Fragmente nga jeta e sahabëve

[no.Name92]

Fragmente
nga jeta e Sahabëve

[no.Name92]

EBU DERDA
“Ebu Derda’ ishte larguar nga bota (e stërngarkuar materialiste) për të kërkuar e gjetur qetësi shpirtërore në të dy botët.”

Abdurrahman ibnu Avf

Uvejmir ibnu Malik El Hazrexhijj i quajtur Ebu Derda-u u zgjua he¬rët nga gjumi dhe shkoi te idhulli i tij, që e kishte vendosur në vendin më të bukur të shtëpisë së tij. Ai e përshëndeti atë dhe e parfumosi me aromën më të mirë të shitores së tij madhe. Pastaj veshi ca rroba të reja mëndafshi nga më të mirat, të cilat ia kishte dhuruar një tregtar i ardhur nga Jemeni.
Kur u ngrit dielli lart, Ebu Derda doli nga shtëpia dhe u nis për në shitoren e vet.
Rrugët gumëzhinin nga radhët e njerëzve që ngushtoheshin du¬ke shkuar pas Muhammedit (a.s.), ndërsa ata ktheheshin nga Bedri. Në krye të tyre ishin disa grupe robërish nga kurejshitët. Iu prezen¬tua atyre. Nuk qëndroi gjatë dhe u takua me një djalë, i cili ishte nga Hazrexhinjtë. Djaloshin e pyeti për Abdullah ibnu Revahanë.
Djaloshi hazrexhij i tha:
-Ai është sprovuar në Luftën e Bedrit me sprovat më fisnike dhe është kthyer shëndosh e mirë dhe i tha të mos brengoset për të.
Djaloshi nuk u habit me pyetjen që ia bëri Ebu Derda lidhur me Abdullah ibnu Revahan. Pasi të gjithë njerëzit kishin dijeni për lidhjen vëllazërore që i obligonte ata në mënyrë të ndërsjellë, ngase ata kanë qenë të vëllazëruar që në kohën e injorancës. Kur u shpall feja islame, atë e pranoi ibnu Revaha, ndërsa Ebu Derda nuk e pranoi.
Por, ky veprim i tillë nuk shkëputi lidhjet e forta vëllazërore ndërmjet tyre. Kështu, Abdullahu zuri t’i propo-zojë Ebu Derdasë që t’i bëjë vizitë dhe ta ftojë në fenë islame, me ç’rast ai kërkon prej tij ta pranojë atë dhe i vjen keq që po kalonte koha e ai ende është pabesimtar.
* * *
Ebu Derda arriti në shitoren e tij dhe u ul në një karrige të lartë.
Ai zuri të shesë dhe të blejë gjëra, urdhëronte dhe ndalonte shër¬bëtorët e tij... Ai nuk dinte gjë se ç’po ndodhte në shtëpinë e tij. Në atë kohë Abdullah ibnu Revaha shkoi në shtëpinë e shokut të tij, tek Ebu Derda. Ai kishte vendosur të bëjë një punë... Kur arriti në shtëpi, ai e pa derën e hapur, e shikoi nënën e Ebu Derdasë në oborrin e tij dhe tha:
- Shpëtimi i Zotit qoftë mbi ty, o rob i Allahut!
Edhe mbi ty qoftë shpëtimi i Zotit, o vëlla i birit tim, Derdas! ia ktheu ajo.
Ku është Ebu Derda? pyeti ai.
Ajo tha:
- Ai ka shkuar në shitoren e vet dhe nuk do të vonohet shumë e do të kthehet.
A më lejoni të hyj? tha ai.
Ti je i mirëseardhur, tha ajo dhe zuri t’ia lirojë rrugën. Ajo shkoi në dhomën e saj dhe u angazhua për të rregulluar shtëpinë dhe për t’u përkujdesur për fëmijët e saj.
* * *
Abdullah ibnu Revaha hyri në dhomën ku e kishte vënë Ebu Der¬da idhullin e tij.
Ai e mori atë dhe zuri ta thyejë duke thënë:
“A nuk është çdo gjë të cilës i lutet njeriu, përveç Allahut, veprim i kotë...? A nuk është çdo gjë të cilës i lutet njeriu, përveç Allahut, veprim i kotë?”
Kur e copëtoi atë doli nga shtëpia.
Nëna e Ebu Derdas hyri në dhomën ku ishte idhulli. Ajo u shtang kur e pa atë të bërë copë e grimë... copat e tij i gjeti të hedhura për tokë... Ajo zuri t’i bjerë faqeve të saj me duar dhe tha:
“Më shkatërrove, më shkatërrove, o ibnu Revaha!”
* * *
Nuk kaloi shumë kohë dhe Ebu Derda u kthye në shtëpi dhe e gje¬ti gruan e tij duke qarë dhe duke bërtitur, e ulur te dera e dho¬mës ku ishte idhulli i thyer. Në fytyrën e saj pikaseshin shenja frik¬e.
Ç’u bë me ty? tha ai.
Vëllai yt, Abdullah ibnu Revaha, ka ardhur te ne kur ti nuk ishe në shtëpi dhe, siç po e sheh, ka vepruar kështu me idhullin tënd!
Ai shikoi idhullin dhe vuri re se ai ishte thyer. U tërbua nga mlle¬fi dhe i shkoi mendja t’i hakmerret për këtë, por nuk kaloi shumë kohë dhe e ndërroi atë mendim të pamatur dhe i kaloi mllefi. Mendoi në atë se ç’kishte ndodhur dhe tha:
- Po të kishte ndonjë dobi në këtë put, ai vetë do të mbrohej nga shkatërrimi.” Pastaj menjëherë shkoi te Abdullah ibnu Revaha¬së dhe së bashku me të shkuan tek i Dërguari i Allahut dhe njoftoi botërisht se po e pranon Fenë e Allahut. Ai ishte banori i fundit nga lagjja e tij që pranoi fenë islame.
* * *
Ebu Derda që në çastin e parë besoi në Allahun dhe në të Dër¬guarin e Tij me besim të sinqertë me tërë qenien e vet.
Ai u pendua sinqerisht për kohën që kishte kaluar pa bërë mirësi. Mësoi mirë se ç’kishin bërë shokët e tij në përvetësimin dhe mësimin e rregullave të Fesë së Allahut, në mësimin përmen¬dsh të Librit të Tij, adhurimin (ibadetin) dhe devocionet që ishin mishëruar në shpirtrat e tyre për Allahun.
Ai vendosi t’a arrijë atë që i kishte ikur me një angazhim të madh, t’i vazhdojë pëpjekjet e natës me pëpjekjet e ditës, gjersa t’i arrijë shokët e tij dhe të mbajë shtegun me ta.
Ai filloi të bëjë adhurim duke u larguar nga kënaqësitë e kësaj bote. Filloi të marrë dije me ëndje të madhe, ndaj me përkushtim iu dha mësimit të Librit të Allahut, duke mësuar Fjalët e Tij, dhe zuri të thellohej në përceptimin e thënieve të tij.
Kur vuri re se tregtia do ta pengonte nga të shijuarit e shijes së adhurimit si dhe nga pjesëmarrja në tubime të ndryshme që bëheshin për të nxënë dituri, ai hoqi dorë nga ajo pa u hamendur dhe pa i ardhur keq fare.
Një njeri e pyeti atë për këtë veprim të tij, për të cilin u përgjigj:
- Unë isha tregtar para se t’ia jepja besën Pejgamberit të Allahut dhe kur u bëra musliman dëshiroja t’i bashkoja tregtinë dhe ibadetin (adhurimin), por unë nuk e kisha drejt. Andaj lashë mënjanë tregtinë dhe iu rreka adhurimit.”
Pasha Atë, në dorën e të Cilit është shpirti i Ebu Derdas, unë nuk dëshiroj të kem sot një shitore para derës së xhamisë e të më ka¬lojë një namaz pa e falur me xhemat sesa të shes, të blej dhe të fi¬toj çdo ditë nga 300 dinarë.
Pastaj i hodhi një shikim pyetësit dhe i tha:
- Unë nuk them se Allahu xh.sh. ka ndaluar shitblerjen, por unë dua të jem njëri prej atyre që nuk i largon tregtia e as shitblerja nga përmendja e Allahut.”
* * *
Ebu Derda nuk e braktisi vetëm tregtinë, por ai u largua edhe nga shijimi i kënaqësive të botës. Hoqi dorë nga stolitë dhe orna¬mentet. Ai u kënaq vetëm me një kafshatë të thatë për të plotësuar nevojat e tij jetësore dhe rroba të thjeshta për të mbuluar trupin.
Një natë kur po bënte ftohtë i madh, tek ai kthyen një grup njerëzish. Ai u ofroi ushqim të nxehtë, por mbulojë nuk u ofroi. Kur zuri t’i marrë gjumi, ata filluan të pyesin njëri tjetrin për mbulojë dhe njëri prej tyre tha:
- Unë po shkoj dhe po e pyes për to.
Lëre, kthehu! i tha tjetri. Por ai nuk u ndal, derisa sa arriti te dera dhe pa të zotin e shtëpisë të shtrirë, kurse gruaja e tij ishte ulur afër tij. As ajo e as ai nuk kishin gjë mbi trup, përveç nga një rrobë të hollë që nuk i mbronte nga vapa e as nga të ftohtit.
Njeriu i tha Ebu Derdas:
- Siç po shoh, t’i po bie të flesh ashtu siç po biem ne! Ku i keni plaçkat tuaja?
Ebu Derda’ iu përgjigj:
- Ne kemi një shtëpi në të cilën shokëve u sjellim çdo gjë që kemi nga sendet tona. Sikur të kishim diçka më tepër nga ato sende, ne do t’ua jepnim juve.
Pastaj, në këtë rrugë që ia kemi mësyrë, gjer në atë shtëpi, është një pengesë e fshehtë dhe e mundimshme. Ai që ka barrë më të lehtë, aq më mirë për të. Ne deshëm ta lehtësojmë barrën tonë nga sendet e rënda me shpresë që ta kalojmë atë.
