Shkenca e Shenjtë dhe Shkenca Profane

[Vesat Haradinaj]

Vesat Haradinaj


Gungoni shtjellon koncepcionet tradicionale dhe koncepcionet bashkëkohore, në atë të shkencave pasi që po mbizotëron intuita intelektuale, dija dhe ndryshimi.

Shkenca tradicionale ekziston në Lashtësi dhe në Mesjetë, ku ekziston sot edhe në Lindje.

Çdo qytetërim ka pasur shkenca tradicionale, këto shkenca kanë rënie të njëjtë, dhe ndryshojnë me shkencat bashkëkohore.

Psh: në lashtësi fjala “Fizikë”, d.m.th.”natyrë”, ajo që bëhet shkencë e natyrës, ndërsa modernistët e kanë shndërruar në atë se shkencat natyrore janë të njëjta.

Në shek-XIX-, gjenden njerëz që krenohen me mosdijen e tyre(sepse te quhesh”gnostik”), nuk do të thotë asgjë tjetër, pos kësaj dhe kërkojnë t’u mohohet të tjerëve gjithë njohuria e gjërave për të cilat ata vetë janë të padijshëm, dhe kjo fazë shënonte një shkallë të mëtejshme në rënien intelektuale të Perëndimit.

Për më tepër perëndimorët në përgjithësi kultivojnë shkencën për hir të saj ashtu siç e kuptojnë. Qëllimi i tyre kryesore nuk është dituria qoftë kjo edhe e një rrafshi inferior, por zbatimi praktik, siç mund të përfundohet nga lashtësia, me të cilën shumica e bashkëkohësve tanë e ngatërrojnë shkencën me shkathtësinë. Shkenca në Perëndim ka humbur në thellësi, në qëndrueshmëri, thjeshtë ka kaluar në prodhimin e imagjinatës individuale ku ndërtohet në mënyrë hipotetike.

Guenoni, “Eksperimentalizmin”, e quan “besëtytni të fakteve”, është mashtrim i vërtetë, sepse me të njëjtat metoda të shkencave arrijnë deri te faktet. Eksperimentalizmi thotë Guneoni është arritja “urgjente e fakteve”.

Nga kjo që u cek, duhet thënë se Guenoni, e kritikon Perëndimin edhe ne fusha tjera dhe jo vetëm në shkencë, pra edhe në teknikë, përhapjen e ideve politike, ekonomike, sociale etj, sepse po mbisundon botën. Guenoni thotë se një ndër karakteristikat e botës së sotme është evoluimi, apo çështja se dijet e atyre gjërave që së pari i kanë lënë pasdore, më nuk kanë qenë të rëndësishme, e tash ato janë të rëndësishme: psh: astrologjia dhe alkimia, që janë bërë kimi moderne.

Pikëpamja profane i kundërvihet kundërvihet shkencës së shenjtë. Ekziston thjeshtë një “pikëpamje profane”, e cila në të vërtetë nuk është asgjë tjetër pos pikëpamje e padijes. Pikërisht për këtë arsye shkenca profane, d.m.th. siç kuptohet nga modernistët, mund të përshkruhet drejt si “dije injorante”, sepse ajo është dije e një rrafshi të ulët, që mbetet në nivelin e shkallës më të ulët dhe e verbër ndaj çdo gjëje që e kapërcen ose ndaj çdo qëllimi më të lartë, se sa ai vetë, si dhe ndaj çdo parimi që mund të siguroj asaj një vend të merituar, sado qoftë e përulur, ndër rrafshet e llojllojshme të dijës në tërësi.

Guenoni shkencën tradicionale e quan të “shenjtë”, sepse e ruan traditën, pra perëndimorët, e kanë rrëmbyer duke e zbatuar si shkencë të moderne.

Shkenca bashkëkohore, duke u ngritur nga një kufizim arbitrar i dijes brenda një rrafshi të posaçëm, i cili në të vërtetë është mi i ulëti nga të gjithë, gjegjësisht nga ai material ose i realitetit ndijimor, si pasojë ka gjithë vlerën intelektuale, as sa mund të thuhet se dikush përdor fjalën intelektualitet, me plotkuptimin e saj të vërtetë por refuzon të marrë pjesë në gabimin “racionalist”, ose të hedhë poshtë intuitën intelektuale, gjë që shpie në të njëjtën gjë. Burimi i këtij gabimi si edhe shumë gabimeve të tjera bashkëkohore, dhe po ashtu rrënja e gjithë shmangies së shkencës, siç u përcaktua më lart, mund të zbulohet në atë që quhet “individualizëm”.

Individualizmi

Me “Individualizëm”, kuptojmë mohimin e çfarëdo parimi që qëndron sipëror ndaj individit dhe si pasojë reduktimi i qytetërimit në të gjithë sektorët e tij në element njerëzore; prandaj në mënyrë themelore arrihet në çështjen bukur shumë të njëjtë më atë që njihej si “humanizëm” në kohën e Renesancës, dhe po ashtu është tipar karakteristik i “pikëpamjes profane”.

Individualizmi, nënkupton në radhë të parë, mohimin e intuitës intelektuale, për aq sa kjo është një aftësi thellësisht mbi-intelektuale, dhe kështu e rrafshit të dijes e cila përbën trevën e vërtetë te asaj intuite, do të thotë, të metafizikës të marrë në kuptimin e saj të vërtetë. Kjo shpjegon pse çdo gjë që e përshkruajnë filozofët bashkëkohorë më të njëjtën fjalë metafizikë-kur pranojnë ekzistimin e diçkasë, çka do qoftë që mund të quhet me këtë emër.

Periudha moderne fillon në shek-XIV-. Në këtë periudhë Renesanca dhe Reformaconi, e bënë shkëputjen e traditës, ku vuri drejt në botën moderne. Duhet të flasim më tutje për këtë shkëputje nga tradita, meqenëse ajo shpuri drejt në lindje e botës moderne, nga e cila të gjitha karakteristikat mund të mblidhen në një kaptinë të vetme, gjegjësisht në kundërshtim me pikëvështrimin tradicional; kurse mohimi i traditës është njësoj individualizëm në mënyrën e vet.

Bota bashkëkohore në përgjithësi, nuk qëndron mbi asgjë tjetër pos në mohimin, gjegjësisht si mohim i parimeve që qëndron në rrënjë të individualizmit.

Prandaj mund të cekim se pranimi i individualizmit doemos nënkupton refuzimin për të pranuar çfarëdo autoriteti më të lartë, se sa individët si dhe çdo aftësi të diturisë sipërore ndaj arsyes individuale, këto dy gjëra janë të pandashme nga njëra tjetra.