Mirditasit protestojne kunder veprimeve dhe paramendimeve jugosllave

[Reschen]

Si e riokupoi Serbia Kosovën më 1918 (37)
Serbia orvatet t’i sllavizojë shqiptarët
Mirditasit protestojnë kundër veprimeve dhe paramendimeve të jugosllavëve. Çka i shkruajnë Kryesisë së Konferencës së Paqes klerikët katolikë, myslimanë e ortodoksë të rrethit të Shkodrës? Dokumente arkivore që botohen për herë të parë

Prof. Dr.
Hakif BAJRAMI

Këto krahina e të gjithë këto qytete janë bamun theatër vrasash të parreshtuna, plojesh, salvimesh e jashteqitjesh, të cilat kanë për qëllim sllavizimin e popullsiës. E pra ndë 1912 Serbia ka pasë shpallun bujënisht Shqipniën për Shqiptarët. Sot drejtësia e tagri shkelen e ndrydhen prej sllavëvet.
I lutem Konferencës qi të ketë mirsiën me marrë në kujdes të drejtat t’ona.Asht krejt punë e paudhë qi t’i jipen Serbiës e Malit-të–zi. Kërkojmë të drejtën qi t’i ruhet Shqipniës tansia e po bajmë dëshmië vullnetin t’ënë se do t’a mbajmë domosdo Shkodrën qi ka qene kurdoherë kryeqyteti i saj. Deri sa ky dëshir i ynë të mos vërtetohet, na nuk do të kemi kurrë paqë të shigurueme, e qetsia nuk do të mbretnojë në këto vise.
Tue i uruem Italiës punë të mbara e të mira e tue shprehun deshirin qi të shohin edhe ma fort të shtrengueme gjalmat (liens) qi do të lidhin ketë vend me nji Shqipnië të smadhueme mbas të drejtës, t’unjisueme, të lirë e mëvete, po i lutemi Qeverriës Mbretnore me i paraqitun Konferencës së Paqës kushtet (voeux) t’ona jetike.

Kalimet (Lesh-Shqipnië) më 8 korrik 1919.

(Të nenshenjuem):

Nikollë Lleshi, bajraktar i Oroshit (Mirditë)
Prej krenvet t’Oroshit (Mirditë):
Bibë Llesh Gega, Gjokë Llesh Gega, Tue Nikollë Gjeta.

Ndue Bajraktari, bajraktar i Spaçit (Mirditë)
Prej krenvet të Spaçit (Mirditë):
Gjokë Dodë Lleshi, Nikollë Pjetri, Zef Notsi.

Ndrecë Nikolli, bajraktari i Kushnenit (Mirditë)
Prej krenvet të Kushnenit (Mirditë):
Mark Çupi, Frrok Prendi, Ndue Prengë Lleshi.

Nikollë Bajraktari, bajraktar i fandit (Mirditë)
Prej krenvet të fandit (Mirditë):
Prengë Tue Doda, Gjokë Ndrecë Ndreka, Mark Ndrecë Doda.

Jak Frroku, bajraktar i Dibrit (Mirditë)
Prej krenvet të Dibrit (Mirditë):
Mark Boci, Llesh Kolë Deda, Paluc Prenga.

Kolë Gjeta, bajraktar i Selitës (Ohër)
Prej krenvet të Selitës (Ohër):
Gjon Lufi, Bibë Prenga, Sali Stafa.

Bardhok Prenga, bajraktar i Këthellës (Ohër)
Prej krenvet të Këthellës (Ohër):
Mark Duka, Ndrec Nikolli, Gjon Nikollë Doda.

Pal Ndue Hani, bajraktar i Rrazës (Ohër)
Prej krenvet të Rrazës (Ohër):
Ndue Kola, Ahmet Vokrri, Ali Musta.

Gegë Prendi, bajraktar i Kryezezit (Malsië e Lezhës)
Prej krenvet të Kryezezit (Malsië e Lezhës):
Zef Simoni, Mrk Lleshi, Ndue Gjoni.

