Mendime nga Fadil Lushi mbi problematiken shqiptare

[fadil lushi]

Fadil LUSHI


POLITIKA JONË ME NJËMIJË PALË VESE


Ka kohë që në hapësirat e Gadishullit Ilirik disa shtete po përballen me një tranzicion të pafund. Në kuadër të atyre shteteve po veprojnë parti politike nga më të ndryshmet, të cilave, në periudha të caktuara, u anashkalohen rezultatet.
Të nderuar lexues të vëmendshëm dhe të paanshëm, a e dini pse u anashkalohen? U anashkalohen se shkelin mbi standardet dhe rregullat themelore të politikëbërjes së mirëfilltë, konstruktive dhe me perspektivë. Dhe, kur nuk e bëjnë dot atë, ata fajësojnë të tjerët rreth tyre. Në bagazhin e tyre politik, ka plaçka e sende të ndryshme. Aty mund të gjeni një politikë të skllavëruar, një kulturë politike të ndryshkur, një hajdutëri politike, një politikë grushti të hekurt, një politikë kulaçi e kërbaçi, një politikë marksiste, enveriste, titiste, komuniste, demokratike, integriste, nacionaliste, shoviniste, biblike, antike. Në këtë bagazh të tyre “doganieri politik” do të gjejë edhe politikë inati, fyerjeje, politikë bajraktare, nihiliste, ditore, klasore, provinciale, qytetare, politikë që diskuton çështje (jo) ekonomike dhe (jo) arsimore e sociale, diletante, amatore dhe megalomane! Dhe, për fat të keq, një politikë që shtrihet në të gjitha hapësirat etnike.
Një politikë e tillë hetohet edhe në Shqipëri, e cila karakterizohet me “ustallarët politikë” që janë të paguar ta ndërtojnë “kështjellën” e perandorisë së inateve histerike ndërshqiptare, si dhe ta errësojnë ndërgjegjen kombëtare. Kjo politikë shquhet edhe me maratonën e grabitjes së pushtetit dhe të votës deliberative të votuesit, me maratonën e (mos) hapjes së kutive kontestuese, me maratonën e zhvatjes së pasurisë shtetërore, me kontestimin e institucionit të presidentit (jo) konsensual të shtetit shqiptar. Qytetarët shqiptarë do të ballafaqohen edhe me një Kuvend ku mbahen seanca të sakatosura, me një politikë që është futur në qorrsokak dhe që nuk arrin të dalë, do të ballafaqohen me mungesën e një komunikimi të natyrshëm ndërpartiak, ata do të ballafaqohen me një politikë avazesh, të njëtrajtshme, patetike, një politikë që përsëritet dhe ripërsëritet si rezultat i shterpësisë së ideve të reja politike. Politikanët që nuk kanë vend në pushtet, i kontestojnë të gjitha organet e asamblesë legjislative dhe institucionet shtetërore.
Kjo logjikë politike e taborit socialist të Edvin Ramës dhe e atij demokratik të Sali Berishës gjithsesi se ka nevojë për një ridimensionim dhe standardizim të ri sa i përket ndërtimit të një filozofie politike krejt tjetërfare. Tekefundit, higjiena e mendjes (shqiptare) aktuale, kështu siç frymon (qoftë e pozitës qoftë e opozitës) të lë përshtypjen se kjo politikë është tejet e skllavëruar, e çemancipuar, e dehumanizuar, e korruptuar dhe e abuzuar. Që të tejkalohet kjo krizë e thellë politike në Shqipëri, fillimisht skenën politike institucionale duhet ta braktisin prijësit politikë a lidershipët aktualë tok me tajfat e tyre, sepse sot në Shqipëri të jesh politikan socialist a demokrat ose të jesh Berishë a Ramë, nuk do të thotë se duhet mbajtur fjalën, nuk do të thotë se je i pazëvendësueshëm, nuk do të thotë se institucionet shtetërore janë pronë private dhe, së fundi, nuk do të thotë që politikën shtetërore duhet ta abuzosh dhe ta denigrosh, nga njëra anë dhe, nga ana tjetër, kësaj politikëbërje i duhen rrugë të tjera ndërgjegjësimi politik.
S’do mend se edhe politika e shqiptarëve të Maqedonisë karakterizohet me një sërë gjymtimesh. Ajo me impotencën e saj po ballafaqohet me prepotencën e politikës së Shqipërisë dhe djallëzinë e politikës maqedonase. Kjo politikë karakterizohet edhe me shovinizmin ndërshqiptar dhe ndërpartiak, me fyerje, etiketime, akuza si dhe me katandisje kolektive. Kjo politikë e shqiptarëve këtej kufirit karakterizohet edhe me vokacionin e patriotizmit verbal dhe folklorik të tejshprehur, të cilin vokacion partitë politike shqiptare po e përdorin si “mjet politik” gjatë gjithë ditës e në veçanti në çdo katër vjet. Vetëkuptohet se kjo politikë e shqiptarëve të Maqedonisë në vijimësi do të ndëshkohet e do të grushtohet nga të gjitha anët dhe, si e tillë, ajo do të shndërrohet në “pikë e pesë”. Është një politikë që u nënshtrohet nënshtresave të interesave nga më të ndryshmit, është një politikë që politikanëve të saj ua shtrydh mendjen dhe ua çan kokën, është një politikë që në “aksham të marton dhe në sabah, ashtu thjeshtë, të harron”,është një politikë (“në mungesë të intelektualëve dhe politikanëve profesionistë”!?) që është e kontrolluar dhe e robëruar nga shteti amë dhe nga ndërkombëtarët. Në instancë të fundit, është një politikë që menaxhohet nga çirakë të makiavelizmit dhe nga ana e kalorësve të paftuar dhe të vonuar të cilët, ndonëse s’kanë teser, mëtojnë ta diskutojnë çështjen kombëtare. Edhe kjo politikë kur do të kollitet, fillimisht do të grushtohet nga vetë shqiptarët dhe mandej edhe nga ndërkombëtarët, të cilët nuk do të lejojnë të bësh potere, të bësh zhurmë pa lejen e tyre.

Me një të tillë politikëbërje të denigruar institucionale po ndeshen edhe politikanët e katandisur kosovarë. Edhe këtyre politikanëve po u mungon kollitja dhe frymëmarrja autonome politike, politikanë që kur do të pandehin t’i “tregojnë” veset e tyre, ashtu thjeshtë e pa mëshirë do të grushtohen nga ndërkombëtarët. Janë politikëbërës që nuk gëzojnë dhe nuk zotërojnë të drejtën e lirisë së të bërit politikë të pavarur. Janë politikanë që nuk u jepet e drejta që ta kontestojnë Kushtetutën e tyre të kontrabanduar, të sajuar dhe të gatuar në kuzhinën politike të Martti Kalevi Ahtisaarit dhe të tjerëve të tillë si ai, një kushtetutë me të cilën në vend se t’i jepet Kosovës liria e frymëmarrjes, asaj i merret ajo, asaj i pengohen çapitjet e para adoleshente, thjesht i vihet kleçka. Është një kushtetutë që devijon nga mendja, dëshira dhe përcaktimi ynë politik, një dokument përkohësisht i “rrëmbyer” që arsyes së politikanëve kosovarë nuk u jep hapësirë për ta “kritikuar dhe për ta kontestuar”, një kushtetutë që përdhunon perspektivën e ribashkimit kombëtar. Janë politikanë, që u mbyllet goja sa herë që bëjnë përpjekje për të thënë ndonjë fjalë mbrojtjeje për kampionin e opozitës kosovare, Albin Kurtin, për rebeluesin, koeficienti i kundërshtisë dhe inatosjes politike të të cilit është goxha i lartë. Ka kohë që politikanëve kosovarë u është kufizuar liria e të menduarit dhe e të vepruarit politik. Atyre u lejohet vetëm “kurimi” i mbipeshës!?
P.S.
Të nderuar lexues, unë, sot e gjithë ditën e Perëndisë, ende shpresoj tek partitë politike shqiptare që veprojnë në Maqedoni, sepse kam hise në oborrin e tzre, andaj vota ime është vota e tyre.
Po ju sjell për fund një shprehje proverbiale mirditase: “Sa herë vjehrrës nuk i pëlqen nusja, ajo ia shan mamanë e mamasë shkuesit”.