Pastaj i tha njeriut:
- A kuptove?
Po, e mora vesh. U shpërblefsh me të mira! i tha ai.
Në kohën e halifatit të El Farukut (Omerit r.a.) atij deshën t’i jepnin për qeverisje një vilajet në Sham. Por ai e hodhi poshtë atë dhe tha:
- Nëse dëshiron (o Omer) të shkoj, që t’ua mësoj atyre Librin e Allahut dhe Sunetin (traditat dhe hadithet) e Pejgamberit dhe të falem me ta, po shkoj.
Omeri u kënaq me përgjigjen e tij.
Ebu Derda shkoi në Damask. Kur arriti atje vuri re se njerëzit ishin dhënë me pasion pas luksit dhe jetës komode. Këto e trondi¬tën. Andaj dhe i ftoi njerëzit në xhami. Ata u tubuan rreth tij dhe u ngrit dhe tha:
- O banorë të Damaskut! Ju jeni vëllezërit e mi nga feja, fqinjët dhe aleatët tanë (në luftë) kundër armiqve.
O banorë të Damaskut! A thua, çfarë ju ndalon juve të mos më doni e të mos i përifillni këshillat e mia, ndërsa unë nuk kërkoj asgjë nga ju. Këto këshilla jua jap juve, por unë nuk varem prej jush. Siç po e shoh, njerëzit tuaj të ditur po shkojnë (ndërrojnë jetë), kurse të paditurit nuk po mësohen!
Unë po vërej se ju jeni dhënë pas atyre gjërave për të cilat ju ka garantuar Allahu xh.sh., ndërsa i keni lënë gjërat për të cilat jeni urdhëruar!
Po ndërtoni ndërtesa në të cilat nuk banoni!
Po meditoni për atë që nuk e realizoni!
Po grumbulloni atë që nuk e hani.
Edhe para jush popujt janë tubuar dhe kanë medituar. Nuk kaloi shumë kohë dhe turma e tyre mbeti e shkatërruar, synimet e tyre mashtrim dhe shtëpitë e tyre varreza...
Ky ishte Adi, populli i Pejgamberit Hud, o banorë të Damaskut! Toka ia ka gllabëruar pasuritë dhe bijtë...
Cili prej jush sot blen mbeturinat e Adit për dy dërhemë?
Njerëzit zunë të qajnë me zë gjersa u dëgjuan zërat nga oborri i xhamisë.
* * *
Që nga ajo ditë Ebu Derda’ zuri të shkojë në tubime të nje¬rëzve, të futet në tregjet e tyre. Ai i përgjigjej njeriut që pyes¬te, mësonte të paditurin, ia tërhiqte vërejtjen atij që ishte i pa¬kujdesshëm duke shfrytëzuar çdo rast (që i jepej).
* * *
Ndërsa po kalonte pranë një grupi njerëzish, të cilët ishin tu¬buar rreth një njeriu dhe kishin filluar ta rrahin e ta fyejnë, ky iu afrua atyre dhe i pyeti:
- Ç’u bë?!
Një njeri ka bërë mëkat të madh, i thanë ata.
Ai tha:
- Po ta kishit parë se ai po bie në ndonjë gropë, a nuk do ta nxirrnit prej saj?!
Po! i thanë ata.
- Mos e fyeni (pra), as mos e rrihni, por këshillojeni dhe mëso¬jeni (mos të gabojë) dhe falënderojeni Allahun që ju ka shpëtuar të mos bëni gabim të tillë siç ka bërë ai, tha ai.
Ata e pyetën: -A nuk e urren atë?
Ai tha: -Jo, unë urrej veprën që ka bërë dhe kur të heqë dorë prej saj, ai është vëllai im.
* * *
Pas kësaj njeriu zuri të qajë me zë dhe u pendua.
Ky i ri iu afrua Ebu Derdasë dhe i tha:
- Më këshillo, o shok i Pejgamberit të Allahut.
Ai i tha:
- O biri im, përmende Allahun kur je më së miri, e Ai të për¬mend ty kur je më së ngushti!
O biri im, bëhu i urtë dhe i ditur, i dëgjueshëm dhe mos u bë injorant, se shkatërrohesh!
O biri im, le të jetë xhamia shtëpia jote, se kam dëgjuar Pej¬gam¬berin e Allahut duke thënë: “Allahu Fuqiplotë u ka garantuar aty¬re, për të cilët xhamitë janë shtëpi të devotshmërisë, mirëqenie, më¬shirë dhe kalimin në rrugën e cila shpie në arritjen e kënaqësisë së Allahut Fuqiplotë.”
* * *
Ndërkaq një grup njerëzish, djem të rinj, ishin ulur në rrugë, bisedonin dhe shikonin kalimtarët. Ai iu afrua atyre dhe u tha:
- O bijtë e mi! Shtëpia e njeriut musliman është vend hermetik ku njeriut i ulet tensioni dhe ul shikimin e tij. Kini kujdes të mos uleni nëpër tregje, se një veprim i tillë ju bën të pakujdesshëm që të flitni fjalë të pamatura.
* * *
Gjatë qëndrimit të Ebu Derdas në Damask, valiu i Shamit, Mua¬vi¬jetu ibnu Ebi Sufjani dërgoi një njeri te Ebu Derda për t’ia kërkuar bijën e Derdas për djalin e vet, Jezidin. Ai nuk u pajtua që e bija e tij të martohet me të, ndaj të bijën ia dha një të riu musliman të thjeshtë, me besimin dhe moralin e të cilit ai (Ebu Derda) ishte i kënaqur. Ky lajm u përhap në popull, që zuri të thotë:
“Jezidi, i biri i Muaviut, ka kërkuar për martesë bijën e Ebu Der¬dasë, por atë e ka refuzuar i ati i saj dhe ia ka dhënë një muslimani të varfër.”
Një njeri e pyeti se ç’e kishte shtyrë të veprojë ashtu.
Unë kam pyetur se përse ka vepruar ashtu Ebu Derda i devotshëm.
Ai u përgjigj: - Ç’do të mendonit për Derdan po të vinin shër¬bë¬torët e t’i shërbenin asaj, ndërsa ajo të gjendet në pallate, ku shkël¬qimi i gurëve të çmuar t’i merr sytë...?
Ku do të mbetej besimi i saj atëherë?!
* * *
Gjatë qëndrimit të Ebu Derdas në Sham, prijësi i muslimanëve, Omer ibnul Hattabi, kishte shkuar në një vizitë për të parë gjen¬djen e muslimanëve dhe vizitoi shokun e tij, Ebu Derdan, natën në shtëpinë e tij. Ai shtyu derën, e cila kishte qenë pa dry. Hyri pa fri¬kë në dhomën e errët. Kur Ebu Derda dëgjoi zërin e tij, u ngrit në këmbë për ta përshëndetur dhe i tha të ulet.
Të dy burrat filluan të bisedojnë, e errësira nuk u mundësonte që ta shohin shoku shokun.
Omeri preku jastëkun e Ebu Derdasë dhe vërejti se ai ishte një shtrojë që vihet mbi kalë. Omeri vazhdoi të prekë shtratin e tij dhe vuri re se ai ishte prej gurëve të vegjël...
Kur e preku mbulojën e tij vërejti se ajo ishte një mbulojë e hollë, që nuk e pret fare të ftohtin e Damaskut.
Ai tha: - Zoti pastë mëshirë ndaj teje! A nuk të kam bërë të pasur dhe a nuk të kam dërguar ty?!
Ebu Derda i tha: - A të kujtohet, o Omer, një hadith që na e tregoi i Dërguari i Allahut?
Cili është ai? pyeti Omeri.
Ai tha: - A nuk ka thënë Pejgamberi a.s.: “Le të jetë pasuria juaj në këtë jetë sa pasuria e një udhëtari?
- Po, ashtu është.
- Ç’kemi bërë ne pas tij, o Omer?!
Omeri zuri të qajë e edhe Ebu Derdas i plasi vaji. Ata vazh¬duan t’i përgjigjen njëri tjetrit në pyetjet e ndërsjella, ashtu duke qarë, derisa u bë mëngjes.
* * *
Ebu Derda mbeti në Damask që t’i këshillojë banorët e tij, t’ua për¬kujtojë dhe t’ua mësojë Kur’anin dhe urtësinë, derisa i erdhi vdekja. Kur e kaploi sëmundja e vdekjes, e vizituan shokët e tij dhe i thanë:
- Nga çka ankohesh?
- Nga mëkatet e mia, tha ai.
- Çfarë dëshire ke? e pyetën ata.
- Dua të më falë Allahu, ua ktheu ai.
Atëherë u tha njerëzve përreth: - Thoni, La Ilahe Il lall llah, Muham mederr rresul lull llah, dhe vazhdoi t’i përsë¬ri¬së këto fjalë gjersa ndërroi jetë.
* * *
Kur Ebu Derda iu kthye Zotit të tij, Avf ibnu Malik El Eshxhij pa, siç sheh njeriu në gjumë, një livadh të gjelbër, hapësirë të gjerë dhe një strehimore të madhe në të cilën ishte një kupolë e madhe prej lëkure, e në të ishte një dele duke mrizuar, gjë që syri i njeriut kurrë nuk e kishte parë më parë.
E tha:
- E kujt është kjo?!
- E Abdurr rrahman ibnu Aufit, i thanë ata.
Abdurrahmani doli nga kupola e i tha:
- O Malik, kjo është ajo që na e ka dhënë Allahu xh.sh. me Kur’¬an. E nëse ke nderin të trasosh këtë rrugë, do të shohësh çka nuk të kanë parë sytë, do të gjesh atë që shpirti yt kurrë s’e ka marrë me mend.
Ibn Maliku tha:
E kujt është tërë kjo, o Ebu Muhammed?!
Ai tha: - Allahu Fuqiplotë e ka përgatitur atë për Ebu Derdan, ngase ai ishte larguar nga bota për të kërkuar e gjetur qetësi shpirtërore për të dy botët.

