Jeta dhe Vdekja.!!!

[Xhenet.M.S.]

Pashe ne kete forum se shume jemi te okupuar pas jetes dhe vdekjes,per ate vendosa te ju postoj kete liber. Ju kisha lutur mos nderhyrni deri sa te dergoj te teren.Paqa dhe meshira e Zotit qofte me ne....



Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja

DEBAT I KOTË DHE LLOMOTITJE
Njerëzimi, gjithashtu, ra në grackën e ideve filozofike dhe ideve të kota, të cilat nuk posedojnë kurrfarë argumenti. Njësoj si ajo filozofi e thatë (shterpë), e cila kërkon të dijë se cila u gjend e para, veza apo pula?! Vërtet, rreth kësaj teme është polemizuar gjerë e gjatë. Lindën shkolla të shumta, të cilat vetëm sa e përgënjeshtronin njëra-tjetrën. Të gjitha këtyre shkollave iu drejtojmë pyetjen: pse kjo llomotitje e gjatë? (Përse e gjithë kjo) Kurse i Lartmadhëruari na treguar dhe na ka qetësuar, rreth fillimit të krijimit kur thotë:
" نورآذت مكلعل نيجوز انقلخ ءيش لآ نمو"
“Dhe, të gjitha sendet i kemi krijuar çift, ndoshta do të mendoni (për Fuqinë Tonë).”[2]
Kjo ka kuptim (të saktë), pasi ne, këtë dije e kemi marrë nga i Lartësuari. Jeta nuk mund të vazhdojë ndryshe, pra, nuk do të kishte jetë sikur të mos ekzistonte çifti: mashull-femër. Ndërkohë, mendoj se polemikat e tyre janë shterpe, dhe se interpretimet e tyre janë tallje me shkencën (nëse ia vlen të thuhet kështu), pasi nga sjellje të tilla nuk kemi kurrfarë dobie. All-llahu xh.sh. na ka treguar se çdo gjë është krijuar prej çiftit. Sikur të mos ishte gjeli për të fekonduar vezën në brendësi të pulës, veza do të ishte sterile dhe nuk do të jepte asgjë.
Ishte, pra, dëshira e All-llahut xh.sh., që të ekzistojnë katër etapa të krijimit. Secila etapë, në vetvete konsiderohet mrekulli, pasi në të shfaqet Fuqia e All-llahut xh.sh. Këtyre (etapave) nuk ju njihen kufijtë, pasi ato nuk përkufizohen
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
13
brenda rregullave të njohura prej nesh. Ademi a.s. ka qenë krijesa e parë në rruzullin tokësor.
Për këtë, na tregon i Lartësuari, në Kur’anin fisnik:
" نيط نم ارشب قلاخ ينا ةكئلاملل كبر لاق اذا . تخفن و هتيوس اذاف نيدجاس هل اوعقف يحور نم هيف"
“(Përkujtoni kohën) Kur Zoti yt u tha melekëve: Unë po krijoj njeriun nga balta. Pra, kur Unë t’a kem përsosur atë, dhe t’i kem fryrë atij nga Shpirti Im, atëherë, ju përuljuni atij (bëjini sexhde).” [3]
Ky ishte fillimi i krijimit, ashtu si na ka treguar All-llahu xh.sh. All-llahu i Lartmadhëruar i fryu Ademit, nga shpi-rti i Vet. Ajo (Hava-çiftuesja e Ademit) u gjend atëherë, kur u krijua Ademi a.s., për të vazhduar më pas, në këtë mënyrë të krijimit me pasardhësit e tij deri në ditët tona e deri në Ditën e Fundit, me një precizitet i cili është shkruar dhe etiketuar me një shifër hyjnore, karakteristika e veçantë që do t’a ketë nje-riu. Për këtë lloj të krijimit, Ai na ka informuar Vetë, në Kur’anin Kerim:
" يلع مهدهشأ و مهتيرذ مهروهظ نم مداء ينب نم كبر ذخأ ذاو نع انآ انا ةمايقلا موي اولوقت نأ اندهش يلب اولاق مكبرب تسلأ مهسفنأنيلفاغ اذه . مهدعب نم ةيرذ انآ و لبق نم انؤاباء كرشأ امنا اولوقت وأنولطبملا لعف امب انكلهتفأ"
“(O Muhammed, kujtoju njerëzve kohën) Kur Zoti yt nxori nga kurrizi i bijve të Ademit pasardhësit e tyre, dhe kërkoi prej tyre të dëshmojnë ndaj vetes së tyre: (Ju tha) ‘A nuk jam Unë Zoti juaj?’ ‘Po, gjithsesi, i thanë, ne këtë e dëshmojmë’ (Kështu vepruan), që të mos thoni Ditën e Kija-
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
14
metit “Ne, nuk kishim njohuri për këtë (ekzistencën Tënde) ”. Apo të thoni: “Por, të parët tanë ishin ata që të kishin vënë ortak, ndërsa ne ishim brezi pas tyre! A do të na dënosh për atë që bënë (të parët tanë) gënjeshtarët!?” [4]
Disa njerëz edhe mund të pyesin: çfarë lidhje ka midis meje dhe Ademit, ndërkohë që kanë kaluar kaq shumë shekuj? Atyre, që pyesin kështu, iu themi: edhe ti je njëra pjesë e asaj fryme të All-llahut xh. sh., që Ai ia dha Ademit a.s. Ai (xh. sh.) t’a ka dhënë këtë jetë që ke. Ata do të pyesin: si? Atyre iu themi se jeta është një zinxhir i pashkëputur. Kur ai këputet, (jeta) mbaron. P. sh. merr rezultatin e shembullit fizik të jetës së babait tënd: sikur të mos ishte ekzistenca e babait të babait tënd, pastaj sikur të mos ishte babagjyshi, nuk do të ishte (as) babai yt. Babagjyshi yt ka qenë i gjallë, si rezultat i jetës së më hershme së babait të vet (katragjyshit tënd), jetë e cila është përcjellur hallkë pas hallke, kështu vijon deri tek Ademi a.s. Ky i fundit (Ademi a.s.) sikur të mos ishte i gjallë, nuk do të kishte fëmijë, ndërsa fëmijët e kanë marrë jetën prej mikrobit [5] të gjallë që ishte te Ademi a.s. Pra, prej jetës së Ademit a.s. e morën jetën fëmijët e tij, të cilën ua përcollën më pas fëmijëve të tyre.
Kështu, sipas vullnetit të All-llahut xh.sh., jeta është përcjellë deri në ditët e sotme dhe do të vazhdojë t’u përcillet fëmijëve tanë, nipërve dhe mbesave, deri në Ditën e Kijametit.

[Xhenet.M.S.]

NË BOTËN E DHERR-it[6] ISHTE DËSHMIA



Ne, të gjitha krijesat e All-llahut, kemi dëshmuar ndaj vetes sonë që prej fillimit të krijimit. Prej këtij dëshmimi nuk bën përjashtim askush, që prej atyre që kanë mbaruar së jetuari këtë jetë, e deri tek ata që do të vijnë (sa të jetë kjo botë). Sikur të mos ishte kjo dëshmi, qenia njerëzore nuk do t’a ki-shte njohur, apo përvetësuar imanin. Ky është një nga sekretet. Maja më kulminante e këtij sekreti është besimi (imani) në erzistimin e Hyjnisë-All-llahut. Pse? Sepse mendja e njeriut nuk do të mundej t’i përcaktonte ose t’i emërtonte gjërat. Kusht i emërtimit të gjësendeve është shikimi i tyre.
T’i nuk do t’a dije P. sh. apo nuk do t’a kuptoje thënien ‘kodër’- atë do t’a kuptoje vetëm atëherë kur do të shikoje dikënd që është duke u ngjitur në të. Gjithashtu, nuk do t’a ku-ptoje thënien ‘liqen’, nëse nuk e ke parë më parë fotografinë e tij apo e ke parë (me sy) diku tjetër. Njeriu nuk e ka parë All-llahun xh.sh., e as nuk e ka të skicuar në mendje, por megji-thatë kur përmendet emri i All-llahut, njeriu nuk e ka të vë-shtirë që t’a njohë dhe t’a dijë domethënien, sepse kjo buron nga Fuqia e Madhe, prej së cilës njeriu është krijuar, gjendet, përjeton dhe furnizohet. Kur kryen një lutje, njeriu ndien në vete se është pastruar dhe i është mbushur zemra plot dritë. Të gjitha këto shenjëzojnë dhe japin kuptimin se All-llahun e kemi dëshmuar, secili në vete, në Botën e Dherr-it, atëherë kur është krijuar Ademi a.s.Ne e dimë,se Ai ekziston dhe i jep jetë (ekzistencën) secilit send. Këtë ne e quajmë natyrshmëria e besimit-imanit.[7]
Ne, kur lindim, e kemi me vete këtë natyrshmëri ima-nore,e cila e mbush frymën dhe zemrat tona. Kjo ka energji aq
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
16
të fortë sa që na tërheq lart, deri tek Krijuesi. Kjo natyrshmëri imanore ekziston tek secili i posalindur. Për këtë na informon i Dërguari All-llahut s.a.v.s. i cili thotë:
“Secila foshnje, lind me natyrshmëri të pastër (islame), më pas prindërit e bëjnë hebre, krishter ose zjarrputist.”
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
17
PAMJET E KRIJIMIT
Tani, le të ndalemi tek katër format e krijimit nga ana e All-llahut xh.sh.:
Krijimi pa prezencën e mashkullit dhe pa prezencën e femrës, pra, drejtëpërdrejt nga All-llahu i Lartmadhëruar, pa ndërhyrjen e asnjë shkaku. Ademit a.s. u krijua në këtë mënyrë.
Krijimi prej mashkullit pa prezencën e femrës. Në këtë mënyrë u krijua Hava. U krijua nga brinjët e Ademit a.s. Kështu na ka informuar Kur’ani Kerim:
" اهنم قلخ و ةدحاو سفن نم مكقلخ يذلا مكبر اوقتا سانلااهيأ اي اهجوز"
“O njerëz! Druajuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi nga një qenie e vetme, e prej tij krijoi çiftin e tij (femrën)” [8]
Krijimi prej mashkullit dhe prej femrës. Nga ky krijim janë të krijuar të gjithë njerëzit, me përjashtim të njërit (Isait a.s.) dhe e gjithë kjo bëhet me vullnetin e All-llahut xh.sh. që ka sjellë shkakun.
Shkaqet, këtu kuptohet, janë qenurit e mashkullit dhe e femrës. Porse, shfaqja e Fuqisë së All-llahut jep mundësi që shkaqet të mos funksionojnë vetvetiu. Madje, ato veprojnë vetëm në sajë të shkakut. Prandaj, kemi çifte të martuar dhe që i plotësojnë që të dy kushtet për të pasur fëmijë, por ja që ndodh, që ata të mos kenë fëmijë ose pasardhës. Sepse, mbi ato shkaqe, qëndron vullneti i All-llahut.
Le të lexojmë thënien e All-llahut xh. sh. në Kur’anin Kerim:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
18
" و اثانا ءاشي نمل بهي ءاشي ام قلخي ضرلأاو تاوامسلا كلم للهروآذلا ءاشي نمل بهي . ءاشي نم لعجي و اثانا و انارآذ مهجوزي وأريدق ميلع هنا اميقع"
“(Vetëm) I All-llahut është Pushteti i qiejve dhe i tokës. Krijon atë që dëshiron. I jep (i fal fëmijë) femra atij që do, gjithashtu i jep (fal fëmijë) meshkuj atij që do. Ose, iu jep atyre çift, meshkuj dhe femra. E kë do Ai, e lë steril. Vërtet, Ai është i Plotfuqishëm dhe di.” [9]
Pra, kjo duhet të kuptohet se edhe pse ekzistojnë shkaqet dhe plotësohen të gjitha kushtet, si nga ana e mashku-llit ashtu edhe nga ana e femrës, shtimi ose pasardhësit, vijnë vetëm atëherë kur të plotësohet vullneti i All-llahut xh.sh. Ai arrihet me shfaqjen e Fuqisë Hyjnore, përndryshe, edhe pse bashkohet mashkulli me femrën, nuk jep rezultat. Ky nuk është trup i cili vepron në mënyrë mekanike, por mbi të gjitha këto shkaqe qëndron dhe ato finalizohen vetëm pasi të jetë shfaqur vullneti i All-llahut të Lartmadhëruar.
Për t’i përmbyllur mënyrat e formave të krijimit, ka ngelur edhe e katërta. Ajo është krijimi i Isait, birit të Merje-mes, prej femrës pa mashkull. Me këtë plotësohen katër mre-kullitë e krijimit. Pra njeriu u krijua:
1. pa mashkull dhe pa femër
2. prej mashkullit pa femër
3. prej mashkullit dhe prej femrës
4. prej femrës pa mashkullin.
Këto ishin format e krijimit të njeriut.
All-llahu i Lartmadhëruar, nga krijimi i Tij, bëri që të kemi edhe dy etapa të tjera, e ato janë jeta dhe vdekja. Jeta është një prej krijesave të Allahut, ashtu siç është edhe vdekja.
I Lartësuari, në Kur’anin Kerim, thotë:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
19
" لامع نسحأ مكيأ مآولبيل ةايحلا و توملا قلخ يذلا"
“ I Cili ka krijuar vdekjen dhe jetën, për t’iu provuar se cili nga ju është më vepërmirë.” [10]
Secila prej këtyre dy etapave të krijimit, jeta dhe vdekja, kanë ligjet e veta me të cilat veprojnë dhe funksio-nojnë sipas tyre. Ne, qeniet njerëzore, nuk i dimë cilat janë ato ligje, me përjashtim të atyre që na ka mësuar All-llahu xh.sh. në Kur’anin Kerim. Ndërsa ato që kemi ne, janë shumë të pa-kta. Por, edhe pse ne posedojmë vetëm pak, ne gjykojmë sipas tyre, sepse janë të përgjithësuara!
Disa njerëz mendojnë se nuk ka asgjë tjetër në këtë botë, veç asaj që shohim kur jemi të zgjuar. Por, edhe ata nje-rëz që mendojnë kështu, bëjnë pjesë tek ata që ndërrojnë jetë çdo ditë dhe kthehen në të çdo ditë. Ata, sikurse edhe ne, tra-nsferohen prej një ligji në ligjin tjetër brenda një sekondi, dhe atë pa e ditur. Për këtë, i Lartësuari All-llah, thotë:
" يتلا كسميف اهمانم يف تمي مل يتلا و اهتوم نيح سفنلأا يفوتي للهأ يمسم لجأ يلا يرخلأا لسري و توملا اهيلع يضق"
“ All-llahu i merr shpirtrat në kohën e vdekjes së tyre, (gjithashtu ua merr shpirtrat) edhe atyre që nuk kanë vdekur, kur janë në gjumë. Ua mban (shpirtin) atyre që u ka caktuar vdekjen, ndërsa ua rikthen të tjerëve (atyre që ishin në gjumë) deri në afatin e caktuar...”[11]
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
20
LIGJET E JETËS DHE VDEKJES
Njeriu bie në gjumë duke u transferuar prej një ligji në një ligj tjetër. Kur ai është zgjuar, atë e sundojnë ligje të cilat janë të kufizuara. Ai sheh trupat që e rrethojnë, pra, trupat materialë. Ai vazhdon të ecë duke e përdorur edhe mendjen e tij. Kjo, për njeriun, quhet botë e dëshmive-fenomeneve. Botë e cila na është e njohur të gjithëve. Në të merr pjesë mbarë njerëzimi. Por, kur biem në gjumë, ne kalojmë në një jetë tjetër. Ky transferim ka ligjet e veta. Këto nuk i nënshtrohen mendjes, logjikës, e as dëshmive të kësaj bote. Ne pra, kështu, kemi dalë nga koha. Njeriu nuk ndien se ka të bëjë me kohën kur është në gjumë, për arsye se nuk ka të bëjë me elementet e kohës që ne i disponojmë në jetën tonë të natyrshme, thuaj të përditshme. Sikur të mos ekzistonte dallimi midis ditës dhe natës, njeriu nuk do t’a përjetonte dallimin kohor. Ai e bën këtë dallim ngase bie gjatë natës dhe zgjohet gjatë ditës, ose bie në gjumë gjatë ditës dhe zgjohet natën. Pra, nëse nuk do t’i përjetonte këto ndryshime, gjatë rënies dhe zgjimit, ai nuk do t’a dinte se sa kohë ka kaluar në gjumë.
Gjumi e shndërron njeriun, duke e bërë atë të dalë jashtë rrethit të botës normale. Ai nuk ndien asgjë për të (botën materiale), e as ajo nuk i është e njohur. Është i ndarë plotësisht prej saj. Thuajse, ai është ndarë prej ndodhive të kësaj botë plotësisht. Kur ai ndahet prej këtyre ndodhive, natyrshëm, ndahet edhe prej ligjeve të tyre. Ai mund të shohë, edhe pse sytë i ka të mbyllur. Ai vrapon edhe pse këmbët i ka në shtrat dhe nuk i lëviz. Rrëzohet nga ndonjë majë mali e lartë dhe nuk pëson fizikisht asgjë. E sheh veten duke fluturuar nëpër qiell, ose sheh të përmbytet toka. Ai e ndien veten se është duke qarë, ndërsa në realitet është duke qeshur. E kap
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
21
ndonjë ankth, nxjerr zëra të çuditshëm, të bezdisshëm, ose zgjohet prej gjumit i trishtueshëm.
Ai gjatë kohës së tij në gjumë, nuk i nënshtrohet ligjeve të mendjes, e as nuk logjikon. Ai nuk u nënshtrohet as ligjeve të cilave u nënshtrohet në jetën e tij normale. Nëse i thua ndonjë njeriu se (në gjumë) kam shkuar në Amerikë dhe jam kthyer njëzet herë, brenda një nate, a do të të përgënje-shtronte? Përgjigja do të ishte: jo. Por nëse ti i thua se në gjumë kam biseduar me filanin dhe me filanin, të cilët kanë ndërruar jetë që prej shumë kohësh, a do të përgënjeshtonte? Përgjigja, gjithashtu do të ishte: jo.

[Xhenet.M.S.]

