Rreziku i Shqipërisë në kohën e krijimit të shteteve ballkanike

[fegi]

Shkruanrof. Rasim Rexhepi.
100 vjetori i betjës së Kaçanikut (1)
Shqiptarët e besimit të krishterë, e që ishin shumica, me të madhe u shpërngulën në Itali si në Venedik, në Napuli e në krahina të tjera. Nga një marrë- veshje turko-venedikase, sipas Marin Barletit vetëm nga Shkodra më 1467 në Venedik ishin vendosur rreth 5 000 shqiptarë. Pjesa tjetër që kishin mbetur, sidomos gra e fëmijë, iu nënshtruan islamizimit me ndihmën e shumë oficerëve të rinj shqiptarë, të cilët ishin marrë peng që në fëmijëri, të cilët edhe ishin shkolluar në institucionet ushtarake osmane. Ata kishin hyrë në shërbimin osman dhe shumë prej tyre ishin kthyer në Shqipëri. Në mesin e tyre i kishte edhe predikues të fesë siç ishin dervishët, hoxhallarët dhe lloj-lloj sektesh të tjera. Kështu, Shqipëria nga shekulli i XVI deri në shekullin e XVIII pothuaj se e tëra u islamizua, përveç viseve të thella malore, të cilat i rezistuan islamizimit deri në ditët e sotme. Me imponimin e fesë islame Perandoria Osmane bëri që më lehtë t’i përfitojë popujt e Evropës, të Azisë dhe të Afrikës për t’i pushtuar popujt e besimeve të tjera. Vlen të theksohet se në periudhën e hershme të feudalizmit u zhvilluan shumë luftëra në emër të fesë, prandaj edhe janë quajtur luftëra fetare.
Rrezikimi i Shqipërisë në Ballkan
Fundi i shekullit të XIX-të dhe fillimi i shekullit të XX-të për Shqipërinë paraqiten rrezikun më të madh për zhdukjen nga faqja e dheut pas pasardhësve të tyre-Ilirëve në kohën e luftërave romake, ilire, bizantine dhe sllave deri në shekujt X-XII. Shekujt XIX-XX ishin një periudhë e zezë për popullin shqiptar të strukur në Ballkanin Perëndimor. Turqit osmanli synonin që të krijonin kombin turk nga të gjithë popujt e islamizuar. Shqiptarëve iu ishte ndaluar gjuha, shkollimin, traditën dhe çdo gjë që ishte shqiptare. Në anën tjetër rusët, e sidomos serbët malazezët, maqedonasit, bullgarët dhe gregët pretendonin tokat shqiptare.
Krijimi i shteteve të reja ballkanike
Në shekullin e XIX-të u krijuan shtete të reja ballkanike me ndihmën e shteteve të Evropës, por në veçanti të Rusisë. Të gjitha shtetet e mëdha të Evropës kishin pretendime ndaj territoreve të sapo çliriuara nga Perandoria Osmane dhe sidomos Rusia synonte që të ketë ndikim sa më të madh në Ballkan, kurse qëllimi i saj i fundit ishte dalja në Detin Mesdhe, të cilin mendonte së më se lehti mund ta realizonte përmes Serbisë e cila për shkak të historisë shoviniste ndaj tokave shqiptare për hir të Perandorisë? së Nemanjiqve, e cila e kishte sunduar një pjesë të madhe të Ballkanit dhe pjesë të mëdha të Shqipërisë në shekullin e XII.
Më 1930 Greqia me kryengritje të përgjithshme popullore dhe me ndihmën e shteteve evropiane e krijoi shtetin e vet në një territor të Atikës dhe të Peleponezit me disa ujdhesa përreth dhe me qendër Atinën, Serbia, fëqinji verior që nga vitit 1878 kishte fituar autonominë nga Perandoria Osmane. Ajo kishte të drejtën e shkollimit në gjuhën e vet, administrimin dhe ishte zgjeruar deri në Nish në jug, deri në Drinë në jugpërendim dhe deri në Pirot në lindje. N të njëjtën kohë ishin krijuar edhe Mali i Zi dhe Rumania si principata. Kështu i ishte hapur rruga Rusisë për dalje në Detin Adria- tik përmes Rumanisë,Serbisë dhe Malit të Zi. Poashtu edhe principate veriore e Bullgarisë, Rumelia veriore. Më 1908 dy Rumelitë, ajo veriore dhe lindore u bashkuan në një shtet dhe u krijua Bullgaria. Popullit shqiptar i kanosej rreziku i copë- timit nga të gjitha këto shtete, kështu që çështja shqiptare ishte vështirësuar shumë.
Krijimi i vilajeteve shqiptare
Në vitet e ‘60-ta të shekullit të XIX në trojet e Perandorisë Osmane u krijuan territore administrative osmane, të cilat fituan një lloj autonomie, sepse brenda territorit kishin një shumicë të një përkatësie. Në trojet shqiptare u krijuan katër vila jete: Vilajeti i Kosovës, Vilajeti i Janinës, Vilajeti i Manastirit dhe Vilajeti i Shkodrës.
