Ramiz Alia tregon..

[fegi]

Po q`ke qe me citon ne cdo teme.A mos po do autograf nga une apo cka?

Pse a ste duken mumie ty keto a

U zbulua Systemi me dy emra te regjistruar ne forum Ermali 80-Systemi

[Bel ami]

Llomotit Ramizi tani, cti besh qe nuk e varen ne mes te Tiranes ne 1992,por e denuan per kafe dhe per molle.Qenit plak dhe komunistit plak mos u zer bese.

[SERAFIM DILO]

Llomotit Ramizi tani, cti besh qe nuk e varen ne mes te Tiranes ne 1992,por e denuan per kafe dhe per molle.Qenit plak dhe komunistit plak mos u zer bese.

Po kush do ta denonte,Saliu o Fatosi.Kur vet i vuri....
Ramizi qe nga te paktet,qe kaloi pa u prekur gjithe periudhen e Enverit,e kjo gje diçka do te thote.

[Kavir]

M... qendron gjithmone mbi uje.

[SKRAPARI]

Po kush do ta denonte,Saliu o Fatosi.Kur vet i vuri....
Ramizi qe nga te paktet,qe kaloi pa u prekur gjithe periudhen e Enverit,e kjo gje diçka do te thote.

ramis alia e beri nje vit biruce; ca ti besh tjeter atij

[micro-phobia]

me ne fund nje liber racional i botuar ne Shqiperi megjithese 90% te atyre qe permban ky liber i dime

[EuroStar1]

Akoma e lexoni ju liza ne boten e cudirave ?

[mondishall]

Kontradiktor në thelb, kameleon në trajtim, ngjalë në problemet kardinale që prek, mi prapa poçes në theatrin e politikës shqiptare sa ishte gjallë maçoku dhe mi para poçes(kur s'rronte maçoku) në përmasa e shfaqje maçoku, por që në fund i kishin rënë thonjtë.
Sot një mumje, që sado të ekzaminohet, mbart të vërteta që mbase kurrë nuk do merren vesh, nga ne jo e jo, por edhe brezat më tej.

[Guri i Kuq]

Alia: Testamenti që më la Enveri dhe mëkati i Mehmet Shehut »

Vendosur: 05/06/2010 - 08:06



•

Ramiz Alia, ish-kreu i fundit i komunistëve shqiptarë dhe njëkohësisht ish-Presidenti i parë post-pluralist i vendit, vijon të mbetet mendje e kthjellët në gjykimet e tij të palëvizshme, të pandryshueshme. Edhe përgjatë një interviste dhënë gazetarit Alfred Peza për emisionin e tij “Ora e debatit” dhe transmetuar gjatë mbrëmjes së djeshme në televizionin “Ora News”, Ramiz Alia ka ruajtur të pacenuar staturën e tij. Gjithsesi, në këtë intervistë, mbase për herë të parë ai ka bërë edhe më të qarta mendimet e tij përballë gjykimit të çështjes së shumëpërfolur të vetëvrasjes së Mehmet Shehut. Një ngjarje të cilën e cilëson si pasojë e një “mëkati të vetë Mehmet Shehut”, i cili lejoi fejesën e djalit në një familje të deklasuar. Po kështu, Alia në të njëjtën intervistë, pjesë të shkëputura të së cilës publikohen më poshtë, i paraqet më të pasuruara me detaje gjykimet e tij për Sali Berishën, Fatos Nanon dhe Edi Ramën.