Mark Gjini, bajraktar i Bulgrit (Malsië e Lezhës)
Prej krenvet të Bulgrit (Malsië e Lezhës):
Gjon Ndoi, Ndue Prendi, Gjokë Nikolli.

Tomë Pjetri, bajraktar i Manatiës (Malsië e Lezhës)
Prej krenvet të Manatiës (Malsië e Lezhës):
Kolë Gjokë Deda, Ndue Dedë Pjetri, Nikoll Gji Marku.

Kolë Toma, bajraktar i Velës (Malsië e Lezhës)
Prej krenvet të Velës (Malsië e Lezhës):
Bardh Doda, Llesh Ndou, Due Pjetri.

Llesh Pjetri, bajraktar i Kallmetit (Malsië e Lezhës)
Prej krenvet të Kallmetit (Malsië e Lezhës):
Mati Marku, Lazër Pjetri, Mark Prendi. “
Mesh Nikoll Kimëza, deletat peshkpal i Lezhës.

Adnekt nr.7.

Kryesisë së Konferencës së Paqes

Në Paris
Na, të nënshkruemit, pjestarë të Klerit muhamedan, katholik e arthodhokës, e të parë të Shqipniës së Sipërme, të rrethit të Shkodrës e të të dyë brigjevet, në të djathtë e në të shmajtë të Drinit, kemi marrë vesh prej përfasuesvet t’anë pranë Konferencëis se Jugosllavët, tue përdorur gjithfarë dredhiësh, mundohen me na rrëmbyem Skodrën me gjithë rrethet e krahit të djathtë të Drinit e me i a ngjitun Mbretniës së Serbvet, të Kroatvet e të Sllovenvet. Tash duhet ditun se të gjitha tokët, qi gjinden në krah të djathët të drinit, mund të thirren kërthiza e Shqipniës si për gjuhë, historië e ndiesië komtare, ashtu edhe për doke, feë e godhana, qi i kanë të njinjishme me vendet e bregut të shmajtë të lumit.
Adnektimi i këtyne vendeve me Jugosllavië kishte për të qenë nji më nji si me dashun qi të prishet Shqipnia për fitim të disa pakicave ethnike të hueja me të cilat nuk kemi kurrnji afrim as gjuhe, as dokesh as gojdhanash, e prej të cilavet na ndajnë intereset landore e morale. Me kënaqun unshmeniën jugosllave kishte për të qenë gjithnji si me mohuem parimet e komsivet, të drejtësiës, të tagrit, të qytetnimit, parime për të cilat vendasit e Shtetevet të Kuptimit kanë luftuem e fituem. Na jemi të bindun se Konferenca, shprehje fjeshtë e këtyne parimeve, nuk do t’i pranojë kurrë kërkesat e padrejta t’anmiqvet t’anë.
E shohim prapë me detyrë të Ju dëftejmë sheshit se na nuk kemi kurrë për të përulun kryet përpara kurrfare dhune qi të ketë për qëllim të cunglluemit e tokës s’onë komtare.
Na duem të jemi të bashkuem e mëvete qysh prej veriut e në Jug, që prej Lindjes e mje në Përendim të vendit t’ënë. Na duem qi qytetet t’ona ma të mirat, të bashkueme nen nji flamur të vetëm e tue pasun Shkodrën në krye, të jenë prapë, si përprara, dritat ngaha do të shkëlqejnë qytetnimi, gjuha, tregtia e jonë. Të huejt nuk i duem mbrenda shtëpiës s’onë, as nuk do të durojmë kurrë qi të shklasin e të dhunojnë trollin e Atdheut t’ënë. Të huej janë për ne Serbët, Kroatët, Sllovenët e Grekët, të cilët i kërcnohen mëvetesiës s’onë. Por ata nuk do t’arrijnë kurrë qi të na shtrojnë më sa mundën shumë të tjerë me sunduem mbi ne rrokull qinda e qinda vjetesh.
Duhet qi të mos harrojmë se prej kësaj lufte ka bunuem triumfi i demokratiës së përgjithëshme.
Prej Konferencës e prej popujvet të lirë lypim gjygj e presim drejtësië. Le t’a kujtojmë se parimet e Vilsonit nuk u shpallën për të gënjyem popujt qi, sot e mbrapa, do të qeverisen mbas parimesh ethnike e do të bashkohen mba vullnetit të vet të lir.
Serbia e vogël, e ngushtueme nga kërcnimet e njij ma të forti, qe shkëndia e luftës botore.
Na, qi jemi bijt e pamundun të malevet e të fushavet, po betohemi se kurrë s’kemi për t’a kurrusun kryet, as përpara vendimesh qi të cenojnë mëvetesiën t’onë, as përpara ma të voglës dhunë qi t’i bahet trollit t’atdheut. Flamuri i ynë, shëmbull force e lirie, duhet qi të valojë lirisht mbi githë Shqipniën, të bashkueme e mëvete.
Na, të nenshkruemit, pjestarë të Klerit muhameda, katholik e orthodhokës, e të parë, nd’emën të vendasvet të Shqipniës, tue përbuzun ata të pakë trathtorë qi i janë shitun arit të huej, po betohemi, faqe botës mbarë, se do të luftojmë, me armë në dorë, për liriën e njisiën e Atdheut deri sa të na rrjedhë nji pikë gjak ndër dej. Bijt t’anë, nipat t’anë e stërnipat t’anë, brez pas brezi, do të bajnë edhe ata kështu deri sa prej fisit t’ënë do të lejnë ata të cilët, ma të lumë se na, do të na përligjin e do të dëbojnë ndrydhsin mizuer.

