SHEMBULL NGA HISTORIA: UNIONI ISLAMIK I SALAH UD-DIN AL-EJJUBI (SALADINIT)
Qėndrimi i botės Islamike ndaj kryqtarėve ėshtė njė shembull i rėndėsishėm nė kėtė aspekt. Kur ushtritė e Kryqėzatės sė Parė arritėn nė Lindjen e Mesme, Muslimanėt ishin tė ndarė nė fraksione qė buronin nga konflikte dhe arsye tė ndryshme. Kjo pėrēarje u pamundėsoi atyre tė bėnin rezistencė efikase dhe kėshtu pushtuesit barbar Evropian ishin nė gjendje tė krijonin njė perandori me qendėr nė Jerusalem pasi qė masakruan popullatėn vendase. Mirėpo, disa dekada mė vonė, komandanti Musliman Saladini bashkoi grupet e ndryshme Muslimane nėn komandėn e tij dhe i mposhti pushtuesit.
Megjithatė, mposhtja e kryqtarėve nuk do tė ndodhte brenda natės. Saladini jo vetėm qė bashkoi Muslimanėt nėn njė flamur, por po ashtu filloi njė vetėdijesim shkencor dhe moral. shkruan Encyclopedia Britannica:
Inkurajimi i shtimit dhe pėrhapjes sė institucioneve fetare Muslimane ishte pjesė thelbėsore e politikės sė tij (Saladinit). Ai i inkurajonte dijetarėt dhe predikuesit e fesė, themeloi kolegje dhe xhami pėr pėrdorimin e tyre dhe i autorizoi ata tė shkruajnė vepra qė ngritin moralin ... Pėrmes ripėrtėritjes morale qė ishte pjesė e vėrtetė e mėnyrės sė tij tė jetės, ai u pėrpoq ta rikrijojė, nė mbretėrinė e tij, njė pjesė tė pėrkushtimit dhe entuziazmit qė ishte dėshmuar aq me vlerė pėr gjeneratat e para tė Muslimanėve kur, pesė shekuj mė parė, e kishin pushtuar gjysmėn e botės sė njohur. 10

Kur ky rigjenerim moral, shkencor dhe fetar u ndėrthur me unionin politik, qytetėrimi Islamik rilindi edhe njėherė. Saladini, duke komanduar njė ushtri tė bashkuar Islamike, u shkaktoj disfatė kryqtarėve tė shpėrndarė dhe tė demoralizuar nė Betejėn e Hatinit nė vitin 1187 dhe ēliroi pothuajse tė gjitha tokat e pushtuara Palestineze, pėrfshirė Jerusalemin.
Njėri prej aspekteve mė tė rėndėsishme tė Unionit Islamik tė Saladinit ishte se ai pėrfaqėsonte idealet Kur'anore tė drejtėsisė, pėrmbajtjes dhe paqedashjes. Edhe pse mė sė shumti njihet pėr kėtė fitore ushtarake, Saladini ishte gjithashtu shumė falės dhe i drejtė ndaj kryqtarėve si edhe ndaj tė Krishterėve tjerė. Edhe pse kryqtarėt kishin bėrė mizori qė s'mund tė pėrshkruhen me fjalė mbi Muslimanėt, Saladini nuk kėrkoi hakmarrje ndaj tyre dhe asnjė civil nuk u dėmtua kur ai ēliroi Jerusalemin. Veē kėsaj, ai mbajti autoritetin e tij mbi radikalėt nė mesin e njerėzve tė tij. Pas masakrės sė 3,000 civilėve tė pafajshėm Muslimanė nė Kėshtjellėn e Akrės, tė urdhėruar nga Mbreti Riēard Zemėrluani, komandanti i Kryqėzatės sė Tretė, disa Muslimanė kėrkuan hakmarrje: Ata donin t'i masakronin tė Krishterėt e Xhafasė (Tel Avivit tė sotėm). Saladini i qetėsoi ushtarėt e tij me sukses dhe shoi etjen e tyre pėr gjak dhe kėshtu ju garantoi siguri tė Krishterėve tė Xhafasė.