[no.Name92]

ABDULLAH IBNU MES’UDI
“Kush dëshiron ta lexojë Kur’anin ashtu si ka zbritur, le ta lexojë sipas kiraetit (leximit) të ibnu Ummi Abdit.”
Muhammedi a.s.


Abullah ibnu Mes’udi në atë kohë ishte një djalosh me shtat të njo¬më dhe ende nuk e kishte arritur moshën e pjekurisë. Kohën e ka¬lonte nëpër kodrat e Mekës, larg njerëzve, duke ruajtur delet e njërit prej zotërinjve të kurejshit, Ukbe ibnu Muajti.
Njerëzit e thërrisnin me ofiqin ibnu Ummi Abd’, por emri i tij është Abdullah, ndërsa i babait të tij Mes’ud.
* * *
Djaloshi dëgjonte lajmet e paraqitjes së Pejgamberit në mesin e popullit të vet, por ajo pak fare i interesonte për shkak të moshës së tij të re, në një anë, si dhe për shkak të izolimit të tij nga rrje¬dhat e shoqërisë së Mekës, në anën tjetër. Ishte mësuar të shkonte herët në mëngjes me delet e Ukbesë e të kthehej me to në orët e vona të mbrëmjes.
* * *
Një ditë prej ditësh, djaloshi i Mekës, Abdullah ibnu Mes’udi vë¬rejti prej së largu dy mesoburra hijerëndë, të cilët po shkonin në drejtim të tij, që dukeshin të lodhur e të rraskapitur. Nga udhëtimi i gjatë u ishin tharë buzët dhe fyti. Kur arritën tek ai, e përshëndetën dhe i thanë:
- O djalosh, mile njërën prej këtyre deleve që ta shuajmë etjen!
Djaloshi ia ktheu:
- Nuk mund ta bëj këtë. Delet nuk janë të miat. Ato më janë lënë në besim.
Dy mesoburrat nuk i pritën fjalët e djaloshit me përbuzje, por në fytyrat e tyre u duk një lloj kënaqësie.
Pastaj njëri prej tyre i tha djaloshit:
- Më drejto te një dele, e cila ende nuk ka pjellur. Djaloshi e drejtoi te një dele e vogël aty pranë. Njeriu iu afrua, e lidhi dhe filloi t’i prekë gjinjtë e saj me duart e tij, duke e përmendur emrin e Allahut. Djaloshi e shikoi me habi dhe tha me vete:
- Kur ka ndodhur që delja e cila ende nuk ka pjellur të nxjerrë qumësht?!
Mirëpo, nuk kaloi shumë dhe gjinjtë e deles u frynë dhe qumështi filloi të rrjedhë me bollëk.
Ndërsa njeriu tjetër mori një gur prej tokës, në formë pjate, dhe e mbushi atë me qumësht, nga e cila pinë ai dhe shoku i tij. Pastaj edhe atij i dhamë të pijë prej tij dhe ai nuk mund t’i besonte asaj që ishte duke parë...
Pasi u ngopën me qumësht, njeriu i mirë i tha gjiut të delës: Rrudhu, dhe menjëherë filloi të rrudhet, derisa u kthya në gjendjen e mëparshme.
Atëherë djaloshi i tha atij njeriu të mirë:
- Më mëso mua diçka prej atyre fjalëve që the!
Ai ma ktheu:
- Ti je djalosh i ditur.
* * *
Ky ishte fillimi i ngjarjes së Abdullah ibnu Mes’udit me Islamin...
Njeriu i mirë nuk ishte vetëm se i Dërguari i Allahut, ndërsa shoku i tij ishte Ebu Bekër Es Sidiku r.a....
Ata të dy kishin dalë atë ditë në kodrat e Mekes, për shkak të keqtrajtimeve dhe presioneve të shumta që bënin kurejshitët mbi ta.
* * *
Ashtu sikurse e deshi djaloshi Pejgamberin a.s. dhe shokun e tij, po ashtu edhe Pejgamberi a.s. dhe shoku i tij u mahnitën me djaloshin, e çmuan lart besnikërinë dhe sinqeritëtin e tij të madh dhe parashikuan se ai patjetër do të bëhet njeri i vlefshëm.

* * *
Nuk shkoi shumë kohë e Abdullah ibnu Mes’udi pranoi fenë isla¬me dhe iu paraqit Pejgamberit a.s. që të jetë në shërbimin e tij, me çka pëlqeu Pejgamberi a.s.
Prej asaj dite, djaloshi fatlum Abdullah ibnu Mes’ud kaloi prej pro¬fesionit të bariut të deleve në shërbimin e zotëriut të të gjitha krijesave dhe popujve.
* * *
Abdullah ibnu Mes’udi e përcolli të Dërguarin e Allahut ashtu siç e përcjell hija të zotin. E shoqëronte kur ai qëndronte në shtëpi dhe kur udhëtonte. Ishte me të brenda në shtëpinë e tij dhe jashtë saj... E zgjonte prej gjumit kur flente, e mbulonte kur pas¬trohej, ia mbathte nallanet kur dëshironte të dilte jashtë, ia zbath¬te kur ai donte të hynte. Ia mbante shkopin dhe misvakun e tij. Ia past¬ronte dhomën kur ai hynte në të...
Por, edhe më tepër: Pejgamberi a.s. i lejoi atij të hynte tek ai në çdo kohë dhe të dinte të gjitha sekretet e tij, derisa u quajt njohës i sekreteve të të Dërguarit të Allahut.
* * *
Abdullah ibnu Mes’udi u edukua në shtëpinë e Pejgambe-rit a.s., u pajis me moralin e tij dhe e pasoi atë në të gjitha cilësitë e tij, derisa u tha për të: - Ai është njeriu më i afërt i Pejgamberit a.s., në aspektin fizik dhe moral.
Ibnu Mes’udi u shkollua në shkollën e Pejgamberit a.s. dhe ishte prej lexuesve më të mirë të Kur’anit në mesin e as habëve. Njohës më i mirë i sureve të tij dhe njohës më i mirë i ligjeve të Allahut.
Këtë më së miri e argumenton tregimi i atij njeriu që iu drej¬tua Omer ibnul Hattabit, kur ai ndodhej në Arafat, dhe i tha:
- Po vij, o prijës i besimtarëve, prej Kufes dhe atje kam lënë një njeri, që po i dikton mus hafet përmendsh.
Për këtë, Omeri r.a. u hidhërua së tepërmi dhe pyeti:
- Cili është ai, vaj halli për ty?!
Ai tha: -Abdullah ibnu Mes’udi.
Pas pak kohe, Omerit i kaloi hidhërimi dhe erdhi në gjendjen e tij normale, dhe tha:
- Medet për ty! Betohem në Allahun se nuk di që ka mbetur njeri i cili ka më shumë të drejtë për këtë çështje sesa ai. Do të flas diçka për të.
Omeri e filloi tregimin e vet e tha:
- Një natë prej netësh, Pejgamberi a.s. ishte tek Ebu Bekri, bisedonin për çështjet e muslimanëve dhe unë isha i pranishëm. Nuk shkoi shumë kohë dhe Pejgameri a.s. doli, dhe ne dolëm me të. Kur hymë në xhami, pamë një njeri tek falej, të cilin nuk e njohëm, Pejgamberi a.s. u ndal dhe po e dëgjon, e pastaj u drejtua kah ne dhe tha: - Kush dëshiron ta lexojë Kur’anin, ashtu sikurse ka zbritur, le ta lexojë atë sipas kiraetit (leximit) të Ibnu Um mi Abdit…
Pastaj Abdullah ibnu Mes’udi u ul të lutej e Pejgamberi a.s. fi¬lloi të thotë me një zë të vogël të cilin vetëm ne e dëgjonim:
- Lutu, do të jepet ty...
Lutu, do të jepet ty...
Omeri pastaj vazhdoi të flasë.
- Thashë me vete: ”Betohem në Allahun se nesër, herët në mëngjes, gjithsesi do të shkoj tek Abdullah ibnu Mes’udi dhe do ta përgëzoj me “aminin” e të Dërguarit të Allahut në lutjen e tij.” U zgjova herët në mëngjes, shkova tek ai dhe e përgëzova, por Ebu Bekri kishte shkuar para meje për ta përgëzuar.
Betohem në Allahun se nuk kam mundur t’i paraprij Ebu Bekrit në asnjë të mirë.
* * *
Njohuria e Abdullah ibnu Mes’udit rreth Librit të Allahut xh.sh. ishte aq e gjithanshme dhe gjithëpërfshirëse, saqë ai thoshte: - Beto¬hem në Allahun, që nuk ka tjetër përveç Tij, se nuk ka asnjë ajet të Kur’anit të zbritur e që unë nuk e di se ku ka zbritur dhe për çka ka zbritur. Dhe sikur të dija se dikush tjetër ka më shumë njohuri rreth Librit të Allahut, do të shkoja të mësoja prej tij.
* * *
Nuk është e tepërt kjo që tha për veten Abdullah ibnu Mes’udi. Një ditë prej ditësh Omer ibnul Hattabi r.a. takon një karvan në njërin prej udhëtimeve të tij, gjatë një nate të errët që e kishte mbuluar me errësirën e saj karvanin.
Në karvan kishte qëlluar Abdullah ibnu Mes’udi e Omeri e urdhëroi një njeri t’i pyesë ata:
- Prej nga jeni?
- Prej një vendi të largët.
- Për ku jeni nisur?
Abdullahu u përgjigj:
- Për në Shtëpinë Shenjtë.
Omeri tha: “Me siguri në mesin e tyre është ndonjë alim,- (dijetar) dhe e urdhëroi një njeri dhe i thirri ata:
- Cila pjesë e Kur’anit është më madhështore?
- Allahu është një, nuk ka zot tjetër përveç Atij. Ai është Mbikëqyrës i pëhershëm dhe i përjetshëm. (2:255)
- Pyete, cila pjesë e Kur’anit është më e përsosur?
- Vërtet Allahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve.(16:90)
- Pyete, cili ajet i Kur’anit është më gjithëpër¬fshirës?
- “E kush bën ndonjë të mirë, që peshon sa grimca, atë do ta gjejë. Dhe kush bën ndonjë të keqe, që peshon sa grimca, atë do ta gjejë” (99:7 8)
- Pyete, cili ajet i Kur’anit është më frikësues?
- Nuk është (shpëtim) sipas shpresave tuaja e as sipas shpresave të ithtarëve të Librit. Kushdo që bën keq, do të ndëshkohet me të dhe nuk do të gjejë pos Allahut, as mik as ndihmës. (4:123)
- Pyete, cili ajet i Kur’anit është më shpresëdhë¬nës?
- Thuaj: O robërit e mi, që e keni ngarkuar veten me shumë gabime, mos e humbni shpresën ndaj mëshirës së Allahut, sepse vërtet Allahu i fal të gjitha mëkatet. Ai, njëmend, fal shumë dhe është mëshirues. (39:53)
Omeri tha:
- Pyete, a është në mesin tuaj Abdullah ibnu Mes’udi?
Ata u përgjigjën:
- Betohemi në Allahun se ai është në mesin tonë.
* * *
Abdullah ibnu Mes’udi nuk ishte vetëm lexues i mirë i Kur’anit, dijetar dhe njeri i devotshëm, por në të njëjtën kohë ishte i fuqishëm, i vendosur, luftëtar dhe i guximshëm, kur e kërkonte nevoja.
Mjafton për të që ishte muslimani i parë në rruzullin tokësor që e lexoi Kur’anin me zë të lartë pas Pejgamberit a.s.
Një ditë prej ditësh, sahabët e Pejgamberit a.s. u tubuan në Mekë ishin nUmejrikisht pak dhe të pafuqishëm dhe thanë:
- Deri më tani asnjë herë nuk iu dha rasti kurejshitëve të dë¬gjoj¬në leximin e Kur’anit me zë të lartë. A gjendet dikush në mesin tonë, i cili mund ta bënte këtë?!
U paraqit Abdullah ibnu Mes’udi dhe tha:
- Unë do ta bëj këtë.
Shokët ia pritën:
- Ne kemi frikë për ty. Por, dëshirojmë që këtë ta bëjë dikush që ka familje e cila mund ta marrë nën mbrojtje, në rast se kurejshitët ia dëshirojnë të keqen atij. -Ai ia ktheu: -Më lëni mua, sepse Allahu do të më mbrojë prej sherrit të tyre.
Pas kësaj u nis në drejtim të Qabes, derisa arriti te “Mekami Ibra¬him”. Ishte mesditë. Kurejshitët ishin ulur rreth Qabes. Ai u ndal te “Mekami Ibrahim” dhe nisi të lexojë me zë të lartë: “Bismil lahirr rrahmanirr rrahim. Err rrahman Al lemel Kur’ane. Halekal insane. Al lemehul bejane”.
Ai vazhdoi të lexojë derisa tërhoqi vëmendjen e kurejshitëve, të cilët të habitur pyetën: “Çka tha Ibnu Um mi Abdi?!
- Medet për të... Ai po lexon atë që i është zbritur Muham-medit!
Kurejshitët u ngritën të mllefosur. Filluan ta grushtojnë, t’i më¬shoj¬në në fytyrë, por megjithatë ai vazhdoi të lexojë derisa e për¬fun¬doi. Pastaj shkoi te sahabët e tij e gjaku i rridhte rrëke prej fy¬tyrës. Ata i thanë:
- Për këtë ta kishim frikën.
Ndërsa Abdullahu ua ktheu:
- Betohem në Allahun se armiqtë e Tij, tani janë më të dobët në sytë e mi dhe nëse dëshironi, unë do ta përsëris këtë nesër.
Ndërsa ata ia pritën: - Jo. Mjafton kjo që bëre sot, sepse ata dëgjuan prej teje atë që e urrejnë.
* * *
Abdullah ibnu Mes’udi jetoi deri në kohën e halifatit të Osmanit r.a. Kur u sëmur rëndë, atë e kishte vizituar Osmani r.a. dhe e kish¬te pyetur:
- Prej çka po ankohesh?
Abdullahu ia ktheu:
- Prej mëkateve të mia.
Osmani pastaj shtoi:
- Cila është dëshira jote?
Ai u përgjigj:
- Dëshiroj mëshirën e Zotit tim.
Pastaj Osmani e pyeti:
- A të urdhëroj të ta japin rrogën tënde, të cilën nuk e ke marrë vite me radhë?!
Abdullahu iu përgjigj:
- Nuk kam nevojë për të.
Osmani i tha:
- Do t’u mbetet vajzave të tua pas teje.
Abdullahu ia ktheu:
- A ke frikë se vajzat e mia do të vuajnë nga varfëria?!
- Unë i kam urdhëruar ato që ta lexojnë për çdo natë surën “El Vakia”, sepse unë e kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke thënë: “Kush e lexon suren “El Vakia” për çdo natë, assesi nuk mund të jetë i varfër.
* * *
Kur arriti nata, Abdullah ibnu Mes’udi kaloi në botën e am¬shuesh¬me, ndërsa gjuha e tij ende ishte e freskët duke përmendur Fjalët e Allahut xh.sh.