Vilajeti i Kosovës
U krijua në vitin më 1864 me qendër në Prizren, por shumë shpejt qendër e vilajetit u bë Shkupi. Vilajeti i Kosovës përfshinte rreth 42 km. Katrorë edhe atë: një pjesë të veriut të Shqipërisë, Kosovën e sotme, Preshevën e Bujanocit, në jug Tetovën dhe deri në Gostivar si dhe Plavën e Gucinë në perëndim. Në territorin e këtij vilajeti për popullin shqiptar ndodhen ngjarje tronditëse, ndërsa në Kosovë deri më 1999 kur u çlirua nga okupatori serb Sllobodan Milosheviqi.
Lidhja e Prizrenit e 10 qershorit të vitit 1878
Pas vdekjes së Skënderbeut dhe bashkimit të principatave shqiptare në Lezhën legjendare më 1444 dhe të luftës 25 vjeçare të shqiptarëve kundër Perandorisë Osmane, qershori i vitit 1878 ishte fillimi i bashkimit të shqiptarëve në një front të përbashkët për t’u pavarësuar.
Rilindja Kombëtare Shqiptare e cila lindi në Stamboll e kishte për qëllim jo vetën ngritjen kulturore, arsimore e fetare, por qëllimi i saj i fundit ishte formimi i shtetit shqiptar nga të gjitha trojet etnike ku jetonin shqiptarët me shumicë, pra në katër vilajetet të banuara me shqiptar: në Kosovë, në Manastir, në Janinë dhe në Shkodër. Personalitetet më të shquara ishin: vëllazërit Frashëri, Thimi Mitko, Nikolla Naço, Ismail Vlora, Luigj Gurakuqi, Bajram Curri, Isa Boletini, Idriz Seferi, Sylejman Vokshi, Ali Pashë Gucia-Ferri e shumë të tjerë. Duke e parë rrezikun e copëtimit të tokave shqiptare me paqen e Shën Stefanit, por edhe me Kongresin e Berlinit, ata u ngutën dhe vetëm tri ditë para Kongresit të Berlinit u tubuan në Prizren dhe morën vendime shumë të rëndësishme për shpëtimin e kombit shqiptar që të mos zhdukej nga faqja e dheut.
Paqa e Shën Stefanit e 3 marsit të vitit 1878 dhe copëtimi i tokave shqiptare
Pas luftërave turko-ruse të viteve 1877-78 dhe humbjes së Perandorisë Osmane, Turqia ishte e detyruar që t’i bëjë lëshime marrëveshjes ruso-turke pas kësaj lufte. Në Manastirin e Shën Stefanit të afërsi të Stambollit. Në fakt Turqia pranoi copëtimin e tokave shqiptare në dobi të Serbisë, të Greqisë, të Bullgarisë dhe të Malit të Zi. Serbia u zgjerua në drejtim të Leskocit, të Kurshumlisë, të Prokuplës, Vrajës, Bujanocit dhe Preshevës të cilat kishin qenë të banuara me shqiptarë. Mali të Zi iu dhanë Hoti, Gruda, Plava, Gucia, Ulqini dhe Tivari. Bullgarisë iu dhanë Tetova, Manastiri, Gostivari dhe deri në Korçë, kurse Greqia e mori Janinën me rrethinë.
Në atë kohë Idriz Seferi ishte takuar në Shkup me Abdyl Shkupin, i cili e kishte njohur me punën e Komitetit Shqiptar, i cili ishte formuar në Stamboll dhe punonte pa ndërprerë për çështjen shqiptare. Nga Abdyl Shkupi Idriz Seferi kishte marrë udhëzime që Karadaku të organizohej si bazë për ngjarjet që do të rridhinin më vonë dhe në veçanti për t’u mbrojtur nga Serbia.
Vijon

Shqipëria nga shekulli i XVI deri në shekullin e XVIII pothuaj se e tëra u islamizua, përveç viseve të thella malore, të cilat i rezistuan islamizimit deri në ditët e sotme. Me imponimin e fesë islame Perandoria Osmane bëri që më lehtë t’i përfitojë popujt e Evropës, të Azisë dhe të Afrikës për t’i pushtuar popujt e besimeve të tjera

[shalja1]

Në atë kohë Idriz Seferi ishte takuar në Shkup me Abdyl Shkupin, i cili e kishte njohur me punën e Komitetit Shqiptar, i cili ishte formuar në Stamboll dhe punonte pa ndërprerë për çështjen shqiptare. Nga Abdyl Shkupi Idriz Seferi kishte marrë udhëzime që Karadaku të organizohej si bazë për ngjarjet që do të rridhinin më vonë dhe në veçanti për t’u mbrojtur nga Serbia.