LIGJET E GJUMIT



Njeriu në kohën kur është në gjumë, siç thamë më sipër, i nënshtrohet ligjeve të cilat shkenca nuk mund t’i kuptojë. Për këtë arsye njerëzit janë pajtuar që t’i nxjerrin nga përdorimi i dialektikës argumentet që shohin në gjumë. Asnjë njeri nuk bën debat rreth tyre, sado që të flitet për atë që shohin njerëzit në gjumë, ose që nuk janë logjike.
Shumë shkolla filozofike kanë bërë përpjekje që të japin shpjegime, rreth atyre se çfarë sheh njeriu kur është në gjumë. Por, të gjitha dolën pa rezultate konkrete, edhe pse kemi shumë thënie dhe shembuj të shumtë që rrodhën nga shkenca e psikologjisë. S’do mend se është derdhur djersë e shumtë, janë angazhuar mjaft njerëz dhe shkencëtarë, por përfundimi i tyre u bazua vetëm mbi supozime, ose trillime, prej të cilave njeriu nuk ka fare dobi. Të gjitha ato thënie nuk kanë të bëjë me realitetin.
Shkenca thotë: Koha më e gjatë që mund të punojë truri i njeriut, duke qenë në gjumë, është shtatëmbëdhjetë se-
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
22
konda. Vetëm gjatë këtij intervali, njeriu “mund të shohë ëndrra”. Ndërsa për t’a transmetuar një ëndërr, njeriut ndonjë-herë i duhet një orë ose më tepër.
Duhet të kuptohet se ky veprim është një transferim, nga një gjendje në një gjendje tjetër. Ai mund të kuptohet edhe si jetësim i një rregulli ose ligji, në një ligj krejtësisht tjetër. Këtë e përjeton secili njeri. All-llahu xh. sh. është i mëshi-rshëm me robërit e Tij, sepse shprehu Vullnetin e Tij që t’i tregojë njeriut që është në gjumë, se ai (njeriu) transferohet në botën e vdekjes në atë moment. Pra, kur ai kthehet në jetë (nga gjumi), domethënë, All-llahu xh.sh. ia kthen atij shpirtin përsëri në trup. Pse bëhet kjo? Për arsye që t’a mësojë njeriun, me transferimin e jetës së tij, prej një ligji në një ligj tjetër. Kur ne na thuhet se në ahiret do të jetojmë përgjithmonë, ne kuptojmë se do t’u nënshtrohemi ligjeve të tjera, dhe nuk habitemi, sepse jemi mësuar me këtë transferim!
Si mundet që njeriu të jetë i amshueshëm, apo të jetë i përjetshëm? Kjo jetë ka ligjet e veta të cilat e përcjellin njeriun. Pra, transferimi nga një ligj në një ligj tjetër bëhet çdo natë, tek secili njeri, duke mos e ndier ai fare këtë ndryshim. Kthimi, përsëri, i jetës dhe i ligjeve të mëparshme bëhet me anën e Fuqisë së All-llahut xh.sh., të cilat na sundojnë ne, e ato ligje janë ligjet e zgjimit. Pastaj, përsëri biem në gjumë dhe përsëri transferohemi në ligjin tjetër.
Nuk mendoj se dikush prej atyre, që deklaron vetëm në emër të shkencës, të mund të na shpjegojë se cilat janë ato ligje që i nënshtrohet ai, në momentin e rënies në gjumë. Të na tregojë, gjithashtu, se si mund të shohë ai, kur i ka sytë të mbyllur (në gjumë)? Ose kur vrapon, e ai është në shtrat? Ose kur udhëton nga një vend në tjetrin, e ai nuk ka lëvizur fare!?
Nga këto pyetje mësojmë se ekziston një mbretëri tjetër (ligjesh) për njeriun, të cilat ai akoma nuk i njeh, dhe
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
23
nuk e di se si veprojnë ato gjatë gjumit. Pra, paskemi ligje që janë plotësisht të panjohura, që i përjetojmë gjatë jetës.
FILLIMI I JETËS
Shumë dijetarë janë përpjekur, të na ofrojnë (hipoteza mbi) format e fillimit të jetës. Prej tyre kemi marrë lloj lloj teorish. Prej tyre kemi mësuar se fillimi i krijesave ishte nga njëqelizorët. Pastaj kjo qelizë është ndarë dhe është zhvilluar, e kështu me radhë ... vazhdon ajo çfarë thonë ata ...
Këtyre shkencëtarëve ju themi: ne nuk i marrim mësimet rreth jetës nga askush tjetër, përveç Krijuesit tonë. Vetëm krijuesi i diçkaje mund të na informojë për të. All-llahu xh.sh. është Krijuesi, dhe për këtë arsye edhe na tregoi se njeriun e ka krijuar prej dheut të tokës[12]. Shkenca bashkëkohore, pasi ka njohur se njeriu është krijuar nga dheu, është marrë me hulumtimin e elementeve të cilat i ka toka dhe ka zbuluar se, në të, gjenden tetëmbëdhjetë elemente kimike, - të njëjtat elemente që i ka edhe njeriu në trupin e tij.
Fiziku i njeriut dallon sipas këtyre elementeve. Do të shohim se disa njerëzve ju mungon sasia e duhur e hekurit, e magnezit, ose e kalciumit, etj. Pasi kjo vërtetohet me anë të analizave laboratorike bashkëkohore, mjeku përcakton diagno-zën. Pastaj, ai i jep dozën e ilaçeve që duhet të marrë pacienti për t’a plotësuar mungesën e elementeve që nuk i ka në trup. Por, këto tetëmbëdhjetë elemente (të tokës) janë po ato tetë-mbëdhjetë elemente të trupit të njeriut.
Pra, All-llahu xh.sh. na ka informuar se e krijoi njeriun prej dheut dhe prej baltës së tharë, të zezë dhe me erë.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
24
Kështu, All-llahu i Lartësuar, në Kur’anin Kerim, thotë:
" نيط نم ارشب قلاخ ينا ةكئلاملل كبر لاق ذا "
“(Përkujtojeni kohën) Kur Zoti yt u tha melekëve: Unë po krijoj njeriun nga balta. ...[13]
Gjithashtu, në një verset tjetër, thotë:
"نونسم ءامح نم ارشب قلاخ ينا ةكئلاملل كبر لاق ذاو . هتيوس اذافيدجاس هل اوعقف يحور نم هيف تخفن ون"
“(Dhe përkujtojeni kohën) Kur Zoti yt u tha melekëve: Unë po krijoj njeriun nga balta e tharë [14], e zezë dhe e formësuar [15]. Pra, kur Unë t’a kem përsosur atë, dhe t’i kem fryrë atij nga Shpirti Im, atëherë, ju përuljuni atij (bëjini sexhde)”[16]
Kështu i ka përcaktuar All-llahu xh.sh. elementet e trupit të njeriut dhe etapat e krijimit. All-llahu xh.sh. u tregua i Mëshirshëm ndaj mendjeve tona, sepse, këtu, kemi të bëjmë me gjëra sekrete, prandaj Ai na jep pamjet e një dëshmitari, sa për t’ia afruar mendjes sonë, që të kuptojë më mirë.
Ne nuk e kemi përjetuar ose dëshmuar krijimin tonë, por çdo ditë e dëshmojmë vdekjen, që është bërë e zakonshme tek ne. Le të marrim si shembull ndërtimin e një ndërtese. Kur ti ndërton një ndërtesë, kuptohet fillon nga themelet, pastaj nga kati nëntokësor, pastaj nga kati i parë, i dytë, ... e kështu deri tek ai i fundit. Kur fillon t’a rrënosh atë, detyrimisht fillon nga ai i fundit. Githashtu, nëse ke për qëllim të udhëtosh [17] nga Prishtina për në Tiranë, Tirana është stacioni yt i fundit. Kur mendon të kthehesh përsëri, qyteti i parë që do të lesh mbrapa është qyteti i Tiranës. Kështu është edhe me vdekjen,
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
25
ajo është e kundërta e jetës, prej së cilës kemi ardhur. Gjëja e fundit që ka hyrë në trupin e njeriut, sipas asaj që na ka info-rmuar All-llahu xh.sh., është shpirti.
1. Ai pra, (shpirti) duhet të jetë i pari që do të ndahet prej trupit.
2. Pastaj trupi i njeriut të vdekur, mer formën e shtangosjes- thuajse është i ngrirë.
3. Pastaj trupi kalbet dhe mer formën e baltës së kalbur me erë të rëndë.
4. Pastaj asaj balte të kalbur, i shteret edhe uji dhe ngelet vetëm dheu.
Kjo është e vërteta të cilën e ka theksuar Kur’ani Kerim. Çdokush, që i vjen vdekja, është dëshmitar i saj.
Njeriu ka dëshirë të dijë se ç’është vdekja? Më së pari ai duhet të kuptojë jetën. Shpirti është ai që i jep jetë trupit. Shpirti, gji-thashtu, është i krijuar, ai është në brendinë tënde, por është i pa njohur për ty. Ti nuk e di se ç’është shpirti, por di gjurmët që ai le tek ti. Ai është që t’i jep ndjenjat dhe të jep jetën.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
26
SHPIRTI - BURIMI I JETËS
Por, si mund t’a dimë se ku është shpirti? A është ai në mendje, me anën e së cilës mendojmë? Apo në dorë, të cilën e lëvizim? Apo është në zemër, e cila na jep jetë? Apo, mos va-llë, është në këmbë, me të cilat ecim?
Ku është ai? Askush nuk e di.
Kur ne nuk jemi në gjendje të dimë sekretin e qenies sonë, një prej krijesave të tjera të All-llahut që jeton brenda nesh, në trupin tonë, a do të jemi ne në gjendeje t’i dijmë të gjitha se-kretet e krijimit? Kjo është e pamundur.
Ne do të kishim dëshiruar të njihnim më të parën (shpirtin), pasi është brenda nesh, në vetë qenjësinë tonë, para se të jepnim vendimim për njerëzimin mbarë. Përderisa jemi prej atyre që kanë dështuar në njohjen e një sekreti, prej sekre-teve të All-llahut të Lartmadhëruar që e kemi në trup, a do të mundemi t’i njohim sekretet e All-llahut në univers? Përgjigja do të ishte: Jo, nuk mundemi. Njeriu, mjerisht, shpeshherë paraqitet mendjemadh dhe mundohet të jep përgjigje aty, ku mendja e tij nuk ka mundësi të depërtojë.
Mendja e njeriut ka kufij. Detyra e saj është të zgjedhë midis alternativave të jetës, të dallojë të shëmtuarën nga e bukura. Ajo është një mjet përzgjedhës, që njeriu të dallojë me të (të mirën nga e keqja), pasi ajo është krijuar për të zgjedhur. Kjo mendje, nuk mund të dalë përtej kornizave që All-llahu xh.sh. ka paraparë për të.

[Xhenet.M.S.]

EKZISTENCA DHE NJOHJA E SAJ


Vërtet, filozofët i kanë stërmunduar mendjet e tyre, duke u përpjekur t’i përgjigjen pyetjes se: ç’ekziston prapa materies. Ata, vërtet, nuk janë ndalur së pyeturi për asnjë moment. Kush ju ka thënë atyre se ekziston diçka përtej materies? Këtë ua ka bërë me dije natyrshmëria e imanit të njerëzve. Sepse ajo e ndien dhe e di qartësisht se ekzistojnë gjëra që janë përtej materies. Por, a është e mundur që, me anë të mendjes, njeriu të mund të arrijë deri tek përgjigja e kësaj pyetjeje?
Përgjigja do të ishte: Jo! Përjashtim bën vetëm rasti nëse shpreh vullnetin All-llahu i Lartësuar, që krijesës së Vet t’i zbulojë një prej shumë sekreteve të universit. Sepse All-llahu xh. sh., secilës gjeneratë i zbulon ndonjë prej sekreteve të këtij universi, që ishte e panjohur më parë për njerëzimin. Nëse vjen koha që ky sekret të dalë, atëherë njerëzit do të fillojnë të hulumtojnë për të. Por, edhe sikur qeniet njerëzore të mos hulumtojnë për të, ai (kur t’i vijë koha e caktuar prej All-llahut xh. sh.) do të zbulohet. Atë neve do të na i zbulojë vetë All-llahu xh.sh., me ‘ligjin’ që bota njerëzore e quan ‘rastësi’. Ky ligj i ‘rastësishëm’ është iluzor. Askush nuk e njeh këtë ligj, me përjashtim të mendjes njerëzore.
Ky univers me të gjitha potencialet që ka, prej ndo-dhive më të vogla deri tek ato më të mëdhatë, është sendërtuar prej All-llahut xh.sh., pra, ndodhi pas ndodhie. Atij nuk i mu-ngon asgjë prej diturisë së Tij, sado i vogël të jetë sendi. Asgjë nuk ndodh në univers pa lejen e Tij. Por, gjithashtu, është prej gjërave të Madhërisë së Tij (fakti) se Ai i ka të regjistruara të gjitha ndodhitë, që prej fillimit të krijimit, deri tek Dita e
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
28
Fundit. Ai i ka regjistruar të gjitha ato në Librin e Tij, para se të fillonte krijimi.
Lexonie thënien e All-llahut xh.sh.,në Kur’anin Kerim:
" لبق نم باتآ يف لاا مكسفنأ يفلاو ضرلأا يف ةبيصم نم باصأ ام اهأربن نأ"
“Asnjë ndodhi prej ndodhive (fatkeqësive) nuk e godet tokën, e as juve, përveç asaj që është shënuar më parë në Libër...”[18]
gjithashtu edhe thënien:
" امو رحبلاو ربلا يف ام ملعي و وه لاا اهملعيلا بيغلا حتافم هدنعوملظ يف ةبح لاو اهملعي لاا ةقرو نم طقست بطرلاو ضرلأا تانيبم باتآ يف لاا سبايلاو"
“Tek Ai, janë çelësat e sekreteve, askush përveç Tij nuk i di ato. Ai e di se ç’ka në tokë dhe në det. Asnjë gjethe nuk bie (nga pema), pa dijen e Tij. As fara që është në brendi të tokës (nuk mbin), e nuk ka anjë send, të njomë e të thatë, të mos jetë i shkruar në Librin e Qartë.”[19]
Përderisa All-llahu xh.sh. i paska regjistruar të gjitha ngjarjet në univers, kjo jep të kuptohet se nuk ka asgjë në botë, që për të të thuhet “rastësisht”, por çdo gjë ndodh me një precizitet të madh dhe Planifikim Hyjnor. Pra, asgjë nuk ndodh rastësisht. Ndërsa mosnjohuritë tona rreth sekreteve të ekzistencës (pasi ato na bëhen neve të njohura në sajë të vullnetit të All-llahut) i nxjerrin ato si ndodhi ose ngjarje të rastësishme.
E vërteta është se, All-llahu i Lartëmadhëruar ia shpalos mendjes sekretet e universit gradualisht, hap pas hapi, derisa të na bëhen të kapshme për t’i kuptuar. Duhet t’a
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
29
kuptojmë se ekziston dallimi, ndërmjet ekzistencës dhe njo-hjes së ekzistencës. Përreth nesh ekzistojnë miliona gjëra që i kryejnë detyrimet e tyre në jetë. Ne prej tyre përfitojmë shumëçka, duke mos e ditur nëse ekzistojnë ato apo jo. Ishte vullneti i All-llahut të Lartëmadhëruar që të mësojmë se ekzistojnë miliona gjëra që e kryejnë detyrën e tyre në univers por që ne nuk i njohim ato. Mosnjohja e tyre nga qenia njerë-zore nuk do të thotë se ato nuk ekzistojnë.
Për t’a përmbyllur, përsa trajtuam në këtë kapitull, themi: All-llahu xh.sh. ka bërë që jeta të rrjedhë nga mashkulli dhe femra. Për çdo gjë ka krijuar çiftin. Shtimi nuk vjen, ve-tëm prej gjinisë së një lloji, por nga bashkimi i të dy gjinive. Më pas shfaqet Fuqia e All-llahut, e cila qëndron mbi ligjet dhe rregullat e proceseve natyrore.
Pastaj u argumentua se jeta është zinxhirore, dhe ka li-dhshmëri prej Ademit, (e do të vazhdojë hallkë pas hallke) deri në Ditën e Kijametit. Ajo transmetohet nga një njeri i gja-llë, tek një njeri tjetër i gjallë. Kur të vijë vdekja çdo gjë stagnon.
Gjithashtu, u agrumentua se, njeriu nuk mund të arrijë të kuptojë sekretin e jetës ose fillimin e krijimit. Ai nuk e di se si erdhi deri aty, sepse ai nuk e ka përjetuar ose dëshmuar atë. Përderisa njeriu nuk ka arritur të njohë një sekret, prej sekre-teve që është në brendi të trupit të tij (shpirtin), atëherë pse është kaq ambicioz që t’a kuptojë sekretin e krijimit të unive-rsit, në tërësi.
All-llahu xh.sh. nuk e ka bërë mendjen mjet për t’i njohur sekretet e jetës, por mendja duhet të meditojë rreth shenjave të All-llahut në univers, vetëm sa për t’u bindur se i Lartësuari është Ai i Cili e ka krijuar këtë univers. Nëse të dërguarit e All-llahut kanë ardhur për të sjellë programin e Zotit, ka qenë e domosdoshme që mesazhi i këtyre të dërgu-
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
30
arve të pranohej, por mjerisht ata u pritën në mënyrë injoruese. All-llahu na mbroftë prej kësaj.
Ne kur duam të mësojmë për sekretin e jetës dhe të vdekjes, patjetër duhet që ato (dijenitë e atyre sekreteve) t’i marrim nga Ai i Cili i ka krijuar ato. Ne, çdo ditë, transfero-hemi prej jetës në (një gjendjeje) vdekje kur biem në gjumë dhe prej vdekjes në jetë kur zgjohemi. Por këto gjëra nuk i vë-rejmë nga rutina e përditshme, injoranca dhe mungesa e vëme-ndjes sonë.
Njeriu i nënshtrohet, së paku, ligjeve të jetës së tij: ligjeve të zgjimit dhe ligjeve të gjumit.
Por, vërtet, ç’ka është jeta? Këtë pyetje do t’a shpjegojmë në kapitullin tjetër, inshaAllah, nëse ka shprehur i Lartësuari vullnetin e Tij.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
31
KAPITULLI I DYTË
Ç’ËSHTË JETA
Në orvajtjen tonë për t’a kuptuar jetën, duhet t’a kemi të qartë se All-llahu xh.sh.nuk e krijoi jetën vetëm për qeniet njerëzore dhe xhinn-ët, por duhet të kuptohet se jeta ka shtrirje në secilën pjesë të këtij universi. Perceptimi njerëzor për jetën është: ‘çdo gjë që ndien dhe lëvizë’. Por thënë të vërtetën, jeta është: ‘çdo gjë që e kryen detyrën e vet në këtë univers.’
Ne themi se njeriu është i gjallë, sepse lëvizë, ecën dhe flet. Gjithashtu, themi se kafshët janë të gjalla, po për këtë shkak, sepse ato ecin dhe kanë ndjenja. Bimët, po ashtu, janë të gjalla sepse marrin frymë. Ndërsa për krijesat e tjera ne mendojmë se nuk janë të gjalla. Por kjo nuk është e vërtetë. Si?
Të kuptuarit e jetës në këtë univers ndryshon nga të kuptuarit tonë plotësisht. Thamë se speciet në univers janë katër:
1. Trupat -“inorganikë ose të pajetë”
2. Bimët
3. Kafshët dhe
4. Njeriu.
Secili lloj i këtyre specieve i shërben tjetrit, ndërkohë që secili ka veçoritë e veta.
1. Le të marrim si shembull trupat inorganikë, ata iu ndihmojnë bimëve, kafshëve dhe njeriut. Ata njihen si trupa të
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
32
pajetë, por ata kanë arritur deri në shkallën e zhvillimit. Këtë do t’a gjeni tek lloji i trupave barishtore në det, që quhen Merxhan-Korale. Do të vëreni se si ajo zhvillohet, edhe pse trupat inorganike nuk e kanë cilësinë e zhvillimit. Por secila specie në vehte, e ka kulmin e vet të zhvillimit në univers. Ajo përfundon së zhvilluari deri në segmentin kufitar të caktuar për të. Fillimi i species së re nënkupton përfundimin e species së më hershme. Trupat inorganikë, ndalohen së zhvilluari në kulminacionin e zhvillimit të tyre ose në veçorinë e tyre të zhvillimit primitiv për llojin e vet.
2. Ndërsa këtu është fillimi i veçorisë së bimëve. Ato, fillojnë duke u zhvilluar deri në maksimumin e tyre të mundshëm, e ajo është ndjenja. Kemi bimë të cilat kanë ndjenja. P.sh. zonja e turpshme, që është emërtuar kështu nga djelmoshat tanë. Ajo është një lule që kur i afron gishtin, ajo i mbledh gjethet.
3. Veçoritë e kafshëve fillojnë aty ka kanë mbaruar bimët, pra në zhvillimin e tyre të ndjenjave primitive, në të cilën janë të njohura instiktet, deri në fillimin e të menduarit. Shohim se disa lloje majmunësh, arrijnë t’a imitojnë njeriun, por ata nuk e kuptojnë, e as nuk trashëgojnë diturinë. Njeriu ka mundësi që t’i ushtrojë kafshët me lojëra të ndryshme aq sa ju është mundësuar atyre të mendojnë – siç themi ne ‘mendje primitive’. Por këto ushtrime kafshët, nuk janë në gjendje t’i trashëgojnë. Majmuni i cili është stërvitur me ushtrime të ndryshme nuk mundet t’a mësojë këlyshin e vet ose ndonjë majmun tjetër i cili nuk është ushtruar nga njeriu. Kjo na bën të kuptojmë se të gjitha kafshët që kanë ushtruar kanë marrë një zanat të veçantë për ato që kanë ushtruar.
4. Në fund vjen njeriu i cili konsiderohet zotëria i këtij universi, të cilin All-llahu xh.sh. e ka dalluar me mendje, të planifikojë në krijesat e All-llahut xh.sh., t’i mendojë dhe
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
33
perceptojë shenjat e All-llahut, dhe t’a ndjekë programin e të Lartësuarit.
Ne i shikojmë trupat inorganikë, se si ata nuk kanë jetë dhe lëvizje, por ne nuk vërejmë se si ata e kryejnë detyrën e vet në atë mënyrë. Le të studiojmë thënien e All-llahut xh.sh. në Librin e Tij, Kur’anin Kerim, e cila thotë:
ههجو لاا كلاه ءيش لآ"
“...përveç (All-llahut) Fytyrës së Tij [20], çdo gjë (e krijuar) do të shkatërrohet...”[21]
Ne jemi të bindur, dhe e them me siguri të plotë se, çdo gjë që është në këtë univers do të shkatërrohet atë ditë kur do t’i fryhet Surit [22]. Përderisa All-llahu xh.sh. do ta shkatë-rrojë çdo gjë, nga kjo pra rrjedh se çdo gjë në të ka pasur jetë, sepse shkatërrimi, siç thamë më sipër, është e kundërta e jetës. Le ta lexojmë thënien e All-llahut xh.sh. në Kur’anin Kerim:
" ةنيب نع يح نم يحيو ةنيب نع كله نم كلهيل"
“...për t’u shkatërruar ai që është i padrejtë, -me argumente të qarta, e të jetojë ai që është i drejtë-me argumente të qarta...[23]
Ky ajet kur’anor na lë të kuptojmë se shkatërrimi është e kundërta e jetës. Për këtë arsye, kur i Lartësuari thotë “çdo gjë do të shkatërrohet” lë të kuptojmë se çdo gjë ishte e gjallë, e për këtë arsye, çdo gjë do të shkatërrohet, me përjashtim të All-llahut xh.sh.
Ne jemi duke folur për jetën në cilësinë e saj si ndjenjë dhe lëvizje. Ky është të kuptuarit standard nga ana jonë. Por, realisht, ne jetën duhet që t’a kuptojmë mbi bazat e çdo gjëje që ekziston në univers. Trupat inorganikë kanë jetën e tyre, jetë që atyre iu përshtatet si të tillë. Bimët jetojnë jetën e tyre,
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
34
ashtu si ato i janë përshtatur asaj jete siç janë. Gjithashtu, edhe kafshët kanë jetën e tyre, që i janë përshtatur atij lloji të jetesës. Por, realisht, ka ngelur edhe një gjë pa u thënë, me të cilën nuk po ekzagjerojmë, e as nuk do të polemizojmë, e ajo është se, të gjitha këto që theksuam, e madhërojnë All-llahun e
Lartmadhëruar.
Këtë e vërtetojmë me këtë ajet kur’anor:
" ام مكلاثمأ ممأ لاا هيحانجب ريطي رئاط لا و ضرلأا يف ةباد نم امونورشحي مهبر يلا مث ءيش نم باتكلا يف انطرف"
“ S’ka asnjë kafshë që është në tokë, e as shpezë që fluturojnë me krahët e tyre, të mos janë bashkësi, sikurse edhe ju. Ne, në Libër nuk kemi lënë asgjë mangut, dhe pastaj te Zoti tyre do të tubohen. ”[24]
gjithashtu, edhe ajeti tjetër:
" مهحيبست نوهقفتلا نكلو هدمحب حبسي لاا ءيش نم نا و"
“ ...dhe, çdo gjë e Lartmadhëron dhe e falënderon Atë, por ju nuk i kuptoni Lartmadhërimet (tesbih-ët) e tyre...”[25]
Të fillojmë me trupat inorganikë. Ata kanë jetën e tyre, të cilën e jetojnë edhe pse ne nuk e kuptojmë. Ne e shohim një trup inorganik para syve tanë që është i palëvizshëm. Por a është kjo e vërteta!?
Kur ishim në shkollë na kanë mësuar se si arrihet deri tek magnetizimi i trupave ose hekurit. Mësonim se si hekuri merr cilësinë (magnetike) e tërheqjes së trupave. Na sillnin një enë cilindrike në të cilën kishte ashkla hekuri. Pastaj merrnim magnetin dhe e kalonim nga njëra anë. Shikonim se si ashklat e hekurit e ndërronin drejtimin e tyre, sistemoheshin në një rresht dhe bëheshin të magnetizuara. Kjo provë, me të cilën
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
35
lëviznin pjesët e hekurta, bëhej tek të gjitha pjesëzat e hekurit kur e kalonim magnetin në një drejtim. Kjo është një provë shumë e thjeshtë, të cilën e kemi vërejtur tek ashklat e hekurit. Kështu ndodh edhe kur ne kalojmë edhe shufrën e hekurt, pavarësisht se ne nuk e vërjemë atë, për shkak të copës së dendur të hekurit.