[no.Name92]

SELMAN EL FARISI

“Selmani është prej nesh Ehli Bejtit”
Muhammedi a.s.


Ky është rrëfimi ynë për njeriun që kërkonte të gjente të vër¬te¬tën, për njeriun që hulumtonte të zbulonte Allahun.
Ky është rrëfimi për Selman El Farisiun, Allahu qoftë i kënaqur me të.
Po ia japim fjalën vetë Selmanit të na rrëfejë ngjarjet e tregimit të tij, sepse ndjenjat e tij janë më të thella, rrëfimet e tij janë më precize dhe më të sinqerta.
Ja se si e tregon Selmani rrëfimin e tij:
- Isha djalosh persian prej Isfahanit, nga fshati “Xhej jan”.
Babai im ishte kryetar i fshatit, më i pasuri ndër ta dhe me auto¬ritet të lartë.
Isha krijesa më e dashur tek ai prej ditës kur u linda dhe kjo da¬shuri sa vinte e shtohej me kalimin e kohës, derisa nga frika se do të më ndodhë diçka më mbylli në shtëpi ashtu siç mbyllen vajzat.
Isha adhurues i zjarrit dhe arrita në hierarkinë më të lar¬të, derisa m’u besua ndezja e zjarrit që ai të mos fiket asnjëherë, as ditën as natën.
Babai im kishte një kopsht të madh, i cili na jepte të lashta të shum¬ta, e ai interesohej për të dhe i merrte të lashtat e tij.
Një ditë prej ditësh babai ishte i zënë me punë të tjera, të ci¬lat nuk ia mundësuan shkuarjen në fshat dhe më tha:
- O djali im, unë nuk mund të shkoj në kopsht për atë që po e sheh edhe vetë. Shko ti sot atje dhe kujdesu për të.” U nisa me qëllim që të shkoj te kopshit ynë. Duke shkuar rrugës, kalova pranë një kishe të të krishterëve e cila, pasi dëgjova zërat e tyre duke u lutur, më tërhoqi vëmendjen.
* * *
Nuk dija asgjë për të krishterët apo për besimtarët e feve të tjera për shkak të periudhës së gjatë të izolimit tim dhe ndër¬prerjes së kontakteve me njerëzit. Kur i dëgjova zërat e tyre, hyra brenda në kishë që t’i shoh se çka po bëjnë.
Pas një meditimi të gjatë më pëlqeu mënyra e lutjes dhe lak¬mo¬va fenë e tyre dhe thashë:
Për Zotin kjo fe është më e mirë se feja jonë. Betohem në Alla¬hun se fare atë ditë nuk u ndava prej tyre deri në mbrëmje dhe nuk shkova te kopshti i babait tim.
Pastaj i pyeta ata:
- Ku është burimi i kësaj feje?
Më thanë: - Në Sham (Siri).
Në mbrëmje u ktheva në shtëpi dhe babai filloi të më pyes se ç’kisha bërë. Unë iu përgjigja:
- O babai im! Rrugës për në kopshtin tonë kalova pranë një kishe në të cilën luteshin disa njerëz. Zërat e tyre tërhoqën vëmendjen time dhe hyra brenda. Lutjet e tyre më pëlqyen dhe aty qëndrova derisa perëndoi dielli.
Babai im u tmerrua nga veprimi im dhe më tha:
- O djali im! Në fenë e tyre nuk ka asgjë të mirë! Feja jote dhe e baballarëve të tu është më e mirë se ajo.
Unë ia ktheva:
- Assesi, për Allahun, feja e tyre ishte më e mirë se feja jonë. Babai im u frikësua prej kësaj që thashë dhe pati frikë se do ta brak¬tis fenë tonë. Prandaj më burgosi në shtëpi dhe m’i lidhi këmbët.
Shfrytëzova rastin e parë dhe i lajmërova të krishterët:
- Nëse shkon ndonjë karvan për në Sham, më lajmëroni.
Nuk shkuan pak ditë dhe arriti tek ata një karvan që shkonte për në Sham. Më lajmëruan për këtë dhe shpejt e shpejt i zgjidha këmbët dhe dola me ata duke u fshehur derisa arrita në Sham.
Kur arrita atje, pyeta: - Kush është njeriu më i devotshëm i kësaj feje?
Ata u përgjigjën:
- Ipeshkvi, kujdestari i kishës. Shkova tek ai dhe i thashë:
- Unë e pëlqeva Krishterimin dhe dëshiroj të të shoqëroj ty, të jem në shërbimin tënd, të mësoj prej teje dhe të lutem me ty.
Ai më tha:
Urdhëro. Hyra tek ai dhe fillova t’i shërbej atij.
Nuk shkoi pak kohë dhe kuptova se ai ishte njeri i keq. I urdhë¬ronte besimtarët të jepnin lëmoshë dhe u premtonte shpërblime të mëdha prej saj. Mirëpo, prej tërë asaj që ata i jepnin, ai nuk u jepte asgjë të varfërve dhe atyre që kishin nevojë për ndihmë. Por, të gjitha i ruante për vete, derisa më në fund grumbulloi shtatë qypa me ar.
Kjo sjellje e tij më bëri ta urrej. Nuk vonoi dhe vdiq. Të krishterët, si zakonisht, u tubuan për ta varrosur, e unë u thashë atyre:
Njeriu, për varrosjen e të cilit jeni tubuar ishte njeri i keq. Ai ju urdhëronte të jepni lëmoshë dhe, kur ju e bënit atë, ai ato i ruante për vete dhe nuk u shpërndante asgjë të varfërve.
Ata më pyetën të habitur:
- Si mund ta dish ti këtë?!