Alfred Peza,"Panorama",Tirane

Peza: ...Përveç gjeneralëve që ju i quani një tejkalim të së drejtës për t’i dënuar deri në atë masë që u dënuan, kush tjetër ish-Udhëheqja e lartë e asaj periudhe, apo ish-ministra, mendonin se në një farë mase është tejkaluar e drejta për ta dënuar? Kë konsideroni që nuk ishin fajtorë dhe u dënuan si të tillë? Për shembull, Todi Lubonja, Kiço Ngjela etj.?
Alia: Në librin tim kam folur për Todi Lubonjën, sepse mendoj se ai grup i Todit, i atyre shokëve që ishin, grupi i kulturës, ata u dënuan, por për mendimin tim ishte një veprim i nxituar. Nuk ishin ata fajtorë për atë çështje, unë kam qenë vetë pjesëtar, madje në atë grup edhe unë kam marrë dënim. Në atë mbledhje që janë dënuar ata, mendimi im ka qenë që nuk duhesh shkuar në ato ekstreme ku shkoi dënimi, por nuk mund të them këtë gjë për Mehmet Shehun. Nuk e them dot...
Peza: Çfarë nuk thoni dot se Mehmet Shehu... ?
Alia: Ai ia bëri vetës.
Peza: Në ç’kuptim?
Alia: Të gjithë procedurën, deri tek vetëvrasja.
Peza: U vetëvra, apo e vetëvranë?
Alia: Ai u vetëvra.
Peza: A u detyra nga rrethanat të vetëvritej?
Alia: Nuk besoj se asnjë njeri në botë nuk vret veten nëse nuk ka rrethana të atilla që e çojnë në vetëvrasje. Unë jam i bindur që Mehmeti vrau veten, sepse nuk duronte dot kritikat, vërejtjet e ndryshme. Ajo psikozë që mundonte Mehmetin u duk në Kongresin e Partisë, nëse ju kujtohet në atë kohë. Mehmeti nuk kishte gjallëri në shkathtësinë e tij, përkundrazi, megjithëse ai foli, por më tepër recitoi se sa foli.
Peza: Një nga familjarët e Mehmet Shehut më ka thënë që në periudhën kur kritikohej, kur ishte vënë në shënjestër për veprimtarinë e tij, e kështu me radhë, sigurisht që nuk mund të thoshte se ky ish-luftëtar i luftës së Spanjës, apo ky njeri që kishte 26 vjet që udhëhiqte vendin si Kryeministër të pranonte kritikat e Leka Çukës, Pali Miskës, të cilët kishin ardhur nga klasa punëtore dhe kuptohej tha që në këtë mënyrë ai ishte shenjëstruar që të përfundonte si të gjithë ato grupe të tjera, me dënim, ndoshta me pushkatim e kështu me radhë. A është kështu?
Alia: Jo, ai që të ka thënë ty e ka gabim. Gabimi është këtu, nuk është fjala për kritikat e X-it apo Y-it. Kur bëhet një mbledhje, kur diskutohet për një gjë që dikush ka bërë një gabim, kanë të drejtë të flasin të tërë pjesëtarët e mbledhjes, nuk shihet që është me xhaketë apo pa xhaketë. Unë nuk besoj se Mehmeti është ofenduar pse ka bërë kritikë X-i apo Y-i. Unë jam i bindur për veten time për këtë, që Mehmeti shkoi në vetëvrasje sepse kuptoi që ishte një gjë e rëndë për të, sepse të gjithë, jo vetëm, por Partia e shikonte në përgjithësi.
Peza: Ku ishte gabimi që kishte bërë Mehmet Shehu?
AliA: Gabimi i rëndë që bëri Mehmeti ishte ai gabim që Mehmeti e dënonte vetë dhe ka dënuar shumë njerëz për atë gabim, që lejoi fejesën e djalit me një familje që konsiderohej në atë kohë e deklasuar. Mehmeti këtë gjë nuk e bënte për të tjerët.
Peza: Mos ishte një kurth që iu bë Mehmetit?
Aliao, e zgjodhi vetë. Unë nuk diskutoj problemin si e bëri, qysh e bëri.
Peza: Ky është mëkati më i madh që ka bërë Mehmet Shehut?
Alia: Ai është një mëkat që ka bërë.
Peza: Ju edhe sot mendoni që Mehmet Shehu ishte një poliagjent?
Alia: Ah, ky është një tjetër problem. Ky problem është tjetër. Për sa i përket asaj që thuhet për Mehmetin, unë për vete personalisht nuk kam ditur se çfarë dokumentesh kishte. Pasi u vra Mehmet Shehu, mua më thirri në zyrë Enver Hoxha dhe më pyeti, tha ‘je ti në dijeni të atyre dokumenteve që na kanë ardhur në 1964 nga Vjena lidhur me Mehmet Shehun?’. Unë me të vërtetë nuk dija gjë dhe i thashë ‘jo, nuk jam dijeni’. Më tha që kanë ardhur atëherë disa dokumente në të cilat tregohej se Mehmet Shehu ishte agjent i anglezëve, por unë dhe Hysniu i lexuam, i pamë, por konkluduam që mund të ishte një provokacion i rusëve për të na përçarë.