[fadil lushi]

Fadil LUSHI

MIT’HATI, SEJDIU DHE INSTITUCIONI I DORËHEQJES


Të nderuar lexues! Shkrimin tim të radhës më duhet ta filloj gjithsesi me një paragraf nga retrospektiva politike, patriotike dhe nacionaliste e eruditit shqiptar, të birit të Abdyl Frashërit. Thonë se Mit’hati në qeverinë e Ismail Qemal bej Vlorës kishte ushtruar detyrën e ministrit. Duke qenë i zhgënjyer dhe i pakënaqur me punën dhe rezultatet e asaj qeverie, ai e kishte braktisur vullnetshëm atë post të ministrit, që më vonë të shkonte në Elbasan, ku kishte parapëlqyer të merret me mësimin fillestar të fëmijëve elbasanas. Njohësit e mirë të kësaj historie do ta konceptojnë faktin se Mit’hati ishte një ndër politikanët e parë shqiptarë që ndërtoi dhe respektoi, ashtu thjeshtë dhe skajshëm, institucionin e dorëheqjes.
Që nga koha e Mit’hatit institucioni i dorëheqjes politike te shqiptarët do t’i futet një gjumi të vdekjes që të zgjohet në momentin kur Fatmir Sejdiu, duke u gjendur në një alternim mes postit të presidentit të shtetit dhe kryetarit të partisë politike - Lidhjes Demokratike të Kosovës, do të zgjedhë këtë të fundit. Këtë zgjedhje nuk do ta bëjë pse institucioni i presidentit të shtetit paskësh qenë një post më i avancuar dhe më autoritar, krahas postit të kryetarit të partisë dhe anasjelltas, por pse deshi që me këtë dorëheqje, përfundimisht ta riartikulojë filozofinë e politikëbërjes në hapësirat kosovare, nga njëra anë dhe, nga ana tjetër, do të zgjedhë rrugët më të përshtatshme që çojnë drejt demokratizimit të mirëfilltë të shoqërisë kosovare, një shoqëri që ende vuan shëndetin e brishtë, një shëndetlig që detyrohet t’i shtrohet një kurimi intensiv dhe nën mbikëqyrjen e rreptë të ndërkombëtarëve.
Andaj, ky gjykim i matur, i guximshëm dhe i rëndësishëm politik, pra kjo dorëheqje, te spektri politik shqiptar, po edhe tek ai botor, do të provokojë e do të ngjallë një interesim dhe kureshtje të veçantë, pasi që ky gjykim dhe ky gjest politik a etik i Fatmir Sejdiut, njëherë e përgjithmonë do ta shembë përdhe atë kështjellën e nacionalizmit primitiv, provincial dhe patriotizmin e rremë kosovar dhe në përgjithësi shqiptar. Për këtë fenomen politik shqiptar (që rrallë mund të haset në shtetet me demokraci të brishtë) me të drejtë jepen komente nga më të ndryshmet. Ato komente vijnë nga komentues politik nga Prishtina, Tirana, Shkupi, Lugina, Mali i Zi e gjetiu.
Komentet, po edhe analizat, do të jenë serioze, analitike, do të jenë respektive, disa kompetente, ca racionale, ca inkopetente, disa emocionale, disa të konsumuara dhe në instancë të fundit edhe cinike. Në vazhdë të këtyre analizave, dorëheqja e Fatmir Sejdiut nga posti i presidentit të shtetit do të konceptohet nga disa politikanë edhe si largim i dhunshëm, i detyruar, i jashtëzakonshëm, po edhe si i parakohshëm!? Në vazhdim të këtyre komenteve ndaj institucionit të dorëheqjes do të ketë edhe të tilla ku thuhet se dorëheqja e Fatmir Sejdiut kinse na qenka një ojnë e radhës e një politikani të vonuar, e një karrieristi që punën e presidentit nuk e paska bërë konform Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nuk e paska bërë me përkushtim, me besnikëri dhe ndershmëri!? Këto analiza ose komente bëhen nga njerëz, të cilët për udhërrëfyes të përbashkët kanë nacionalizmin primitiv a egoizmin e gazetarisë provinciale, patriotizmin e tyre të rremë si dhe ironinë therëse, një ironi që i postohet adresës politike dhe kombëtare të ish-presidentit të shtetit të Kosovës. S’do mend se këtyre analizave u mungojnë provat, disa lëngojnë nga egoizmi katundaresk, kurse disa mundohen ta anashkalojnë dhe ta heshtin këtë mesele.
Megjithatë, pjesa dërrmuese e analistëve këtë dorëheqje të Sejdiut e quajnë edhe si një dorëheqje, “... epokale, trimëruese, morale dhe gjithsesi institucionale”, nga njëra anë dhe, nga ana tjetër, kjo dorëheqje nuk e nderon vetëm etikën e tij politike, por e nderon edhe politikën kosovare në përgjithësi. Njëkohësisht, kjo dorëheqje te popullata do të ngjallë optimizëm dhe besim ndaj institucioneve, në veçanti ndaj Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, si një institucion më i lartë i drejtësisë. Tekefundit, kjo gjykatë tregoi se është e paprekshme dhe e pavarur. Dhe, kështu siç analizohet, kjo dorëheqje duhet të jetë një leksion i avancuar politik, (që humanizon dhe emancipon institucionet) jo vetëm për shtetet rreth Kosovës, por edhe për shtetin amë të Shqipërisë, ku në vijimësi frymon politika recidiviste, e rrezikshme dhe joparimore, qoftë ajo në rrafsh qendror, po edhe në rrafsh vendor, pavarësisht se bëhet fjalë për politikën e pozitës a opozitës, të cilat toptan mëtojnë ta rimarrin e ta grabisin pushtetin absolut!?
E gjithë kjo politikëbërje e shtetit amë, është në kundërshtim të drejtpërdrejtë me teorinë e Monteskies lidhur me ndarjen e domosdoshme të pushtetit. Sipas kësaj teorie, pushteti duhet t’i takoj pozitës dhe opozitës. Ndofta, politikës shqiptare i duhet një dorëheqje kolektive, me përjashtim të presidentit të shtetit, Bamir Topi, i cili kundërshtoi politikën e grushtit të hekurt dhe politikën e pushtetit absolut të kryetarit të qeverisë dhe të kryeparlamentares së Parlamentit shqiptar.
Kjo dorëheqje e Fatmir Sejdiut do të kishte edhe më shumë peshë politike sikur të ishte autonome dhe e painicuar nga ana “..,nëntë anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese të Kosovës e përbërë nga 3 ndërkombëtarë, amerikani Robert Carolan, ndryshe Prokuror publik nga Minesota, bullgarja, Snezhana Botusharova dhe portugezi Almiro Rodrigez dhe, gjashtë vendorë, prej të cilëve 3 nga radhët e PDK, një nga AAK, një serb dhe një turk dhe asnjë nga LDK”!?. Pavarësisht se cilin post e braktisi Sejdiu, ai nuk kërkoi se cili post ishte më i rëndësishëm dhe më i respektueshëm, ai i presidentit të shtetit, apo i kryetarit të (cilësdo) partisë.
“Gjymtimi” i vetëm i kësaj dorëheqjeje (në gjuhën politike) është se kjo krijon një krizë të thellë institucionale në vend, e cila gjë partnerit të koalicionit, PDK-së i hap rrugë lidhur me krijimin e pushtetit absolut (nga fakti se posti i presidentit të shtetit kalon në avlinë e kryeparlamentarit, i cili tani për tani, bart dy poste kushtetuese dhe një partiake a politike, postin e sekretarit të përgjithshëm të PDK-së)
Që vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës të jetë i plotë dhe deri në fund transparent, do të duhet që të shqyrtohet mundësia a ideja sa i përket shpalljes së zgjedhjeve të parakohshme (të jashtëzakonshme!?) parlamentare, pavarësisht se kjo ide do t’i shkojë përshtati a jo cilësdo parti politike në Kosovë. Tekefundit, nuk mbajnë opinionet e shtrembëruara të disa politikanëve se gjithë këto përgatitje, Komisioni Qendror Zgjedhor nuk mund t’i përfundojë në afat optimal. Nëse kjo nuk realizohet atëherë, nuk do ta nderoj vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për dorëheqjen e Presidentit të Shtetit, Fatmir Sejdiu.
Dhe pas gjithë kësaj meseleje, asnjë politikan kosovar nuk duhet t’i kundërshtojë ndërkombëtarët dhe në veçanti vendimet e Gjykatës Kushtetuese, sepse ata që inatosin urdhrat politikë të ndërkombëtarëve pësojnë njësoj si njerëzit që ndeshen me brinjët e djallit. Të gjithë ata që nuk i ikin kësaj ndeshjeje, politikisht “mbeten pak shtatzënë, qofshin ata edhe të gjinisë mashkullore”!???
Ndërkaq, sot ta ironizosh, ta nëpërkëmbësh, ta përqeshësh, ta keqinterpretosh dhe ta keqkuptosh dorëheqjen e Fatmir Sejdiut nga posti i kryetarit të shtetit, kjo do të thotë ta abuzosh filozofinë dhe etikën e institucionit, siç është dorëheqja e vullnetshme (jo me porosi e me urdhër).