Vijon
PAJTOHEM ME MENDIMIN TUAJ PORE EDHE ME MENDIMIN SE HASAN PRISHTINA SHKOJ NE SHKUP TI BASHKOJ KAQAKET DHE RUGAQET TE TJER MBETURINA TE SULLTAN HAMITIT QE NUK LYPSHIN TE KTHEHESHESHIN NE KOSOV PO MARSHONIN PER TA SHPETUAR BABEN MRET. lexo; Hasan prishtina nga T ahir Abdyli ose lexo historine si ishte e jo si duam ta bejme

[fegi]

Idriz Seferi ka vdeke si besnike i serbise, bile ka marre pension nga pashiqi
Hasan Prishtina gjate burgosjese se tije nga serbia dhe lirimi i tij me te ishte edhe Idriz Seferi. Ramadan S.etj Hasani thote kushe ke ajo dore qe me liroj mu dhe pse.Dihet kushe fshefet per lirimin e Hasan Prishtines.

[fegi]

Lidhja e Prizrenit e 10 qershorit të vitit 1878
Shkruanrof. Rasim Rexhepi.
100 vjetori i betjës së Kaçanikut (2)
Të vetëdijshëm se ishin në rrezik që t’i humbin trojet e veta dhe identitetin kombëtar, në atë kuvend morën këto vendime: që të njihen katër vilajetet shqiptare, që në vilajetet shqiptare administrata të jetë në gjuhën shqipe dhe që shqipja të jetë gjuhë zyrtare, që të hapen shkollat në gjuhën shqipe, që ushtarët shqiptarë të shërbejnë në territoret e mbaruara me shqiptarë, që të krijohen fonde për punë në viset e banuara me shqiptarë. Gjithashtu në fshehtësi u formua Komiteti Shqiptar i mbrojtjes, kryetar i të cilit u zgjodh Sylejman Vokshi.
Idriz Seferi nuk kishte marrë pjesë në punimet e Lidhjes së Prizrenit
Me rekomandimin e Abdyl Shkupit në Karadak bënte riorganizimin e çetave shqiptare, sepse Serbia i kishte pushtuar trevat e banuara me shqiptarë në rrethinën e Leskocit, të Prokuplës, të Kurshumlisë dhe treva të tjera. Ajo synonte ta pushtojë Anamoravën dhe tërë Koso-vën. Sylejman Vokshi në bazë të përvojës që kish –te në luftën e deriatëhershme, Idriz Seferin e kishte emëruar komandant i pjesës verilindore të Vilajetit të Kosovës prej Merdares s deri në Shkup, kurse Isa Boletini prej Merdare deri në Mitrovicë dhe Bjeshkët e Zhlebit. Sipas tp gjithë historianëve fronti i veriut ishte më i rëndi sepse kishte të bënte me një me një shtet sllav, i cili priste që sapo të largohej Përandoria Osmane nga Ballkani, e dihej se ditët i kishte të numëruara. Atëherë me të drejtë thuhet se Isa Boletinit dhe Idriz Seferit u kishte rënë barra më e rëndë për mbrojtjen e Shqipërisë veriore. Në Kuvendin e Prizrenit ishte vendosur që territori i Shqipërisë të mbrohej me diplomaci, por edhe me gjak. Me qenë se diplomacia evropiane, të cilën e përbënin Anglia, Franca, Italia, Austria dhe Gjermania, e sidomos Rusia nuk do t’i përkrahnin kërkesat e shqiptarëve, të cilët në Kongresin e Berlinit nuk kishin të drejtë të merrinin pjesë për zgjidhjen e çështjes së tyre.
Kongresi i Berlinit u mbajt më 13 qershor të vitit 1878 në Berlin të Gjermanisë. Në të cilin u shqyrtuan shumë ankesa. Të gjitha shtetet ishin pajtuar me ndarjen e tokave ballkanike sipas Paqes së Shën Stefanit. Popujt e Ballkanit në kohë kishin shtetet e tyre, si Mali i Zi, Greqia, Serbia Bullgaria dhe Rumania. Që të gjitha ankoheshin, por në të shumtën e rasteve pa të drejtë. I vetmi populli shqiptar s’kishte arritur që ta formojë shtetin. Arsyeja ishte se me shqiptarët e besimit mysliman në shtetin turk, Perandoria Osmane synonte që ta formojë kombin turk nga të gjithë myslimanët. Kishte edhe shumë arsye të tjera të brendshme pse shqiptarët ishin të vonuar dhe rreziku i humbjes së identitetit kombëtar ishte i madh.
Kongresi i Berlinit çështjen e shqiptarëve fare nuk e zgjidhi me presionin e Rusisë, e cili i kishte përgatitur Serbinë dhe Malin e Zi që më forcë t’i marrin tokat shqiptare dhe me kompromis[ i ishte dhënë e drejta Austohungarisë ta aneksojë Bosnjen e Hercegovinën, por ajo synonte edhe tokat shqiptare. Hoti, Gruda, Plava, Gucia dhe Ulqini i ishin premtuar Malit të Zi, Kosova dhe Maqedonia Serbisë, kurse jugu i Shqipërisë i ishte premtuar Greqisë. Të gjitha këto shtete ishin përgatitur që më herët dhe vazhdonin me të gjitha mjetet për ta dobësuar lëvizjen shqiptare dhe pritnin momentin e caktuar të futeshin në tokat e premtuara.