[Xhenet.M.S.]

TRUPAT QAJNË,
DËGJOJNË DHE FLASIN



Lëvizjet e trupave inorganikë syri nuk i vëren dot dhe ne nuk dimë gjë për to. Por një gjë është e ditur: ato e kryejnë detyrën e tyre sikurse gjallesat e tjera organike. Ne themi se trupat inorganike nuk kanë jetë, por, në realitet, këto trupa që ne themi se nuk kanë jetë, kanë mirësjellje, por ne nuk e kuptojmë. Le t’a lexojmë thënien e All-llahut xh.sh.:
" نيرظنم اوناآ امو ضرلأاو ءامسلا مهيلع تكب امف"
“ Dhe as qielli e as toka nuk i vajtoi ata [26], e as nuk iu dha afat atyre” [27]
Toka dhe qielli kanë mirësjellje. Ato qajnë, ndoshta edhe qeshin, edhe pse ne nuk i kuptojmë, por supozojmë se ato janë të ngurta (inorganike), e as nuk ndiejnë, e as nuk qajnë. Toka dhe qielli kanë veshë për të dëgjuar fjalët e All-llahut të Lartmadhëruar, dhe e kuptojnë dhe ia kthejnë përgjigjen Atij.
Kështu na informon Kur’ani Kerim, kur thotë:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
36
" وأ اعوط ايتئا ضرلألو اهل لاقف ناخد يه و ءامسلا يلا يوتسا مث نيعئاط انيتأ انلاق اهرآ"
“Pastaj vazhdoi (krijimin) e qiellit kur ai ishte tymnajë, duke i thënë atij (qiellit) dhe tokës: ejani, me ose pa dëshirë. Ato dyja (toka dhe qielli) i thanë: erdhëm vullnetarisht! [28]
All-llahu xh.sh. i është drejtuar me fjalët e Tij qiellit dhe tokës, ata e kanë kuptuar të Lartmadhërishmin (urdhërin e Tij) dhe i janë përgjigjur me një gjuhë që askush nuk e di, përveç All-llahut xh.sh. Përderisa puna ka qenë kështu, neve nuk na lejohet të themi për tokën dhe qiellin se janë ‘memecë’. Pra toka ka në vetvete veshë që dëgjon dhe (gojë që) përgjigjet.
Lexoni thënien tjetër të All-llahut xh.sh. në Kur’anin Kerim:
"تقشنا ءامسلا اذا .تقح و اهبرل تنذأ و .اذا و
دم ضرلأات .تلخت و اهيف ام تقلأ و .تقحو اهبرل تنذأو"
“Kur qielli të çahet, e të dëgjojë Zotin e vet (me bindje të plotë), sepse e meriton. Edhe kur toka të shtrihet (për shkak se malet do të shpërbëhen), e t’i flakë gjithë ç’ka në brendinë e vet (të vdekurit...) derisa mos të mbetet asgjë në të dhe të dëgjojë Zotin e vet (me bindje të plotë), sepse e meriton ...”[29]
ç’kuptojmë nga kjo?
Kjo do të thotë se toka dëgjon me veshët e saj. Gjithashtu, edhe qielli ka veshë me të cilët dëgjon. Edhe toka ka veshë me të cilat dëgjon, gjithashtu. Kur i Lartësuari All-llah ju thotë: A më dëgjuat? - ato i përgjigjen Atij. Të gjitha këto për ne janë të panjohura, dhe ne nuk kuptojmë asgjë prej tyre.
All-llahu xh.sh., gjithashtu, na ka informuar se këto kanë mirësjellje dhe i frikësohen All-llahut xh.sh. Sipas kësaj
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
37
ne kuptojmë se këto i frikësohen Atij më shumë se sa zemra e njeriut.
Për këtë, i Lartmadhëruari, thotë:
" نم ناو ةوسق دش أ وأ ةراجحلاآ يهف كلذ دعب نم مكبولق تسق مث و ءاملا هنم جرخيف ققشي امل اهنم نا و راهنلأا هنمرجفتي امل ةراجحلا للها ةيشخ نم طبهي امل اهنم نا"
“(edhe pas gjithë këtyre argumenteve) Zemrat tuaja u forcuan, ato u shndërruan sikur guri ose diçka edhe më e fortë se sa guri [30]! Kemi shkëmbij që prej tyre burojnë lumenj, por kemi prej tyre, që kur ata të çahen, del uji, gjithashtu kemi prej tyre që drithërohen nga frika e All-llahut...”[31]
Pra po shohim se edhe trupat inorganikë kanë jetërat e tyre të ndryshme, disa prej të cilave janë të theksuara në Kur’anin Kerim dhe shumë prej tyre të cilave ne (njerëzit) nuk dimë asgjë për to. Për disa prej tyre, na ka treguar i Dërguari All-llahut, Muhammedi s.a.v.s., si për shembull për gurin që e kishte para duarve të tij, i cili bënte tespih (lartmadhëronte Allahun). Edhe malet bënin tespih së bashku me Dautin a.s. Për këtë, i Lartësuari, në Kur’anin Kerim, thotë:
" نيلعاف انآو ريطلا و نحبسي لابجلا دواد عم انرخسو"
“...Ne i nënshtruam së bashku me Davudin, malet dhe shpezët, që t’a lartmadhërojnë All-llahun, (këto të gjitha) ishin prej veprave Tona.” [32]
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
38
BIMËT (ndiejnë) GJITHASHTU
Nëse, tani, i lëmë anash trupat inorganikë dhe kalojmë tek bimët, do të shohim se edhe këto ndiejnë. Secili që bën tesbih,[33] ka për qëllim t’a përkujtojë All-llahun xh.sh. Le të kujtojmë tregimin e pemës së hurmës. Kur i Dërguari i All-llahut, mbante ligjëratat (hutbet) e tij, ai e kishte zakon të mbështetej tek trungu i hurmës[34]. ثshtë një tregim shumë i njohur për ne, që më pas atë hurmë e bënë mimber[35] të xhamisë. Kjo pemë kishte nxjerrë një ofshamë, që ishte shenjë e mërzitjes, kur Muhammedi s.a.v.s. ndërroi jetë. Ky është një argument i ndjenjave të bimëve edhe pse ne nuk e kuptojmë gjuhën e tyre. Gjithashtu, kemi edhe shembullin e hurmës, e cila i puthi dorën Muhammedit s.a.v.s. Kjo është edhe një prej mrekullive të shumta të tij.
Edhe pse ekzistojnë shenja të jetës tek bimët, ne ato nuk i njohim. Ne dimë vetëm se bimët zhvillohen dhe kaq. Edhe bimët, gjithashtu, janë krijuar që me anë të shijes të zgje-dhin atë që duan. Kjo është hyjnore. Bimët thithin ujin prej kanaleve të rrënjëve adventive, të cilat ne i quajmë (pompa me presion- Ismozi), dhe e dërgojnë atë deri tek rrënjët adventive.
Këto prova i kemi bërë duke qenë në shkollë. Merrnim tubacione me rrënjë adventive, ato i vendosnim në një enë të mbushur plot me ujë. Vërenim se si ato e thithnin ujin dhe se si niveli i ujit ngrihej. Kjo rritje bëhej me ndihmën e këtyre rrënjëve, të cilat i kemi quajtur pompa me presion- Ismozi. Pra, na është thënë se bimët ushqehen në këtë mënyrë, por është harruar një gjë të na thuhet: nëse bimët ushqehen në këtë mënyrë, pse ato, atëherë, kanë prodhime të ndryshme, ndërkohë që ato ushqehen prej të njëjtit ujë? Nga kjo pyetje mësojmë se i Lartësuari All-llah, iu ka dhënë bimëve diçka më
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
39
shumë se sa pandehim për veçorinë e llojit të tyre. Pra, edhe ato kanë veçorinë e përzgjedhjes.
Për këtë arsye shohim se secila pemë zgjedh prej tokës ato elemente që i shërbejnë për të dhënë frutin.
Secila pemë bën përzgjedhjen e vet. Merr prej elementeve tokësore aq sa asaj i nevojitet, aq sa t’i prodhojë frutat e saj, të ëmbla, me ngjyrë, me aromë tërheqëse dhe që e bëjnë atë të veçantë. P.sh. të supozojmë se kemi një pemë molle, pranë saj pemën e handhalit[36] dhe pranë handhalit të kemi bimën e specit. Edhe pse ujitja bëhet prej të njëjtave elementeve, secila në vete do të thithë nga toka atë që i nevojitet. Handhali, përzgjedh elementin që i prodhon më shumë thartirë, molla më shumë ëmbëlsirë..., ndërsa speci atë që prodhon më shumë djegësirë. Gjithashtu, secila në vetvete, ka ngjyrën e veçantë, formën e veçantë dhe secila ka emrin e vet. Pra, kjo është jeta që All-llahu xh.sh. e ka krijuar tek bimët: secila bimë ose pemë përzgjedh elementet të cilat i përshtaten.
Lexoni thënien e All-llahut xh.sh. në Kur’anin Kerim, e cila thotë:
" ليخنو عرزو بانعأ نم تانجو تارواجتم عطق ضرلأا يفويف ضعب يلع اهضعب لضفنو دحاو ءامب يقسي ناونص ريغو ناونص لآلأا"
“Dhe, në tokë ka vende me të mbjella të ndryshme, e që janë pranë njëra tjetrës. Në to, ka hardhi e grurë, gjithashtu edhe hurma që janë me një pip ose me dy pipa. (Të gjitha bimët) ujiten nga i njëjti ujë, por, Ne, disa prej tyre i kemi dalluar (në shije) për ngrënie...” [37]
Këto ishin disa aspekte të jetës, të cilat vërehen tek bimët: ndjenjë, lëvizje, përzgjedhje dhe kryerje e detyrës.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
40
BUBURRECI FLET, PUPЁZA DI
Nëse kthehemi tani tek insektet, do të shohim se edhe ato veprojnë me një precizitet të mahnitshëm. Ato, pa dyshim, kanë gjuhën e tyre dhe kuptohen me llojin e qenies së vet. A nuk ishin buburrecat ata të cilët, kur e panë ushtrinë e Suljmanit a.s., thanë:
" لا مهو هدونجو ناميلس مكنمطحيلا مكنآاسم اولخدأ لمنلااهيأ اي
نورعشي"
“...(njëri prej buburrecave tha): O ju buburreca, hyni në vendbanimet tuaja, të mos ju shkatërrojë Sulejmani dhe ushtria e tij, sepse ata nuk e hetojnë (ndiejnë) (shkatërrimin tuaj).” [38]
Kush i mësoi buburrecat se ushtria që po vinte ishte e kryesuar nga Sulejmani a.s.!? Kush i mësoi ata, se kur të vinte ushtria, buburrecat do të shkatërroheshin dhe do të vriteshin pa e ndier (ushtria) prezencën e tyre? Kush i mësoi ata të me-ndojnë në këtë mënyrë? Pra, ajo mendje që gjykon, nuk mund t’a kuptojë këtë ndryshe, përveçse se ato janë qenie që kupto-jnë, ndërkohë që ne nuk dimë asgjë për këto krijesa. Ato ku-ptojnë, por ne nuk e dimë se si ato kuptohen dhe çfarë ato bëjnë ndërmjet tyre.
Nëse lexojmë tregimin e pupëzës dhe Sulejmanit a.s., do t’a kuptojmë se sa e gjërë është dituria tek krijesat e All-llahut, përveç njeriut. Por, çfarë i tha pupëza Sulejmanit a.s.!?
I Lartësuari xh.sh., në Kur’anin Kerim, thotë:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
41
"نيقي ءابنب ءابس نم كتئجو هب طحت مل امب تطحأ . ةأرما تدجو يناميظع شرع اهلو ءيش لآ نم تيتوأو مهكلمت . اهموق و اهتدجو نع مهدصف مهلامعأ ناطيشلا مهل نيز و للها نود نم سمشلل نودجسي نودتهي لا مهف ليبسلا"
“...( Pupëza s’vonoi shumë, erdhi dhe tha): Kam marrë informatë të cilën ti (Sulejman) nuk e ke. Unë po vij tek ti nga Seba me një lajm shumë të sigurtë. Gjeta një grua e cila e mbretëronte atë vend, asaj i ishte dhënë çdo gjë (që i nevojitej një sunduesi), ajo madje kishte një fron të mahnitshëm. Pashë se ajo dhe populli saj po i bënin sexhde diellit, e jo All-llahut. Shejtani ua kishte zbukuruar vepri-met e tyre, andaj i kishte larguar nga e vërteta. (Mjerisht) ata nuk ishin të udhëzuar.”[39]
Të shikojmë, së pari, se ç’na tregojnë këto ajete. All-llahu xh.sh. i kishte dhënë Sulejmanit a.s. pushtet të tillë, që askujt më parë prej qenieve njerëzore nuk ia kishte dhënë këtë mundësi në botë. Përkundër këtij pushteti të madh që kishte, Sulejmani po dëgjonte nga pupëza atë që e kishte mësuar i Lartësuari All-llah, gjëra të cilat Sulejmani a.s. nuk i dinte. All-llahu xh.sh. e bëri këtë që Sulejmani a.s. të mësonte dhe t’a kuptonte se Ai nuk ia jep diturinë vetëm një njeriu. Ai (Su-lejmani) e kuptoi se secili ka specifikat e veta, dhe se askush nuk është i përsosur. Secilit i mungon diçka.
Kush e mësoi pupëzën se ajo mbretëri quhej ‘Mbre-tëria e Sebas’? Kush e mësoi atë se ai popull është nën udhë-heqjen e një gruaje, e cila kishte edhe një fron madhështor, apo se ai popull adhuronte diellin e jo All-llahun? Kush e mësoi se veprimet që bënin ata ishin prej veprave të shejtanit, i cili po ua hijeshonte atyre sjelljet!? Të gjithë këtë dituri, pupëzës ia kishte dhënë All-llahu xh.sh., ndërsa ne mendojmë se shpezët nuk kuptojnë, ndërkohë që ato ia kthejnë përgjigjen
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
42
qiellit, gjatë hulumtimit të tyre për ushqim. Kjo është detyra e tyre!
All-llahu i Lartmadhëruar na tregoi se buburrecat kanë gjuhën e tyre dhe flasin. Sikur ne t’a kuptonim këtë gjuhë, do të dinim se çfarë bisedojnë ata. Gjithashtu, edhe pupëzat kanë gjuhën e tyre. Sikur t’a dinim se çfarë flasin ato do të mësonim shumëçka prej mungesave të shumta që ne kemi si qenie njerëzore. Të gjitha qeniet e falënderojnë All-llahun e Lartmadhëruar! Jeta nuk përfshihet vetëm tek njeriu, por ajo i përfshin të gjitha speciet e universit, por ne, nuk dimë gjë për këtë, me përjashtim të disa gjërave të vogla.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
43
JETË, POR E PANJOHUR PËR NE
Kemi jetëra të cilat ne nuk i njohim fare. Ne njohim vetëm ato, për të cilat na ka informuar i Lartmadhëruari. Melekët janë të krijuar prej dritës (nurit). Ne nuk i shohim, e as nuk i dëgjojmë. Gjithashtu, edhe xhinn-ët janë të krijuar prej zjarrit, por edhe ata ne nuk i shohim, me përjashtim të rastit kur ata shndërrohen dhe marrin formën materiale.
I Lartësuari, në Kur’anin Kerim, na informoi për shejtanin, duke na thënë:
" مهنورت لا ثيح نم هليبقو وه مآاري هنا"
“Ai (shejtani) dhe farefisi i tij ju sheh, prej nga ju s’i shihni dot ata.”[40]
Ne këtu pyesim: Si mund që t’a besojmë jetën (ekzistencën) e atyre llojeve, që ne nuk i shohim?
Përgjigja është: Të pamurit e diçkaje, nuk është i vetmi mjet për të besuar se ai gjësend ekziston. Kemi shumë gjëra të cilat nuk i shohim, por ato ekzistojnë. Ekzistenca e gjësendit nuk mbështetet në njohjen e asaj ekzistence. Për këtë arsye, All-llahu xh.sh., ka dashur që ato të na i zbulojë neve, në mënyrë që të njihemi me ekzistencën e tyre, pasi ne nuk kemi qenë në gjendje t’i njihnim në të kaluarën.
Kur ti vështron me sytë e tu p.sh. një pikë ujë, syri yt nuk sheh aty asgjë. Por sikur atë pikë uji t’a vështroje me mikroskop, atëherë ke për të parë se në atë pikë uji ka jetë, sepse vërehen gjallesa të tjera të ndryshme që lëvizin. Kështu është edhe me gjakun. Në të nuk sheh asgjë, por kur ti e dërgon atë në laborator, do të marrësh dhjetra analiza të tij, (prej elementeve) që ekzistojnë në të, p.sh. rruazat e kuqe,
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
44
rruazat e bardha, hemoglobina, etj., madje edhe të mikrobeve të cilat hyjnë në trup dhe të lëvizjeve të tyre. Kështu mësojmë se ato janë shumë precize dhe interesante. Të gjitha këto i vërejmë në gjak. Më pas (në bazë të analizave) ne mund të përcaktojmë edhe cilit grup i përket (ai gjak).
Shkenca bashkëkohore na ka dhënë mundësi që ne të mësojmë shumë sekrete të gjithësisë, të cilat nuk i kemi ditur më parë. Çdo ditë ne zbulojmë gjëra të reja, planete ose yje, të cilat, për ne, ishin inekzistente më parë. A mos vallë këto gjëra u krijuan në momentin kur ne i zbuluam? Përgjigja do të ishte: Jo! Ato kanë ekzistuar para se ne t’i zbulonim, dhe secila e kryente detyrimin e vet në univers.
Mikrobet (viruset), të cilat u njohën së fundi, përmes mikroskopëve shumë të sofistikuar të kohës moderne, gjithashtu kanë ekzistuar me këto cilësi që i kanë edhe tani. Ato shkaktonin sëmundje tek njerëzit, por askush nuk e kuptonte se prej çkaje rënkonin ata njerëz. Kështu u vazhdua, derisa u zbuluan mikroskopët, të cilët i zmadhojnë gjërat me qindra mijëra herë. Pastaj u vërejt se kemi të bëjmë me një jetë të mahnitshme, që për ne ka qenë më parë inekzistente. Jeta ka lindje dhe shumime, ajo ka ligjet e veta. Prej hulumtimeve precize nuk e vërejmë se si ato (viruset) hyjnë në trup dhe shkaktojnë temperatura të larta, të cilat shkaktojnë edhe vdekje.
Rrezet lazër p.sh. i përshkojnë distancat me një precizitet të paimagjinuar. Tani këto i përdorim në bujqësi, kirurgji e në shumë vende të tjera. A mos i solli njeriu këto rreze në univers? Sigurisht që jo. Këto krijesa kanë ekzistuar që nga Ezeli [41] dhe ato e kryejnë detyrimin e tyre me një precizitet të lartë, por ato nuk kanë qenë të njohura për ne, me përjashtim të disa viteve më parë.

