Vullnet Mato

[DI_ANA]

VULLNET MATO


Poet dhe prozator, lindi në Sarandë në vitin 1937.

Është autor i vëllimeve poetike: “Tinguj malesh” (1969), “Krahët e erës” (1972), “Ninullat e hekurit” (1984), “Dritaret e prillit” (1994), i vëllimit me poema “Katër plagë të Shqipërisë” (1999) dhe i poemës “Nënëmadhe Fterra” (2007). Ka botuar vëllimet me tregime “E fshehta tronditëse” (1999) “Klithmat e mishit të bardhë” (2006). Romanet: “Ujësinor” (1976), “Era e kësaj kohe” (1984), “Lakmia” (2000), “Maturantët” (2002), “Damkosja e engjëjve” (2004) “Marrëzia e madhe” (2008), “Matura e paharruar” (2009).




Tregim

AJO QË FJETI ME TË PANJOHURIN..

Zamira hodhi sytë një grimë mbi xhamin e trashë ku ishte shkruar me varak të verdhë “Telegrame e Lajmthirrje” dhe mbështeti dorën e saj të butë mbi dorën e tij.
-Do shtoj edhe një shokun tim, -tha befas me një ton krejt të zakonshëm.
- Shok? -ia bëri Agroni duke u kthyer kundruall. - Ç'është ky shok?...
- Më mirë të them, një i njohur i rastit, -korrigjoi ajo me një buzëqeshje të lehtë.
-Dhe një i njohur i rastit duhet ftuar në dasmën tonë?! -mblodhi supet ai.
-Mendoj se po, pasi është një person të cilit i detyrohem...
Agroni u kthye i tëri dhe hetoi ngultas sytë e së fejuarës.
-Për çfarë?
Zamira ndjeu padashur një skuqje të lehtë dhe uli sytë aty ku këmbët e shumta të njerëzve ishin grumbulluar për të bërë telegrama e lajmthirrje.
-Ç'ke që më shikon ashtu? -e qortoi ajo me zë të ulët. -Kam dashur të ta tregoj me kohë, po më ka dalë nga mendja... -dhe bëri fresk një çast me letrën ku kishte shënuar emrat e personave të largët që do t'i ftonte me telegram. -Mirëpo edhe të shpjegohem gjatë këtu, nuk është as vendi as koha...
Agroni hetoi me dyshim profilin e bukur të së fejuarës dhe e fiksoi vështrimin te qepallat, ku dukej sikur mbahej mbuluar me rimel ai sekret, për të cilin ajo kishte zënë të shprehej me druajtje.
-Edhe... -gërmoi për më tej zëri i tij.
-Të thashë pra, mos më vështro me kaq habi, se kjo mënyrë më acaron'. -iu kthye ajo me një shprehje bezdie. -Unë do të të sqaroj çdo gjë, përderisa po të tregoj vetë. Po nuk hapet ai muhabet këtu mes njerëzve...
-Fol, se nuk e ka njeri mendjen te ne! -ngulmoi Agroni.
Zamira hodhi një sy të shpejtë përqark dhe ndonëse u ndie e imponuar, filloi të tregojë duke ulur paksa zërin.
-Kjo ka ndodhur parvjet, kur ne nuk ishim njohur...Në atë kohë unë punoja mësuese në Himarë. Mamaja me babanë më përcollën nga Fieri me trenin e mesditës. Mamaja, siç e ka zakon, m'u qep me të lutura: "Mira, të keqen nëna, mos harro, sa të vësh këmbën në Himarë më nis telegram, po deshe të më zërë gjumi sonte!" E dija që mamanë s'kishte valium në botë ta vinte në gjumë pa marrë telegramin tim. Sapo zbrita në Vlorë, shkova preva biletë për autobuzin. Po për dreq, atë ditë autobuzi i pasdites seç pati një defekt dhe u vonua. Na lajmëruan të prisnim, se do të vinte në atë linjë një autobuz tjetër. Dhe kështu kaluan nja dy orë të mira. Bëra një llogari të shpejtë. Kur të arrija unë në Himarë, do të ishte shumë vonë për gjumin e mamasë dhe vrapova te posta. I nisa telegram nga Vlora, për ta qetësuar në kohë. Mirëpo për dreq, kur u ktheva autobuzi sapo ishte nisur dhe unë mbeta te agjensia me valixhe në dorë. U bëra helm. Të nesërmen duhej të isha patjetër në mësim dhe dola për makinë të rastit. Por nuk mu mbush mendja të hipi te asnjeri nga ata që kaluan dhe më zuri mbrëmja në rrugë. Në Vlorë ne nuk kemi asnjë të njohur ku mund të trokisja për të fjetur dhe pashë ç'pashë, iu drejtova hotelit...
Agroni ndërroi pozicionin e këmbës mbi këmbë dhe u përkul fare pranë saj, duke kapur nofullën e vet me dorë. Kureshtja dhe parandjenja, se mund të zbulohej ndonjë ngjarje e pakëndshme e bënë më të vëmendshëm.
-...Ishte një hotel i vjetër në qendër të qytetit. Lexova shënimin "Vende s'ka" te sporteli dhe atëherë u shqetësova seriozisht. Ishte vonë dhe sportelisti, që sapo kishte marrë turnin e natës, më tha të prisja sa të sigurohej për një dhomë, çelësi i së cilës kishte mbetur në tabelë. Vendosa të pres, sepse ai telefonoi në hotele të tjerë dhe s'kishte vende askund. Kontrolloi regjistrin dhe tha, se aty flinin prej një muaji dy oficerë të ministrisë. Kishte mundësi të kishin shkuar për ta kaluar të dielën pranë familjeve, por nuk ishte i sigurt, sepse sportelisti i mëparshëm s'kishte lënë asnjë shënim për atë dhomë. Kështuqë në orën dhjetë e gjysmë ai më regjistroi dhe më dha çelësin me një numur që s'e harroj: “28”. Në fund më tha, se edhe po të vinte ndonjëri prej tyre, do t'i lëshonte krevatin e vet në zyrë. Ngjita shkallët tepër e lodhur dhe hyra në dhomë. Ajo ishte e vogël e me një dritare të vetme që shihte nga Sheshi i Flamurit. Gjatë gjithë kohës që sportelisti më diskutoi çështjen e dhomës, mua filloi të më hante meraku për çarçafët. Por i kontrollova me kujdes dhe pashë, se ishin të ndërruar dhe fare të pastër. Ndonëse ajo era e dhomave të hoteleve ku pihet duhan s'më ka pëlqyer kurrë, isha e kënaqur që më në fund u rregullova për bukuri. Hëngra diçka nga ato që më kishte vënë mamaja në çantë dhe aty nga ora njëmbëdhjetë rashë për të fjetur, duke përfytyruar spiralet e Llogarait. Isha aq e raskapitur dhe e tronditur nga tersllëqet e asaj dite, sa edhe vet nuk e di se si më zuri gjumi menjëherë dhe fjeta si e vdekur...
2

Pasdite, kur po kheheshim nga reparti ku kishim shkuar për inspektim, Kurti u ndal në mes të rrugës e më tha krejt pa pritur: "Shko Fisnik, unë do dal një herë te kryqëzimi, po gjeta ndonjë makinë për Tiranë, do shkoj në shtëpi sonte." Dhe kështu u ndamë qysh aty. Në mbrëmje shkova te një i njohur që më ftoi për të parë në televizor ndeshjen Holandë - Gjermani. U ktheva në hotel rreth orës dymbëdhjetë pa çerek. Kalova pranë sportelit dhe si e pashë që Xhezua po dremiste, u ngjita te dhoma ku flinim prej një muaji që ndodheshim në Vlorë. Një kopje të çelësit e mbaja gjithmonë me vete për të hyrë në çdo kohë, sepse qëllonte që sportelisti nuk ishte aty. Kur rastiste të dilnim herët e të ktheheshim vonë, meqë ishim bërë si të shtëpisë, paguanim në mëngjesin tjetër edhe për natën e kaluar. Hapa derën dhe u habita pa masë, kur, ashtu në errësirë, pashë Kurtin që flinte. Nuk e ndeza dritën për të mos e zgjuar. Megjithëse një herë më shkrepi një dëshirë të shkoj ta kap për hunde e t'i them: O haxhipishman, pse nuk shkove në shtëpi? Por u pendova, se ishte shumë vonë e mund të vuante derisa ta kapte gjumi përsëri. U zhvesha dhe u rrasa menjëherë në krevat. Një copë herë u rrotullova, duke kujtuar rastet e bukura të golave të shënuara nga gjermanët, derisa më kaploi gjumi. Në mëngjes, siç e kam zakon, më doli gjumi herët. Sapo zbardhi, ktheva kokën për t'i hedhur një sy Kurtit që s'ishte bërë i gjallë kësaj nate. Por, për habinë time të patreguar, pashë një tufë flokësh të gjatë e të ndritshëm si mëndafsh i zi, që kishin shkarë nga jastëku e vareshin deri poshtë në anë të krevatit. Shqeva sytë mirë, se mos ishte ndonjë fanepsje nga ato që krijojnë hijet e pasqaruara të mëngjesit. Por jo. Gjithçka kishin konstatuar sytë e mi prej qitësi të pagabueshëm, ishte mëse e vertetë. Po për besë, paskësha fjetur gjithë natën me një femër dhe nuk e kisha ditur... Fati më kishte sjellur aq pranë një mëllënjë pëndëzezë dhe unë budallai isha shushatur gjithë natën në një gjumë artilerie, siç i themi ne ushtarakët. Duke mbajtur sytë i shtangur mbi format e trupit që lejonte batania, ndjeva atë çast një trazim të çuditshëm, që zgjoi tek unë ndijime të fjetura. Ai shkarëzim i lëmuar flokësh me një shkëlqim xixëllitës ma rrëqethi trurin tmerrësisht e ma mbushi si me atë rrëkenë e xixëllimave që lëshon saldatriçja natën, duke më salduar diku thellë një mendim jo të zakonshëm. Lakimet e valëzura të trupit të saj, nga qafa e bardhë te supi, rënia e thellë te beli, e pastaj ngjitja e rrumbullakësuar e kofshës, më shkaktoi menjëherë një joshje të fshehtë, që m'i mpiu të gjitha shqisat e tendosura prej kureshtjes për t'i parë fytyrën e kthyer nga muri. Më rrihte zemra sikur kishte marrë një revan të madh e mezi prisja të komunikoja me të, për të marrë vesh kush ishte ajo grua dhe pse ndodhej në dhomën time. S'dija si të veproja fillimisht për ta zgjuar. Nga padurimi m'u errën sytë e mu turbullua shikimi. Tekefundit vendosa. Ndeza abazhurin e komodinës. Reflekset e dritës së fortë, që u përplasën në murin e bardhë, e goditën menjëherë në fytyrë. Ajo u zgjua. Lëvizi. Në fillim u kthye ngadalë. Pastaj kërceu rrëmbimthi mbi krevat dhe, duke u mbledhur kruspull me çarçafin rreth gjoksit, thirri me sy të zgurdulluar:
-Çdo ti këtu?... Nga ke hyrë?... -dhe papritmas përpëliti sytë te çelësi i saj që ndodhej mbi komodinë.
-Prit, mos u nxito!…Ti çdo këtu! - ia ktheva me të butë e duke buzëqeshur lehtë, për të mos e trëmbur sorkadhen qafëgjatë që e kishte zënë nata fare pranë dyshekut tim.- Unë kam një muaj që fle në këtë dhomë...
Nuk mund të shprehem, se si ajo më pa me aq tmerr. Flegrat e hundës i dridheshin siç turfullon delja milore kur befas sheh përballë një ujk. Mbeti e shtangur dhe hapi pak gojën, sikur po bëhej gati për t'i rënë një sirene alarmi, e cila mund të ngrinte në këmbë të gjithë hotelin.
-Dil! Dil shpejt, se atij sportelistit ia rregulloj unë!... -tha me një zë murmuritës gjithë turp e me një vështrim të egër.
Dua të them, se e dija shumë mirë sa e rrezikshme ishte për mua si ushtarak kjo gjë që bëja, nëse merrej vesh. Por, pamja e saj aq magnetike, më elektrizoi të tërin dhe iu dorëzova shpirt e trup ndjenjës lakuriqe të sensualitetit, kështuqë nuk kisha më fuqi mbi veten.
-S'ka faj sportelisti, -i thashë dhe u mundova t'i shpjegoj rrethanat e mia.
Ajo më dëgjoi me sytë gjithnjë të frikësuar e të hapur tej masës, aq sa qerpikët e gjatë i preknin vetullat e holla. Dhe vazhdonte të shtrëngonte çarçafin mbi gjoks, sikur aty të ruante dy qese të mëdha me florinj. Buzët e ngushta i kishte të bumbyera nga gjumi e pak të thara në cepat. Majën vezake të mjekrës e mbante mbështetur mbi dy grushtet e vegjël, që i kishte ngjeshur thellë te gusha. Flokët e gjatë i kishin mbuluar dy anët e qafës dhe supet e rrumbullt i kishin mbetur jashtë me një bardhësi vezulluese. Merrte frymë aq shpesh, sa çarçafi para gjoksit punonte sikur e rrihte era e ftohtë e Karaburunit. Vetëm këto, që m'i kapi syri shpejt e shpejt, ma bënë gjakun të më marrë flakë si baruti i thatë. Ç'fshihej në ata sy të bukur në formë bajameje dhe në ato buzë të vogla të shtrënguara?...S'mund ta përshkruaj dot, se në çfarë gjendje mbeta. E gjithë qenie ime ishte trazuar, aq sa tëmthat më rrihnin si dy trompeta të vogla, të padukshme. Vetëtimthi mendova, se buzët e thara duhet t'ia njomja me buzët e mia dhe supet e ftohur duhet t'ia ngrohja me frymën time. Rasti më kishte sjellur pranë një lumturi të dëshiruar aq shumë për një beqar si unë. Pasioni, që më kishte rrëmbyer, më turbulloi gjithë trurin dhe më pushtoi ideja therëse për ta zotëruar patjetër këtë femër. Mendova, se së pari duhej ta qetësoja e ta bindja se jeta i kishte këto gjëra...
Por ajo, sikur të ishte duke vrojtuar tabelat brënda trurit tim, m'i preu mendimet përgjysmë:
-Të lutem, -tha duke u dridhur nga të ftohtit.- ngjau si ngjau, dil pak jashtë sa të vishem!
Përse duhej të dilja jashtë patjetër, si ndonjë qen i përzënë prej saj? S'ishte aspak e drejtë. Më kishte rënë pa pritur e pa kujtuar një fat i madh nga qielli dhe unë të dilja jashtë si fajtor! Jo, jo, unë s'isha ndonjë ushtar i thjeshtë, që duhej t'i bindesha me doemos urdhërit suprem të saj. Po një goxha oficer artilerie me akademi ushtarake të plotë. Pra, në këtë rast eprori që dikton urdhërat isha unë, jo ajo. Ndryshe do të ndjehesha mjaft i fyer në sedër. Ishte një shans i rrallë ky që më kishte rënë mua në pjesë. Edhe ajo vet s'duhej të më vinte faj, por t'i nënshtrohej këtij rasti, për të cilin s'kishte pse ta vriste ndërgjegjja, sepse nuk e kishte kërkuar vet. Në kuptimin e qartë të fenomenit konkret, ishim thjesht dy njerëz që rastësia e deshi t'i ngrohnim zemrën njëri-tjetrit e të zinim miqësi. Fundja, ç'janë lidhjet midis çifteve?... Rastësi. Njohje në vende nga më të ndryshmet, ku s'mund të përjashtohej edhe hoteli. Ne të dy, vetëm për vetëm në këtë dhomë, mund t'i kursenim njëri-tjetrit kohën e gjatë të ecejakeve për të arritur te çasti aq i zakonshëm për të gjithë të dashuruarit. Pra, ç'kuptim kishin fjalët e rrëmbyera të saj "Dil jashtë shpejt!" Së pari, ne duhet të njiheshim...
-Kaluam një natë të tërë bashkë pa u shpejtuar, pse tani duhet të nxitohemi kaq shumë? -i thashë qetësisht e me një zë, që nga emocioni m'u duk si u huaj.
Ajo e shkrehu predhën e syve të saj e më goditi me një vështrim tepër të ftohtë.
-Nëse je njeri që ke jetuar me motër e me nënë, mos e zgjat më tej, po më ler të vishem!- tha me një frymëmarrje gulçuese, tashmë krejt e zverdhur në fytyrë.
Por unë, duke u nisur nga mendimi, se nazet e kundërshtitë janë pjesë e natyrës femërore, buzëqesha me qejf të madh. Dhe tek vështroja, sesi dridheshin supet e saj të bardhë e të mbushur me materie femërore, ndjeva një trazim mashkullor sfilitës e më pushtoi një dëshirë e marrë, që mezi po e përmbaja. Sido që kish folur ajo nga pozicioni i një femre, unë nuk mund ta lëshoja aq shpejt pozocionin tim prej mashkulli, që të më quante budalla një ditë. Ky mendim dhe tundimi i tmerrshëm që më shkaktonte kurmi i saj i butë i mbështjellur me çarçaf, më nxitën që të ngul këmbë deri në fund. Dhe atë çast m'u tendosën më keq të gjitha shqisat. Aq sa fillova të ndjej drithërima në çdo milimetër katror të trupit. Më çakërdisi ideja, se duhej të përfitoja patjetër nga ky rast, për ta bërë timen. Duhej me çdo kusht t'i shihja ato supet e bardhë dhe krahët e saj të hollë duke u përpëlitur nën krahët e mi. Kështu më thoshte instikti im prej mashkulli. Kurrë ndonjëherë nuk i kisha rënë në qafë me kaq vendosmëri një femre. Por ky rast bënte përjashtim nga vet terreni i jashtëzakoshëm ku gjendeshim. Përfytyrova se si kjo femër e akullt në dukje, mund të zbutej si manare e të bëhej krejt e zjarrtë në atë shtrat të ftohtë. Si të gjitha gratë, që kanë një kufi morali me disa piramida ndaluese të vendosura në tru qysh në fëmijëri, edhe kjo, tej këtij kufiri të diktuar, duhej të shfaqte instiktin e vet biologjik me ngacmimet e natyrshme të seksit të kundërt. Po të isha taktikisht i zoti, unë mund t'i shmangia të gjitha pengesat e ta kaloja atë kufi në mënyrë paqësore.
Mesa dukej, ajo, me intuitën e saj të habitshme, e kuptoi përsëri ç'mendoja unë atë çast. Sepse rrudhi vetullat, sikur deshi të largonte sa më parë nga vetja dikë, që s'po e duronte dot t’i binte në qafë më tej.
-Të lutem kuptomë, dil, mos u vono më tepër! - pasi i tha këto fjalë, sytë e saj më vështruan egër, në mënyrë urdhëruese dhe me padurim të dukshëm.
Vështrimi i saj ishte si një vetëtimë që më futi shkarkesën e zjarrtë në të gjitha indet. Por unë s'doja ta bëja veten të mundur e të pranoja një humbje të padenjë. "Qëndro në pozicion luftimi, mos u thyej nga refuzimet e zakonshme të femrës, binde!", më diktonte zëri im i brëndshëm.
-Mos u ngut! -i thashë. -Para së gjithash jemi njerëz dhe mund të kuptohemi...
Ajo më pa me tmerr. Fytyra e saj u bë e tejshkuar, e ashpër, bojëhiri. Por me një bukuri delikate të rrallë. Këto nuanca të portretit pata filluar t'i dalloj qysh në shkollën e mesme, kur bënim analizat e personazheve në lëndën e letërsisë dhe prej asaj kohe njerëzit i vrojtoja me këtë sy të kujdesshëm.
-S'kemi ç'të kuptohemi më tej, po dil tani pa e zgjatur! -tha me zë të mprehtë e urdhërues, sikur të komandonte një togë ushtarësh.
Kjo mënyrë komunikimi e saj, në ato avantazhe strategjike që zotëroja unë aty, nuk më pëlqeu aspak. I goditur gjer në palcë nga rrufeja verbuese e atyre syve urdhërues, desha t’i hidhem, siç hidhet një tigër mbi gjahun e vet. Por përsëri mendova, se duhej me durim e urtësi të gërmoja akoma në transhenë e hapur deri tani. Në mënyrë që pas asaj pamjeje kërcënuese të zbuloja pasionet e fuqishme, pas atyre buzëve të ngushta e të shtrënguara, të çliroja puthjet e saj të zjarrta. Ide kjo, që ishte ngulur në trurin tim si dhëmbët e një përbindëshi. Dhe pas pak mërmërita:
-Kuptomë, moj vajzë e mirë, rrethana e veçantë ku ndodhemi, kërkon t'i flasim njeri-tjetrit jo me urdhra, po me zëmër...
Ajo rrudhi vetullat me padurim, prej bezdisë që i shkaktonin jo vetëm fjalët, po edhe sytë e mi, të cilët po e rrëmonin thellë. Dhe m'i preu fjalët në mes, duke i dhënë kokës përpjetë si një mëz i harbuar. Lëvizje kjo, me të cilën sikur deshi ta flakte tej me përbuzje këtë bisedë që po zgjatej.
-Të lutem, mos hap kot muhabete të tilla, se unë mezi po të duroj!...
Për disa sekonda me rradhë ne vështruam njëri-tjetrin. Ajo në mënyrën e qingjit të mbledhur kruspull, unë në formën e ujkut qimepërpjetë, që është gati për t'u vërsulur. Ato që bluaja në kokë atë çast mund të përligjeshin, po të kihet parasysh, se isha një njeri që po më kalonin ditët nëpër inspektime ushtarake, i ndarë prej botës femërore në pjesën më të madhe të kohës dhe me ndjenja të ndrydhura nga disiplina e detyrës. Ja, ku pa pritur e pa kuptuar një grua mahnitëse vjen e futet në "vendstrehimin" tim prej artilieri të stazhionuar nga pritja e gjatë. Pikërisht, nga një periudhë e tillë boshe, plot mërzi dhe vetmi, që shtrihej para kësaj ngjarjeje të madhe të zemrës, matet edhe forca e jashtëzakonshme e dëshirës që më kish kapluar ato çaste. Ajo kundërshtonte, por ku dihej, pikërisht pasiguria më bënte më ngulmues për të thyer rezistencën e saj. Dhe prapëseprapë, në këtë rezistencë kish një bukuri që më tërhiqte dhe ma ndizte gjakun ca më keq. I pushtuar nga marrëzia e qëllimit tim, ende po ngulmoja, ende s'doja ta bëja veten të mundur.
-Nuk e kuptoj, pse kundërshtoni kaq shumë për të biseduar! Mos vallë nuk keni besim tek unë? Nuk jam aspak njeri i pabesë siç kujtoni...
Dëgjova për herë të parë psherëtimën e saj të thellë, të dridhshme, të ankthshme.
-Po ke besë e nder, të lutem shumë tregoje tani menjëherë, se mua po më pushon zemra! -ma ktheu me një padurim të prerë, duke i lëshuar këto fjalë si thikë therëse, madje edhe vështrimin e pati depërtues si një teh të hirtë çeliku.
Zëri i saj tingëlloi shumë i qartë, kundërshtues, lutës, mëshirues njëherësh. Nuk vura re asnjëherë te fytyra dhe te fjalët e saj mëdyshjen, apo lëkundjen më të vogël, që të mund të shpresoja diçka më tej. Më në fund ndjeva plotësisht kundërshtimin e hekurt të kësaj femre mizore. Ajo po shprehte një vendosmëri demoniake për të më refuzuar me çdo mënyrë. Tani u duk açik, s'kisha më asnjë shpresë, se mund të pranonte ndonjë veprim kundër vullnetit të saj, pa një reagim të vrazhdët, alarmant e me pasoja për mua. Dhe kjo më trishtoi pa masë. Mbeta i ngrirë një copë herë dhe pata një dyluftim të ashpër me vetveten. Dyluftimi midis instinktit dhe arsyes vazhdoi disa sekonda. Zemra ma qëllonte gjoksin me një batare aq të fortë, sa më dukej sikur binin predha artilerie diku thellë në moçalishtet e Nartës. Pikërisht në atë çast, s'di se si më erdhi ndërmend ajo thënia që diku kisha lexuar "Mos e fal kurrë puthjen pa dashuri!" Këto fjalë dhe vajza e lebetitur që kisha përballë, më bënë të mendoj, se këtu, me një femër të panjohur, duke shfrytëzuar me imponim rastësinë e keqe që iu krijua asaj, duke përfituar nga terreni i mbyllur ku ajo s'kishte nga t'ia mbante, mu duk jo vetëm me vlerë thënia e mësipërme, po edhe sjellje e ulët e paburrëri të veproja kundër dëshirës së saj. Pra, m'u duk budallallëk i madh e poshtërsi të veproja më tej, për t'i hapur udhë dëshirës së çmendur me këmbëngulje shtazarake. Vura dorën mbi zemrën time të butë që filloi të qetësohej ngadalë dhe e vështrova vajzën me një ndjenjë faji, ndonëse s'kisha kryer asnjë veprim të natyrës së dhunuesit. Mendova, se po të kishte qenë ndonjë horr këtu në vendin tim, nuk do ta kishte falur kurrsesi, por sa të thuash tre, do t'ia kishte mbyllur atë gojë të bukur me çarçafin që mbante shtrënguar rreth qafës. Mirëpo unë e njihja mirë veten time, që në thelb nuk isha aq agresiv, sa çdo të kisha dëshiruar pak më parë. Dhe kur njeriu i humbet të tëra shpresat, atëherë nis lufta për dinjitet.
-Kthehu në anën tjetër, të vishem unë i pari e të dal! -i thashë dhe u orvata ta siguroj: -Qetësohu! Unë s'jam njeri i lig, nga ata që të shkon mendja ty.
Ajo ktheu kokën nga muri në çast dhe unë vura re si përgjonte me dyshim e tmerr hapat e mi, që silleshin rreth krevatit gjatë kohës kur mora teshat nga karrigia e fillova të vishem. Dyshemeja prej dërrasash dridhej nën këmbët e mia. Por edhe ajo dridhej, sikur të ndodhej duke notuar në një pellg me ujë të akullt. Më së fundi u bëra gati. Vështrova orën. Ishte gjashtë pa pak. E ndjeja veten të tulatur si një kalë i rrahur dhe m'u deshën disa minuta, derisa munda të luaja njërën këmbë drejt derës. Megjithatë, tani logjika më punonte mirë dhe para se të dilja e sigurova edhe një herë:
-Mund të qëndroni krejt e qetë derisa të gdhihet plotësisht, se unë po zbres poshtë në restorant të ha mëngjesin e s'kam për t'u kthyer më këtu. Ju lutem mos mendoni keq për mua! - e thashë frazën e fundit, duke menduar, se pavarësisht ç'kisha bluar përbrënda blindazhit tim prej burri, jashtë nuk kisha shpallur hapur ndonjë ultimatum sulmimi. Dhe as e kisha treguar hapur pasionin tim të rrëmbyer, që të më vinte turp prej saj e të më vriste ndërgjegja. Të gjitha fjalët i kisha lëshuar të matura e që mund të merreshin edhe thjesht si dëshirë për komunikim midis njerëzish të panjohur. Në fund të fundit, një burrë dhe një grua, që veçse qëndrojnë të shtrirë në dy krevatë të ndryshëm, janë njësoj si në dy varre të ndryshëm.
Vetëm atëherë ajo doli nga gjendja e shtangët, psherëtiu thellë, më hodhi ca sy të tjerë dhe u mundua të buzëqeshte në një mënyrë që tregonte mirënjohje.
E përshëndeta ushtarakisht dhe dola. Zbrita shkallët me një lëmsh të madh, që më kishte krijuar në kokë ajo ngjarje e çuditshme dhe hyra në restorantin që ishte nënvete.
Kisha porositur ushqim dhe isha duke ngrënë, kur vura re, se ajo vajzë e panjohur dhe e veshur bukur po më kërkonte me sy. Pasi dalloi fytyrën time zeshkane me vetulla tepër të zeza, erdhi drejt e te tryeza...
3