Kështu shtetet e Evropës të cilat në vitet 1878-1912 u bënë kumbar i shteteve ballkanike: Serbisë, Greqisë dhe Malit të Zi, pas 97 viteve më 1999 u ndihmuan shqiptarëve për ta larguar “Sadamin” Ballkanit nga Kosova. Shtetet e mëdha në luftë për marrjen pjesën sa më të madhe nga shpërbërja e Përandorisë Osmane edhe ato u munduan që të shkëputin nga shqëpria e cunguar. Shumë prej krijuesve të “paqes” as që dinin për Kosovën dhe Shqipërinë, si psh. Bizmarku, i cili e kishte bashkuar Gjermaninë, duke i parë nga dritarja çamët kishte pyetur kush janë ata më fustana të bardhë, qeleshe të bardha të rrafshta në kokë. Pasi e mori përgjigjën se nuk janë as turq as grekë, por janë shqiptarë-arnautë në Shqipërinë e jugut, ai vetëm e tundi kokën në shenjë mos dije. Edhe një shembull se si dhe sa na ka njohur bota ne shqiptarëve. Një inxhier i punimeve të shumë kanaleve të ujit, në mes tjerash edhe i Kanalit të Njuxhersit në bashkimin e SHBA-ve, Woodroow Wilson (më vonë kryetar i SHBA) ishte caktuar në komisionin për vlerësimin e kanalit Danub-Moravë-Vardar-Selanik. Gjatë udhëtimit nga Bujanoci nëpr Preshevë, Kumanovë, Shkup, Tetovë, kushte vërejtur se popullsia e atyre trevave nuk ishin serbë as turq. Pas bisedave kishte kuptuar se ishte popullatë shqiptare, që nuk ka ashgjë të përbashkët me serbë e as me turq përveç që një pjesë e tyre ishte e besimit islam. Thuhet se në saje të atyre njohurive e kishte ndihmuar çështjen shqiptare, kur kishte arritur në postin e kryetarit të ShBA-ve dhe në veçanti më 1919 në Konferencën e Parisit i kishte kundër-shtuar synimet për shpërbërjen e Shqipërisë.
Që nga viti 1850 Serbia në krye me Milosh Obrenoviqin kishte lidhur marrëveshje me Francën për studime në lidhje të Danubit përmes Moravës dhe Vardarit me Detin Egje. Përmes këtij kanali-rruge detare më vonë janë përzierë Anglia e Gjermania e më në fund edhe SHBA-të dhe Rusia. Mirëpo Lufta e parë Botërore e kishte ndërprerë këtë projekt madhor (Marr nga A. Jahiu).
Pas Kongresit të Berlinit, shqiptarët e kishin të qartë se duhet të përgatiteshin me forcat e veta duke iu përveshur punës për t’i mbrojtur trojet e veta. Të gjitha gazetat që dilnin në gjuhën shqipe në kolonitë shqiptare në Rumani, në Bullgari, në Egjypt e gjetiu kishin për detyrë që ta njoftonin opinionin evropian me çështjen shqiptare dhe luftën e tij të drejtë për formimin e shtetit të vet.
Idriz Seferi
(1847-1927)
U lind nga babai Isufi dhe nëna Kaja, që të dy nga Seferi. Pasi që martesa e Isufit dhe Kajës për rrethanat e kohës ishte e palejueshme ata u larguan nga Seferi dhe ishin vendosur në Shqipëri. Sipas një versioni Idrizi ishte lindur në Lumë. Pas disa viteve, me lejen e Canit, vjehrrit të Isufit ata ishin kthyer në vendlindje. Pajtimi u pas vdekjes së Isufit kur Idrizi u bë për martesë. Meqenëse heret ishte vërejtur se Idrizi ishte djalë i zoti ai ishte pranuar në Shoqatën e pajtimtarëve. Gjyshi i tij kishte ndërhyrë të djemtë dhe nipat e vet që Idrizin ta pranojnë si të vetin. Kështu pas martesës Idrizi ishte bërë pjesë e familjes së gjyshit të vet haxhi Can Seferit. Idrizi më 1914 nga Seferi u shpërngul në Zhegër ku edhe vdiq. Deri sa ishte gjallë luftoi kundër pushtuesit serb.
Lidhja e Pejës dhe Idriz Seferi
Pas Lidhjes së Prizrenit më 26-30 janar të vitit 1899 u mbajt[ Lidhja e Pejës, kurse personaliteti më me rëndësi dhe dora e djathtë e komandantit të përgjithshëm të Lidhjes së Prizrenit Sylejman Vokshit ishte Haxhi Zeka. Idriz Seferi mori përsipër organizimin ushtarak në pjesën verilindore të vendit. Ai gjithnjë ishte në lëvizje në Karadak, në Anamoravë dhe në Vardar. Në vitin 1909 të shekullit XX duke u kthyer nga Shkupi, ku kishte qendruar dy ditë në Kaçanik, Haxhi Zeka ishte takuar me Idriz Seferin me të cilin kishin bisedur gjër e gjatë për ta organizuar luftën. Në bazë të asaj që më vonë kishte dëshmuar Bislim Hogoshti, Haxi Zeke e kishte pyetur “çka po thotë Karadaku” kurse Idrizi i ishte përgjigjur “ barut rusi në gji”.