Peza: I kishte sjellë ambasada jonë, ku i kishte marrë?
Alia: I kishte dorëzuar një X njeri, i panjohur, pa emër. Këto dokumente... Enveri u ngrit nga tavolina e tij, shkoi në kasafortën e Hysniut, ky kishte vdekur, nga atje i nxori dhe m’i dha mua, shikoji tha. Unë i pashë një e nga një, skeda, anglisht ishin të tëra. Me porosi të tij i mora dhe i çova për përkthim.
Peza: Këto ishin materiale të shkruara në mënyrë të thjeshtë, apo ishin dokumente komprometuese, që Mehmet Shehu kishte firmosur diçka ose...
Alia: Jo s’kishte firmosur, ato ishin skeda ku Mehmet Shehu pretendohej të ishte agjent. Më vonë, në 1987 ambasadori ynë në Argjentinë merr nga një njeri prapë, një amerikan, një letër, në të cilën thotë se dokumentet që u janë dhënë ju në Vjenë janë të sakta. Ky ambasador në atë kohë dërgoi një letër për Komitetin Qendror të Partisë. Unë e kam marrë atë letër në mbledhjen e parë, në fund të mbledhjes, ua kam lexuar anëtarëve. U thashë që po ua lexoj këtë letër, u thashë që unë nuk dua asnjë koment, asnjë diskutim, thjesht ua lexova për dijeni dhe kjo letër të futet në arkiv, duhet të jetë në Arkivin e Shtetit. Pse unë nuk kërkova diskutim? Sepse janë diskutime në erë.
Peza: Ju mos e lexuat me qëllimin që t’u mbushnit mendjen shokëve tuaj të Byrosë se Mehmet Shehu ka qenë agjent dhe unë meritoja të isha pasardhësi i Enver Hoxhës?
Alia: Jo, jo s’kam të atilla punë. Unë e lexova se erdhi, se po ta kisha futur në sirtar, sot e pe ti, ai djali doli dhe e bëri botërisht, po të mos e kisha lexuar unë, sot do të ngriheshin të gjithë dhe do të thoshin pse e ke fshehur.
Peza: Vërteton kjo realisht që Mehmet Shehu ka qenë agjent?
Alia: Unë them këtë gjë në libër, që këto janë lexuar, janë të shkruara, por a janë të vërteta, askush s’e thotë dot. Nuk ka asnjë dokument që të thotë se këto janë të vërteta. Çfarë do të thotë të thuash që janë të vërteta? Ato janë, X-i bëri këtë, takojeni filanin, merrni të dhëna nga filani. Unë mund të them sa të duash. Derisa nuk ka ndonjë dokument që ky ka qenë, ma vërtetoi, tani s’them dot. Nëse më bën mua pyetjen a ka qenë? Unë të them s’di gjë, s’mund të them që ka qenë apo s’ka qenë. S’kam asnjë dokument.
Peza: Për ata që kanë dyshime se Mehmet Shehu mund të jetë vrarë, si mund t’u hiqen këto dyshime, duke pasur teori që ka bërë rrugë të nëndheshme poshtë vilës...
Alia: Kur është vetëvrarë Mehmet Shehu, të nesërmen në mëngjes më mori në telefon oficeri i tij, Ali Çeno. Më mori në telefon dhe më thotë: ore ky ka vrarë veten! Kush ky, i thashë unë. I the kujt? - i thashë unë. Po - tha, - njoftova ministrin e Brendshëm. Në atë kohë ishte ministër Feçor Shehu. Mirë i thashë unë.
Peza: Si është e mundur që ju u njoftuat në mëngjes kur ajo ka ndodhur në 1 të natës, kur ishte zbuluar në atë kohë...
Alia: Nuk e di këtë. Në atë kohë vajta menjëherë tek Enveri, ia thashë kështu-kështu. Enveri u shtang në vend, mbeti, tha: pse e bëri këtë? Në këtë kohë vjen Kadri Hazbiu, që i kishte thënë Feçorri dhe erdhi ai.
Peza: Kadriu në atë kohë çfarë ishte?