-Agron, po më dëgjon? -i tha Zamira të fejuarit, duke vënë re, se sytë e tij vështronin përdhe te valëzimet e pllakave të postës.
-Po, po, vazhdo! -u gjegj ai duke kapërdirë pështymën me trishtim.
-...Isha ngopur me gjumë dhe gjendesha në një dremitje të sipërfaqshme, kur ndjeva një dritë të fuqishme që më goditi qepallat. M'u bë sikur papritur doli dielli dhe atëherë u zgjova plotësisht. Drita vinte nga prapa shpinës sime dhe u ktheva në çast. Por oh, më ngriu zemra menjëherë e m'u ftoh gjithë trupi, kur pashë një burrë të shtrirë në krevatin përballë që m'i kishte ngulur sytë...
-Hm... - ia bëri Agroni duke e kundruar të fejuarën me sy zhbirues të zgurdulluar. Mbi buzë, i dallohej një dridhje nervoze që e përmbante me vështirësi.
-Si e pashë që çelësi ndodhej aty ku e kisha lënë, ndjeva morrnicat e tmerrit, që më shkaktoi e fshehta e hyrjes së tij në dhomën e mbyllur dhe më pushtoi ajo llahtara e zakonshme, që ndjejnë të gjitha vajzat kur gjenden papritur përballë rrezikut të turpërimit. Desha të ulërij për t'i shpëtuar asaj të keqje. Por e përmblodha veten, sepse kjo do të më damkoste në të gjithë qytetin. Një gjë më habiti pa masë. Teshat e tij të vendosura të gjitha mbi shpinën e karriges tregonin, se kisha fjetur gjithë natën me atë burrë të panjohur. Dhe nuk po kuptoja, si të isha përsëri e paprekur?...
Agroni turfulloi në mënyrë shpërthyese dhe rrahu thembrën përtokë.
-Bah, këtë s'e beson as njeriu më idiot në botë! - shfryu duke këqyrur të fejuarën gjithë dyshim.
Ajo e kundroi me dashuri dhe hodhi sytë një grimë nga unazat e florinjta të gishtave.
-Po të ishte ndryshe, nuk do të ta tregoja, mor Goni. Ti nuk beson që ka edhe meshkuj të ndershëm?...
-Mira, ja ku po të them dhe dije mirë, ky më duket muhabeti më i kotë që mund të bësh për të më mbushur mëndjen, se paske fjetur gjithë natën në një dhomë me ujkun dhe ai s’të paska zgjatur as thoin!... -turfulloi ai duke nxjerrë gjuhën me pezm e disi i zverdhur në fytyrë.
Sytë e Zamirës u lëngëzuan pakëz. Ajo uli kokën dhe vështroi këmbët e njerëzve të shumtë te sporteli, që dukeshin sikur peshonin rëndë mbi pllakat e bardha të mermerit.
-E shoh që është e kot të të them, se as fryma e tij nuk më ka prekur. Po ai s'ishte nga ata njerëz, more Goni, Ishte më i turpshëm se unë...
-Mira! -thirri ai me një tension të dukshëm mes zallahisë së zërave të shumtë. -Më mirë të mos ma kishe treguar fare këtë mesele të dhier, se më gërrice nervat për dreq!
-Po unë dua të jem krejt e sinqertë me ty, mor zoti Agron... Në qoftë se ti mban rezerva nga jeta jote, kjo ka të bëj me ty, jo me mua... Po të lutem dëgjomë deri në fund, pastaj daç beso, daç mos beso! -tha ajo me një zë të prajshëm duke iu mbushur fytyra me gjak.
-Vazhdo! -shfryu ai sërish me ton të rëndë dhe lëvizi kokën anash.
Zamira hetoi sytë e tij të rrëzuar përdhe, harkun e vetullës që i dridhej sikur do t'i këputej, ca bulëza djerse mbi ballë dhe u përtyp një grimë. Mandej gjeti kurajë tek e vërteta e saj dhe vijoi:
-Edhe unë s'do të çuditesha aspak, sikur ai të më sulej egërsisht dhe të them të vërtetën atë çast u përgatita t'i hidhem përsysh me thonj e me të pështyra surratit... Por ai ishte njeri i mrekullueshëm. Doli nga dhoma duke kërkuar falje për ngatërresën që kishte ndodhur. Në fillim m'u duk e pabesueshme që përfundoi gjithçka kaq thjeshtë. U desh të kalonin disa minuta, gjersa të merrja veten e të gjykoja më drejt për atë person. Ndaj pak më pas ndjeva shumë respekt për të dhe shkova e gjeta në restorant, tek po hante mëngjesin i vetëm. Do të qe e tepërt të prisja të më ftonte dhe i kërkova leje të ulem. Burri hijerëndë që po shihja tani, më tregoi karrigen përballë dhe vazhdoi të përtypej ngadalë, duke pritur t'i flas për çka më kishte shkrepur në kokë.
“Mund t'ju them diçka?” -ia nisa unë me druajtje.
Ai buzëqeshi pakëz dhe u përgjigj :
“Mund të më thoni gjithçka! “
“Sjellja juaj më ka bërë të kem një detyrim të madh shpirtëror. Dhe jam e mendimit, se mirënjohjen time s'mund ta shpreh, veçse duke ju pyetur nëse pranoni t'ju quaj vëlla? “
Ai qeshi me gjithë shpirt dhe më vështroi me respekt.
“Kam tri motra, -tha -po meqë nga ç'kuptova, jeni vajzë e ndershme, mund të pranoj të bëhem edhe me një të katërt”.
E falënderova dhe, siç ndodh zakonisht, shkëmbyem pyetjet e shkurtëra të njohjes, Quhej Fisnik Ibro. Banonte në Tiranë në lagjen “Ali Demi”. Më foli, se kishte ndërmend të fejohej së shpejti dhe unë i kërkova adresën e familjes. Nuk më la të paguaj mëngjesin që hëngra me të dhe më përcolli te autobuzi si vëllai motrën. Vjet më ftoi në dasmë. Po nuk pata mundësi të shkëputem nga shkolla ato ditë dhe i dërgova telegram urimi, duke i shkruar në fund “motra Zamira”. Më vonë shkëmbyem kartolina për Vitin e Ri. Dhe meqë nuk shkova dot në dasmën e tij, mendoj se kam një arsye të pastër ta ftoj në dasmën time. Tani ti, Goni, besoj je dakort t'i bëjmë edhe atij një telegram?...
Ai vështroi një çast dorën e saj që tundte lehtë listën e ftesave për t'u freskuar. Mandej sytë e bukur që shprehnin një lutje të sinqertë. Nga fjalët e fundit të saj sikur ndjehej paksa më i qetë, por jo krejt i qetësuar.
-Për dasmën tënde vendos ti vet... -tha me një zë të vrarë dhe pyeti: - Po ta ftosh atë do të jesh e kënaqur?
-Po nuk deshe ti, nuk e ftoj. Unë s'dua të bej diçka që nuk të pëlqen edhe ty.
-Ti e dëshiron vërtet ardhjen e tij? -ai e hetoi në sy.
-Më duket gjëja më e mirë që mund të bëj për të e për gruan e tij. Mirënjohja më e bukur për ndershmërinë e tij.
-Bëj si të duash. - tha ai me zë të lehtë.
Zamira i shtrëngoi dorën ëmbëlsisht.
-Pas kësaj që të tregova, s'ka për të ndryshuar asgjë midis nesh? Ti do më duash prapë siç më ke dashur?
-Ti e di, Mira, që unë të dua shumë, se të kam njohur thellë kush je dhe si je. Po se si bëhem kur dëgjoj gjëra të tilla, qoftë edhe nga goja jote. Mua s'më vjen mirë kur të tjerët kanë të bëjnë me ty, qoftë edhe fare pak. Qoftë edhe kur mendojnë për ty, apo kur janë të panjohur rrugës e të shohin me sy nepsqarë. Mua s'më vjen aspak mirë. Dua të jesh e gjitha e imja, kupton?...Në çdo gjë e tëra imja...
Zamira mbështeti kokën në supin e tij, si për t'ia plotësuar atë përkatësi, për të cilën ai kishte aq shumë nevojë.

[DI_ANA]

Vullnet Mato

DASHURI BRENDA VARRIT

– tregim-

Teksa jeta gjallon e zhvillohet pa ndërprerë në tokë, në qiell e nëpër planetët pa fund të galaktikave, në trojet tona ajo lëviz e krijon ngjarje edhe brenda varrit. Kjo mund të duket disi e habitshme, por është e vërtetë.
Komshiu Leksi me fytyrë të dreqosur deri në atë shkallë, sa dukej si ndonjë xhind i sapodalë nga humnerat e errëta të thellësive, thirri Amin te hyrja e apartamentit përballë. Ai i ra ziles me ngut e me një tringëllimë të zgjatur pa e hequr gishtin nga butoni.
Kur Ami hapi derën dhe e kundroi me sy të çakërritur nga habia e shkatërrimit që vuri re në fytyrën e tij, komshiu Leksi lëshoi breshërinë e vet fatale:
-Eja merre tët shoq, se paska qenë fundërrinë e fundërrinave, një maskara i ndyrë dhe imoral i paskrupullt!... Unë po shkoj të dorëzohen në polici ! – tha ai prerazi, me vetulla të ngërthyera nga zemërimi i tejskajshëm dhe iku në çast duke brambullitur poshtë shkallëve.
Ami, e shtangur nga kjo e papritur kaq tronditëse, ndjeu një dridhje të fortë në të gjithë gjatësinë e trupit të saj delikat. Vrulloi drejt derës përballë dhe hyri krejt pa frymë brenda dhomës së hapur. Por ç’të shihte?... Aty kishte ndodhur një gjëmë e paimagjinuar. I shoqi i saj gjendej i vdekur dhe krejt lakuriq përkrah gruas pa jetë të komshiut Leksi. Ajo i vëzhgoi një grimë herë të dy kufomat lakuriqe me sy të shqyer nga habia dhe tërbimi, për të parë gjurmët e përgjakshme të asaj vrasjeje të dyfishtë. Por çuditërisht, asnjëri nuk kishte plagë te koka apo te gjoksi. Ishte një krim fare pa gjak, i paparë ndonjë herë as në filmat horror. Burri i saj dukej sikur flinte i zhveshur në shtratin e vet bashkëshortor. Por për fatin e saj të zi, ai flinte gjumin e madh të vdekjes në shtratin e një gruaje tjetër, të cilën ajo e kishte pasur shoqe të ngushtë...
Ka një prag fundor ku dashuria e madhe kthehet papritmas në një urrejtje tërbimtare tejet të fuqishme. Dhe ky është çasti kur gjen befas bashkëshortit tënd në marrëdhënie intime me një partner tjetër. Ami u xhindos brenda pak sekondave. Një urrejtje gati vjellëse iu mblodh në grykë dhe po i pengonte frymëmarrjen.
Ajo u kthye si ndonjë egërsirë e plagosur për vdekje dhe vrapoi te hyrja e saj, duke shtrënguar tëmthat nga një dhimbje e tmerrshme që ia mbërtheu kryet në çast. U shtri te shtrati i saj krejt pa vetëdije dhe priti gati si e trullosur, derisa e mori disi veten. Pastaj zgjati dorën te aparati telefonik mbi komodinë dhe u bëri një telefonatë prindërve të saj, që banonin në lagjen e Alliasit, te fundi verior i Tiranës.
Nuk vonoi shumë dhe te dera e hapur përballë, hyri ekipi i specializuar i ekspertëve të policisë hetimore. Ata kontrolluan gjithçka, i kthyen trupat pa jete nga të gjitha anët dhe në fund dolën me përfundimin që dha mjeku ligjor: Burri kishte vdekur nga një atak kardiak gjatë sforcimit në marrëdhëniet seksuale. Ndërsa gruaja ishte goditur nga i shoqi në kokë me tenxheren e trashë të presionit të gjetur aty pranë. Mjeti rrethanor me të cilën bashkëshorti i kishte shkaktuar viktimës gjakderdhje të brendshme në tru dhe prova e vetme e krimit, e përdorur në çastet e tronditjes së fortë psikike. Në çastin kur ai kishte ardhur befasisht nga jashtë dhe e kishte gjetur gruan ende në shtrat, duke u përpjekur të kthente në jetë dashnorin e mbaruar.
Pasi u kryen të gjitha formalitetet e zakonshme, Ami, që ziente përbrenda nga një erupsion gati vullkanik, por krejt e qetë në pamjen e jashtme, porositi arkivolin. Pastaj me ndihmën e banorëve te shkallës, ajo e mbështolli të shoqin me çarçaf dhe e vendosi brenda kutisë me kapak të thjeshtë fibre. Po atë ditë, pa kryer asnjë ceremoni mortore për besëthyerin e saj të kurorës, ajo pagoi shërbimin e funeralit dhe e çoi arkivolin te varrezat e Sharrit, duke mos lajmëruar askënd për shoqërimin e zakonshëm familjar.
Pak kohë më pas, po atë ditë, zuri vend aty edhe arkivoli i gruas së Leksit, të cilën ceremonia familjare pa shumë bujë, e vendosi sipas radhës te varri i hapur përbri tij. Kështu u duk se u mbyll ajo dramë e fshehtë dashurie midis dy komshinjve, e cila qe kthyer papritmas në një tragjedi të rëndomtë, të heshtur.
Por motra e gruas së Leksit, e mbuluar nga lotët, nuk ndjehej aspak e qetë shpirtërisht. Ajo kishte dëgjuar nga motra e madhe gjithçka mbi marrëdhëniet që kishte me burrin e Amit, të quajtur si dashuria e vërtetë e jetës së saj. Madje si me e vogla, ruante edhe një amanet të saj: “Po te vdes ndonjë dite, të më varrosesh në një varr me të dashurin tim të zemrës, sepse vetëm atëherë do të jem e qetë në atë botë.”
Pas dy ditësh, kur varri kishte ende përsipër dheun e freskët, ajo pagoi varrmihësit në fshehtësi dhe trupin e burrit, të cilin motra e madhe e kishte dashuruar me të gjithë pasionin e vet vdekatar, e çoi të prehej te varri i saj. Duke e vendosur brenda arkivolit të përbashkët, përkrah njëri-tjetrit, siç ishin në shtratin ku gjeten vdekjen. Ndërsa në arkivolin bosh, sipas kërkesës së varrmihësve, la vetëm një pusullë, që gjithsesi të dihej më vonë vendndodhja e trupit të të vdekurit që mungonte.
Kishin kaluar pak ditë dhe ëma e Amit, si besimtare fanatike, e qortoi të bijën e rrëmbyer nga pabesia e të shoqit:
-Bëre gabim të madh, moj bija ime, qe e varrose tët shoq të mbështjellë vetëm me çarçaf. Është gjynah i madh nga Zoti të mos e veshësh me kostum, si gjithë burrat e tjerë...
-Ai nuk ishte si burrat e tjerë ! – kishte kërcyer përpjetë Ami. – Ai ishte faqezi, që më nxiu faqen e më shkatërroi jetën.
-Po ama, do s’do ti, është i ati i vajzës tënde të vogël...
-Vajzën e la pa baba, ai i pacipë! Kur s’më donte, le të mos martohej me mua e të bënte fëmijë. Zgjedhja e njeriut për të bashkëjetuar bëhet vetëm një herë dhe para martesës. Kush nuk di të zgjedhë në atë kohë atë që i duhet, pas martesës zgjedh ose shkatërrimin e familjes, ose vdekjen.
- Epo, ja, allahu e dënoi me goditje në zemër dhe atë tjetrën me goditje në tru, se martesa është e shenjtë, moj bijë. Prandaj me punët e allahut duhet të kesh kujdes, se të vjen e keqja nga s’ta pret mendja, po sidomos te fëmija...
Ami u trondit shumë, u mendua thellë dhe pastaj tha:
-Do t’i lutem zotit të ma mëshirojë vajzën...
-Dëgjomë mua, nuk të kushton gjë të blesh një kostum e të shkosh që t’ia veshin punëtorët e varrezës... - ia preu fjalën e ëma.
Ami rrëzëlliti sytë mbi të ëmën me një mëdyshje të dukshme.
-Kostumin e martesës e ka fare të ri ai, po ata varrmihësit duhen paguar shumë që të hapin varrin fshehurazi...
-Paguaji, se të jap edhe unë ca para nga ato që morëm për kompensimin e pronës.
Më në fund vejania pa rroba zie në trup, u bind dhe shkoi për të biseduar me dy varrmihësit, që e vunë në dyshim me ngulmimin e tyre për të mos rihapur varrin. Ami u premtoi se veprimin e tyre zhvarrosës, do ta mbante si të fshehtën e varrit, dhe u pagoi në dorë të tërë shumën e majme që kërkuan.
Ata hapën arkivolin pasdite vonë për t’i veshur kostumin të vdekurit. Por për habinë e tejskajshme që e la gruan vejane pa mend, aty brenda kishte vetëm një letër të zhyer me dhera. Nën dritën e dobët të perëndimit ajo lexoi shënimin e shkruar keq: ”Jam te varri i komshies!” Si ka mundësi! tha me vete Ami e mahnitur aq shumë, sa për pak çaste mendja e saj u shkëput krejt nga realiteti dhe u zhyt padashur në misticizmin ireal të besimeve fetare.
-Maskarai, kurvari i poshtër, as në varr nuk rri rehat! Lakuriq le të mbetet!... - murmuriti ajo lehtas dhe rendi e nervozuar te taksia në një cep të varrezës, ku po e priste e ëma.
Varrmihësit e paguar dy herë, qeshën nën hundë dhe rrëshqitën përmes rreshtave mortorë. Fashat e perëndimit të flakëruar që kishin rënë mbi kryet e varreve, e kishin bërë varrezën të dukej si një djegurishte e madhe me kërcunj të prushëritur.

Tiranë, dhjetor 2009

[DI_ANA]

Vullnet Mato:


HAKA E GRAVE

- tregim-

Kisha shkuar në Korçë për të takuar disa miq të hershëm dhe për të çuar në bibliotekën e qytetit pesë kopje të romanit tim të fundit. Pasi mbarova punë me librat, hyra në kafen "Kursal" që kisha frekuentuar prej kohësh. Teksa po kërkoja ndonjë tryezë bosh, vura re dy sy të mëdhenj, me një vështrim të vrarë prej kali, që nuk po më ndaheshin. Personi mjekërrosh ma bëri me dorë të shkoja te tryeza e tij, ku ndodhej krejt i vetëm. U afrova instinktivisht dhe e përshëndeta me kokë, duke e kundruar me vërejtje, si njeri krejt të panjohur për mua.
-Ke të drejtë të mos më njohësh, o byrazer, kam ndryshuar nga mjekra… -tha ai dhe befas deklamoi një varg: -"Moj mëze që më tërbove…"
-"Kapistallin s'ma pranove…" -ia plotësova unë në çast dhe i buzëqesha kënaqësisht, duke sjellë ndërmend poezinë e vëllimit poetik, që më kishte dhuruar në një takim poetësh, para dy vjetësh në Korçë.
-Ai jam, Ilka, kirurgu që bën vjersha, -tha duke më zgjatur dorën dhe më ftoi të ulem.
-Po ç'e ke lënë gjithë atë mjekër, mor Ili? -i thashë dhe u ula si me mikun që më kishte lënë mbresa të këndshme me poezitë e bisedat e tij gazmore.
-Mjekrën e kam lënë që të mos më njohin të njohurit e këtushëm. Kurse juve që vini pe Tirane, u flas vet, -tha me një buzagaz të rezervuar.
Nuk kërkova sqarim për rebusin e shprehjes së tij dhe kalova tangent te kujtimet e mia. Madje më ra ndërmend edhe përshkrimi që i kishte bërë një letrareje që shkruante vetëm për seksin: "Ajo kur ulet të shkruaj, heq breçkat që të frymëzohet! "
-Kam menduar shpesh për ty dhe për qyfyret e tua, - i thashë miqësisht.
-Ashtu? Më bëhet qejfi shumë. -u shpreh me gaz.
-Po hë, ia vure kapistallin mëzes tënde, apo vazhdon t'i thurësh vargje?
Ai u prish pakëz në fytyrë. Por më pas e mblodhi veten menjëherë dhe kaloi në gjendjen e mëparshme, me ata sytë e tij që ruanin një përndezje të vazhdueshme.
-Ia vura kapistallin bashkë me samarkën dhe hipa kaluar. Po ç'e do, ajo e kish revanin shumë të shpejtë dhe më rrëzoi plasur në tokë… -tha duke lëkundur kryet dhe thirri kamerierin.
Ai vet pinte konjak, unë porosita një krem uiski.
-Pijet e grave të pëlqejnë… -tha dhe nënqeshi lehtë.
-Më pëlqen, se ka pak alkool, -ia ktheva
-E ke trurin të pagoditur nga hallet, që s'të kërkon alkool. -vërejti dhe heshti mendueshëm.
Ndjeva, se ndryshe nga humori i dikurshëm, diçka fshihej pas mërzisë dhe gotës së konjakut që kishte vënë përpara. Veç kësaj, sytë e njeriut, buzët dhe duart e tij flasin nganjëherë më shumë se fjalët.
-Po, hë, si qe puna, që mëzja të plasi përtokë? -vijova ta gërmoj.
-Megjithë mend kërkon ta dish?
-E kam thjesht nga kureshtja…
Ai më hodhi një vështrim të thellë drejt në sy, me mëdyshje për ta zgjatur atë bisedë. Por duke parë përqëndrimin tim në pritje të vëmendshme, vijoi me një pamje paksa dramatike në fytyrë.
-Është histori që nuk kam qejf ta tregoj, bile as ta kujtoj. Po ty do të ta them, o byrazer, se ke kohë pa më takuar dhe e kuptova që s'din ç'më ka ndodhur...
-Dramë ?
-Tragjedi. -tha dhe filloi të flasë me ton të shtruar. -Eh, or, mik vëllai, mos pësoftë njeri atë që pësova unë…Njeriu në jetë duhet t'i presë të tëra, se s'dihet nga i vjen e mira dhe e keqja. Ja, ajo që s'e prisja kurrë, më erdhi nga s'e kisha pandehur… Të them të drejtën, më vjen zor të t'i tregoj të gjitha, po ndryshe nuk kam si të jem i sinqert me ty… Dihet që femrat kanë gjynahet e tyre, po ne burrat e martuar, të stërvitur në atë zanat, kemi neps pe qeni. Le të jetë gruaja e mirë sa të dojë, pulka e botës na duket më e majme. Kjo është fabula mitologjike e tradhtisë së tërë mashkujve... Dhe qe ta kam llafin, me një kolegun tim kirurg, që punonim bashkë në spitalë, Tomi quhej, na u tek të hanim një drekë të mirë matanë kufirit, në Kostur. Unë me mëzen time, mjeken stazhiere pe Kolonje dhe Tomi me dashnorkën e tij, një pelë e bardhë me flokë të verdha, që punonte drejtoreshë në bankën e kursimeve. Tomi e kish zënë mikeshë, kur i kishte hequr një kallo te gjishtrinjtë e këmbës dhe ia kishte pëlqyer ato këmbkat e mbushura e syçkat bojëqielli. Më pas zuri t'ia digjte edhe atë kallon kronike në krye të këmbkave. Ajo qe e martuar me një veteriner, po ama vdiste për mustaqkat e Tomit. Kurse stazhierkës sime beqare, i pëlqeu mëzja e vjershës dhe deshi vet kapistall të përdorur. Mos qesh me proçkat tona si burra të martuar. Se dashuria është sëmundje, është një patologji që askush nuk mund ta shpjegojë. Misteret e dashurisë janë nga më të çuditshmet. Kush mohon pasionet që të krijon, e ka gabim, ato janë më të fuqishme nga çdo gjë, se të shpien deri në marrëzira. E, nejse, rregulluam vizat në konsullatën greke për vajtje e ardhje brënda ditës dhe me bencin e Tomit shkuam në Kostur. Afër është pe këtej, një orë e pak. U lamë në gjolin e Prespës dhe drekuam në një restorant lluksoz, shumë të shtrenjtë. Katërqint e pesëdhjetë euro na bëri dreka. Pimë shampanjë dhjetëvjeçare. Hajd, or hajd, shampanja dhjetëvjeçare të bën kalë varvat, ç'e do viagrën para saj, bre. Ata të parët s'kanë qenë budallenj që e pinin me poçka e i bënin gratë të pillnin një dyzinë. Më pas u ngjitëm në dhomat tona, te moteli që kishim zënë…
Kamerieri solli porosinë time dhe Ili vijoi:
-Do thuash ti, aq shumë para, për të bërë qejf me një grua tjetër…Nuk është vetëm ndërrimi i gruas, bre. E vërteta është, se gruaja ime kur u bë me dy fëmijë e kishte bezdi të madhe atë punë. "Plasa me punët e shtëpisë, laj, shpëlaj, gatuaj e ushqej fëmijët, vjen edhe ti e më thua mbaji këmbët ngritur të bëj qejf unë, më ler rehat sot, të të bëj një lakror që të pëlqen!" Ja kështu më thoshte gruaja. Kurse kjo tjetra, mëzja pe Kolonje: "Ilkë, o shpirt, do vdes po s'të kam pranë!" dhe më rrufiste e më lëshonte avullin e ngrohtë në gojë. E si të mos më prishej mendja të harxhoja për të bërë qejf me të, bre!…Mëndja e burrit me vidha është, gratë kanë kaçavidhën në dorë, të zhvidhosin kur të duash, shpëton vetëm po i pate vidhat të ndryshkura. E, nejse, ajo pela e bardhë e Tomit, Florenca, ishte aq e lojtur pas tij, sa do e linte edhe mamanë duke vdekur, për të bërë gjysmë ore dashuri me Tomin. Pastaj që t'i shkonte së ëmës, do vraponte si e hazdisur. Edhe atë ditë e kishte kohën me krëk, se në orën katër pasdite duhej të ishte patjetër në punë, të mbyllte llogarinë e bankës. Dhe për shkak të saj, më tre e çerek u nisëm nga Kosturi të kthehemi me yrysh të madh. Në një gjendje të atillë ishte marrëzi të rendje me revan galopant. Po ne si të pjerdhur nga trutë që ishim, kaluam dy doganat me një frymë dhe po zbrisnim kthesat e Kapështicës për të arritur kohën. Kjo do të kishte qenë tmerrësisht komike, po të mos ishte bërë tragjike…
Ili ndaloi një grimë, uli kryet dhe fytyra e tij mori një shprehje tepër të dhimbshme. Mandej vijoi me një ton krejt të ndyshuar, duke u gëlltitur shpesh për të mposhtur ringjalljen e emocioneve.
-Që të ta ngas llafin, te një kthesë, jo dhe aq e ngushtë sa të mos merrej me shpejtësi nga Tomi, benci ynë fluturovi poshtë greminës, njësoj sikur ta kishte thëthitur vet djalli…Mbaj mend vetëm që ne bërtitëm të katër njëherësh dhe pas tre-katër rrokullimash tatëpjetë rrëpirës, nuk mora vesh gjë tjetër…Erdha në vete pas dy ditësh te salla e reanimacionit. Kur hapa sytë, pashë se më kishin hequr njërën këmbë dhe më kishin ngjitur e arrnuar dorën e bërë sallatë. Kokën prapa e kisha tërë xhumba…
-Po të tjerët? -nuk m'u durua mua.
-Vdiqën në vend, bre !... -tha Ili me dëshpërim dhe iu mbushën sytë me lot. -Benci u bë rrangalle bashkë me ta, vetëm mua më kishte flakur përjashta gjatë rrokullimave.
-Pah, ç'tersllëk i tmerrshëm! -shtova i përpirë trup e shpirt nga ngjarja.
Ai fërkoi mjekrën, rrudhi ballin dhe tha trishtueshëm:
-Lere, o byrazer, na zuri haka e grave... Po edhe haka e burrit të Florencës…Bile ai nuk e pranoi fare arkivolin e saj në shtëpi. U kishte thënë: "E kam dërguar gruan në zyrë, jo në Greqi, ku paskërka shkuar ajo me jaran brënda orarit të punës." Edhe gruaja e Tomit, ia bëri nderet për hir të fëmijëve, po nuk derdhi asnjë pikë lot për të. Kurse gruaja ime më la menjëherë, mori fëmijët dhe shkoi tek i ati. Korça nuk i honeps dot këto imitime skandalesh të jetës perëndimore, që na i ka qejfi ne dhe sa të hapësh e të mbyllësh sytë, të var teneqenë…Eh, ç'grua e rrallë ishte ajo imja, bre byrazer! Me një fisnikëri të madhe karakteri. Po unë jam sjellur si **** me të. Rastis që ne, intelektualët, ngaqë na pëlqen mëndja shumë, veprojmë me gratë fare pa mënd…
Duke vërejtur shprehjen që kishte marrë tani fytyra e tij, kuptohej pa më të voglin dyshim, se në brendësi të vetvetes, veç pendimit, ai ndiente pështjellim dhe zbrazëtirë të dhimbshme.
Vështrimi im u vendos padashur pas shpinës së Ilit dhe vetëm atëherë pashë dy patericat e mbështetura pas murit.
- Kam mbetur pa punë, se zanatin s'kam si e punoj me dorën që s'e komandoj dot pe nervave të dëmtuara. Me protezën e këmbës së djathtë, tani s'bëj as për portier spitali. Se edhe ajo punë kërkon t'i kesh të dy këllqet të saktë. Kam mbetur si lanxho, siç më sheh. Tani unë s'i përkas më kësaj bote dhe mundohem të mos bie në sy të njerëzve. Në një situatë të tillë njeriu bëhet fatalist. Megjithatë ruhem të mos bie në ndonjë plogështi depresive dhe kam filluar gjene të shkruaj poezi. Ato sikur më ngushëllojnë cazë!...
Kisha mbetur i topitur, me një tokël në fyt dhe më shkreptiu në mendje: Sikur ta dinin njerëzit e shkretë cilat rrugë të jetës çojnë në greminë, mbase do të bënin shmangie të mëdha në jetë.

[DI_ANA]

Vullnet Mato


DASHURI PARA PROVIMEVE

(Fragment)

Po bëheshin gjashtë ditë që Sokoli ishte mbyllur në shtëpi, për të përgatitur provimin e parë. Vetmia, lodhja dhe malli për shokët, sidomos për Alketën, po e bënin gjithnjë e më të pavëmendshëm. Bëri çdo orvatje për të larguar mendjen prej tyre, por ishte e pamundur të përqendrohej më tej.
Tekefundit ai mbylli librin, mori pyetjet e letërsisë me vete dhe në orën nëntë pa çerek u gjend nën dritaren e Alketës. Hodhi sytë disa herë përpjetë, por nuk pikasi gjë. Në të gjithë fasadën e pallatit qenë lëshuar perdet e holla që ruanin intimitetet familjare. Fërshëlleu tri herë si gushëkuq, por ajo nuk dëgjoi. Atëherë nxori celularin dhe i tha se gjendej poshtë dritares për të folur me të.
Befas u luhat perdja e tylit dhe Alketa buzagaze nxori kokën zeshkane te dritarja e katit të tretë.
- Koli, prit se erdha! - zëri i saj pak si i mbyllur pati një tingull të largët, gati qiellor. Pastaj perdja e tylit u lëshua sërish, sikur mes tyre të kishte rënë papritmas një copë re flurore.
Ai u tërhoq nën hijen e një shelgu lotues, që bleronte aty pranë dhe i drejtoi sytë nga cepi i pallatit. Kish filluar të bënte pak vapë. Lart, në ujëvarat gjelbëroshe të shelgut, cicëronte pareshtur një zog, që thërriste me ngulm zogëzën e vet. Pak më tej, disa fëmijë gajaseshin me një vajzë të vogël, duke i përsëritur thirrjen e gjyshes: "Oj Ivona, të keqen nona, mos u bëj pis se të rreh moma!" Ndërsa pas shpine, në xhadenë e asfaltuar të unazës, ndihej rrapëllima e paprerë e makinave.
Ja, më në fund ku u duk ajo fytyra e saj e çiltër, në të cilën përzihej shprehja e zakonshme e përzemërsisë. Kishte veshur një fustan shtëpie të hollë me lule të bardha, që i qëndronte lirshëm në trup dhe me këmbët e plota tërhiqte bran një palë shapka të kaltra. Me atë afrimin e saj të shpejtë e të lehtë, ajo iu duk Sokolit si një degë e mbushur me lule molle, që e shtynte era pranverore drejt shelgut.
Alketa iu qas fare pranë dhe me vështrim ledhatues e me buzëqeshjen plot adhurim i dha dorën. Ai ndjeu butësinë e gishtave të saj si të veshur me push zogu. Fytyra e saj nazike dukej pak e hequr. Sytë e zinj me qerpikë të dendur kishin një shikim të ngrohtë, të ëmbël e mjaft të përmalluar. Atij i gufoi zemra dhe pati ndjesinë e thellë se dashuronte çdo fije floku të kësaj vajze.
- Sa mirë bëre që erdhe! - murmuriti Alketa me atë zërin e saj të thellë, që i jehonte përbrenda kraharorit dhe mbështeti dorën te trungu i lëmuar i shelgut.
Sokoli kundroi një grimë lojën vezulluese të rrezeve të mëngjesit, që praronin pushin e hollë në qafën e saj dhe ndjeu një trazim në gjoks e një dëshirë te buzët e prushta.
- U çmenda ! – i tha duke rrëshqitur vështrimin e ethshëm nga qafa e gjatë te jaka e hapur e fustanit, te faqet e kuqëluara në mollëza e deri te ninëzat si dy bulëza zifti. - Ku jemi mësuar ne të rrimë mbyllur e pa e parë njëri – tjetrin kaq gjatë, moj Keta!
Alketa e kuptoj se ai kishte nevojë të domosdoshme të çmallej me praninë dhe zërin e saj, që ishte mësuar ta kishte gjithmonë te banka përbri vetes. Ajo ndjeu një fërfëllimë drithëruese në kraharorin e njomë dhe, si për të fshehur gjendjen e saj të brendshme, hodhi një grimë herë sytë e saj të qelqëruar nga gëzimi diku tej rrugës së zhurmshme. Pastaj me një vëmendje të veçantë, sikur t'ia kishte harruar krejt fytyrën, u kthye edhe ajo e kundroi me mall ballin e tij me dy dallgëzime të lehta sipër vetullave harkore, buzët e ngrohta e tërë afsh me një nënqeshje djaloshare të këndshme dhe, atë mjekrën e tij katrore të pushëritur me qime zijoshe tej e tej faqeve të rrafshëta. Dukej sikur gjatë këtyre ditëve ai qe rritur e burrëruar më shumë.
- Edhe unë u mërzita vetëm, - i tha ajo me një psherëtimë, - po s'ke si mëson ndryshe...
- Genti me Bibanin dhe ca goca studiojnë këtu matanë, te pylli i akacieve, - bëri të ditur ai. - Shtrojnë batanije nën hijet me bar dhe rrinë deri nga dreka bashkë. Si thua, Keta, shkojmë dhe ne të dy?
Alketa u mendua me një buzagaz të ëmbël.
- Do merremi me muhabete e do mbetemi pa mësuar, - tha ajo me mëdyshje. - Nja njëzetë pyetje unë s'i kam kaluar fare...
- Të paktën vetëm sot, - iu lut ai me përgjërim - Do t'i përsëritim bashkë, ja, unë i kam marrë pyetjet me vete...
Lart në degët e shelgut u dyzuan cicërimet dhe u bënë më ngulmuese. Dukej sikur një soprano dhe një tenor këndonin njëherësh e i përgjigjeshin njëri - tjetrit me tonalitete të larta.
- Nesër, - diktoi ajo prerazi. - Do marr edhe Odetën e shkojmë të tre qysh në orën tetë.
Sokoli mbeti kokëvarur e si i brengosur për pak sekonda. Mandej, duke e fiksuar shikimin mendueshëm tek ai shtegu i bardhë që çante mes për mes flokëve të Alketës, u rrek të çante edhe një shteg në mendjen e saj.
- Të lutem eja sot, ma plotëso dëshirën, se ashtu është puna...
- Pse, si është puna? - ajo ia nguli shigjetat e zeza të ninëzave me kërshëri.
Sokoli vështroi me lakmi buzët e saj të bumbëzuara, që kuqëlonin si një lule shege e sapoçelur.
- Do drejt ti?... Më është bllokuar truri, nuk mësoj dot dhe ka rrezik të rrëzohem në provimin e letërsisë... Më është bërë goja helm, dua patjetër pak nektar nga ai i buzëve të tua. Më rri mendja aty gjithë ditën, vdiqa, mbarova...
Migana ia dha një të qeshure të fortë, që jehoi me gufim në gjoksin e saj dhe e mbyti menjëherë, duke vënë pëllëmbën e dorës mbi buzë. Pastaj shikoi rreth e qark dhe tha me zë të ulët:
- Ua, ti Koli qenke fare i lojtur, si të paska rënë në tru kaq keq?
- Nuk e di, - i tha ai duke u shkuar gjuhën buzëve të veta, që kishin zënë t'i thahen nga sikleti. - Thonë se kur pi drogë një herë, nuk rri dot pa pirë përsëri. Qëkur provova atë nektarin e buzëve të tua, jam droguar keq dhe s'ka antidrogë që më shëron. Vetëm po përsërita dozën që më dhe, më qetësohet shpirti...
Ajo u kukuris sërish dhe vështroi një grimë anash, ku ndeshi fytyrën e ngrysur të një plake, e cila kaloi trotuarin duke tundur kryet.
- Epo, s'kam ç'bëj, - pranoi ajo me një përtëritje të beftë në fytyrë dhe kapërdiu një psherëtimë, - Gjithë këtë farë çuni s'mund ta lë të shkoj dëm për hiç asgjë...
Sokoli vuri buzën në gaz i kënaqur dyfish, si nga pranimi i saj, ashtu dhe nga ironia e lezetshme që përdori.
- Atëherë shko merr antologjinë bashkë me shënimet dhe mos u vono!
Ata u takuan tej pallatit, te trotuari i unazës dhe morën rrugën drejt një kodrine që ngrihej matanë ndërtesave të dendura. Ai ecte me hapin fitimtar të të riut të shkujdesur, ajo me lëvizjet lozonjare e me freskinë e të përkëdhelurës së fatit. Vështrimi i tyre, i gjallëruar nga natyra plot vegjetacion të harlisur, binte gjithandej mbi blerimin e përshkënditur prej rrezeve të ngrohta të diellit dhe mbi trumbat e zogjve, që ç’vendoseshin pareshtur me fluturime të hareshme nga njëra pemë në tjetrën.
Pylli i dendur i akacieve, të mbjella para shumë vitesh nga punonjësit e pyjores, ishte një parajsë pranverore e vërtetë. Me barin e dendur si velenxë jeshile dhe me freskinë e hijeve të thella, ai krijonte një atmosferë të këndshme ngjyrë gri, me të cilën ftonte këdo për tu kënaqur në gjirin e tij bujar. Të parët që e shijonin mrekullinë shpirtërore që u dhuronte ky pyll, ishin maturantët, të cilët vinin këtu pa filluar ende vapa me dyndjen e njerëzve të shumtë.
Ata hodhën sytë rreth e rrotull për të parë shokët e klasës. Sokoli thirri me zë të lartë Gentin dhe Bibanin. Por nuk mori asnjë përgjigje. Ndjehej gjithandej vetëm heshtja ndjellamirë e këtij pylli.
- Mund të kenë ndërruar vend sot, - tha ai me habi dhe vërejti fytyrën e Alketës, mos kapte në të ndonjë shenjë meraku, që po mbeteshin vetëm.
Por përkundrazi, ajo buzëqeshi ëmbëlsisht dhe aty nën ngjyrimet fantastike të pyllit, fytyra e saj u duk çuditërisht më e bukur e më joshëse. Ndoshta sepse shpesh femrat i kuptojnë dredhitë e djemve, po meqë u pëlqen loja e tundimit, bëjnë sikur veprimet e tyre janë krejt rastësore.
Sokoli zgjodhi një vend të sheshtë me bar të pashkelur, midis dy gëmushave, të cilat krijonin një gjysmëharku të mbyllur dhe shtroi aty plastmasin. Drita e kufizuar, që vërshonte nga nënfletët, ishte aq e blertë, sa edhe trupat e tyre të ngjyrosur prej saj merrnin një pamje fantastike. Disa bimë kacavjerrëse, që ndërthureshin me degët e gëmushave, kishin çelë lulet e tyre të bardha në formë hinkash.
- Ë, Keta, si thua, a nuk jemi këtu si në mes të një kurore të madhe?
Ajo buzëqeshi sërish dhe pati një përtëritje të beftë përbrenda vetes.
- Me ç'po duket, të erdhi frymëzimi për të thurur ndonjë poezi...
- Të them të vërtetën, kur jam me ty më këndon shpirti padashur dhe më duket sikur do fluturoj... Po ti, Keta, ndjen të njëjtën gjë kur jemi bashkë?
Ajo e shigjetoi drejt në sy pak si gjatë dhe pasi kapërdiu një peng të krijuar nga emocioni i çastit, i tha :
- Normal, përderisa unë ndjej për ty...
Sokoli, si përgjigje dhe si paradhënie për kërkesën e bërë qysh te pallati i saj, e puthi befas me një shtrëngim të fortë. Në të cilin shpërtheu i tërë pasioni i dëlirtë, i zjarrtë dhe i përmalluar i moshës së tij të njomë. Pastaj të dy njëherësh ata u shtrinë vetvetiu me krahë të kryqëzuar. Dhe për disa sekonda të gjata mbetën gati pa frymë në buzët e njëri – tjetrit, duke thithur me forcë të pazakonshme gjithë nektarin e mbledhur aty gjatë javës së tmerrshme të vetmisë. Pak nga pak temperatura në buzët dhe faqet e tyre filloi të rritej me shpejtësi, aq sa krejt trupi po u digjej si prush. Duke mos duruar më tej ngasjen e zjarrtë, në gulçim e sipër, Sokoli çoi dorën e dridhshme te të brendshmet e saj.
- Mos! – i tha Keta gati duke shfryrë përmes gjuhës së tij magjike, që ia kishte elektrizuar të tërë trupin në mënyrë flakëruese dhe shtrëngoi llastikun fort me dorë.
- Pse, shpirt?...
- Jo aty, jo! - kundërshtoi ajo vendosmërisht e me një ndijim turpi.
- Ti je imja dhe unë yti. Ç'ka për tu bërë më vonë, pse të mos bëhet tani, në kulmin e lumturisë sonë?...
- Jo, nuk dua të bëhet ajo gjë ...
- Ti nuk ke besim tek unë?
- Nuk është puna te besimi, - tha ajo duke gulçuar, aq sa kraharori dhe zemra po i çahej.
- Po ku?...
- Nuk mund të bëj kaq lehtë diçka që s'e kam bërë ndonjë herë... Po hiqe dorën se janë të holla e m'i grise!
- Unë e di që ti je vajzë, po të lutem bëj sakrificë për mua, kam shumë dëshirë...
Ajo i hapi sytë tej masës fare afër syve të tij.
- Ore çun, ç'kujton ti se është ?... Mos vallë ndonjë copë çokollatë dhe na, merre, haje!...
- Ke frikë? – i tha ai duke ia kaluar dorën te pjesa më e ndjeshme.
- Po, edhe frikë kam...
Ai turfulloi me drithërimë i eksituar së tepërmi.
- Ti e di që unë s'kam qenë nxënës i keq në edukatën seksuale. Jam në gjendje të të mbroj plotësisht...
- E di, megjithatë, nuk mundem...
- Hë, të lutem, Keta!
- Të thashë pra, jo! - ngulmoi ajo duke shtrënguar gjithnjë llastikun
- Hë, shpirt, se mezi po duroj!
Edhe ajo ndodhej në një gjendje të tmerrshme dhe të padurueshme. Faqet i kishte flakë të kuqe dhe i digjnin. Me puthjet e tij të flakta, të pareshtura e tërë dridhërima përvëluese, ai po ia zgjaste tej masës atë gjendje ekstaze të paprovuar ndonjë herë deri në atë shkallë. Por gjithsesi, ajo nuk jepej dot.
- Duhet të presim, kur t'i vijë koha! - i tha ajo pa u menduar për këtë lloj justifikimi.
- Ç'farë kohe, Keta?... Ne jemi tamam në moshën që duhet...
- Mosha po, por kemi probleme të tjera përpara. Zemra ime vërtetë ka pranuar të dojë një djalë, por nuk mund të pranojë edhe të bëhem grua edhe të vazhdoj shkollën njëherësh...
- Ato nuk na pengojnë aspak të bëjmë dashuri me njëri- tjetrin.
Ajo largoi buzët në mënyrë kundërshtuese një grimë.
- Më vjen keq, Koli, po veprimet e dashurisë kanë radhën e tyre. Në jetën e njerëzve ka edhe ca rregulla...
Ai e puthi sërish me mospërmbajtje dhe e shtrëngoi me të gjithë forcën e krahëve të tij djalosharë. Pastaj i zbërtheu tri kopsat e kreut të fustanit prej basme dhe duke lëmuar gjoksin e saj të fortë me një ndjesi zemërdridhëse, tha me zë gati të mekur:
- Natyra, që ka krijuar organizmin tonë, ka vënë aty ligjet e saj, jo rregullat që vënë njerëzit... - ai tregoi me gisht një lule kumbulle të egër aty pranë. - thuaji asaj lules aty, mos lidh kokërr, se kështu kemi vendosur unë dhe Keta!
Ajo u befasua kënaqësisht me argumentin e mençur që gjeti njeriu i zemrës së saj. Por instinkti i vetëmbrojtjes ende nuk e linte të jepej plotësisht.
- Koli, shpirti im, jam gati të bëj çdo gjë që dëshiron ti, po nuk dua të prishem që tani dhe pastaj deri sa të vijë koha të bashkëjetojmë, ta ndjej veten femër e përdalë, më kupton?
Ai u ndie paksa i nervozuar, megjithatë, nuk la shkak të kuptohej prej saj.
- Nuk besoja kurrë që ti, Keta, të ruaje për këtë rast mendime të tilla jashtë kohës. Ç'rëndësi ka ekzistenca e himenit tek një vajzë si ti? Nuk të mjafton dashuria ime e sinqertë, për ta ndjerë veten gjithmonë vajzë me dinjitet?
Ajo lëshoi papritmas një breshëri të puthurash në të gjithë fytyrën dhe gjoksin e tij të mbuluar nga pushi i zi djaloshar.
- Të lutem, Koli, mos ngul këmbë o sot o s'ka! E lëmë ta bëjmë një herë tjetër, që të jem edhe unë e përgatitur nga ana psikologjike... Mbasi nuk kam menduar se do arrij kaq shpejt deri aty...
- Si nuk je pak kurioze, moj gocë, të provosh kënaqësinë e madhe që na ka falur natyra?!...
- Edhe unë i ndjej ngacmimet e hormoneve të mia dhe të gënjej po të them se nuk dëshiroj ta provoj atë gjë. Por më duket si diçka e tmerrshme... të bëj shpejt e shpejt një hap kaq të madh në jetën time...
- Të thashë, moj Keta, se ti kot kërkon të dalësh jashtë kërkesave të natyrës. Kur i di pasojat psikologjike po t'u kundërvihesh ligjeve të saj. Unë që tani ndjej nënvete një shtrëngim tepër të dhimbshëm, që mezi po e duroj... Ti duhet të mendosh edhe për gjendjen time... - zëri i tij ishte bërë tani fare i butë e i ëmbël, fjalët gati po i rridhnin nga goja.
Ajo u zu ngushtë dhe heshti një grimë. Dukej se po kalonte çaste të jashtëzakonshme dyluftimi me vetveten. Ishte midis dy zjarresh: Zjarri i brendshëm që e shtynte drejt tij dhe zjarri i djalit të dashur që e tërhiqte fort drejt vetes. Mandej edhe kureshtja e kaq viteve të vajzërisë për atë gjë aq të përfolur. Prapë se prapë mbeti e stepur nga një frikë thuajse instiktive.
- E lëmë me kaq. S’dua ta humb virgjërinë pikërisht sot dhe pikërisht para provimeve, kur duhet të mendoj vetëm për to...
- Mesa duket, ti, Keta nuk më do që gjen justifikime të tilla njërin pas tjetrit...
- Uh, të dua me shpirt, po... - u duk se rezistoi sërish gati e mekur.
- Mos ki frikë, zemër, - belbëzoi ai me zë të shuar. – Të betohem, do mundohem të veproj me mjaft kujdes, pa të dëmtuar asgjë. Unë jam njeriu të cilit duhet t’i besosh... Hiqi, t'u bëfsha, se vdiqa s'duroj dot më!...
Ajo e vështroi me dhimbsuri dhe ia mori kokën në gjoksin e saj. Atë çast i vezulloi mendimi, se në shkollë, madje edhe në klasën e tyre kishte vajza të tjera që shkonin me çuna, tek të cilat ai mund të plotësonte nevojat e rastit. "Por Sokoli më do vetëm mua dhe për këtë jam më se e bindur." – i tha vetes me ndjenjë krenarie dhe ky mendim e tulati krejt.
- Uh, moj nëne, si t’ia bëj këtij njeriu, që s’ia prish dot! Mirë, atëherë, - u thye më në fund ajo dhe uli përgjysmë të brendshmet. - mund të veprosh në sipërfaqe deri sa të çlirohesh. Vetëm këtë mund të ta lejoj. Po shpejt se u vonuam për pyetjet e provimit...
Sokoli, djalë i butë dhe i bindur prej lutjeve të vajzës që e donte sinqerisht, bëri ashtu siç tha ajo. Ai u lëshua me një dallgëzim puthjesh përvëluese në të gjitha pjesët e zbuluara të trupit. Prej kodërzave bardhoshe të gjoksit, deri te rrafshina e errët fundore, duke i shoqëruar me nanurisjet e avullta dhe pëshpëritjet si në jerm: "O Keta, shpirti im, zemra ime, tu bëfsha unë ty! Oh, më çmende, të kem ta rrufis të tërë këtë skulpturën e gjallë të trupit tënd dhe pastaj le të vdes!".
Diku aty pranë, një bilbil i fshehur midis fletëve këndonte me ca tinguj magjepsës, cëkër, cëkër, cëkër - cuk, cuk, cuk, - cërëq, cërëq, cërëq.
Sakaq Sokoli ra në një përhumbje tepër të këndshme dhe e shkarkoi të gjithë dufin e rëndë të frymëmarrjes rënkimtare mbi atë gjoksin e saj të njomë. Ku ndjehej një erëmim që ua kalonte të gjitha aromave të këndshme të trëndafilave që çelte toka. Dhe ato çaste mendoi qetësisht, se kishte fituar kënaqësinë më të madhe të dashurisë së saj, vetëm me atë konceptin e tij, se asnjë kështjellë nuk duhej marrë me forcë shkatërrimtare. Mbeti edhe disa sekonda ashtu i shtrirë, i turbulluar, i lumtur dhe ndjeu në shpirt se e donte atë vajzë, si s'kishte dashur kurrë as ndonjë shok, as babanë, as nënën dhe as vet perëndinë.
- Sot që u afrova te dera e parajsës, besova plotësisht se ajo ekziston! – tha ai më në fund, në kulmin e kënaqësisë.
Alketa qeshi me zë.
- Ç’ja këput kot, o Koli ! Po të ishte ashtu siç thua ti, të martuarit nuk do kishin fare halle në këtë botë.
- Ndoshta, kjo lumturi i bën hallet e tyre më të lehta. – u detyrua ai të korrigjojë shprehjen superlative që përdori. – Por sidoqoftë, me parajsën që më joshe sot, ti mbetesh për mua një mister i vërtetë...
Pastaj krejt i lehtësuar, ai u çua ndenjur dhe i dha Alketës edhe puthjen e vakët të falënderimit, para se të fillonin nga mësimet.
Mirëpo ndryshe nga Sokoli, Alketa gjatë gjithë kohës ndjehej mjaft e hutuar dhe po aq e tensionuar nga mbingarkesa që i kishin krijuar ato ngacmime seksuale të papritura. Madje edhe kur u larguan nga pylli e më pas deri në mbrëmje në shtëpi, ajo ndjeu dhimbjen e pareshtur të tëmthave. Ndonëse u kujtua që Sokoli kishte pohuar diçka të vërtetë për pasojat, asaj përsëri i dukej herët dhe i mungonte guximi e vendosmëria për të lejuar që ai ta eksploronte plotësisht trupin e saj. Por mendoi, se ndërkohë nuk do t'ia kursente asnjëherë nektarin e buzëve, aq të dëshiruar prej tij. Atë nektar aq të ëmbël, që, siç e quante ai, ishte droga më e mirë kundër vetmisë e që s'mund të krahasohej kurrë me të gjitha kënaqësitë shkatërrimtare të substancave eksituese të rrezikshme. Apo të atyre dozave me alkool e nikotinë, të cilat i përdornin kot më kot disa moshatarë kureshtarë e snobistë.
Keta vështroi orën befas.
- Pu, pu, sa vonë ka shkuar !... Kushedi sa do më shajë mamaja ! – i tha ajo duke mbledhur librat dhe u çua vrullshëm me dorën të zgjatur drejt tij. - Mirupafshim Koli !
- Takohemi në ëndërr ! – u gjegj ai gjithë gaz. – Ta dish se sonte do ta gdhi me kujtimet e kësaj dite të paharruar.

