Dekada e Kosovës

[Davius]

Kaloi dekada e parë e mileniumit të dytë. Për dhjetë vjetët e parë të shekullit XXI, për dikë Kosova mund të ketë ndryshuar shumë, e për dikë tjetër më pak. Megjithatë, për këto dhjetë vjet, edhe në vendin tonë kanë ndodhur shumë ngjarje, të cilat në mënyra të ndryshme kanë prekur jetën e secilit kosovar. Çlirimi i vendit, shpallja e pavarësisë dhe gjashtë herë zgjedhje për dhjetë vjet, do ta shënojnë këtë dekadë.
Më poshtë janë të radhitura dhjetë ngjarjet më të rëndësishme që kanë ndodhur për dhjetë vjet në Kosovë, duke filluar nga viti 1999.

1999
Ky është viti të cilin kosovarët e identifikojnë me luftë, UÇK-në, viktima, bombardime të NATO-s, por edhe me çlirim. Më 12 qershor 1999 hynë trupat e NATO-s në Prishtinë, për të marshuar për disa ditë në tërë territorin e vendit. Të 40 mijë ushtarët e NATO-s, u pritën me lule dhe brohoritje gëzimi nga shqiptarët e Kosovës, të cilët u çliruan nga terrori dhe gjenocidi serb, i ushtruar me shekuj mbi shqiptarët e Kosovës. Edhe sot pas dhjetë vitesh, KFOR-i vazhdon të ketë respektin e lartë të kosovarëve.

2000
Përveç zgjedhjeve të para lokale, ky vit do të kujtohet edhe vrasje, një numër të madh të vrasjeve të figurave të ndryshme, të cilat edhe sot nuk janë zbardhur.
Xhemajl Mustafa, Ekrem Rexha, i njohur si Komandant Drini, arkitekti Rexhep Luci, gazetari Shefki Popova, apo aktivisti Shaban Manaj, janë persona që janë vrarë e dorasit e të cilëve ende nuk janë gjetur, pavarësisht se për shumë prej këtyre likuidimeve, janë arrestuar shumë njerëz të cilët pas vitesh të tëra burgu, janë liruar si të pafajshëm. Gjithashtu ky vit mbahet mend edhe për marshin e madh të qytetarëve të Kosovës drejt Mitrovicës me moton “Tërë Kosova përtej Ibrit”, ndërkohë që vendi nuk kishte qeveri, por Këshillin e Përkohshëm Administrativ.


2001
Këtë vit ndodhi sulmi mbi autobusin, i cili kishte serbë që vizitonin shtëpitë e tyre në Kosovë. Sulmi ndodhi në Merdar, ku humbën jetën shtatë civilë, në mesin e të cilëve edhe fëmijë. Ky është viti kur ish-presidenti Slobodan Milosevic u arrestua në vilën e tij afër Beogradit dhe disa ditë më vonë u transferua drejt Tribunalit të Hagës, prej nga nuk do të dilte më i gjallë. Ish-kryeadministratori i UNMIK-ut, Hans Hakkeroup këtë vit do të nënshkruante edhe Kornizën Kushtetuese, me të cilën jo të gjitha partitë politike ishin dakord.

2002
Ky është viti kur për herë të parë, Kosova zgjodhi Parlamentin, Presidentin, Kryeministrin dhe Qeverinë e vet. Në këtë vit, vendi u bë me institucionet e veta legjitime të pushtetit qendror. Edhe pse me kompetenca të cunguara deri në ekstrem, Kuvendi i Kosovës filloi punën me 120 deputetët e vet, të cilët zgjodhën Presidentin Ibrahim Rugova, i cili më në fund pas më shumë se dhjetë vjetësh, do të njihej ndërkombëtarisht dhe Kryeministrin e Qeverinë, të cilët nuk do të vepronin më në ekzil. Kryetar i Kuvendit u zgjodh akademik Nexhat Daci, president Ibrahim Rugova, kryeministër Bajram Rexhepi. Kjo ishte bashkëqeverisja e parë ndërmjet dy krahëve të politikës kosovare.

