Java e Madhe e Pashkëve!

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

R.V

Me të Dielën e Larit, besimtarët katolikë fillojnë Javën e Madhe të Pashkëve. Po ç’kuptim ka kjo javë e cila është domethënia e ditëve të saj, që shënojnë kulmin e vitit liturgjik?

Domethënia është se Kisha Shenjte Amë kremton misteret e Dhëndrit të vet Shpërblyes. Jezusi zbriti mbi tokë për dashurinë e për shëlbimin tonë. Na shpëtoi me gjithë jetën e tij: me mrekullitë, me predikimet por në mënyrë të posaçme, me mundimet, me vdekjen e ngjalljen e tij.

Këtë kremtojmë gjatë Javës së Madhe. E dimë se kremtimi eukaristik i Meshës Shenjte është ri-paraqitje e mistereve të Krishtit që mundohet, vdes, ngjallet; e flijimi i Kryqit është ora e Jezusit. Çdo i krishterë, çdo katolik e rijeton këtë flijim, kremton me Kishën, në Kishë, bën përpjekje për t’i lexuar ritet, para se të niset drejt Kishës, për t’i ndjekur pastaj më mirë, për të marrë pjesë më me përshpirtëri. Pjesëmarrja nuk është thjeshtë veprimtari e jashtme: në radhë të parë është bashkim shpirtëror me Kishën e me Krishtin.

Natyrisht çdo besimtar kërkon më parë të rrëfehet, ta marrë në zemër Jezusin Eukaristi, të vihet për udhë së bashku me Kishën, së bashku me të Lumen Mari, gjithmonë Virgjër, që ishte pranë Krishtit kudo, posaçërisht mbi Kalvar. Vihet për udhë edhe me Apostujt. Kush nuk e kupton Javën e Madhe, nuk e kupton krishterimin; kush nuk merr pjesë në ritet kishtare, është tepër i cektë në jetën e krishterë. E kjo, sepse Pashkët i japin kuptim çdo të diele që ne e kremtojmë në ditën e parë të javës. E ditën e parë të javës, jo më të shtunën, por të dielën - ne e kremtojmë si ditën e Zotit. S’kemi jetë pa të dielën – kanë thënë martirët e Abitenes, në Afrikën veriore. Ja, pra, kuptimi i Javës, që është zemra e vitit liturgjik të Kishës.

Në atmosferën e shenjtë të kësaj Jave, është e trishtueshme të mendosh se për disa njerëz Pashkë do të thotë vezë të kuqe, shëtitje në det, vizita në shtëpitë e miqve, udhëtime pa fund, shëtitje në mal, ndeshje futbolli, ngujim para televizorit…. Të gjitha këto gjëra janë të mira, nuk janë të këqija. Por sigurisht nuk janë zemra e Pashkëve. Zemra e Pashkëve është pjesëmarrja në kremtimet e mistereve të Krishtit, të pranishme në Kishë.

Secili nga ne duhet ta programojë gjithçka tjetër rreth kremtimit të këtyre mistereve, përfshirë këtu edhe pushimin.

Kujtojmë edhe hiret e posaçme që fitohen duke marrë pjesë me gjithë shpirt në kremtimet e Javës së Madhe.


Si gosti shpirtërore rreth sofrës së Zotit, Jezusi na ushqen me fjalën e tij, me sakramentet e tij, me Korpin e Gjakun e tij, na ushqen edhe me shoqërinë e mbarë bashkësisë së krishterë, sepse Zoti nuk na shpëtoi si një njeri i vetëm, por edhe si bashkësi. Kemi nevojë për të tjerët: për të qenë bashkë.