[Xhenet.M.S.]

DITURIA E ALL-LLAHUT
DHE E NJERIUT


Kur Sulejmani a.s. shfaqi dëshirën që t’ia sillnin fronin e Belkizës, ai, tani, ishte i informuar se ajo me ushtrinë e saj e kishte lëshuar vendin e saj për t’u takuar me Sulejmanin. Çfarë u tha ai komandantëve të tij, si prej njerëzve ashtu edhe prej xhinn-ëve?
Le të shohim Kur’anin Kerimin se ç’na tregon për këtë rast:
" نيملسم ينوتأي نأ لبق اهشرعب ينيتأي مكيأ"
“...cili prej jush do të ma sjellë mua fronin e saj, para se të vijnë tek unë të dorëzuar (nënshtruar).”[42]
Filloi një garë, midis kryesuesve të dy qenieve (njerëzore dhe xhinn-ëve), se cili do t’ia sillte Sulejmanit a.s., fronin e Belkizës. Ushtria e qenies njerëzore, heshti. Ishte krijesë prej materies tokë, dhe nuk posedonte forcë dhe mundësinë e fshehjes (sikur që mundnin xhinn-ët - shën. i përkth.) e as nuk posedonin shpejtësinë që të shkonin dhe të vinin para ushtrisë së Belkizës. Gjithashtu, edhe xhinn-ët e rëndomtë heshtën. E vetmja krijesë ose qenie që foli, ishte Ifriti. Ai i përkiste llojit të xhinn-ëve. اfarë tha ai?
Kur’ani Kerim thotë kështu:
" كماقم نم موقت نأ لبق كيتاء انأ نجلا نم تيرفع لاق"
“Ifriti ishte prej xhinn-ëve, dhe tha: Unë do t’a sjell atë para se të ngrihesh nga vendi që je (i ulur)...”[43]
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
46
Pra, ai i tha Sulejmanit se do t’ia sillte atë (fronin) para se t’a mbaronte mbledhjen. Sa do të zgjaste mbledhja e Sulejmanit? Një orë, dy, apo tri orë? Ajo çka është me rëndësi është se ai i tha se do t’ia sillte fronin, para se të mbaronte mbledhja.
Këtu u paraqit (foli) edhe një tjetër. Por, çfarë tha ai, i cili kishte dituri prej Librit?
Kur’ani na tregon kështu:
" كفرط كيلا دتري نأ لبق هب كيتاء انأ"
“...Unë do t’a sjell ty atë, sa hap e mbyll sytë...”[44]
Unë, do t’a sjell para teje fronin e Belkizës para se t’a mbarosh fjalinë!
Pra, këtu paskemi dituri, që qenia njerëzore e bëkërka për një çast. (Qenia njerëzore) Paska mundësi t’a transferojë një gjë, prej një vendi në vendin tjetër, për pak sekonda. Por duhet të jemi të saktë, kjo dituri nuk i jepet gjithkujt. Ajo dituri është e rezervuar për All-llahun dhe Ai me vullnetin e Tij ia jep atij që do. Pra, këtu kemi të bëjmë me trasferimin e fronit për punë sekondash. Ai[45] e ftoi që të ulet në të, dhe kjo punë ishte e kryer. Pra, froni i Belkizës gjendej në Jemen, ndërsa mbledhja e Sulejmanit mbahej në Sham!
Kjo na shtyn që t’i dorëzohemi çdo gjëje që vjen drejtëpërdrejt nga All-llahu. Neve nuk na lejohet që t’a moho-jmë ekzistencën e as jetën e një gjësendi, për shkak se ne nuk e njohim. Pse? Për arsye se ne kemi me qindra argumente shumë të qarta, për gjëra të cilat nuk i shihnim e as nuk e nji-hnim ekzistimin e tyre, ndërsa ato ishin shumë prezente dhe vepronin në univers.
Kështu është edhe me jetërat (e pjesëve të ndryshme) në trupin tonë, të cilat ne nuk i njohim. Duart, këmbët, gjuha, lëkura dhe të gjitha pjesët e trupit kanë jetë dhe ne besojmë se
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
47
ato janë marrë prej nesh. Kjo nënkupton se ne i urdhërojmë, dhe ato na nënshtrohen. Këmbët i urdhëron të nxitojnë për në xhami dhe ato nënshtrohen. I urdhëron për të shkuar në kafe-alkooli dhe ato të nënshtrohen. Duart i urdhëron që të t’a hapin rrugën duke i shtyrë dhe duke i mërzitur njerëzit, dhe ato të nënshtrohen. Ndërsa gjuha, kur flet, gjithashtu dëgjon urdhërin tënd. Kur ti i thua: gënje, ose thuaje të vërtetën, ajo ashtu vepron.
Këto pjesë të organizmit tënd, janë të tuat dhe ti i sundon ato. Ato veprojnë sipas urdhërave të tua. Por e vërteta është se ato kanë jetën e tyre të veçantë. Ato bëjnë tespih, dhe janë besimtare. Ato kanë gjuhë me të cilën flasin. Ato të janë dorëzuar ty dhe ti i urdhëron ato sipas vullnetit tënd. Por, vetëm në këtë botë. Kur të mbarojë kjo jetë, ti nuk do të kesh pushtet ndaj tyre. Në ahiret, nuk do të kesh kompetenca për t’i urdhëruar. Edhe sikur të ndodhë kjo, ato nuk do t’i përgjigjen vullnetit tënd. Por ato do të dëshmojnë (kundër teje), dhe ka prej atyre që do të të mallkojnë për ato që i ke urdhëruar, në mënyrë që të marrësh hidhërimin e All-llahut.
T’a lexojmë thënien e All-llahut xh.sh.:
" امب مهدولج و مهراصبأ و مهعمس مهيلع دهش اهوءاج ام اذا يتحنولمعي اوناآ .مهدولجل اولاق و يذلا للها انقطنأ اولاق انيلع متدهش مل ءيش لآ قطنأ"
“ dhe kur ata të arrijnë tek ai (zjarri i xhehennemit), do të dëshmojnë kundër tyre, veshët, sytë dhe lëkurat e tyre, për atë ç’kishin punuar. Ata do t’u thonë lëkurave të tyre: Pse dëshmuat kundër nesh!? Thonë: All-llahu na bëri të flasim, Ai është i cili bëri të flasë çdo send (krijesë)...”[46]
Ai, që ka pasur rastin t’a kryejë obligimin e tij të haxh-it, është habitur, kur ka parë, se të gjithë haxhillarët janë treguar të fortë dhe të shkathët fizikisht, megjithë lodhjet e
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
48
tyre, bile edhe me atë pak gjumë që bëjnë atje. Ka parë se si të gjithë janë të lëvizshëm dhe entuziastë. Sigurisht që në vendin e tyre kjo lëvizshmëri kaq aktive u mungon, ata nuk e përba-llojnë dot tërë atë lëvizje, edhe pse në shtëpitë e tyre janë më të pushueshëm!!
Kjo ndodh për shkak se këto (pjesët e trupit) nuk dëshirojnë të flenë ose të pushojnë. Por, ato duan që t’iu mbe-tet një kujtim, nga adhurimi i All-llahut xh.sh., prej tyre. Njeriu kur është në këtë vend të shenjtë nuk mendon gjë tjetër, përveç adhurimit të All-llahut xh.sh. Për këtë arsye, organet e trupit dëshirojnë që të mos flenë, për të vetmen arsye, që t’i vazhdojnë lutjet. Ato qëndrojnë vazhdimisht duke e Madhë-ruar All-llahun xh. sh. Ndërsa pjesët e trupit të mohuesve të All-llahut xh.sh., për shkak që të mos bëjnë gabime gjatë të qenurit të tyre të zgjuar, nuk i zgjojnë nga gjumi njerëzit e tillë.
Disa njerëz pyesin se si është e mundur që të flasin organet e trupit? Në një ajet kur’anor thuhet:
" ءيش لآ قطنأ يذلا للها انقطنأ"
“...All-llahu na bëri të flasim, Ai është që bëri të flasë çdo send (krijesë)...”
Pra çdo gjë, që quhet ose emërohet (diçka ose gjësend) në këtë botë, ka gjuhën e vet dhe All-llahu xh.sh. flet me të. Në univers çdo gjë e madhëron All-llahun xh.sh. Do të mbetesh i çuditur në kohën kur do të dëshmojë: lëkura, duart, këmbët, gjuha etj. Secila prej tyre ka gjuhën e vet, që e bën të dallueshme njërën prej tjetrës. Këtë informacion ne e kemi nga mëshira e All-llahut xh.sh. Organet e trupit e njohin njëra tjetrën, dhe këtë shumë bindshëm. Ato kanë gjuhën e tyre të veçantë, dhe posedojnë gjithashtu shifra të veçanta.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
49
Nëse ndodh që një pjesë e lëkurës të shkëputet prej trupit, dhe ne parapëlqejmë që t’a zëvendësojmë atë me një pjesë tjetër të një lëkure të huaj, do të shohim se pjesa e lëku-rës së tjetrit nuk do të jetë e mirëseardhur në trupin tonë. Sikur të pësonim plagë, ose të humbnim një numër të konsideru-eshëm të qelizave nga ndonjë plagë e thellë ose nga zjarri, do të shihnim se si do të solidarizoheshin të gjitha organet e tjera të trupit, për t’a shëruar plagën. Ato angazhohen secila në ve-tvete dhe bëjnë një thurrje të re në trupit tënd, në vend të së vjetrës. Kjo bëhet për t’a plotësuar humbjen e shkaktuar.
Pra, konstatojmë se të gjitha pjesët e trupit e njohin njëra tjetrën shumë mirë. Ato i largojnë qelizat e huaja duke qenë indiferente ndaj tyre. Kjo lë të kuptojmë se, i Lartësuari All-llah i ka dalluar qelizat midis vete dhe secila ka grupin e vet.
GJITHÇKA QË EKZISTON
NË UNIVERS ËSHTË E GJALLË
Le t’a pëmbledhim shkurtimisht atë që thamë. Çdo gjë në këtë univers është e gjallë. Gjithashtu, çdo gjë që ekziston e kryen detyrën e vet. Nuk ka materie të vdekur, as bimë, e as kafshë pa jetë (të vdekura). Por ne, nuk e kuptojmë (jetën e tyre). Materia inorganike ka ndjenja, edhe ajo qan. Kur vdes i biri i Ademit, për të qajnë dy tabore. Tabori i sexhdeve dhe tabori i veprave.
All-llahu xh.sh. na ka dhënë shembuj të shumtë në Kur’anin Kerim për llojet e diturive të tjera që ekzistojnë në botë. Buburrecat, pra, e dinin se ai (që po vinte) ishte
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
50
Sulejmani, gjithashtu e dinin se ai mund t’i shkatërronte ata, së bashku me ushtrinë e tij, gjatë marshimit të tyre ushtarak.
Jeta ekziston në formën e vet, tek secila krijesë në univers. Edhe pse shohim para nesh shkëmbinj të rrënjosur që nuk lëvizin, megjithatë, tek ta ekziston jeta. Gjithashtu (jeta ekziston edhe tek) të gjitha ato krijesa që nuk shohim ose nuk i njohim në univers. Ne tani e kemi të qartë se secila krijesë e kryen detyrën e vet në univers. Gjithashtu, theksuam se ekzistenca e gjësendit është diçka tjetër dhe njohja e tij është diçka krejtësisht tjetër. Jeta nuk kufizohet vetëm tek njeriu, por ajo shtrihet tek të gjitha llojet e krijesave në univers.
Por shtrohet pyetja: a është (vetëm) kjo jetë, të cilën All-llahu xh.sh. e dëshiron për ne?. Pra, jetën e kësaj bote, apo kemi një jetë tjetër, përveç kësaj jete, atë të cilën e ka synim All-llahu i Lartësuar, Zoti i botërave.
Këtë do të mundohemi, në emër të All-llahut, t’ua sjellim në kapitullin vijues.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
51
KAPITULLI I TRETË
Ç’ËSHTË VDEKJA
Para se të fillojmë bisedën rreth vdekjes, e shoh të domosdoshme të theksojmë dhe të vemë në pah se ‘jetë’ tek All-llahu, nuk është vetëm jeta e kësaj bote, por, tek Ai, është edhe bota e ahiretit. Kur All-llahu i Lartmadhëruar e krijoi njeriun, Ai i fryu atij prej Shpirtit të Tij. Kjo dhuratë konsiderohet e përhershme. Kjo jep të kuptohet se secili që ka lindur ose që ka ardhur në këtë jetë, do të mbetet përgjithmonë - në amshueshmëri. Ai do të jetë në xhennet ose në xehennem (All-llahu xh.sh. na mbroftë prej tij). Kështu është edhe me fëmijën që sapo ka filluar t’a shijojë jetën dhe vdes duke qenë foshnje. Edhe ky do të ringjallet në xhennet. Ky është i privi-megjuar, sepse do t’i marrë me vete prindërit e tij në xhe-nnet[47].
Pra, kur All-llahu i Lartësuar i fryu njeriut prej Shpirtiti të Tij, i dha atij përjetësinë. Ai jeton në këtë univers, jetën e kësaj bote, për disa ditë ose vite (dekada), dhe më së fundi vdes. Më pas, ai ringjallet dhe jeton jetën e tij të përhe-rshme, në ahiret. Atë jetë do t’a jetojë sipas rezultateve të arritura në këtë botë. Sipas asaj, se e ka ndjekur apo jo progra-min e All-llahut apo programe të tjera, ai ose do të shpërblehet ose do të ndëshkohet.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
52
Këtë, më së miri, e përshkruan Kur’ani Kerim, në të cilin All-llahu i Lartmadhëruar thotë:
" نوملعي اوناآ ول ناويحلا يهل ةرخلأا رادلا نا و"
“ ...dhe vërtet, (jeta e) botës tjetër është jetë. Sikur ata t’a dinin këtë.”[48]
Kjo do të thotë se bota e ahiretit është jeta e vërtetë, të cilën do t’a jetojë njeriu, ndërsa jeta e kësaj bote, sado që njeriu të jetojë në të, është e kufizuar. Kjo është jeta eksperti-mentale-sprovë e njeriut. Këtu nuk ka përjetësi.
I Lartësuari, në Kur’anin Kerim, thotë:
" مكييحي امل مآاعد اذا لوسرلل و لله اوبيجتسا"
“...përgjigjuni (bindshëm) All-llahut dhe të Dërguarit Tim kur ju thërret, meqë iu ngjall juve...”[49]
Përshkrimi i tillë është për besimtarët. I Lartësuari u ligjëron atyre, duke qenë të gjallë. Si mund t’iu thuhet ‘meqë iu ngjall juve’, ndërkohë që këta janë të gjallë?
Ju themi se kjo botë nuk është jeta e amshueshme, të cilën All-llahu xh.sh. e ka caktuar për njeriun, por kjo është ngrehinë ekpserimentale. Në të njeriu eksperimentohet ose sprovohet përmes programit të All-llahut. Nëse i plotëson ku-shtet, pra, nëse korr sukses, do të hyjë në xhennet. Por, nëse nuk e frenon veten nga pasionet dhe bën mëkate, do të hyjë në zjarr.
I Lartësuari All-llah, çdo gjallesë të gjallë në këtë botë e quan të vdekur, ndërsa kuptimi i fjalës ‘i vdekur’, do të thotë se do të përfundojë kushtimisht në vdekje. Për këtë, i Lartma-dhëruari, i ligjëron të dërguarit të Tij, Muhammedit s.a.v.s., duke i thënë:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
53
"نوتيم مهنا و تيم كنا"
“ Pa dyshim, ti je i vdekur (vdekshëm) dhe ata, gjithashtu, janë të vdekur (vdekshëm).” [50]
Kjo thënie i është dedikuar të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. dhe shokëve të tij duke qenë të gjallë. Si mund të kuptohet kjo këshillë e All-llahut xh.sh., se ata janë të vdekur? Për arsye se ky do të jetë përfundimi i tyre. Njeriu prej momentit që lind dhe fillon jetën e tij, përballet me vdekjen. Vdekja vazhdon t’a ndjekë të zotin e vet derisa t’i vijë exheli [51] dhe kështu t’a kryejë detyrimin e pjesës së vet.
Vdekja nuk është bazamenti botës (universit), ajo duhet të konsiderohet si etapë e kapërcyeshme. Ne, në botën e atomeve (si substancë) ishim të vdekur, pastaj erdhëm në këtë botë, të gjallë. Pastaj do të vdesim përsëri dhe kështu, edhe një herë, do të ringjallemi.
I Lartëmadhëruari thotë kështu në Kur’anin Kerim:
نوعجرت هيلا مث مكتيمي مث مآايحأف اتاومأ متنآ و للهاب نورفكت" فيآ “
“ Si po e mohoni All-llahun, kur ju ishit të vdekur, pastaj Ju dha jetë, pastaj do t’iu vdesë, pastaj përsëri tek Ai do të ktheheni.”[52]
Këto janë etapat e jetës të cilat i kalon çdo njeri. Ato janë të ndara në katër stade:
- Vdekja në botën e atomeve-Dherrit
- Jeta në këtë botë
- Vdekja në jetën e Berzahit (varr-it)
- Jeta e përjetshme, amshueshmëria në xhennet ose xhehennem.
Në ditën e Gjykimit do të vijë vdekja, dhe do t’ia marrë shpirtin vetes së vet. Ajo do të flijohet, ashtu si na ka treguar i dërguari i All-llahut s.a.v.s., në thënien e tij të shkëlqyer – hadithin sherif:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
54
“ Do të vijë vdekja në Ditën e Gjykimit në formën e dashit dhe do të flijohet. Pastaj do të thërrasë thirrësi përpara All-llahut të Lartmadhëruar: O ju banorët e xhennetit, jetë të amshueshme pa vdekje dhe o ju banuesit e zjarrit, jetë të amshueshme pa vdekje”
Pra, edhe vdekja paska përfundimin e vet. I Lartma-dhëruari All-llah do t’iu thotë banuesve të xhennetit:
" ميحجلا باذع مهاقوو يلولاا ةتوملا لاا توملا اهيف نوقوذي لا"
“Në të (xhennet) nuk do t’a shijojnë vdekjen, përveç vdekjes së parë (të kësaj bote) ndërsa ata do t’i ruajë (All-llahu) prej dënimit të xhehennemit.”[53]
Kështu pra, kuptuam se edhe vdekja ka fundin e vet. Ndërsa jeta do të mbetet e përhershme në amshueshmëri. Jeta pra, është bazamenti i universit ndërsa vdekja vetëm sa kapë-rcen nëpër të.

[Xhenet.M.S.]

