Botohet "Fjalori i Shqipes se sotme"

[AsgjëSikurDielli]

Në Institutin Albanologjik të Prishtinës u përurua “Fjalori i shqipes së sotme”, i botuar nga ShB “Toena”

Fjalori që shënon epokën e gjuhës së standardit

PRISHTINË, 27 JANAR - Shtëpia botuese “Toena” nga Tirana, me rastin e 10 vjetorit të themelimit të saj, të hënën, në Institutin Albanologjik të Prishtinës, përuroi veprën e parë, nga tri sosh sa do të promovohen këto ditë në Prishtinë, “Fjalorin e gjuhës shqipe”, i botuar nga kjo shtëpi në fund të vitit të kaluar. Përurimin e organizuar nga “Toena”, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë dhe Instituti i Historisë, para një numri të madh të personaliteteve publike e shkencore, në mesin e të cilëve edhe ishpresidenti i Shqipërisë Rexhep Mejdani, e hapi drejtori i ShB “Toena”, Fatmir Toçi. Toçi, shtëpia botuese e të cilit ka botuar një varg veprash të rëndësishme shkencore e kulturore, theksoi se botimi i këtij fjalori, ishte një bashkëpunim i suksesshëm shtetëror dhe atij privat, që bën të kuptohet se një bashkëpunim i tillë premton shumë edhe në të ardhmen. Ndërkaq referuesi i parë në këtë promovim prof. dr. Jorgo Bulo, drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë në Tiranë, në fjalën e tij theksoi: “Fjalori i shqipes së sotme ribotohet në një kohë kur në jetën tonë kombëtare dhe intelektuale rishfaqet një virus që rrezikon shqipen, e cila e përjetoi dhunën e ushtruar mbi të nga përdoruesit e papërgjegjshëm të kësaj pasurie të shenjtë dhe të pakursyeshme të identitetit tonë”.
Ripunimi i fjalorit të vitit 1980, përkatësisht 1984, sipas Bulos, na jep obligim që t’i kujtojmë me pietet autorët e tij të parë, disa prej të cilëve sot nuk janë më në mesin tonë. Pas ripunimit të këtij fjalori nga shkencëtarët e Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë, përkatësisht Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe botimit të fjalorit të shprehjeve frazeologjike, Bulo bëri të ditur, se është duke u punuar edhe në hartimin e fjalorit të sinonimeve, ndërkaq vazhdon puna edhe për hartimin e një fjalori të madh të shqipes në disa vëllime dhe një fjalori të vogël për nevoja praktike. Akademik Idriz Ajeti, në referimin e tij prezentoi një historik të tërë të zhvillimit të leksikografisë shqiptare, ndërkaq duke u ndalur në këtë ripunim të fjalorit të botuar nga “Toena”, theksoi se ka një korpus të pasuruar të fjalëve dhe shpjegimeve të reja. Referuesi tjetër në këtë përurim, akademik Rexhep Qosja, duke e cilësuar këtë fjalor si një vepër kapitale dhe madhore, theksoi se ky fjalor shënon një epokë të gjuhës shqipe dhe një epokë të kulturës shqiptare në përgjithësi. “Në qoftë se fjalori i Frang Bardhit i botuar më 1635 shënon epokën parakombëtare, kur lidhjet në mes të krahinave shqiptare ishin të vështirësuara, kur dialektet ndoshta më shumë largoheshin se që afroheshin, në qoftë se fjalori i Konstantin Kristoforidhit shënon epokën kombëtare të gjuhës dhe kulturës sonë, kur shkruhet një letërsi e pasur kombëtare dhe kur krijuesit shprehën në mënyrë të hapur dëshirën për afrimin e dy dialekteve, atëherë Fjalori i gjuhës së sotme shqipe i vitit 1980 (me dy ripunimet dhe ribotimet e tij), shënon epokën e gjuhës kombëtare letrare, epokën e gjuhës së standardit”, theksoi Qosja. Sipas Qosjes, ky fjalor paraqet pasurinë leksikore të të gjitha viseve ku jetojnë shqiptarët dhe rëndësia e tij nuk është vetëm shkencore, por edhe e gjithanshme, sepse përfshin gjeografinë shqiptare, historinë, zakonet, mentalitetin, etnografinë etj. Referuesja dr. Shefkije Islamaj, duke e përshkruar leksikografinë shqiptare si shumë të hershme dhe pothuajse të së njëjtës kohë me ato të gjuhëve të tjera, theksoi se hartimi i këtij fjalori është bërë me një përshkushtim të rrallë shkencor nga emrat e shquar të gjuhësisë shqiptare. Ndërkaq referuesi Miço Samara, në fjalën e tij më shumë u ndal në shkallën e ripunimit të këtij fjalori dhe problemet që u janë paraqitur ekspertëve gjatë ripunimit të tij, si përkufizimet sintetike, terminologjia tekniko-shkencore, vlerat reale të leksikut etj. Pos përurimit të Fjalorit..., “ShB” Toena”, me rastin e 10-vjetorit të themelimit, ka paraparë edhe disa aktivitete të tjera kulturore në Prishtinë. Të martën në Bibliotekën Kombëtare dhe Universitare të Kosovës në orën 11, ShB “Toena” në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë dhe Institutin i Historisë do të bëjë përurimin e dy vëllimeve të “Historisë së popullit shqiptar”, ndërkaq po të njejtën ditë do të zhvillohet takimi i ishpresidentit të Shqipërisë, Rexhep Mejdani, me lexuesit me ç’rast do të bëhet prezentimi i librit të tij të ri “Globalizmi, integrimi dhe kombi shqiptar”, të botuar nga kjo shtëpi botuese.

Koha