryshimeve të viteve që ai nuk kishte qenë në vendin e tij. Nuk e dinte se kë të kapte për fyti, kë të qëllonte me grusht. Ndoshta kuptimi i vetëm i këtij kthimi kishte qenë të zbulonte se në të vërtetë e kishte kapërcyer atë perden që ndjente dikur pas kangjellave duke pritur Lindën. Veçse bota pas saj nuk ishte një vorbull ndjenjash, një kaleidoskop dashurish dhe takimesh. Pas saj gjithçka ishte pjesë e një rezistence të përkohshme ndaj humbjes.

Dita e kthimit po afronte. Filloi të dilte më shpesh për të regjistruar gjithçka në kujtesë sepse nuk i dihej kur do të kthehej prapë. I vinte për të qeshur kur shikonte rrugëve vajza me minifunde dhe fshatarë që shisnin dru me gomarë. Në qendrën e qytetit kishin ndërtuar një park lojrash ku kishte më shumë të rritur se fëmijë. Parkun e vjetër të lojrave e kishin mbyllur. Kudo që të shkoje nuk i shpëtoje dot baltës. Një baltë e kuqe që ishte zhgyer e lidhur aq mirë sa dukej sikur nuk të lëshonte. Bashkia nuk dërgonte më kamiona për të mbledhur plehrat por vazhdonte t'u paguante rrogat tre orkestrave të qytetit. Në bulevardin pranë stacionit të trenave ishin hapur disa butikë ku gjeje kostume Piérre Cardin. Brenda butiqeve vinte erë byreqesh nga byrektoret e vogla të ndërtuara aty pranë. Vendi nuk e kishte humbur akoma kërshërinë për të mësuar ç'ndodh në botë: në ballkone përveç druve tani shikoje edhe antena satelitore. Nuk kishte jetuar me qytetin e tij të lindjes gjatë ndryshimeve. As qyteti nuk kishte jetuar me të gjatë ndryshimeve të tij.

Një ditë para se të kthehej, shkoi në barin e vogël pranë xhamisë dhe u ul duke pritur vëllanë. Ndoshta të gjithë arrijnë një pikë në jetë ku mësojnë se ecin të vetmuar në rrugët që kanë zgjedhur. Po s'tregojnë. Barmani iu afrua. Mori një zarf nga tabakaja dhe ia la në tryezë. "Për ty," i tha dhe i shkeli syrin. E ndoqi me sy për pak çaste se mos thoshte gjë tjetër pastaj mori zarfin në dorë dhe e ktheu nga ana tjetër. Mbante emrin e tij. E njohu menjëherë shkrimin. Pa e hapur, e ndjeu se Linda ishte po aq reale sa flokët që e çponin në qafë kur kishte dalë nga berberi. Ajo e kishte dashur po aq sa ai. E palosi zarfin me kujdes dhe e futi në xhepin e brendshëm te xhaketës.

January 1996

© Aleksander Dardeli

[katana]

un paskam harruar qe e kam postuar ndonjehere kete.

po ti nga e gjete moj aman?