Unë ua ktheva:
- Për ta vërtetuar këtë, po ju drejtoj te thesari i tij.
Ata më thanë:
- Na drejto pra atje. Ua tregova vendin e thesarit të tij të fshehtë prej ku nxorën shtatë qypa përplot ar dhe argjend. Kur e panë këtë, thanë:
- Për Zotin, nuk do ta varrosim.
Pastaj e gozhduan atë në një vend publik dhe e gjuajtën me gurë.
Pas pak kohe, në vend të tij zgjodhën një njeri tjetër. E shoqë¬rova edhe atë dhe nuk kisha parë në jetë njeri më modest se ai, e as më të dhënë për botën tjetër, as më të devotshëm. Ai lutej natën dhe ditën. E desha shumë dhe me të kalova një kohë të gjatë dhe para se të vdiste i thashë:
- Të lutem, te kush më këshillon të shkoj pas teje?
Ai u përgjigj:
- O djaloshi im! Nuk di të gjendet ndonjë njeri si unë në këto anë, përveç njërit në Mosul, i cili nuk ka devijuar nga parimet e Krishterimit, prandaj shko dhe bashkangjitju atij.
Pasi vdiq shoku im, iu bashkangjita atij njeriu në Mosul. Kur arrita tek ai, i rrëfeva tregimin tim dhe i thashë:
- Filani më këshilloi para se të vdiste që të të shoqëroj dhe më tregoi se ti je besnik dhe i përmbahesh parimeve të vërteta të Krishterimit.
Atëherë ai më tha:
- Qëndro këtu tek unë!
U vendosa tek ai dhe vërejta se sjelljet dhe veprat e tij ishin për çdo lëvdatë. Por, ai ishte në moshë të shtyrë dhe nuk shkoi shumë kohë dhe vdiq. Por, para se ta lëshonte shpirti, e pyeta:
- O filan! Si duket, ti do të kalosh në jetën e amshueshme dhe ti e di gjendjen dhe hallin tim. Te kush më këshillon të shkoj pas teje?
Ai me dhembje m’u drejtua duke më thënë:
- O djaloshi im! Për Zotin, nuk di të ketë njeri në këto anë si¬kurse unë, përveç njërit në “Nes sibin”, e ai është filani. Shko tek ai.
Pasi e varrosëm shokun tim, u shkova në “Nes sibin” dhe i tregova atij tregimin tim dhe për porosinë e shokut tim, e ai më tha:
- Qëndro tek unë. U vendosa aty dhe vërejta se veprat dhe sjell¬jet e tij ishin sikurse të të dy shokëve të tij të mëparshëm. Por, nuk shkoi shumë kohë, e edhe atij i erdhi vdekja. Para se të kalonte në jetën e amshueshme e pyeta:
Ti e di hallin tim, te kush më këshillon të shkoj pas teje?
Ai m’u drejtua me këto fjalë:
O djaloshi im! Për Zotin, unë nuk njoh njeri që është në gjendjen në të cilën isha unë, me përjashtim të njërit në Amurije, e ai është filani. Të këshilloj të shkosh tek ai. Shkova në Amurije tek ai dhe i tregova për hallin tim, dhe ai më tha:
- Qëndro tek unë! U vendosa aty dhe betohem në Allahun se ishte në rrugën e shokëve të tij. Gjatë qëndrimit tek ai, në shenjë mirënjohjeje për shërbimet që i kisha bërë, m’i kishte dhuruar disa lopë dhe dhurata të tjera.
Nuk kaloi shumë kohë dhe edhe atë e gjeti ajo që i kishte gjetur dy shokët e tij të mëparshëm. Por, para se të vdiste, e pyeta:
- Ti e di çështjen time, te kush më këshillon të shkoj pas teje dhe si të veproj?
Ai më tha:
- O djaloshi im, betohem në Allahun se nuk ka mbetur njeri në sipërfaqen e tokës që i përmbahet asaj që ne i përmbahemi... Mirëpo është afruar koha e paraqitjes së një Pejgamberi në tokat arabe, i cili do ta mbartë mbi supet e tij fenë e Ibrahimit, pastaj do të shpërngulet prej vendlindjes së tij në një vend ku ka shumë hurma dhe ai ka shenja të cilat nuk mund të fshihen. Ai e pranon dhuratën, por jo edhe lëmo¬shën dhe në mes krahëve të tij mban vulën e profetësisë. Nëse ke mundësi të arrish në atë vend, të këshilloj të shkosh atje.
Nuk kaloi shumë kohë dhe shoku im ndërroi jetë. Unë qëndrova një kohë në Amurije, derisa atypari kaloi një karvan tregtarësh arabë të fisit “Kelb”. Pas një bisede, u thashë atyre:
- Nëse më merrni mua deri në tokat arabe, do t’ju jap lopët dhe këto dhurata. Ata më thanë:
- Po, do të të marrim. Ua dhashë ato dhe më morën. Por kur arritëm në vendin e quajtur “Vadil Kura”, më tradhtuan dhe më shitën te një çifut, i cili më mori me vete dhe më caktoi që të jem në shërbimin e tij. Nuk shkoi shumë kohë e erdhi për vizitë tek ai njëri prej kushërinjve të tij nga fisi beni Kurejdha dhe më bleu prej tij. Menjëherë më mori me vete në Jethrib dhe i pashë palmat, të cilat m’i kishte përmendur zotëriu im në Amurije. E njoha Medinën në bazë të përshkrimit të tij. Aty u vendosa te zotëriu im.
Në atë kohë, Pejgamberi a.s. e thërriste në fe popullin vet në Mekë. Mirëpo, unë nuk kisha dëgjuar për paraqitjen e tij për shkak të detyrimeve të mia të shumta që m’i impononte skllavëria.
Nuk shkoi shumë kohë dhe Pejgamberi a.s. u shpërngul për në Jethrib. Për Allahun, unë kisha hipur në majë të një hurmeje të zotëriut tim, ku isha duke kryer disa punë, ndërsa zotëriu im ishte ulur nën hijen e saj. Kur papritmas erdhi njëri nga kushërinjtë e tij dhe i tha:
- I vraftë Allahu “Benu Kajletët” ! Ata janë tubuar sot në “Kuba”, duke pritur ardhjen e një njeriu që vjen nga Meka e pohon se është pejgamber.
Posa i dëgjova fjalët e tij më hipi një mundim dhe u shqetësova deri në atë shkallë saqë më kapi frika se do të bie mbi zotëriun tim. Menjëherë nisa të zbres prej hurmës dhe fillova t’i them atij njeriut:
- Çfarë po thua?! Përsërite edhe njëherë lajmin...” Prej fjalëve të mia, zotëriu im u hidhërua shumë dhe më goditi rëndë dhe më tha:
- Çka po të hyn në udhë ty kjo?! Shko atje ku ishe, në punën tënde!
* * *
Kur ra muzgu i mbrëmjes, mora disa hurma që i kisha mble¬dhur dhe u drejtova atje ku pandehja të ishte Pejgamberi. Hyra tek ai dhe, pasi e përshëndeta, i thashë:
“Kam dëgjuar se ti je njeri i mirë. Me vete ke shokë jabanxhi, të cilët kanë nevojë për ndihmë. Ja, kjo është që më ka qëlluar mua për t’ua dhënë juve si lëmoshë (sadaka) dhe e pashë se ju keni më shumë të drejtë në këtë sesa të tjerët.” Pastaj iu afrova atij, e ai u tha sahabëve të vet:
- Hani... ndërsa ai e tërhoqi dorën e nuk hëngri.
Atëherë thashë me vete: ”Kjo është njëra prej shenjave.”
Pastaj u ktheva dhe nisa të mbledh disa hurma të tjera dhe, kur Pejgamberi a.s. kaloi prej Kubas në Medinë, shkova tek ai e i thashë:
- Unë vërejta se ti nuk po e ha sadakën (lëmoshën) dhe ja, këto hurma t’i kam sjellë dhuratë, në shenjë nderimi dhe respekti ndaj teje. Ai i hëngri disa prej tyre dhe i urdhëroi sahabët që edhe ata të hanë me të, gjë që edhe e bënë.
Atëherë thashë me vete:
“Kjo është shenja e dytë...”
Pastaj shkova te Pejgamberi a.s. në “Bekie El Garkad” , ku ishte duke varrosur njërin prej sahabëve të vet. E pashë ulur e në trup kishte dy copë pëlhurash. I dhashë selam e pastaj u solla mbra¬pa shpinës, se mos do ta shoh vulën, të cilën ma kishte përshkruar zotëriu im në Amurije.
Kur e hetoi Pejgamberi a.s. se jam duke shikuar shpinën e tij, e kuptoi qëllimin tim. Atëherë e hoqi mbulesën e tij prej shpinës dhe unë e pashë vulën në mes të dy krahëve të tij. Atëherë m’u bë e qartë se ky ishte Pejgamberi, që ma kishte përshkruar shoku im në Amurije. Iu hodha në shpinë dhe fillova ta puth dhe të qaj, ndërsa Pejgamberi a.s. me gjakftohtësi më pyeti:
- Çfarë ke?
Atëherë i tregova rrëfimin tim që nga fillimi. Shenjat e habisë dukeshin të qarta në fytyrën e tij. U gëzua që sahabët e tij ishin të pranishëm aty dhe e dëgjuan atë prej gojës sime. Edhe ata ishin të habitur dhe të gëzuar.
* * *
Përshëndetjet dhe selamet tona qofshin për Selman El Farisiun, i cili nuk ngurroi e as nuk u lodh ta kërkojë të vërtetën në çdo vend.
Përshëndetjet tona qofshin për Selman El Farisiun, i cili, në mo¬mentin kur e njohu, besoi në të vërtetën, me besimin më të fortë dhe më të thellë.
Paqja e Zotit qoftë mbi Selman El Farisiun ditën kur ai vdiq dhe ditën kur ai do të ringjal

[no.Name92]

EBU DHERR EL GIFARI

“Nuk mbajti toka e as nuk njohu qielli njeri më të drejtë se Ebu Dherrin.”
Muhammedi a.s.


Në luginën “Veddan”, e cila e lidh Mekën me botën e jashtme, jetonte fisi “Gifar”.
Fisi “Gifar” jetonte me ato dromca të vogla të tregtisë, që mbartnin karvanet e kurejshëve duke shkuar në Sham apo duke u kthyer prej tij.
Ndoshta jetonin edhe nga plaçkitja e këtyre karvaneve, nëse ata nuk u jepnin atë që dëshironin ata.
Xhundub ibnu Xhunadete, i njohur me ofiqin Ebu Dherr, ishte njëri prej bijve të këtij fisi. Mirëpo, ai dallohej prej tyre me guxi¬min, mençurinë dhe largpamësinë e tij...
Ai me plot keqardhje i shikonte pjesëtarët e popullit të vet që i adhuronin idhujt e ndryshëm.
Ai i shikonte me përbuzje besimet në të cilat besonin arabët për shkak se ato nuk kishin kurrfarë vlere.
Ai priste paraqitjen e një pejgamberi të ri, i cili do t’ua mbush¬te njerëzve mendjet dhe zemrat dhe do t’i nxirrte prej errësi¬rës në dritë.
* * *
Pas pak kohe, derisa ishte në shkretëtirën e tij, Ebu Dherrit i arriti lajmi i paraqitjes së Pejgamberit të ri në Mekë, e ai i tha vëllait të vet, Enisit:
- Shko deri në Mekë, studio lajmet e këtij njeriu që pretendon se është pejgamber dhe thotë se atij i vjen shpallja nga qielli, dëgjo disa prej fjalëve të tij dhe më sill diçka prej tyre.
* * *
Enisi shkoi në Mekë dhe u takua me të Dërguarin e Allahut, dëgjoi prej tij, pastaj u kthye në shkretëtirë, ku ishte duke e pritur me padurim Ebu Dherri. Ai e pyeti me plot dashuri për lajmet e pejgamberit të ri.
Enisi i tha:
- Betohem në Allahun se pashë një njeri që thërret në moral të lartë dhe thotë fjalë që nuk janë poezi.
Ebu Dherri atëherë pyeti:
- Ç’thonë njerëzit për të?
Ai u përgjigj:
- Thonë se është magjistar, fallxhi dhe poet.
Ebu Dherri tha:
- Betohem në Allahun se nuk e ke shuajtur etjen time e as nuk e ke kryer porosinë time. A pranon të kujdesesh për familjen time e unë të shkoj atje dhe ta studioj çështjen e tij?
Enisi i tha:
- Po. Mirëpo, ki kujdes me njerëzit e Mekës.
* * *
Ebu Dherri u përgatit për rrugë, mori me vete një kënatë të vogël me ujë dhe të nesërmen u nis në drejtim të Mekës. Dëshironte të takohej me Pejgamberin a.s. dhe të studionte vetë çështjen e tij.
* * *
Ebu Dheri arriti në Mekë i frikësuar nga banorët e saj. Atij i kishin arritur lajmet e hidhërimit të kurejshëve për përbuzjen e zotërave të tyre nga ana e pasusve të Muhammedit.
Për këtë ai nuk dëshiroi të pyes askë për Muhammedin, sepse nuk e dinte se njeriun që do ta pyeste a do të ishte prej pasuesve apo kundërshtarëve të tij.