Alia: Ministër i Mbrojtjes. Edhe Enveri i tha Kadriut, ore meqë erdhe ti, shko në shtëpinë e Mehmetit mos ka lënë ndonjë gjë. Vajti Kadriu dhe kishte lënë një letër Mehmeti, është bërë publike. Kaq është kjo ngjarje në atë kohë, kaq mund të them për figurën e Mehmetit. Nuk mund të them unë personalisht se ishte i tillë. Për mua figura e Mehmetit, përveç këtyre fakteve që po bisedojmë, ka qenë një njeri i ditur, një kuadër shumë i zoti, nga çdo pikëpamje, përveç luftëtar dhe trim, ishte edhe korrekt. Ai drejtonte Kryeministrinë dhe me mua raportet kanë qenë miqësore, nuk shkonim shumë me njëri-tjetrin. Por kjo s’do të thotë që ne s’punonim me njëri-tjetrin, përkundrazi, kur Mehmeti kishte probleme në Këshillin e Ministrave me arsimin, këto i kisha unë, më merrte gjithnjë në telefon. Më thoshte, i ke parë këto materiale që kemi ne, ke ndonjë vërejtje. I thosha unë mendimin tim dhe pikë. Tregon që ishte shumë korrekt...
Peza: Po një luftë e ftohtë, e heshtur, e nënkuptuar ndoshta më shumë, për pasardhësin e Enver Hoxhës, ka pasur?
Alia: Nuk ka pasur fare. Deri në minutën e fundit të gjithë ne, duke përfshirë edhe mua që po flas, ishim të bindur se pasardhësi i Enverit ishte Mehmet Shehut, veçanërisht pas vdekjes së Hysni Kapos, kjo u bë fare e qartë. Pse? Mehmeti ishte Kryeministër, u bë edhe ministër i Mbrojtjes, u bë edhe sekretar i Komitetit Qendror të Partisë, se mori vendin e Hysniut, me një fjalë, zuri të gjitha postet themelore në Qeveri dhe Parti. Të tërë e respektonin.
Peza: Mos ishte pikërisht ky moment, ku familja e Enver Hoxhës, ndoshta nuk do të ndiheshin të sigurt me Mehmet Shehun si pasardhës. Nexhmije Hoxha ka pasur ndonjë rol në këtë periudhë?
Alia: Këto janë të tëra hipoteza që nuk qëndrojnë, nuk kanë lidhje as me ngjarjet që kanë ndodhur.
Peza: Pra, vdekja e Mehmet Shehut nuk ka lidhje me një...
Alia: ...Absolutisht nuk ka lidhje, ka lidhje vetëm me veprimtarinë e Mehmetit, me atë që bëri, si u interpretua ajo, si Mehmeti e interpretoi vetë, si Mehmeti e ndjeu veten në ato situata.
Peza: Vërtetë ishte kaq e rëndë ajo çfarë kishte bërë Mehmeti, fejesa e djalit me një vajzë të deklasuar, e cila në fakt ishte pjesë e ekipit të Kombëtares së volejbollit të femrave, dilte jashtë shtetit me Dinamon, i ati ishte profesor në universitet. Vërtetë ishte kaq e rëndë ajo që kishte bërë Mehmet Shehu?
Alia: Me të vërtetë tronditja e Mehmetit është pak e çuditshme. Thelbi është që kushdo që priste një vendim ishte Kongresi i Partisë, që u bë në nëntor të 1981. Shumë njerëz prisnin që në Kongres t’i jepej goditja Mehmetit. Unë mbaj mend ata kineastët, këta që na marrin nëpër filma, më kanë ardhur mua edhe më thoshin, aman thuaj shokut Mehmet të veshë ndonjë kostum tjetër, se kishte veshur një kostum të zi. Ndërkohë që të tjerët ishin me kostume të çelura. Mehmeti ishte nxirë fare, se priste ndonjë gjë nga Kongresi, por s’ndodhi asgjë, mbajti të tëra funksionet. Pra, efektivisht në anën thelbësore, se goditja mund t’i jepej aty po të ishte ndonjë hall që duhej dënuar. Jo nuk u bë kjo, ajo mbledhja e Byrosë Politike ishte formale nga një pikëpamje, se s’kalonte dot, formalisht. Unë mendoj, nuk e di, apostafat ishte lënë nga Enveri pas Byrosë Politike që me atë të mbyllej ajo çështje dhe të mbaronte, nuk kishte asnjë qëllim tjetër ajo mbledhje. Por, duket që Mehmeti s’e duroi dot, sigurisht edhe kuptohet nga një pikëpamje po të kesh parasysh karakterin e tij, s’kishte ndonjë motiv tjetër.
Peza: Pas vdekjes së Mehmet Shehut, pasardhësi menjëherë u mendua që mund të ishit ju, apo kjo gjë me kalimin e kohës filloi të ngjizej?
Alia: Është menduar. Unë për veten time s’e kam menduar, por ishte pak a shumë, se unë kisha edhe funksionin e sekretarit të Komitetit Qendror, u bëra edhe President i Republikës. Kështu që mora dy funksione.
Peza: Atëherë fillove të kuptosh se mund të ishit ju pasardhësi...
Alia: Kjo ishte një shenjë që siç duket, do të zëvendësoja.
Peza: Enver Hoxha jua ka thënë ndonjëherë këtë?