[DI_ANA]

Vullnet Mato

GRUAJA E SPIUNIT

- Tregim-

Ai ishte nga ata njerëz, që mund të duronte me shumë kënaqësi ta kalonte të gjithë natën në ndonjë bodrum të errët, i dërrmuar nga uria e të ftohtit, mes minjve dhe çdo lloj kafshe neveritëse, vetëm e vetëm që në mëngjes të raportonte në Degën e Sigurimit ca fjalë armiqësore.
Bejkul Sakrami ishte prototipi më i përsosor i njeriut të poshtër. Poshtërsia lexohej shkoqur edhe në fizionominë e tij të mprehtë, si ajo e dhelpërit në përgjim. Edhe në ngjyrën e fytyrës së tij, që i ngjante atij dheut të hirtë të bokërimave. Edhe në sytë e tij tepër të bardhë e të ftohtë, që u ngjanin syve të gjarprit të shkëmbinjve. Madje edhe hunda e tij kurrizore, me një ind kockor gati të tejdukshëm nën lëkurë dhe me dy flegra që i dridheshin pas çdo frymëmarrjeje, e bënte më të plotë leximin antipatik të portretit të tij. Mbase edhe vet Bejkul Sakrami ishte i vetëdijshëm për atë zymti që shprehte pamja e tij. Përderisa prirej aq shpesh nga bëmat e këqija e tundohej nga poshtërsitë. Thua se donte të hakmerrej me njerëzit fytyrëpaqe, për atë damkë që kishte vënë natyra në fytyrën e tij.
Kam dëgjuar shpesh të thuhet, se ekziston një lidhje e ngushtë ngjashmërie midis pamjes së jashtme të njeriut dhe shpirtit të tij. Këtë përqasje s'kam dashur ta besoj, veçse te ky person i jashtëzakonshëm, që shquhej nga mania e tij për të bërë fëlliqësira ndaj njerëzve të zakonshëm. Te pamja e të cilit, krijuesi i mistershëm kishte gdhendur të gjithë plasticitetin e përçudnuar të shpirtit, duke u bërë kësisoj i shëmtuar në të gjitha kuptimet.
Dhe më e keqja, ai nuk pendohej kurrë për bëmat e tij të mbrapshta, të kryera me mjetet e veta të preferuara, cinizmin, shpifjen, intrigën. Madje as fjalët dhe vështrimet përbuzëse të shokëve të punës nuk arrinin ta frenonin sadopak. Ai mjaftohej vetëm duke mos u folur më tej me gojë.
Ndonëse kisha dëgjuar për karakterin e tij të mbrapshtë, me Bejkulin u njoha nga afër krejt rastësisht. Në një nga ato diskutimet skenike pas provës gjenerale, që organizonte në atë kohë instruktori i komitetit të partisë për ideologjinë me punonjësit e kulturës dhe krijuesit e artit. Ku biseda sillej rreth realizimit ideoartistik të shfaqjes që do të jepej të nesërmen. Bejkuli u ngrit vrikthi nga mesi i sallës, ku ishim mbledhur. Me flegrat e hundës që i dridheshin dhe me vështrimin e shqetësuar, të tendosur përballë skenës tha:
- Pa shikoni hijen e kazmës e të pushkës, që bie prapa, në perden e bardhë të fondalit! Ajo krijon figurën e një zezaku të lidhur me litar. Ky është një gabim jo i vogël ideologjik që i ka shpëtuar skenografit. Një gabim që ka të bëjë me përbuzjen raciste ndaj proletarëve me ngjyrë... Ne duhet të jemi më vigjilentë! – pas kësaj sytë e tij shkreptinë një dritë të verdhë, të ethshme dhe iu rrëqethën tërë dejet e fytyrës.
Kuptohet, vetëm masa djallëzore e trurit të Bejkul Sakramit, që shkrepte vetëtima të zeza brënda kafkës së tij, mund të sajonte një fantazi të tillë ideologjike, për të goditur skenografin e pafajshëm e për të lartësuar mprehtësinë e vet kritike. Pas fjalëve të tij pasoi një heshtje e zymtë, gjatë së cilës të gjithë shikonin të çmeritur herë nga skena dhe herë nga instruktori i rreptë. Mua m'u drodh tërë shtati nga neveria. Diçka m’u përdrodh përbrënda stomakut. Atëherë, sikur të më kishte djegur një spec atje ku s'thuhet, brofa papritmas në këmbë. Dhe me një thirrje të beftë iu luta punëtorit të ndizte dritat e skenës. Pas pak gjithçka u ndriçua dhe hija e dyshimit të tij u davarit menjëherë.
-Ja ku u zgjidh edhe zezaku! -thirra me mllef dhe e shigjetova kritizerin absurd drejt e në ata sytë e tij të akullt.
Shpërthyen të qeshura qesëndisëse dhe sikur u zgjidhën nga litari i padukshëm të gjithë ata që gjendeshin në atë diskutim.
Kur dolëm nga salla, djaloshi skenograf më shtrëngoi dorën fort dhe u shpreh buzagaz:
-Vetëm një bir kurve mund të bëhet kur të duash edhe kritik i arteve figurative!
Në vijim të bisedës i thashë atij, se të gjitha energjitë keqbërëse të këtij njeriu ishin si të mbyllura në një shishe magjike. Mjaftonte vetëm rasti, që ai t'i hiqte tapën, për të dalë andej djalli i zi i shpirtit të tij. Ky mendim i pëlqeu mjaft skenografit, i cili, duke gjetur në atë krahasim shfrimin e pezmit të vet, tha:
-Më kënaqe aq, sa ma nxore menjëherë gozhdën e tij!
Por ndërhyrja ime, sado krejt e rastit dhe për të ndriçuar të vërtetën, e goditi keqas vanitetin e atij njeriu dhe më kushtoi tepër shtrenjtë. Si fillim Bejkul Sakrami më hidhte vetëm ca vështrime agresive me bishtat e syve të shpëlarë e të mrrolur nga urrejtja e fshehtë. Gjeste këto që nuk më frikësonin aspak, sepse rrekesha gjithmonë të isha i rregullt në gjithçka. Mirëpo ndodh, që në interes të keqbërësit, rasti punon me martel minatori, për të shkërmoqur qëndrimin shkëmbor të njeriut të drejtë. Pak ditë më vonë, pesëmbëdhjetë vjersha të mia, të dërguara në jurinë e konkursit të rrethit, ku bënte pjesë edhe Bejkuli, u dorëzuan prej tij në Degën e Punëve të Brendshme. Kësisoj, Sigurimi do të kishte mundësi të vlerësonte në to, jo vetëm zbulimin e "aluzioneve ideologjike" që kishte gjetur kritiku vigjilent, për fjalët aq të pafajshme si lule, flutur, qengj, por edhe të më jepte "çmimin" e vet të tmerrshëm. Siç ua kishte dhënë pak kohë më parë dy poetëve të rinj, të cilët u dënuan me pushkatim për poezi armiqësore. Pasuan diskutime pa fund, debate në disa tubime krijuesish dhe zyra "kompetentësh" trumykur, vijuan net stresante pa gjumë dhe ditë terrori psikologjik. Më kishte pushtuar një ndjenjë e errët frike, të cilën mundohesha ta zhdukja nga mendja, por më kot, sepse ajo më ishte ngjitur në ndërgjegje si nepërkë. E gjithë kjo katrahurë idioteske e frikshme e plot ankth zgjati derisa u sqaruan metaforat e krahasimet e mia një për një. Por për njërën nga vjershat, u bëra problem deri në organet botuese. Pra, i humburi isha unë. Bejkuli fitoi triumfin e përgëzimit.
Mirëpo ashtu siç thotë vargu i një kënge popullore "Kam lënë zotin të marrë hak.", u tërhoqa në shpellën time, shtrëngova rropullitë mirë me rrip, përmblodha rradaken e hallakatur në zgavrën e saj dhe lashë gjykatësin suprem të merret me atë njeri.
Ai zuzar me gjakun e infektuar nga pasioni për ligësi, vijoi më tej veprën e vet të paskrupullt. Spiunoi, doli dëshmitar në gjyq kundër një këngëtari të dëgjuar, që u dënua për ndikime të huaja dhe bëri mjaft pisllëqe të tjera të kësaj natyre, të cilave nuk u nxirret fundi duke i numëruar.Tekefundit u mësuam me mendimin, se me Bejkulin e pandreqshëm ndodhnin gjithmonë rrengje të tilla, intriga, shpifje, spiunime e sjellje të ulta. Mbasi ai ashtu ishte prerë dhe asgjë në botë s’do të mund ta ndryshonte destinacionin e tij drejt keqbërjes fundore. Por, gjithësesi, atë çka ndodhi atëherë me gruan e tij s’kam për ta harruar sa të jem gjallë. Ishte vet zoti, që, nëpërmjet shpirtit të një gruaje, mori hakun e të gjithëve ndaj Bejkul Sakramit të poshtër.
Asokohe ai ishte baba i dy kolopuçëve të pashëm dhe burrë i një mësuesje me bukuri të rrallë. Këto ishin tepër të mjafta për të qënë, jo vetëm njeri i lumtur, por edhe familjar i qetë e i kredhur në andrallat e këndëshme të çerdhes së vet bashkëshortore. Por nëse është ashtu siç thotë Bibla, që njeriu është gatuar nga balta e shndërruar në mish, atëherë zoti në nxitim e sipër, ose kishte harruar, ose e kishte lënë enkas Bejkul Sakramin një qenie prej bataku. Dhe ashtu si te personazhet e Hygoit, ku bashkëjetojnë tipa të kundërt, kishte ndodhur edhe në bashkëjetesën reale të këtij rasti, ku baltovina flinte në një shtrat të butë me një perri.
Alketa ishte një femër elegante me shtat të lartë e të hijshëm, që të tërhiqte vëmendjen. Flokët ngjyrë ari të dallgëzuar, sytë qiellor dhe çdo gjë tjetër femërore tek ajo, përbënin një pasuri të lakmuar nga të gjithë ata që hidhnin vështrimin në fytyrën dhe trupin e saj. Fliste me një ton gazmor e të përzemërt. Kishte një të qeshur të paperënduar mbi buzë, që i çelte herë pas here, siç çelin gonxhet e zambakut pas shiut të verës. Ky krahasim merr vlerë më tej, po të kihet parasysh, se lulet e buzagazit të saj, çelnin gjithmonë pas breshërimave të poshtërsive të Bejkulit. Edhe mbas dy lindjeve të afërta, ajo femër dukej sikur qe rinuar ca më tepër. Ata që nuk e njihnin, e merrnin fare natyrshëm për vajzë bukuroshe.
Më duhet të pohoj këtu për sinqeritet, se i kisha hedhur kësaj gruaje ca vështrime ngultas, krejt të pavetëdijshme, si shprehje të admirimit tim për atë pamjen e saj aq të hirshme. Dhe ajo më ishte përgjigjur me florën e lulëzuar të buzëve të veta. Vetëm kaq. Sepse në të vërtetë, vështrimet e mia të pakontrolluara, më tepër se dëshirë dhe zili, ishin stepje habie për atë padrejtësi të madhe të fatit, që kishte bashkuar një djall skëterre me një ëngjëll parajse. Shpesh herë pyesja veten, si qe e mundur që Bejkuli aq i lig të flinte përnatë në të njëjtin shtrat me Alketën aq hirëplote. Madje, s'arrija të kuptoja, se si mund të bashkëjetonin aq pranë dhe në sinkron dy nocionet e kundërta estetike: E ulta neveritëse dhe E bukura mahnitëse? A thua ajo grua e zgjuar s'kishte arritur ende ta njihte shpirtligësinë e të shoqit?...
Por jo, s’kishte qenë thjesht ashtu. Njësoj si vërshimet e parreshtura të disa përrenjve të ndotur, që arrijnë me kohë të turbullojnë një lumë të madh e të kulluar, vërshimet e karakterit të përbaltur të të shoqit, kishin turbulluar pak nga pak edhe marrëdhëniet e tyre intime. Rritja e vazhdueshme e fluksit të opinioneve negative rretheqark, bënë që një ditë Alketa të vendosë përfundimisht për të ardhmen e martesës së saj. Me një qetësi ëngjëllore të admirueshme ajo u drejtua në dyert e gjykatës dhe e hoqi Bejkul Sakramin nga jeta e saj, siç mund të hiqet një veshje e njollosur, pa asnjë mundësi pastrimi. Madje sapo ajo mori në dorë dokumentin e shkurorëzimit, iku së bashku me dy fëmijët për të jetuar te prindërit e saj në qytetin e lindjes.
Një kohë të gjatë ndarja e tyre u përfol gjerësisht dhe të gjithë ata që i njihnin, binin në një emërues të përbashkët: "Sa mirë ia bëri!".
Paskëtaj Bejkul Sakrami nxitonte hapat për t'u larguar nga njerëzit e njohur. Dhe dukej si një bishë e plagosur për vdekje, që kishte frikë mos i suleshin langonjtë pas shpine. Sytë iu zgavruan thellë, buzët iu tkurrën e iu thanë si dy copa sholle. Ai u bë nga fytyra dyll i verdhë dhe mori një çehre të sëmurë. Dukej si njeri i kalbur gjer në palcë. Dhe kjo s'qe thjesht një përfytyrim i atyre që e urrenin. Ndodhi që para syve të të gjithëve ai u shndërrua vërtetë në një kokë të vdekuri dhe ngjante me një maskë mortore, e cila endej rrugëve krejt vetëm.
Por edhe shfaqja herë pas here e kësaj kufome në qytetin e vogël krahinor nuk zgjati shumë. Qysh nga dita e ndarjes me gruan, me sa kuptohet, ai bluante ditë e natë për t'i gjetur një kundërpeshë opinionit të krijuar prej shuplakës së madhe që hëngri në jetë. Shpejt u muarr vesh, se Bejkul Sakrami ishte martuar në kryeqytet me një vejushë të operas. Ajo e tërhoqi në shtëpinë e saj dhe i rregulloi vendin e punës në arsim, diku në fshatrat e periferisë. Kështu pak nga pak edhe zhurma e ndarjes së tij me Alketën edhe buja e martesës në Tiranë zunë të shuhen e të harrohen bashkë me emrin shijekeq të Bejkul Sakramit.
Mirëpo prishja e një martese, ndonëse bëhet e ditur në kohë relativisht të shkurtër, shkaqet dhe misteret e saj vijojnë të zbulohen dalngadalë, si gurët që shkëputen pak nga pak prej mureve të një ngrehine të rrëzuar. Pas tre vjet martese me Bejkul Sakramin, vejushja e operas, e cila mezi priste një fëmijë, para se menopauza të shuante shkëndijat e fundit në shpuzin e pjellorisë së saj, kërkoi ndihmën e mjekut. Pas disa vizitave dhe analizave të përsëritura të të dy bashkëshortëve, doli se sperma e Bejkul Sakramit kishte lindur e vdekur.
-Si ka mundësi? -kishte pyetur Bejkuli i skandalizuar mjekun, -Unë kam lindur dy fëmijë me gruan e parë!
-Dy fëmijët i ka lindur gruaja, jo ti, -i qe përgjigjur shkurt specialisti i analizave të pagabueshme.
Bejkul Sakrami, i tërbuar prej këtij fakti, që e goditi më rëndë se gjylja e një obuzi, kërkoi vërtetim legalizimi nga komisioni mjekësor. Dhe e mori pa vonesë. Me një dokument të tillë, ai e hodhi menjëherë në gjyq Alketën e largët. Jo vetëm për ta poshtëruar publikisht, por edhe për ta shkarkuar veten nga detyrimi financiar i dy fëmijëve, e për të kërkuar rikthimin e pagesave mujore të tre vjetëve të shkuar.
Me një gjakftohtësi të habitshme, Alketa deklaroi në gjyq, se kishte qenë në një moshë vendimtare, kur gruaja pendohet që i ka qëndruar besnike një burri, të cilin ka filluar ta urrej për shkak të karakterit të tij të ulët. Ndonëse kishte pritur gjatë një fëmijë të ëndërruar, ish bashkëshorti i saj nuk kishte qënë në gjendje t'i përgjigjej. Por e kalonte të gjithë kohën duke vrarë mendjen për t'u ngritur kurthe njerëzve të pafajshëm. Në kushte të tilla, kur Alketa mendohej thellë për të zgjedhur, të bëhej nënë apo të mbetej beronjë, edhe pse e aftë si femër, ajo kishte gjetur mundësinë të kryente detyrën e amësisë, që i kërkohej nga ligjësitë natyrore me një person tjetër dy herë rradhazi. Këtë zgjidhje e kishte quajtur si më të arsyeshmen, për të mos u shkaktuar prindërve të sëmurë një tronditje të pamerituar me bujën e ndarjes. Duke e shtyrë kësisoj bashkëjetesën e saj me të shoqin, deri në atë pikë, sa ishte bërë e pamundur...
Thuhet, se gruaja ia mat burrit kokën me pe mëndafshi dhe ia vë festen tamam sipas kokës. Feste më të bukur e më fikse se kjo, që Alketa i kishte vënë Bejkul Sakramit të poshtër, zor se mund të gjëndej. Ajo e vuri eunukun e saj të urryer të mëkojë me lugë të vogël, të laget në prehër, të përkëdhelë e të rrisë dy fëmijë të ngjizur në mitrën e saj prej një mashkulli tjetër. Duke i ngulur atij në kokë dy brirë më të mëdhenj se të kaut për gjashtë vjet me radhë.
Shpesh herë, i habitur nga ai fund, zakonisht i palavdishëm, i dëshpëruar, apo i turpshëm, që i pret tipa të tillë si Bejkul Sakramin, kam shtruar pyetjen: Ç'është ajo dëshirë e egër, ajo ndjenjë mizore e këtyre njerëzve për të hyrë në jetën e të tjerëve me ligësi, për t'ua bërë jetesën të zezë e të padurueshme? Përse duhet të zhyten patjetër në llumin e gjirizit të poshtërsive, kur jeta e shkurtër ka aq shumë gjëra të bukura me të cilat mund të merret njeriu? Përse duhet të presësh stuhi urrejtjesh, duke krijuar humnera mes njerëzve, kur mund të vjelësh buzagaze mirënjohjesh dhe të sigurosh përkrahje miqësore në bashkegzistencën tënde njerëzore?
Bota e brëndëshme e njeriut është një univers aq i pasur e i mahnitshëm, sa edhe vet universi qiellor që na rrethon. Përse të mos gërmosh në vetitë e bukura e në cilësitë e mira të tjetrit, për ta bërë shok, mik, e bashkudhëtar të kësaj jete. Por duhet patjetër ta sulmosh atë me të gjitha bateritë e fshehta të arsenalit djallëzor, e ta bësh armikun e vetes. Dhe pas tij të shtosh armiq të tjerë, për t'u vetërrethuar një ditë nga një gardh i zi me gjëmba të helmët? Përse këta tipa duhet të provojnë fundin e hidhur, atë shpagim të pashmangshëm që i pret pas një vargu aventurash poshtërsie? A nuk mund të nxirret mësim nga fundi i turpshëm i dikujt tjetri të kësaj natyre, për të mos i hyrë gjithë asaj rruge të zezë? Përse vallë, përse? Nuk di, nuk di...
Të gjithë ne që u gërvishtëm në ndjenja e në shpirt nga ingranazhet e djallëzisë së Bejkul Sakramit, ishim tejet të kënaqur me hakmarrjen e heshtur, që i bëri zoti i shfaqur në trajtën e një gruaje atij keqbërësi të pandreqshëm. Dhe pas zhvleftësimit të tij, si njeri i kthyer në paçavure, morëm frymë me një dinjitet shembullor.
Madje edhe dënimi shporrës që i dha gruaja e dytë nuk na bëri aq përshtypje. Sepse dihet që inercia ndjek rrugën e nisur, duke të shtyrë deri në fundin e kahjes së vet, si për keq, ashtu edhe për mirë...