* * *
Kur erdhi nata, ai u shtri në Qabe. Rastësisht kaloi atypari Aliu r.a., e njohu se është jabanxhi dhe i tha:
“Eja tek unë o njeri!” Shkoi me të dhe atë natë e kaloi tek ai. Në mëngjes e mori kënatën dhe janxhikun e tij dhe u kthye në Qabe, duke mos e pyetur njeri tjetrin për asnjë send.
Ebu Dherri e kaloi edhe ditën e tij të dytë duke mos u njohur me Pejgamberin a.s. Kur erdhi mbrëmja, i mori sendet që kishte me vete prej Qabes dhe pranë tij kaloi Aliu r.a., i cili i tha:
- A nuk ka ardhur koha që njeriu të dijë shtëpinë e vet?!
Pastaj e shoqëroi deri në shtëpi, bujti përsëri natën e dytë, dhe nuk e pyetën njëri tjetrin për asnjë send.
Natën e tretë Aliu i tha shokut të vet:
- A më tregon ç’të solli në Mekë?
Ebu Dherri i tha:
- Unë erdha në Mekë prej një vendi të largët. Dëshiroj të tako¬hem me Pejgamberin e ri dhe të dëgjoj diçka që thotë ai.
Shenjat e gëzimit u dukën në fytyrën e Aliut r.a. e i tha:
- Betohem në Allahun se ai vërtet është i Dërguari i Allahut dhe ai... dhe ai...
Nesër në mëngjes eja pas meje. Nëse shoh diçka prej së cilës kam frikë për ty, unë do të ndalem, do të bëj sikur dua të derdh ujë, e nëse vazhdoj, përcillmë dhe hy aty ku do të hyj unë.
* * *
Atë natë, Ebu Dherri nuk i mbylli sytë nga gëzimi se do të ta¬kohet me Pejgamberin a.s. dhe dëshira për të dëgjuar diçka që i shpallet atij.
Në mëngjes, Aliu u nis me mysafirin e tij për në shtëpinë e Pej¬gamberit fisnik e pas tij shkonte Ebu Dherri, duke e përcjellë hap pas hapi, pa shikuar as majtas e as djathtas, derisa më në fund hyn në shtëpinë e Pejgamberit a.s. e Ebu Dherri tha:
- Es selamu alejke ja resulullah”! (Paqja e Zotit qoftë mbi ty, o i Dërguar i Allahut!)
Pejgamberi a.s. ia ktheu:
- Ve alejke selamullahi ve rahmetuhu ve berekatuhu” (Edhe mbi ty qoftë paqja e Allahut, mëshira dhe begatia e Tij!)
Ebu Dherri ishte i pari që e përshëndeti Pejgamberin me përshëndetjen islame, pastaj ajo u përhap dhe u përgjithësua.
* * *
Pejgamberi a.s. filloi ta ftojë Ebu Dherrin në fenë islame dhe ia lexonte Kur’anin. Aty për aty e shpalli fjalën e dëshmisë dhe hyri në fenë e re para se të largohej prej aty. Ishte i katërti apo i pesti prej atyre që kishin pranuar fenë islame.
Ia japim fjalën Ebu Dherrit të na tregojë pjesën e mbetur të tregimit të tij, i cili thotë:
Pas kësaj qëndrova me Pejgamberin a.s. në Mekë, i cili m’i mësoi bazat e fesë islame, më mësoi të lexojë disa pjesë të Kur’anit e pastaj më tha:
- Mos i trego askujt për Islamin tënd në Mekë, sepse unë kam frikë se do të të vrasin.
Atëherë thashë:
- Betohem në Allahun, në duart e të Cilit është shpirti im, se nuk do të largohem nga Meka derisa të shkoj në Qabe dhe të bërtas me tërë fuqinë time për thirrjen e vërtetë në mesin e kurejshitëve. Pejgamberi a.s. heshti.
Shkova në Qabe. Kurejshitët ishin ulur dhe bisedonin në mes vete. Shkova në mesin e tyre dhe bërtita me zë të lartë: O Kurejshë! Unë dëshmoj se nuk ka zot tjetër përveç Allahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i Allahut.
Ende pa arritur fjalët e mia në veshët e popullit, të gjithë u tmerruan dhe u ngritën prej kuvendimeve të tyre dhe thanë:
- Na e sillni atë të marrë.
U ngritën dhe filluan të më rrahin deri në vdekje. Aty më kapi El Abas ibnu Abdul Mutalibi, xhaxhai i Pejgamberit, i cili më mori në mbrojtje, pastaj iu drejtua atyre dhe iu tha: - Medet për ju! A doni të vrisni një njeri prej “Gifarit”, kurse rruga e karvaneve tuaja është nëpër tokën e tyre?! Largohuni prej meje!
Pasi më doli kllapia, shkova te Pejgamberi a.s. Kur pa se çka më kishte ndodhur, më tha:
- A nuk ta ndalova që të shpallësh Islamin tënd?
I thashë:
- O i Dërguari i Allahut. Kjo më brente thellë në shpirt dhe desha ta bëja.
Atëherë më tha:
- Shko te populli yt! Lajmëroji ata për atë që ke parë dhe që ke dë¬gjuar. Thirri ata në fenë e Allahut. Me siguri Allahu do të të shpërblejë ty për të gjitha këto.
Kur të të arrijë lajmi se unë e kam shpallur thirrjen islame hap¬tazi, eja tek unë.
Ebu Dherri pastaj vazhdon e thotë:
- U nisa dhe arrita në vendlindjen time. Më takoi vëllai im, Enisi, i cili më pyeti:
- Ç’bëre?
I thashë:
- Unë e pranova fenë islame.
Nuk kaloi shumë kohë dhe atij Allahu ia zgjeroi kraharorin e i tha:
“Edhe unë pranova fenë tënde.”
Pastaj shkuam te nëna jonë dhe e thirrëm në fenë islame, e cila po ashtu e pranoi.
Prej asaj dite nisi kjo familje besimtare të thërras në fenë Islame duke i përballuar të gjitha vështirësitë derisa në fisin “Gifar” e pra¬nuan fenë islame një numër i madh i njerëzve dhe filluan ta falin namazin.
Një grup tjetër tha:
“Do të mbesim në fenë tonë e kur të shkojë Pejgamberi në Medi¬në do ta pranojmë fenë islame. Por kur Pejgamberi a.s. kaloi në Medinë, ata e pranuan fenë islame. Pejgamberi a.s. për këtë kishte thënë:
- Fisin Gifar e ka falur Allahu. Ata e pranuan Islamin, Allahu i shpëtoftë!
Ebu Dherri qëndroi në shkretëtirën e tij derisa kaloi beteja e Bedrit, e Uhudit dhe e Hendekut. Pastaj kaloi në Medinë, iu përkushtua Pejgamberit a.s. dhe kërkoi leje që të jetë në shërbimin e tij. Pejgamberi a.s. e lejoi të jetë në shërbimin e tij dhe ai u kënaq me shoqërimin e tij dhe u gëzua që ishte në shërbimin e të Dërguarit.
Pejgamberi a.s. vazhdoi t’i japë përparësi atij mbi të tjerët dhe ta respektojë atë. Asnjëherë nuk ndodhi që të takojë e të mos përshëndetet dhe të mos i buzëqeshë.
* * *
Kur Pejgamberi a.s. kaloi në botën e amshueshme, Ebu Dherri nuk pati durim të qëndrojë në Medinën e ndritshme, pasiqë ajo kish¬te mbetur pa zotëriun e saj. Prandaj ai u shpërngul diku në fshatrat e Shamit dhe qëndroi atje gjatë hilafetit të Ebu Bekr Es Sidikut dhe Omer ibnul Hatabit r.a.
Gjatë halifatit të Osmanit r.a. shkoi të jetojë në Damask dhe vërejti dhënien e muslimanëve pas begative të kësaj bote, e cila e habiti dhe e bëri ta gjykojë atë mënyrë të jetesës. Osman ibnu Afani r.a. e ftoi në Medinë. Ai iu përgjigj ftesës së tij dhe shkoi. Mi¬rë¬po ai nuk e pëlqeu dhënien e njerëzve pas të mirave të kësaj bote, por edhe njerëzit nuk e pëlqenin qëndrimin e tij ndaj tyre. Për këtë, Osmani e urdhëroi të transferohej në fshatin “Rebdha”, një fshat i vogël në afërsi të Medinës, në të cilin u shpërngul dhe jetoi larg njerëzve një jetë asketi, larg begative të kësaj bote, duke u mbështetur në përvojën e Pejgamberit a.s. dhe dy as habëve të tij, të cilët e preferuan jetën e amshueshme nga të mirat e jetës së përkohshme.
* * *
Një ditë prej ditësh tek ai hyri një njeri dhe nisi të hedhë shiki¬min në të gjitha anët e shtëpisë së tij, por nuk vërejti as¬një orendi.
Atëherë e pyeti: - O Ebu Dherr, ku janë orenditë e tua?!
Ai iu përgjigj. - Ne kemi një shtëpi atje (e kishte fjalën për ahi¬retin), ku e dërgojmë pasurinë tonë më të mirë.
Njeriu e kuptoi qëllimin e tij dhe i tha:
- Mirëpo, ti patjetër duhet të kesh pasuri, derisa je në këtë shtëpi (do të thotë në këtë dynja).
Ai u përgjigj: - Mirëpo i zoti i shtëpisë nuk na lë në të.
* * *
Emiri i Shamit ia kishte dërguar atij treqind dinarë dhe i kishte thënë:
- Përdori këto për nevojat e tua. Mirëpo, ai ia ktheu dinarët atij dhe i tha: “A nuk gjeti emiri i Shamit njeri tjetër, vetëm mua?!”
Në vitin tridhjetë e dy sipas hixhretit, sahabi i devotshëm kaloi në jetën e amshueshme. Për të Pejgamberi a.s. kishte thënë:
“Nuk mbajti toka e as nuk njohu qielli njeri më të drejtë se Ebu Dherri.”

[no.Name92]

ABDULLAH IBNU ABASI

“Ai është djalosh i pjekur, ka gjuhë dhe stil të të pyeturit, zemër dhe mend...”