Alia: Jo. Në fund, diku nga viti 1984-1985, një muaj përpara se të vdiste, ishim në shtëpinë e tij, unë, Adili dhe Hekuran Isai, po diskutonim për probleme të ndryshme. Ai tha: e shikon, unë jam sëmurë, do ta kem të gjatë nuk e di, por tani çdo gjë ju bie juve. Ti, i tha Adilit, interesohu për problemet ekonomike, Hekuranit i tha të merret me problemet e brendshme të vendit. Mua mu drejtua, ti tha, merru me çështjet politike. Ju të tre, na tha, e keni në dorë të gjithë punën. Ky ishte testamenti i tij. E kam shkruar edhe në libër, përveç kësaj, asgjë tjetër më nuk ka thënë...
Peza: Mund t’i thoni një herë një të keqe Enver Hoxhës?
Alia: E keqja e Enver Hoxhës është që Shqipëria nuk i realizoi të gjitha ato synime që kishte Enver Hoxha, dhe kjo për fajin e Enver Hoxhës, timen dhe të gjithë ne që ishim në krye, nuk e realizuam dot atë Shqipëri që deshën. Pra, unë duke marrë postin e Enver Hoxhës, e ndjeja veten shumë të vogël për të qenë Enver Hoxha.
Peza: Pra, e ndjenit peshën e të qenit pasardhës i Enver Hoxhës?
Alia: E ndjeja në kontakte me popullin, megjithëse më donin, më respektonin, e ndjeja që ndryshe ishte Enveri dhe ndryshe unë.
Peza: Si ju tingëllonte ju zoti Alia, që 40 vjet populli thërrite Enver Hoxha, pastaj filloi “Parti Ramiz, uniteti nuk lëviz”...?!
Alia: Unë për sa i përket, meqë e kape me këtë plan, kurrë ndonjëherë nuk e kam pasur qejf të madh, s’e kam dashur ndonjëherë lavdinë. Të them të drejtën, edhe kur kam shkruar për Enver Hoxhën, edhe libër kam shkruar. Jam përpjekur gjithmonë të jem modest në të shkruar. Nuk i dua shumë ato format.
Peza: Po Enveri i donte lavdet?
Alia: Edhe Enveri vetë nuk i donte, të paktën në fillimet e veta.
Peza: Po nga fundi?
Alia: U mësua edhe ai...
Peza: Pra në gusht, kur ju keni bërë takim me intelektualët, ju vazhdonit përpjekjen për të ruajtur sistemin...
Alia: Po, po.
Peza: Po të ishte se po nxisnit pluralizmin, do ta kishit përgatitur dikë që ta thoshte, edhe e thoshit edhe vetë...
Alia: Qartë, nuk e kisha atë bindje. Unë të qartën e kisha kur filloi lëvizja studentore, për mua atëherë mbaroi. Nuk mund të bëhesh.
Peza: 8 dhjetori ishte dita kur e kuptuat përfundimisht?
Alia: Kjo ishte, 8 dhjetor duke u gdhirë 9. Kur më kërkuan studentët që të shkoj t’i takoj, shkova t’i takoj në korpusin e universitetit. Të nesërmen nuk shkuan në mësim, siç u kisha thënë, që po të shkoni në mësim ju, do të vij unë pasdite. Pasdite takimi s’u bë. Ata vazhduan në demonstratë. Unë të nesërmen nuk shkova dot. Edhe situata ishte acaruar. Atëherë unë thirra Berishën, s’e njihja mirë.
Peza: Ishte hera e parë që e takoje?
Alia: Përveç takimit me intelektualët, Sali Berishën herën e parë që e kam parë unë, e kam takuar në Paris, kur ishte sëmurë Hysni Kapo. Por doktori i Hysniut ishte Dine Abazi. Dinia thirri Sali Berishën dhe Sabit Brokajn që të bëhej roje 24 orë, se nuk e përballonte dot fizikisht. Aty e kam takuar për herë të parë Saliun, aty kam biseduar më të. Pastaj i thashë në këtë mbledhje me intelektualët, hera e dytë, viti 1979 e kam takuar herën e parë, herën e dytë në 1990. Në 10 dhjetor të 1990 më merr Xhelil Gjoni më thotë që ka mbledhur disa pedagogë, do t’i dërgonte tek studentët për t’i qetësuar. I pyes kush janë, më tha disa emra, midis tyre edhe Berisha. Mua më kujtuan se ishin disa nga Tropoja, Azem Hajdari, ja 2-3 të tjerë. I thashë, thuaj Saliut të kalojë nga unë një çikë, ishte pedagog.
Peza: Sali Berisha ishte pjesë e elitës intelektuale të Tiranës së asaj kohe?
Alia: Pa dyshim. Kishte shkruar edhe në shtyp në ato kohë. Ishin mendimet e veta me karakter demokratik. E thirra Saliun, kam bërë muhabet as 2 minuta jo. I thashë, të lutem shumë, meqë do të shkosh tek studentët, i thuaj nga ana ime se unë nuk vajta sot, sepse ato nuk vajtën, nëse ata nesër shkojnë në shkollë, unë vete pasdite tek ata. Kaq dhe asgjë tjetër.