JETA NË VARR


Kur të vijë Exheli, d.m.th., të vijë ora ose momenti i agonisë, atëherë kemi “jetën” në varreza. Kjo etapë përfundon me ringjallje. Sikur të jemi të mprehtë apo njohës të mirë, do t’a kuptonim se kemi të bëjmë me një kohë shumë të shkurtër, e cila nuk krahasohet me këtë jetë. Ajo (koha), pasi të jemi mbledhur në Ditën e Ringjalljes, nuk ka të bëjë aspak me (kohën që kemi pasur në) këtë jetë.
Kur’ani Kerim, na e sparon shumë qartë, kur All-llahu xh.sh. e shprehu këtë me fjalën ‘vizitorë’.
I Lartësuari thotë:
"رثاكتلا مآاهلا . رباقملا مترز يتح"
“Garimi për grumbullim (të pasurisë etj.) ju ka hutuar, (mjerisht kështu vazhduat) derisa vizituat varrezat (u bëtë të vdekur)” [54]
Çka do të thotë se njeriu në varreza është vetëm vizitor? Kjo do të thotë se ai aty nuk qëndron përgjithmonë. Përderisa është vizitor e nuk qëndron aty, vizita nënkupton një periudhë kohore të shkurtër, e cila ka fundin e vet. Periudha e vizitës do të mbarojë në Ditën e Tubimit[55]. Sipas kësaj, vdekja kuptohet të jetë transferim prej një ligji në një ligj tjetër të ndryshëm nga ai që ishim më parë. Njeriu gjatë jetës së tij, është vetëm një trup material, por me vdekjen e tij, trupi kthehet përsëri në tokë, pastaj ai trup, në Ditën e Gjykimit, do t’i kthehet përsëri pronarit të vet.
Vdekja fillon që nga momenti i agonisë. Fjala ‘agoni’ nënkupton momentin kur liria e zgjedhjes së individit ka përfunduar. Njeriu pra, në jetën e tij në këtë botë, ka mundë-
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
56
sinë e përzgjedhjes. Ka mendjen, me të cilën zgjedh kur i ofrohen alternativat. Por, në një çast, atij i ndërpriten këto mundësi. Atij i përfundon koha e përzgjedhjes. Atij dikur i mbaron koha eksperimentale dhe jeta e provimit dhe sprovave. Atij i fillon një etapë tjetër e re, aty ku nuk ka mundësi të përzgjedhë. Atë tani e pushton jeta e detyruar. Njeriu në momentin e agonisë, e kupton bindshëm se ka vdekur. Ai, në ato momente, do t’i shohë melekët. Ai do të shohë krijesa të reja të All-llahut, të cilat i ishin të panjohura më parë.
Le t’a lexojmë thënien e All-llahut xh.sh. në Kur’anin Kerim:
"ديدح مويلا كرصبف كءاطغ كنع انفشكف اذه نم ةلفغ يف تنآ دقل"
“(Përgënjeshtruesit do t’i thuhet) Vërtet, ishe i pavëme-ndshëm ndaj kësaj (momentit të vdekjes). Ndërsa sot (në ahiret) të kemi hequr perden tënde (të të pamurit), dhe shikimin e ke shumë të qartë.”[56]
Në këto momente përjashtohet jeta njerëzore, sepse atij tani i përcaktohet përfundimisht fati i tij. Ai, tani, do t’a dijë saktësisht se a do t’i përkasë banorëve të xhennetit apo të xhehennemit. Ai do të shohë ose melekët e mëshirës, ose melekët e ndëshkimit. Këto informacione i kemi nga i Lartë-suari All-llah, në librin e Tij të mrekullueshëm, kur Ai iu flet banuesve të xhennetit, në momentin kur do t’u paraqitet vdekja.
I Lartmadhëruari thotë:
"فوتت نيذلا امب ةنجلا اولخدا مكيلع ملاس نولوقي نيبيط ةكئلاملا مهانولمعت متنآ"
“Atyre (njerëzve) që ua gjejnë shpirtrat e pastër, ua marrin melekët duke ju thënë: Selamun Alejkum (Shpëtimi qoftë
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
57
mbi ju), hyni në xhennet në saje të asaj që keni punu-ar.” [57]
Nga kjo mësojmë se besimtarët konsiderohen si pronarë të veprave të mira, prandaj, në momentin e agonisë, ata do t’i shohin melekët e mëshirës. Shfaqja e këtyre mele-këve për këta njerëz, është sihariq se janë prej banuesve të xhennetit. Kjo jep të kuptohet se atyre iu shpalosen sekretet, pra, atyre ju shkon buza në gaz, sepse e kuptojnë se janë duke udhëtuar për në vende më të mira nga ç’ishin. Kur vdesin këta njerëz, i sheh të hijshëm dhe buzagaz, ata duken se po ikin të qetë, të sigurtë. Kjo fytyrë e bukur lë të kuptohet se këta ishin të kënaqur me premtimin e All-llahut, i Cili nuk e ndryshon kurrë premtimin e Vet.
Ndërsa ata të cilët ishin mohues, që silleshin me arro-gancë, që mëkatonin duke i bërë shok All-llahut dhe e luftonin fenë e Tij, takimi i të tillëve me vdekjen është i ndryshëm.
Për këtë, na informon Kur’ani Kerim:
"مههوجو نوبرضي ةكئلاملا اورفآ نيذلا يفوتي ذا يرت ول و و قيرحلا باذع اوقوذ و مهرابدأ"
“(O Muhammed, sa vështirë do t’a kishe) sikur t’a shihje (tmerrin dhe frikën) kur melekët ua marrin shpirtrat femohuesve, duke i goditur nga para, e nga prapa dhe (duke ju thënë: tani) Shijojeni ndëshkimin e zjarrit.”[58]
Në adresë të mohuesve të All-llahut, i Lartmadhëruari na jep, gjithashtu, edhe një përshkrim tjetër.
Ai, në Kur’anin Kerim, thotë:
مهيديأ اوطساب ةكئلاملا و توملا تارمغ يف نوملاظلا ذا يرت ول ونوهلا باذع نوزجت مويلا مكسفنأ اوجرخأ
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
58
نوربكتست هتاياء نع متنآ و قحلا ريغ للها يلع نولوقت متنآ امب"
“...po t’a dije (o Muhammed) se në ç’gjendje janë zullumqarët gjatë agonisë së vdekjes, dhe kur melekët ua zgjasin duart (për t’ua nxjerrë shpirtin me ashpërsi dhe ashtu të tmerruar ju thuhet): Nxirrni shpirtrat tuaj! Sot do të pësoni ndëshkimin poshtërues, për shkak të pavërtetësive tuaja që i keni thënë në drejtim të All-llahut, gjithashtu ishit mendjemëdhenj (dhe tallës) ndaj argumenteve të Tij.”[59]
Kështu pra, nga ky ajet kur’anor kuptojmë se, ashtu sikurse besimtarët që do t’a shohin fatin e mirë të tyre në xhennet gjatë momentit të agonisë, po ashtu edhe femohuesit do t’a shohin fatin e tyre të keq duke u dënuar në zjarr, kur të jenë në momentin e agonisë. Bile, melekët e ndëshkimit i urojnë “mirëseardhje” femohuesve për ndëshkimet që ata i kanë merituar. Ata do t’i godasin si nga para, ashtu edhe nga prapa trupit të tyre. Kështu që ata, në këtë formë, do t’a ndiejnë dhe shijojnë dhembjen e xhehennemit. Nëse fejohuesi ka qenë prej njerëzve të famshëm, ka qenë personalitet i njo-hur për pasuri materiale, ose për ndonjë arsye tjetër, ata (mele-kët) do të grumbullohen tek ai, për t’ia nxjerrë shpirtin me vra-zhdësinë më të madhe, që edhe në këtë moment t’a ndiejë dhe-mbjen. Ai do të përpiqet që të mos t’i dalë shpirti, por nuk do të mundet, sepse nuk ka as mundësi, e as forcë të duhur për t’i penguar.
Në këtë moment, liria e zgjedhjes e individit mbaron, ai tani do të marë statusin e të detyruarit, sikurse edhe llojet e tjera në univers. Ai kishte një status shumë të begatë, në jetën e kësaj bote (botës sonë). Një prej shenjave së përmbylljes së keqe (lusim All-llahun që të mos jemi prej tyre), është se do t’i shohësh femohuesit (qafirët ose mizorët) se si u shprishet fyty-ra, se si u deformohet trupi dhe se si u humb shkëlqimi prej
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
59
vuajtjeve të dënimit, që ai është duke përjetuar në ato momente.
I Dërguari s.a.v.s. i All-llahut, i këshillonte shokët e tij, duke ua tërhequr vëmendjen dhe duke përshkruar përfundimin e atyre njerëzve që i përkasin këtij lloji. Ai iu thoshte:
O ju njerëz,
“Ju keni shenjat dhe përfundojeni jetën tuaj duke i përcjellë ato shenja, ju, gjithashtu, keni përfundimin tuaj dhe përmbylleni këtë përfundim tuajin. Pa dyshim, besimtarët janë midis dy momenteve të frikshme. Midis exhelit[60] të kaluar, me të cilin nuk di se çfarë All-llahu ka përgatitur për të, dhe midis exhelit të mbetur, që gjithashtu nuk e di se çfarë të kaluar kishte. Le t’a përgatisë robi veten e tij në atë mënyrë, sa të duket se është vetja e tij, që prej botës së tij deri në përfundim[61] . Kemi prej atyre që thinjen para pleqërisë dhe prej tyre që e përjetojnë para vdekjen. Pasha Atë në dorën e të Cilit është fryma (nefsi) i Muhammedit, pas vdekjes nuk ka kthim në vuajtje, dhe gjithashtu pas kësaj bote nuk ka derë tjetër, përveç të xhennetit ose të xhehennemit”.
Në momentin e agonisë, ashtu siç na e ka përshkruar All-llahu xh.sh. në Kur’anin Kerim, do të na largohet perdja, do të na hiqen të gjitha pengesat dhe do të mundemi të shohim më qartë, sepse do të na shpaloset gjithçka që na ishte e panjohur.
Këtë e vërtetojmë me thëniet e All-llahut në Kur’an:
" مكنم هيلا برقأ نحن و نورظنت ذئنيح متنا و موقلحلا تغلب اذا لاولفنورصبتلا نكلو"
“Përse atëherë, kur t’iu vijë shpirti në fyt[62], e ju jeni duke e shikuar. (Dijeni) Ne jemi më afër tek ai se ju, por ju atë nuk e shikoni.”[63]
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
60
Në këtë moment fillon etapa e parë e jetës së ahiretit, sepse për të që vdes, kijameti ka ndodhur dhe ai do t’a njohë jetën tjetër (ahiretin e tij). Kur të vdesë, ai dëgjon, por nuk është në gjendje të përgjigjet. Ai sheh, por nuk është në gje-ndje të transmetojë se çfarë është duke parë. Ai, gjithashtu, kupton njëlloj sikurse kuptojnë të gjallët.
I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. thotë:
“Kur t’i vizitoni varrezat, përshëndetini banuesit në atë vend, duke ju thënë: Selamun alejkum, o ju shtëpi të njerëzve besimtarë.”
Përderisa i Dërguari All-llahut s.a.v.s. na ka urdhëruar për këtë, aty, detyrimisht, ka njohje. Të gjithë ata që banojnë aty, pra në varreza, e kuptojnë këtë përshëndetje, pasi përndry-she, Muhammedi s.a.v.s nuk do të na kishte urdhëruar për këtë.
Pra, banuesit e varrezave i dëgjojnë vizitorët dhe e ku-ptojnë selamin e tyre, sepse ai iu atribuohet atyre. Kemi edhe një njohje tjetër, me anën e mendjes, e cila i bën ata t’a dallo-jnë të mirën dhe të keqen, apo shpresën dhe dëshpërimin.
I Lartësuari, në Kur’anin Kerim, thotë:
" نم اوسئي دق مهيلع للها بضغ اموق اولوتت لا اونماء نيذلا اهيا ايروبقلا باحصا نم رافكلا سئي امآ ةرخلأا"
“O ju që keni besuar, mos u miqësoni me ata njerëz prej të cilëve All-llahu është i zemëruar. Ata i kanë humbur të gjitha shpresat për botën tjetër, ashtu siç i kanë humbur shpresat pabesimtarët që kanë vdekur. (që të shpresojnë se s’do të ringjallen në Ditën e Gjykimit).”[64]
Meqenëse kanë arritur këtë shkallë të dëshpërimit, atyre me siguri iu është mundësuar që të mendojnë dhe të ko-nceptojnë diçka. Përndryshe, ata nuk do të dinin të dëshpë-roheshin ose t’i përjetonin ato ndjenja, përveçse me dhënien e mundësisë për t’i dalluar gjësendet. Sepse ata, në ato
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
61
momente, që përndryshe kuptohen se janë momente shprese, ata e ndiejnë këtë dëshprim.
All-llahu i Lartmadhëruar ka thënë:
“روبقلا باحصا نم رافكلا سئي امآ ”
“ashtu siç i kanë humbur shpresat pabesimtarët që kanë vdekur. (që të shpresojnë se s’do të ringjallen në Ditën e Gjykimit)”.
JETA NË BERZAH
E PËRJASHTON KOHËN
Pra jeta e Berzah-it, në brendinë e saj ka të konceptuarit, të cilën e njeh vetëm i vdekuri. Jeta në varreza nuk ka të bëjë aspak me kohën. Për këtë arsye, kur njeriu, prej jetës së tij të parë në këtë botë, futet në varr, do të vazhdojë të qëndrojë aty deri në Ditën e Kijametit (Kataklizmës). Ai, për këtë periudhë kohore që do të qëndrojë në të (në varreza), do të mendojë se ka qëndruar një ditë, ose diçka prej saj. Për këtë, i Lartësuari na ka dhënë një shembull konkret, që është shembulli i tregimit të banorëve të shpellës. Atyre (All-llahu) iu kishte mundësuar të flinin 309 vjet, dhe kur ata u zgjuan, pyetën veten:
I Lartmadhëruari na rrëfen kështu, në Kur’anin Kerim:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
62
اموب انثبل اولاق متثبل مآ مهنم لئاق لاق مهنيب اولءاستيل مهانثعب كلذآ وموي ضعب وا"
“Dhe kështu Ne i zgjuam ata [65], që t’a pyesnin njëri-tjetrin. Njëri prej tyre tha: “Sa kohë kemi këtu (në gjumë?)”- U përgjegjën: “Mbase kemi qëndruar një ditë, apo një pjesë të ditës...”[66]
Pse thanë, paskemi fjetur një ditë apo një pjesë të ditës? (Thanë kështu pasi) Ata kishin shikuar fytyrat e njëri-tjetrit, gjithashtu edhe rrobat e tyre, që ishin të pandryshuara ashtu si (ditën kur) ishin futur në shpellë. Por nëse ata do të ishin zgjuar dhe do t’i kishin thonjtë të gjata, mjekrat e zgjatura dhe të bardha, gjithashtu edhe fytyrat (e mplakura) gjëra të cilat do të kishin dhënë shenja të qëndrimit të gjatë me vite të tëra, ata nuk do të kishin thënë se kemi qëndruar në të (shpellë) një ditë, ose një pjesë të ditës. Pra, kjo vë në pah se, ky treqindvjeçar, për ta, ka qenë jashtë kohës, sepse atyre nuk iu kish lënë kurrfarë shenje kjo periudhë kohore.
Kështu është edhe me banuesit e varrezave. Ata do të zgjohen në atë formë, në të cilën janë varrosur. Foshnja kur të vdesë, nuk do të ringjallet në moshë të plakur, sado që do të qëndrojë (në varreza) për shumë vite.
Për këtë arsye, i Lartmadhëruari do t’i pyesë, duke iu thënë:
"نينس ددع ضرلأا يف متثبل مآ لاق . موي ضعب وأ اموي انثبل اولاقنيداعلا لئسف"
“Thotë[67]: “Sa vjet qëndruat në tokë (jetuat në këtë botë)?”. Do të përgjigjen: Qëndruam një ditë ose një pjesë të ditës. Pyeti numëruesit (ata që mbajtën llogarinë).” [68]
Nga ky shpjegim mund t’i kuptojmë ligjet e jetës së Berzah-it. Kjo (jetë) nuk ka të bëjë aspak me kohën, sepse nuk jep shenja të jetës njerëzore. Ata (njerëzit në Berzah) jetojnë jashtë kohës.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
63
Por shtrohet pyetja: a ekziston për banuesit e varrezave dënimi? Përgjigja është: nuk ka dënim para marrjes në pyetje. Por, ndërsa njeriu është në varr, ai sheh se si është përgatitur vendi i tij në zjarr, ose në xhennet. Kjo është nga mirësitë e All-llahut për besimtarët (që t’a kuptojnë) se janë të shpëtuar nga zjarri i xhehennemit. Ata do t’a kuptojnë këtë mirësi kur t’a vërejnë se janë larg zjarrit dhe, gjithashtu, kur t’i shohin begatitë e xhennetit. Atje do të shihet dallimi ndërmjet të mirës dhe të keqes, ndërmjet njeriut besimtar dhe atij mizor, ndalimi i tij nga këto begati dhe destinimi i tij për dënimim e dhembshëm.
Besimtari e ndien mirësinë dhe mëshirën e All-llahut xh. sh., që e shpëtoi prej zjarrit, atij i zgjerohet kraharori dhe ai e kupton madhështinë e All-llahut dhe begatinë që Ai ka përgatitur për të.
I Lartmadhëruari na ka përshkruar se çfarë do të bëhet me familjen apo ithtarët e Faraonit, ndërkohë që ata do të jenë në varreza.
I Lartësuari thotë:
" لاء اولخدأ ةعاسلا موقت موي و ايشع و اودغ اهيلع نوضرعي رانلاباذعلا دشأ نوعرف"
“Ata, do t’i paraqiten[69] zjarrit çdo mëngjes dhe mbrëmje, ndërsa kur të vijë çasti (Dita e Kijametit, All-llahu do të urdhërojë): “ Futini ithtarët e Faraonit, dhe ndëshkojini sa më rëndë!”[70]
Kur do t’u paraqitet zjarri ithtarëve të Faraonit? A u është paraqitur ai (zjarri) në këtë botë? Sikur atyre t’iu ishte paraqitur vetëm për një moment, ata kurrë nuk do t’a adhuronin Faraonin. Ata sikur t’a dinin këtë, do t’a kishin mbytur vetë Faraonin dhe, me siguri, do ta kishin hedhur vetë në det.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
64
Zjarri nuk iu është paraqitur ithtarëve të Faraonit në këtë botë. Por, a do t’ju paraqitet atyre në ahiret? Përgjigja, gjithashtu, është: Jo, - sepse atje nuk ka paraqitje. (Atje, në ahiret) Ata do të futen në zjarr për t’u dënuar.
Pra, atyre nuk iu është paraqitur zjarri, as në këtë botë, e as në ahiret, pasi atje ata do të hyjnë në të (zjarr) konkretisht.
Në bazë të kësaj që thamë më sipër, na ka ngelur vetëm jeta e Berzah-it, ose jeta në varreza. Ithtarëve të Faraonit do t’u para-qitet zjarri çdo mëngjes dhe çdo mbrëmje, gjatë jetës së tyre në varreza, ose Berzah. Gjithashtu, shtrohet pyetja: a do të dalin ithtarët e Faraonit dy herë, çdo ditë, për t’iu paraqitur zjarrit? Apo, atyre do t’iu paraqitet zjarri duke qenë në varreza?
Askush nuk mund të prognozojë në diçka të tillë. Me përjashtim se në varr, ekziston njëfarë lloj dënimi që mund t’i paraqitet njeriut duke qenë atje. Por, duhet të dimë një gjë, se: dënimi i vërtetë do të jetë, për secilin, pasi të janë marrë në pyetje në Ditën e Gjykimit. Ithtarëve të Faraonit do t’iu mjaftojë (si dënim në varr) fakti se ata do t’a shohin zjarrin, i cili është në pritje të tyre, për t’i dënuar dy herë në ditë, çdo mëngjes dhe çdo mbrëmje. Mendoj se ndjenja e pritjes së vuajtjes së dënimit është më e rëndë se vetë dënimi. Duket se ata do të jenë të bindur se do të dënohen në atë zjarr. Për ta është një dënim i dhembshëm, sa herë që ata e vërejnë atë.
Kështu pra, Zoti ynë i Lartmadhëruar caktoi që secili që e kryen misionin e tij në këtë botë, nuk do të kthehet në të për të dytën herë, derisa të ringjallemi.
I Lartmadhëruari, në Kur’anin Kerim, thotë:
" اميف احلاص لمعأ يلعل نوعجرا بر لاق توملا مهءاج اذا يتحتآرت , نوثعبي موي يلا خزرب مهئارو نم و اهلئاق وه ةملآ اهنا لاآ".
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
65
“Derisa, kur t’i vijë vdekja (ndonjëri prej femohuesve, i penduar), do të thotë: “O Zoti im, më kthe (përsëri në këtë botë). Që të bëj vepra të mira, të cilat i kisha lënë pa bërë”- Kurrsesi! Pa dyshim, ai ato i ka vetëm fjalë të kota që i thotë. Nga prapa e kanë Berzah-in[71], deri në ditën kur do të ringjallen.”[72]
Ç’është Berzah-u? ‘Berzah’ është ndarja midis të gjallëve dhe të vdekurve, me qëllim që njeriu i cili vdes të mos ketë mundësi të kthehet përsëri në jetën e kësaj bote. Kështu edhe dëshmorët (shehidët), kur i përjetuan të mirat e All-llahut, kërkuan nga Ai që të kthehen edhe një herë në këtë botë për t’iu treguar (njerëzve) se ç’kanë parë prej begative dhe mirësive të All-llahut xh.sh. I Lartmadhëruari, iu tha atyre: është shkruar se ai i cili del prej saj, nuk kthehet më në të. Për këtë aryse, i Lartmadhëruari i ka informuar njerëzit për këtë pikë shumë të rëndësishme: - për vendin e veçantë të mreku-llueshëm të besimtarëve dëshmorë.