(Omer Ibnul Hattab)

Ky shok i shquar i Pejgamberit a.s. ishte tejet madhështor nga pikëpamja e sjelljeve. Atij nuk i kaloi gjë pa punuar.
Atij iu shtua nami në mesin e shokëve të Pejgamberit a.s., e si¬kur të lindte pak më vonë, ai nuk do të kishte nderin të jetë në sho¬qërinë e të Dërguarit të Allahut.
Njeri i një farefisi me nam. Ky është djali i xhaxhait së Pejgamberit a.s. Gëzonte nam për dituri, se ishte dijetar i vyeshëm i umetit të Muhammedit a.s. dhe burim i pashtershëm i dijes së tij. Gëzonte nam për devotshmërinë që kishte. Ai shpeshherë agjëronte ditën dhe rrinte zgjuar natën, duke u falur, kërkonte t’ia falë Allahu gabimet gjersa vinte agu i mëngjesit. Qante nga frika e Zotit gjersa i shko¬nin lotët nëpër faqe. Ai është Abdullah ibnu Abasi, dijetar, njohës i Zotit dhe i umetit të Muhammedit, i cili më së miri e njihte Librin e Allahut dhe më së miri zotëronte komentimin e tij, më i afti për të depërtuar në kuptimin e thellë të tij dhe njohës i objektivave dhe fshehtësive të tij.
Ibn Abasi u lind tri vjet para hixhretit (shpërnguljes së muslimanëve nga Meka në Medinë). Kur vdiq Pejgamberi a.s., ai i ishte vetëm 13 vjeç. Megjithatë ai i ka mbajtur mend 1660 hadithe (të Muhammedit a.s.), për t’ua treguar ato muslimanëve, të cilat i vër¬tetojnë Buhariu dhe Muslimi në koleksionet e tyre.
Kur e lindi e ëma, e çoi te Pejgamberi i Allahut , i cili e fërkoi me jargët e tij. Ajo që hyri më së pari në gojën e tij ishte jarga e pastër e Pejgamberit të Bekuar. Me atë ai u frymëzua për adhurim e urtësi, siç thotë Fjala e All ahut xh.sh.: “Ai që pajiset me urtësi, ai është pajisur me shumë të mira.”
* * *
Si iu hoq amuleti djaloshit hashimit dhe hyri në moshën shta¬tëvjeçare, ai zuri ta shoqëronte Pejgamberin e Allahut me një sho¬që¬rim të ngushtë, mu si syri me syrin. Djaloshi ia përgatiste ujin për abdest Pejgamerit a.s. kur ai e kishte ndërmend të merte abdest. Falej pas tij kur ai falej. Dhe ulej prapa tij kur vendoste të udhë¬tonte, gjersa u bë si hije e trupit të tij. Ai i qepej pas kudo që shkon¬te Pejgamberi a.s. Gjatë asaj kohe kishte zemër dhe ndërgjegje të pastër dhe me vete mbante të gjitha mjetet për të shënuar (thënie apo porosi të tij).
* * *
Ai rrëfen për vete dhe thotë:
I Dërguari i Allahut një ditë po përgatitej për të marrë ab¬dest. Unë ia përgatita ujin me të shpejtë, aq sa munda, e ai u gëzua për këtë veprim timin...
Kur po bëhej gati për t’u falur, më dha shenjë që të qën¬droja afër tij. Kur mbaroi faljen, ai ma bëri me dorë dhe më tha:
“Kush ta ndaloi që të jesh afër meje, o rob i Allahut?” E unë i thashë:
Ti je më i madhëruar të të shikoj karshi dhe më i dashur sesa të jem krah për krah me ty, o i Dërguar i Allahut! Ai ngrit duart drejt qiellit dhe tha:
“O Zot, i dhuroji urtësi këtij fëmije!”
Allahu iu përgjigj lutjes së Pejgamberit të Tij dhe djaloshit i dhuroi urtësi, që ia tejkaloi njerëzve më të urtë.
S’ka dyshim se dëshironi dini disa qëndrime të urtësisë së Abdulla ibnu Abasit. Ja, pra, po ju sjellim një qëndrim, besojmë se ai do të mjaftojë.
Kur disa shokë të Aliut u larguan nga radhët e tij dhe e lanë të vetmuar në konfliktin në mes tij dhe Muaviut r.a., atëherë Abdull llahu i tha Aliut r.a.:
- Më lejo mua, o Prijës i muslimanëve, që të kontaktoj me popullin dhe t’u flas!
Ai më tha:
- Unë po frikësohem prej tyre për fatin tënd.
- Jo, kurrsesi (mos u frikëso), në emër të Zotit!
Pastaj ai shkoi tek ata, dhe kurrë nuk kishte parë njerëz më të angazhuar në ibadet se ata.
Ata i thanë:
- “Mirësevjen o ibnu Abas... Çfarë të solli ty këtu?”
Kam ardhur për të biseduar me ju, tha ai.
Disa prej tyre thanë:
“Mos i flisni!”
E disa të tjerë shtuan: “Fol, të dëgjojmë! Ç’thua!?” Ai tha:
“Më tregoni se çka nuk ju pëlqen nga biri i xhaxhait të Pejgam¬berit të Allahut, burrit të bijës së tij dhe i pari që i besoi atij.”
Ata thanë:
“Jemi të zemëruar me të për shkak të këtyre tri çështjeve:
E para: ai ka caktuar njerëz arbitrar në Fenë e Allahut...
E dyta: ai e luftoi Aishen dhe Muaviun dhe nuk i ka marrë pre lufte e as robër...
E treta: ai e ka shlyer titullin prijës i besimtarëve, edhe pse muslimanët ia kanë dhënë betimin dhe e kanë njohur për prijës të tyre.”
Ai tha:
“Çfarë mendoni nëse unë ju rikujtoj diçka dhe ju citoj nga Libri i Allahut dhe nga hadithet e Pejgamberit a.s., të cilin nuk duhet ta hidhni poshtë, a do të hiqni dorë nga qëndrimi juaj?”
Ata thanë:
“Po.”
Ai tha:
“Sa i përket fjalës suaj se ai ka emëruar sundues arbitrar në Fenë e Allahut, po ju tregoj se Allahu i Lartmadhëruar në Kur’an thotë:
“Mos mbytni gjahun duke qenë ju në ihram. E kush e mbyt atë me qëllim, atëherë dënohet që në kafshë shtëpiake të ngjash¬me ta falë ose të kompensohet vlera e saj.” (El Maide: 96)
Po ju përbej me Allahun se a është më e rëndësishme që nje¬rëzit të ruajnë gjakun dhe jetën e tyre duke u pajtuar me njëri¬ tjetrin apo të shprehin mendimin e tyre për një lepur, vlera e të cilit është një e katërta e dërhemit?!”
Ata thanë:
“Jo, më e rëndësishme është ruajtja e gjakut të muslimanëve dhe pajtimi mes tyre.”
Ai pyeti:
“A u morëm vesh për këtë çështje?”
Ata thanë:
“Për Zotin, po.”
Ai vazhdoi;
“Sa i përket fjalës tuaj se Aliu ka luftuar dhe nuk i ka marrë robëreshat e luftës, siç ka vepruar Pejgamberi i Allahut, unë ju pyes nëse dëshironi të merrni rob lufte nënën tuaj, Aishen, dhe t’a trajtoni atë siç trajtohen robëreshat e luftës?!
Nëse thoni po; atëherë ju jeni pabesimtarë. Por nëse thoni: se ajo nuk është nëna juaj, ju prapë jeni pabesimtarë, se Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Pejgamberi është më i afërt dhe më i respektuar se vetë besimtarët (farefisi i gjakut), ndërsa gratë e tij janë në vend të nënave të tyre (për misionin dhe përgjegjësinë e tyre që kanë si nëna të besimtarëve).” (El Ahzab:6)
Pra, ju merreni këtë si të doni.”
Pastaj tha:
“A mbaruam gjithashtu edhe me këtë çështje?”
Ata thanë:
“Për Allahun, po.”
Ai vazhdoi. “Sa i përket fjalës suaj se Aliu vetë e ka anuluar titullin e prijësit të besimtarëve, po ju tregoj se kur Pejgamberi i Allahut kërkoi nga politeistët, në Ditën e Hudejbies, që ta shkruaj¬në në marrëveshjen paqësore që arritën tekstin “Për këtë (çësh¬tje) jemi marrë vesh me Muhammedin, të Dërguarin e Allahut”, ata thanë: “Po të besonim se ti je i Dërguari i Allahut, nuk do të të pen¬gonim nga Qabja e as nuk do të të luftonim, por shkruaj tekstin: “Muhammedi, i biri i Abdull llahut”. Ai lëshoi pe në kërkesën e tyre dhe u tha:
“Për Allahun, unë jam i Dërguar i Allahut, edhe pse ju më përgënjeshtoni.”
A përfunduam edhe me këtë i pyeti ata Abdu¬llahu.
“Për Allahun, po,” ia kthyen ata.
Si rezultat i këtij takimi, në të cilin Abdull llah ibnu Abasi demonstroi urtësi të rrallë, ishte kthimi i njëzet mijë pjesëtarëve të larguar nga radhët e Aliut. Katër mijë të tjerë këmbëngulën që të qëndrojnë në armiqësi ndaj tij, në shenjë mërie dhe mospajtimi me të vërtetën.
* * *
Djaloshi Abdullah ibnu Abasi kishte trasuar çdo rrugë të dijes dhe kishte bërë çmos për t’u pajsur me dituri. Ai vazhdoi të pijë nga uji i pashtershëm i Pejgamberit të Allahut sa ishte ai gjallë. Kur i Dërguari i Allahut ndërroi jetë, ai u drejtua nga dijetarët e tjerë sahabë dhe zuri të marrë dije prej tyre.
Nga rrëfimi i tij në vetën e parë:
Kur më arrinte ndonjë hadith te ndonjëri njeri prej sahabëve të të Dërguarit të Allahut, unë shkoja te dera e shtëpisë së atij njeriu në kohën e gjumit, në mesditë, dhe mbështetesha në xhelabinë ti¬me në pragun e shtëpisë së tij. Aty era më hidhte pluhur vazhdi¬misht. Sikur të dëshiroja të merrja leje për të hyrë brenda, ai do të më lejonte. Pritjen e bëja me qëllim që ta kënaqja atë. Kur ai dilte nga shtëpia e më shihte në këtë gjendje, më thoshte:
O biri i xhaxhait të Pejgamberit, çka të ka sjellur ty këtu? Përse nuk ke dërguar dikë që të vijë tek unë? E unë i thoja se kam arsye¬tim për se kam ardhur te ti, se dija kërkohet dhe nuk vjen vetvetiu. Më pas e pyesja për një hadith.
Ashtu siç ibnu Ab basi i përkushtohej kërkimit të diturisë, po ashtu e çmonte vlerën e dijetarëve.
Ja ku është Zejd ibnu Thabiti, regjistrues i Vahjit (shpalljes) i janë lënduar këmbët duke ecur tepër, - dhe prijës i banorëve të Medinës në Jurisprudencë, Fikh, Kiraet dhe Feraidin (trashëgiminë), - që po bëhej gati për të hipur mbi një kafshë, kur para tij del djaloshi hashimij, Abdullah ibnu Abasi, siq qëndron robi para zotëriut të vet, e kap frerin dhe niset me devën e tij.
