Gazeta Shqiptare, 14/01/2010
Mbi njeriun e ri tė SaliutNga Kiēo blushi
Kushpoembanmisupepushtetin e Berishės nė kėto 20 vjet? Kjo pyetje po stėrmundon e komplekson shumicėn e shqiptarėve tė ndėrgjegjshėm. Mė dramatike pėrgjigja bėhet veēanėrisht nė situata rreziqesh, nė kohė krizash, katastrofash apo sikundėr thuhet sot emergjencash, si nė vitet 1997-98, nė 2005-ėn, nė ngjarjet e Gėrdecit dhe pėrmbytjet e tanishme nė Veri...Nė tė tilla raste kur kombi bie nė hall mbi hall, kur pllakos fatkeqėsia, marrin kuptim pyetje tė tilla qė mbeten, tekefundit, pa pėrgjigje, pa fajtorė e pa autorė: Pėrse punėt ne shqiptarėve na shkojnė rrokopujė, zi e mė zi, aq sa mbetėm tė fundit nė Ballkan?
Si ndodh qė edhe kur pėrmbytemi ka qytetarė qė dalin nėpėr media e thonė: Ti marrin tė keqen Berishės dhe qeverisė ata qė i kritikojnė!? Pėrse, njėlloj si nė kohėn e Enverit, kur zgjedhjet presupozohen tė jenė edhe tė lira, edhe demokratike, nuk i ndėrrojmė me votė e me vullnet tė lirė kuajt e karrocės, d.m.th, udhėheqėsit tanė? Pėrse nė zgjedhjet politike diktator-demokratėt e tė gjitha ngjyrave, sė gjalli ndihen tė lavdishėm e tė gjithėpushtetshėm (kupto: tė pazėvendėsueshėm), edhe kur na shtypin, edhe kur na gėnjejnė, edhe kur na hedhin nė erė, edhe kur na pėshtyjnė, edhe kur na pėrmbytin me kuē e me maē? Pėrse ne prapėseprapė i duartrokasim dhe i adhurojmė, duke u dhėnė, edhe pas dėshtimeve spektakolare, shumicėn e votave qė ata, -udhėheqėsit historikė, - tė vazhdojnė tė shtyjnė sa mė gjatė kalėrimin e tyre mbi kurrizin tonė? Si ndodh qė ata i largon nga pushteti vetėm vdekja, pėrmbysja me dhunė apo arratia e detyrueshme nga Shqipėria? Pėrse ne i mallkojmė udhėheqėsit pasi ata bien vetė nga kali, dhe pėrse e kuptojmė zhgėnjimin pasi ata tė jenė sikterrisur, sigurisht jo nga ne, po nga Perėndia?
***Aq e vėrtetė ėshtė kjo, sa Fan Noli thosh nė kohėn e vet se kolltukofagėve tanė mund tua heqėsh kolltukun e pushtetit nga prapanica vetėm po tua sharrosh atė...! Por e keqja ėshtė se jo vetėm pushtetarėt e lidhin kėsisoj veten me pushtetin, duke bėrė tė pamundurėn qė prapanica e tyre tė mos shqitet nga kolltuku, por edhe ne, si qytetarė, ca me votė e ca me hyrjabyrja, ca me mercenarizėm e ca me verbėri mundėsojmė e lehtėsojmė mbajtjen gjallė sa mė gjatė nė pushtet tė kėtyre uzurpatorėve narcistė e tė papėrgjegjshėm! Fakti qė, pavarėsisht nga ndėrrimi i sistemit, pra, qoftė kur gjendemi nė monarki, nė diktaturė apo nė demokraci ndjekim qorrazi tė njėjtin model udhėheqėsi autoritar e autokrat, provon se nė kėtė ēėshtje ne jemi jo vetėm bashkėvuajtės, por edhe bashkėfajtorė! Sepse ne i qasemi njėlloj si monumentit tė Enverit dhe statujės sė Saliut, e kjo nuk ka nevojė pėr veshė e pėr pasqyrė qė tė shihet!