[toni77_toni]

E diela e Larit: Jezusi ngjitet në Jeruzalem

Ngjitu në Jeruzalem, Jezus,
shaluar mbi gomar, rrethuar nga shtegtarët.
Ngjitu në Qytetin Shenjt
ku të presin mundimet e vdekja,
pse dashurinë që ti ke për ne
s’ka forcë në botë ta ndalojë!
S’mund ta ndalojë as dhuna
e as poshtërsia njerëzore.
Shtegtimi yt cak tjetër s’ka:
mbaron këtu!
Në këtë vend do të bësh dëshmi
duke dhuruar jetën.
Ti e di mirë ç’të pret:
Tmerri e terri e dhimbja,
tradhtia e braktisja.
Të pret kodrina e Kalvarit,
kryqi të pret e gozhdat janë gati.
Përpara të gjithëve ti do të lartohesh,
mbi kryqin e lagur me djersë e me gjak…
pas pak…
Po tash për tash njerzia që të njohu,
që të pa e të dëgjoi e mbrapa po të ndjek
të shpreh veç entuziazëm.
E bën këtë me gjestet e të varfërve
të cilët, të çuditur, njohin Dikë,
dikë që i do, dikë që i mbron,
dikë që i rrethon me kujdes,
që i shikon me mëshirë.
E e bën me fjalë në të cilat
zëri i profetëve jehon
thellësive të kohës.
E ti e ndjen si përmbushet
premtimi i bërë ç’prej kahmot.
Ata brohorasin!
Si mund t’i bësh të heshtin?
Për këtë ke ardhur,
Që të dhurosh jetën
për jetën,
për tapër shëlbimin e botës.

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve: Shenjtorët e javës

Sot, Kisha Katolike kremtoi të Dielën e Larit dhe të Mundimeve të Krishtit. Procesioni me degë ulliri, dafina dhe palma na kujton hyrjen triumfale të Jezusit në Jeruzalem. Por që ky triumf të mos na gënjejë për misterin e Krishtit dhe misionin e Tij në mesin e njerëzve, menjëherë pas procesionit, lexohet tregimi i Mundimeve dhe Vdekjes së Shëlbuesit të botës. Po sot, u kremtua edhe Dita e 25-të Botërore e Rinisë, në nivelin dioqezan.

Nesër, e hënë, 29 mars, dita e parë e Javës së Madhe, meditojmë mbi faktin se Zoti është drita dhe shpëtimi ynë. Dashurisë pa kufi të Marisë, që lyen këmbët e Jezusit me vaj të parfumuar e të shtrenjtë, i kundërvihet meskiniteti i Judës, njeri që llogarit vetëm përfitimin e vet. Në të Hënën e Madhe kremtohen edhe shën Gulielmi Tempier dhe shën Rudolfi.

Të Martën e Madhe të përpiqemi të shpallim shpëtimin, që vjen nga Zoti. Parashikimi që bën Jezusi, gjatë Darkës së Mbrame, na drejtohet edhe ne e të gjithë atyre që thonë me zjarr Besojmën e fesë, por e realizojnë atë vetëm me fjalë e jo me jetën e përditshme. Në këtë ditë festohen shën Sekondi, shën Leonard Murialdi dhe i Lumi Amedeo IX.

Më 31 mars, të Mërkurën e Madhe, i kërkojmë Zotit të na vijë në ndihmë. Jeta e çdo njeriu lëviz ndërmjet dy poleve ekstreme. Duhet të vendosim nëse duam t’ia dorëzojmë Jezusin vdekjes, ose t’ia dorëzojmë vetveten, ashtu si Krishti, Zotit dhe vëllezërve. Këtë na mëson shën Beniamini, që kremtohet në këtë ditë.

Me të Enjten e Madhe, më 1 prill, fillon Triditëshja e Pashkëve. Viti Meshtarak është atmosfera ideale për të kremtuar meshën e Darkës së Mbrame. Të mbledhur përreth tryezës eukaristike, ashtu si Apostujt në Çenakull, të përpiqemi ta jetojmë këtë mister me fe, mirënjohje e vëllazërim të sinqertë. Përkujtojmë themelimin e Eukaristisë e të shërbimit meshtarak, dy dhurata të çmuara të Zotit.