Zejdi i tha:
Lëre atë, o biri i xhaxhait të Pejgamberit të Allahut!
Kështu jemi urdhëruar të sillemi me dijetarët tanë, ia ktheu ibnu Abasi.
Atëherë, Zejdi i tha:
Më trego dorën tënde, të ta shoh!
Ibnu Abasi ia ofroi dorën e vet. Ai u përkul mbi dorën e tij, e puthi dhe i tha: “Kështu jemi urdhëruar të sillemi me pjesëtarët e familjes së Pejgamberit tonë.”
* * *
Ibnu Abasi iu dha me përkushtim kërkimit të diturisë derisa arri¬ti një diapazon të gjerë të dijes me të cilin i mahniti dijetarët e mëdhenj. Lidhur me të, Mesruk ibnu “El Exhde”, njëri nga bashkëk¬o¬hanikët e sehabëve të Pejgamberit, ka thënë:
Kur e shikoja ibnu Abasin, thoja me vete: Njeriu më i bukur. Kur fliste, thoja ky është njeri që flet me një gjuhë elekuente dhe qenka shumë i ditur.
Kur ibnu Abasi u pajis me dituri aq sa lakmonte, ai u bë mësues (i shquar) dhe filloi t’i mësojë njerëzit. Shtëpia e tij u bë universitet i muslimanëve... U bë universitet me plot kuptimin e fjalës që ka në kohën e sotme.
I gjithë dallimi në mes të universitetit të ibnu Abasit dhe uni¬ver¬si¬teteve tona është se në universitetet tona grumbullohen dhje¬tëra profesorë, e ndonjëherë edhe qindra sish, kurse, sa i përket universitetit të ibnu Abasit, ai funksiononte me një profesor të vetëm, e ai ishte ibnu Abasi. Njëri prej sahabëve të tij thotë: “Kam marrë pjesë në një tubim të ibnu Abasit dhe ma merr mendja se tu¬bimet e tij do të ishin krenari për të gjithë kurejshët. Kam parë njerëz që tuboheshin nëpër rrugët që shpienin në shtëpinë e tij, ndërsa ato ishin të ngushta për t’i pranuar të gjithë ata njerëz dhe nuk kishin nga të kalonin. Hyra në shtëpinë e tij dhe e njoftova se ishin tubuar njerëzit te dera e tij, e ai më tha:
“Sill ujin të marr abdest!”
Ai mori abdest dhe shtoi:
“Dil e thuaju se kush dëshiron të pyesë për Kur’anin dhe shkronjat e tij, le të hyjë.”
Unë dola dhe u thashë njerëzve për atë që më porositi. Ata fi¬lluan të hyjnë brenda, derisa u mbush e tërë shtëpia me njerëz. Asnjë pyetje, nuk mbeti pa përgjigje. Ai u përgjigj ashtu siç shtroheshin pyetjet, madje edhe më hollësisht.
Pastaj u tha:
Lirojuni rrugën vëllezërve tuaj!
Ata dolën përjashtë. Pastaj më tha:
“Dil e thuaju se kush dëshiron të pyesë për tefsirin (komentimin) e Kur’anit dhe shpjegimet rreth tij, le të hyjë!”
Dola dhe u thashë, ashtu siç më urdhëroi.
Ata hynë gjersa u mbush e tërë oda dhe shtëpia. Asnjë pyetje nuk mbeti pa përgjigje, ashtu siç i shtroheshin atij, madje edhe më hollësisht.
Pastaj tha:
Dil e thuaju se kush dëshiron të pyes për gjërat e lejuara (hallall) dhe të palejuara (haram) në Islam dhe për jurisprudencën islame, le të hyjë.
Dola dhe u thashë. Ata zunë të hyjnë, derisa u mbush tërë shtëpia.
Nuk mbeti asnjë pyetje pa përgjigje. Ai iu përgjigj atyre ashtu siç e pyetën. Pastaj u tha:
Lirojuni rrugën vëllezërve tuaj! Dhe ata dolën nga shtëpia.
Ai më tha:
Dil dhe thuaju se kush dëshiron të pyesë për të drejtën e trashë¬gi¬misë (faraidin) dhe çështjet e ngjashme me to, le të hyjë!
Dola dhe u thashë ashtu siç më tha ai. Ata zunë të hyjnë bren¬da, derisa u mbush e tërë shtëpia. Asnjë pyetje nuk mbeti pa përgjigje.
Pastaj u tha:
Lirojuni rrugën vëllezërve tuaj! Pastaj më tha: - Dil dhe thuaju se kush dëshiron të më pyesë për gjuhën arabe, poezinë dhe fjalët e panjohura arabe, le të hyjë brenda.
Të interesuarit për këtë çështje zunë të hyjnë brenda, derisa u mbush e tërë shtëpia. Asnjë pyetje, nuk mbeti pa përgjigje. Transmetuesi i këtij tregimi thotë:
“Sikur i tërë fisi Kurejsh të mburrej me të, do të ishte një nam i madh për të.”
* * *
Ibnu Abasi r.a. e kishte parë të arsyeshme që njohuritë e ndrysh¬me t’ua mësojë njerëzve në ditë të caktuara, në mënyrë që të mos bëhet tollovi e ngjashme siç bëhej kohë më parë.
Një ditë në javë vendosi të merret vetëm me komentimin e Kur’anit.
Një ditë merrej me jurisprudencën islame.
Një ditë merrej me studimin e betejave të të Dërguarit të Allahut.
Një ditë merrej me poezi.
Një ditë merrej me evokimin e ditëve të mëdha të arabëve.
Kurrë nuk është ulur pranë tij ndonjë dijetar e të mos ta ketë dë¬gjuar atë me vëmendje të veçantë.
Kur ndonjë njeri e pyeste për ndonjë çështje, kurrë nuk nda¬hej prej tij pa mësuar diçka të re.
* * *
Në sajë të dijes dhe aftësisë së tij për jurisprudencën islame, ibnu Abasi arriti të bëhet këshilltar i Hulifai rashidinëve, edhe pse ishte në moshë të re. Kur i drejtoheshin njerëzit për zgjidhjen e ndo¬¬një problemi, apo për ndonjë çështje të vështirë, ibnu Hattabi i fton¬te sahabët e vjetër dhe të avancuarit në dije dhe krahas tyre e fton¬te edhe Abdullah ibnu Abasin. Kur shkonte ibnu Abasi e nderonte atë dhe e afronte në tubimin e vet dhe i thoshte:
- Po na mundon një problem i vështirë. Ky dhe problemet e ngjash¬¬me janë për ty që t’i zgjidhësh. Ai (ibnu Hattabi) u qortua nga masa për respektin që i bëri djaloshit dhe për futjen në radhën e dijetarëve, meqë ishte ende i ri. Lidhur me këtë, ai tha:
“Ky është djalosh i pjekur, di të flasë mirë, të pyesë dhe ka zemër të artë.”
Megjithëse ibnu Abasi iu përkushtua në veçanti mësimit dhe aftë¬simit të njerëzve, ai nuk harroi detyrimin ndaj masës së gjerë. Prandaj, organizonte tubime në të cilat mbante ligjërata dhe jepte këshilla. Në ligjëratat e tij vihej në dukje fjala e tij prej ora¬tori drejtuar atyre që bëjnë gabime:
“O ti që bën gabim! Mos mendo se do të shpëtosh nga dënimi për gabimin tënd. Dije se pasojat e gabimit janë më të mëdha sesa vetë gabimi që e ke bërë.
Vërtet, mosturpërimi nga ata engjëj që ke në krahun e djathtë dhe të majtë kur ti bën gabim nuk është aspak mëkat më i vogël se gabimi që bën.
Vërtet ti qesh kur bën gabim, por ti nuk e di se çfarë do të të sjellë Allahu më rëndë se vetë gabimi që ke bërë.
Gëzimi yt për gabimin e bërë, në çastin kur e bën, është mëkat më i madh sesa vetë gabimi që ke bërë.
Vërtet, dëshpërimi yt për gabimin, kur të shpëton pa e bërë, është më i rëndë se vetë gabimi.
Vërtet ke frikë nga era kur ta zbulon fshehtësinë, ndërsa ti po bën gabim me qenien tënde dhe nuk të tronditet zemra nga shikimi i Allahut, gabim ky më i rëndë se gabimi i bërë. A e di se cili ishte gabimi i Ejubit a.s. kur Allahu e vuri në sprovë me trupin (shëndetin) dhe mallin e tij?
Mëkati i tij ishte se një i gjorë kërkoi ndihmë tek ai (për ta këshilluar) se si t’i hiqet padrejtësia dhe nuk e çau kokën për të.”
Ibnu Abasi nuk ishte prej atyre njerëzve që flasin për ato vepra të cilat nuk i bëjnë dhe as prej atyre njerëzve që ua ndalojnë të tjerëve veprat e shëmtuara e vetë nuk ndalohen prej tyre. Por ishte nga ata që agjërojnë shpesh dhe natën e kalojnë në adhurim.
Lidhur me të Abdullah ibnu Meliku ka njoftuar:
“Unë e kam shoqëruar ibnu Abasin r.a. nga Meka në Medinë. Kur u vendosëm në një shtëpi, ndërsa njerëzit flinin nga rraskapitja e madhe, ai qëndroi zgjuar gjysmën e natës duke bërë namaz.
Një natë e pashë duke lexuar: (ajetin kur’anor) “Agonia e vdek¬jes do të sjellë të vërtetën (para syve të tij) e (atij i thuhet) “Kjo është dita nga e cila orvateshe të ikësh.” (Kaf:19) Ai zuri ta për¬së¬risë atë dhe të qajë me zë gjersa ia dha agu i mëngjesit. Ne mësuam fare mirë, pas tërë asaj që ai tregtoi, se Abdullah ibnu Abasi ishte njëri prej njerëzve më të mirë (për nga sjelljet dhe veprat) dhe më i pashmi për nga fytyra. Ai qante nga frika e Allahut në mesnatë derisa i rridhnin lotët si gurra nëpër faqet e tij të lë¬muara e të hijshme, shtrati i të cilëve i gjasonte ciklit të gurrës.
Ibn Abasi kishte arritur synimet e veta nga madhështia e ditu¬risë.
Halifi i muslimanëve, Muavi ibnu Ebi Sufjani atë vit shkoi në haxh. Edhe Abdullah ibnu Abasi shkoi në haxh, por ai nuk ushtronte kurrfarë pushteti, as kishte pozitë të ndonjë princi.
Muaviu kishte një grup njerëzish funksionarë të shtetit të tij, por grupi i njerëzve që kërkonte dituri tek Abdullahu ia tejka¬lonte në numër grupit të njerëzve të halifit.
Ibnu Abasi jetoi shtatëdhjetë e një vjet, gjatë të cilave muslimanëve u dhuroi dituri, mprehtësi, urtësi dhe shembull për adhurim.
Kur i erdhi vdekja, Muhammed ibnu El Hanefij dhe shokët e tjerë të të Dërguarit të Allahut dhe vazhduesit eminentë të rrugës së Pejgamberit i dërguan atij bekimet dhe përshëndetjet e tyre.
Derisa po ia hidhnin dheun në varrin e tij, të pranishmit dë¬gjuan një njeri duke lexuar ajetin kur’anor:
“O ti shpirt i qetësuar, kthehu te Zoti yt i vetëkënaqur dhe kënaqës, hy te robërit e Mi dhe në Parajsën Time.” (El Fexhër:3)