Nė fund, Saladini solli paqe nė Tokėn e Shenjtė duke iu dhėnė kryqtarėve disa privilegje dhe duke iu bėrė disa lėshime. Mė 28 Gusht 1192, tė dyja palėt u pajtuan dhe nėnshkruan njė marrėveshje paqėsore. Saladini bėri njė gjest madhėshtor: Ai i ftoi komandantėt e kryqtarėve, tė cilėt kishin vrarė me mija Muslimanė nė pėrpjekjen e tyre pėr tė pushtuar Jerusalemin, tė qėndrojnė aty si mysafirėt e tij. Ata kryqtarė qė vizituan Jerusalemin u mahnitėn nga falja, toleranca dhe drejtėsia madhėshtore e Muslimanėve. Me njė rast, pasi qė mėsoi se armiku i tij i mėparshėm Mbreti Riēard ishte i sėmurė, Saladini dėrgoi pėr ta shėruar mjekun e tij, si dhe i dėrgoi akull pėr t'ia zbritur temperaturėn qė kishte. Saladini u shndėrrua nė legjendė nė Evropė pėr karakterin e tij tė drejtė, i cili bazohej nė vlerat e Kur'anit.
Thėnė shkurt, Unioni Islamik i Saladinit u dhuroi Muslimanėve pushtet dhe fitore, si edhe mundėsinė pėr tė vendosur drejtėsi, tolerancė dhe paqe qė pėrbėjnė bazėn e parimeve morale Islamike. Muslimanėt u nxitėn pėr t'i shėrbyer Islamit, pėr ta ndaluar pėrhapjen e disa lėvizjeve radikale nė mesin e Muslimanėve dhe pėr tė jetuar nė pajtim me Kur'anin.
Kanė kaluar tetė shekuj qė nga koha e atij Unioni Islamik. Muslimanėt e sotėm kanė nevojė pėr njė Union Islamik pėr tė njėjtat arsye pėr tė cilat kishin nevojė atėherė. Edhe pse bota Islamike nuk ėshtė nėn sulmin e njė ushtrie tė njė koalicioni, siē ishte nė kohėn e kryqėzatave, ajo po ballafaqohet me shumė kėrcėnime. Pėr mė tepėr, bota Islamike ka mbetur prapa qytetėrimeve tjera sa i pėrket shkencės, teknologjisė, kulturės, artit dhe mendimit. Qė nga shekulli nėntėmbėdhjetė, bota Islamike ėshtė dėmtuar seriozisht prej shumė ideologjive dhe filozofive tė rrejshme tė krijuara tjetėrkund, tė importuara nė mesin e saj nga njerėzit e larguar nga udha e drejtė dhe u pėrhap nė mesin e atyre tė cilėt nuk i kishin tė njohura vlerat e Kur'anit. Nė anėn tjetėr, disa radikal tė cilėt pohonin se pėrfaqėsojnė Islamin pėrderisa bėnin ēmos pėr tė pėrmbysur parimet e tij morale, shpeshherė pa dashje u ndihmuan atyre tė cilėt me vetėdije po mbjellnin farėn pėr konflikt tė mėvonshėm.
Qė e gjithė kjo tė marr fund, Muslimanėt duhet ta rindėrtojnė qytetėrimin e tyre nė mėnyrė qė edhe njėherė ta udhėzojnė botėn, ta ndriēojnė rrugėn, dhe ta sjellin paqen dhe drejtėsinė. Por qė ky vizion tė bėhet realitet, ata duhet ta ndjekin rrugėn e Saladinit: tė punojnė pėr rilindjen e parimeve morale, dijes dhe besimit Islamik dhe ta arrijnė Unionin politik tė botės Islamike.
Krijoni Kontakt