Më 2 prill, Të Premten e Madhe, gjunjëzohemi para Kryqit, i cili është shenja se Zoti e do njeriun aq sa të japë jetën për të. Përshkrimi që i bën Shën Gjoni Ungjilltar Mundimeve të Krishtit është dëshmia më e madhe e dinjitetit të jetës njerëzore. Jezusi na tregoi se askush nuk e humb dinjitetin para padrejtësisë, gënjeshtrës, poshtërimit, dhunës e urrejtjes. Sa e çmueshme është jeta para syve të Zotit, nëse për ta mbrojtur lejoi ta kryqëzonin, si të ishte ndonjë keqbërës!

Heshtja e Zotit, nata e lutjes në pritje të Ringjalljes së Krishtit, përbëjnë të Shtunën e Madhe, 3 prill. U deshën fjalët e dy burrave të veshur me të bardha për t’i dhënë të kuptojnë Marisë Magdalenë, Gjovanës e Marisë së Jakut se Krishti ishte ngjallur. Mahnitja e tre grave duhet të na e hapë edhe ne zemrën për të dëshmuar vërtetësinë e asaj ngjarjeje në botë.

Aleluja! Kjo është Dita e Krishtit Zot! Të dielën, më 4 prill, kremtojmë Pashkët e Ringjalljes. Në këtë ditë realizohen shpresat e njerëzimit. Ndërsa shkëmbejmë urimet, t’ì japim njëri-tjetrit, sëbashku me dorën, edhe këtë siguri: “Krishti u ngjall, me të vërtetë u ngjall!”

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

E Diela e Larit (E diela e Luleve)

Emri i vjetër i kësaj të diele në liturgji ishte "dominica de passione Domini" (shek.IV-V). Më vonë ajo quhet "Dominica palmarum" ose "Dominica in palmis". Kjo është ruajtur deri në ditët tona, kështuqë, me reformën e Koncilit të II të Vatikanit këto dy shprehje përmblidhen në një: "Dominica in palmis de passione Domini" - E diela e Larit e Mundimeve të Krishtit.

Në vendet ku nuk kishte palma kjo e diel është quajtur sipas lulës që është përdorë në vend të tyre, psh. "Pascha florum" ose "Pascha floridum".

(Emri i siujdhesës amerikane Florida ka këtë prejardhje. Gjatë një ekspedite mornarët e panë këtë siujdhesë në këtë të diel dhe e quajtën po me këtë emër).

Liturgjia e kësaj dite ndahet në dy pjesë. Bekimi i rrembave që vazhdon me proçesion dhe përkujtimi kremtor i Mundimeve dhe vdekjes së Krishtit. Duke përkujtuar hyrjen mesianike në Jeruzalem (Mt 21, 1-10; Mk 11, 1-11; Lk 19, 28-38; Gjn 12, 12-19), si dhe Mundimet e Krishtit gjatë Javës së madhe, duhet të tentojmë që edhe më intenzivisht të përgatitemi për Ringjalljen e Krishtit, i cili me Ringjalljen e vet do ti jep kuptim jetës sonë.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

Treditëshi i Shenjtë!

Festën e Pashkëve në fillim Kisha e ka festuar vetëm një ditë edhe atë natën në mes të Shtunës së madhe dhe të dielës së Pashkëve. Më vonë (gjatë shek. IV) zhvillohet “Treditëshi shenjtë i Zotërisë së kryqëzuar, varrosur dhe ringjallur”. Kremtimi liturgjik i këtyre tri ditëve fillon në mbrëmjen e të Enjtes së madhe deri të dielën e Pashkëve.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