[projekti21_dk]

Fadil LUSHI


SHTREMBËRUESI BLLAZHE, VIAGRA DHE ENCIKLOPEDIA

Të nderuar lexues, do të ishte e tepërt dhe joserioze që këtë shkrim të radhës ta ndërtoj me disa opinione djallëzore dhe të shtrembëruara të akademikëve të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Maqedonisë. Do të ishte edhe më shumë jokorrekte që këto opinione të përsëriten, sidomos, kur kemi paraszsh kodin dhe etikën e gazetës KOHA, aq më tepër, kur dihet se po kjo gazetë një vit më parë, në rubrikën e saj “FORUM”, botoi jo më pak se 96 opinione, vështrime a reagime të lexuesve shqiptarë po edhe një shkrim të një gazetari maqedonas lidhur me “Enciklopedinë” (kontestuese) maqedonase. Dhe, sot pas një viti, shtrohet pyetja se ç’ishte e gjithë kjo vëmendje jona ndaj Enciklopedisë maqedonase, a mos vallë kjo (nuk) e meritoi këtë, ose vallë ishte ky një rebelim yni kolektiv (i përkohshëm) ndaj Enciklopedisë maqedonase, prej së cilës krijuam një faktor opinial, një Enciklopedi, që sot e gjithë ditën e Perëndisë, është shndërruar në një zëdhënës medial të politikës djallëzore të AShAM dhe, njëkohësisht, më shumë i përngjan një fletore pune për nxënësit e klasës së parë fillore sesa një libri serioz shkollor a akademik, ndërkaq kaptina që llafos (kupto katranos) për shqiptarët u shëmbëllen shumë kanoqeve të boshatisura të “... скопско и се е можно”? Të gjitha këto opinione të këtij karakteri, kohë më parë, njëherë e përgjithmonë u absolvuan nga analistët, historianët, intelektualët dhe politikanët shqiptarë. Megjithatë, mua nuk do më duhet që kësaj meseleje, t’ia bashkangjes paragrafin që llafos segmentin e shtrembërimit dhe klandestimit të një të vërtetë të gjenealogjisë shqiptare, por do të më duhet ta diskutoj çështjen e “rikthimit a të rishfaqjes” së Enciklopedisë maqedonase në tregun e “B. Pazarit dhe të Kvantashkit”. Toptan shqiptarët e “sikletosur dhe të shqetësuar” do të thonë se rishfaqja e kësaj fletushke apo doracaku (që edhe vetë intelektualëve maqedonasë nuk hyn në punë) gjegjësisht e “MAKEDONSKA ENCIKLOPEDIJA”, është një m e s e l e që shtron një provokacion dhe arrogancë të radhës, për disa madje një provokacion jashtëyakonisht i ulët, provokacion i hapur dhe, thjesht, i kurdisur, shovinist, provincial, katundaresk, diletant, hamam dhe lesh provokacion..., shumë pak a aspak intelektual dhe akademik. Por ja që ne shqiptarët, duke u provokuar lehtësisht nga kjo fletushkë, edhe kësaj radhe do të biem në grackat e akademikut Bllazhe Ristov(skit) dhe tajfës së tij, atij xhepashit dhe shtrembëruesit, i cili është i specializuar për të vjedhur të vërtetat nga Historiografia shqiptare, një akademik i cili edhe kësaj radhe deshi që shqiptarëve të ua shes sapunin për djathë dhe LEXILIUM-in pesë miligramësh për VIAGRA (pavarësisht se zoti Bllazhe kishte harruar se shqiptarët nuk e përdorin Viagrën, po qoftë edhe atë bullgare që konsiderohet false e as atë greke që thonë se është Viagër origjinale..., s[do mend se pikërisht kjo Enciklopedi (që vuan nga impotenca konjugaluse-paaftësia bashkëshortore) gjithsesi se ka nevojë për një kokër Viagër)

Ani, të themi se rishfaqja a rikthimi i Enciklopedisë, me të drejtë do t’i rebelojë shpirtrat e shqiptarëve në veçanti këtyre nga Maqedonia, ani edhe njëherë të themi se është një provokacion i papëlqyeshëm nga ana e maqedonasve, po ani të themi se është një provokacion serioz sidomos për partitë politike shqiptare këtej shtetit të Maqedonisë dhe nëse ky provokacion, vërtet është serioz, atëherë historia e kësaj enciklopedie o duhet të mbyllet, o duhet të anashkalohet. Tekefundit, kjo fatëkeqësi ose edhe paranojë etnopolitike (biblike) që del nga kjo fletushkë politike, nuk duhet të na përkojë neve, sepse logjikisht nuk mund të jetë fatkeqësi jona, dhe vërtet nëse sështë jona, atëherë pse neve na duhet të përballemi më këtë mesele, nga njëra anë dhe pse prej kësaj duhet ndërtuar gjithëfarë shkrimesh, analizash, kolumnesh dhe në instancë të fundit edhe ndoshta një “fjali me parantezë”, qoftë ajo edhe gazetareske, nga ana tjetër! Prej kësaj enciklopedie shqiptarët nuk kanë nevojë të ndërtojnë debate politike, shkencore a historike me historianët dhe kryeakademikët maqedonas, për faktin se do të ishte humbje kohë. Shqiptarët sot kanë nevojë të ndërtojnë një front intelektual gjithsesi kolektiv dhe serioz ndaj , humanizimit, emancipimit dhe mbrojtjes së vlerave kombëtare, jo nga maqedonasit, por nga kombet që kanë kulturë dhe demokraci më të avansuar!

Në kontekst të kësaj duhet të parashtrohet pyetja se pse ne shqiptarët nuk provokohemi nga gjymtimet tona, gjymtime këto që në vijimësi hetohen në përditëshmërinë tonë, sidomos në atë politike, gjuhësore e tjerë. Dhe, nëse nuk shqetësohemi, atëherë pse shtiremi sikur nuk kemi asnjë dert dhe sikur punët i kemi “krejt në terezi”, ose mos vallë ndoshta kemi shumë kohë të merremi me identifikimin apo përcaktimin e lloj-lloj ngjyrash të kopertinave të enciklopedive të ashtuquajtura anonime maqedonase. Pse Enciklopedia e sajuar maqedonase po duheshka të na provokojë ndaj hartimit të një enciklopedie tonë..., po sikur të mungonte ky provokacion, atëherë çka do të hartonin shqiptarët..., ndonjë hartim letrar, hartim ritregues apo edhe hartim me temë të lirë!??

Pse nuk shqetësohemi edhe atëherë kur e nëpërkëmbim gjuhën tonë të shkruar e të folur, (standarde) pse nuk provokohemi nga mbishkrimet tona të denigruara e të ngjitura në hapësirat e bizneseve..., pse nuk parashtrojmë pyetjen se si komunikojmë, si i ndërtojmë vlerat tona arsimore, ato kulturore...,pse nuk na provokon “axhamillëku ynë akademik” po na provokon ajo fletushkë..., pse mua nuk më provokojnë llafet e Mondit nga Poradeci, (ai, i cili bën muzikë të mirëfilltë korçare këtu në Fushëpolllog) kur shpesh më thotë: “Ti Fadil, dhe të tjerë mësues tetovarë, e flisni gjuhën e nënës, si në “Kapalli Çarshi” të Stambollit!??..., pse një jabanxhi kur vjen në Tetovë nuk e koncepton atë si një qytet universitar, por e gjykon si një kasaba a si një katund të madh!??..., pse nuk qortohemi sa u përket gjymtimeve dhe heshtjeve tona qofshin ato personale po edhe kolektive, pse na mungon vetëkritika qoftë ajo selektive, po edhe kolektive. Pse nuk e qortojmë atë mësuesin mediokër të “Qafë Thanës”, të cilit moti i ka ikur lavdia, “mësuesi” që më parë kishte thënë: “...,unë nuk jam gjuhëtar dhe s’më intereson Drejtshkrimi dhe Drejtshqiptimi i nxënësve të mi... dhe për këtë mua nuk më duhet Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe”!? “Mësuesi” këto llafe i kishte përnjëmend, sepse vërtet kishte një kod mendimor me nismë bythëprapë. Ndërkaq, ne tani aq shumë jemi dalldisur me rikthimin e enciklopedisë, saqë harrojmë të konstatojmë se “mësuesi” që nuk na qenka gjuhëtar, zotëron një profesion që ka pozicione publike, një profesion që nuk duron dualitete dhe papërgjegjësi. Nuk dalldisemi me alamet “mësuesin” që ka “..., gradë shkencore, edhe pse tetëvjeçaren e ka mbaruar me brekë nëpër këmbë, të mesmen me fener në dorë, kurse të lartën e ka mbaruar para tetëvjeçares”! Shi për këtë , Enciklopedia, për “mësuesin” është brenda perceptimeve “pozitive” të tij, kurse e folmja (shqipe) e nxënësve është lënë jashtë vëmendjes, ndërgjegjjes dhe kujdesit të tij!?...,”mësuesi” i cili, lëre që nuk del në mbrojtje (të gjuhës standarde shqipe) të Kryefjalës dhe Ndërgjegjes së Kombit, përkundrazi do ta nëpërkëmbë atë. Ec e krahasoje tani këtë, me mësuesit e mirëfilltë. Hajde mendje, hajde! Aq shumë jemi dalldisur me padrejtësitë që na vijnë nga pala tjetër, sa që shpesh harrojmë të parashtrojmë pyetjen se pse na janë pakësuar intelektualët, pse heshtin ata dhe kush na i paska frikësuar!? Aq shpejt u provokuam nga Enciklopedia maqedonase, sa që “aty për aty” propaganduam idenë e hartimit të një Enciklopedie tonë shqiptare!?..., një Enciklopedi që mos dhashtë zoti, të na ngelë e papërfunduar? Shih, ti lexues i nderuar, po të mos kishte qenë ky provokim djallëzor i akademikëve maqedonasë, a thua vallë do shkruanim një të tillë shqiptare, a thua vallë po mos të ishte Enciklopedia, ne shqiptarët (nuk) do ta kujtonim Nënën e përbotshme Tereze, Abdyl Frashërin dhe vëllezërit e tij, nuk do ta kujtonim Ismail Bej Qemalin, Faik Bej Konicën apo edhe ndonjë figurë tjetër të ndritur shqiptare. Pse “shehërlinjtë” tetovarë, tok me katundarët bujarë, nuk u “sikletosën e sëkëlldisën” (përkundrazi me të “drejtë u provokuan”) kur një vit më parë i bënë një pritje madhështore Pollatit, atij aktorit turk, e një gjë të tillë (harruan) nuk ia bënë Ismail Kadaresë, atij shkrimtarit botor, të cilin më shumë e çmon dhe e respekton çarshia, sesa shtëpia. (Shqipëria politike dhe ajo londineze)
Në instancë të fundit, “argumentet, provat dhe të vërtetat” e kësaj enciklopedie të Akademisë të Shkencave dhe Arteve Maqedonase asnjëherë nuk do të jenë në krah të kapitullit ku hetohet elementi shqiptar, një kre që kurrën e kurrës, shkencërisht dhe moralisht nuk do të mund të maturohet nga historianët maqedonas. Andaj, nëse kjo Enciklopedi vërtet është një provokim i zbehtë dhe provincial, një Enciklopedi që tallet me ndjenjat e shqiptarëve, nuk duhet “lexuar” atë dhe, nëse edhe më tej e lexojmë dhe e komentojmë, atëherë ne vetë do të tallemi me ndërgjegjjen tonë. Kemi gjëra më të mençura për të shkruar, për të lexuar dhe për të studiuar.