Peza: A mund të konsiderohet kjo që ju e çuat Sali Berishën tek studentët në atë kuptim që ishte i dërguari juaj për të bërë pluralizmin, si vijues i mësimeve tuaj?
Alia: Jo, s’ka lidhje, s’ka asnjë lidhje tjetër, ky ishte misioni që i ngarkova unë. Ai vajti, se çfarë ka thënë, s’e di. Di vetëm që erdhi tek unë në 12 e gjysmë të natës, më tha këto fjalë: i thashë unë i the, vajta më tha, me ata nuk merresh vesh, çfarë thotë njëri nuk thotë tjetri. Mirë i thashë unë, ia the ato që të thashë. Ia thashë, më tha. Mirë i thashë unë, faleminderit, natën e mirë, natën e mirë. Kaq edhe asnjë fjalë tjetër.
Peza: Pastaj e keni takuar si kundërshtar politik?
Alia: Madje pas dy ditësh e mora vesh që ka aderuar.
Peza: Si ishte periudha e shpalljes së pluralizmit për ju në aspektin brenda Partisë së Punës? Si u menaxhua ky moment?
Alia: Ishte vërtetë momenti më i vështirë. Ishte e vështirë të bisedojë me shokët e tu. Kjo ishte më e vështira. Më duhej të veja të takoja punonjësit e ministrisë së Brendshme, kërkonin ata sqarime. Më duhej të takoja oficerët e ministrisë së Mbrojtjes, kërkonin llogari ata.
Peza: Nga cila strukturë ju vinte më shumë presioni?
Alia: Nga këto që thashë. Domethënë, të tërë ishin të shqetësuar në atë kohë. Ishte një situatë e rëndë për faktin se po ndryshonte një sistem, por secili e ndjente veten të tradhtuar në një farë mënyrë. Po ndodhte një gjë në kundërshtim me jetën e tyre, me idealin e tyre.
Peza: Po brenda Byrosë si ishte presioni?
Alia: Kishte mendime të ndryshme.
Peza: Keni pasur kërcënime nga shokët tuaj?
Alia: Jo, nuk ka pasur.
Peza: Ka pasur dhe besoj që ju e keni dëgjuar që thuhej se Nexhmije Hoxha e ka plagosur?
Alia: Jo, jo, nuk ka pasur as nga askush, s’ka pasur gjëra të tilla, se ne diskutonim.
Peza: Bënte presion Nexhmija?
Alia: Jo. Ishte e ndërgjegjshme për këtë. Ajo ishte e vrarë në momentin që goditej figura e Enver Hoxhës. Është logjike. Për shembull, kur u hoq monumenti i Enver Hoxhës në Sheshin “Skënderbej”, vjen sekretari im më njofton se ra monumenti. Unë ua komunikova shokëve se ra monumenti.
Peza: Si ishte reagimi?
Alia: Shokët e tjerë reaguan, të gjithë u dëshpëruan, nuk reaguan gjë. Nexhmijes krejt logjikshëm iu mbushën sytë me lot dhe qau.
Peza: Ka pasur një debat më vonë midis jush dhe ish-ministrit të Brendshëm, Hekuran Isai, keni dhënë urdhër në fakt për të qëlluar mbi turmën? Si është e vërteta i këtij momenti?
Alia: Ai ishte një absurditet i Hekuranit, pikërisht në këtë mbledhje që po të të them, Hekurani ishte jashtë, ishte duke drejtuar operacionin. Ai ka biseduar me mua, unë i kam thënë në asnjë mënyrë nuk mund të qëllohet kundër atyre, se po të qëllosh, do të bëhet kasaphanë atje. Kjo ishte porosia ime. Kaq është e vërtetë, sa po t’i kisha thënë të kundërtën dhe të mos e zbatonte në atë mbledhje të Komitetit Qendror, unë do ta kisha thirrur Hekuranin e do të jepte llogari.
Peza: I keni kërkuar sqarime më pas për këtë deklaratë?
Alia: Kjo deklaratë e Hekuranit u bë pasi u fut në burg. Unë ç’llogari t’i kërkoja? S’para e kam zakon shumë të zihem me shokët.
Peza: Ju thatë që nuk keni pasur një rol specifik për dërgimin e Sali Berishës në krye të lëvizjes studentore dhe themelimit të PD. Ai ishte një proces përtej vullnetit tuaj, s’mund ta kontrollonit dot besoj?
Alia: Çfarë kë bërë Saliu është punë e Saliut, s’kishte punë me mua. Me mua kishte vetëm t’i transmetonte atë që nuk vajta pse s’vajtën ata në mësim dhe do të veja, nëse do të vendin ata në mësim...
Peza: Ju keni luajtur rol në vendosjen dhe në zgjedhjen e Fatos Nanos si kryetar?