[DI_ANA]

Vullnet Mato

KËNGËTARJA FATKEQE

Pamjet e madhërishme të shuarjes ditore të yllit tonë jetëdhënës, që vdes e ringjallet herë pas here për të na dhuruar jetën, më kanë tunduar t'i sodis sa herë ndodhem në brigjet detare. Lindja e diellit ka një bukuri ngazëlluese, po nuk di pse mua më pëlqen sidomos solemniteti i perëndimit. Ndoshta ngaqë melankolia e diapazonit fantastik të ngjyrave të tij të kuqërremta, gjatë zbritjes në horizontin e kaltërt, i sfidon të gjithë piktorët...
Në verën e nxehtë të vitit dymijë e katër po endesha përgjatë shëtitores buzë detit të Vlorës. Ishte pikërisht çasti kur lëmshi i kuq i diellit po fundosej në peizazhin e përflakur pranë Sazanit. Me të hequr sytë nga deti për t'i kthyer nga toka e mbuluar prej muzgut, më tërhoqi vëmendjen një afishe. Lajmërohej për një konkurs të zërave të rinj që zhvillohej atë mbrëmje. Mendova se duke shkuar aty, u gjet edhe mënyra për t'i shtyrë orët para gjumit.
Krejt i vetëm, zura vend në rreshtat e parë të sallës së koncerteve, në pozicionin përballë jurisë. Nga të gjitha sa pashë e dëgjova, më bëri përshtypje njëri nga anëtarët specialistë të muzikës. Ai ishte një burrë që e çmova te mosha afër të pesëdhjetave. Ndryshe nga të tjerët, tabelat e tij vlerësues për këngëtarët e rinj luhateshin vetëm te shifrat e larta tetë deri në dhjetë. Madje edhe kur të tjerët jepnin një ose dy pikë. Kureshtja ime zevzeke për të mësuar diçka të re, ngacmohet pikërisht nga disa cingërima të tilla të veprimeve ekstreme njerëzore, ndaj dhe kërkova të njihem me të. Gjëja më e lehtë që mund të bëhet te ne, është të njihesh me njerëzit. Kjo s'kushton asgjë, përveç një pyetjeje të thjeshtë. Lamë takim pas një ore te veranda e një lokali të ndriçuar pranë Ujit të ftohtë. Morëm nga një birrë vlonjate "Norga" dhe gotat tona shkumbëzuan mbi shkumbëzimin zhauritës të dallgëve. Sakaq miku im muzikant filloi të më shpjegojë edhe shkakun tronditës pse ishte aq bujar me këngëtarët e rinj.
“Kur mbarova konservatorin për dirigjim dhe më emëruan në atë qytet të largët e të veçuar nga rrugët kryesore, desha të mos paraqitem fare në punë. Por prindërit e mi dhe sidomos babai, më qortuan ashpër që nuk po i përgjigjesha thirrjes për të shkuar atje ku kishte nevojë atdheu. Kundërshtimi im mund t'i kushtonte atij, si kuadër i vjetër, pasoja politike në biografi. Isha emëruar pergjegjës i sektorit të muzikës në shtëpinë e kulturës të Gramshit. Shkova krejt zemërthyer në atë vend të izoluar, ku ardhja e autobuzit të ditës nga Elbasani pritej me aq kureshtje, sa pothuaj i tërë qyteti, dilte në rrugë e nëpër dritare. U mërzita pa masë dhe me mjaft vështirësi u përshtata me jetën prej gjysmë robinsoni që bëja aty. U qetësova disi, vetëm pasi njoha mësuesen e muzikës, me të cilën krijova familje pas një viti.
Fill pas pushimeve verore në Vlorën time, po kthehesha tani bashkë me gruan për të vijuar punën. Aty nga ora dhjetë paradite arritëm me autobuz në stacionin e trenit të Rogozhinës. Premë biletat për në Elbasan dhe po prisnim trenin e vonuar prej dyzet minutash. Një grua e re, me një foshnjë disa muajshe në dorë, e ulur në njërin nga stolat e rëndë, më përshëndeti dhe lëshoi vend për mua dhe gruan time. Tha se banonte në Gramsh dhe më njihte nga koncertet në shtëpinë e kulturës. Bebja e saj si top sheqeri, e bukur dhe e shëndetshme, zgjati duart drejt meje. E mora në dorë, e putha në faqet e njoma dhe ajo qeshte aq gëzueshëm, sa më bëri për vete brënda pak minutave.
- Si e quajnë? -pyeta të ëmën pas pak.
-Aneta, po Neta i thërresim, - u gjegj ajo duke i buzëqeshur gruas sime, me të cilën kishte filluar një bisedë të kotë, për një ndodhi të rëndomtë provinciale.
Vijova ta përkëdhel vajzën vogëlushe, të loz me të e ta puth disa herë, aq sa ime shoqe u detyrua t'i thotë së ëmës:
-Beni vdes për kalamajtë e vegjël...
Dhe ja, koha me punë më kaloi si fluturimi i një shpendi me krahë të padukshëm. Kërkova disa herë transferimin nga ministria por nuk ma dhanë, për shkak se nuk pranonte rrethi pa u dërguar zëvendësuesi. Unë kisha qenë kali që u kap për të shirë në atë lëmë. Të tjerët nuk pranonin. Nga ky shkak kisha filluar të mos i numëroja më vitet e punës në Gramsh. Aq sa shumë prej të ardhurve më pas më dinin gramshak. Ndërkohë, isha bërë me dy fëmijë, djem.
Një ditë, kur isha duke punuar në piano, në derën e hapur trokiti papritmas një vajzë simpatike.
-Profesor Beni, a mund të hyj pak? -pyeti ajo me druajtje, duke xixëlluar sytë e zinj nën vetullat bishtngritura si dy bishta dallëndysheje.
-Urdhëro! -i thashë duke hequr gishtat nga tastiera e "Parrotit" të vjetër dhe e kundrova vajzën e panjohur me kureshtje.
Ajo nënqeshi lehtë dhe u skuq nga druajtja. Kishte një pamje aq të hijshme dhe një freski vajzërore, sa të merrte mendtë. Topolake me këmbët dhe llërët e bardha, gati transparente.
-Fol! -i thashë, -Mos ki turp!
U përtyp një çast. Dhe pasi dëgjoi kukurisjet e dy shoqeve që e prisnin në korridor, mori guxim:
-Më quajnë Neta... Mamaja më ka thënë, se kur kam qenë e vogël më ke mbajtur në duar... Dua të provoj zërin për në konkursin e festivalit në radiotelevizion...
E vështrova i pataksur e me sy të zgurdulluar. Ishte një habi tepër e këndshme për mua. Kishin kaluar shumë vite dhe as më kishte shkuar ndërmend, se ajo vogëlushja e dikurshme me emrin Neta, ishte bërë tani një bukuroshe gjimnaziste. Ajo ç’ka po shihja, ishte dëshmia më e qartë e ikjes përpjetë të moshës sime në këtë qytet, i cili, ndryshe nga njerëzit, mezi rritej.
-Patjetër, meqë të kam mbajtur në duar dikur, tani ke për të patur nga unë të gjitha privilegjet. Dhe vetëm talentin duhet ta keshë tëndin. -ia ktheva buzagaz.
Ajo qeshi me zë dhe unë i thashë:
-Thirri edhe shoqet, të të dëgjojnë!
Neta zgjati kokën te dera dhe ua bëri me dorë. Ato hynë brënda, përshëndetën dhe mbetën të heshtura. Ishin moshatare me të, por jo me pamjen e saj të papërsëritshme.
Bëra disa variacione mbi tastjerë për të çmpirë gishtat dhe e pyeta:
-Më thuaj ndonjërën nga këngët që di më mirë!
Ajo përmendi nja dy-tri këngë të njohura të muzikës së lehtë dhe unë zgjodha njërën. Kapa disa akorde për të parë deri ku arrinte tonaliteti i saj dhe u intonuam shpejt. Neta filloi të këndonte me emocione të dukshme. I thashë të mbushej me frymë, të qetësohej dhe filluam sërish. Në pak masa muzikore kuptova, se ajo kishte një zë të ngrohtë me ngjyrime interesante. Ndonëse nuk ngjitej në tonalitete tepër të larta, këndonte pastër dhe e lakonte zërin bukur në të mesmet dhe të ulëtat. Lartësitë mund të arriheshin me punë. Kuptohej qartë, kishte nevojë për prova të përsëritura, që të fitonte teknikën e të kënduarit. Dhe gjëja për të cilën nuk kishte fare nevojë, ishte dëshira e madhe për t'u bërë këngëtare.
Provuam edhe dy këngë të tjera dhe ramë dakord, që pasi t'u merrte leje prindërve, të vinte çdo pasdite për të ushtruar zërin. Pas shpresave optimiste që i dhashë, ajo iku si dallëndyshe krahëlehtë bashkë me shoqet e gëzuara.
Mendova se Neta nuk ishte ndonjë talent i spikatur, që të tërhiqte vëmendjen e publikut. Por mund të renditej në nivelin e përgjithshëm të masës së këngëtarëve të njohur, po të punonte shumë e me atë ngulm që shpalosi sot për të fituar konkursin. Nga ana tjetër, kërkesën për figurën fizike si këngëtare, e përmbushte plotësisht. Punuam pothuaj çdo pasdite për një muaj të tërë. Neta përparonte nga dita në ditë. Mësëfundi u binda, se tashmë ajo ishte e gatshme të çohej në redaksinë e muzikës në Radio Tirana. Tani edhe dita e përzgjedhjes së këngëtarëve për në konkursin përfundimtar ishte fare afër. Prindërit e saj, mamaja shtëpiake dhe babai punëtor në ndërtim, m'u lutën me besimin e plotë te një prind dyzetvjeçar siç isha unë, ta shoqëroja vajzën e tyre në përpjekjen e parë për të çarë në jetë. Ndërkohë kisha biseduar në telefon me redaksinë e muzikës dhe kisha regjistruar emrin e saj. Morëm leje në drejtorinë e shkollës së mesme dhe në datën nëntë tetor, të dy me Netën, u nisëm për në Tiranë. Zumë dy dhoma teke të veçanta te hoteli "Internacional" për t'u paraqitur të nesërmen në mëngjes në orën tetë para komisionit përzgjedhës.
Darkuam në restorantin poshtë hotelit dhe aty nga ora nëntë e mbrëmjes morëm çelësat te sporteli. Dhomat teke ishin të vogla, me mobilim të thjeshtë e të vjetëruar. E porosita vajzën të mbyllte derën me kujdes dhe çelësin ta linte brënda bravës, për të qënë më e sigurt. E ndjeja veten disi të lodhur nga udhëtimi prej katër orësh me tren dhe rashë të fle shpejt. Por krejt papritmas, rreth orës një pas mesnate, dëgjova një trokitje të lehtë te dera. Prita sa të kthjellohesha mirë, dhe pas trokitjes së dytë u çova e hapa. Ishte Neta, me këmishën e hollë të natës. Hyri menjëherë brënda derës sime dhe më një zë të frikësuar tha rrëmbyeshëm:
-Sportelisti futi një çelës në derë dhe u mundua ta hapte...Unë u ngrita dhe mbajta me dorë çelësin nga brënda që të mos binte përtokë...U tremba shumë...
U habita pa masë nga kjo ngjarje e beftë dhe vura re, se ajo ndjehej vërtetë e friksuar.
-Nga e more vesh se ishte sportelisti? -i thashë aty për aty.
-Kur nuk e hapi dot, dëgjova hapat e tij nëpër korridor dhe e pashë nga ballkoni që shkoi te dhoma e sportelit...
U mendova një grimë të gjej një zgjidhje, si duhej të veproja në këtë ngjarje të papritur. E lashë Netën në dhomën time dhe me hapa të lehtë shkova deri afër sportelit për të konstatuar diçka. Sportelisti i mbrëmjes ishte ndërruar dhe ky i natës po dremiste i mbështetur mbi divanin e sportelit. U tërhoqa mbrapsht me kujdes dhe shkova sërish në dhomë. Neta ishte ulur në cepin e shtratit tim dhe kishte mbuluar supet e rrumbullt me duar.
-Duhet të shkosh të fleshë! -i thashë. -Unë do të qëndroj zgjuar për të dëgjuar çdo lëvizje në korridor…
-Jo, jo, kam frikë ! -tha ajo pa pritur të mbaroj frazën time.
-Të siguroj që s'ka për të ndodhur asgjë, asgjë, - përsërita me besimin e plotë, se do të sakrifikoja gjumin e mëtejshëm, që ajo të flinte e qetë.
-Të lutem, profesor Beni, më ler të qëndroj këtu, pranë teje...
Hej, ç'më gjeti belaja me këtë zogëz frikacake, mendova.
-Mirë, atëherë, ti bjer fli në shtratin tim dhe unë po shkoj në dhomën tënde...
-Jo, jo, në asnjë mënyrë, -klithi ajo me një pëshpërimë në formë spazme. -Po më le vetëm, unë sonte do vdes nga frika...
E kundrova me vërejtje. Me supet zhveshur dhe kofshët e bardha krejt zbuluar nga këmisha e shkurtër që mbahej me dy fije të holla, ajo dukej si një frut i ëmbël shijeshumë i varur në degë, para së cilës do t'i lëshonte goja lëng edhe vet Krishtit. Por unë ato çaste, duke ndjerë përgjegjësinë që kisha marrë përsipër, nuk mendoja fare për ndjesi të kësaj natyre.
-Nuk bën të qëndrosh këtu, -i thashë me ton të qetë.
-Pse, kërkon me çdo mënyrë të më heqësh qafe? - tha ajo papritmas, me një nga ato nënqeshjet e lehta provokuese, që dinë t'i sajojnë vetëm femrat. -Ne kemi ndenjur pranë aq kohë në prova, dhe s'të ka gjetur gjë...Pse të mos rrimë edhe sonte...
Nënqesha lehtë me arsyetimin e saj naiv.
-Këtu ndryshon puna, -i pëshpërita me zë të lehtë, që biseda e nisur të mos depërtonte jashtë derës. -Dhoma e gjumit nuk është dhoma e pianos. Veç kësaj, unë jam burrë i martuar me dy fëmijë dhe ti një vajzë e re. Asnjërit nuk i intereson të bëhet objekt i fjalëve të kota që mund të lindin pas kësaj nate.
Ajo heshti një grimë.
-Po asnjëri nga ne nuk merret me ato fjalë që thua, se nuk jemi kalamaj. Aq më tepër, kur unë dua vet të qëndroj sonte me ty...
-Pse do të qëndrosh sonte me mua? - e pyeta enkas për të saktësuar qëllimin e vërtetë të saj.
-Ti, më ke mbajtur në duar, qëkur isha gjashtëmuajshe, pse s'do të më mbash edhe tani që jam rritur e mendoj gjithmonë për ty. Kaq e rëndë jam bërë tani për duart e tua?
Shqeva sytë mbi të, krejt i habitur me guximin e kësaj vajze të re, për të shprehur më çiltërsi të tillë fjalë të kësaj natyre.
-Pikërisht, se të kam mbajtur në duar gjashtëmuajshe, nuk mund të të mbaj tani, që je bërë gjashtëmbëdhjetë vjeç. Sepse rëndesën tënde do të më duhet më pas ta mbaj edhe në ndërgjegje. -i thashë gjithnjë qetësisht.
-Të dua shumë, profesor Beni, vetëm zoti e di sa të dua unë ty... -foli tashmë fare shkoqur, duke iu dridhur zëri nga emocionet.
Kisha mbetur krejt i befasuar me vendosmërinë e saj për të shpalosur ndjenjat kaq hapur. Gjatë kohës që bënim prova, ajo paskishte rënë në dashuri dhe unë, duke qenë i pavëmendshëm, isha treguar krejt mospërfillës. E përmblodha veten në çast.
-E shikon si më quan? Unë jam profesor për ty, jo dashnor... -i thashë me durim.
Psherëtiu lehtë dhe më shigjetoi drejt në sy.
-Për mua je profesor dhe i dashur, si nuk mund të jetë askush tjetër...
Veçimi prej të tjerëve, më dha shkas të interesohem atë çast për intimitetet e saj:
-Ke shkuar me ndonjë djalë?
-Jo. -tha prerë. -Jam siç më ka bërë mamaja... Si atëherë kur më more në duar...
-E pse tani më thërret mua, dyfishin tënd, ta bëj atë gjynah?
Kapërdiu pështymën dhe pastroi fytin lehtë.
-Sepse po të mos jesh ti, i miri për mua, do të jetë një çunak llafazan i keq, që do t'u lavdërohet shokëve: "Shtiva Netën në dorë!" siç ka ndodhur me shoqet e mia. Unë edhe nuk dua të mbetem pas shoqeve për ato që më kërkon mosha, po edhe dua që dashurinë time të parë të ta dhuroj vetëm ty, që e meriton plotësisht shpirtin tim…
Më mahniti, më la pa mend logjika e saj lakuriqe.
-Tani të tërheq tek unë bukuria e artit muzikor me të cilin merrem, po më vonë do të më mallkosh...
-Kurrë ! Mua më tërheq shpirti dhe zemra jote...
Mendova vetëtimthi se nëna dhe babai i saj, gruaja dhe fëmijtë e mi flinin të qetë këtë mesnatë dialogu pëshpëritës në dhomën e këtij hoteli të largët. Flinin me besimin e palëkudur tek unë, dyzetvjeçari. Ndërkohë, kjo nimfë e bukur, më pak se gjysma e moshës sime, kjo adoleshente marramendëse, që të tundonte aq sa të mpinte trurin me feminitetin e zhveshur dhe logjikën e saj rinore, ngulmonte të kërkonte nga unë pabesinë… Mirëpo tashmë u kuptua qartë, se puna e sportelistit kishte qenë vetëm sajesa e saj. Dhe kjo më zemëroi shumë. U çova nga karrigia ku kisha qëndruar dhe i thashë me ton të prerë:
-Vajzë e mirë, largoi nga koka ato mendime absurde dhe bjer e fli këtu, se unë po dal të marr pak ajër te dritarja e korridorit derisa të gdhihet. Në të kundërt, nesër në mëngjes e lëmë radion dhe nisemi drejt Gramshit...
Ajo më hodhi atë çast një vështrim keqardhës të atillë, që tregonte fare qartë, se ishte vrarë mjaft rëndë shpirtërisht. Pastaj uli kryet dhe filloi të përlotej.
Unë dola jashtë dhe prita lindjen e diellit.
Të nesërmen krejt serioz me njëri-tjetrin shkuam në radio. Ajo këndoi dy këngë para komisionit përzgjedhës dhe fitoi të drejtën për të hyrë në konkurs. Gjatë kthimit me tren qëndruam në stolat përballë dhe unë i vërtita bisedat rreth konkursit përfundimtar që do të bëhej më njëzet tetor. Por në të vërtetë, bluaja në tru ndëshkimin për sjelljen e mbrëmshme të saj. Gjë që më bëri të mendoj se nuk mund të vazhdoja më tej të merresha me shoqërimin e kësaj vajze hoteleve dhe sallave të tjera. Isha mësues për të dhe krahas punës që kisha bërë, duhej edhe të përdorja metodat e mia strikte, për ta bërë të mendonte, se kësaj here ajo do të humbiste për fajin e saj.
I palëkundur në vendimin tim, pas pak ditësh e lajmërova Netën, se gjoja komisioni përzgjedhës e kishte shkurtuar listën e konkursit përfundimtar, për shkak të fituesve të shumtë. Pas kësaj, dikush nga shoqet e veta më tha, se ëndrra e saj e përmbysur papritmas, e kishte bërë të qante disa ditë me radhë. Nuk më erdhi keq aspak, sepse një reagim të tillë e kisha paramenduar, qëkur vendosa të mos e çoj në konkurimin përfundimtar…
Më pas ndodhën ndryshime të rëndësishme në jetën e vendit. Unë shkova të punoj në qytetin tim të lindjes dhe Neta mbaroi të mesmen. Më tej mora vesh, se një djalë mashtrues i kishte premtuar martese dhe e kishte shpënë të shfrytëzohej poshtërsisht te semaforët e Italisë. Ky lajm krejt i papritur për mua, më tronditi e më hidhëroi aq shumë, sa u pendova thellësisht për dënimin tepër të rëndë që i kisha dhënë asaj vajze këngëtare me ndjesi të spikatura. Mund të kishte çarë në jetë nëpërmjet rrugës së këngës, për të shpëtuar nga ajo gremisje mynxyrore që kishte pësuar. Dhe që nga ai çast, ndjeva me dhimbje, se pesha e gjashtëmbëdhjetë viteve të atëhershëm të saj, nga e cila u mundova të shpëtoj, do të vazhdonte të rëndonte mbi ndërgjegjen time për gjithë jetën...”
Birra " Norga" më ngeci në fyt. Vura re se edhe sytë e Benit ishin lëngëzuar. Ndoshta nga tronditja që më shkaktoi rrëfimi i tij, befas atë çast m’u krijua një përfytyrim i çuditshëm. Shkumbëzimet e bardha të dallgëve të fuqishme, që era e fortë i sillte nga përtej detit dhe i pëplaste pas shkëmbinjve, m’u dukën si fustane nusërie të shkyer nga Otrantoja. E cila, pasi merrte vajzat tona fatkeqe, kthente mbrapsht veshjet e dasmave të tyre të mohuara.

[DI_ANA]