Të nderuar lexues të paanshëm të këtyre shkrimeve, unë nuk do shkruaj më për “Enciklopedinë” e zotit Bllazhe Ristov(skit), e sa për të tjerët s’e di..

[fadil lushi]

Fadil LUSHI


MORALI I DYFISHTË

Të nderuar lexues, shkrimin e radhës do ta filloj duke iu referuar një fabule të Ezopit. Ata që merren me krijimtarinë e tij do të thonë se Ezopi i ka të gjitha atributet a tiparet e një fabulisti didaktik të të gjitha kohërave. Njëkohësisht njerëzit duke u fascinuar nga mençuria e tij sarkastike, në vijimësi do mëtojnë të ndërtojnë opinione për të përcjellë mesazhe nga më të ndryshmet politike a edhe filozofike.
Ezopi, tok me La Fontenin, njihet nga lexuesit edhe prej fabulës ”Katundari dhe gomari”. Në këtë përrallëz tregohet për një ndodhi të një katundari nga një fshat i largët malor, i cili për të siguruar bukën e gojës ishte marrë me “tyxharllëk”. Ai çdo javë me gomarin e tij kishte bartur mallra nga katundi në shehër dhe prej shehri në katund. (Në vazhdim të shtjellimit të kësaj meseleje do të bëj përpjekje të mos hetohet asnjë krahasim a paralelizëm mes katundarit dhe ndonjë personaliteti politik, qoftë nga pozita ose opozita joshqiptare)
“Ky farë katundari u dërgonte shehërlinjve dhe sherrxhinjve gjësende që nuk i kishin dhe anasjelltas. Një ditë nga bashkëvendësit e tij mori haberin se në katund nuk kishte kripë. Prandaj kishte vajtur në shehër për ta blerë atë. Pasi e kishte blerë kripën dhe pasi e kishte ngarkuar gomarin e tij, kishte marrë udhën drejt katundit. Ai për çdo ditë bënte “një rrugë tejet të mundimshme” dhe jo rrallëherë ballafaqohej me inatin e gomarit. Një ditë kur po kthehej katundari me gomarin e tij, u del përpara një përroskë i vockël, por e rrëmbyeshme. Gomari me ‘kripë mend’ nga që kishte peshë të rëndë, pengohet dhe bie në një gropë me këmbët përpjetë. I zoti u mundua në çdo mënyrë dhe sa më shpejt ta çonte gomarin në këmbë, vetëm e vetëm që të mos i tretej kripa. Mirëpo pronari nuk po e bënte këtë gjë. Për fat të mirë, dikush ia behu atypari dhe i shpëtoi që të dy. Fatkeqësisht, kripa tashmë ishte tretur. Pasi mori fund ky telash, ata vazhduan rrugën për në katund. Gomari ecte shpejtë dhe shumë i gëzuar nga shkaku se barra e tij u bë shumë më e lehtë. Ndërkaq pronari i tij, të cilit i dridheshin këmbët, ecte shumë më ngadalë. Fytyra e tij ishte e zymtë dhe e trishtuar, kurse mendja rrëmujë nga fakti se “biznesi” i qe bërë çorap.
Ndonëse morali i kësaj pjese të fabulës është i “dyfishtë dhe i thjeshtë”, nuk përfundon këtu, përkundrazi ky moral do vazhdojë të hetohet në paragrafin e dytë të këtij tregimi. Ky paragraf do të fillojë kësisoj: Një ditë një shehërli sherrxhi dhe leshpunues e kishte porositur “tyxharin” që kur të vijë në shehër t’i sjellë tre thasë me lesh. Katundari në sabah herët e ngarkon gomarin me “lesh ferrash” dhe merr udhën për në shehër.
Rrugës për në shehër, atyre prapë u doli përpara përroska e vockël. Gomarit me “kripë mendje” iu kujtua rrugëtimi paraprak dhe hë për hë i çoi këmbët vetë përpjetë, duke menduar se edhe kësaj radhe do t’i lehtësohet barra, por ama, leshi aq shumë thithi ujë sa që u bë plumb i rëndë!?
Tani gomari sa nuk e mbyti veten, po edhe pronarin. Për këtë dhe për ndonjë arsye tjetër, kur katundari u ndërgjegjësua se me këtë farë gomari (që nuk vihej dot binarëve) “biznesit” të tij nuk i dilte hesapi, u detyrua ta dërgojë në pazar ta shesë për hiç para dhe të blejë një tjetër. Megjithatë nuk i eci zari, pasi që harroi se edhe tjetri “veshmadh” emrin e kishte gomar.
Morali i dyfishtë i kësaj fabule pavarësisht se “tingëllon si shprehje ezopike dhe lafonteniane”, sot e kësaj dite është aktual në përditshmërinë politike të Maqedonisë.
Duke e vazhduar këtë shkrim, do të mundohem ta identifikoj moralin e “dyfishtë” të fabulës së lartpërmendur me moralin e partive politike joshqiptare këtu në Maqedoni. Do të mëtoj të shprehem ashtu thjesht, vullnetshëm dhe alegorikisht duke mos fyer asnjeri e as parti politike, qoftë ajo maqedonase a shqiptare. Në veçanti do të përmend partitë opozitare maqedonase, të cilat duke ndërtuar një filozofi të re politike, do të mëtojnë t’i bojkotojnë zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Parashtrohet pyetja se cilat janë qëllimet e këtij bojkoti sa i përket institucionit kushtetues-zgjedhje parlamentare! A mos vallë pas këtij bojkoti fshihen plane djallëzore, apo ndoshta me këtë qëndrim jopolitik partitë opozitare definitivisht do t’i tretin (si kripa e “tyxharit”) premtimet e tyre të prezantuara para trupit votues ose, në instancë të fundit, këtë politikë “shpresëdhënëse” do t’ua rrëmbejë ajo përroska e vockël, nga njëra anë, dhe a mos vallë me këto truqe politike synojnë t’i fusin partitë politike shqiptare në lojëra të pista, nga ana tjetër. Thjeshtë, do të mëtojnë të krijojnë krizë politike që mandej krejt këtë pështjellim t’ua veshin partive politike shqiptare. Duhet besuar se partitë politike shqiptare kësaj radhe nuk do bien në grackën e “matrapazëve politikë” dhe gjithsesi nuk do të luajnë rolin e “tyxharit” të Ezopit dhe La Fontenit, pasi që nga pikëpamja historike shqiptarët asnjëherë nuk kanë qenë “tyxharë” kripe e aq më pak tregtarë leshi!?