***
I cytur e i hallosur nga tė njėjtat shqetėsime tė rrafshit mbarėkombėtar, njė i ri mė shkruan nga Londra, duke ilustruar merakun e mėsipėrm me analizėn e mėposhtme, tė cilėn besoj se ia vlen tua bėj me dije lexuesve, natyrisht pėr hir tė thellimit nė argument...Ja ēshkruan ai:
Nga .. populli shqiptar, tė paktėn nja 20% e kuptojnė situatėn...30% janė si delet qė ku tė shkojė e para shkon e gjithė kopeja, qoftė kjo edhe tė bien nė shkėmb apo nė ujė...20% janė nė emigracion, nėpėr botė, pasi vendi i tyre nuk premton asgjė... 10% janė kriminelėt dhe qeveritarėt qė ndėrrojnė herė pas here pozicionet...tėrhiq e mos e kėput, bėjnė sikur punojnė, bėjnė sikur qeverisin, bėjnė sikur kapin kriminelėt, bėjnė sikur po luftojnė korrupsionin dhe populli mbyll sytė dhe i voton pėrsėri...Dhe pjesa e mbetur janė pleq e fėmijė qė nė shumicėn e rasteve pėrdoren nga qeveritė pėr propagandė e pėr metingje qė tė mbushin radhėt. Dhe kjo ėshtė Shqipėria jonė, mor njerėz!...Shiko si jemi katandisur!... Ėshtė tamam si ajo shprehja qė thotė populli: Tė mjerėt ju, ore bijtė e mi, dynjaja nė ju e ju ndėr vete!....Qė do thotė, pėr ndonjėrin qė nuk e kupton, se bota ėshtė kundra jush dhe ju kundra njėri-tjetrit...Mė vjen me tė vėrtetė keq pėr kėtė pjesė tė popullit tė Shkodrės!...
Tė them tė drejtėn nuk jam i prirur tė ndaj popullin tim me pėrqindje, nė jugorė e nė veriorė (kėto janė vetėm pėrcaktime gjeografike!), nė tė kulturuar e nė tė pakulturuar, nė atdhetarė e antikombėtarė, nė dele e nė pėrēorė, nė demokratė e nė (ish)komunistė, nė tė rinj e pleq, etj...Edhe sikur kėtė ta bėjnė pėr shoqėrinė tonė sondazhet mė tė specializuara tė Gallupit a tė Gobit tė Kosovės, mua kjo lloj analize nuk mė bind!...Sidomos pėr ēėshtje tė tilla si pėrmbytjet, apo edhe zgjedhjet dhe qasja ndaj lirisė e ndaj liderit, ndaj demokracisė dhe parimeve tė saj, ndaj Ligjit dhe tė Drejtės, ndaj tė zgjedhurve, populli duhet tė gjykohet si njė trup i vetėm, i njėjtėsuar, i mbrothėsuar qė funksionon pėrsėmbari nė ditė tė tilla katastrofash....Por, a jemi bėrė ne si popull nė kėto gati 100 vjet me shtet e me pushtet tė mėvetshėm, tė njėjtėsuar e tė ndėrgjegjėsuar tė paktėn pėr interesat vetiake, le mė pėr ato tė komunitetit apo edhe kombėtare? Kjo pyetje ha pykė...As paninet nuk u a pranuan qytetarėt sherr-budallenjve tė opozitės!, deklaroi mė mburrje kryeministri ynė, - i gjithė shqiptarėve(?!),- nė mbledhjen e improvizuar tė qeverisė nė Shkodėr!
Dihet qė mbrothėsimin e kombeve e bėjnė prijėsit, drejtuesit e menēur, qeveritė e pėrgjegjshme...Makaiveli thotė se kur njė popull drejtohet nga njė udhėheqės i paaftė qė ka rreth vetes kėshilltarė po aq tė paaftė, ai komb ėshtė i destinuar tė shkojė nė mjerim, nė shpėrbėrje, nė vetėshkatėrrim! Nuk lipset shumė kujtesė e mend pėr tė kuptuar se pėr gati njėzet vjet me kėtė gjasme demokraci politika jonė ka mbjellė dhe ka gjeneruar pa ndėrperje mė shumė pėrēarje se bashkim, mė shumė urrejtje se pajtim, mė tepėr shkatėrrim se ndėrtim, mė shumė anarki se rend, mė shumė dasi e djerrėzim se kulturė, identitet e mbrothėsim...! Por mė e rėnda ėshtė se njeriu i ri i diktaturės u zėvendėsua me njeriun e ri tė demokracisė...Por ēėshtė nė tė vėrtetė ky njeri i ri dhe cilat janė tiparet e tij morale? Mund tė zbulohet lehtė, nė ēdo edicion televiziv tė kėtyre fitėve se njeriu i ri i kohės sonė nuk ėshtė mė pak partiak se njeriu i ri i diktaturės. Lejfenėt e kuq tė dikurshėm nė tė vėrtetė nuk kanė ndonjė dallim esencial nga lejfenėt e sotėm, tė paktėn pėr sa i pėrket shpėlarjes sė truve nga propaganda e partisė dhe nga nėnshtrimi pa kushte ndaj kryetarit tė partisė...Dallimi i vetėm ėshtė se njė njeri i ri i sotėm mund tė blejė diplomėn e universitetit me para ose me trafik influence, madje partia mund ti japė edhe titullin Dr. e Pr, mund ta bėjė jurist me kurs gjashtėmujor, anėtar tė KLD-sė, pronar tė madh (pa pasur asnjė trashėgimi), komisar policie, deputet, ndaē edhe kryeministėr (pa qenė asnjė ditė nė punė, d.m.th, pa librezė pune!), mund ta bėjė edhe akademik pa vepra, mund ta shtyjė tė shkruajė historinė sipas oreksit tė kryetarit, mund tė hapė edhe portat e hidrocentraleve, sigurisht nėse kėtė ia kėrkon komandanti...Ndėrsa kmerėt e kuq vrisnin njerėz, prishnin kisha e xhamia, tė sotmit po prishin natyrėn, po rrėnojnė mjedisin, po shkatėrrojnė pyjet, lumenjtė, pronat publike, buxhetin, administratėn, tė drejtat e njeriut, barazinė para Ligjit, besimin dhe shpresėn te e nesėrmja!