E Enjta e Madhe


Të Enjten e madhe kremtohet Mesha e darkës së Mbramë që duhet të jetë e vetmja atë ditë (duke mos përfshi këtu Meshën e shugurimit të vajrave e kremtuar prej ipeshkvit). Me Këtë meshë është e ndërlidhur tradita e larjës së këmbëve (traditë e ashtuquajtur mandatum – urdhër). Me këtë gjest shprehet çartë porosia e Krishtit që u jep apostujve, të jenë gjithmonë në shërbim të besimtarëve. Gjatë kësaj meshe shugurohen hostjet për të Premtën e madhe të cilat vendosen në një tabernakull (në kapellë ose të përgatitur për këtë rast në ndonjë vend të përshtatshëm në kishë) ku mundë të bëhet adhurimi para të Shenjtërueshmit Sakrament (Varrit shenjt). Më pas vazhdon zbulimi i lterit kryesor si shenjë zie e mbarë Kishës, si dhe duke marrë parasysh se të Premtën e madhe dhe të Shtunën e madhe nuk ka meshë por përkujtohen Mundimet dhe vdekja e Krishtit. Po përmendi këtu edhe traditën se kur thuhet Lavdia bien kumbonat të cilat pushojnë e nuk bien më deri në Lavdinë e Vigjiljes së Pashkëve.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

E Premtja e Madhe


Liturgjia e të Premtës së madhe sot përmbanë tri pjesë: Shërbesën e fjalës; Adhurimin e Kryqit dhe kungimin.

Kjo ditë për të krishterët në gjithë botën është ditë agjërimi. Kisha porositë që ky agjërim të mbahet deri në Vigjiljen e Pashkëve. Që në fillim të riteve të kësaj dite meshtari shtrihet para lterit, besimtarët bien në gjunjë dhe të gjithë për pak kohë luten në heshtje. Në shërbesën e fjalës vëmendja është e përqëndruar në leximin e Mundimeve të Krishtit.

“Kryqi, dru dhimbjesh e vuajtjesh, lter gjaku e flije zen vendin e parë në ritet fetare”… Kështu, “me adhurimin e Kryqit besimtarët ndjekin shpirtërisht tragjedinë e Golgotës, të paraqitun aq gjallë e aq thekshëm në Ungjillin e shën Gjonit” (Meshari i të kremteve, At D. Gjeçaj, Romë 1966).

Pas leximit të Mundimeve të Krishtit mbahet një homeli e shkurtër dhe vazhdohet me lutjet e gjithëmbarshme. Më pas bëhet adhurimi i Kryqit për të përfunduar me pjesën e tretë që është kungimi.

Sot, më mirë se kurrë, e kuptojmë se të kungohesh me korpin e Krishtit d. t. th. të marrësh pjesë në flijen e tij – të dijsh t`i pranosh edhe vuajtjet nga dashuria për të afërmin.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

E Shtuna e Madhe

Në këtë ditë është ditë heshtje, "heshtja e varrit", nuk ka kremtim të euharistisë e as të shërbesës së fjalës deri në mbrëmje - në Meshë të mbrëmjes apo të mesnates. Pra me mendje e zemër lutemi duke përkujtuar Krishtin në varr i cili pret momentin e ngjalljes së vet të lavdishme.

E Shtunja e Madhe e Pashkëve është dita e varrimit dhe e heshtjes. Mirëpo në barkun e tokës ruhet e rritet porsi fara, fidanishtja e jetës së re. Në këtë natë të shenjtënueshme, në të cilën Jezu Krishti, Zoti ynë kaloj nga vdekja në jetë, Kisha, e përhapur kudo në botë, i thërret bijtë e vet të rrijnë zgjuar në uratë.


Nata e te Shtunes së Madhe

Në këtë Natë të shenjtueshme, e rijetojmë Pashkën e Zotit përmes dëgjimit të Fjalës Hyjnore dhe pjesëmarrjes në Sakramente; Krishti i ngjallur do ta përforcojë në ne shpresën e pjesëmarrjes tonë në fitoren e tij mbi vdekjen e të jetojmë me të në Zotin Atë.

Kremtimi i Natës së Ngjalljes së Jezu Krishtit është zemra e thelbi i krishtenimit, këndej qendra e kulmi i tërë vitit liturgjik kishtar.

Besimtarët e krishterë, në këtë Natë të Shenjtueshme, janë në pritje të kumtimit të Lajmit të Mirë të Ngjalljes së Shpëtimtarit të botës, Jezu Krishtit. E liturgjia e Vigjiljes së Pashkëve rregullohet në disa pjesë, rite e simbole gjatë Natës së Pashkëve, e cila është quajtur e konsideruar me të drejtë si “Nëna e të gjitha netëve të lutjes”.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

Vigjilja e Pashkëve e natës së shenjtë

Vigjilja e Pashkëve sot përmbanë këto katër pjesë:
1) Shërbesa e dritës: Bashkësia gjendet afër qiriut të Pashkëve që është simbol i Krishtit, dritës së botës.