Tani parashtrohet pyetja a do kishte kuptim që sot shqiptarët e Maqedonisë të vazhdojnë ta ushqejnë ortakërinë politike (me hatër a me zor) me partitë politike maqedonase. Kjo ortakëri e “deritanishme” joparimore, kështu siç është e ndërtuar (me fyerje e akuza, me fjalor djallëzor, me mospajtime) dhe pa një reciprocitet të ndërsjellë, lëre që nuk mund të vazhdojë politikisht të frymojë a të ekzistojë, por edhe, së fundi, nuk mund të jetë natyror. Dhe nëse s’është natyror, atëherë nuk duhet të habitemi se pse po kjo ortakëri nuk do ta shpjerë asnjërën palë as deri në Tabanovc, Deve Bair, Bogorodicë, Qafë Thanë e, po deshe ti, i nderuar lexues, nuk të çon as edhe deri në Jazhincë e lëre më në Evropë. Nga kjo ortakëri ka kohë që është përjashtuar morali i segmentit ekonomik dhe segmente të tjera që do të ishin në interes të shqiptarëve. Fukarenjtë do të thonë se nga kjo ortakëri në vijimësi kanë përfituar partitë politike maqedonase, fare pak ato shqiptare dhe hiç kurrgjë votuesit jomaqedonas. Ç’është ky moral i “dyfishtë, i thjeshtë dhe i ulët” (si morali i fabulës së Ezopit dhe La Fontenit) i kësaj ortakërie shqiptaro-maqedonase, kur në çdo fillimviti kalendarik kur ndahet “kulaçi financiar”, lista e kërkesave të shqiptarëve anashkalohet poshtërisht, qoftë kjo edhe një listë kërkesash fukarenjsh!? Po të dojë pala tjetër që të vazhdojë kjo “ortakëri politike”, ajo duhet ta ndryshojë rrënjësisht filozofinë i politikëbërjes, ndryshe nuk ka si bëhet, po edhe nëse bëhet, atëherë diçka nuk do të jetë në rregull me higjienën e mendjes së shqiptarit këtu në principatën politike të mëhallës sime dhe në përgjithësi në Maqedoni.
Nëse katundari tok me gomarin e tij, në vaktin e Ezopit, bënte “tyxharllëk” në relacion shehër katund, politika shqiptare këtu në Maqedoni, qoftë ajo në pozitë a në opozitë, nëse vazhdon të bëjë “pazarllëk politik” në pazarin e kësaj ortakërie joparimore, atëherë rrezikon (vetvetiu) të fundoset a të mbytet në gropat e lumit Vardar, aty diku nga Ura e Gurit. Së fundi, kjo ortakëri nuk mund të kujdestarohet vetëm nga shqiptarët sa herë që vihet në dyshim ruajtja e integritetit territorial të Republikës së Maqedonisë, qoftë verbas a me sytë çelë!?? Tekembramja, edhe kësaj kujdestarie një ditë do i vijë fundi.
Politika aktuale maqedonase sot do të duhet të bëjë diplomaci të mirëfilltë e me standarde dhe jo diplomaci biblike a të miti(ë)zuar, jo diplomaci me “moral të dyfishtë dhe të ulët” si ai morali i fabulës së Ezopit. Përkundër shehërliut leshpunues dhe sherrxhi i cili prej katundarit kërkonte lesh, amerikanët dhe evropianët prej maqedonasve nuk po kërkojnë një gjë të tillë (sepse e kanë me bollëk), por ata kërkojnë që të ndërtojnë politikë parimore, politikë ekonomike dhe jo politikë të kulaçit e të grushtit të hekurt a të kërbaçit.
Të nderuar lexues, a mos vallë jemi në prag të zgjedhjeve të parakohshme parlamentare dhe në prag të një ortakërie të re joparimore e me moral të ulët e të “dyfishtë”!? Dikur njerëzit e mençur thoshin: Sikur të ishte i mirë ortaku, atëherë edhe Zoti do të kishte një të tillë!.

[fadil lushi]

pershendetje lexues te nderuar..,

[fadil lushi]

Fadil LUSHI

DIPLOMACI KOLLUMNASH DHE TAVOLINASH

Gjirokastritët e moshuar sot e kësaj dite e shpjegojnë me ëndje barsoletën që lidhet ngushtë me sundimin diktatorial të bashkëvendësit të tyre, Enver Hoxhës.
Dikur “xhaxhi” Enver kishte vajtur në një fshat malor, diku në Shqipërinë e Jugut. Vizita e tij ishte bërë me qëllim që të njihet me dertet e këtyre njerëzve. Në atë takim, si përherë ai kishte lavdëruar sistemin politik dhe ekonomik të vendit, nga njëra anë, dhe kishte kritikuar, sharë dhe denoncuar politikën imperialiste të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, nga ana tjetër. Në vazhdim të atij takimi joformal, ndër të tjera, ai fshatarëve u kishte thënë edhe këtë - shokë dhe shoqe, kam një ide: t’i shpallim luftë Amerikës dhe bashkëmendimtarëve të saj!?
Ndonëse logjikisht dihet se në këtë luftë fitimtarë do të dilnin amerikanët, të cilët pasi ta zaptonin Shqipërinë, ata shqiptarëve do t’u siguronin mirëqenien materiale. Për të “respektuar vullnetin dhe fjalën e lirë” të fshatarëve, Enveri propozimin e tij e kishte hedhur në votim. Pas numërimit të votave “deliberative” qe konstatuar se i gjithë ky votim kishte shkuar si gjithmonë në favor të Enverit. Kur kishte marrë fund procedura e votimit, ishte parashtruar pyetja se a mos vallë ka njeri kundër kësaj ideje. Në atë heshtje varri nuk qe hetuar asnjë kundërshti, pos një malësori, një plaku mendjendritur, i cili duke çuar grushtin lart, kërkon ta marrë fjalën. Të gjithë të pranishmit kishin menduar se plaku do ta kundërshtonte idenë e xhaxhit. Por ama, kjo nuk ndodh!? Plaku mendjehollë parashtron pyetjen domethënëse: “Po mirë Shoku Enver, sikur këtë luftë ta fitonim ne, atëherë në ç’mënyrë Shqipëria do t’i ushqente amerikanët dhe Amerikën, aq më tepër kur kemi parasysh gjithë varfërinë tonë. Së fundi, nëse i “hyjmë këtij rreziku”, a nuk do ta hamë kokën tonë dhe të nënës parti”?
Fatmirësisht, kjo luftë e pabarabartë nuk ndodhi falë hezitimit që rrezatonte në idenë e mençur të plakut mendjehollë dhe “ndërgjegjësimit” të Enverit, i cili duke ndërruar mendje, tërhoqi “propozimin” e tij, ndërkaq plakut i tha: o do mbyllësh gojën, o do përfundosh në Burrel, zgjedh merr. Plaku kishte zgjedhur Spaçin!?
Me një batutë të tillë, sot e gjithë ditën e Perëndisë po ballafaqohet politika aktuale dhe biblike maqedonase, respektivisht Ministria maqedonase e Punëve të Jashtme.
Ka kohë (ndoshta para dy deceniesh) që kjo politikë në vijimësi po e kundërshton politikën evropiane dhe atë amerikane dhe, duke e inatosur këtë, ajo e aktualizon barsoletën e lartpërmendur gjirokastrite. I fundit që u “shpalli luftë” diplomatëve të huaj të sistemuar në Shkup, ishte ish-ambasadori, Risto Nikovski. (përndryshe anëtar i Këshillit për marrëdhënie ndërkombëtare, që vepron jozyrtarisht në kuadër të presidencës së Republikës së Maqedonisë)