[Xhenet.M.S.]

VETËM AI JEP DHE MERR JETË


All-llahu i Lartësuar është Krijues i vdekjes dhe jetës, prej së cilës kuptojmë se i Lartmadhëruari është i Vetmi i Cili e shndërron njeriun prej të gjallit në të vdekur dhe prej të vdekurit në të gjallë. Për këtë arsye, emrat e Tij të Lartma-dhëruar e emërojnë All-llahun me emrat- Gjallëruesi dhe Vde-kjeprurësi. Ibrahimi a.s. ka thënë (ne, një pjesë të tregimit të tij, do t’a sjellim ashtu siç na e ka treguar i Lartësuari në Kur’anin Kerim):
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
66
"نيملاعلا بر لاا يل ودع مهناف .نيدهي وهف ينقلخ يذلا . وه يذلا ونيقسي و ينمعطعي .نيفشي وهف تضرم اذاو . ينتيمي يذلا ونييحي مث .نيدلا موي يتئيطخ يلرفغي نأ عمطأ يذلاو".
“Vërtet, ata janë armiqtë e mi, përveç Zotit të botëve; i Cili më krijoi mua dhe vetëm Ai do të më udhëzojë (përudhë); dhe i Cili më ushqen dhe më jep për të pirë; dhe kur të sëmurem, vetëm Ai më shëron; dhe i Cili do të më bëjë të vdes, e pastaj do të më ringjallë; dhe nga i Cili shpresoj të m’i falë mëkatet e mia Ditën e Ringjalljes.”[73]
Në këto ajete kur’anore vërejmë se All-llahu i Lartësuar i ka sqaruar fare mirë thëniet e Tij për të mos lënë dyshime, sepse kemi njerëz që për disa gjëra mendojnë ose pretendojnë se kanë gisht në to (varen prej tyre). Ndërsa, për ato gjëra për të cilat njeriu nuk duhet të pretendojë se varen prej tij, i Lartësuari na ka sqaruar duke na treguar ngjarjet.
Ibrahimi a.s.thotë: - i Cili më Krijoi mua... - sepse askush nuk mund të pretendojë se është krijues. Ndërsa thënia tjetër: - Ai do të më udhëzojë, - përmban në vete një përemër të veçuar, i cili është vërtetues ose përforcues, sepse kemi disa (njerëz), të cilët pretendojnë se janë “udhëzues”, e në realitet janë shtrembërues të së vërtetës. Ata veprojnë kështu sa për të pasur pasues për qëllimet e tyre meskine. All-llahu xh.sh. nuk e la këtë përemër të veçuar të ketë lidhje të drejtëpërdrejtë me emrin e Ibrahimit a.s.. Ai nuk tha: Ai i Cili më krijoi mua, por tha: i Cili më Krijoi mua. Këtu shohim se krijimi është nën kompetencat e drejtpërdrejta të All-llahut të Lartmadhëruar. Në anën tjetër, shohim se përemri është prezent në thënien e Ibrahimit a.s., kur ai tha: - është Ai i Cili më ushqen mua dhe më jep për të pirë - këtu kemi përemrin (Ai), sepse këtu kemi të bëjmë edhe me ndërhyrjet e veprimeve të njerëzve ndaj qenieve të gjalla p.sh. kërkesat për t’iu dhënë njerëzve ushqim për të ngrënë, ose ujë për t’a pirë.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
67
Pastaj kemi thënien e të Lartmadhërishmit: “dhe kur të sëmurem, vetëm Ai më shëron” këtu, gjithashtu, e kemi përemrin, për arsye që të mos pretendojë askush se mjeku është ai i cili shëron. E vërteta është krejtësisht tjetër. Mjeku jep kurën. Ndërsa ai i cili shëron është All-llahu xh.sh. Mjeku mund të ndodhë të jetë një prej shkaktarëve të vdekjes (të pacientit), sepse mund t’i japë të sëmurit barin ose injeksionin e gabuar, duke menduar se ai do t’a shërojë atë dhe bëhet kështu shkaktar i vdekjes së tij. Për këtë arsye, i Lartësuari, e vërtetoi këtë me përemër të veçuar, për arsye, siç thamë, të përforcimit. Ai tha: “vetëm Ai më shëron.”
Por, kur erdhi tek thënia rreth vdekjes dhe jetës, nuk kishte nevojë t’a përdorte përemrin përforcues. Ai tha: “dhe i Cili më vdes mua, pastaj më ngjall” Pse? Për shkak se vdekja dhe jeta janë nën kompetencat e drejtëpërdrejta vetëm të All-llahut xh.sh. dhe askush nuk mund të pretendojë (për pjesëmarrje) në këtë veprimtari.
NEMRUDI SI
“VDEKJEPRURËS DHE JETËDHЁNЁS”
Kur’ani Kerim na transmeton tregimin e Nemrudit, personit që All-llahu xh. sh. i kishte dhënë pushtet të madh. Në vend që të ishte falënderues, të sillej mirë dhe të ishte mirënjohës për të mirat që i kishte dhënë i Lartësuari, ai ishte vetëdashuruar me vetveten e tij dhe ishte mashtruar pas kësaj bote. Ai pretendonte se edhe ai u jepte njerëzve jetë dhe vdekje. Le të lexojmë thënien e All-llahut xh.sh.:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
68
" لاق ذا كلملا للها هاتاء نأ هبر يف ميهاربا جاح يذلا يلا رت ملأ ناف ميهاربا لاق تيمأ و يحأ انا لاق تيمي و ييحي يذلا يبر ميهاربا و رفآ يذلا تهبف برغملا نم اهب تأف قرشملا نم سمشلاب يتأي للها نيملاظلا موقلا يدهي لا للها"
“A nuk e pe atë që polemizoi me Ibrahimin për Zotin e tij (All-llahun): sepse All-llahu atij (Nemrudit) i kishte dhënë pushtet. Kur Ibrahimi tha: “Zoti im është Ai që jep jetë dhe sjell vdekjen”.Ai tha:“Unë gjithashtu ngjall dhe vdes”. Ibrahimi pastaj i tha: “All-llahu sjell diellin prej lindjes, pra, sille ti prej perëndimit”. Atëherë, ai i cili kishte mohu-ar, mbeti i hutuar, sepse All-llahu nuk i udhëzon keqbërë- sit. ” [74]
Për t’a justifikuar thënien e tij, Nemrudi urdhëroi që t’i afrohej njëri prej gardës së tij. Pastaj urdhëroi që atë t’a vritnin. Me këtë shembull, ai deshi t’iu tregojë të pranishmëve se me atë urdhër ai e mbyti atë (pra, se jep vdekje)!! Në momentin e ekzekutimit tha: Lirojeni, e kam falur. Me këtë urdhër ai shprehu ngjalljen e tij (pra, se jep jetë)!!
Atij i themi se ai nuk i ka dalluar këto dy ngjarje, nuk i ka dalluar veprimet midis vdekjes dhe vrasjes. Mbytja nuk është vdekje, por është shkatërrim i trupit derisa të dalë shpirti prej tij. Shpirti nuk rri në trupin e shkatërruar, ai qëndron në trup të shëndoshë, me disa premisa të veçanta. Për këtë, All-llahu xh.sh., për të dërguarin e Tij s.a.v.s. thotë:
" لتق وأ تام نيافأ لسرلا هلبق نم تلخ دق لوسر لاا دمحم ام و و ائيش للها رضي نلف هيبقع يلع بلقني نم و مكباقعأ يلع متبلقنأنيرآاشلا للها يزجيس"
“Muhammedi s’është tjetër veçse i dërguar. Por, edhe para tij ka pasur të dërguar. Në qoftëse ai vdes ose vritet, a mos
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
69
do të ktheheshit prapa!? Kushdo që të kthehet prapa (në injorancë dhe fe të gabuar), All-llahut nuk i bëjnë kurrfarë dëmi, ndërsa All-llahu do t’i shpërblejë falënderuesit.”[75]
Pra, vdekja ndryshon nga vrasja. Vdekje do të thotë kur shpirti del prej trupit pa ndonjë imponim dhe në qetësi. Këtë lloj vdekje nuk e bën askush përveç All-llahut xh.sh. Ndërsa vrasjen, njeriu ka mundësi që t’a bëjë me ndonjë mjet të mprehtë ose me plumb. Në të dyja rastet, shpirti do të dalë nga trupi. Në rastin e parë (pra, në vdekje) shpirti del nga trupi me qetësi të plotë. Ndërsa, (në rastin e vrasjes) së pari, do të shkatërrohet ndërtimi strukturor i trupit, pastaj do të dalë shpi-rti. Pra, që të dy: si ai vdekuri, ashtu edhe ai i vrari do të ri-ngjallen, ose do të dalin në Ditën e Tubimit[76].
" نورشحت للها يللأ متلتوق وأ متم نئل و"
“Sikur të vdisni ose të vriteni, ju me siguri tek All-llahu do të tuboheni.”[77]
Nga kjo mësojmë se cilido të jetë përfundimi i njeriut, qoftë i vrarë, qoftë i vdekur, ai do të dalë në Ditën e Kijametit para All-llahut xh.sh. Ashtu siç thamë, jeta është antinomi i vdekjes, dhe gjithashtu vdekja është antinomi i jetës. Për këtë arsye, këto dyja nuk bashkohen në asnjë pikë të vetme, kështu pra, kemi ose jetë, ose vdekje.
Për këtë, i Lartësuari, thotë:
" روفغلا زيزعلا وه و لامع نسحأ مآولبيل ةايحلا و توملا قلخ يذلا"
“I Cili ka krijuar vdekjen dhe jetën, për t’ju provuar se kush prej jush bën punë të mira[78]; - Ai është i Plotëfu-qishëm dhe Falës.”[79]
Jeta, thuajse, është eksperimetale. Pas saj vjen vdekja dhe fillojnë etapat e tjera të ahiretit, e deri tek marrja në pyetje
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
70
– llogaria. All-llahu xh.sh., momentin e vdekjes, e ka mbajtur sekret prej nesh. Atë nuk e di askush, dhe askush nuk e di se kur do të paraqitet ajo.
I Lartësuari, për këtë, thotë:
" تومت ضرأ يأب سفن يردت ام و ادغ بسكت اذ ام سفن يردت ام وريبخ ميلع للها نا"
“...e askush nuk e di se çfarë do të fitojë nesër, gjithashtu askush nuk e di se në ç’vend (të botës) do të vdesë. Vërtet, All-llahu është i Gjithëditur dhe njohës i çdo gjëje.”[80]
Fshehja e vdekjes është një prej Urtësive të Tij të mëdha. Së pari, njeriu e pret vdekjen në çdo moment të jetës së tij. Pritja e tij, në çdo çast, konsiderohet si lajm i vdekjes. Ti pra, je i vetëdijshëm se mund të vdesësh në orën e ardhshme. Kjo bën që ti t’i përshpejtosh gjërat dhe t’i përbyllësh më mirë. Këtë e bën nga frika se mos po të vjen exheli dhe mbetesh vetëm me pak vepra të mira që i ke bërë. Kështu, kjo pritje të ndalon prej veprave të këqija, nga frika se mos po të shkatërrohet (po merr fund) jeta dhe se nuk do të kesh kohë për pendim. Pra, se mos të kap vdekja në flagrancë (duke kryer mëkat).
Pra, fshehja e exhelit apo e momentit të vdekjes, është një prej urtësive më të mëdha. Ajo, në të njëjtën kohë, shërben si nxitësi më i madh për vepra të mira dhe për largimin nga veprat e këqija apo nga mëkatet. Kjo e përgjithëson mirësinë në univers dhe, njëkohësisht, e vret të keqen.
Pra, duhet të jesh i bindur: Nuk ka shkaktar për vdekjen pa caktim (exhel). Mos i beso sëmundjes që të vdes, ose plumbit që të vret, se mund të ndikojë në vdekjen ose caktimin tënd (exhelin), e as të ndonjë njeriu në këtë jetë. Ndodh që kur njeriu sëmuret, vetëm me një aspirinë ose me një gotë çaj t’a shërojë atë (sëmundjen), sepse është
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
71
caktuar që të jetojë edhe më tutje. Por ndodh që të sëmurit t’i qëndrojnë mbi krye me dhjetëra mjekë në spital, ose i tërë ekipi mjekësor të përkujdeset për të, por pa sukses, sepse atij i ka ardhur momenti i vdekjes (exheli). Kjo për arsyen se vdekja është prej caktimeve të All-llahut, dhe caktimet e All-llahut nuk mund t’i zmbrapsë askush.
I Lartësuari thotë:
" ءاج اذا لجأ ةمأ لكل للها ءاش ام لاا اعفن لاو ارض يسفنل كلمأ لا لقنومدقتسي لا و ةعاس نورخئتسي لاف مهلجأ"
“Thuaj: Unë nuk zotëroj asgjë për t’i bërë dobi e dëm vetes sime, me përjashtim të asaj që All-llahu ka shprehur në vullnetin e Tij. Çdo popull e ka fundin[81], kur t’i vijë ai fund, nuk ka mundësi askush t’a shtyjë atë, qoftë edhe për një çast, gjithashtu, nuk ka mundësi as ta përshpejtojë (këtë caktim-fund).”[82]
Mos e lodh veten me shkaktarët e vdekjes, sepse vdekja, kur e ka ditën e saj, vjen me të gjitha shkaqet e mundshme në univers. Askush nuk ka fuqi për t’a penguar atë. është pyetur Aliu, i biri i Ebu Talibit r.a.: A e ke frikë vdekjen? Ka thënë: Jo. Në momentin kur ajo të vijë, askush s’e ndalon dot. Gjithashtu, askush nuk mund t’a përshpejtojë atë nëse nuk e ka kohën e vet.
Shkaktarët që sjellin vdekjen, si p.sh. sëmundja, pleqëria, e të tjera, të gjitha këto janë shkaqe jo reale, që nuk kanë të bëjnë me të vërtetën. Kur të vijë vdekja, nuk ka nevojë për shkaktarë. Por, detyra jonë është të themi: ai vdiq se i erdhi momenti i caktuar (exheli). I Lartmadhëruari thotë:
"ةديشم جورب يف متنآ ول و توملا مكآردي اونوكت امنيأ"
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
72
“Kudo që të ndodheni, vdekja do t’iu kapë, madje qofshit edhe në kështjellat më të fortifikuara (në siguri të plotë) ...”[83]
Tani, shkurtimisht, t’i përfshijmë ato se ç’thamë në këtë kapitull. Jeta dhe vdekja janë dy paralele të kundërta njëra me tjetrën, ato nuk takohen midis tyre. All-llahu ia ka ndaluar njeriut përjetësinë në këtë botë. Vdekja është momenti kalimtar ose transformuesi i jetës. Vdekja do të përfundojë pasi të vetëflijohet në Ditën e Kijametit.
Njeriu do të jetë i përjetshëm në univers, ai do të jetojë ose në xhennet ose në xhehennem (All-llahu na mbroftë prej tij). Jeta në varreza ka një lloj të kuptuari. Për këtë arsye edhe duhet t’i përshëndesim të vdekurit kur u bëjmë vizitë atyre në varreza. Femohuesit i humbin shpresat në mëshirën e All-llahut. Derisa janë në varreza, ata janë jashtë ndikimeve kohore, prandaj nuk e ndiejnë atë. Përjetojnë diçka, sepse janë dëshmitarë të dënimit. Për njeriun, me vdekjen përfundon gjithçka, përzgjedhja që ishte dhurata e fundit nga All-llahu xh.sh. për të, mbaron në këtë etapë. Shenja e përmbushjes së misionit të tij në këtë botë është momenti i agonisë së tij. Ky moment tregon për mbarimin e kohës së zgjedhjeve midis alternativave të tij. Gjithashtu, edhe koha e eksperimentimit, në këtë moment, është duke iu sosur.
Kur t’i vijë koha e agonisë, besimtarit i paraqiten melekët e mëshirës, ata e përgëzojnë me xhennet. Ai vdes me kraharor të hapur, sepse tani do të rrugëtojë drejt një vendi më të mirë nga ai që ishte. Ndërsa, femohuesit do t’i paraqiten melekët e ndëshkimit. Ai do të goditet nga para dhe prapa. Ata ia përshkruajnë atij shijet dhe dhimbjet e vuajtjeve. Ai do të vdesë me fytyrë të shëmtuar, sepse rrugëtimi i tij do të jetë i keq, krahasuar nga ajo në të cilën ishte. All-llahu është Krijuesi i jetës dhe i vdekjes dhe askush nuk mund të pretendojë se e posedon këtë mundësi. Askush, përveç All-
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
73
llahut, nuk mund të thotë se është jetëdhënës dhe vdekjeprurës. All-llahu i Lartmadhëruar e nxjerr të gjallin nga i vdekuri dhe, gjithashtu, e nxjerr të vdekurin nga i gjalli.
Ne deri tani folëm rreth vdekjes së njeriut. Po si qëndron problemi kur kemi të bëjmë me përjetësinë (amshueshmërinë)!? Cila është e vërteta e kësaj amshueshmërie? Këtë do të mundohemi t’a sqarojmë në kapitullin tjetër, nëse i Lartësuari ka shprehur vullnetin e Tij.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
74
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
75
KAPITULLI I KATËRT
NJERIU DHE PËRJETËSIA
All-llahu i Lartmadhëruar e krijoi njeriun të përhershëm. Kjo është një e vërtetë që shumica e njerëzve nuk i kushtojnë vëmendje. Shumë njerëz, jetën e llogarisin vetëm si jetë të kësaj bote. Mjerisht, ky supozim është i gabuar. Jeta e kësaj bote është vetëm një pjesë shumë-shumë e shkurtër e jetës njerëzore. Ky univers, duke patur parasysh në të diellin, hënën, ujin etj., të cilat janë krijuar për t’i shërbyer njeriut që prej miliona vjetësh, nuk mund të jetojë më shumë se ai, për të cilën janë krijuar (për shërbimin ndaj njeriut). Gjithashtu, nuk mund të llogarisim se jeta e njeriut mbaron vetëm me disa vjet, ose dekada, të cilat ai i kalon së qëndruari në këtë botë. Ajo ka vazhdimësi dhe jeta është e përhershme.
I Lartësuari All-llah, nga vullneti i Tij ka caktuar që njeriu dhe xhinn-ët, të jetojnë përjetësisht. Nuk ka dallim nëse është besimtar apo pabesimtar. Mund të themi se dallimi i vetëm midis tyre është: besimtari do të shpërblehet përjetësisht me xhennet, ndërsa jobesimtari do të shpërblehet, gjithashtu përjetësisht, por në xhehennem.
I Lartmadhëruari ia dhuroi përjetësinë njeriut, atëherë kur i fryu atij nga Shpirti i Tij. Këtë përjetësi, i Lartësuari, me vullnetin e Tij, e ndau në disa etapa:
- Vdekje,
- Jetë,
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
76
- Vdekje, dhe
- Përjetësi.
Por çfarë t’i bëjmë injorancës sonë, që shumica e njerëzve llogarit vetëm një etapë, atë të jetës së kësaj bote? ا’është e vërteta, jeta e kësaj bote, siç e theksova më sipër, është një pjesë shumë-shumë e shkurtër e udhëtimit të jetesës së gjatë, deri në përjetësi.
Ishim të vdekur në botën e atomeve-Dherrit, më pas vullneti i All-llahut ishte që ne të jetojmë në këtë jetë, pastaj Ai do të na vdesë përsëri. Duke qenë të vdekur ne do të jetojmë jetën e Berzah-ut. Pas kësaj etape, Ai do të na ringjallë përsëri, për të na marrë në llogari. Kjo pjesë e etapës së ringjalljes, do të jetë ajo që do t’a përcaktojë përjetësinë tonë. Ose do të jemi në xhennet ose në xhehennem (All-llahu na mbroftë prej këtij të dytit).
Kur All-llahu i Lartësuar flet për jetën, ka për qëllim jetën e përjetësisë, e cila është në ahiret[84]. Dynjaja ( kjo botë) është dera eksperimentale, ndërsa ahireti është jeta e vërtetë, në të cilën do të shkojë secili prej njerëzve, padyshim.
I Dërguari All-llahut s.a.v.s., në një hadith thotë:
“Ç’mendoni se është jeta kësaj bote, në të cilën jemi tani? Ne këtu jemi vetëm sikurse udhëtari, i cili qëndron pak nën hijen e një peme për të pushuar. (Pastaj) E lë atë vend dhe ikën”.
Jeta dhe vdekja janë nën kompetencat e plota të All-llahut xh.sh. Askush nuk ka mundësi t’a mohojë këtë. All-llahu, vazhdimisht, ia shpalos dhe ia mëson njeriut “sekretet” e Tij, natyrisht, vetëm ato të cilat Ai dëshiron. All-llahu i ruajti për vete tri gjëra sekrete:
- Jetën
- Vazhdimësinë e veprave të jetës
- Vdekjen
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
77
Në këto tri gjëra, askush nuk mund të thirret (prete-ndojë për pjesëmarrje), sepse i Lartësuari është Ai i Cili i krijoi ato. Njeriut i la fushëveprimtari gjatë vazhdimësisë së jetës, derisa t’i vijë exheli (vdekja) dhe të vdesë. Fillimi i jetës është në duart e All-llahut xh.sh., kjo është një çështje që është nën kompetencat e All-llahut. Askush nuk mund të pretendojë se mund t’i japë jetë ndonjë krijese, me përjashtim të All-llahut xh.sh. Për të qenë më të qartë, i Lartësuari All-llah, e ka sfiduar mbarë njerëzimin, nëse mund t’a bëjnë një gjë të tillë.
I Lartmadhëruari thotë:
" للها نود نم نوعدت نيذلا نا هل اوعمتساف لثم برض سانلا اهيأ اي هنم هوذقنتسي لا ائيش بابذلا مهبلسي نا و هل اومتجاول و ابابذ اوقلخي نلبولطملا و بلاطلا فعض"
“O ju njerëz, po ju paraqesim një shembull[85], prandaj dëgjojeni atë (me shumë vëmendje): “ Ata të cilët ju i adhuroni (prej idhujve) - përveç All-llahut, nuk janë në gjendje të krijojnë as edhe një mizë, madje sikur të tuboheshin enkas për këtë (krijim të mizës). E nëse miza, ju rrëmben atyre diçka, ata (idhujt) nuk janë në gjendje t’ia rimarrin asaj. (prandaj) Të dobët janë: si lutësi (adhuruesi idhullit) ashtu edhe i luturi (idhulli).”[86]
Pra, po shohim se i Lartësuari All-llah, sfidoi kështu mbarë njerëzimin. Ai i sfidoi shkencëtarët, trilluesit e ideve të mbrapshta, pra secilin që mendon se ka fuqi ose mundësi që të krijojë qoftë edhe një mizë të vetme. I Lartmadhëruari i ka paralajmëruar (njerëzit) se nuk do të kenë mundësi dhe se janë të dobët. Kjo këshillë ose sfidë është e vlefshme për dijetarët dhe shkencëtarët, që kur ka zbritur Kur’ani, e deri në Ditën e Gjykimit. Ata nuk do të munden kurrë t’a bëjnë një gjë të tillë.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
78
All-llahu i Lartmadhëruar, disa prej sekreteve të Tij, ua shpalosi shkencëtarëve që u morën me shkencën e evolucionit, trashëgimisë dhe embriologjisë. Do të ishte e natyrshme që atyre, që arritën t’i mësojnë këto shkenca, t’iu shtohej imani (besimi) në All-llahun xh.sh., sepse Ai (All-llahu) ia caktoi secilës krijesë kodin e jetës së vet. Por, për fat të keq, shumica e tyre e keqpërdorën këtë dituri dhe e vunë në shërbim të propagandës kundër atyre që besonin bindshëm në All-llahun e Lartmadhëruar. Sfida e shembullit të mizës, ua verboi sytë atyre. Ata, iu shmangën sfidës së vërtetë, duke sjellë shembuj se janë në gjendje t’a ndërrojnë gjininë e foshnjes, nga femra në mashkull, por, thënë realisht, ai mashkull nuk i duhet askujt. Njerëzimi duhet t’a kuptojë se shejtani vazhdon t’i mashtrojë ata, që të mundohen në gjëra të kota, që nuk iu sjellin kurrfarë dobie, sikurse është të pretenduarit për të ndërruar krijesat e All-llahut. All-llahu i Lartësuar, na i paraqet këta persona, në Librin e Tij të mrekullueshëm, në këtë mënyrë:
"لأ و مهنينملأو مهنلض لأ و مهنرملأو ماعنلأا ناذاء نكتبيلف مهنرم رسخ دقف للها نود نم ايلو ناطيشلا ذختي نمو للها قلخ نوريغيلفانيبم انارسخ"
“(Thotë djalli dhe unë do t’i bëj ata që të humbin, do t’i joshi në shpresa të kota, gjithashtu, do t’i urdhëroj që t’ua presin veshët kafshëve, do t’i urdhëroj madje edhe t’i ndërrojnë (tjetërsojnë) krijesat e All-llahur. “Ai që e merr djallin për mbrojtës[87], e jo All-llahun, ai ka humbur, ai është humbës i sigurtë. ”[88]
Nëse shkenca e embriologjisë, arriti një sukses gjatë viteve të gjashtëdhjeta, ajo nuk arriti ndonjë sukses, as tek kafshët, e as tek njerëzit. Shkencëtarët s’mundën të arrijnë ndonjë gjë të madhe, me përjashtim të shndërrimit të krijesave
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
79
(organeve të tyre) të All-llahut dhe, së fundi, nuk arritën asgjë me të. Marrja me gjëra të kota, sikurse ata që i zëvendësuan sytë e mizës me krahë, nuk jep ndonjë sihariq të përmirësimit të jetesës, ose të shtimit të kompetencave të tyre. Kjo, për ne, është një orvatje e kotë, e cila i shërben vetëshkatërimit dhe propagandës!