(Të nënshkruem):

I
Muharrem Penjili, Myfti - Kadi i Krues
Mesh. F. Gjini, vikar i përgjithëshëm i argjipeshkviës së Durrsit
Baba Haxhiu, kryetar i Bektashivet
Mesh. Llesh Bitraj, famullitar katholik
Adem fehmiu, imam i lagjes Kala
Nexhip I., imam i lagjesVarosh
H. Dedja, Kryetar i Bashkiës së Krues
H. Berberi, Këshilltar i Bashkiës së Krues
Hajdar Kika, i Bashkiës së Krues
Xhemil B. i Bashkiës së Krues
Dr. Beqir Perta, shërues i Bashkiës së Krues
Emrullah Koçi, përfaqsues i lagjes Kala
Sylejman Veseli, përfaqsues i lagjes Kala
Hasan Kalashi – S. Seseri – Xhafer Taga – Z. Bardhi – Hysejn Belegu – Jahja Kovaçi – Emrullah Kupi – M. Qesja.

Krue (Shqipnië) më 12 Korrik 1919

II

Vehbi Dibra, Myfti i gjithë Shqipniës
Vesejl Naibi, Mis i Gjygjit të Naltë të Sheries
H. Ali Korça, Mis i Gjygjit të Naltë të Sheries
Myteesim Kullici, Mufti – Fadi i Tiranës
S. Kadri, ylema i Tiranës
Papas Gjorgji, famullitar orthodokës i Tiranës
R. Matja, imam i Tiranës
A .Zela, imam i Tiranës
Mahmit Çaçani, imam i Tiranës
Ismajl Ndroqi, kryetar i Bashkiës së Tiranës
Esad Toptani- Abdi Toptani – Shefik Kondi – A. H. Ahmeti – Selim Petrela – Z. Halulli – H. Baku – M. Llagami- Osman Myderrisi – Xhepë Qosja – Xhemal Tafaj – Sotir Peci – Selim Fortuzi – K. Sauku – St. Koja – Beqir Kazazi.