Njeriu i ri i kohės sonė nuk ka moshė, ai mund tė jetė plak, por edhe i ri, sepse mosha e tij matet me kohėn qė militon nė parti dhe sidomos me pėrkushtimin ndaj kryetarit, duke dhėnė pėrditė, pa asnjė skrupull e pa pikė turpi prova verbėrie e besnikėrie, tamam si shėrbėtorėt e oborrit tė faraonėve, tė cilėt e dinin se po tė vdiste faraoni, do tė varroseshin sė gjalli bashkė me tė!...Gjuha e njeriut tė ri tė sotėm ėshtė gjuha e zėdhėnėsve tė partive! Vini re p.sh, nė kėto ditė si gjuha e zėdhėnėseve partiake pėrsėritet pa u pėrtypur nė tė gjithė hierarkinė partiake e mediatike, nga lart poshtė, me tė njėjtin fjalor e tė njėjtin yrrysh! Kėshtu, nėse hedhja nė erė e Gėrdecit dhe pėrmbytjet nė Shkodėr trajtohen si sukses i menaxhimit tė mrekullueshėm tė qeverisė, tė gjithė njerėzit e rinj tė partisė, edhe kur pėrmbyten vetė, do tė dalin tė thonė se atyre mė shumė u bėn pėrshtypje qė Jozefina futi kėmbėn nė ujė pėr ti dhėnė dorėn njė ushtaraku, se sa pėrmbytja e mijėrave vetėve!...Sepse sukses pėr ta quhet kur qeveria shkon e bėn mbledhje nė Shkodėr!...Shpėlarja e kėsollojshme e truve kėrkon tė na bindė: Berisha bashkė me ministrat kanė ardhur disa herė e na kanė qarė hallin, kurse kryetari i opozitės paska qenė nė detėrat e ngrohtė...! Ēkėrkoni pra nga Saliu e nga qeveria e tij, o njerėz, tė ndalojė shirat dhe tėrmetet?Ndaj ėshtė me vend tė pyesim: sa janė kėta njerėz tė rinj qė pėrnjimend i hanė dhe i besojnė kėto broēkulla? A pėrbėjnė ata shumicėn, e cila tekefundit vendos me vota qė populli shqiptar nė vitin 2010 tė drejtohet nga njė udhėheqės karizmatik si Sali Berisha?