Alia: Rol, Fatosin e zgjodhën ata, komisioni që u caktua. Nuk ka dyshim që unë kam qenë për Fatos Nanon dhe e kam respektuar si një njeri i aftë, edhe kur u bë Kryeministër, jam unë që e kam iniciuar për këtë detyrë, se kam vlerësuar tek ai një shok mjaft të papërgatitur.
Peza: Është e vërtetë që ju përpara Fatos Nanos keni thërritur Maqo Lakrorin për t’i propozuar një funksion të tillë?
Alia: Kam pasur një ide edhe për Maqo Lakrorin, por nuk pranoi.
Peza: Ka pasur kandidatura të tjera?
Alia: Në atë kohë jo.
Peza: Pse Fatos Nano dhe jo një tjetër?
Alia: Mua më është dukur një kuadër shumë i përshtatshëm në atë kohë, po të më pyesësh sot s’e kam atë mendim.
Peza: Pse?
Alia: Fatosi tani ka ndryshuar shumë.
Peza: Nuk është Fatosi i asaj periudhe?
Alia: Jo, nuk është, ka ndryshuar negativisht, për mendimin tim. Roli që po luan sot është shumë i keq, nuk e përkrah.
Peza: Me mendjen që jeni sot, kë mund të vinit në atë kohë?
Alia: Po Fatos Nanon. Për atë kohë kam qenë i bindur.
Peza: Edhe me mendjen e sotme?
Alia: Edhe me mendjen e sotme. Por, Fatosi i sotëm është me para. Fatosi i atëhershëm ka qenë pa para.
Peza: Është sistem kapitalist, sistem konkurrence, ku paraja s’është e keqe si ka qenë dikur, ajo është e mirë...
Alia: Unë s’thashë gjë, ajo të ndryshon.
Peza: Keni luajtur ju më pas edhe për krerët e partive të tjera që u krijuan në atë periudhë?
Alia: Absolutisht jo. As për asnjë. Ka shumë njerëz që thonë tani pse Fatosin e bërë të PS, Berishën në PD, këtë e çove këtu, jo, jo asnjërin.
Peza: Nuk donit, apo nuk kishit mundësi?
Alia: Nuk ishte në linjën time që të interesohesha. Unë të thashë, e dërgova Berishën për të vendosur raportin tim me studentët, për të sqaruar raportin tim me studentët, vetëm kaq. Pastaj se ç’bënin studentët për të krijuar PD, ku u fut dhe Berisha, kjo s’më intereson mua, është punë e tyre. Ndërkohë Skënder Gjinushi krijonte PSD, ishte punë e tij, s’u konsultua me mua këtë gjë. Po, thashë jam i interesuar për PS që rrjedh nga Partia e Punës. Edhe sot që ne bisedojmë, unë s’jam anëtar i PS, por jam i majtë, s’e njoh fare Edi Ramën, s’takohem ndonjëherë me të.
Peza: S’e ke takuar kurrë Edi Ramën?
Alia: Nuk them se s’dua ta takoj, s’ka ndonjë inat, s’e kam takuar se s’e quaj të nevojshme.
Peza: Po në vitet ’90 ia keni dëgjuar emrin?
Alia: E kam dëgjuar emrin e tij dhe pikëpamjet e tij. E kam dëgjuar dhe e dëgjoj.
Peza: Po me Sali Berishën dhe Fatos Nanon jeni takuar?
Alia: Asnjëherë më. Jam takuar si gjithmonë në funksion të detyrës, me këta jam takuar.
Peza: Po me Nexhmijen je takuar?
Alia: Jam takuar, marrëdhënie miqësore.
Peza: Si dikur?
Alia: Jo.
Peza: Ka një çarje midis jush?
Alia: Ka ndryshuar sigurisht, edhe mosha ka ndryshuar, muhabetet kanë ndryshuar.
Peza: Ia vini pleqërisë apo mendimeve që ju kanë ndarë rrugës?
Alia: Jo, nuk ka mendime, është vetë jeta kështu...
Peza: Kush është një pishman, një gjë që ju ka mbetur merak nga periudha 45-vjeçare e sistemit komunist, të cilën do të donit ta bënit ndryshe nga ç’e keni bërë?
Alia: Çështje personale nuk kam. Shtetërore kam këtë: do të doja që Shqipëria të kishte përparuar më shumë, domethënë, ajo koha jonë të ishte shfrytëzuar më mirë për një zhvillim më të madh të vendit tonë, veçanërisht nënkupton zhvillimin ekonomik dhe kulturor, sidomos në fushim ekonomike mund të bëhej më shumë.
Peza: Përmes kësaj mendoni se do të ruhej më shumë sistemi komunist?
Alia: Është e vështirë të mendohet ndryshe nga raportet e komunizmit në botë. Komunizmi në Shqipëri është i lidhur me sistemin komunist në botë. Ndryshimet që ndodhen në botë, ndodhën në Shqipëri.
Peza: A jeni pishman për këtë?
Alia: Jo, bota rrotullohet.