Vullnet Mato

KOSA QË KOSITI KOKA

Tregim

Kosa e mprehur mirë në kudhrën e skuqur me prushin e “Zjarrit të Proletarëve” quhej Kosta Petrani. Ishte një kosë prej çeliku gri që xixëllonte shkëlqimin e mprehur hollë dhe u fuste dridhmat në palcë të gjithë poetëve të Luginës Lindore.
Ditën që dy poetët e Barzenës u dënuan me heqjen e kokave, kosa Kosta Petrani lëshoi mbi kokat e sallës së gjyqit një rrezatim të zi. Teksa lexohej ekspertiza ideore prej pesë faqesh, e këtij specialisti të kosave, që i cilësonte ata dy pëllumba fatzinj të poezisë si armiq të “Saharës” shqiptare unë ndodhesha nga mesi i sallës. Sapo mbaroi leximi i tmerrshëm, kosa Kosta hodhi një vështrim të vëngër nga unë, me të cilin la të kuptohej se pas tyre më kishte ardhur radha mua, që kisha shtypur vjershat e tyre me “Olivettin” tim të vjetër për t’i vënë te tabela e letrarëve të rinj të shtëpisë së kulturës. Ai vështrim prej kobre më futi dridhmat në të gjithë trupin me një intensitet të tillë, që as tërmeti dhjetë ballësh nuk do të më kishte tronditur më tepër.
Dita e heqjes së kokave të dy poeteve erdhi shpejt. Polici i qenit gjurmues të degës, që ishte komshiu im, më tha rastësisht në mëngjes:
-Në tre gërmime te mali i Zgarës doli shkëmb i zi dhe mezi i kemi varrosur për gjithë natën.
-Thanë gjë para vdekjes?
-Nuk folën fare, po s’donin të vdisnin me tre breshëri plumbash. Plumbi i katërt në kokë i komandantit të skuadrës së pushkatimit i palosi përtokë...
M’u bë një shkëmb i zi në gjoks. Po atë pasdite u trishtova me dhimbje zemre kur pashë se u kthyen të lara me lot nënat e tyre shamizeza, që kishin shkuar t’i luteshin Strategut të madh t’u falte jetën. Oficerët e gardës, jo vetëm nuk i kishin lënë të afrohen te muri rrethues, por dhe i kishin përzënë me shkopinj gome.
Prita me ankth ditën kur do të më vinte dhe mua radha e llahtarshme e plumbit të katërt në kokë. Ishte një pritje që i ngjante asaj të të dënuarve me vdekje në hekurat qelive të burgut. Më bëheshin çdo natë në gjumë një mori kosash që ngriheshin mbi kokën time si shpatat e gladiatorëve nëpër filma lashtësie. Dhe atëherë zgjohesha i tmerruar duke frikësuar keqas gruan dhe fëmijët.
- Shpjet, lutju tavanit, !- më thoshte gruaja e alarmuar.
Dhe unë çoja kryet nga tavani me kallamishte të suvatuara, ku mendoja se ishin montuar çimkat përgjuese të sigurimit dhe bëja ritualin:
- O feneri i madh ndriçues i jetës sonë, që ndriçon gjithë botën nga Tirana me dritën e kuqe të marksizëm-leninizmit, më shkri edhe mua në dritën tënde jetëdhënëse, që të bëhem një rreze drite e bashkuar me tufën shumëmilionëshe të këtij feneri në dorën heroike të Strategut tonë të lavdishëm....
S’kishin kaluar as tri javë, kur më thërret në zyrë Kosëtari i Parë i godinës së partisë, që quhej Marko, një merceolog trupmadh. Me flokë të verdhë të lëpira anash, me vetullat e verdheme, me dy sy gri të mprehtë dhe me egërsinë e shprehjes së fytyrës, ai kishte pamjen e një nazisti. Një shoku im hokatar, sa herë e shihte në horizontin e largët të bulevardit kryesor të qytetit, përsëriste lehtë nderimin nazist: ”Zig hail!“
Para tij qëndrova krejt i qetë, duke menduar se jam thirrur për ndonjë punë. Por kur nxori nga sirtari revistën “Ylli” ku ishte botuar një cikël me poezi të mia dhe filloi të kërkonte shpjegime për poezinë “Ndodh edhe dielli” u shtanga krejt i befasuar.
-Ç’do të thuash ti me këtë vjershë? - ishte pyetja e parë e Kosëtarit, i cili kishte marrë impulse nxitëse për parregullsi ideore të kësaj poezie nga kosa Kosta Petrani, që jo pa shkak më kishte vështruar vëngër në sallën e gjyqit të tmerrit.
-Atë që thotë vjersha ! - i thashë duke u rrekur të mposht turbullimin.
Ai më kundroi qortueshëm me një vështrim të rëndë.
-Domethënë drita diellore e partisë tonë qenka e mërzitshme për ty ?
Nënqesha instinktivisht, duke menduar se ky ishte një konstatim i mjerë i një njeriu që dinte të interpretonte llojet ushqimore dhe kujtonte se edhe poezitë janë si frutat e zarzavatet. Apo që kujtonte se mund të nxirrte Partinë nga rrezet e diellit, siç nxirrte krunden nga rrezet e miellit.
-Më bëhet qejfi shumë që ju lexoni poezi, - i thashë me një buzagaz të shtirë.
-Di ti, po dimë dhe ne ! - tha Kosëtari nazist me ton të ashpër.
-Nuk thashë se ju nuk dini, - shtova menjëherë - Po duke menduar ngarkesën tuaj me punë të shumta, shpreha kënaqësi që gjeni kohë për të lexuar edhe vjershat tona...
Nuk e priti mirë as këtë frazë timen.
-Ti kujton se duke i spërdredhur fjalët si të do qejfi, mund të tallesh me diellin e partisë?...- shfryu me një tonalitet që binte erë padituri dhe arrogancë.
-Ju lutem, shoku Marko, më vjen keq të bëni një interpretim të tillë, kur vjersha nuk e thotë këtë në asnjë fjalë, por shpreh dashurinë përvëluese të dikujt, e cila nuk i bën përshtypje partnerit që s’e do. Unë partinë e shoh tek njerëzit, tek veprat, kudo në tokë, por jo te dielli përvëlues i kozmosit.- thashë me keqardhje të sinqertë, duke menduar se mund t’i qartësoj sadopak keqinformimin e kosës Kosta Petrani.
-Mirë, mirë, do ta shohim ! Ik tani !- tha ftohtë, duke më përzënë nga zyra edhe me lëvizjen përçmuese të dorës.
Dola jashtë krejt i verbuar. Dielli i shndritshëm i atij mëngjesi, ishte ngritur lart në qiell dhe prej andej derdhte mbi tokë flakën e tij të lëngshme. Te trotuari i tregova gjithçka shokut tim që ishte drejtor i gjimnazit. Ai ma lehtësoi disi dyshimin e llahtarshëm që më kishte kapluar. Kjo është fantazi e merceologut Zig hail, - tha ai- sepse askush nuk ka të drejtë të mendojë e të thotë budallallëqe të tilla për atë poezi.
Të pasnesërmen më erdhi lajmërimi me firmën e vetë kosës Kosta Petrani, që ishte kryetari i degës së lidhjes së shkrimtarëve të Luginës Lindore, se duhej te paraqitesha patjetër në mbledhjen e zgjeruar të forcave krijuese. Dridhmat shtuan intensitetin në çdo milimetër të perimetrit tim prej mishi dhe kockash të hallakatura nga terrori psikologjik dhe pagjumësia.
Gjithçka u kuptua kur instruktori i ardhur nga kupola qendrore e fenerit të madh të Tiranës dhe i prirë nga Kosëtari i Parë i Luginës sonë zunë vend në tryezën kryesore. Kosëtari thirri në tryezë edhe kosën Kosta Petrani, si veglën e tij, të njohur për vargjet deklarative: “Le të rrjedhë çeliku për dyfek e plugje/ le të pëlcasë armiku,/ moj kala e kuqe“ me të cilat u vu përmbi të tjerët. Ai ishte një krijesë zvarranike që e kishte çarë rrugën duke rrëshqitur si krimb, nga një letrar i zakonshëm, deri te kryetari i forcave krijuese. Por shumë nga qenia e tij kishte mbetur ende krimb, që gërryente në tulin e trurit tonë krijues për të na krimbur të gjithëve nga brenda. Prania e kosës së tij më trembi më shumë se kushdo tjetër, sepse si ekspert i Degës së Brendshme, ai u kishte vënë vulën si krijime të gabuara ideologjikisht dhe krejt armiqësore vjershave të poetëve të Berzanës, kositja e kokave të cilëve kishte gjakosur edhe krejt atmosferën e Luginës sonë.
Kosëtari i Parë prezantoi instruktorin e dërguar nga truri ideologjik i kupolës kryesore të fenerit dhe tha se nën frymën e Plenumit të Katërt, do të diskutohej për ndikimet e huaja në letërsi e arte edhe me krijuesit e Luginës Lindore. Pasi hodhi një sy të përgjithshëm nëpër sallë, Kosëtari Marko shtroi pyetjen:
-A ka edhe në krijimet tuaja nga ato të meta që shtroi Plenumi i Katërt? - (Mu më tingëlloi: Plumbi i Katërt)
Një copë herë askush nuk mori guximin të fliste.
-Duhet të flasim të gjithë pa përjashtim! - ngulmoi ai, -Kush ndjen se ka ndikime, të shprehet lirshëm, për ta pastruar veten!
Pas një pauze të shkurtër, u çuan njëri pas tjetrit disa pseudokrijues që nuk kishin arritur të publikonin asgjë nga zhgarravitjet e tyre. Më në fund, Kosëtari drejtoi vështrimin nga unë dhe më thirri me emër:
- Po ti, ndjen se ke ndonjë të metë në krijimet e tua ?
I mbushur deri në grykë me armatimin tim kundërshtues, u çova dhe thashë së pari:
-Mosarritje artistike mund të kem edhe unë si gjithë të tjerët, po gabime ideologjike jo.
Kosëtari i Parë shqeu sytë dhe hapi me vrull faqet e revistës.
-Po ky dielli i partisë që bëhet i mërzitshëm këtu, nuk të duket gabim ty?...
-Ai aty është dielli i qiellit, jo i partisë, - thashë vendosmërisht.- Fjala parti s’është kërrkund aty dhe as mund të nënkuptohet, përderisa flitet për dashurinë midis dy të rinjve.
-Thellohu, thellohu !- urdhëroi rreptë Kosëtari Marko, që siç kërkohej zakonisht, unë të futesha me këmbët e mia thellë e më thellë gabimeve të paqena, të cilat do të më çonin në kasaphanën e Plenumit të Katërt si dashin te kasapi. Këto i dinte ai, po i dija dhe unë...
-Jam ngacmuar nga tragjedia e një oficeri gramshiot, që vrau në korridorin e konviktit të universitetit ish të fejuarën, e cila nuk e donte. Duke gjykuar se ai nuk kishte të drejtë të impononte dashurinë e tij sado e flaktë të ishte... Dielli kozmik mund të bëhet në poezi pjepër, bukë misri, dajre e gjithshka tjetër në varësi të subjektit poetik që përdor dhe s’kam pse akuzohem për cënimin e figurës së partisë...- vijova duke ndjerë se sytë po më xixëllonin nga sikleti. Dihet si punon truri në raste të tilla.
-Ja të pyesim edhe kryetarin tuaj që është poet i afirmuar, - iu drejtua kosës së vet Kosëtari Marko.
Në gjysmëerrësirën pas shtyllës së sallës ku ndodhej karrigia e tij, kosës Kosta Petrani i shndriti tehu i syve si sytë e ujkut në muzg. Ai u përtyp një grimë, uli vetullat e trasha dhe zgjati buzët që u jepte formën e hinkës sa herë matej të fliste.
-Ashtu është, dielli është fiksuar në art si simbol i partisë dhe nuk mund të gatuhen figura negative për të...- tha me një zë të zvargur e me harenë e grabitqarit që i ka dalë gjahu në shteg.
Atë çast të tmerrshëm m’u duk sikur në vend të gojës së tij, u hap prapanica e një lope dhe lëshoi produktin e njohur. Asnjëherë nuk i deshi ata që shkruanin më mirë se vetja. Për ta, ai vetëm një gjë kishte në kokë, t’ua gërmonte fshehtas. Truri i tij punonte si një kurth i vërtetë dhe shpirti i tij ishte i mbushur me smirë, sa një ferrë e mbushur me gjemba. Në atë tronditje të fuqishme, kur koha pushoi së qëni kohë dhe hapësira nuk ishte më hapësirë, unë nuk arrita ta komandoj më veten. Gjithë jetën kisha pasur frikë nga plumbi, po tani që isha vënë para skuadrës së tyre të pushkatimit, frika ime u zbeh krejt. Sepse edhe vdekja m’u duk më e ndershme duke zbrazur të gjithë arsyetimin e trurit, për të shfryrë dufin e për ta mbrojtur veten si burrat.
-E more Jago, se ti i thur këto intriga! – ia plasa, duke menduar se ngulmonte të më bënte patjetër kurban të kosës së tij edhe mua si ata dy të mjerët.
-Mos ofendo të tjerët, se për ideal të vura hekurat që këtu !- klithi me nervozizëm Kosëtari i Parë, fytyra e të cilit u shtrembërua keqas dhe sytë e bardhë sikur i dolën nga orbita.
Nga fjalët e tij ndjeva te veshët oshtimën e plumbit të katërt në malin e Zgarës dhe m’u duk sikur kafka më shpërtheu në dhjetëra copa.
-Ai si mësues letërsie s’duhet ta thotë këtë, se e di mirë që simbolet letrare krijohen brënda nëntekstit, jo në mënyrë shabllone. Askush nuk mund të mohojë faktin se dielli para se të bëhet simbol, është njëri nga trupat qiellor dhe gjithësesi për ekzistencën e tij kozmike do të flitet patjetër, - u përpoqa ta zbut edhe me shprehjen e pamjes sime.
Vijuan të japin mendimet e tyre edhe disa amatorë, apo ndonjë i vetëquajtur krijues. Madje një ushtarak, që pretendonte prej dhjetë vjetësh se po shkruante një dramë, tha, pse isha treguar aq mendjemadh e nuk kisha shkuar të konsultohesha me të, që si oficer kishte një përgatitje të lartë ideopolitike. Nja dy, me të cilët kisha pasur shkëmbime fjalësh të ashpra, filluan të hidhen drejt meje si karkalecat. Disa të padëgjuar të tjerë u bënë aq të mëdhenj aty, saqë të linin përshtypjen se ishin gati t’i zinin vendin Kadaresë dhe Agollit. Vetëm regjisori i shtëpisë së kulturës dhe drejtori i gjimnazit më mbrojtën fuqimisht, duke shprehur konsiderata se kisha botuar krijime të atij niveli që ishin recituar në skenë e në RTV.
Nga vlerësimet e tyre mora zemër dhe vijova të pastroj të gjithë baltën që më ishte hedhur.
-Në qoftë se do të thosha “Parti o dielli i jetës sonë” dhe pastaj të përdorja vargun për të cilin më akuzoni, atëherë gaboja vërtetë. Po të merret në sensin sipërfaqësor se dielli është Partia, atëherë del se dielli perëndon, kurse Partia jo. Dielli ka njolla të errëta, partia jo. Dielli është një trup qiellor i zjarrtë, të cilit sa më shumë t’i afrohesh, të djeg e të shkrumbon. Kurse partia sa më shumë t’i afrohesh, të fut në gjirin e saj e të lartëson...
Nëse e gjitha ajo që po ndodhte aty nuk ishte veç një moskuptim apo keqkuptim i tyre, atëherë duhej të rishqyrtoja të gjitha sa kisha besuar deri atë çast dhe të mendoja plotësisht se ata që dënoheshin politikisht, pushkatoheshin apo burgoseshin, ishin fajësuar krejt kot.
Gjyqi im vazhdoi katër orë, gjatë të cilave herë më fundosnin thellë dhe herë dilja në sipërfaqe, duke qenë i bindur se isha vaj, që sado me ujë të më mbulonin, do dilja sërish përsipër.Më në fund, e mori fjalën instruktori i kupolës së madhe të Tiranës, i cili, çuditërisht i qenësishëm deri në atë çast, kishte heshtur krejt, duke mbajtur shënime në bllokun e tij për gjithçka flitej aty. Ishte një mesoburrë, me flokë të zbardhur anash, me sy të kaltër e vetulla të shtrira.
-U përgëzoj për diskutimet serioze e me shqetësim qytetar, - tha me një ton të qetë që dëgjohej fare mirë në qetësinë totale gjatë kohës që fliste. - Lidhur me poezinë “Ndodh edhe dielli“ e kuptoj edhe unë ashtu siç e shpjegoi krijuesi i saj. Në nëntekstin e vet vjersha nuk ka Partinë dhe as mund të nënkuptohet ajo aty. Megjithatë, duhet bërë kujdes kur përdoren simbole negative të tilla, që njerëzve të mos u shkojë mendja te Partia. Nuk ia vlen të zgjatemi më tej për këtë çështje. - përfundoi duke e kuptuar fare mirë se smira e kosës poetike spiune dhe hekurat e nazistit Marko nuk bënin për duart e mia të buta. Megjithatë, arsyen pse pranoi ai instruktor kompetent të vinte aty për të diskutuar atë poezi fare të qartë për të, unë s’kam për ta ditur kurrë. Por mendoj se ndoshta truri i atyre partiakëve ishte sajuar në atë mënyrë që të shihnin te subjekti artistik edhe të keqen edhe të mirën njëkohësisht. Pas kësaj ai u çua menjëherë për të dalë.
-Ne nuk e bëmë mbledhjen për autorin e kësaj poezie, - shpejtoi të thotë Kosëtari i Parë duke nxituar të dilte pas tij.
-Që e bëtë për mua, e tregon revista”Ylli” që keni marrë me vete, - shpejtova t’i përgjigjem, gati duke fluturuar nga gëzimi, që nuk arritën dot të më rrëzojnë nga teli i “mëkatarëve” që ishte tendosur mbi kazanët me bitumin përvëlues të ferrit ideologjik.
Ai rrudhi buzët dhe në ikje e sipër sytë i lëshuan një ndriçim të keq.
Disa ditë më vonë u mblodh plenumi i partisë me ajkën ideologjike të fshatrave të Luginës dhe kryetari spiun i forcave krijuese në diskutimin e tij kishte përmendur sërish emrin tim si autor me shkarje ideore. Ndonëse e kundërshtoi drejtori i gjimnazit që ndodhej në atë mbledhje, me argumentin se kjo çështje ishte sqaruar nga lart. Shpesh kam menduar se ndoshta kundërshtari im shterp, meqë kishte shumë vjet që s’po botonte dot gjë, i kishte inat të tjerët, sikurse një qen që ruan një mullar me bar të thatë, i cili vërtetë s’mund të hajë vet asgjë, po nuk do as të afrohen as të tjerët dhe leh deri larg.
Sikur të mos mjaftonte e gjitha ajo që ndodhi, Kosëtari Marko, që s’donte kurrsesi të shkonte imja, kishte lajmëruar redaksitë qendrore të mos më botonin asgjë, si krijues i kritikuar në plenumin e rrethit për gabime ideologjike. Përgjigje këto që më jepeshin në konfindencë nga botuesit njëri pas tjetrit. Kjo zgjati pesë vjet. Derisa erdhi dita që Kosëtari u dërgua për të nxjerrë rrezet e miellit në ministrinë e tregtisë, sepse analizat e rrezeve të diellit ishin tepër të vështira për paaftësinë e tij shkatërrimtare. Madje dhe kosa Kosta Petrani u transferua në Tiranë për të mbajtur nën tehun e frikës talentet e reja të lidhjes së shkrimtarëve. Por eshtrat e poetëve të varrosur te toka shkëmbore e malit të Zgarës vazhduan të akuzojnë kosën e tij të gjakosur deri në pafundësinë e tretjes së tyre.

[DI_ANA]