Vijon

[shalja1]

Lidhja e Prizrenit e 10 qershorit të vitit 1878
Shkruanrof. Rasim Rexhepi.
100 vjetori i betjës së Kaçanikut (2)
Të vetëdijshëm se ishin në rrezik që t’i humbin trojet e veta dhe identitetin kombëtar, në atë kuvend morën këto vendime: që të njihen katër vilajetet shqiptare, që në vilajetet shqiptare administrata të jetë në gjuhën shqipe dhe që shqipja të jetë gjuhë zyrtare, që të hapen shkollat në gjuhën shqipe, që ushtarët shqiptarë të shërbejnë në territoret e mbaruara me shqiptarë, që të krijohen fonde për punë në viset e banuara me shqiptarë. Gjithashtu në fshehtësi u formua Komiteti Shqiptar i mbrojtjes, kryetar i të cilit u zgjodh Sylejman Vokshi.
Idriz Seferi nuk kishte marrë pjesë në punimet e Lidhjes së Prizrenit
Me rekomandimin e Abdyl Shkupit në Karadak bënte riorganizimin e çetave shqiptare, sepse Serbia i kishte pushtuar trevat e banuara me shqiptarë në rrethinën e Leskocit, të Prokuplës, të Kurshumlisë dhe treva të tjera. Ajo synonte ta pushtojë Anamoravën dhe tërë Koso-vën. Sylejman Vokshi në bazë të përvojës që kish –te në luftën e deriatëhershme, Idriz Seferin e kishte emëruar komandant i pjesës verilindore të Vilajetit të Kosovës prej Merdares s deri në Shkup, kurse Isa Boletini prej Merdare deri në Mitrovicë dhe Bjeshkët e Zhlebit. Sipas tp gjithë historianëve fronti i veriut ishte më i rëndi sepse kishte të bënte me një me një shtet sllav, i cili priste që sapo të largohej Përandoria Osmane nga Ballkani, e dihej se ditët i kishte të numëruara. Atëherë me të drejtë thuhet se Isa Boletinit dhe Idriz Seferit u kishte rënë barra më e rëndë për mbrojtjen e Shqipërisë veriore. Në Kuvendin e Prizrenit ishte vendosur që territori i Shqipërisë të mbrohej me diplomaci, por edhe me gjak. Me qenë se diplomacia evropiane, të cilën e përbënin Anglia, Franca, Italia, Austria dhe Gjermania, e sidomos Rusia nuk do t’i përkrahnin kërkesat e shqiptarëve, të cilët në Kongresin e Berlinit nuk kishin të drejtë të merrinin pjesë për zgjidhjen e çështjes së tyre.
Kongresi i Berlinit u mbajt më 13 qershor të vitit 1878 në Berlin të Gjermanisë. Në të cilin u shqyrtuan shumë ankesa. Të gjitha shtetet ishin pajtuar me ndarjen e tokave ballkanike sipas Paqes së Shën Stefanit. Popujt e Ballkanit në kohë kishin shtetet e tyre, si Mali i Zi, Greqia, Serbia Bullgaria dhe Rumania. Që të gjitha ankoheshin, por në të shumtën e rasteve pa të drejtë. I vetmi populli shqiptar s’kishte arritur që ta formojë shtetin. Arsyeja ishte se me shqiptarët e besimit mysliman në shtetin turk, Perandoria Osmane synonte që ta formojë kombin turk nga të gjithë myslimanët. Kishte edhe shumë arsye të tjera të brendshme pse shqiptarët ishin të vonuar dhe rreziku i humbjes së identitetit kombëtar ishte i madh.
Kongresi i Berlinit çështjen e shqiptarëve fare nuk e zgjidhi me presionin e Rusisë, e cili i kishte përgatitur Serbinë dhe Malin e Zi që më forcë t’i marrin tokat shqiptare dhe me kompromis[ i ishte dhënë e drejta Austohungarisë ta aneksojë Bosnjen e Hercegovinën, por ajo synonte edhe tokat shqiptare. Hoti, Gruda, Plava, Gucia dhe Ulqini i ishin premtuar Malit të Zi, Kosova dhe Maqedonia Serbisë, kurse jugu i Shqipërisë i ishte premtuar Greqisë. Të gjitha këto shtete ishin përgatitur që më herët dhe vazhdonin me të gjitha mjetet për ta dobësuar lëvizjen shqiptare dhe pritnin momentin e caktuar të futeshin në tokat e premtuara.