2003
Sërish zgjedhje. Në tri vitet e para pas çlirimit, vendi ka pasur thuajse çdo vit zgjedhje. Në këtë vit janë mbajtur sërish zgjedhjet për pushtetin lokal. Kryetarët e komunave kishin mandat katërvjeçar, i cili më vonë UNMIK-u do ta zgjaste edhe për një vit, duke bërë që drejtuesit e pushtetit lokal të ndërrohen vetëm pas pesë vitesh.
Në këtë vit, ndodhi sulmi në fshatin Gorazhdec të Pejës, i cili banohet kryesisht me popullatë të komunitetit serb. Në hedhjen e një granate në lumë, gjetën vdekjen disa dhe u plagosën disa fëmijë serbë, të cilët laheshin në lumë. Kjo ngjarje do të vazhdonte ta ndiqte Kosovën për një vit të tërë, pasi e njëjta përmendej në çdo rast nga serbët lokalë dhe zyrtarët serbë në Beograd, duke e shfrytëzuar si shembull të vuajtjeve që serbët përjetojnë në Kosovë. Përveç kësaj, ky vit kujtohet edhe për takimin e parë ndërmjet zyrtarëve të Kosovës dhe atyre të Serbisë në Vjenë të Austrisë, që nga përfundimi i luftës në vitin 1999.

2004
Ky është viti të cilin të gjithë do ta mbajnë mend për trazirat që shpërthyen në muajin mars, e që përfshin mbarë vendin. Situata doli jashtë kontrollit, kur pasi tre fëmijë shqiptarë të fshatit Çabër të Mitrovicës, u mbytën në lumë e të tjerë i mbijetuan ujit të ftohtë. Fëmijët që shpëtuan, fajësuan banorët lokalë serbë për këtë tragjedi, të cilët i kanë ndjekur me qenë. Kjo bëri që të plasë përleshja ndërmjet shqiptarëve dhe serbëve, duke bërë që bilanci të përmbyllet me rreth 25 viktima nga të dyja palët, me shumë kisha dhe manastire ortodokse të djegura. Trazirat e 17 marsit 2004, ishin më të rëndat që goditën Kosovën pas vitit 1999. Pas zgjedhjeve të përgjithshme, këtë vit u krijua edhe koalicioni i parë ndërmjet partive politike LDK-së dhe AAK-së, nga zgjedhjet e një viti më parë. Ramush Haradinaj zgjidhet kryeministër.

2005
Para se të fillonin bisedimet për zgjedhjen e statusit final të vendit, bashkësia ndërkombëtare i kishte vënë Kosovës disa kushte të cilat në atë kohë quheshin “standardet para statusit”. Përmbushja e këtyre standardeve të cilat shumë i quanin si tepër futuriste për kohën, nuk u vlerësuan asnjëherë deri në vitin 2005. Në atë kohë, i dërguari i Kombeve të Bashkuara, norvegjezi Kai Eide, erdhi disa herë në Kosovë dhe në fund, në raportin e tij i sugjeroi ish-Sekretarit të Kombeve të Bashkuara, Kofi Annan, se Kosova ka përmbushur standardet dhe bisedimet për statusin final të vendit mund të fillojnë. Ndër të tjera, në këtë vit ish-kryeministri Ramush Haradinaj akuzohet nga Tribunali i Hagës për krime lufte duke bërë që ai të japë dorëheqje nga posti dhe të dorëzohet. Atë e zëvendëson Bajram Kosumi.