Tiranë (Shqipnië) më 12 korrik 1919

III
Primus Binachi, acchiepiscopus Dyrrachil
Kostantin Nikollau, vikar i ipeshkvit orthodhokës të Durrsit
Haxhi Aliu, myfti-kadi i Durrsit
Mihal Tiuja, kryetar i Bashkiës së Durrsit
J. Bosjçeviq, këshilltar i Bashkiës së Durrsit
Hysejn Halimi, këshilltar i Bashkiës së Durrsit
V. Spiro, këshilltar i Bashkiës së Durrsit
Ali Riza Kosova – Kristaq Rama – Hysejn Imami – M.Beshiri – Hajdar Çela – Perikil Spiru – A. Sarreqi – Abaz Çelkupa – Kasem Durril – Ramazan Cerloj – Ismajl Beta – Veli Dinoja – Dhimitër Teolari – Z. Abdurrahimi – Sabri Dermani – Beqir Myshqiti – Z. vehbiu – H. Myshqeit – Jahja Efendiu.
Durrës (Shqipnië) më 12 korrik 1919

IV.
(Pjestare të klerit muhamedan të Kavajës): Sheh Azimi- H. Cara – Hasan Gjeçi – H. Sylejmani – A. Huka – Besim Sinulla – Halim Deliu – Ymer H. Ibrahimi – H. Kazazi.

Papa Theodhor L. Vikar i Metropolitit orhtodhoskës në Kavajë.

P. Haratiamb Papanikolla, famullitar i Kavajës
Z. Rustemi, kryetar i Bashkiës së Kavajës
Isuf Beu – Irfan Sylejmani – Hamdi Agai – Jovan Kola – Beqir Beu – Z. Kostantini – Stas Tirana – Adem Cara – Thoma Dhima – Sedi Kurti – R. Myftiu – Shahzevar – Idriz Lika – Luka Tuiri – Selman Sharra – H. Ibrahim Myrta – Rexhep Tulma – Ibrahim Qara – A. Faik – Imam Mustafai – Ali Qela – Selim Gjoci – Isuf Dollia – Shefqet H. Alushi – Rexhep Ibrahimi – Ali Biçeri – Sulë Gjuzi – Murat Arkaxhiu – Muhamed Xeka – Ismajl B. Sharra – Asim Kadiu.

Kavajë (Shqipnië) më 12 Korrik, 1919

XXIII. – Mbi theroriët qi populli shqiptar mund të shtyhet me bamun për fitim të Shtetevet fqina

Shkëlqesë,
Po të gjykojmë nga lajmet e botueme në ç’do rasë, prej shtypit mbi mënurat e ndryshme të marruna para sysh për sgjidhjen e problemit t’Adriatikut, si edhe nga deftimet, mjaft të kuptimshme, të bamuna mbi ketë çashtje prej njerësvet të qeverriës të pushtetevet t’interesueme, duket se po u qendrueka prapë nd’atë qëllim qi me përdorun Shqipniën si nji monedhë ndërrimi për me rregulluem miqsisht konfliktet interesesh të pjelluna nga bashkëlakmiët e lagjevet në kundërshtim. E këjo punë po ndollë, me gjithë garantiën për mëvetesie e asnjansië qi i kanë shiguruem shipniës Pushtetet e Mëdha e me gjith abrogimin (abrogation) e traktatit të fshehtë të vjetit 1915, shtrogim qi rrjedh domosdoprej të hequnit dorë t’Italies nga Delmacia e nga Dodhekanezi. Me fjalë të tjera, duket se po u dashka me sbatuem vetëm ato neje të traktatit të Londrës qi qëllojnë coptimin e Shqipniës e kështu me u bamun therore lakmivet të fqijvet, të drejtat e komit t’enë.
Në mendoret e ndryshme qi kemi pasun nderin t’i paraqesim Konferencës, kemi provuem me argumenta të pakundërshtueshem, u mbështetun mbi arsye historike etinografike e shtatistike, se parandemet e reja të fqijvet t’anë nuk kanë tjetër deshir as qellim veçse të smadhuemit e tokvet të veta mbi kurriz të Shqipniës, e se ata nuk kanë tjetër të drejtë, përveç asaj qi vjen prej fuqiës, mbi ato vise qi na kanë rrëmbyem me anë të vendimevet të traktatit të Berlinit e të Konferencës së Londrës 1913 vise qi na nuk do të pushojmë kurrë së kërkuemit nd’emën të drejtës.

gazeta Kosova Sot