Duhet pranuarerisha pėr 20 vjet ėshtė udhėheqėsi i vetėm qė ka mundur tė krijojė njė radhė besnikėsh e qėndrestarėsh, tė cilėt janė lidhur me fatin e tij politik nė mėnyrė tė pazgjidhshme, sigurisht jo nėpėrmjet idealeve e bindjeve, antikomunizmit apo frymės sė djathtė, respektit ndaj ligjit e vlerave tė demokracisė, po nėpėrmjet interesit dhe pėrfitimit vetiak. Berisha ėshtė lideri i vetėm nė Ballkan qė edhe nė ditėt e tij mė tė kėqija ka ditur tė ketė aq ndjekės, jo vetėm nė veri po edhe nė jug, sa tė pushtojė kryeqytetin, si ka pas thėnė vetė, duke sulmuar me tanke dhe antitanke Kryeministrinė e RTSH-nė, edhe kur ėshtė nė opozitė...Ai ka dėshmuar se nuk tė braktis e nuk tė harron kurrė po i qėndrove besnik e po i shėrbeve, madje edhe nėse ke probleme me ligjin e ndiqesh penalisht. Tė gjithė ata qė u pėrfshinė nė grushtin e shtetit nė vitin 1998 sot janė nė poste tė larta drejtuese, duke pėrfshirė kėtu edhe shembujt qė dha me Sefgjinin apo me tė ndjerin Gazidede...Uniteti i ēeliktė i kėtyre njerėzve tė rinj qė emrin e Enverit nė kėngėn ku ai e mprehu shpatėn pėr situatėn e kanė zėvendėsuar tashmė me emrin e Saliut; por uniteti i tyre nuk ėshtė dhe aq me partinė, po direkt me Berishėn. Nė njė darkė tė njė institucioni qendror pėr Vitin e Ri dikush kėrkoi tė kėndohej kėnga pėr Sali Berishėn...Tė gjithė nėpunėsit, pa dallim, u detyruan tė kėrcejnė tė ngazėllyer, duke dorovitur madje edhe orkestrėn! Cili nėpunės do tė guxonte tė bėnte tė kundėrtėn?
Ė pra, jo vetėm nė administratė, por tashmė tė gjithė tė shpėrngulurit e mė pas tė legalizuarit, tė ikur nga malet, ku nuk ka mė punė, po dimėr tė vetmisė sė madhe, qė kanė zbritur nė kryeqytet e nė zonat bregdetare, ia dinė pėr nder Berishės dhe jo sistemit, as pluralizmit, as demokracisė! Tė bėrė pronarė, me vila e me toka, me grada e poste, qoftė edhe policė trafiku apo faturues dritash, atyre nuk u bėn pėrshtypje as Gėrdeci dhe as pėrmbytjet, pasi e dinė qė, po tė kishin mbetur nė male, do tė kishin vdekur edhe pėr bukėn e gojės!...Nė vitet 92-97 tė gjitha agjencitė e privatizimit nėpėr Shqipėri ishin pėrbėrė nga bordeme drejtorė drejtorish ku karrigen kryesore e zinte kryetari i SHIK-ut...Ndaj privatizimet sigurisht qė do ti merrnin militantėt ė PD-sė, d.m.th, njerėzit tanė...Kėta tani janė bėrė biznesmenė! A mund ta harrojnė ata nderin historik qė u bėri Saliu duke i nxjerrė nga hiēnaja?!
Pėr kėto arsye, Saliu mė shumė se njė parti elektorale, ka krijuar njė parti me ushtarė, me mercenarė, me njerėz tė rinj, me militantė, tė cilėt nuk kanė nevojė tė urdhėrohen, as tė komandohen, sepse e dinė tashmė qė vetėm me Berishėn, si nė njė bixhoz, ose do tė fitojnė, ose do ti humbin tė gjitha...Tashmė Berisha e ka ēimentuar veten nė tė gjitha nivelet e administratės me besnikė tė tij tė bindur shumė mė profesionalisht se kur ishte President!Kėtė tė vėrtetė e kuptuan edhe karrigethyerit, tė cilėt njėri pas tjetrit u kthyen nė prehrin e Berishės si njė provė tjetėr e fuqisė sė tij! Pėr kėto arsye sistemi qė ka ngritur Berisha nė kėto 20 vjet duket hė-pėr-hė i pathyeshėm e i papėrballueshėm me vota e me propagandė! Ja pėrse ai ka deklaruar se do tė jetė nė pushtet edhe pėr 30 vjet! Ja pėrse ka ende njerėz qė, edhe kur pėrmbyten, nuk durojnė dot ti bėhet as edhe njė vėrejtje Saliut! Jo, kėta votues nuk janė dele qė shkojnė pas dashit tė kopesė, por janė njerėz qė kanė dalė nga mjerimi e tash i japin tė drejtė vetes tė mos vėnė asgjė para interesit vetjak, para mbijetesės, para sigurisė sė familjes, ndaj duan tė mbrojnė me ēdo kusht favoret, duke pėrfituar mundėsisht ndere, pasuri, poste, ofiqe dhe prona tė pamerituara nga pushteti i pakufizuar i Berishės...Ky ėshtė sistemi qė ka ngritur Berisha! Ja pėrse askush nuk e di e nuk mund tė parashikojė se si, me mjete demokratikemund tė ēmontohet nesėr ky lloj sistemi qė nuk mund tė quhet as diktaturė, as demokraci,as monarki, por njė Sali-Sistem, ku qėndrestarėt nuk do tė pranojnė tė lėshojnė kapon, edhe sikur ky tė doje ...
Krijoni Kontakt