[mondishall]

Bota rrotullohet Ramiz, sic rrotullohet mendja tende dinake dhe krejt e pasinqerte ne c'ka shkruan e flet sot. Ndjej neveri per ty, por edhe me vjen t'i bie me grusht vetvetes, per ate mirebesim gati absolut qe kam patur tek predikimet tuaja, autoriteti juaj hipnotizues, qe na cuan asaj gremine, qe ende s'po ja shikojme rrezen e nje drite te vertete rrefyese per shpetim e perparim. Sa turp! Ke kurajon dhe guximin te mbushesh hapesiren shqiptare, me nje lloj elokuence demode, atavizme e te shkuares, kur ju priste shpata e ndryshkur e mendjes, e shpirtit dhe e dores, nga te dy anet e saj.

Partisë

Ku t'i kërkoj metastazat e tua, Parti?!
Si kancer gjigant mbi të lashtin vend
Mbive ngado si me magji
Dhe na le pa ment.

Kush u mundua metastazat t'i priste
E zuri kolera e tëndit mallkim
Dhe mes kolerës filloi të vdiste
Që mos vdisje Ti.

Thonë je e pavdekshme, kancerozja jonë
Askush s'të shkulka dot nga rrënjët
Por një profeci e fundit më thotë
Së shpejti ringjallen të rënët.

p.s. Ngacmuar nga poezia e dikurshme e Kadarese, per Partine tende Ramiz.