2) Shërbesa e fjalës: Kur mendojmë mbi veprat e mrekullueshme të cilat që nga fillimi Zoti i ka bërë në popullin e vet.

3) Shërbesa e pagëzimit: Sakrament ky përmes të cilit kemi kaluar nga vdekja në jetë. Bëhet përsëritja e premtimeve të pagëzimit, dhe

4) Shërbesa eukaristike: Populli i Zotit i rilindur me pagëzim paraqet flijen në Përkujtim të Krishtit, si shenjë falënderimi dhe ushqehet me korpin e Krishtit të ngjallur.

Shën Augustini për këtë natë shkruan kështu: Nata e Pashkëve është “Nata shenjte, nata nënë e të gjitha netëve të krishtërimit”.

Në shërbesën e dritës të kësaj nate duhet të veçohen momentet si psh. bekimi i zjarrit që është shenjë e jetës që shndritë dhe ngrohë. Më pas në qiriun e Pashkëve meshtari gdhendë një kryq. Mbi të vihet shkronja greke Alfa ndërsa nën të shkronja Omega. Në katër anët e kryqit vihen katër numrat e vitit vijues, pastaj mundë të vihen pesë kokrrat e kemit poashtu në formë kryqi.

Prej zjarrit të bekuar ndizet qiriu i Pashkëve që simbolizon Krishtin e Ngjallur.

Pasi të jemi nisur drejt kishës, në hyrje të saj të gjithë ndezin qirinjtë që bartin në dorë nga qiriu i Pashkëve (Populli i Zotit udhëton në këtë botë i shndritur me dritën e Krishtit). Atëherë xhakoni, ose nëse ai nuk është, meshtari duke e lartësuar qiriun e Pashkëve këndon në hyrje të kishës, në mes dhe te lteri: Drita e Krishtit, në çka të gjithë përgjigjen: Falënderojmë Hyjin.

Pasi të vihet qiriu në shandan këndohet himni i qiriut të Pashkëve. Ky himn përmbanë pesë tema: 1) Ngjallja është krijim i ri; b) Dalja; Qiriu si udhëtregues i popullit (Dalja nga Egjipti); c) Qiriu është dritëza e Kishës e cila pret të Fejuarin e vet; d) Domethënja e paraqitjes së dritës dhe karakteri flijues i Pashkëve; dhe e) Simbolika e bletëve.

Pasi të ketë përfunduar himni të gjithë fikin qirinjtë dhe ulen, vazhdon shërbesa e fjalës.

Për shërbesën e fjalës janë të paraparë shtatë lexime prej Besëlidhjes së Vjetër dhe dy prej Besëlidhjes së Re. Leximet e BV mundë të reduktohen në më së paku dy por asnjëherë nuk guxon të lihet leximi mbi daljen prej Egjiptit (Leximi i tretë).

Pas leximit të fundit të BV dhe lutjes meshtari këndon Lavdi… Vijon lutja dhe leximi i letrës nga BR. Kur ky përfundon solemnisht pas shtatë javësh këndohet Aleluja. Vazhdon Ungjilli dhe homelija.

Në shërbesën e pagëzimit nëse ka katekumen (të rritur për pagëzim) bëhet paraqitja e tyre si dhe e nunave, e nëse nuk ka asnjë për pagëzim ftohet bashkësia në lutje dhe bëhet bekimi i ujit. Nuk thohen as litanitë, ndërsa bëhet përsëritja e premtimeve të pagëzimit. Nuk thuhet Besojma.

Shërbesa euharistike është shërbesa kulminante e këtij kremtimi me të cilën shprehet kuptimi themelor i saj: Me Krishtin kalojmë nga vdekja në jetë.
Mesha vazhdon si rëndomtë me prefacion dhe lutjet e përshtatshme të kësaj të Kremte.


vazhdon-->

[toni77_toni]

Java e Madhe e Pashkëve dhe kuptimi i saj!