Nikovski kohë më parë në një gazetë të përditshme (që botohet në Shkup) në një kolumne, kishte shprehur pakënaqësinë e tij ndaj aktiviteteve diplomatike të ambasadorit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Filip Riker. (për të cilin kishte kërkuar që “urgjentisht të dëbohet” nga Shkupi, sepse, e para, ky i fundit kishte “futur hundët” në punët e brendshme të Maqedonisë, kurse e dyta, kinse shteti i këtij ambasadori, nuk mund të jetë “partner strategjik” i Republikës së Maqedonisë). Një pakënaqësi të tillë ky farë diplomati e pat shprehur edhe ndaj aktiviteteve “djallëzore” të ambasadorit të Bashkimit Evropian, Ervan Fuere, i cili duke qëndruar në Maqedoni, paskësh penguar procesin e zgjidhjes së çështjes së emrit me Greqinë. Në këtë kontekst nuk kursehet as ambasadorja e Holandës, Simone Filipini, ajo “çaçkalica” (siç do të thonë ata të “Debar maallos”), sepse ajo nuk paskësh njohuri sa i përket rebelimit të një të punësuari të saj!? Do të denoncohet edhe ai “selaki” slloven gjegjësisht euro-diplomati, Zoran Taler, dhe s’di kush tjetër andej Vardarit! I gjithë ky çrregullim mental i kolumnistëve dhe i të tjerëve që u qëndrojnë pas, s’është vetëm rezultat i prezencës së diplomatëve të Unionit Evropian dhe të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (të cilët vazhdimisht ndërhykan në punët e brendshme të Maqedonisë) , por është edhe një shprehje e pakënaqësisë së tyre ndaj diplomatëve me prejardhje sllave, të cilët lëre që janë të pahetueshëm në hapësirat politike të Shkupit, por edhe nuk kanë ndonjë ndikim të theksuar politik.
Për këtë mesele kabineti i presidencës dhe ai i Ministrisë së Punëve të Jashtme në Shkup do të thonë se opinionet e Risto Nikovskit janë personale. Por ama e gjithë kjo të krijon përshtypjen se institucionet e lartpërmendura, kështu siç reagojnë, parimisht nuk janë distancuar nga ky qëndrim i ish-ambasadorit, apo ndoshta edhe ata do qëndrojnë pas kolumnes dhe ashtu fshehurazi do të solidarizohen me Nikovskin. Qëllimi i këtij shkrimi nuk do të konsistojë në analizimin e kolumnes së ish-ambasadorit, përkundrazi do mëtojë t’i diskutojë e t’i hetojë gjymtimet e kësaj diplomacie. Rrjedhimisht dhe logjikisht diplomacia nuk mund të bëhet me gazetarë a me kolumnistë, nuk mund të bëhet nëpërmjet kumtesave kabinetike, nuk mund të bëhet me takime joprotokollare dhe nëse “politikanët” do të vazhdojnë të veprojnë kësisoj (siç ditë më parë veproi ish-ambasadori), atëherë kjo do të ishte një diletantizëm, mendjelehtësi si dhe një marrëzi politike e radhës. Andaj kjo diplomaci mediumesh, kolumnesh a edhe tavolinash, lëre që nuk mund ta shprehë politikën zyrtare të shtetit, por edhe nuk mund t’i shkojë kësaj pas. Kjo diplomaci tavolinash, që ndërtohet nëpër kabinete të izoluara nga politikanë megalomanë e pa përvojë, gjithmonë përcjell mesazhe të zbehta dhe të paqarta politike. Një “palë” mesazhe do t’i dedikohen publikut të brendshëm dhe një “palë” atij të jashtëm. As e para e as e dyta nuk janë as për ahirret e as për dynja. Kësaj diplomacie në vijimësi do t’i dalin hesapet e gabueshme edhe atëherë kur do të komunikojnë me Brukselin, po edhe me Uashingtonin, qoftë ai komunikim të jetë me shkrim ose gojarisht. Dhe, kur kësaj “diplomacie tavolinash” sa herë do t’i mungojë natyra politike, autoktone, biologjike, transparenca, (multi) “kulturalizmi dhe kozmopolitizmi politik” (qëllimisht të refuzuara a edhe të përjashtuara), aq herë do të penalizohet nga strukturat euroatlantike. Që kjo “diplomaci” të marrë vend në hapësirat e pazarit të diplomacisë botërore, rrënjësisht do të duhet ta ndryshojë filozofinë e politikëbërjes sidomos asaj të jashtme, ndërsa për të mbijetuar gjithsesi se do të duhet të transformohet. Së fundi këto gjymtime të kësaj diplomacie mund të jenë pjellë e përllogaritjeve irracionale, të mbrapshta, të gabueshme ose edhe të qëllimshme të njerëzve që janë të emëruar dhe të paguar ta zbatojnë këtë!?
Tekembramja, kjo diplomaci duke funksionuar si e vetmja “forcë pozitive” në suazat e oborrit të saj, lëre që është tipike ballkanase, por edhe nuk të krijon përshtypjen se është e të qenit e vetvetes, jo konkurrente dhe jo rastësisht do të çalojë në rrugëtimin e saj drejt strukturave euro-atlantike. Andaj nuk duhet të habitemi se pse nuk është konstruktive e efikase dhe, kur do t’i mungojë efikasiteti, atëherë kjo do kërkojë ndihmën e popullit që problemet e trashëguara dhe të pazgjidhura t’i zgjidhë nëpërmjet gjithfarësh referendumesh dhe akshampazarllëqesh. Autoriteti i kësaj ”diplomacie tavolinash” është pak i njohur në botë, ndërkaq besueshmëria e saj politike është relative. Kështu si vepron nuk i mundëson të frymojë një tjetër perspektivë!?
Kohë më parë një mikeshë imja që kishte ardhur nga Sllovakia këtu në Tetovë, e habitur nga mosorganizimi ynë ekologjik, nga transporti urban dhe ndërurban, pos tjerash, më parashtroi një pyetje sa të thjeshtë, po edhe aq të ndërlikuar! Ju, ballkanasit e moçëm, ku i hidhni mbeturinat, një, dhe, e dyta, furgonët dhe autobusët që qarkullojnë këtejpari, në Maqedoni, pse nuk kanë tabela ku të shkruhej destinimi dhe koha e nisjes së tyre!?? Më duhej t’i jap një përgjigje paksa gjysmake dhe nëpër dhëmbë. Mbeturinat hidhen atje ku nuk e kanë vendin, ndërsa njerëzit rrugëtojnë andej nga shkon politika dhe politikanët, me orar e pa orar. Në fund, ashtu shqip e bëra pis fjalorin, duke i thënë: Shikoni Evropën tuaj ho..spi! Nuk më tha gjë. Sikur donte të ndërroj temën e bisedës..,ashtu siç Enver Hoxha, ndërroi mendjen!??
Të nderuar lexues, nuk di se çfarë ngjyre kishte kolumna e ish-ambasadorit. Mbase ky informacion është edhe i parëndësishëm.