Kështu shtetet e Evropës të cilat në vitet 1878-1912 u bënë kumbar i shteteve ballkanike: Serbisë, Greqisë dhe Malit të Zi, pas 97 viteve më 1999 u ndihmuan shqiptarëve për ta larguar “Sadamin” Ballkanit nga Kosova. Shtetet e mëdha në luftë për marrjen pjesën sa më të madhe nga shpërbërja e Përandorisë Osmane edhe ato u munduan që të shkëputin nga shqëpria e cunguar. Shumë prej krijuesve të “paqes” as që dinin për Kosovën dhe Shqipërinë, si psh. Bizmarku, i cili e kishte bashkuar Gjermaninë, duke i parë nga dritarja çamët kishte pyetur kush janë ata më fustana të bardhë, qeleshe të bardha të rrafshta në kokë. Pasi e mori përgjigjën se nuk janë as turq as grekë, por janë shqiptarë-arnautë në Shqipërinë e jugut, ai vetëm e tundi kokën në shenjë mos dije. Edhe një shembull se si dhe sa na ka njohur bota ne shqiptarëve. Një inxhier i punimeve të shumë kanaleve të ujit, në mes tjerash edhe i Kanalit të Njuxhersit në bashkimin e SHBA-ve, Woodroow Wilson (më vonë kryetar i SHBA) ishte caktuar në komisionin për vlerësimin e kanalit Danub-Moravë-Vardar-Selanik. Gjatë udhëtimit nga Bujanoci nëpr Preshevë, Kumanovë, Shkup, Tetovë, kushte vërejtur se popullsia e atyre trevave nuk ishin serbë as turq. Pas bisedave kishte kuptuar se ishte popullatë shqiptare, që nuk ka ashgjë të përbashkët me serbë e as me turq përveç që një pjesë e tyre ishte e besimit islam. Thuhet se në saje të atyre njohurive e kishte ndihmuar çështjen shqiptare, kur kishte arritur në postin e kryetarit të ShBA-ve dhe në veçanti më 1919 në Konferencën e Parisit i kishte kundër-shtuar synimet për shpërbërjen e Shqipërisë.
Që nga viti 1850 Serbia në krye me Milosh Obrenoviqin kishte lidhur marrëveshje me Francën për studime në lidhje të Danubit përmes Moravës dhe Vardarit me Detin Egje. Përmes këtij kanali-rruge detare më vonë janë përzierë Anglia e Gjermania e më në fund edhe SHBA-të dhe Rusia. Mirëpo Lufta e parë Botërore e kishte ndërprerë këtë projekt madhor (Marr nga A. Jahiu).
Pas Kongresit të Berlinit, shqiptarët e kishin të qartë se duhet të përgatiteshin me forcat e veta duke iu përveshur punës për t’i mbrojtur trojet e veta. Të gjitha gazetat që dilnin në gjuhën shqipe në kolonitë shqiptare në Rumani, në Bullgari, në Egjypt e gjetiu kishin për detyrë që ta njoftonin opinionin evropian me çështjen shqiptare dhe luftën e tij të drejtë për formimin e shtetit të vet.
Idriz Seferi
(1847-1927)
U lind nga babai Isufi dhe nëna Kaja, që të dy nga Seferi. Pasi që martesa e Isufit dhe Kajës për rrethanat e kohës ishte e palejueshme ata u larguan nga Seferi dhe ishin vendosur në Shqipëri. Sipas një versioni Idrizi ishte lindur në Lumë. Pas disa viteve, me lejen e Canit, vjehrrit të Isufit ata ishin kthyer në vendlindje. Pajtimi u pas vdekjes së Isufit kur Idrizi u bë për martesë. Meqenëse heret ishte vërejtur se Idrizi ishte djalë i zoti ai ishte pranuar në Shoqatën e pajtimtarëve. Gjyshi i tij kishte ndërhyrë të djemtë dhe nipat e vet që Idrizin ta pranojnë si të vetin. Kështu pas martesës Idrizi ishte bërë pjesë e familjes së gjyshit të vet haxhi Can Seferit. Idrizi më 1914 nga Seferi u shpërngul në Zhegër ku edhe vdiq. Deri sa ishte gjallë luftoi kundër pushtuesit serb.
Lidhja e Pejës dhe Idriz Seferi
Pas Lidhjes së Prizrenit më 26-30 janar të vitit 1899 u mbajt[ Lidhja e Pejës, kurse personaliteti më me rëndësi dhe dora e djathtë e komandantit të përgjithshëm të Lidhjes së Prizrenit Sylejman Vokshit ishte Haxhi Zeka. Idriz Seferi mori përsipër organizimin ushtarak në pjesën verilindore të vendit. Ai gjithnjë ishte në lëvizje në Karadak, në Anamoravë dhe në Vardar. Në vitin 1909 të shekullit XX duke u kthyer nga Shkupi, ku kishte qendruar dy ditë në Kaçanik, Haxhi Zeka ishte takuar me Idriz Seferin me të cilin kishin bisedur gjër e gjatë për ta organizuar luftën. Në bazë të asaj që më vonë kishte dëshmuar Bislim Hogoshti, Haxi Zeke e kishte pyetur “çka po thotë Karadaku” kurse Idrizi i ishte përgjigjur “ barut rusi në gji”.
Vijon

Me te vertete shume kopalla po behen histori e shum harbut trima e luftar, me prralla alla livadhqe nuk behet historija.