[Xhenet.M.S.]

SEKRETI I JETËS
DHE MBARIMI I SAJ


All-llahu i Lartmadhëruar, i ka lënë Vetes disa kompetenca, të cilat nuk ia ka lënë askujt tjetër prej krijesave të Tij, sikurse janë sekretet e jetës. Nuk ka krijues tjetër përveç Tij. Këto kompetenca i shtriu, gjithashtu, edhe në veprimtari të tjera të cilat kanë të bëjnë me të. Ato janë rrjedhëse, pasi janë të domosdoshme për jetë, si ajri (për frymëmarrje), uji dhe ushqimi. I Lartësuari xh.sh. është Ai i cili e krijoi mbështjellësin atmosferik qiellor, prej së cilit, të gjithë ne, marrim ajër nëpërmjet frymëmarrjes. Kuptohet, ky mbështje-llës nuk është prodhim njerëzor, por është prodhim i All-llahut të Lartmadhëruar. Kështu është edhe me ujin, ai shërben për t’u pirë dhe është prodhim i All-llahut xh.sh.
Mënyra e rënies së shiut, fillon nga procesi i avullimit të ujit prej tokës, për shkak të rrezeve të diellit. Më pas, këta avuj grumbullohen në shtresat e larta të qiellit dhe shndërro-hen në re mjegullnajore. Erërat i lëvizin këto re në ato vende ku i Lartësuari dëshiron që të lëshojë shiun (i cili bie pas ko-ndesimit të avujve të ujit, proces që shkakton formimin e piklave të e shiut). E gjithë kjo është prodhimtari e All-llahut xh.sh.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
80
Atyre, që thonë ose që pretendojnë se janë ata që shkaktojnë rënien e shiut, ju themi: nuk kemi pse të debatojmë me ju, pasi bota është plot shkretëtira dhe pa ujë. All-llahu xh.sh. krijoi lumenj që kanë shtrirje me mijëra kilometra dhe caktoi elementet përbërëse të ujit për rrjedhshërinë e tij. Ne nuk kërkojmë nga ju të na ndërtoni një lumë, por ajo çka ne do të dëshironim nga ju, që pretendoni se mundeni të shkaktoni rënien e shiut, është të na bëni një përroskë të vockël, pra vetëm një të vogël, në shkretëtirë. Kur të korrni sukses në këtë projekt, atëherë ejani dhe polemizoni me ne, dhe na thoni: ja, ne jemi ata që e zbresim shiun. Por para se ta bëni këtë, ne, nuk kemi pse të debatojmë me ju.
Nuk na takon neve të hymë në dialog me individë, pretendimet e të cilëve janë të parealizuara (dhe s’mund të realizohen dot kurrë). Ne, vërtet, jemi lodhur me thashetheme. Krijuesi i ushqimit është All-llahu xh.sh. Ai e ka shpërndarë ujin në sasira të nevojshme për secilin vend. Kështu pra, edhe fara, është mrekulli e krijuar prej All-llahut të Lartmadhëruar. Ajo ka mbështetjen për të ushqyerit e vet tek ushqimi i magazinuar në vet vendin e farës. Ky ushqim mbetet i magazinuar në vet këtë farë, derisa ajo të bëhet e aftë për t’i nxjerrë gjethet, të fillojë të marrë frymë, ndërsa rrënjët të thithin ushqimin prej tokës.
Askush nuk mund të pretendojë se është krijuesi i farës së parë, për çdo lloj fare, që ekziston në këtë botë. Për shembull, farën e parë të grurit e krijoi All-llahu xh. sh., pastaj kjo farë është përcjellë gjeneratë pas gjenerate, deri në ditët tona. Kështu është me gjithë sistemin biologjik, në botë... Njeriu bëhet shkaktar i ruajtjes dhe rritjes së prodhimit. Ai përpiqet të japë fruta të shumta dhe cilësore, por fillimi mbetet tek All-llahu xh.sh. Ajo çka është me rëndësi, është se njeriu nuk mundet të krijojë as edhe një farë të vetme.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
81
Rrjedhshmëria e veprimeve dhe e jetës janë vepër e All-llahut xh.sh. I Lartësuari, për këtë lloj krijimi, thotë:
"نونمت ام متيأرفأ أ هنوقولخت متنأء نوقلاخلا نحن م"
“Po për spermën që e hedhni (në mitër), (mos vallë) ju e krijoni[89] atë, apo Ne jemi krijues i tyre? ”[90]
Kjo farë shkakton jetën, e cila bëhet sipas proceseve të caktuara të krijimit. All-llahu i Lartmadhëruar ishte Ai, pra, që krijoi këtë ekzistencë. Gjithashtu, bëri që ajo të ketë jetë të vazhdueshme, që prej kohës së Ademit a.s,. e deri në Ditën e Kijametit.
All-llahu i Lartësuar thotë:
"نوبرشت يذلا ءاملا متيأرف أ نحن مأ نزملا نم هومتلزنأ متنأء نولزنملا"
“A e shikoni ujin që pini, a mos (vallë) jeni ju ata që e lëshoni prej reve, apo Ne jemi lëshuesit !?”[91]
All-llahu i Lartësuar, me këtë, sikur dëshiron të na tregojë se: zbritja e ujit (shiut) është në kompetencat e Tij, e jo të dikujt tjetër. Prandaj, çdo gjë që thuhet përveç kësaj nuk qëndron, sepse nuk është e vërtetë. Vetëm i Lartësuari është në gjendje që, për të na dënuar, të na japë të pijmë ujë të kripur në vend të ujit të ëmbël. Për këtë, All-llahu xh.sh. na ka dërguar edhe ajet që ka urtësi:
" نوعرازلا نحن مأ هنوعرزت متنأء نوثرحت ام متيءرفأ"
“A e shikoni atë (farën) që e mbillni (në tokë)? Ju jeni ata që e bëni të mbijë, apo Ne jemi ata, që bëjmë që ajo të mbijë?”[92]
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
82
Kështu pra, nga njeriu nuk kërkohet gjë tjetër, veçse t’a lëvrojë tokën, ndërsa fara që e hedh për t’a mbjellë është një prej krijimeve të drejtpërdrejta të All-llahut xh.sh. Uji, me të cilin e ujisim tokën, është gjithashtu krijim i All-llahut xh.sh. All-llahu është Ai i Cili i mundëson pemës etapat qarkulluese të jetës së saj, derisa pema të bëhet e gatshme për të dhënë frutat e saj. Pra, ne vetëm e hedhim farën në tokë, pastaj ulemi dhe shikojmë nga larg se si pema bëhet e gatshme vetvetiu të lëshojë frutat e saj. Ne nuk mund të ndikojmë asgjë tek ajo dhe ne nuk mund të ndërhyjmë në brendinë e zhvillimit të jetës së saj. Më pas, ajo lëshon frutat e saj dhe kështu vazhdojnë (vit pas viti) prodhimet e njëpasnjëshme.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
83
RICIKLIMI I DY KRIJIMEVE:
I VDEKJES DHE I JETËS
Le të shohim tani përfundimin e jetës. Përfundimi i jetës, gjithashtu, është në kompetencat e All-llahut xh.sh. Askush nuk mund t’i japë përjetësi vetes së vet, apo të tjerëve. All-llahu i Lartësuar i thotë të Dërguarit të Tij, Muhammedit s.a.v.s.:
" نودلاخلا مهف تم نيافأ دلخلا كلبق نم رشبل انلعج ام و"
“ Ndërsa Ne, para teje askënd nuk e kemi bërë të përjetshëm, nëse ti vdes; a mos (vallë) ata (pabesimtarët mendojnë se) do të mbesin gjallë (përjetësisht)!?”[93]
Vërtet, njerëzimi ka ecur dhe po ecën me një zhvillim të lakmueshëm. Teknologjia më e sofistikuar e kohës dëshmon për këtë realitet, por të gjitha shkencat janë të paafta t’a ndalo-jnë vdekjen, pavarësisht prej fjalëve “shpresëdhënëse” të cilat thonë njerëzit. E vërteta është se ne nuk jemi të disponuar të bëjmë polemika me ata njerëz, të cilët paraqesin ide të ndryshme (mbi vdekjen), përveçse asaj se i është afruar exheli.
Megjithatë, ekziston një pikë për të cilën duhet pole-mizuar. Le të shohim se ç’na thotë i Lartësuari All-llah, në Kur’anin Kerim:
" يحلا نم تيملا جرخم و تيملا نم يحلا جرخي"
“ ...Ai e nxjerr të gjallin prej të vdekurit, dhe nxjerr të vdekurit prej të gjallit...”[94]
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
84
Disa dijetarë që janë marrë me komentimin e Kur’anit, këtë ajet[95] e kanë shpjeguar në mënyrë shumë të gabuar: All-llahu (sipas tyre) e “nxjerr vezën prej pulës, ndërsa veza është e ngordhur. Kështu del i vdekuri prej të gjallit. Ndërsa i gjalli del prej të vdekurit – del zogza prej vezës.”
Ne, më sipër, folëm për këtë pikë dhe thamë: ky koment është shumë i gabuar, për arsye se çdo gjë, që është në botë, është e gjallë. اdo gjë ka jetën e vet, madje edhe eleme-ntet e ngurta jetojnë. Pra, nëse çdo gjë që kemi në këtë botë është e gjallë, atëherë kush është i vdekur prej të cilit do të dalë i gjalli?
Themi se etapat e vdekjes janë: si ajo e hershmja, ashtu edhe ajo ardhmja. Ne pra ishim të vdekur para se të vinim në këtë botë. Kur ne të vijmë në këtë botë, fillon cikli i jetës së gjallë. Pastaj ne vdesim përsëri.
Pra, çdo gjë që ekziston në këtë univers qëndron midis ciklit të krijimit (të periudhës së vdekjes dhe jetës). All-llahu xh.sh. thotë:
" هيلا مث مكييحي مث مكتيمي مث مآايحأف اتاومأ متنآ و للهاب نورفكت فيآنوعجرت"
“Si mund të mos t’a besoni All-llahun, kur ju ishit të vdekur e Ai ju dha jetë; pastaj Ai do t’iu bëjë të vdisni, dhe gjithsesi pastaj do t’iu ngjallë, (dhe më në fund) tek Ai do të ktheheni.”[96]
Çdo gjë që është e gjallë e ka detyrën e vet në këtë botë. Kur e kryen detyrën e vet, largohet nga jeta e kësaj bote dhe bëhet e pajetë (e vdekur). Pema p.sh., kur përfundon së dhëni fruta, thahet dhe largohet nga kjo jetë, sepse ajo e ka kryer detyrën e vet. Gjithashtu, çdo kafshë pasi e kryen detyrën e vet gjatë jetës së saj, ngordh dhe largohet nga kjo botë.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
85
Kështu është edhe me njeriun. Edhe ky ka detyrën e vet gjatë kohës kur ai është në jetën e të gjallëve. Ai konsiderohet në kohën e testimit, të cilën ia ka caktuar All-llahu xh.sh. Dhe pasi All-llahu t’a ketë testuar disa herë, jeta e tij do të përfundojë, për shkak se detyra për të cilën ai ka ardhur në këtë jetë ka përfunduar.
Tani kthehemi sërish dhe pyesim: Nëse çdo gjë, që kemi në këtë botë, konsiderohet e gjallë, atëherë ku është vdekja?
EMRAT E QENIES DHE
EVIDENTIMI I ATRIBUTEVE
Para se t’i përgjigjemi kësaj pyetjeje, duhet të themi patjetër: Vërtet, prej atributeve të All-llahut janë: Jetëdhënësi dhe Vdekjeprurësi (Jetëmarrësi). Cilësitë ose emrat e All-llahut të Lartmadhëruar të shpiejnë, në të njëjtën kohë, deri tek evidentimi dhe krijimi. Qenien e All-llahut të Lartmadhëruar e përbëjnë edhe cilësitë e Tij, cilësi të cilat kanë të bëjnë me Vetë Qenien. Kur ne themi: ‘All-llahu është Furnizues’ - kjo do të thotë se Ai ishte Furnizues para se të kishte cilin t’a furnizonte, ose para se të ekzistonte ndonjë krijesë për t’a furnizuar All-llahu xh.sh. All-llahu i Lartmadhëruar e ka furni-zuar krijesën e Tij të parë me cilësinë e Tij të qenurit Furni-zues. Sikur i Lartmadhëruari të mos ishte Furnizues para se t’a krijonte atë (krijesë) që do t’a furnizonte, atëherë si do t’a furnizonte krijesën e Tij në momentin e krijimit të saj?
All-llahu ishte Krijues para se të krijonte. Ai krijoi me cilësinë e Tij të krijimit. Cilësia e të krijuarit tek All-llahu
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
86
ekzistonte para se të krijohej krijesa e parë. Cilësia, ekzistonte në qenien e Tij që nga amshueshmëria-ezeli. Si jeta, ashtu edhe vdekja, janë të krijuara. Ne jetojmë brenda krijimit të jetës dhe krijimit të vdekjes. Jetojmë brenda krijimit të jetës në këtë botë, dhe brenda krijimit të jetës së amshueshmërisë-ahiretit. Gjithashtu, jetojmë brenda krijimit të vdekjes para se të vinim në këtë botë.
Pastaj do të shkëputemi sërish deri në ringjallje. Përderisa All-llahu xh.sh. është i vetmi Krijues, çdo gjë vjen në jetë në saje të All-llahut. Gjithashtu, çdo gjë që shkëputet nga kjo jetë, për në vdekje, i atribuohet All-llahut. Transformimi nga bota e gjallë, në botën e vdekur e ka burimin tek All-llahu xh.sh., transformim të cilin ne e quajmë vdekje dhe jetë.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
87
ISHIM PARA SE QË JEMI
Ne kemi qenë të krijuar para se të vinim në jetën e kësaj bote. Për këtë që themi, ne bazohemi në informacionin që na ka dhënë All-llahu xh.sh. I Lartmadhëruari na ka folur të gjithëve. Ai ka kërkuar që ne, të dëshmojmë për ekzistencën (e Tij). Ai ka marrë, gjithashtu, prej nesh edhe premtimin. Ne, atëherë ishim të krijuar, por ishim në botën e të vdekurve, pastaj jemi transferuar, me urdhërin apo lejen e All-llahut xh.sh. në botën e gjallë. U bëmë të gjallë, pasi ishim të vdekur. Si?
Ne u transferuam nga bota e vdekur, në botën e gjallë[97]- në botën e kësaj jete, të cilën po e jetojmë tani. Ashtu siç thamë më sipër: çdo gjë që ekziston në këtë botë është e gjallë. Thjesht, vetëm duke na trasferuar nga bota e vdekur në botën e gjallë, u bëmë të gjallë. Kur ne do t’a lësho-jmë këtë botë, do të transferohemi përsëri, nga bota e gjallë në botën e vdekur. Pastaj përsëri do të ringjallemi, dhe do të tra-nsferohemi nga bota e vdekur në atë të gjallë.
Kjo nuk nënkupton se vdekja është inekzistente, por kjo nënkupton se ne transferohemi prej një bote që ka ligjet e veta, në një botë tjetër, që gjithashtu ka ligjet e veta. Ky tra-nsferim i krijesave, nuk bëhet pa lejen e All-llahut të Lartmadhëruar.
Ne u transferuam nga Bota e Dherr-it[98], në botën e gjallë, pra, ishim të vdekur dhe u bëmë të gjallë, pastaj transferohemi, nga jeta e gjallë e kësaj bote, në Botën e Berzah-it. Duke qëndruar në atë botë (të Berzah-it) ne jemi të vdekur, pastaj do të kthehemi përsëri në botën e gjallë, në kohën e Ringjalljes për t’u marrë në pyetje.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
88
Askush nuk mund të thotë se ne në botën e Berzah-it nuk kemi ndieshmëri (idrak). Jo! Ne ndiejmë, por kjo ndodh në një formë të veçantë. Ne do t’i ndiejmë ose njohim gjërat, bile edhe do të logjikojmë. Kur ne do të dergjemi për të dhënë shpirtin (në momentin e agonisë), neve do të na zbulohen botërat, të cilat na ishin të fshehura (të panjohura). Do të shohim ato që nuk i shihnim dot më parë. Ky moment është shumë i rëndësishëm saqë disa do të kërkojnë, duke iu lutur shumë të Lartmadhëruarit, që të kthehen përsëri në këtë botë, sepse e kanë parë vendimin (për vendin) e tyre. Kanë parë xhennetin ose xhehennemin, të plotëbindur.
Le të lexojmë thënien e All-llahut xh.sh.:
" اميف احلاص لمعأ يلعل نوعجرا بر لاق توملا مهدحأ ءاج اذا يتح تآرت . نوثعبي موي يلا خزرب مهئارو نم و اهلئاق وه ةملآ اهنا لاآ"
“Derisa, kur t’iu vijë vdekja (ndonjërit prej mohuesve, i penduar), do të thotë: “ O Zoti im, më kthe (përsëri në këtë botë). Që të bëj vepra të mira, të cilat i kisha lënë pa bërë” Jo-Kurrsesi! Nuk ka dyshim se, ai ato i ka vetëm fjalë të kota që i thotë. Nga prapa e kanë Berzahin[99], deri në ditën kur do të ringjallen”[100]
Njeriu, në këto momente, do t’a kuptojë me plotëbindje se cili do të jetë fati tij i ardhshëm. Ai, qoftë besimtar apo femohues, do t’a dijë saktë, nëse do të jetë prej të shpërblyerve me xhennet, apo me xhehennem (All-llahu na mbroftë prej tij). Ai e kupton saktë se çdo gjë mori fund dhe se rrugëtimi i jetës së tij nuk ka përfunduar me vdekjen e tij.
Bile, ai do t’a dijë saktësisht se tani është duke shkuar në jetën pasive, pasi ishte aktiv. Përndryshe, nuk kishte për të kërkuar nga All-llahu i Lartmadhëruar për t’u kthyer, në mënyrë që të bëjë vepra të mira. Zgjatja ose shtrirja e kësaj ekzistence do të ketë kuptim dhe do të jetë bindëse, edhe pse
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
89
është në botën e të vdekurve. Njeriut do t’i paraqiten shumë gjëra, që do e bëjnë atë të jetë i bindur. Ai do t’a kuptojë se nuk paska ikje nga caktimi (kaderi) i All-llahut. Ai do t’a kuptojë se do të kthehet përsëri në jetë (i gjallë).