Vullnet Mato

PARA LAMTUMIRËS

Tregim


Teksa surbte kafen mendueshëm, Gjin Prendi mprehu dëgjimin te melodia me çifteli që nisi të emetohej në radio. Rropama e tingujve që derdhej nga telat e instrumentit të padukshëm, i kishte krijuar në përfytyrim rrjedhjen e një ujëvare shkumëzuese tek thërrmohej në fund të shkëmbit. Kënaqësia që ndjeu në ato çaste ia mbushi gjoksin plot. Duke dëgjuar ashtu i kredhur në ndjesi të këndshme, ai shkoi vetëm shpinën e dorës për të fshirë njollosjen e filxhanit në mustaqet e mëdha, të bardha, që ngjanin me dy fjolla bore në zgrip të shkrepit.
Papritmas u ndie gërvima e derës së jashtme të kullës dhe pas tre-katër hapash të nxituar, u shfaq te pragu i konakut të zjarrit i biri i tij, Lulashi.
-Or Tatë! -thirri duke u mbushur me frymë. -Ndije çka po ndodh! Mark Vuka ashtë tue e lanë këtë jetë!...
Plaku Gjin e shigjetoi të birin nga nënvetullat e trasha dhe mbeti gati pa frymë. Filxhani i ngriu në afërsi të gojës së hapur.
-A s'e ke mendjen, a s'e ndigjove mirë, or Tatë? Po vdes ai, që tanë jetën e vet lypi veç vdekjen tande! - theksoi Lulashi me ton të lartë të gjithë përmbajtjen e rëndësishme dhe tronditëse të këtij lajmi të papritur.
Por plaku ia kishte ngulur vështrimin, sikur me sytë e vet do të hapte një brimë në ballin e sheshtë të të birit, për të depërtuar direkt në thellësitë nga ku buroi ai kumt i beftë. Dhe përsëri nuk mundi të flasë. Sinjali tronditës i këtij lajmi u përcoll nëpër trurin e tij, duke u përplasur me forcë në të gjitha nyjet e degëzimeve nervore dhe arriti te qendra përkatëse me mjaft vonesë.
Lulashi brodhi shikimin e ndezur nëpër fytyrën e qetë të të atit, për të kërkuar efektin e paramenduar të lajmit që solli. Por duke mos kapur ato shenja trazimi që priste të shihte në dallgëzimet e rrudhave të tij, shtangu përbrenda kornizës së derës, si një pikturim statik i figurës së malësorit.
-Ma sill njatë shkop, or të pastë Tata! -tha plaku më në fund me një zë të lehtë dhe e la filxhanin ngadalë mbi kornizën e drunjtë të vatrës. -Njitash po i shkoj fill e te shpia!...
Ky vendim i kobshëm, që mori plaku papritmas, e bëri Lulashin t'i zgurdullojë sytë, aq sa grija e retinave ia mbuloi krejt ninëzat nën ballin e mprehtë dhe në vend të tyre u duk sikur shkëlqyen dy guralecë të hirtë.
-Heu, ça je tue qit sot prej goje, si me qenë i çartun, or tatë!...Gjin Prendi ke shpia e gjaksit të vet pas pesëdhjetë vjet mënie!? -pyeti me ton shpërthyes duke zgjatur krejt trupin përpara nga çmeritja.
-Po, lum tata për ty, or Lulash, njashtu jam tuj thanë.
-A thue po të ndigjoj saktë e s'po më bajnë veshët, bre?
-Veshët i ke si dreni në majë të bjeshkës, or bir, e unë s'po përtoj me të thanë edhe nji herë, se kam katërdhetë vjet që jam nisë me shkue. Me zemër kam mbërritun, me kambë ala jo. Ndoshta zemra e qetë m'i ka qetue edhe hapat. Ndoshta kam pritun ardhjen e Mark Vukës tek unë. E tash nderi e burrnia e lypin me shkue atje larg edhe me këto kambë të cungueme...
Lulashi hodhi shikimin te këmbët e sëmura të të atit, mandej e ndali te gjoksi i rrëgjuar nga pleqëria. Befas iu bë sikur një krismë plumbi hapi aty një rrëke të kuqe dhe prej saj iu përflakën sytë. Përfytyrimi që lindi atë çast në trurin e tij e bëri të mendoj për boshësinë e rrypit të mesit në shtatin e plakut.
-Tash po ta sjell alltien, -tha dhe u bë gati të lëvizë.
-Jo, besa! -refuzoi plaku duke u rrekur të mbathë opingat.
-Po arma s'i ka mungue kurrë shtatit tand, or Tatë! -ngulmoi Lulashi dhe u përkul ta ndihmojë.
-E pra, sot s'më duhet për kurrgja. -u gjegj plaku dhe si i mpirë nga gjunjët bëri drejt derës.
Lulashi e ndoqi pas.
-Ku...kuuu, për ty, or Tatë, Mark Vuka vërtetë po vdes, po ai ka në kambë nji taborr me gjaksa të gjallë...
-Për të gjallët jam tuj shkue... -tha plaku me shpërfillje.
-Po ata e kanë brezin të ngjeshun me plumba, or trim i malësisë!
-E paçin për nderin e kullës së tyne.
I biri u përtyp një grimë. Mandej shkoi në konakun tjetër, mori pas derës bastunin me kokë dreri dhe ia solli në çast.
-A të vij edhe vet me të shoqnue?
-Tu rrittë ndera, tash që u çova në kambë e gjej rrugën vet.
-Po si ke me e kalue shkambin e madh?
-Njashtu si të tanë burrat e malësisë, or të pastë Tata!
Lulashi mblodhi supet dhe heshti. Ra në mendime. U zhyt në merak të thellë.
Hieja e plakut shtatmadh u çvendos dhe lëvizi nëpër oborr. I mbështetur në shkopin e tij të vjetër, ai pastroi dy-tri herë fytin me një kollë të mbytur dhe pështyu nga gardhi. Frymëmarrja e thellë në ajrin e pastër ia ngrohu gjoksin dhe ia mbushi damarët me gjak. Qëllimi për të cilin e nisi këtë rrugë, ia gjallëroi papritmas tërë qenien. Ai pati ndjesinë e ripërtëritjes dhe kjo po e bënte mjaft të lehtë nga trupi. Tani edhe këmbët e vuajtura nga reumatizma sikur harruan të ankohen.
Qielli i ngushtë sipër luginës ishte transparent si qelq. Dhe brigjet e largët deri në fund të maleve të hirtë ishin mbytur me dritë të bardhë. Nëpër vargjet e taracimeve jeshilonin misrat e fshatit, që përkundeshin lehtë në djepet e tyre të gurtë prej flladit të freskët alpin.
Plaku Gjin bëri përpjetë drejt një rrugine të ngushtë, e cila dredhonte përmes drurëve të arrave që kishin lidhur një mori kokrrash. Përballë i doli vargu i alpeve të lartë me pamjen e vet madhështore. U ndal një grimë dhe i kundroi me mall. Pati një vërshim të menjëhershëm kujtimesh dhe emcionesh. Te ajo krifë shkëmbore që ngrihej deri lart qiellit, me atë bukuri shkrepash që s'i gjendej shoqja, kishte gjetur mbështetje jeta e tij e gjatë. Shkrepat qysh në fëmijëri kishin lënë në karakterin e tij shëmbëlltyrën e tyre, diçka nga paepshmëria shkëmbore. Aty ai kishte gjetur gjithmonë strehim dhe shpëtim nga rreziqet e shumta që e kishin kanosur në jetë. Kërkoi me sy rrugët dhe shkarëzimet e pjerrta nga ngjitej në djalërinë e tij të hershme. Në ata përrenj e shpella, kishte pritur armiqtë me pushkë dhe qe fshehur nga hasmi kur ishte komit. “Si jam ngjitur e kam zbritur në ato shtigje drerësh? –mendoi- ...Eh, djalëri kaprolle! " Shtati i tij i lartë kishte derdhur përrenj djerse nëpër ata male të thepisur. Tani ndjente nostalgji dhe e kishte marrë malli për atë djalëri të djersitur. Por, me ç'po shihte sot, lisit të lashtë i kishte mbetur pak lëng nën lëkurë. Ai ndalej herë pas here për të rifituar forca dhe, duke vënë dorën strehë mbi vetulla, hidhte nga një sy tutje luginës. Nëpër kreshtat e hirta të alpeve zbardhëllonin pllanga akujsh qindravjeçarë. I kishte shkelur ato lartësi një për një dhe gjurmët e tij të ngjeshura nëpër dëborën e viteve kishin mbetur aty, si të shkruara në përjetësinë e bardhë. "Ne malësorët lejmë dhe e kalojmë jetën këtu, vetëm për me i mbrojtun këta shkëmbinj të lartë nga gjurma e huaj. - tha me vete.- Prandaj gjithkush prej nesh, para se me vdekë, në akujt e tyne duhet të ketë lanë gjallë gjurmët e veta. Përndryshe si mundet me thanë, kam jetue në bjeshkë?"
Ato shkrepa ishin bërë edhe foleja e ngujimit të Gjin Prendit për të shpëtuar nga gjakmarrja e Mark Vukës, për tek i cili ishte nisur sot. Të parët e tyre kishin vrarë njëri-tjetrin dhe radha i kishte ardhur Gjinit. Ata i kishin dalë disa herë në pritë për të vrarë. Marku kishte qëlluar mbi të me gjithë urrejtjen e egërsuar të fisit, por plumbi i kishte shkuar Gjinit në ije të xhamadanit dhe ai ishte detyruar të fshihej në shpellat e shkrepave. Doli me pushkën në dorë, vetëm kur dëgjoi krismat e para të luftës dhe mori rrugën për te Qafa e Agrit, ku Serbët kishin hyrë në për të pushtuar Veriun, duke përfituar nga Lufta Italo-Greke që zhvillohej në Jug.
Gjinit iu rishfaq në kujtesë viti '41, kur ai bashkë me njëqindedymbëdhjetë burra të armatosur nga fshati i tij u kishte dalë përpara te Qafa shkëmbore e Agrit. Mitralozi i huaj po sharronte shkrepat e tij të dashur, duke i kthyer në cifla dhe pluhur. Ai s'duroi dot dhe i kishte shkuar mitralierit nga shpina me alltie në dorë. Ishte hedhur përmbi të si fajkua, i kishte rrëmbyer armën e tmerrshme që villte zjarr dhe ia kishte numëruar të gjithë dhjetëshen në lule të ballit. Pastaj mitralozin e kishte fshehur në një guvë, se nuk dinte ta përdorte askush nga luftëtarët e tij. Më vonë, pasi u zbrapsën të huajt, e kishte sjellë në shtëpi dhe mësoi ta përdorte vetëm kur u lidh me luftën çlirimtare.
Mirëpo tre male më tutje edhe Marku u lidh me këtë luftë. Kështu, të dy trimat, hasmë deri në vdekje, kishin dalë për të çliruar vendin, njëri në Dukagjin, tjetri në Tropojë. Të dy arritën të bëhen komandantë batalionesh. Lufta bëri të njohur në malësi edhe karakteret e tyre. Për Mark Vukën thuhej, se ishte "Trim i mençëm" , ndërsa për Gjin Prendin "Trim i çartun".
Marku i kishte parë edhe nga afër trimëritë e Gjinit. Por sa herë i thërriste zëri i atdheut në beteja të përbashkëta, pushka e tij kthehej vetëm nga armiku. Kështu ishte zakoni. Ky ishte ligji i maleve. Dhe ja, kaluan kaq vite. Të dy jetonin si dy male, secili në lavdinë e vet. Secili në pleqërinë e vet, larg njëri-tjetrit. Tani Marku po vdiste i pari...
Plaku Gjin filloi t'i ngjitej shkëmbit të madh gjatë një rrugine të shkallëzuar me thepa gurësh, nga mund të kalohej pa kafshë e pa shok te supi. I kishin buluar djersët në trup dhe kjo i dukej gjë e mirë. Shkelte rëndë dhe mendjen s'e kishte te këmbët që po i thernin nga reumatizmi, por te Marku dhe njerëzit e tij. Si do ta kuptonin ata këtë vajtje në prag të vdekjes? Si do ta prisnin këtë vizitë të papritur? Do ta quanin pendim e nderim para lamtumirës së Markut, apo shprehje e triumfit të Gjinit që mbetej ende gjallë?... Në mos gjysmë shekulli në hasmëri, të paktën dyzet vjet pas çlirimit, ata s'kishin pasur kontakte me njëri-tjetrin. Gjaqet e vjetra ishin falur gjithandej dhe ata të dy e kishin ulur pushkën e hasmërisë përgjithmonë. Por në shpirt u kishte mbetur ende hija e saj dhe asnjëri s'e jepte veten te tjetri. Aq më tepër tani, që pleqëria i kishte gozhduar nëpër kulla. I mbanin për patriotë të dëgjuar në të gjithë Veriun dhe secili gëzote respektin e madh të malësorëve. Përveç të moshuarve, që mund të besohej, se e kishin harruar të kaluarën e gjakut të këtyre trimave, të rinjtë nuk dinin asgjë për këtë gjysmë shekulli të akullt, që i kishte mbajtur larg nga njëri-tjetri dy burrat e shquar të malësisë.
Plaku Gjin, i sulmuar në tru nga dilemat, çapitej drejt kullës së Markut ngadalë, por vendosmërisht. Atë rrugë të ngushtë, që po e çonte tani fill e te strofka e llahtarshme e tjetrit, nuk e kishte marrë dot me mend as në ëndrra. Para dyzet vjetësh edhe trungjet e pemëve do t'i ngjanin me njerëz në pritë. Edhe degët e zgjatura mbi rrugë, do t'i dukeshin pushkë që e kishin vënë në shënjestër. Edhe guralecët do t'i shëmbëllenin me pirgje plumbash që prisnin rradhën për të vjellur zjarr pëmbi të, deri sa të shkërmoqej e të bëhej pluhur. Po tani mjetet e gjakmarrjes i kishte zhvleftësuar koha dhe së fundi, afrimi i vdekjes së Markut e kishte bërë atë rrugë më të sheshtë. Marrjen e këtij vendimi të papritur ia kishte kërkuar ndërgjegja, nderi dhe lartësia në të cilën ndodhej figura e tij. Dhe ai iu bind kësaj thirrjeje të brëndëshme, pa vënë në diskutim rrjedhojat negative që mund të vinin prej saj.
Ndaloi në afërsi të kullës së lashtë me myshqe të Vukajve. Dhe para një gardhi me listela të reja u mbush me frymë. Gjoksin e ndjente prush. Lodhja iu zhduk nga trupi si me magji. Nga fundi i oborrit një qen i murrmë e priti me të lehura të forta e me kërcime të hovshme, gati të shkëputej prej zinxhirit. Dikush doli një grimë te porta e kullës dhe hyri përsëri brënda. Gjini priti...
Mandej një djalë i ri, me sytë depërtues të ngulitur përmbi të dhe me duart lëshuar mbi kofshët me pantallona kadife të zëzë, e shoqëroi krejt i heshtur. Çuditërisht, në buzët e tij nuk ishte fshehur asnjë pyetje dhe në mendjen e tij nuk pluskoi asnjë kuriozitet për vizitorin e paftuar që po çonte brënda.
Gjin Prendi kapërceu pragun dhe shkeli në plloçat e gurtë, sikur nën opinga të kishte dy patkonj çeliku. Mandej duke u ngjitur në katin e dytë të kullës, iu duk sikur gurët e shkallëve lëviznin e përplaseshin me njëri-tjetrin duke shkrepur xixa. Pesha e rëndë dhe e heshtur e kësaj shtëpie të errët dukej sikur kërkonte ta shtypte bashkë me hijet e saj. Ai u ndal te dera e konakut të Markut, ku dalloi si në mjegull një turmë njerëzish. Papritmas lëshoi kokën mbi gjoks në shenjë nderimi dhe qëndroi ashtu sikur të kishte ngrirë befas. Asnjë nuk lëvizi. Vetëm gjuhët e flakëve të zjarrit, që digjej në vatër, lëpiheshin mbi muret e gurtë të zbardhur me gëlqere dhe mbi pushkën e gjatë të varur sipër oxhakut.
Dikush prej tyre tha me një zë të dridhshëm burri:
-Mirë se erdhe e mirë se të pru zoti, or Gjin Prendi, mbarësi sjelltë këmba jote!
Plaku Gjin nuk ktheu përgjigje, por vuri dorën mbi zemër dhe vijoi të qëndronte në pozicionin kryeulur.
Mark Vuka ishte shtrirë mbi një shtrat të madh prej druri, si mbi shpinën e një katallani të pamposhtur me katër këmbë, nga i cili merrte parreshtur helmet e lëngatës. Ai po jetonte çastet e fundit të një agonie që po zgjaste prej dyzetetetë orësh. Mjeku, që e kishte vizituar dy ditë më parë, ua kishte prerë shpresat dy djemve të tij që i rrinin te koka. Mosha do të bënte punën e saj. Qysh prej dy ditësh ai nuk komunikonte më me njerëzit. Goja e tij ishte mbyllur për të mos u hapur as për amanetet e fundit dhe as për mashtrapën e ujit që gjendej aty pranë.
Nipi, që solli nga jashtë vizitorin e largët, shkoi iu përkul te veshi dhe sa për t'i bërë qejfin të sapoardhurit, i pëshpëriti me zë të ndjeshëm:
-Zgjohu një dekikë, or Bacë, Ka ardhun Gjin Prendi!...
Por për habinë e të gjithëve, këto fjalë patën për Markun një fuqi të tillë, që edhe nga varri do ta kishin çuar në këmbë. Ato i ranë si goditje topuzi në zemër dhe regëtimat që shkrepëtinë prej tyre ia rindezën gjakun që kishte filluar t'i venitej. Ai ngriti kokën lehtë dhe pastaj zgurdulloi jashtë mase sytë e humbur thellë në gropat e nënballit. Nga reflektimi i zjarrit, u duk sikur dy flakëza qiriri u ndezën në një kafkë mortore. Damarët e qafës që mbanin peshën e kokës, i kërcyen nën lëkurë si litarë të tendosur. Me një stërmundim të tillë gjymtyrësh, ai dukej sikur nga çasti në çast do të brofte prej shtratit të vdekjes për t'i dalë përballë Gjin Prendit. Por lëkundja e dridhëshme e kokës së tij prej meiti tregoi qartë, se ishte tepër i raskapitur. Dy djemtë u përkulën menjëherë dhe e ngritën nga supet. Kopsa e këmishës, që iu zbërthye vetiu, tregoi gjoksin e zgavërt të një skeleti, që u duk sikur po ngrihej nga arkivoli.
-O zot!... -dikush ofshajti nga çudia që po i shihnin sytë.
Gjin Prendi vazhdonte të qëndronte përballë me pamjen e një statuje shkëmbore e me vështrimin të hedhur ngultas, mbi atë që kishte qenë rivali i tij i përjetshëm në dashurinë e madhe për ta jetuar këtë botë. Dhe pasi ndeshi sytë e tij të venitur, tha me ton gjëmimtar:
-Mirë se të gjej, Mark Vuka! - zëri i tij jehoi për pak sekonda në të katër faqet e mureve të kullës.
Sytë e Markut e dalluan atë si përmes një mjegullnaje të dëndur. Ai e mbushi me frymë gjoksin e drobitur dhe shpërtheu prej tij ca tinguj rrëqethës që ishin midis zërit dhe klithmës:
-Për ça ke ardhë... në ditën e mortit tim...Gjin Prendi?... - Oshëtima e dridhëshme e këtij zëri, që vinte nga kufijtë e largët të përhumbjes njerëzore, u suall rrotull kullës një copë herë.
-Kam ardhun me t'i falë nja dy sahatë jetë, or Mark Vuka, se e di që në sytë e mi ti nuk vdes!... - kumboi zëri i ngrohtë i Gjinit dhe pas këtyre fjalëve, me një gjest të devotshëm ai përkuli sërish kokën mbi gjoks.
Në kullën e lashtë u bë një heshtje aq e thellë, sa ndjehej vetëm mola që brente trarët e vjetëruar të lisave. Të gjithë kishin mbetur si të goditur në vend nga kjo atmosferë e ngurtësuar papritmas.
Mark Vuka u rimbush me frymë, sa i krisën shkarpat e thata të brinjëve. Po nuk mundi të përgjigjej menjëherë. Truri i tij, i zgjuar befasisht prej gjumit të vdekjes, rrekej të fitonte ekuilibrin. Mendoi turbull, se do të ishte vërtetë turp i madh të vdiste para syve të Atij... Ta shihte Ai të mundur, të rrëzuar, të përpëlitur në krahët e zinj të mortit... Ta shihte ai me sy prej fitimtari... Jo, jo, kurrë! Tani kishte ardhur koha që ta tregonte trimërinë e vet edhe në përleshjen e fundit me vdekjen. "Mbahu zemër edhe pak! Mos më ler!..." gati sa s'thirri me zë.
-Heu, bre... ça po thue!...Jo besa s'kam ndërmend me vdekë!... - fjalët i dolën të rrokëzuara, si krismat e degëve të lisit kur digjen në zjarr.
Bijtë dhe nipat ishin shushatur dhe me sy të shqyer shikonin të sapongjallurin, sikur nga çasti në çast do të brofte në këmbë e te rrokte alltien për t'i dalë ballëpërballë Gjin Prendit legjendar.
-Mbahu, pra, or trim, e dashtë Zoti i madh po të fal edhe diçka nga jeta e vet e pasosun! -shtoi plaku Gjin me dashamirësi.
Fjalët e tij kishin pasur brënda një energji të çuditshme. Ato e rindezën gjakun e shuar të Markut dhe sikur ia çmpinë damarët e akullt nga qafa deri në fund të këmbëve. Ndjeu se kthetrat e vdekjes, që po e mbanin mbërthyer e po e mundonin aq shumë, u shkëputën papritmas nga trupi i tij e ranë përtokë si copra druri. Ai mbylli sytë një grimë herë i rrëmbyer nga një kënaqësi çlodhëse. Mirëpo atë kohë iu përvijua nën qepalla figura mirëdashëse e Gjin Prendit, tek qëndronte kokulur para tij në pritje të një fjale miqësore. Hapi qepallat sërish dhe me sytë si dy dritëza të sapondezura në fytyrën e zbardhur si një copë akull, e këqyrii me një vështrim tepër zhbirues. E vështroi me tru. Me zemër. E vështroi gjatë, duke u dridhmuar. Ai vështrim ishte i ngarkuar me kërshërinë e viteve. Me dëshirën gjysmëshekullore për ta takuar një herë, por dhe me mirënjohjen e ditës së sotme. Pastaj shikimi i tij u bë më i butë dhe më pas u përzie me vërshimin e një zëri tashmë krejt të qetë e fare të kthjellët:
-Zoti e ndigjoftë urimin tand, or Gjin Prendi... Pra, qofsh i falun për gjithë çka më ke pasun borxh e hallall ta baftë zoti, or trim!
-Qofsh bekue, e i falun përjetë edhe prej meje, në këtë botë e në atë botë, or kreshniku Mark Vuka!...
Pas një shprehjeje të lehtë kënaqësie që ia flladiti fytyrën e vrerosur, Marku zgjati drejt tij një dorë të thatë me gishtrinj të zbehtë tërë damarë që i dridheshin. Dhe me një psherëtimë të lehtë tha:
-Bjere njatë dorë, or krenar malësie!... Se aq sa të kam ndie për trim, besa paske kenë edhe bash burrnie!...
Gjindja rretheqark kishin ngrirë, ishin stepur nën peshën e pazakontë të këtij dialogu trimash, që i ngjante dialogut bubullues të dy maleve në stuhitë e mëdha dimërore.
Dora e Mark Vukës, me përvijime të qarta kockash gjithë nyje, kishte qëndruar pezull, si ajo dega e këputur që lëkundet brënda ujrave të një përroi, duke pritur mbështetjen te dora e tjetrit.
Gjin Prendi bëri ca hapa fare të zakonshëm, por që në atë mjedis të mbyllur kulle, ku zotëronte heshtja, patën tingullimin e trompetës. Sytë e tij shprehnin tani një dinjitet të rreptë. Ai kapi në ajër dorën e regjur e të dëgjuar për trimëri, po që s'e pati rrokur kurrë për ta shtrënguar miqësisht në jetën e tij. Dhe atë çast ndjeu përbrënda dorës së vet tendosjen e stërmunduar të muskujve të një njeriu, që i grumbulloi te një dorështrëngim burri të gjitha ndjenjat dhe energjitë e fundit. Marku mbahej duke shtrënguar dhëmbët me një kërcitje të ethëshme, sepse nuk donte t'i dilte shpirti në sy të tjetrit. Dhe sakaq e shikonte ngultas me bebëza të zmadhuara si dy eklipse të vegjël dielli në perëndim.
Atëherë fytyra e Gjinit u kthye padashur nga njerëzit që e kishin harkuar dhe mori një shprehje sikur pyeste: Pse habiteni, a s'luftuam dhe u përpoqëm në këtë jetë për malësinë tonë, sikur të ishim miq, pse duhej të vdisnim si armiq?... Mendoi kështu dhe ndjeu se pak nga pak brënda dorës së tij gjithçka po zbutej. Dora e Mark Vukës gjithnjë e më tepër po i nënshtrohej dorës së tij, po i dorëzohej besës së tij. Derisa midis gishtave i mbeti një gjymtyrë e qullët, e këputur, pa jetë, që u harkua befas. Mandej Markut iu var koka prapa dhe u lëshua i tëri në duart e djemve. Ata e ulën me kujdes mbi nënkresë.
-Mos ka ra në gjumë? - pyeti dikush aty pranë.
Njëri nga djemtë vuri veshin mbi zgavrën e gjoksit të tij.
-Jo, sapo dha shpirt... - tha pas pak duke u çuar ngadalë.
-Shpirti i tij shkoftë në qiell ! - tha dikush i pari dhe të tjerët pasuan fjalët e tij.
Pastaj heshtja e nderimit u shtri gjerësisht në të gjithë hapësirën e konakut. Bijtë dhe nipat nuk zunë të qajnë. Por shikonin të vdekurin, sikur ai nga çasti në çast do të niste të tregonte ndonjë nga bëmat e shumta nëpër male, apo do t'i thërriste sërish, për t'i dërguar diku, me porositë e tij të shpeshta për shokët dhe miqtë e shumtë të shpërndarë nëpër të gjithë gjerësinë e ashpër të malësisë.

[DI_ANA]