E Enjta e Madhe - SOT kremtohet Mesha e darkës së Mbramë të Jezusit me apostujt!


Të Enjten e madhe kremtohet Mesha e darkës së Mbramë që duhet të jetë e vetmja atë ditë (duke mos përfshi këtu Meshën e shugurimit të vajrave e kremtuar prej ipeshkvit). Me Këtë meshë është e ndërlidhur tradita e larjës së këmbëve (traditë e ashtuquajtur mandatum – urdhër). Me këtë gjest shprehet çartë porosia e Krishtit që u jep apostujve, të jenë gjithmonë në shërbim të besimtarëve.

Gjatë kësaj meshe shugurohen hostjet për të Premtën e madhe të cilat vendosen në një tabernakull (në kapellë ose të përgatitur për këtë rast në ndonjë vend të përshtatshëm në kishë) ku mundë të bëhet adhurimi para të Shenjtërueshmit Sakrament (Varrit shenjt). Më pas vazhdon zbulimi i lterit kryesor si shenjë zie e mbarë Kishës, si dhe duke marrë parasysh se të Premtën e madhe dhe të Shtunën e madhe nuk ka meshë por përkujtohen Mundimet dhe vdekja e Krishtit. Po përmendi këtu edhe traditën se kur thuhet Lavdia bien kumbonat të cilat pushojnë e nuk bien më deri në Lavdinë e Vigjiljes së Pashkëve.



“Shkoni e na bëni gati Darkën e Pashkëve”



Erdhi dita e Bukëve të Pabrume, kur duhej të flijohej qengji i Pashkëve. Atëherë Jezusi dërgoi Pjetrin e Gjonin dhe u tha:

“Shkoni e na bëni gati Darkën e Pashkëve.”

“Ku dëshiron ta bëjmë gati” ‑ e pyetën ata.

“Posa të hyni në qytet ‑ u tha ai ‑ do t’ju takojë një njeri që mbart një katrovë me ujë. Shkoni pas tij. Në atë shtëpi që të hyjë ai, thuajini të zotit të shtëpisë: ‘Mësuesi të çon fjalë: ku është dhoma e bukës në të cilën do të mund të ha me nxënësit e mi Darkën e Pashkëve?’ Ai atëherë do t’jua tregojë në kat një sallon të madh të shtruar: aty na bëni gati.”

Ata shkuan e gjetën ashtu si u tha dhe e përgatitën Darkën e Pashkëve. (Lk 22; 7-13)



"Ky kelk është Besëlidhja e Re në gjakun tim që derdhet për ju. ”

Kur erdhi koha, Jezusi u ul në tryezë e me të bashkë edhe apostujt. U tha:

“Me gjithë shpirt kam pasur dëshirë ta ha këtë Darkë të Pashkëve bashkë me ju para se të pësoj, sepse juve po ju them: nuk do ta ha më para se të marrë fund në Mbretërinë e Hyjit.”

Atëherë mori gotën, falenderoi e tha:

“Merreni e ndajeni mes jush! Vërtet, unë po ju them se prej këtij çasti s’do të pi më fryt hardhie derisa të vijë Mbretëria e Hyjit.”

Pastaj mori bukën, u falënderua, e theu, ua dha e tha:

“Ky është trupi im që flijohet për ju. Bëni këtë në përkujtimin tim!”

E mori gjithashtu edhe kelkun, pasi u krye darka, e tha:

“Ky kelk është Besëlidhja e Re në gjakun tim që derdhet për ju. ”

“Por, ja, dora e atij që po më tradhton është me mua në tryezë! Biri i njeriut njëmend po shkon ashtu siç u caktua, porse, i mjeri ai njeri që po e tradhton!”

Ata zunë ta pyesnin njëri‑tjetrin cili prej tyre do të ishte ai që do ta bënte këtë gjë. (Lk 22; 14-23)


vazhdon-->