[Xhenet.M.S.]

VETËVRASËSI PËRJETËSISHT NË ZJARR


Ashtu siç thamë më sipër: jeta dhe vdekja janë dy gjëra të kundërta. Njeriu nuk ka kurrfarë mundësie t’i bashkojë ato. Askush prej krijesave nuk ia merr shpirtin tjetrit. Dikush mund të thotë se: është e vërtetë (e saktë) se njeriu nuk ka mundësi t’a nxjerrë vetveten nga vdekja në jetë, dhe këtu nuk ka vend për polemikë, por, ama, njeriu mundet që t’a kalojë veten nga jeta në vdekje. (Kjo ndodh atëherë) Kur dikush vendos të vetëvritet. I jep vetes një plumb, ose e hedh veten nga një farë lartësie (ndërtese), kodër ose hidhet në det, etj.
Këtyre, që mendojnë kështu, iu themi: Pse e përzieni vdekjen me vrasjen!? Vetëvrasësve iu është caktur dënimi në xhehennemin e përjetshëm. A e dini pse? Sepse njeriu nuk e ka krijuar vetë veten e tij, atëherë pse të veprojë kështu!? All-llahu xh.sh. ishte Ai që e krijoi atë, me trup dhe me shpirt. Jeta e tij është dhunti e All-llahut. Kur dikush vetëvritet ka shkaktuar dëm në pronën, e cila nuk është pasuri e tij. Ai i cili vret një njeri pa qëllim, do të dënohet me shpagim të vlerës së caktuar. Ndërsa, ai i cili e vret veten me qëllim, kot së koti, ose prej ngatërresave që i janë shkaktuar në tokë, dënimi i tij është në xhehennemin e përjetshëm. Vetëvrasësi e ka mbytur veten me qëllim dhe, për këtë, dënimi është i drejtë.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
90
Me këtë, i Lartësuari, dëshiroi që ne të mësojmë se jeta, përsa i përket njeriut, është pararendësja e vdekjes. Pra, njeriu nuk e përjeton këtë jetë, nëse nuk ekziston me të edhe e kundërta e saj - vdekja. Për të kuptuar se kjo jetë do të mbarojë, (dhe se ai do të shkojë) në atë vend ku ai ishte më parë. Pra, aty ku kishte filluar roli i tij. Por nëse është i vdekur, atëherë (ligjet) vdekja do t’a përcjellë atë.
Duhet t’a kuptojmë se kemi dallim midis jetës së konceptuar sipas vizionit tonë dhe jetës reale. Jeta sipas vizio-nit tonë mund të kuptohet si kënaqësi, lojë, mburrje me pasuri dhe fëmijë. Mbase ky duhej të ishte kuptimi, sipas vizionit tonë, i jetës së kësaj bote. Për këtë arsye, ngarendim pas tyre, sa për t’i arritur ato gjëra që na joshin. Por, i Lartmadhëruari All-llah, nuk na e krijoi neve jetën e kësaj bote për këto kotë-sira (për lojra dhe kënaqësi). All-llahu këtë e krijoi për një qëllim, i cili duhet të realizohet.
Le të lexojmë thënien e All-llahut në Kur’an:
"و ضرلأا و ءامسلا انقلخ ام و نيبعلا امهنيب ام .ن نأ اندرأ ول ذخت نيلعاف انآ نا اندل نم هانذخت لا اوهل"
“Ne nuk e krijuar qiellin dhe Tokën, dhe çdo gjë që gjendet midis tyre, për t’u zbavitur. Sikur Ne të dëshironim të argëtoheshim do ta bënim atë sipas mënyrës Sonë (ashtu si i përket Mbretërisë Sonë), por Ne nuk e bëjmë këtë (për zbavitje).”[101]
Pra, prej kësaj mësojmë se i Lartësuari ka përcaktuar detyrimet për secilën gjallesë. Kjo përgjegjësi është edhe qëllimi i jetës, bile është qëllimi i krijimit në tërësi.
Nëse je kurioz për të kuptuar funksionin e ndonjë gjëje, atëherë pyete atë që e ka krijuar ose prodhuar atë objekt: Përse e krijove atë? Kjo është ekuivalente me rastin e të pyeturit të prodhuesit të ndonjë fabrike për prodhimet e saj.
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
91
P.sh. prodhimi i lavatriçeve ka për qëllim që t’ia lehtësojë punët zonjës së shtëpisë për larjen e rrobave. Ajo ka një sistem dhe një rol të caktuar, pasi prodhuesi ia ka caktuar detyrën (funksionin) asaj. Me këtë prodhuesi realizon qëllimin e vetvetes.
Prodhuesi shpiku pjesë dhe mjete të ndryshme dhe i sistemoi ato për t’a realizuar qëllimin e tij. Gjithashtu, ai ka caktuar mënyrën, formën dhe sistemin e punës. Ka paraparë që në rast ngarkeseje, makina të sigurohet me anë të siguresave. Pra, kur ajo të mbingarkohet, nuk do të mund të funksionojë për t’a kryer punën e caktuar. Nëse ndodh që të prishet, prodhuesi na e ka lehtësuar punën, duke na ofruar katalogun për të marrë udhëzimet e para. Kjo na shërben për t’a evide-ntuar prishjen. Nëse ne ndërhyjmë në riparimin e saj, pa udhëzimet e prodhuesit ose mjeshtrit dhe i përvishemi punës me hamendje, ka shumë mundësi që t’a prishim edhe më shumë atë, në vend që t’a riparojmë.
Është për t’u çuditur se ne veprojmë kështu, me të gjitha makineritë ose mjetet që ka prodhuar qenia njerëzore. Kështu veprojmë me veturat, frigoriferët etj., por kur bëhet fjalë për sigurimin e jetës së njeriut sipas udhëzimeve të Krijuesit, stepemi dhe nuk i marrim këto udhëzime. Ai është Krijuesi, Ai e di më së miri se çka i duhet, e çka nuk i duhet njeriut. Çuditërisht, ne veprojmë sipas tekave tona dhe kështu bëhemi shkaktarë të ngatërresave. Ne, sigurisht nuk jemi të aftë të dimë se si t’a riparojmë sistemin programor të krijimit, të parashikuar nga Ai, për jetën tonë. Jemi të mbingarkuar me ide dhe programe njerëzore, të cilat po na ngulfasin. Propagandohen dhe paraqiten ide të ndryshme, që orvaten të na bindin se janë në gjendje t’a riparojnë mirëqenien njerëzore më mirë se All-llahu!!
All-llahu xh.sh. na e ka sqaruar këtë, në Kur’anin Kerim:
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
92
" نوحلصم نحن امنا اولاق ضرلأا يف اودسفت لا مهل ليق اذا و . لاأ نورعشي لا نكل و نودسفملا مه مهنا"
“Kur atyre ju thuhet: mos bëni ngatërresa në botë, ata përgjigjen duke thënë: “Por ne jemi reformistë (mundohemi për të mirën e njerëzimit)!”[102]. Veni re ata janë ngatërrestarë? - por këtë nuk e ndiejnë”[103]
Nëse, tani, duam t’a përfshijmë shkurtimisht atë që thamë në këtë kapitull, do të kishim:
All-llahu i Lartësuar e krijoi njeriun për të qenë i përjetshëm në jetë. Secilit që i fryu nga Shpirti i Tij, që prej kohës së Ademit e deri tek Dita e Kijametit, e ka të garantuar përjetësinë. Ai ose do të jetë i kënaqur në xhennet, ose do të pësojë dënimin në xhehennem. Kjo do të thotë se ai është i përjetshëm. Askush nga kjo botë nuk vdes për të mos u ringja-llur[104], dhe askush nuk do të ringjallet kot së koti. Secili do të merret në pyetje dhe kjo, gjithashtu, nuk do të ndodhë pa ndonjë qëllim (kot), por (për të caktuar se) do të hyjë në xhennet, apo në xhehennem.
All-llahu i Lartmadhëruar ka bërë që fillimi i etapave të jetës të fillojë me vdekjen. Ne kemi ardhur në këtë botë nga vdekja e botës së parajetës - Dherrit. U transferuam nga të qenurit të vdekur, në të qenurit të gjallë. E këtë, ju siguroj, se askush nuk mund t’a bëjë me përjashtim të All-llahut xh.sh. Ai është i Vetmi që është Krijuesi i vdekjes dhe i jetës. ثshtë i Vetmi i Cili do t’i ngjallë të vdekurit nga varrezat. Nuk ka asnjë forcë tjetër, në univers, ekuivalente me Të. Kushdo qofshin ata, qofshin individë ose grupe njerëzish (forcash), nuk do të mundeshin t’a transferonin të vdekurin në jetë, ose t’ia ndalojnë ndokujt transferimin prej jetës në vdekje.
Ne, të gjithë, jemi të paaftë t’i japim dikujt jetë ose t’ia ndalim atë. Jeta dhe vdekja janë dy gjëra të kundërta. Ai i cili
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
93
është i gjallë nuk është i vdekur, gjithashtu, ai i cili është i vdekur nuk është i gjallë. Secili ka ligjet dhe botën e vet.
Thamë se ne e dallojmë vdekjen nga vrasja, si dy gjëra të ndryshme. Këto ndryshojnë dukshëm nga njëra tjetra. Pastaj theksuam qëllimet e krijimit të universit. Pse e krijoi All-llahu xh.sh.? Cili ishte qëllimi i kësaj?
Pastaj thamë: prodhuesi i një gjësendi (objekti) e realizon qëllimin e tij. Por njeriu, gjithmonë, mendon gabimi-sht se është në gjendje vetë t’ia përcaktojë vetvetes qëllimin, qëllim për të cilën ai nuk është krijuar, duke e mashtruar veten dhe të tjerët se është duke bërë reforma në tokë, por që në rea-litet është duke u bërë shkatërrues i tyre dhe i vetvetes.
Por, atëherë, pse All-llahu e krijoi jetën në këtë botë? Këtë do të mundohemi që t’a shpjegojmë në kapitullin e ardhshëm, inshalla.
******
*****
****
***
**
*
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
94
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
95
KAPITULLI I PESTË
JETA E DUNJASË
All-llahu i Lartmadhëruar e krijoi universin për një qëllim të caktuar dhe na tregoi për të, me qëllim që ne t’a kuptojmë arsyen e krijimit. Pra, cili ishte qëllimi dhe cili është përfundimi.
I Lartësuari, në Kur’anin Kerim, thotë:
" نودبعيل لاا سنلأا و نجلا تقلخ ام و . ام و قزر نم مهنم ديرأ امنومعطي نأ ديرأ .نيتملا ةوقلا وذ قازرلا وه للها نا"
“Xhindët dhe njerëzit nuk i krijova për gjë tjetër, përveçse të më adhurojnë. Prej tyre nuk kërkoj furnizim (risk), e as të më ushqejnë. Pa dyshim, All-llahu është i vetmi Furnizues! Ai posedon Fuqi të Plotë të pakontestueshme!”[105]
Pra, qëllimi i krijimit tonë në këtë univers qenka që t’a adhurojmë dhe t’a lartësojmë All-llahun, t’a lavdërojmë e t’a madhërojmë Atë. Shtrohet pyetja, pse i Lartmadhëruari i paska përcaktuar vetëm qeniet njerëzore dhe xhinn-ët, ndërsa krijesat e tjera në univers i ka lënë pa përcaktim? Pse?
Kjo është për arsyen se i Lartësuari vetëm këtyre dy krijesave u ka dhënë lirinë e të shprehurit. Këto dy krijesa mund të besojnë (pohojnë) dhe të mohojnë. Këto kanë lirinë t’i binden ose (mos e thashtë Zoti) kanë lirinë t’a mohojnë. Ndërsa llojet e tjera, në mbarë universin, janë të detyruara t’i
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
96
binden (nënshtrohen) Madhërisë së Tij. Atyre nuk iu është dhënë mundësi alternative. Ato, gjithnjë, e madhërojnë All-llahun e Lartmadhëruar, nuk hamenden, e as nuk harrojnë për t’a madhëruar.
Lexojeni thënien e All-llahut xh. sh. në Kur’an Fisnik :
" و ضرلأا يف نم و تاوامسلا يف نم هل نودجسي للها نأ رت ملأ سانلا نم ريثآ و باودلا و رجشلا و لابجلاو موجنلا و رمقلا و سمشلاف للها نهي نم و باذعلا مهيلع قح ريثآ و لعفي للها نا مركم نم هل ام ءاشي ام"
“A nuk po e sheh se All-llahut i bën sexhde çdo gjë që është në qiej dhe çdo gjë që ekziston në tokë. (I bën sexhde dielli dhe hëna, yjet dhe malet, drunjtë dhe shtazët. (Atij i bëjnë sexhde edhe shumë nga (qeniet) njerëzore, prej të cilëve shumë prej tyre e meritojnë dënimin. Atë të cilin e turpëron All-llahu, s’ka kush që mund t’a nderojë. Pa dyshim, All-llahu vepron sipas Vullnetit të Tij.”[106]
Nga ky ajet kuptojmë se të gjitha gjallesat i bëjnë sexhde të Lartmadhëruarit All-llah, qofshin ato në tokë apo në qiell. Askush nuk e shkel respektin, bindjen, përkujtimin dhe lartësimin ndaj All-llahut xh.sh.. Njeriu nuk i përket absolutisht këtij grupi. Njerëzit janë dy tabore. Ata besimtarë dhe ata femohues (kafirë). Vetëm kur është përmendur emri i njeriut ndodhi sqarimi i këtyre dy taboreve. Pse? Sepse All-llahu i Lartmadhëruar, ashtu siç thamë, njerëzve dhe xhinn-ëve u ka dhënë lirinë e zgjedhjes.
I Lartësuari, e krijoi këtë univers madhështor për t’i shërbyer njeriut, zëvendësit të Tij në tokë. I tërë universi iu bind Krijuesit të vet. Me përjashtim të shumë njerëzve, të cilët All-llahu i bëri zotërues të universit të Tij!
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
97
All-llahu xh.sh. ia kishte paraqitur Amanetin ( në këtë rast amaneti është liria e zgjedhjes alternative) të gjitha llojeve të universit. Të gjitha u copëtuan në vetvetet e tyre, sepse nuk ishin të disponuara t’a mbanin këtë barrë, dhe thonin: O Zot, duam dhe pranojmë të jemi të detyruara në nënshtrim dhe në bindje.
I Lartësuari, në Kur’an, thotë:
" نأ نيبأف لابجلا و ضرلأا و تاوامسلا يلع ةناملأا انضرأ انا لاوهج امولظ ناآ هنا ناسنلأا اهلمح و اهنم نقفشأ و اهنلمحي"
“Ne, kur ua ofruam amanetin qiejve, tokës dhe maleve, ato u drithëruan nga frika e
atij (amaneti)[107] dhe nuk e morën përsipër këtë barrë. (Këtë amanet) e pranoi njeriu. Ai, ( njeriu në momentin e pranimit) vërtet ishte dëmtues (i vetvetes) dhe injorant (xhahil-ngase nuk e kuptoi se ç’kishte pranuar).”[108]
Kjo ishte përzgjedhja e parë dhe e fundit për të gjitha llojet e krijesave në univers. Ishte njeriu ai i cili pranoi t’a mbajë këtë barrë, pra, këtë amanet. I Lartësuari ia paraqiti këtë liri nga dashuria, e jo nga urrejtja. Të bëhet i fortë për t’a mundur mohimin. Të besojë me plotdashuri në All-llahun xh.sh. Xhinn-ët dhe njerëzit janë dy krijesa, të cilat do t’a vërtetojnë cilësinë e dashurisë së All-llahut. Këta do të përzgjedhin duke u bazuar në programin e Tij, me dëshirën e tyre. Këtë do t’a bëjnë nga dashuria, e jo nga domosdo-shmëria. Këta do t’a lartësojnë, do t’i përkulen, do t’a madhë-rojnë, do t’i luten dhe falënderojnë All-llahun, vetëm e vetëm për t’a shprehur dashurinë ndaj Tij.
I Lartmadhëruari thotë: “Nuk i krijova xhinn-ët dhe njerëzit (për gjë tjetër) përveçse të më adhurojnë”. Për t’ia dhënë saktësinë adhurimit, duhen të përfshihen të gjitha rrymat lëvizëse të jetës. Pra, të gjitha veprat njerëzore duhet
Muhammed Muteveli Sharavi - Jeta dhe vdekja
98
t’a shprehin dashurinë ndaj All-llahut xh.sh. Secila lëvizje në jetë, është argument i gjallë për këtë dashuri. Programi është argument, sinqeriteti është shkëlqim, gjithashtu, edhe rrugë-timi tij nuk duhet të ketë shtrembërim. Nuk duhet që All-llahu t’a shohë njeriun, aty ku ia ka ndaluar të qëndrojë, gjithashtu, mos t’a ndiejë mungesën (e kryerjes së veprave) për të cilat është urdhëruar.