Vullnet Mato


PËLLUMBAT E DËNUAR ME VDEKJE

Tregim


Në qytetin bregdetar të Jugut sapo kishte hyrë vjeshta e dytë dhe kishin filluar të frynin erërat e ftohta, me të cilat deti i dërgonte lajmërim tokës se nëpër qiell po trokiste dimri.
Por dhe korrieri i komitetit solli një lajmërim dimëror te shtëpia përdhese e nënë Thëllëzës. Të gjashtë pëllumbat e vegjël të saj dhe pëllumbesha, më e madhja e tyre, dolën njëri pas tjetrit te dera.
- Ku është kjo Thëllëza ? – pyeti me ton tellalli korrieri i komitetit duke i hedhur një sy letrës lajmëtare që kishte në dorë.
- Në punë. – iu gjegj Pëllumbesha e habitur.
- Ku e ka punën ?
-Te llaçi i pallateve të ndërtimit…
Korrieri mblodhi buzët. Pallatet ishin larg dhe rruga për aty ishte e mbuluar me llucë, të përzier me gëlqere të rënë nga karroceritë e makinave vetëshkarkuese.
- Merre,Na ! –- zgjati dorën e ftohtë korrieri! - Jepjani asaj në dorë këtë lajmërim, të paraqitet nesër në orën tetë te sekretari i komitetit, shoku Myslim!
Pëllumbesha dymbëdhjetëvjeçare lexoi me një frymë lajmërimin me ca shkronja të zbehta e të goditura përgjysmë nga makina e shkrimit të komitetit. Por ajo copë shkresë nuk thoshte asgjë tjetër, veç fjalëve lajmëruese dhe asaj vulës që kishte njollosur letrën me bojë të zezë, tamam sikur kishte rënë mbi të një glasë pëllumbi.
Pëllumbat e vegjël krejt indiferent u shpërndanë për të vazhduar çukitjen e uritur të copave të vogla të bukës së misërt të lyer me gjizë që u kishte lënë nënë Thëllëza mbi tryezën e madhe në mes të shtëpisë. Çukitnin duke mos lënë asnjë thërrime nga pjesa e tyre të përzihej me thërrimet e tjetrit, ku kishin tërhequr me gisht edhe kufirin ndarës mbi shtresën e lëmuar të tryezës.
Katërqindgramshin e bukës së triskës, që i takonte çdo pëllumbi ordiner të familjes, nëna ua kishte ndarë në tre pjesë për të tre vaktet. Shtatë pjesët e mëngjesit, pak më tepër se njëqind gram secila me madhësinë e një biskote, ua kishte lënë mbi tryezën e drunjtë dhe kishte shkuar në punë qysh në orën gjashtë e gjysmë. Gjatë tetë orëve rraskapitëse do të përziente e transportonte llaç me tezgë nëpër katet në rritje të pallatit, për të marrë aq para, sa për të blerë bukën e misër dhe racionin e pakët me sheqer e oriz të triskave të ushqimit.
Pasdite sapo arriti nga puna te shkallët e gurta të shtëpisë, Pëllumbesha i doli nënës përpara dhe i zgjati lajmërimin e komitetit. Ajo e lexoi me një frymë dhe parandjeu diçka të keqe, por kurrsesi gjëmën që do ta priste të nesërmen. E kishin thirrur para pak ditësh në Degën e Sigurimit dhe e kishin pyetur për fjalët armiqësore që mund të kishin pëshpëritur shoqet e saj me burrat në burg, të cilat punonin te llaçi e tullat ndërtimit. Dhe pasi nuk i kujtohej ndonjë rast të tillë e kishte heshtur qëllimisht, se nuk donte të bëhej spiune e shoqeve, ata i kishin thënë, se po të bashkëpunonte me sigurimin, do ta lejonin të punonte në ndërtim, ndryshe do ta çonin të pastronte bajgat te stallat e derrave te stallat gjashtë kilometra larg. U kishte premtuar se po të dëgjonte ndonjë fjalë të natyrës armiqësore, do t’u tregonte patjetër. Por kur kishte ikur prej andej, i kishte bërë përshtypje, si ishte e mundur që ata kishin aq besim ata tek ajo grua “armiku”! Mirëpo kur kishte biseduar me shoqen e saj të ngushtë, Ritën, burri i së cilës ishte gjithashtu i burgosur për agjitacion e propagandë dhe kishte dëgjuar prej saj të njëjtën histori, ato thanë të dyja “Këta laro të sigurimit pështyjnë burrat dhe duan të lëpihen te gratë e tyre!”
Atë natë nuk e zuri gjumi dhe u përpëlit në shtratin e drunjtë deri afër mëngjesit. Pikërisht atëherë kur gjumi po e kaplonte gjumi nga lodhja, ra disa herë resht zilja e sahatit mbi tryezë dhe ajo u çua të bëhej gati për të shkuar te shpella e gjëmës, që quhej që quhej zyrë komiteti.
Nëpunësi i shërbimit te hyrja kryesore e lejoi përzemërsisht, sapo lexoi njoftimin që kishte në dorë. Te zyra e sekretarit, që kishte që ishte një burrë një fytyrë të gjatë si të kalit, hyri duke mendjerë një dridhje të lehtë gjunjësh dhe i filloi para kohe një rrahje zemre jo ee pazakonshme.
SekretariAi i i tregoi me dorë një karrige që ndodhej përballë tij. Dhe pasi e shigjetoi me një vështrim të mprehtë, filloi t’i thotë pa vonesë:
-Të kam thirrur për të njoftuar një vendim të Komitetit Ekzekutiv të rrethit. Ti duhet brenda javës të ndash në gjykatë burrin tënd armik të popullit. Në të kundërt, në fund të muajit do tu priten triskat e bukës për të gjithë familjen...
Kjo ishte për nënën e shtatë pëllumbave një bombë, që ai e nxori nga goja e tij gjatoshe fare lehtë dhe i ndezi fitilin flakërues para syve të saj të skuqur, njësoj sikur të bënte një truk fëmijësh. Gruaja e tronditur deri në inde, vështroi sekretarin e komitetit me atë lloj lemerie, sikur të gjendej befas përpara gojës së hapur të një përbindëshi që po bëhej gati ta gllabëronte me gjithë fëmijët e saj.
- Po... po... neve jemi të ndarë për pesëmbëdhjetë vjet jemi... Ai në burg e ne fillikat në shtëpi !...
- Jo, jo, ti duhet ta ndash burrin ligjërisht, që të mos keni asnjë lidhje me të, as ti dhe as fëmijët...
- Po fëmijët janë gjaku i tij...
- Duhet të bëhen gjaku i Partisë, jo të mbeten gjaku i armiqve te saj...
Gruaja fatzezë u përtyp hidhur.
- Ç’armik është ai, zoti Myslim!... Burri im tha në gjyq, nuk kam dashur kurrë të arratisem në Greqi, se edhe po të isha aty, do isha arratisur për të ardhur në Shqipëri te shtatë fëmijët e mi që janë akoma kërthi...
- Nuk më duhet ç’tha ai në gjyqin e tij, mua më duhet ç’do thuash ti në gjyqin tënd të ndarjes me të!
Nënë Thëllëza kapërdiu toklën pështymën e trashur që i kishte bllokuar fytin dhe lëkundi kryet në të dy në anët në shenjë mohimi të dukshëm.
- Nuk vete në gjyq unë, s’kam punë me gjykatën dhe as kam të drejtë të ndaj fëmijët nga babai i tyre, se më vret zoti...
Sekretari u përtyp thatë një grimë dhe tha me ton të prerë:
- Atëherë fëmijët do t’i vrasësh ti vetë, duke i lënë të vdesin për bukë...
Gruaja e drobitur u mendua sërish për të gjetur fjalët që do të thoshte pas këtij njoftimi të kobshëm. Dhe pas pak, tha duke u dridhur e tëra:
- Unë do shkoj të hidhem në det bashkë me të shtatë fëmijët e mi, që të mos i shoh duke vdekur për bukë!... –- u shpreh ajo vendosmërisht dhe befas një çurg i madh lotësh të rrëmbyer i zbritën deri poshtë fytyrës së saj të rreshkur nga puna me çimento e gëlqere.
Sekretari komitetit i hodhi një vështrim të mprehtë, mblodhi supet dhe ia kthyetha me zë paksa te ulët:
- Nuk di unë çar do bësh ti, unë di vetëm të të komunikoj vendimin komitetit !
Thëllëza krahëthyer nxori shaminë nga xhepi i bluzës prej doku për të pritur rrëketë e lotëve të tjerë.
- Mosni, juju bëj rixha! Në keni besuar perëndinë, mos më lini fëmijët pa bukë se do me vdesin ! Ju lutem, o zoti Myslim, ju përgjërohem, vini dorën në zemër, se keni vetë fëmijë...
- Unë kam fëmijë, po nuk gaboj t’i lë rrugëve !
Duke ndjerë krenarinë e shprehur edhe me pamjen e fytyrës së tij, ku mungonin vetëm frerët e kalit, nënë Thëllëza u bë më serioze në qëndrimin e saj.
- Mirë, po nuk më thoni, cili është faji që kanë bërë fëmijët për t’i dënuar me vdekje?
- Fajin që ka bërë babai i tyre duhet ta paguani bashkërisht... – tha zëri i tij i pamëshirshëm.
- Po edhe nëse duhet ta paguajmë të tërë, babai i tyre është dënuar me 15 vjet burg, pse fëmijët e tij duhen dënuar me vdekje?...Ku është parë e dëgjuar kjo? Atëherë shpini dhe fëmijët në burg të hanë të paktën një pjatë supë, po jo t’i lini të vdesin për kotheren e bukës more zotni! – u shpreh ajo më në fund me ton akuzues.
Sekretari e ndjeu veten ngushtë dhe për të dalë nga pyetja e tmerrshme e asaj nëne dhimbsur fëmijësh, gjeti shkakun për tu shkrehur me ton të lartë:
- Nuk jam zotni unë, akoma s’ke mësuar të flasësh me kuadrot e partisë e të pushtetit nëpër zyra ti ?
- Më fal, po unë të quaj zot e perëndi, se ke në dorë jetën dhe vdekjen e fëmijëve të mi!...
- Nejse, nejse, mbaruam bashkë !- tha Sekretari me mërzi dhe gati i zemëruar u çua në këmbë! - Dil jashtë tani se kam punë !
Nënës fatzezë iu morën mentë dhe i erdhi zyra vërdallë me një rrotullim të marramendës të llahtarshëm, sa ishte gati të lëshohej përtokë. Por zgjati menjëherë dorën te faqja e murit për t’u mbështetur, që të mos turpërohej duke rënë mbi dyshemenë me parket dhe u gërmuq drejt derës, derisa pak nga pak derisa doli në korridor. Aty ishte një stol druri i vjetër, ku u lëshuaul për disa çaste dhe zuri kryet me të dy duart për të mbledhur veten.
Pastaj u nis dhe arriti në shtëpi e trullosur e kokulur që të mos e shihnin njerëzia rrugës duke fshirë lotët. Sapo hapi derën dhe me sy të mjegulluar pa fëmijët, u lëshua mbi minderin e kanapesë gati si e vdekur. Pëllumbesha me të gjashtë pëllumbat vëllezër iu mblodhën në çast te kryet.
- Çar ke moj nënë, tu bëfsha, më thuaj mua ?! – iu lut Pëllumbesha me sy te zgurdulluar duke u përkulur në gjunjë përmbi të ëmën.
- Nuk kam gjë ! – u gjegja nëna ajo me një zë sikur e nxirrte nga fundi i qenies së saj. – Jam lodhur shumë se erdha me vrap të bëhem gati të shkoj prapë në punë...
Nuk u tregoi asnjë fjalë nga ai vendim i llahtarshëm i pushtetit që quhej “popullor”, përpër të mos i të mos i trishtuar uarfëmijët para kohe. Por edhe seçpse kishte një lloj shprese, se ndoshta ata burra komiteti të pjekur nuk do ta bënin atë atë krim aq vrastar, sa të linin shtatë fëmijë aq të vegjël pa bukë. Si mund të vdisnin qenie të pafajshme, vetëm se babai i tyre ishte dënuar për një ëndërr që i kishte treguarthënë këtë shokut spiun, sikur kishte fluturuar me kalë të bardhë përmbi Greqi. E dënuan se ua deshi puna ta hiqnin qafe, për të frikësuartrmbur të tjerët që të mos guxonin ta shihnin shtetin fqinj as në ëndërr. Apo për tu thënë udhëheqësve te tyre komunistë, se edha ata që drejtonin aty në jug të vendit ishin të zotë të kapnin “armiq”... Ajo do të priste derisa të vinte fundi i muajit, kur ndaheshin triskat e reja të nëntorit. Atëherë ishte dhe pragu që ndante jetën e familjes së saj nga vdekja.
Por ndonjëherë, kur e pret me padurim, edhe vdekja vonon të vijë. Fundi muajit për fatin e mirë dhe të keq të saj, ndonëse donte edhe një javë, nënë Thëllëzës iu duk sikur erdhi pas dy javësh të ankthshme. Më 28 tetor ajo shkoi te zyra triskëtimit bashkë me shoqet e punës. Por aty goditja në tru ishte më e madhe te gratë e tjera që prisnin edhe ato gjëmën e saj, sesa tek ajo vetë, që kishte bërë ndërkohë një farë përgatitje shpirtërore për ta zbutur goditjen e flamosur të vdekjes.
Shkoi në shtëpi duarbosh me një vendim të ngulitur në tru ndoshta nga vetë zoti, për të mos bërë hapin e gabuar që kishte deklaruar te zyra vrastare e komitetit. Nuk do t’ua bënte qejfin armiqve të “armikut” të saj të pafajshëm, të linte namin duke mbytur në det një kope me fëmijë dhe veten bashkë me ta.
Ajo mblodhi fëmijët përreth tryezës së bukës dhe u tha shkoqur e me një ton krejt të qetë:
- Dëgjoni këtu pëllumbat e mi ! Çoç do t’u them sot, po dua të më dëgjoni mirë e të mendoheni mirë, sikur jeni burra të mëdhenj... Më thanë në komitet që ne ta ndajmë babanë me gjyq, që unë të mos jem më gruaja e tij dhe ju të mos e keni më baba... Si thoni, e bëni ju këtë poshtërsi për atë baba që u mbajti në prehër qëkur ishit një pëllëmbë, ju ushqeu me lugën e vogël të kafesë, ju këndoi këngë e ju tregoi përralla të bukura, me engjëj që fluturojnë nëpër lule, por dhe me kuçedra që ua presin njerëzve ujin e u pengojnë bukën e gojës...
- Jooooo, nënëëëë, jooooo, nuk e ndajmë, babin ! – thirrën pëllumbat duke hapur sqepin të gjithë njëherësh.
- Po mirë atëherë, do bëni të tërë si t’u them unë, që të mos vdesim nga uria, se ne nuk na dhanë triska për këtë muaj që vjen dhe nuk do na japin më bukë për të ngrënë këtej e tutje?!
Pëllumbat i zmadhuan rruazat e syve për disa çaste, sa i bënë si kokrra kullumbri. Pastaj Pëllumbesha pyeti të ëmën:
- Po si thua ti moj nënë të bëjmë ne ?
- Shko matanë tek enët merr kompletin e thikave e ma sill këtu! – i tha ajo së bijës me ton urdhërues të prerë.
Pëllumbesha solli kanistrën me të gjitha thikat, ia vuri nënës përpara dhe të gjithë së bashku ata prisnin me sytë e mëdhenj si yje të ndezur, çdo të bënte ajo me tërë ato thika.
Nëna u ndau të gjithëve nga një thikë në dorë dhe krejt e çelur në fytyrë u tha ëmbëlsisht:
- Të gjithë bashkë ne do shkojmë ta shkulim vdekjen tonë nga dheu i malit që të na shporret nga shtëpia! Që të rrojmë e të presin babanë që na do dhe e duam, derisa të na vijë prapë në shtëpi. Tani bëhuni gati, të shkojmë për të mbledhur radhiqe, lëpjeta, labota, e nga të tëra lakrat e egra. Unë do ua ziej me një dorë oriz të blerë e do t’ua mbush pjatat plot, sa tu bëhen faqet të kuqe si molla...
Atë çast më vogli i pëllumbave, që sapo kishte mbushur vitin, filloi të tundte thikën e vet dhe po kënaqej që të tjerët i shmangeshin dorës së tij. Pëllumbat zunë të qeshnin aq fort me të, sa u shkëlqyen faqet dhe me thikat në duar e duke gugitur, fluturuan drejt malit me bar të njomë, ngjitja e të cilit fillonte prapa shtëpive të fundit të qytetit.

[DI_ANA]

Vullnet Mato


PORTA E SHQYER


Tregim

Altini dhe Mada ishin njohur prej disa muajsh dhe ishin lidhur me një dashuri të lindur nga afërsia e përditshme. Ata punonin bashkë në shtypshkronjën "Iliria", ku ai shërbente ndihmësmakinist dhe ajo libralidhëse. Altini ishte një djalosh fytyrëqeshur, energjik dhe shpatullgjerë. Kurse Mada kishte pamjen e një vajze të mbushur me krenari, delikatesë dhe zhdërvjelltësi.
Pas disa takimeve nëpër lokale, për të rrufitur ndonjë kafe, apo për të shijuar ndonjë akullore, ata vendosën të shkojnë të dielën në malin e Dajtit. U kishte gufuar gjoksi nga ndjesitë drithëruese për njëri-tjetrin dhe ishin puthur disa herë. Por tashmë, që secili kishte fiksuar besimin e plotë te afrimi shpirtëror i dyanshëm, u kishte lindur dëshira e pashprehur, se kishte ardhur koha të afroheshin edhe fizikisht. Altini mendonte, se përveç atij mjedisit të gjelbëruar në majën e malit të Tiranës, ku kryeqyteti do të shtrihej nën këmbët e tyre të ngërthyera, nuk kishte ku bëhej më mirë dashuri. Por edhe Madës i kishte pluskuar ndër mend, se atë ditë dhe në atë vend të qetë, larg çdo syri të mundshëm familjar, mund t'i dorëzohej tërësisht dhe pa druajtje të dashurit të zemrës. Duke qenë tashmë krejt e gatshme, pas gjithë atyre rasteve të përsëritura, kur ai kishte zgjatur dorën deri te të brendshmet e saj.
Hipja në teleferik dhe ngjitja përpjetë malit me kabinë ajrore, ishte diçka mjaft e bukur, romantike dhe kënaqësindjellëse. Kabinat e qelqta vinin varg njëra pas tjetrës, si rruaza vigane në tespihet e plakut Dajt. Prej tyre zbrisnin e ngjiteshin pareshtur vajza me xhinse të puthitura pas kofshëve dhe djem me flokë të shpupuritur e të lyer me xhel. Sot ata të dy pothuajse fluturonin drejt qiellit dhe kjo gjendje u kishte krijuar emocione tejet të këndshme. Aty brenda kabinës ata u puthën disa herë edhe ato puthje fluturimtare kishin një shije disi ndryshe, më rrëqethëse e më zjarrndezëse.
Mezi duruan sa zbritën nga teleferiku. Kërkuan rretheqark një vend të përshtatshëm, ku mund qëndronin të vetmuar, në qetësi të plotë dhe përballë peizazhit madhështor të Tiranës. Gjetën një hije me bar jeshil, të vesuar nga procesi i fotosintezës së pandotur prej automobilave dhe pastruan vendin nga gurishtat. Ndonëse gjinkallat i këndonin vapës së fundkorrikut, aty ndjehej menjëherë freskia e ajrit transparent të Dajtit, të mbushur me cicërimat e zogjve gojëshqyer të verës. Shtruan plastmasin e palosur, të cilin Altini e kishte marrë me vete, i përgatitur enkas për këtë qëllim. Ky detaj i thjeshtë, e bëri më të plotë bindjen e Madës, se sot ai do t'i kërkonte patjetër plotësimin e dëshirës përvëluese që e digjte prej kohësh.
Dhe ashtu ndodhi vërtetë. Si djalë i pakonsumuar nga femrat, Altini filloi shpejt të japë shenjat e para të padurimit. Madje, me t'u ulur Mada përtokë, ai e shtriu në çast dhe filloi me disa veprime të pakontrolluara, që tregonin se i kishte hipur gjaku në kokë. Ajo po vërente me habi, se si ai lëpinte e thithte i limaksur cicat e saj të vogla, njësoj si fëmijët e gjirit dhe murmuriste, duke rënkuar me një përgjërim dashurie të padëgjuar më parë:
-Oh, sa të mira i ke! Dua të pi nga cicat e tua!… Vdiqa, dua të pi qumësht!…
-Po ku kanë qumësht ato tani! - ia ktheu vajza delikate që skuqej e dridhej nga turpi, duke u ligështuar në fytyrë nga kilikosjet dhe kafshimet e pareshtura.
Teksa ai po e mbyste me të puthura nga gjoksi deri te kofshët, Mada kureshtare hetonte me kureshtje shprehjet e fytyrës së tij me një vështrim të mbështjellë butë, që digjej si zjarr i fshehur dhe mezi priste të ndiente në trup shqytën djaloshare. Sakaq dora e tij e dridhshme i hoqi të mbathurat me ngut dhe sa hap e mbyll sytë trupi muskulor i Altinit u ngjesh mes kofshëve të saj të brishta. Pas pak sekondash ajo ndjeu, se ende pa trokitur mirë në derën e fshehtë të trupit të saj, “vizitori” i ftuar filloi të sillej si mik i paftuar. Dhe ashtu i fortë si çekiç i lëmuar po punonte pareshtur, duke synuar të shkallmonte portën e brendshme të kolonadave të saj të trandafilta. Por më kot… Porta e Evës ishte shqyer nga një Adam tjetër para tij… Dhe në çastin teksa ajo ishte bërë prush e tëra, sulmi i Altinit u ndërpre krejt papritmas. Ashtu siç e filloi vrullshëm, ai edhe e mbaroi shpejt, pa arritur të shuaj dhe zjarrndezjen e Madës.
Shkak u bë ai konstatim krejt i papritur, që e bëri Altinin të mos i mbetej fare kohë për të menduar, se dashuria e saj mbeti pa shpërblyer. Ndryshe nga ç’kishte pritur, ai kishte ndjerë fare qartë penetrimin brenda saj pa kurrfarë pengese dhe përfundimin e aktit pa shenjat e dëgjuara prej shokëve për vajzat virgjëresha. I shtangur në një heshtje plot mendime, Altini mbeti për disa çaste si peshku i sapodalë nga uji, që mbetet gojën hapur për të thithur oksigjen. Në vetëdijen e tij ishte fiksuar vlerësimi i hershëm, se gjetja prishur e vajzës me të cilën mendon të lidhesh në jetë, do të ishte njësoj si marrja në dorëzim e një ndërtese të shkatërruar. Asgjë tjetër nuk do t’ia kishte tronditur aq fuqishëm ndjenjat e ylberta për Madën, sesa ky fakt i tmerrshëm, që e bëri të stepet para saj si mumje egjiptiane.
Më së fundi Altini e përmblodhi veten dhe pa e këqyrur Madën në sy, i foli shkoqur e me tonin e një zhgënjimi të hidhur:
-Më fal që po ta bëj këtë pyetje, por më tepër se u bëra kurioz, me kë ke shkuar para meje?
Kjo pyetje e bërë prej tij me qetësi, e gozhdoi në vend Madën. Ajo u prish paksa në fytyrë, duke krijuar përshtypjen, se ndjehej disi fajtore.
-Nuk kam shkuar me ndonjë...
-Atëhere, ka shkuar ai me ty.
-Nuk kam pranuar të shkoj me njeri...
Altini zgurdulloi sytë.
-Epo, ti s’mund të kesh shkuar me kafshë, de!
Ajo ktheu kryet anash dhe u gjegj pas pak me ton kundërshtues të mbytur.
-Po as me njeri s’kam shkuar...
-Po më çudit! - ia ktheu Altini me fytyrën gjithnjë nga Tirana, pamja e së cilës i dukej tani mjaft e zhyer dhe e mbuluar nga smogu. – Pse e mban te fshehur atë djalë?
-Të them me sinqeritet, me djalë jo...
-Po me çfarë atëherë, me plak? - turfulloi ai me një vështrim therës.
Mada mbeti për disa çaste në gjendje hutimi të plotë, ngaqë s'dinte si t'ia fillonte historisë së dhimbshme të saj.
-Kam pasur një fatkeqësi... - murmuriti ajo.
-Ç'do të thuash me këtë, se s'po të marr vesh? -ia ktheu Altini me fytyrë dhe ton krejt të rënduar tashmë, duke e këqyrur me një vështrim depërtues.
-Mos më shiko aq vrenjtur, se më duket sikur jam përpara gjykatësit!...
-Mbase u vrenjta padashur prej fjalës "Fatkeqësi", po fol, se ja, po qetësohem!
Mada këputi një gjethe dushku, e shkërmoqi në duart e saj të djersitura që i dridheshin nga emocioni dhe tha si me zor:
-Më ka përdhunuar një mjek dyzetvjeçar... para ca vjetësh... kur isha shtruar në spitalin e Pogradecit nga një bronkit...
Altini e kundroi ngultas me sy të zmadhuar tej masës.
-Si ka mundësi?
-As unë s'e di...
-Kur s'e di ti, kush e di?
-Nuk e pashë kur përdori trupin tim... Dhe as ndjeva gjë në ato çaste… Sot kuptova ç’është mashkulli… Altini shfryu një duf ajri nga habia.
-Do të thuash, se ishe në gjumë?
-Isha më keq se në gjumë...
-Sidoqoftë t'i s'ishe e ngrirë në akull që të mos merrje vesh asgjë nga ato lloj lodrash që bënte burri i botës mbi trupin tënd! - ia ktheu ai me ironi therëse.
-Isha pa ndjenja. Më kishte dhënë një hipnotik aq të rëndë, sa pothuajse nuk isha e gjallë. –pohoi ajo me ton shfajësimi.
Altini u mbush me frymëmarrje të thellë dhe po e hetonte me sy të çmeritur.
-Dhe si?…
Mada pastroi zërin dhe u shkoi gjuhën buzëve të thara nga sikleti.
-Ai mjeku ishte një burrë i shkurtër, pak i thinjur në tëmtha. Dukej shumë i sjellshëm dhe kujdesej mjaft për mua. Më vizitonte shpesh dhe më pyeste: Si je sot, zogu i vogël?... Më mirë, doktor, i thosha unë. Hajt, hajt, se këtu do bëhesh si nuse e bukur, më thoshte ai. Më dërgonte ushqim të bollshëm nga kuzhina dhe u thoshte infermiereve e sanitareve të kujdeseshin veçanërisht për mua, se gjoja më kishte nga fisi i tij. Bile më pati sjellë edhe nja dy herë çokollata. Nuk doja t'ia merrja. Po ai më thoshte, se nuk më kishte sjellë vetëm mua, po edhe nja dy djemve që i kuronte vetë. Gjoja ishte në metodën e punës së tij të bënte edhe shpenzime të tilla pa rëndësi, për të krijuar besimin e shërimit tek të sëmurët...
-Dhe ti s’kuptoje asgjë?...
Mada heshti një grimë dhe me dy gishtat e parë pastroi cepat e buzëve.
-Diçka më ra në sy, që më shihte gjatë e ngultas nga larg dhe kur vinte te shtrati më binte lehtë faqeve: "Si të ka babushi ty, zemra?" Po unë budallaçka nuk mendoja kurrë, se ai baba i dy fëmijëve mund të kishte qëllime tek unë, gjashtëmbëdhjetëvjeçarja dhe i buzëqeshja me mirënjohje e respekt... Atë mbrëmje ai ishte roje nate. Unë nuk desha ushqim, se kisha ngrënë frutat që më kishin sjellë nga shtëpia para dy ditësh. Dhe ai para gjumit më dërgoi me sanitaren vetëm një gotë me qumësht. Kaq... Dhe s'mora vesh asgjë, si kishte ardhur, si më kishte zhveshur në dhomën e veçantë ku më kishte lënë ditët e fundit dhe si më kishte përdhunuar kur isha pothuajse e vdekur. Vetëm në mëngjes, kur u gdhiva me dhimbje koke, ndjeva se kisha dhimbje edhe nga poshtë dhe isha lagur. Hodha sytë nënvete dhe pashë, se isha e gjakosur...U mundova të marr me mend, se kur më kishin lënë periodat e fundit dhe u binda plotësisht, se ajo gjakderdhje nuk ishte e periodave, por... Atëherë kuptova, se ai babushi më kishte bërë të pabërën deri atë natë...
-Paska qenë ndyrësirë! Po ti çfarë i the kur e pe prapë? - gulçoi Altini i pezmatuar, i kontraktuar dhe i përkulur drejt saj nga pesha e rëndë e ngjarjes tronditëse.
-Ç'farë t'i thosha?... Si ti thosha?... Nuk i thashë asgjë. Nuk doja ta shihja më me sy. E ndjeva veten si zog i mbetur pa pupla, prej atij skifteri që më quante “Zogu i vogël!” Më vinte për të vjellë kur m’i ngulte sytë nga larg. Ktheja kokën anash dhe shkoja te lavamani. Lajmërova menjëherë shtëpinë dhe të pasnesërmen erdhën më morën.
-Po atyre të shtëpisë çfarë u the? - pyeti Altini i tronditur duke e vështruar në sy.
-Nuk u thashë dhe nuk u kam thënë edhe sot e kësaj dite. Se jo vetëm që do ngjallja sherre, po kur nuk sheh gjë me sy, s'ke as si ia drejton gishtin tjetrit. Poshtërsinë e tij, ai e bëri aq të maskuar, sa nuk më la mundësi ta akuzoj ose të ankohem. Pastaj halli i femrës bëhet më i madh kur ngjarja e saj merret vesh nga të tjerët. Të paktën ashtu në heshtje e mbajta brenda vetes atë stres të tmerrshëm, që fillova ta vuaj qysh nga çasti kur ndjeva, se nuk isha më vajzë. Nuk desha të shoh më me sy mashkull në botë. U bëra tepër nervoze. Edhe ty nuk doja të të shihja në fillim. Se më kujtohej tmerri i përdhunimit, dhe faji që duhet të mbaja përsipër kur ti të zbuloje atë që zbulove sot...
Altini mbeti për disa çaste si i ngurosur dhe me një pështjellim të koklavitur ndjenjash. Qëndrimi i saj i butë, i nënshtruar dhe i sinqertë e kishte mallëngjyer. Solli ndërmend ditët e para të njohjes së tij me Madën dhe tani bëri lidhjen e të gjitha atyre bishtnimeve pa arsye që u bënte ajo vështrimeve dhe afrimit të tij. Befas krijoi bindjen, se ajo kishte shprehur fakte të sakta dhe krejt të vërteta.
-Tani e kuptova, pse më ktheje krahët në fillim, - i tha ai pas pak disi i matur.
Këto fjalë sikur e zbutën paksa shpirtin e saj të tronditur, por balli vazhdonte t’i digjte.
-Vuaja shumë nga dilema. E dija që s'isha e pastër siç e meritoje ti, por edhe nuk isha e zhyer me dëshirën time dhe as fajtore...
-Po pastaj pse pranove të më afroheshe?
-Ngaqë besova se ti, si djalë me atë shpirt që të kam njohur unë, mund ta përtypje fatkeqësinë time...
Altini u kap mat. Çasti delikat kërkonte prej tij të jepte patjetër një përgjigje të prerë, si do të vepronte në të ardhmen. Ndryshe nuk mund ta hapte gojën asnjë rrokje më tej. Befas solli ndërmend, se kishte ndodhur që vajzat i kishin sjellë djemtë përqark deri natën e dasmës, për të fshehur të vërtetën që ta bënin fakt martesën. Ndryshe kjo vajzë e mirë iu dorëzua fare pa naze qysh në njohje, duke marrë parasysh edhe riskun e humbjes. Veç kësaj, sinqeriteti aq i natyrshëm i saj, e bënte atë më të pranueshme nga çdo femër tjetër. Dhe fundja, çfarë ishte ajo virgjëria, për të cilën flitej aq shumë? Një gjendje që u interesonte vetëm dy vetave dhe shpejt vinte mungesa e saj, siç mund të kishte ndodhur pikërisht sot. Pra, mbetej vetëm dashuria. Dhe ai e donte me shpirt. Kishte thurur ëndrra të bukura për jetën e përbashkët me atë vajzë. Dhe e fundit fare, fatkeqësinë e saj nuk e dinte askush përveç atyre të dyve...
Kishin kaluar më se tridhjetë minuta, që po komunikonin me njëri-tjetrin për atë ngjarje dhe ajo i kishte veshur të mbathurat krejt pa u ndjerë. Atëherë, Altini, i ndodhur para dilemës së fundit, në vend të përgjigjes, ia hoqi edhe njëherë, i vari në një degë dhe e çoi deri në fund ekstazën e kënaqësisë së dyanshme.
Kur u drejtuan, u veshën dhe mbërthyen kopsat të dy, vunë re se qielli i Tiranës, i blozuar nga smogu, kishte filluar të pastrohej. Frynte era e ngrohtë jugore, e cila e shtynte mjegullnajën pluhurore të bashkuar me gazra drejt fushës së aviacionit. Atje tej një avion i bardhë u ngrit lart dhe u drejtua nga Perëndimi. Gjithçka lëvizte, ikte, perëndonte. Harrohej.