[fegi]

Lufta e Llapit dhe ndihma e Idriz Seferit
Shkruan: Rasim Rexhepi
100 vjetori i betejës së Kaçanikut (3)
Idrizi Seferi pasi që kishte dëgjuar për luftën e Llapit kishte përgatitur 100 forca të armatosura për t’i ndihmuar, por llapjanët e kishin kryer punën vetë duke vrarë shumë tagrambledhës. Kur bylykbashi ishte kthyer në seli dhe ishte pyetur nga eprori i vet se a e kishte mbledhur vergjinë dhe ku e kishte ushtrinë, sipas këngës popullore ishte përgjigjur:
Si ne paqi ju bukën thatë
Si ni paqi shpijat me kashtë
Urdhni i pashës mej pa grat
............................................
E pvet pasha q’e bane ushtrinë
E lash n’Llap tuj mledh verginë
E pvet pasha ku i le pishtolet
I lash n’ Llap mej ruajt vorret
Kotë vargje janë pasqyrim i një rezistence të fuqishme, por edhe i vetëdijesimit kombëtar, për të mos u besuar gënjeshtrave dhe premtimeve boshe të sulltanit.
Lufta e Plavës dhe e Gucisë
Pas copëtimit të tokave shqiptare nga Kongresi i Berlinit shqiptarët kishin vendosur që me gjak t’i mbronin territoret e veta. Mali i Zi e kishte ushtrinë e vet të organizuar dhe në krye me komandantin Mark Milanin ia kishte mësyrë Plavës e Gucisë. Luftëtarët shqiptarë pas thirrjes së besa-besës se vendi është në rrezik dhe duhet të mbrohet nga Peja, Gjakova, Deçani dhe e tërë Kosova nisen çetat e armatosura. Nëpër Pejën legjendare natë e dit vërshonin çetat shqiptare. Gryka e Rugovës vlonte nga kënga e lirisë shqiptare. Plava e Gucia e kishin filluar luftën me patriotin komandant Jakup Ferrin, pasi që Mark Milani me 12 mijë malazezë ishte afruar në kufijtë shqiptarë. Idriz Seferi Jakup Ferrit i dërgoi ndihmë 100 luftëtarë në krye me komandantin Kurt Tërnavën, të cilin Idrizi e kishte krah të djathtë. Nga Shkodra në ndihmë Plavës e Gucisë i kishin shkuar luftëtar të prirë nga Isuf Sokoli e Filip Ceka, nga Rugova të prirë nga Celë Shabani, si dhe nga Podguri, Reka e Peja të prirë nga Haxhi Zeka Ushtria malazeze ishte armatosur me armë moderne ruse. Beteja u zhvillua në Nokshiq dhe ishte shumë e ashpër. U bë luftë fyta-fytas. Ushtria malazeze pësoi humbje të mëdha. Në atë Luftë u vra Kurt Tërnava bashkëpunëtor dhe krah i fort i Idriz Seferit. Për këtë betejë rapsodi popullor këndoi:
Mark Milani hypi n’Previ
Shikon Limin me dylbi
Çka asht ky Lim qe derdhet zi
Hajmedet për vojnikt e mi
Sa ta kaloi qafën e Previsë
Kurr s’i lypi ma isefir Shypnisë
Kurt Trnava n’kaparan
N’crnagor po ban denam
Ku je kon more Bislim
E myta shkaaun e qita n’Lim
Në betejën e Nokshiqit forcat shqiptare i munden malazezet edhe pse ata ishin të armatosur me armë moderne ruse, kishin përkrah- je morale dhe materiale nga Rusia dhe shtetet sllave të Ballkanit. Po ashtu ishte një vërejtje e madhe për Perandorinë Osmane, e cila shqiptarët i përdorte për nevojat e veta, por i pengonte për t’i mbrojtur trojet e veta. Për Kongresin e Berlinit ishte një turp i madh, sepse padrejtësitë e vendimeve të tij në lidhje me çështjen shqiptare dolën në shesh.
Lufta kundër bandave sllave
Serbia me përkrahjen dhe ndihmën e Rusisë ishte shtrirë në jug në dëm të tokave shqiptare, ndërsa në perëndim në dëm të Bosnjës, kështu që ajo priste momentin e largimit të Perandorisë Osmane për ta pushtuar Kosovën, Maqedoninë dhe në mos tërë Shqipërinë dhe mu për atë qëllim organizonte dhe dërgonte në Kosovë mercenarë për t’i vrarë krerët e lëvizjes shqiptare. Sipas strategjisë serbe grupet paramilitare ishin të moshës madhore, të pamartuar dhe të regjistruar si vullnetarë. Ata visheshin me rroba shqiptare, kur ishin në lëvizje bartnin plisa të bardhë dhe e mësonin gjuhën shqipe për të komunikuar me njerëz apolitikë i dhe me barinj për të marrë informacione të ndryshme se çfarë mendimi ka popullata dhe si do të reagonte në rast të pushtimit të territore shqiptare. Ata strehoheshin nëpër fshatra të pakicës serbe, por më tepër në kisha ku ishin larg syrit të popullit shqiptar. Serbët e Kosovës dhe të viseve të tjera ishin të liruar nga shërbimi ushtarak dhe kishin të drejtë të shkollimit në gjuhën e tyre kurse shqiptarët kishin të obliguar shërbimin ushtarak por edhe e merrnin redif (rezerv) të ushtrisë turke, ndërsa nuk u lejohej shkollimi në gjuhën shqipe, por në gjuhën arabe. Në shumë pika ngjasonte me ditët e sotme kur serbët e Kosovës ankohen për të drejtat që i kanë në Kosovë, por nuk i shfrytëzojnë sepse Kosovën nuk e njohin si shtet të vetin.