2006
Ky vit ka pasur shumë zhvillime në të njëjtën kohë. Krahas fillimit të bisedimeve për statusin final të vendit, vdekja më 21 janar e Ibrahim Rugovës, në atë kohë President i vendit, bëri që vendi të zhytej për një javë në ditë zie kombëtare.
Edhe pse bisedimet për statusin final të vendit nuk ndaluan asnjëherë, Rugova i cili ishte diagnostikuar me kancer në mushkëri, nuk e lëshoi vendin si kreu i grupit negociator, pavarësisht se çdo ditë shëndeti i tij dobësohej. Edhe pse në atë kohë vendi ende ishte nën protektoratin e OKB-së, varrimi i ish-Presidentit Rugova i ngjasoi një funerali të përmasave shtetërore, në të cilin për t’i dhënë lamtumirën liderit paqësor të Kosovës, morën pjesë personalitete të larta nga shumë vende të botës. Në këtë vit, Rugova zëvendësohet në këtë post nga Fatmir Sejdiu. Këtë vit edhe kryeministri Bajram Kosumi jep dorëheqje pas presioneve për performancë të dobët, duke u zëvendësuar nga Agim Çeku.

2007
Në këtë vit, për herë të parë një parti opozitare vjen në pushtet. PDK-ja e Hashim Thaçit arrin të fitojë zgjedhjet e përgjithshme duke mposhtur partinë e ish-presidentit të ndjerë Ibrahim Rugova. Pavarësisht se LDK-ja humbi primatin si partia e parë, ajo mbeti sërish në pushtet duke bërë që të krijohet një qeveri koalicioni. Ky vit edhe për faktin se përfunduan të gjitha bisedimet Kosovë-Serbi sa i përket çështjes së statusit final të vendit. Kjo është koha kur ish-presidenti finlandez, Marti Ahtisari paraqiti planin tij si i dërguar i OKB-së për Kosovën. Ai propozoi pavarësi të mbikëqyrur, duke bërë që vendi të kremtojë festën e madhe, disa muaj më vonë, në vitin pasues.

2008
Ky është viti të cilin shqiptarët e Kosovës do ta duan më së shumti për një kohë të gjatë. Më 17 Shkurt të këtij viti, vendi shpalli pavarësinë duke u bërë shteti i fundit që del nga ish-Federata Jugosllave, e cila në fakt kishte nisur të shpërbëhej qysh në fillim të viteve 90. Me këtë akt, Kosova u bë shteti më i ri në botë, nga të dy grupet e vendeve, edhe të atyre që janë anëtare të OKB-së dhe atyre që ende aspirojnë të jenë pjesë e kësaj organizate të madhe botërore. Nga ajo datë, Kosova është vendi i 252-të, i cili përfshin shtetet që ende nuk janë anëtare, grup në të cilin tash për tash bënë pjesë edhe Kosova dhe vendi i 193-të, nëse llogariten shtetet që janë anëtare të OKB-së. Sa i përket Evropës, Kosova është shteti i 49 i Kontinentit të Vjetër.
Këtë vit, serbët dogjën pikat kufitare 1 dhe 31 në veri të vendit, përmes Asamblesë së OKB-së, shpalljen e pavarësisë së Kosovës, Serbia e çoi në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë. Gjithashtu në këtë vit, me pajtimin e Serbisë, në Kosovë zbarkoi misioni i EULEX-it.

2009
Sërish në këtë vit vendi mbajti zgjedhje lokale, të parat që prej se vendi shpalli pavarësinë. Por më shumë se zgjedhjet, kosovarët iu gëzuan dy vizitave të dy personaliteteve të rëndësishme për ta. Në Kosovë qëndroi zëvendëspresidenti i SHBA-së, Joseph Biden, i cili u prit nga qytetarët me lule dhe muzikë. Përveç tij, disa muaj më vonë, vendin e vizitoi edhe ish-Presidenti Amerikan Bill Clinton, të cilit në shenjë mirënjohjeje për ndihmë Kosovës, dhjetë vjet më parë, iu ndërtua një shtatore në sheshin që mban emrin e tij në Prishtinë. Në këtë vit, filloi së funksionuari Forca e Sigurisë së Kosovës, Spanja largoi 600 trupat e saj që kanë vepruar në kuadër të KFOR-it, dhe tensione në lagjen Kroi i Vitakut në Mitrovicë.

Gazeta Express