[fadil lushi]

Te gjithe vizitoreve u deshiroj nje lexim te kendshem..

[fadil lushi]

Fadil LUSHI


VAKTET E REBELIZMAVE


Sot e gjithë ditën rebelimet janë bërë, si duket, domosdoshmëri e përditshmërisë, si politike, njashtu edhe ekonomike. Janë do rebelime që filluan në Tunizi, kurse vazhduan në Egjipt, Libi dhe s’dihet se në ç’vend të botës do të përfundojnë. Duke dashur të mos “akuzohem” për tarafllëk, nuk do t’i përmendi rebelimet e 21 janarit të motit shqiptar (jo) të mbarë të 2011, pastaj edhe ca rebelime të kahershme dhe aktuale në Kuvendin e Maqedonisë, rebelimet e shqiptarëve të Çairit lidhur me kishën e sajuar në Kalanë e Shkupit, mandej rebelimi i drejtë dhe human i anëtarëve shqiptarë të Komisionit shtetëror të regjistrimit të popullatës, po edhe rebelime të tjera.
Thonë se ndonjëherë disa njerëz rebelohen nga qejfi, disa të tjerë këtë e bëjnë nga shtrëngimi, kurse ca të tjerë nga nihilizmi e bajraktarizmi , ose madje disa të tjerë toptan për shkak të mungesës së mendjes së shëndoshë. Dhe kur jemi te “mendja” (jo) e shëndoshë, mua do më duhet t’i referohem një mendimi të burrështetasit të Amerikës, Woodrow Wilson, një mik i hershëm i shqiptarëve dhe i Shqipërisë së viteve të njëzeta. Ky president i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, me një rast, pos tjerash, kishte thënë: “Mua më duhet mendja e dikujt që mendon ndryshe nga unë. Për ata që mendojnë si unë kam mendjen time”! Për këtë dhe për shkaqe të tjera Willsoni, jo rastësisht “...kishte zgjedhur këshilltarë dy kritikuesit më të ashpër të mendimit të tij”. Këtë e kishte bërë me qëllim që qeverisja e tij, të mos jetë viktimë e “dijes së tij të kufizuar”. Dhe, sot me një rebelim dhe viktimizim të tillë ballafaqohen disa institucione kosovare, në veçanti institucioni i Qeverisë, ai i Kuvendit dhe institucioni i Presidencës a Presidentit të shtetit. Ky viktimizim fillet i ka në Kushtetutën e sajuar dhe të kontrabanduar të Kosovës, në zgjedhjet e parakohshme parlamentare, në politikën e gabuar si dhe gjatë formimit të qeverisë dhe votimit për president të shtetit të Kosovës.
Në seancën e parë të kuvendit të Kosovës, shumë deputetë shqiptarë, duke e rebeluar mendjen, sikur deshën të përcjellin porositë e votuesve, mesazhe kombëtare, disa të tjerë mesazhe politike, ca të tjerë përcollën mesazhe të kurdisura, të porositura dhe të imponuara. Ndërkaq mesazhi më karakteristik që u hetua në seancën e “Kuvendit Ekzemplar të Prishtinës” ishte ajo fjalia shoviniste e zonjës deputete jo naive, Rada Trajkoviq, e cila nocionin Republika e Kosovës e “përmbysi” duke e riformuluar në KOSOVO i METOHIJA! Thonë se është një serbe me personalitet intrigues, një deputete nga Lista e Përbashkët Serbe gjegjësisht nga Srpska Demokratska Stranka KOSOVO i METOHIJE, një parti që u certifikua nga ana e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve të Kosovës para 12 dhjetorit të vitit 2010!?? Pavarësisht se fjala e saj nuk ishte e gdhendur, asaj ajo fjalë i “shërbeu” për të rebeluar dufin e sojit të saj të akumuluar shekuj me radhë. Ndoshta fjala e saj ishte një detaj i vockël dhe i “pahetueshëm për disa deputetë shqiptarë mendërisht të korruptuar”, por gjithsesi ishte një provokim për opinionin publik politik kosovar dhe përtej saj, një fjali që, ashtu siç u shqiptua, të krijon ndjesinë se ishte poshtëruese, antikushtetuese dhe e jashtëligjshme. Inatosja e saj nuk ishte kurrgjë tjetër pos një rebelim qejfi, guximi e krenarie, aq më tepër kur krenaria e saj gjeti shprehje po në seancën e parë të Kuvendit të Kosovës, ku vazhdimisht provokonte me tre gishta nga njëra anë dhe, nga ana tjetër, ishte një fyerje e rëndë që i bëhej Kushtetutës së Kosovës, asaj kushtetute të kontestuar nga VETËVENDOSJA dhe ashtu të shtrembëruar dhe të kontrabanduar nga ana e ideatorit të saj, Ahtisarit.
Në Kushtetutën e Kosovës në asnjë nen nuk figuron nocioni “Kosovo i Metohija”. Deputetja Radë këtë gjë e di fare mirë. Çuditërisht ndaj këtij “poshtërimi total” dhe ndaj denigrimit të këtij “mexhlisi” kushtetues (përjashto joshqiptarët) nuk u “hetua” asnjë reagim. Atë kundërshtim nuk e bëri as titullari i institucionit të kryeparlamentarit (Jakup Krasniqi), as titullari i kryeministrit (Hashim Thaçi), as ndonjë deputet, nuk u dëgjua as edhe një fishkëllimë e ndonjë gazetari nga Prishtina a Drenica!? Një reagim të tillë mbase do ta kishte bërë deputeti i Luginës, Riza Halimi, edhe atë mes Kuvendit të Serbisë e jo më në Prishtinë. Ky reagim “objektivisht mungoi” pasi që njerëzit që ishin prezent në atë hapësirë, aq shumë ishin të dalldisur “me numërimin e deputetëve”, saqë “harruan” konstruktivitetin dhe pozitivitetin e rrjedhës së seancës së Kuvendit. Sikur të ishin atypari (më duket se ishin) deputetët e Vetëvendosjes dhe ata dy axhami, që e “ngjyrosën” me të kuqe rektorin e nderuar të Universitetit të Prishtinës, ndoshta do t’i kundërshtonin pisllëqet e teta Radës!??? Në këtë cirk u hetua një fatkeqësi politike e radhës apo edhe ai “korrupsion mental i deputetëve shqiptarë” që nuk e kundërshtuan zonjën deputete, së cilës si duket i është prishur “zembereku” i sahatit, atij sahati që i punuaka bythëpraps. Hajde mendje, hajde! E gjithë kjo të bën të dyshosh se ajo seancë e parë e Kuvendit të Kosovës, kinse drejtohej nga ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Kristofer Dell, nga këshilltari i Behgjet Pacollit, Essad Puskari, nga “ i pagrishuri” Sami Lushtaku e të tjerë të paftuar si ai, nga zëvendëskryeministri Hayrettin Kuçi dhe shumë më pak nga ana e titullarit të Kuvendit, Jakup Krasniqi, ai i cili, dorën në zemër, bëri çmos që të mos i mungojë ndërgjegjja kombëtare, kritike dhe përgjegjësia morale dhe zyrtare! Nëse krejt kjo që ndodhi në seancën e parë të Kuvendit të Kosovës është e vërtetë, atëherë të krijon përshtypjen se PDK-së i “luhatet” uniteti i mendimit dhe veprimit të brendshëm politik.
Fjalëve poshtëruese të Rada Trajkoviqit u mungoi një përgjigje “meritore” dhe një shpjegim racional. Mosreagimi i deputetëve shqiptarë ndaj fjalës së Radës, mos vallë është produkt i një politikëbërje kozmopolite, të kurdisur, të porositur ose edhe të imponuar nga Ahtisari dhe të tjerë evropianë. Në instancë të fundit asnjë politikan shqiptar nuk ka të drejtë ta nëpërkëmbë ndërgjegjen dhe ndjenjat kombëtare për hir dhe për hesap të ndonjë farë kozmopolitizmi.
Ti, lexues i nderuar, a di pse nuk e bënë një reagim të tillë! Nuk e bënë sepse kokë e këmbë ishin dalldisur që t’ia vënë kleçkën Jakup Krasniqit dhe të tjerëve që nuk mendo/-nin/-jnë si kryeministri Hashim Thaçi lidhur me dhënien së votave pretendentit për president (jo) të sajdisur të shtetit, zotit Behgjet Pacolli. Gojëkëqijtë dhe kundërshtarët do të thurin lloj-lloj meselesh nga retrospektiva e tij, disa do të thonë se atij nuk i takon vendi i të parit të Kosovës, disa do të thonë se “ky katundar” nga Marevci i Prishtinës kinse paskësh korruptuar Boris Jelcinin me një maunë “Wodka Gorbatschow”me rastin e restaurimit të “kështjellës” së Kremlinit, kinse këtë seancë të Kuvendit të Kosovës e paskësh kurdisur dhe e paskësh “sponsorizuar” me paratë personale, ca të tjerë do të thonë se një njeri i veshur me kostum biznesmeni dhe një njeri që për grua ka një zonjë me origjinë sllave, nuk meriton një post kushtetues!? Toptan kundërshtarët politikë, po edhe qytetarët e rëndomtë, do të pandehin të merren me origjinën e tij shqiptare. Tekefundit, njohësit e mirë të shoqërisë së korruptuar do të thonë: “Kosovës i duhet më mirë një president i ngopur (materialisht), sesa një tjetër president i uritur që e ka mendjen pas shpine e pas tenderësh”!?.., siç i duhet një Kuvend me politikanë vërtet seriozë.
Duke e përfunduar këtë shkrim, mua më duhet ta përsëris se seanca e parë e Kuvendit të Kosovës u rebelua nga gjithsecili politikan, qoftë nga pozita a opozita, qoftë nga ata që ishin brenda, a nga ata që frekuentonin kuzhinën e Kuvendit!? Ajo seancë u dhunua dhe u rebelua nga vetë protokolli i saj i gjymtuar, nga fjala, guximi dhe krenaria e tetka Radës dhe nga shqiptarët që nuk duhej ta heshtnin të vërtetën e shkeljes flagrante të kodit të procedurës së votimit. Së fundi, askush askujt nuk mund t’ia kontestojë të drejtën e heshtjes, ose t’ia “shkelë” të drejtën e (mos) rebelimit, por ama edhe nuk mund të lejojnë që njerëz të fjetur të merren me politikë!

[projekti21_dk]

VJEHRRA ME SHUMË NUSE

Nga, Fadil LUSHI

Dikur një nënë, a më sakt një “vjehërr” kishte pasur pesë “nuse”. Ato kishin jetuar toptan në një shtëpi me nënën, kurse burrat e tyre kishin shkuar në kurbet. Dikur, në një fundmot, ata ishin kthyer për pushime në shtëpi. Djali i madh e kishte pyetur nënën si ishte me shëndet dhe si i kishte nuset.

Nëna (së cilës ia kishin mbushur shpirtin me urrejtje, shpifje, thashetheme, derte e zehere) si ta kishte pasur majë gjuhe hazërxhevapin, i thotë: “Ah, mor biri im, m’u mbush shtëpia krejt gjumashe e spiune!?” Djali i madh, i zënë ngushtë nga kjo përgjigje flakë pushke dhe e papritur, deshi të kuptonte më shumë dhe shtroi edhe një nënpyetje: “Po si u bë kjo vaki, moj nënë..., nga na dolën këto gjumashe e këto spiune, kur ato nuk i ka mëhalla e jo më shtëpia jonë!”

Ndërkaq nëna, si nënë e vjehërr me pesë nuse nga pesë fise, që kishte një “mal vërejtjesh e ankesash”, iu drejtua djalit të madh me këto fjalë: “Eh, po ta them kështu ty, mor djali im, kur ju nuk jeni këtu pari, nuset flenë aq shumë, saqë ndonjëherë i zë dielli i drekës dhe kur zgjohen, një nga një futen në dhomën time për të rrëfyer hiletë e njëra- tjetrës. Hyn e para dhe thotë një llaf, futet e dyta e thotë dy llafe për të parën. Sa del jashtë e dyta, hyn e treta dhe thotë katër llafe për dy të parat, pastaj kur futet e katërta dhe i thotë ato të vetat. Dhe, së fundi, futet edhe e pesta (nusja më e madhe) për të thënë llafet e sajuara për katër të parat, por edhe një llaf shitues për mua, kinse unë paskësha qenë “kryeinformatorja dhe hileqarja” e shtëpisë së kurbetçinjve!?”
Të gjithë “nuset” këmbë e krye e kishin gënjyer atë vjehrrën e ngratë!