Çeta e cila u zbulua dhe u shpartallua në Pasjan më 4 korrik 1907
Propaganda serbe nga Kosova gjithnjë ishte në rritje. Atë e përcillte shteti, por edhe priftërinj e mësues të cilët jetonin në territorin osman. Në Pasjan, fshat serb në lindje të Gjilanit u zbulua një çetë komitash prej 30 vetësh, të cilët ishin strehuar në kishën e fshatit. Një kalimtar rasti i kishte hetuar dhe e kishte lajmëruar Saqip Muqibabën, kurse Saqipi e kishte lajmëruar Idriz Seferin. Me urdhër të Idrizit ata ishin rrethuar nga çeta shqiptare, me gjithë atë ata e kishin hetuar dhe kishin ikur dhe strehuar në Gjylekar të komunës së Vitisë. Përsëri ishin rrethuar dhe pas një lufte të ashpër ajo çetë komitësh ishte asgjësuar, e bashkë me ta edhe komandanti i tyre, Dragolub Nikoliqi nga Beogradi. Pas shpartallimit të kësaj njësie të armatosur, njësi të organizuara nuk janë hetuar më deri më 1912 kur Serbia e pushtoi Kosovën. Vlen të theksohet se në viset e banuara me shqiptarë ekzistonte njësia zbuluese serbe “Dora e zezë” (Crna ruka). Personat e saj ishin të veshur në rroba civile dhe kishin për detyrë t’i përcillnin sidomos personalitetet e larta shqiptare dhe më pas e lajmëronin shërbimin e vet në Beograd. Mënyrat e përcjelljes ishin të ndryshme, si me fotografi, qëndrimin e tyre, pastaj me përvetësimin e njerëzve labilë. Idriz Seferi në lidhje organizimin dhe mbrojtjen nga synimet e ndryshme thoshte ” Mblidhni mendjen, mbyllni gojën, shtrëngoni dhëmbët që armikut të mos i shkojë asnjë pikë uji në mulli të vet” (Seferi ndër shekuj f.42).
Komitetet mbrojtëse kombëtare dhe mbledhja e Gjilanit
Perandoria Osmane e shtrënguar nga fuqitë e mëdha, e sidomos nga Rusia, vazhdimisht i bënte koncesione Serbisë në dëm të shqiptarëve. Po ashtu, futja e çetave serbe në Kosovë dhe në Maqedoni ishin tregues të qartë për synimet e Serbisë ndaj territoreve shqiptare si dhe zhgënjimi me xhonturqit, të cilët më 1908 shqiptarëve u kishin premtuar reforma në arsim dhe në kulturë, si dhe që shqiptarët të formojnë Komitetet Kombëtare të Mbrojtjes. Ato komitete filluan të formohen më 1909 së pari në Ferizaj, pastaj në Shkodër, në Prizren, në Manastir, në Shkup, Gostivar, Tetovë, Pejë, Gjakovë, Gjilan, Mitrovicë, Dibër e gjetiu. Komitetet ishin organe ushtarake me qëllim të mbrojtjes së atdheut nga rreziku i shteteve fqinje dhe Perandorisë Osmane.
Të gjitha komitetet lëshuan një proklamatë të përbashkët, e cila ishte nënshkruar nga Komiteti Qendror i Kryengritjes, në të cilën ndër të tjera thuhej “Perandoria Osmane nuk u duk aspak mirënjohëse për shërbimet që ia dhamë, por përkundrazi na hodhi në zverk zgjedhën e tiranisë duke kërkuar të na shuaj nga faqja e dheut (faqe 43). Në ato rrethana me iniciativën dhe nën udhëheqjen e Idriz Seferit në mars të vitit 1910 në Gjilan u mbajt mbledhje me krerët e Anamoravës në të cilën shquheshin Zeqë Pira, Islam Pira e Hamdi Kurteshi nga Pozhorani, Shabi Kajolli nga Gjylekreshta, Mustafë e Adem Kabashi nga Kabashi i Vitisë, Murat Bilalli nga Bresalci, i cili e mbajti flamurin në emër të Bresalcit, të Poneshit, të Llabjanit, Kishnapolës, Sllakocit, Vërbicës e Marecit, pastaj Fetah Sadovina e të tjerë ( po aty f. 43). Në mbledhje u shqyrtua gjendja momentale dhe u miratuan të gjitha vendimet e Komitetit Qendror si dhe të merren masa të ngutshme për t’u përgatitur për luftë. U vendos që të formoheshin njësitë vullnetare, në mënyrë që të jenë në gjendje gatishmërie për të hyrë në luftë.
Vijon