Me një mesele të tillë do të ballafaqohet ditë më parë një institucion shtetëror, gjegjësisht legjislativ, atje në Prishtinë. Ata që kanë qenë atypari, pra në hapësirat e atij institucioni kushtetues, do të thonë se sekretaria (nusja e madhe) e asaj shtëpie (një sekretari që gabimisht e lexon dhe e interpreton ABC-në e rregullores së Kuvendit, do ta ngatërrojë skajshëm këtë kaptinë të legjislaturës) fillimisht duke ia davarit mendjen kryeparlamentarit (vjehrrës) kishte mëtuar ta “kontrabandojë dhe klandestojë” rregulloren e organit më të lartë ligjvënës të shtetit, sidomos kur bëhet fjalë për votimin e Behxhet Pacollit për president të Republikës së Kosovës. Duke u tunduar nga kjo vaki, shumë opinionistë, kolumnistë, qytetarë të rëndomtë, të ditur e të paditur, po edhe politikanë gjithandej trevave shqiptare, sot e gjithë ditën do të mëtojnë toptan ta shpjegojnë historinë e “ngatërruar politike” të biznesmenit Behxhet Pacolli!? Ca të tjerë analistë ose njohës të shkëlqyeshëm të politikës aktuale kosovare, fund e krye do ta kundërshtojnë zgjedhjen e Pacollit kryepar të shtetit të Kosovës, për këto dy arsye: gjatë votimit, Kuvendit i kishin munguar dy të tretat e deputetëve, e para dhe, e dyta, në këtë votim qenkësh kandiduar vetëm një person.

Ndryshe, e gjithë kjo mbase ishte një shkelje e “qëllimshme” dhe një abuzim i standardeve të nenit 86 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, ose ishte diçka tjetër.

Kjo “shkelje” (e qëllimshme) e procedurave ndoshta ishte pjellë e një mbrojtjeje të padrejtë nga ana e Partisë Demokratike të Kosovës dhe e kryeministrit, Hashim Thaçi, i cili para se të formojë “qeverinë me paterica” u detyrua t’i nënshtrohet një partie politike që s’ka më shumë se tetë deputetë!? Në gjithë këtë rrëmujë politike, gojëkëqijtë do të thonë se një hise fajësie duhet t’i ngarkohet edhe Behxhet Pacollit, respektivisht presidentit të Kosovës në dorëheqje. Ky i fundit, do të thotë se zotëron të drejtën e mospranimit të fajësisë! Në instancë të fundit, rregullorja po edhe procedurat që në fillim u shtrembëruan a edhe u egërsuan toptan nga njerëz brenda Prishtinës dhe jashtë saj, ose edhe nga ana e politikanëve provincialistë. Se ata kishin të drejtë a jo, është një çështje relative.

I gjithë ky shpjegim ndaj shkeljes së procedurave do ishte ters, por edhe i mangët, sikur të mos prekej edhe ana tjetër e kësaj historie. Ç’është e vërteta, ana tjetër e kësaj historie s’do mend se ka të bëjë me interpretimet e shëmtuara të standardeve të Kushtetutës, gjithsesi nga njerëz që nuk kanë kurrgjë të përbashkët me teorinë dhe praktikën juridike. Këto shkelje u hetuan që në kohën kur Ibrahim Rugova u shpall president i Kosovës, mandej një shkelje e tillë e Kushtetutës u “hetua” edhe gjatë shpalljes së Fatmir Sejdiut president i dytë me radhë i Kosovës, të cilit “çuditërisht”, pas më shumë se dy vitesh, Gjykata Kushtetuese duke e shfrytëzuar autoritetin dhe pavarësinë e saj do t’ia “kontestojë” legjitimitetin për arsye se padrejtësisht paskësh ushtruar dy funksione: i pari - kryetar i partisë dhe i dyti - president shteti!?? Kështu, për të respektuar deri në fund këtë vendim të Gjykatës Kushtetuese, president Fatmir Sejdiu jep dorëheqje të (pa) revokueshëm! (jo me fajin e tij)

Duke lënë mënjanë gjymtimet e sekretarisë së Kuvendit dhe të institucioneve të tjera kushtetuese, politika kosovare sot nuk ka nevojë për politikanë që do të kënaqnin egot e tyre, nuk ka nevojë për rehati, për luks politik e as për agallëk e fodullëk, nuk ka të drejtë të humbasë kohë sa u përket mosmarrëveshjeve ndërpartiake, për gjithfarë zënkash, nuk ka nevojë për politikanë që shtiren sikur flenë a nuk e dëgjojnë zërin e votuesit, nuk ka të drejtë dhe nuk ka kohë të krijojë krizë artificiale politike, sidomos tash, kur ajo (Republika e Kosovës) gjendet në një udhëkryq të rëndësishëm, sa politik po aq edhe historik! Tani kur janë në vazhdë e sipër bisedimet me Serbinë, (pavarësisht se ato kanë karakter teknik) sidomos tani kur Boris Tadiqi do t’i thotë Tiranës: “Ne do të dëshironim të zgjidhnim konfliktet historike që ekzistojnë për më shumë se 100 vjet mes serbëve dhe shqiptarëve”!? (Serbia, edhe kësaj radhe e gaboi adresën) Republika e Kosovës, sidomos tashti kur ka nevojë për njohje të reja, nuk duhet lejuar t’i shpërfytyrohet diplomacia nga politikanë të cilëve si gjithmonë ua do xhani të vishen me “rrobat e pushtetit, ca të tjerë me konfeksionin e korrupsionit dhe të tjerët me tirqit e gjyshërve të tyre!!??

Tekefundit, politikës kosovare nuk i nevojitet fjalor i egër dhe i pamatur, fjalor që shpesh e prish edhe kuvendin e burrave e lë më shtëpinë e asaj “vjehrrës me shumë nuse”. Kosovës nuk i nevojiten politikanë, që luajnë rolin e plakut të mbetur, që nuk dëgjojnë e nuk shohin kurrgjë që bën vaki rreth tyre(!?), nuk ka nevojë për politikanë që u është ngjirur zëri i arsyes, që u është fishkur mbamendja pozitive, premtimi a edhe guximi.

Populli që ka ngelur peng i një garniture të politikanëve të papërgjegjshëm dhe joseriozë, kohë pas kohe do të detyrohet të interpretojë rolin e tellallit, rolin e hatërçorit, atë të ndëshkuarit, rolin e atij “hyzmeqarit” që duhet t’i nënshtrohet urdhrit së padronit. Në instancë të fundit, nëse do vazhdojë kjo rrëmujë politike, Kuvendi do të vihet në pozitë të asaj “vjehrrës me shumë nuse”. (Megjithatë, kërkoj ndjesë nga nënat-vjehrrat që po i zë ngoje brenda këtij shkrimi).

Se a do t’i përsëritë Kosova a jo zgjedhjet e parakohshme parlamentare, ka pak rëndësi, se partitë politike do të kërkojnë zgjidhje të tjera rreth një emri për president “konsensual”, i cili do jetë i sajdisur nga të gjithë, edhe kjo ka pak rëndësi. Se Behxhet Pacolli do të divorcohet politikisht me Hashim Thaçin, edhe kjo është pak e rëndësishme, se çfarë do të jetë nesër komunikimi i tyre, kjo gjë nuk meriton ndonjë përgjigje meritore. Me rëndësi do të jetë që zgjedhjet e parakohshme parlamentare (nëse do të organizohen) të jenë demokratike..., me prurje pozitive dhe cilësore, ndërkaq procedurat për zgjedhjen e presidentit të shtetit asnjëherë të mos abuzohen ose të shtrembërohen!

Është një shprehje religjioze andej nga Shqipëria e Jugut, që kur njerëzit shkojnë te miqtë e tyre për ngushëllime, pos tjerash, për njeriun që është ndarë nga jeta thonë: “ZOTI E PASTË PRANUAR AFËR VETES”! Parashtrohet pyetja se kush duhet ta ngushëllojë këtë politikë dhe këta politikanë e në veçanti njerëzit që duhet ta lexojnë (drejt) Kushtetutën e kontrabanduar të Republikës së Kosovës, kush duhet ta ngushëllojë këtë politikë aktuale që dita-ditës “rritet e përparon si ai adoleshenti”, por që asnjeri nuk bën përpjekje që atij adoleshenti t’ i qepë rroba burrash!?

Që politika duhet të bëhet nga politikanë, unë e kam ditur dhe e di, por ama që Kushtetuta mund të lexuakej dhe të interpretuakej nga politikanë dhe laikë, këtë nuk e kam ditur dhe vazhdoj të mos e di. Atëherë pse, edhe pas kushedi sa vitesh, ne shqiptarëve na duhet që me kaq “fanatizëm” t’i përsërisim këto gabime..., përse ne shqiptarët, nuk mund të jetojmë pa i ngatërruar kompetencat, adresat e s’di çka tjetër. A mos, ndoshta, na mungon stigmatizimi ynë kolektiv ndaj të shëmtuarës?!

P.S. Kushtetuta nuk mund të jetë servil (a servis) i politikës ditore!

[fadil lushi]

pershendetje te gjithe lexuesve...